NoordZ september 2021, editie Friesland

D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

‘MENSEN HELPEN IN DE JUNGLE VAN DE ZORG’ RALPH KOPPERS VAN INDIVEO PAGINA 16

ADVERTENTIE

Zorg samen betaalbaar en bereikbaar houden Vanuit een centrale locatie in Sportstad Heerenveen werkt ROS Friesland aan versterking van de Friese eerstelijnszorg. Het credo is onderzoeken, vernieuwen en verbeteren. ROS is laagdrempelig, innovatief en voor de hele keten bereikbaar en beschikbaar. Maak kennis met een onafhankelijke denk- en meewerktank voor de zorg. Sandra Scherstra vertelt.

Voluit staat ROS voor Regionale Ondersteunings Structuur, je vindt ze in iedere provincie. De organisaties zijn onafhankelijk en een uitvloeisel van een beleidsregel van het Ministerie van VWS. ROS Friesland werkt met 12 medewerkers vanuit haar kantoor in het Abe Lenstrastadion aan versterking van de keten van eerstelijnszorg in de Friese regio. Het doel is het kwalitatief versterken van die zorg door onderzoek, het aandragen van kennis, het faciliteren van ketensamenwerking en het stimuleren van en zorgen voor concrete verbindingen.

Leren van elkaar De hamvraag is altijd: wat kun je leren van elkaar om te zorgen dat de zorg voor de individuele patiënt in Friesland beter en efficiënter wordt, betaalbaar en bereikbaar is en blijft. Sandra Scherstra, sinds juni directeurbestuurder van ROS Friesland: Demografische ontwikkelingen zoals de extreme vergrijzing in de komende decennia, het onrustbarende tekort van zorgpersoneel en stijgende kosten bepalen in hoge mate de urgentie van meer en betere samenwerking en de noodzaak van efficiency.

Hoe beter wij met z n allen samenwerken, hoe meer synergie en lagere kosten. Hoe beter en slimmer gebruik we weten te maken van elkaars kennis en kunde en van technologie en techniek, hoe beter we de eerstelijnszorg bereikbaar en betaalbaar kunnen houden. In feite zijn we actief in de gehele levensloop van geboorte tot aan de palliatieve zorg. Een aantal belangrijke thema s waar wij ons met advisering, projecten en programma s op richten zijn digitalisering, continuïteit van zorg, preventie of positieve gezondheid, ouderenzorg en geboorte- en jeugdzorg. Onze inzet is te komen tot vernieuwing en verbetering door een multidisciplinaire, ketengerichte aanpak en de uitvoering van haalbare wensen met concrete doelen.

Urgentie domein-overstijgend samenwerken De zorg beaamt Scherstra is een complexe wereld die constant onder druk staat. Te weinig personeel, groeiende administratiedruk, beperkingen vanuit budgetten en wat meer. Ik heb de afgelopen vijf jaar als manager van Sociaal Domein Fryslân geleerd dat samenwerking tussen heel diverse organisaties en overheden zeer goed mogelijk en effectief is. En ik heb ervaren hoezeer zorg sociaal en maatschappelijk is en hoe groot het belang is van integratie en samenwerking van zorg met het sociaal domein. Gezondheid en zorg hebben een directe relatie door iemands omstandigheden, afkomst, cultuur, leefwijze, huisvesting, voeding, beweging, fysieke en mentale gezondheid, perspectief en ontwikkeling.

Door daar beter oog en oor voor te hebben, kunnen we veel winst boeken in het voorkomen van ziekten en de druk op de zorg. De eerstelijns zorg speelt daarin een cruciale rol. Voorheen was gezondheidszorg in hoofdzaak geconcentreerd rond het curatieve, daarna werd het preventieve belangrijk en nu staat positieve gezondheid voorop: wat kunnen mensen fysiek en mentaal,

Sandra Scherstra wat vinden ze belangrijk en wat willen ze eventueel veranderen. Die brede kijk benadrukt de urgentie van disciplines om veel beter en domein-overstijgend samen te werken.

Wat we doen Ook de eerstelijnszorg is om begrijpelijke redenen nog steeds versnipperd en kent in algemene zin een te laag niveau van kennisuitwisseling en samenwerking. Het is nodig om effectiever en efficiënter gebruik te maken van zorggeld. Het is in veel gevallen een kwestie van ketensamenwerking en de versterking van organisaties en structuren. Juist om in de Friese regio met veel platteland, dorpen en kernen, de zorg voor ons allemaal op peil te houden. Daarom proberen we de netwerken en daarmee kennisuitwisseling juist op regionaal niveau te versterken, bijvoorbeeld rond palliatieve zorg, dementie en geboortezorg. Daarom dragen we bij aan betere digitale gegevensuitwisseling: tussen professionals in het netwerk rondom o.a. kwetsbare thuiswonende ouderen en rond geboortezorg. Daarom spreken we met huisartsenverenigingen en coöperaties om te kijken hoe wij vanuit onze kennis oplossingen kunnen aandragen om de huisartsenzorg op peil te houden. Projecten gericht op digitale innovatie spelen hierbij een steeds grotere rol, ook bij ROS Friesland. Een voorbeeld is de implementatie van portalen voor digitale gegevensuitwisseling tussen de patiënt en de professional, met verschillende functionaliteiten zoals het bestellen van recepten, het zelf plannen van een afspraak en het voeren van digitale (beeldbel)consulten. Door zelfmanagement van patiënten te vergroten, kun je op termijn de zorgvraag verlagen, zo is de gedachte.

Een ander aspect waar wij met projecten op inzetten, is het gebruik van data. Door professionals te helpen zicht te krijgen op toekomstige knelpunten en kansen, zijn zij zich in een vroeg stadium bewust van ontwikkeling in de populatie. Hoe beter je vroegtijdig in staat bent deze ontwikkelingen te herkennen, hoe beter je je kunt voorbereiden op de toekomst. Vorig jaar hebben we voor iedere Friese deelregio een regiobeeld gemaakt met o.a. de belangrijkste trends in demografie, gezondheid, zorggebruik en zorgkosten. Professionals in zorg en ondersteuning maken hier veelvuldig gebruik van bij het maken van plannen en het uitvoeren van projecten.

Weet ons te vinden!

Een paar andere voorbeelden van onze innoverende en begeleidende rol zijn de realisatie van de Stadspoli Leeuwarden, de opzet van huisartsencoöperaties als Coleo in Leeuwarden, de invoering van de praktijkondersteuners GGZ Jeugd bij huisartsenpraktijken en het opzetten van de meedenk- en meekijkconsulten tussen ziekenhuizen en huisartsen. Daardoor kunnen huisartsen snel een gedegen advies vragen van een medisch specialist, zonder de patiënt door te verwijzen naar het ziekenhuis: efficiëntere zorg tegen lagere kosten, zowel voor burger als zorgverzekeraar. Eerste en tweede lijn komen daar dichter bij elkaar. Wie er open voor staat, heeft een wereld te ontdekken. Wat ik maar wil zeggen: weet ons te vinden, partijen in en om de eerstelijn, wij staan met onze kennis en expertise voor jullie klaar! www.rosfriesland.nl

EEN LESJE SAMENWERKEN IN/UIT HET NOORDEN en lesje samenwerken, zo kan deze NoordZ worden samengevat. Want als ze ergens elkaar opzoeken in Drenthe, Friesland en Groningen, dan zijn het wel de mannen en vrouwen in de life science en health sector.

De groei zet zeker door en nieuwe ontwikkelingen staan op stapel. Met Ben Feringa, de Nobelprijswinnaar, als boegbeeld wordt druk gewerkt aan het mogelijk maken van het op een groene manier produceren van medicijnen. Hier, in het Noorden!

Soms per toeval. Dan loopt Gerrit Baarda, de oprichter van ZiuZ in Gorredijk, op de gang van Medisch Centrum Leeuwarden Hessel Bouma tegen het lijf. Deze Friese ingenieur heeft dan een technologie ontwikkeld die chirurgen moet helpen om na het verwijderen van een deel van de darmen die op de juiste plek, daar waar de doorbloeding goed is, weer aan elkaar te plakken. Chirurgen zien dat niet altijd goed, het apparaat van Bouma wel. Hij is klaar voor de volgende stap: van een prototype een marktrijp product maken.

Daar konden ze hem in Gorredijk wel mee helpen.

Voor het informeren van patiënten bedacht Indiveo in Leeuwarden animatiefilmpjes waarin stap voor stap een onderzoek, behandeling of operatie wordt uitgelegd. Dat werkt omdat beelden beter beklijven dan woorden.

Het levert ook tijdwinst op voor het zorgpersoneel. Patiënten komen goed geïnformeerd en vaak minder ongerust bij de arts waardoor gesprekken korter zijn of zelfs niet meer nodig.

E

De zorg kostbare tijd uit handen nemen, is ook waar ze bij Lode Holding mee bezig zijn.

Het Groninger familiebedrijf dat apparaten bouwt voor de sporter en mensen die revalideren, werkt met ict’ers aan de mogelijkheid om deze op afstand in te stellen en de resultaten te volgen. Dat betekent minder gereis voor de – vaak moeizaam ter been zijnde – patiënt en minder druk op het spreekuur.

Het citaat op de cover ‘Mensen helpen in de jungle van de zorg’ is van Ralph Koppers, longarts en mede-oprichter van Indiveo.

Indiveo maakt animaties van operaties, behandelingen en onderzoeken die patiënten op hun gemak thuis kunnen bekijken.

De beelden beklijven vaak beter dan het gesprek met de arts, waarvan patiënten vaak maar 20 tot 40 procent van onthouden, aldus Koppers op pagina 16.

Ook het Universitair Medisch Centrum Groningen is een bron voor start-ups die naar verloop van tijd hulp nodig hebben om de laatste, tijdrovende en veel geld kostende stappen te zetten naar een techniek die of product dat de wijde wereld in kan. Daarvoor is in Groningen Life Cooperative opgericht, een coöperatie die de toevalligheid van elkaar tegenkomen in de gang meer moet structureren. En met succes. De coöperatie telt inmiddels meer dan 40 bedrijven, 4000 banen en ruim 400 miljoen euro omzet.

COLOFON

INHOUD

NoordZ is een bijlage van NDC mediagroep

04

Noorden ontwikkelt zich snel tot Life Science-regio Een stand van zaken met een veelbelovend toekomstperspectief

Samenstelling & eindredactie Jan Rozendaal Roel Snijder

08

ZiuZ is lekker aan de bal in de medtech-wereld Van algoritmen in veiligheid, naar kunstmatige intelligentie in het ziekenhuis

11

Eerlijk verdiend Column Ronald Mulder

12

Een ligfietsergometer voor in bed. Om geen tijd te verliezen Lode Holding helpt ook coronapatiënten zo snel mogelijk weer op gang

16

Beeldende zorgtaal Met animaties patiënten beter informeren

19

SeaQurrent vliegert onder water Hoe staat het ervoor met de start-up die al eerder in NoordZ voorbijkwam?

22

‘Feike Sijbesma’s strijd voor breder belang verdient navolging’ De Spiegel met Peter Ketelaar, Vice President Global Bioanalytical Services van Icon

26

‘Met onze zuinige houding doet Nederland zichzelf tekort’ Interview met econoom Coen Teulings, oud-directeur CPB

Vormgeving Alie Veenhuizen Telefoon bijlagenredactie 050-5844229 058-2845477 E-mail bijlagen@ndcmediagroep.nl Advertenties/branded content Multiplus Media, Drachten T: 06 44 91 12 63 E: s.osinga@mulitplusmedia.nl

Volg NoordZ ook online op het blog: www.noordz.nl

En zo is er nog veel meer te lezen in deze NoordZ. Namens de redactie, veel leesplezier.

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 3

NOORDEN ALS LIFE SCIENCE-REGIO

Groeiend en veelbelovend. Dat zijn karakteristieken die uitstekend passen bij de sector Life Science & Health in Noord-Nederland. Afzonderlijke initiatieven doen het goed, de vorderende samenwerking is de sleutel naar meer succes.

Tekst Jean-Paul Taffijn Illustratie Job van der Molen

edicijnen die niet van ver komen, maar vlakbij huis worden geproduceerd. En dan ook nog op een groene, duurzame manier. Dat is geen noordelijke luchtfietserij. Het is een streven dat hard bezig is realiteit te worden, dankzij grote inspanningen in het hele land, op initiatief van Noord-Nederland.

Dat is niet onlogisch. Het Noorden ontwikkelt zich steeds sneller als Life Science & Health-regio.

M

Het meest tot de verbeelding sprekend in deze sector is waarschijnlijk de baanbrekende technologie die artsen en patiënten terzijde staat. Van groeibriljant Reducept (Virtual Reality als pijnbestrijder) in Leeuwarden via PulmoTech (monitoringsysteem voor beademingspatiënten) in Leek tot Detact Diagnostics (mobiele bacteriënmonitor) in Groningen. En zo zijn er nog heel veel, waarvan sommige de ladder van de internationale medtech-wereld snel beklimmen. Elk jaar worden er tientallen start-ups gesticht.

Hoe kan dat? Dat heeft in eerste instantie te maken met de aanwezigheid van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), dat onmiskenbaar de grootste katalysator is. Maar ook het Medisch Centrum Leeuwarden blijkt steeds meer een goede springplank; van medische vinding naar business. Cijfers liegen niet. De sector groeide in 2020 in Noord-Nederland harder dan het landelijke gemiddelde.

De vindingen en start-ups van briljante wetenschappers dragen daar flink aan bij, toch zijn het de ‘grote jongens’ die ook heel belangrijk zijn. Bedrijven als Certe, Lode Holding, Icon (voorheen PRA Health) en Innocore zijn er een paar. De samenwerking tussen die grote jongens, de beginnende ondernemers, maar ook onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en investeerders die het succesverhaal schrijven. Waar de uit de biologie geleende term ecosysteem hier vaak genoemd wordt, geldt nog zo’n andere biologische realiteit: symbiose. Het netwerk wordt steeds fijnmaziger, zodat alle partijen er hun voordeel mee doen.

UITHANGBORD Hét uithangbord van dat ecosysteem is Life Cooperative. Die naam zegt al dat het meer is dan een netwerk, het is een coöperatie.

Ze begon zes jaar geleden als Healthy Ageing Business Coöperatie, maar veranderde de titel een jaar later al, omdat snel bleek dat Life Sciences & Health in NoordNederland meer is dan healthy ageing alleen. Inmiddels herbergt de club meer dan veertig bedrijven en is ze goed voor meer dan 4000 fte en boven de 400 miljoen euro omzet.

4 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

De innige samenwerking heeft grote gevolgen. Projecten die enkele partijen moeilijk van de grond krijgen, maken nu wel kans. ,,Je kunt groter gaan denken, en dat doen we ook’’, vertelt Edward van der Meer. Hij is directeur van Triade, het vehikel dat vanuit het UMCG ontstond om beloftevolle ondernemingen te helpen met kennis, talent, markt, faciliteiten en kapitaal. Hij is ook CEO van de Campus Groningen, de fysieke plek waar onderzoek, onderwijs en ondernemen samenkomt.

Van der Meer ziet de potentie van de Life Cooperative. ,,Alleen al het gegeven dat we nu beter op de bril hebben wat we in het Noorden allemaal kunnen en doen, levert kansen op. We zijn aan het verbinden en het coöperatiedenken is ons hier niet vreemd. We gunnen elkaar ook wat.’’

De bedrijven delen onderling kennis, talent, materiaal en locaties. Dat leidt tot mooie initiatieven, voor de bedrijvige leden zelf, maar ook voor het geheel.

Move2Innovate bijvoorbeeld is een proeftuin waarin ondernemers en onderzoekers samenwerken om de markt van verantwoord bewegen te bedienen. Pharma Portal is nog zo’n initiatief vanuit de coöperatie. De faciliteit helpt onderzoekers en ontwikkelaars die aan geneesmiddelen werken hun project marktrijp te maken.

BREDER AANBOD De Life Cooperative helpt niet alleen de ondernemingen uit haar eigen sector vooruit. Het is nadrukkelijk de bedoeling om ook andere takken van sport te verbinden: het noordelijke MKB, de IT-sector, de industrie: die kunnen allemaal profiteren door de handen ineen te slaan met de ondernemingen die zich op het vlak van Life Science & Health bewegen.

Ton Vries ziet die samenhang steeds meer vorm krijgen en de voordelen komen bovendrijven. Vries (Symeres, Bio BTX) stond als bestuurder aan de basis van de Cooperative. ,,De club is flink ontwikkeld.

Het begon als een vrij los samenwerkingsverband, maar de professionalisering is hard gegaan. We profileren ons nu als regio. Op beurzen werken onze bedrijven samen bijvoorbeeld. Samen hebben ze een breder aanbod voor klanten.’’

Het noordelijke samenwerkingsverband ontwikkelt zich nog steeds. Vries: ,,We staan niet stil. Er is verjonging in het bestuur, we krijgen specialistische takken zoals human capital en scholing. Ook in vergelijking met andere verbanden elders in het land doen we het echt goed. Ons voordeel is dat we niet de reusachtige

bedrijven hebben. De meeste van onze leden zijn niet direct concurrenten. Iedereen heeft voordeel bij samenwerking.’’

De sterke groei van de sector kreeg als gevolg van covid nog een extra duw. ,,Wereldwijd verdubbelde de financiering in de sector vorig jaar. Daar hebben wij in het Noorden baat bij. Bijna alle bedrijven opereren internationaal, de start-ups profiteren van de extra mogelijkheden die zij hebben.’’

De leden van de coöperatie hebben een duidelijk doel voor ogen: wereldwijde impact. Toch moet Noord-Nederland voor niets minder dan dat gaan, vindt Van der Meer. ,,Als je door je oogharen kijkt, zie je een groot ecosystemen ontstaan dat zich gedraagt als een internationaal bedrijf. Met productiefaciliteiten, ongekende onderzoeksmogelijkheden, heel veel kennis en kunde en een grote wil om het samen te doen. Dat is niet alleen wensdenken. Wij merken nationaal en zelfs internationaal dat wij als Noord-Nederland steeds meer gezien worden als regio waar je moet zijn als je iets met Life Science & Health wil.

Ondernemingen zijn geïnteresseerd, studenten zoeken specifiek Groningen er op uit.’’

KOPLOPER Momenteel werkt ‘Noord-Nederland’ aan een bijzonder project in dit verband. Het wil – in samenwerking met andere landelijke regio’s – meer medicijnen gaan produceren. Dat is een gedachte die al langer leeft, juist ontstaan na het kijken door de oogharen dat Van der Meer al noemde. De medicijnproductie concentreert zich steeds meer in Azië en die afhankelijkheid heeft af en toe negatieve gevolgen, zoals haperende toevoer en stijgende kosten.

Van der Meer: ,,Wij zijn goed in chemie, we zijn goed in het onderzoek in de eerste fase.

Op kleine schaal produceren we al medicijnen. We hebben kennis en we hebben de wil. Daar komt nog een heel interessant facet bij: Noord-Nederland is ook koploper in de biochemie. Verbind dat allemaal en we zijn in staat om op een veel duurzamere, groenere manier medicijnen te produceren.’’

Bij het Nationaal Groeifonds (ook bekend als het Wopke-Wiebesfonds) loopt nu een aanvraag om die wens realiteit te maken.

Dat gebeurt met grote inspanning van Campus Groningen en de Life Cooperative, onder andere met de ‘Groningse’ nobelprijswinnaar Ben Feringa als voortrekker.

Van der Meer: ,,Die noordelijke profilering hierin is nieuw. Dit kan echt heel groot worden, voor heel Nederland, maar zeker ook voor het Noorden.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 5

ADVERTENTIE

Succesvol ecosysteem life science groeit naar landelijk niveau Wereldwijd zorgt Covid-19 voor een verdubbeling van de investeringen in life science en medische technologie. De sector in het noorden is verenigd in LIFE Cooperative en goed voor 4.000 fte en 400 miljoen omzet. En met stevige ambitie, want de krachten worden nu op landelijk niveau gebundeld. LIFEbestuursleden Linda Dijkshoorn en Ton Vries het lichten het toe.

Linda Dijkshoorn (EV Biotech) Linda Dijkshoorn groeide met haar start-up in 2,5 jaar tijd van 6 naar 18 mensen. Ton Vries is al decennia het gezicht van het 550 mensen tellende Symeres (het voormalige Syncom) en sinds 2015 van LIFE Cooperative. Samen met Peter Ketelaar (ICON), Ep Oosting (Ardena) en Johannes Wolters (Lode Holding) vormen ze het bestuur van de LIFE Cooperative De sector die we in de regio verenigen staat er met 40 bedrijven, 4.000 fte en 400 miljoen omzet heel goed voor. We zijn het afgelopen jaar met 6,5 procent gegroeid, meer dan het landelijk gemiddelde. We hebben ook de start-ups in life science en medische technologie binnen LIFE een eigen plek gegeven en we zetten stevig in op het belang van human capital. De volgende stap is dat LIFE de krachten op nationaal niveau bundelt met andere pharmahubs van Nederland, zoals die in Leiden en Oss. Met hen zetten we gezamenlijk in op een Nationale aanvraag bij het Groeifonds van het Ministerie van Economische Zaken , vat Ton Vries de actualiteit samen.

Uitnodiging Start-ups in medische technologie en life science zijn voor veel jonge mensen aansprekende voorbeelden van tech- georiënteerd internationaal ondernemerschap en van groot belang voor professionalisering van de keten. Als jonge ondernemers zijn we blij dat we nu onze eigen plek hebben in LIFE Cooperative. Het werkt, want binnen een jaar zijn al 15 jonge bedrijven lid geworden! Om hun belang voor de regio kracht bij te zetten en ze beter zichtbaar te maken, nodig ik daarom graag bestuursvoorzitter Jouke de Vries van Rijksuniversiteit Groningen uit voor onze volgende start-up- borrel , vult Linda Dijkshoorn met een welgemeende knipoog aan.

Als CEO van de start-up EV Biotech is ze sinds begin dit jaar bestuurslid van LIFE en sinds kort ook van Holland Bio, belangenbehartiger van de sector in Nederland.

Landelijke samenwerking Ton Vries: De impact van Covid-19 heeft er toe geleid dat er in Nederland maatschappelijk en bestuurlijk veel aandacht is gekomen voor de beschikbaarheid en productie van

Ton Vries (Symeres) geneesmiddelen. We hebben ervaren hoe kwetsbaar we zijn op dat gebied, terwijl Nederland tegelijk een sterke traditie en goede naam heeft in pharma. De vraag is nu hoe we die aandacht en zorg in concrete actie kunnen omzetten. Met Leiden en Oss nemen we het initiatief voor een nationale aanvraag bij het Groeifonds. Die aanvraag concentreert zich rond de financiering van duurzame geneesmiddelenproductie in Nederland, de ontwikkeling en productie van kleinschalige medicijnseries ten behoeve van specifieke doelgroepen met zeldzame ziekten en de versterking van de landelijke ketensamenwerking.

Het model van LIFE Cooperative dient daarvoor als basis. Pharma is een wereldwijde miljardenindustrie waarin je niet op nationaal niveau de concurrentie aan wilt gaan, maar juist moet samenwerken om internationaal en regionaal impact te hebben.

Ton Vries: LIFE Cooperative wil actiever de maatschappelijke en economische rol van life science en medische technologie als belangwekkende en perspectiefrijke sector uitdragen. De omzet en werkgelegenheid nemen sterk toe, net als aandacht van investeerders en financiers. Bovendien moet de sector verduurzamen om van ingredienten van fossiele herkomst naar plantaardige alternatieven te komen. Het perspectief van de sector is enorm en daarom hebben we voor Human Capital een strategie ontwikkeld. Om de coöperatie en haar leden te faciliteren in duurzame groei, werken we aan het opleiden en behouden van kwalitatief en voldoende talent. Dat doen we samen met kennisinstellingen zoals RUG, UMCG, Hanzehogeschool Groningen, Noorderpoort en Drenthe College. Zo kunnen we opleidingen ontwikkelen die optimaal aansluiten bij de behoefte van de arbeidsmarkt. LIFE Cooperative is uitgegroeid tot life science banenmotor van Noord-Nederland en biedt mensen de mogelijkheid een levenslange carrière te ontwikkelen, van bijvoorbeeld onderzoekanalist tot CEO.

Succesvol groeien Als ervaringsdeskundige van een snel gegroeide start-up in medische technologie juicht Linda Dijkshoorn het belang van brede kennisontwikkeling toe. Als oprichters hebben we soms pijnlijk gemerkt dat het vooral schort aan andere vaardigheden dan de technische kennis van het onderzoekswerk. Om succesvol te starten en te groeien naar het niveau van scaleup, is het noodzakelijk om ook kennis te hebben van netwerken, van werving en selectie van personeel, marketing, communicatie en van financiering, investeringen en fondsenwerving.

De sector ontwikkelt zich mede door digitalisering razendsnel en is meer dan ooit op elk niveau in de keten internationaal georienteerd. In Groningen is er weliswaar ondersteuning vanuit de universiteit via Venturelab North en van start-up ondersteuner en promotor Founded in Groningen, maar het is noodzakelijk om in de keten verankerd te zijn. Daardoor kunnen we de specifieke behoeften van en de aandacht voor jonge bedrijven beter borgen en sneller kennis en ervaring uitwisselen met mensen van langer bestaande bedrijven en met het onderwijs.

Ecosysteem om de wereld te verleiden Ton Vries: Door effectiever en efficienter met jonge en bestaande bedrijven samen te werken en kennis, materialen, faciliteiten en locaties te delen en waar mogelijk gezamenlijk in te kopen, versterken we het ecosysteem van onderzoek, ontwikkeling, ondernemerschap en valorisatie.

Daardoor groeit onze innovatiekracht en impact op de regio. Dat is ook het doel van Open Diagnostics, waarmee we Noord- Nederland met subsidie van SNN op de kaart zetten als wereldwijd expert in diagnostica. We willen meer grote marktpartijen verleiden om hier in het noorden ontwikkelingsopdrachten uit te zetten.

We hebben de kennis, de bedrijven en de tools.

Die krachtenbundeling versterkt het innovatieve onderzoek- en ondernemersklimaat in het noorden! www.lifecooperative.nl

ADVERTENTIE

Wij zijn GERRIT; verbinder van zorg Misschien is het een idee om via elektronische weg patiëntberichten te verzenden?

Begin jaren 90 was dit een revolutionaire gedachte in de zorg. Onder de projectnaam GERRIT , verwijzend naar de postduif van De Fabeltjeskrant, gingen Friese zorgverleners met die doelstelling aan de slag. Op 29 februari 1996 was het zover. Tijdens een feestelijke bijeenkomt werd het eerste elektronische zorgbericht van Nederland, onder toeziend oog van de heer Wiegel, voorzitter Zorgverzekeraars Nederland, verstuurd.

Wim Hodes: GERRIT is nog steeds van en voor de zorg Door verbinden verbeteren GERRIT bestaat dit jaar dus 25 jaar. Het bedrijf is nog steeds van en voor de zorg en helpt zorgverleners in Friesland, Groningen en Drenthe digitaal gegevens uit te wisselen. Het digitaal versturen van berichten is nog steeds één van onze diensten, maar we doen inmiddels veel meer , zegt Wim Hodes, directeur-bestuurder van GERRIT. Alles wat we doen heeft als doel: het verhogen de kwaliteit van zorg.

Het levensreddende verschil Het werk van GERRIT kan het verschil maken.

Stel, iemand wordt opgenomen met op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis. Na onderzoek blijkt dat de patiënt met spoed naar het UMCG moet voor een operatie. Nog niet zolang geleden werden de onderzoeksresultaten, een hartfilmpje bijvoorbeeld, op een cd tje gebrand en met de ambulance meegegeven. Nu bekijken de artsen in het UMCG de onderzoeksresultaten direct in hun systeem en kunnen ze de operatie al voorbereiden. Die snelle communicatie die GERRIT mogelijk maakt sámen met zorgverleners maakt het verschil tussen een voorspoedig herstel en blijvende schade of erger , zegt Wim. Inhoud, proces en beleid Is GERRIT een ICT-organisatie die zelf de informatiesystemen programmeert? Als dat niet nodig is, laten we dat graag aan anderen over.

Goede informatie-uitwisseling hangt af van verschillende aspecten, software en hardware is daar één van , zegt Wim. GERRIT richt zich bij haar projecten ook op de inhoud van de informatie, de inrichting van het proces en het beleid. Wat moet er gecommuniceerd worden, wat is relevant en voor wie? Hoe communiceren de verschillende zorginstellingen op de meest efficiënte en effectieve wijze?

Die adequate communicatie kan het verschil maken tussen een voorspoedig herstel en blijvende schade of erger.

Daarvoor moeten zorgverleners werkprocessen aanpassen en vormen van communicatie standaardiseren. De leveranciers van software worden daarin betrokken, maar in de praktijk betekent het een verandering op alle genoemde niveaus. Het ondersteunen en adviseren bij dergelijke projecten is wat wij doen.

De nieuwe uitdaging Naast het optimaliseren van communicatie tussen zorgverleners, ziet Wim een nieuwe uitdaging voor GERRIT: communicatie via systemen tussen de burger en de zorgverlener.

Er komen steeds meer verschillende apps

waarmee mensen hun gezondheid kunnen monitoren. Een COPD-app bijvoorbeeld geeft aan wanneer voor een patiënt een longaanval dreigt.

Een longaanval zorgt vaak een lange, moeizame herstelperiode voor de patiënt met blijvend letsel.

Hoe mooi zou het zijn als een longarts de gegevens die de app genereert kan inzien. Nog mooier is het dat er op basis van alle bekende gegevens een persoonlijk profiel kan worden gemaakt. De app leert dan met Artificial Intelligence welke triggers specifiek passen bij de patiënt en welke minder. De app kan daarmee betrouwbaarder preventief waarschuwen als kritieke waarden overschreden dreigen te raken.

Wim trekt een vergelijking met bankapps: We zijn mede-bankiers geworden met die apps. Zo worden we ook onze eigen zorgverleners.

Privacy en bescherming Medische gegevens communiceren via digitale weg, is dat wel vertrouwd? Wim Hodes zegt: Er is strenge privacywetgeving, waar zowel wij als de zorgverleners aan moeten voldoen. Ook bij informatiebeveiliging gaat het niet alleen om de systemen die je inricht, maar vooral hoe je er in je organisatie mee omgaat. Samen met zorginstellingen zorgen we ervoor dat privacy ook tussen de oren komt van medewerkers. wijzijngerrit.nl

ZiuZ vergaarde roem met de ontwikkeling van software om kinderporno te detecteren en analyseren. Wereldwijd helpt het algoritme opsporingsdiensten.

Intussen is het bedrijf in Gorredijk ver met een nieuwe missie: de ondersteuning van medisch specialisten in het herkennen van ziektebeelden.

GERRIT BAARDA

‘We wilden het proces meer in eigen hand hebben, om sneller te kunnen leveren, om flexibeler te zijn’

BERT GARLICH

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Catrinus van der Veen En dan kan de ‘voetbalwedstrijd’ serieus beginnen. ,,Ik heb het gevoel dat we al spelen. Ik vind het proces geweldig. Veel is nieuw, alles is interessant. Van het overleggen met alle aandeelhouders tot het werken met verschillende partijen, de juridische inkleding, alles. Als je dan ook nog merkt dat de interesse vanuit de hele wereld voor de technologie groot is, dan weet je dat je met iets moois bezig bent.’’

en pluchen Nemo – de beroemde animatievis – siert een hoek van de werkkamer van Gerrit Baarda.

Voor de oprichter van ZiuZ is het beest een belangrijk symbool.

Nemo betekende de eerste schreden op het medtech-vlak. Of, zoals hij het zelf zegt: ,,Ik wilde meevoetballen in die wereld en dat begon met Nemo.’’

E

Het is de naam van een project dat ZiuZ drie jaar geleden begon samen met het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en staat voor Next Move in Movement Disorders. Het doel is dat de Friese technologie verschillende – lastig herkenbare – vormen van bewegingsstoornissen onderscheidt.

Inmiddels voetbalt ZiuZ op meer velden. In samenwerking met het het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) en het Amsterdam Medisch Centrum (AMC) ontwikkelt het bedrijf technologie die de arts tijdens een darmonderzoek adviseert of een poliep goed- of kwaadaardig is. Polar heet dat project. ,,Zowel Nemo als Polar is veelbelovend, maar voor beide projecten geldt dat we meer data moeten verzamelen, zodat onze kunstmatige intelligentie echt in staat is goede conclusies te trekken.’’

Daar wordt hard aan gewerkt, in verschillende ziekenhuizen. Baarda: ,,We boeken

zeker vooruitgang, maar het is lastig. Toen we er een paar jaar geleden mee begonnen, had ik gehoopt nu wel zo’n beetje zicht te hebben op een product, op een businessmodel. Maar daarvoor is het nu nog te vroeg, dus lijnen we met onze partners op om verder onderzoek te doen en data te verzamelen.’’

Dat betekent dat er meer tijd, meer moeite en meer geld in gaan, hoewel dat allemaal te overzien is. ,,Het apparaat is klaar, nu moeten we aantonen dat we de specialisten er écht mee kunnen helpen. En dat kan alleen als de ziekenhuizen doorgaan met informatie verzamelen. Het meeste werk ligt dus aan die kant voorlopig.’’

WAARDEVOLLE INFORMATIE Dan is er nog een derde project in de medische hoek, een project dat in een veel verder gevorderd stadium is. Een project ook, dat in tegenstelling tot veel andere producten van ZiuZ, geen gebruik maakt van kunstmatige intelligentie. Maar wel van technologie die voor het brein van de meeste mensen niet te bevatten is. De bedoeling

8 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

ZIUZ IS MET IETS MOOIS BEZIG

en uitkomst van Lapvas-Imaging is dat wel: op het beeldscherm van een chirurg wordt met kleuren duidelijk gemaakt waar de doorbloeding van de darmen goed is, en waar minder. Dat is uiterst waardevolle informatie voor de chirurg die een deel van de darmen moet verwijderen. Als het mes wordt gezet in een goed doorbloede locatie, dan is de kans dat de twee delen later weer goed hechten, veel groter. ,,Dit is een operatie die 12.000 keer per jaar wordt uitgevoerd. Het komt best vaak voor dat er complicaties zijn in de vorm van lekkage omdat de delen van de darm niet goed hechten vanwege slechte doorbloeding. Met behulp van onze technologie kunnen we wat dat betreft echt een verschil maken.”

Die technologie is duizelingwekkend. Ze werkt met verschillende kleuren lasers en spiegelsystemen. Om het te begrijpen is de vergelijking met een autosnelweg handig.

Als je langs de kant auto’s voorbij ziet komen, valt het op dat die meer vervagen naarmate ze sneller voorbij rijden. Met dat

principe werkt het systeem van ZiuZ ook.

Sneller – en dus beter – stromend bloed licht op het beeldscherm anders op dan zwak stromend bloed.

‘Het apparaat is klaar, nu moeten we aantonen dat we de specialisten er écht mee kunnen helpen’

,,Wij hebben het niet zelf bedacht. Die eer komt toe aan Hessel Bouma en zijn team.’’

Zeven jaar geleden zag de Fries kansen in het systeem en stichtte hij de start-up Limis, een spin-out vanuit het MCL. Baarda: ,,We kwamen elkaar tegen op de gang in het MCL. Zo toevallig kan het soms gaan. Hessel was al aan het testen met een prototype en toe aan de ontwikkeling van een marktrijp product. En dat is iets dat wij goed kunnen.

We besloten de handen ineen te slaan.’’

WEDSTRIJD Inmiddels draaien chirurgen in het MCL en in Ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten proef met de technologie. Ze verzamelen waardevolle informatie. In Gorredijk wordt intussen gewerkt aan het definitieve ontwerp. De certificering loopt, de patentaanvragen zijn de deur uit. ,,Ik denk dat we nog anderhalf jaar nodig hebben, en dan is Lapvas productrijp.’’

Gerrit Baarda besloot zich een paar jaar geleden volledig op ‘gezondheid’ te storten.

Voor de andere AI-producten van ZiuZ fungeert de grondlegger vooral nog als adviseur. Beeldherkenning in dienst van opsporingsdiensten is misschien wel de bekendste tak van het bedrijf, maar eigenlijk schuurt ZiuZ al jaren veel meer tegen de medtech aan. Van de machines die apothekers helpen bij de automatische dosisuitgifte van geneesmiddelen, werden er wereldwijd al zeshonderd verkocht.

GROTE STAP ,,Dat is een succesverhaal. Vanaf het begin reduceren onze machines de foutmarge bij het verpakken van pillen gigantisch. Deze maand lanceren we de derde generatie van de machine, die nog veel beter en sneller is.

Waar we in eerste instantie vooral visueel controleerden op vorm en kleur van de pillen, is het ons gelukt om nu ook de werkzame stof in een pil razendsnel te meten.

Zo houden we dus ook pillen die er hetzelfde uitzien uit elkaar. Hoe dat gelukt is?

Daar zeg ik even niets over…’’

Nieuw is dat ZiuZ de machines zelf gaat assembleren. Daarvoor is het gebouw in Gorredijk flink uitgebreid, wat ook al moest om de inmiddels zeventig werknemers te kunnen huisvesten. In een klinische omgeving wordt de laatste hand gelegd aan de productieruimte. ,,We wilden het proces meer in eigen hand hebben, om sneller te kunnen leveren, om flexibeler te zijn. Dit is een grote stap in de ontwikkeling van het bedrijf.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 9

ADVERTENTIE

Totaalaanbieder op het gebied van veiligheid en gezondheid Wij zijn een arbodienst in de breedste zin van het woord , zegt Janneke Hoitinga, Algemeen Directeur van Medprevent. Of het nu gaat om preventietrainingen, advies of verzuimbegeleiding, onze inzet is het werkplezier van de mensen. Daniël Folmer, Operationeel Directeur, vult aan: als expert op het gebied van arbeidsomstandigheden en ziekteverzuimbeleid zetten we sterk in op preventie van verzuim. Optimaal werkplezier zorgt voor betere prestaties en minder verzuim.

Daniël Folmer en Janneke Hoitinga Investeren in preventie Het grootste percentage van langdurig ziekteverzuim is te voorspellen. Medprevent heeft een RI&E (Risico Inventarisatie & Evaluatie) methodiek ontwikkeld waarmee zij signaalwaarden in kaart brengt. We weten inmiddels dat ruim 40% van langdurig ziekteverzuim een psychische oorzaak heeft.

Langdurig pestgedrag, discriminatie, hoge werkdruk, seksuele intimidatie en dergelijke kunnen daarvan de oorzaak zijn. Vaak speelt dit buiten het gezichtsveld van leidinggevenden. De RI&E van Medprevent maakt deze psychologische arbeidsbelasting zichtbaar. Samen met uitkomsten van een PMO (Preventief Medisch Onderzoek) verkrijgt Medprevent handvatten om doelgericht advies op te stellen voor preventief beleid. Niet alleen de sociaal emotionele context wordt hierin meegenomen, maar alle facetten die kunnen leiden tot verzuim. Meestal gaat veel al goed, maar omdat wij de vinger op de zere plek kunnen leggen, bieden we kansen aan werkgevers om de puntjes op de i te zetten. Samen willen we dat mensen gelukkig zijn op hun werk. Een betere preventie is er niet.

Soft skills Naast de kennis van Arbo-regelgeving, organisatiekunde en arbeidshygiëne spelen de soft skills een rol van betekenis. De wetgeving schrijft voor dat een zieke medewerker naar de bedrijfsarts moet. Meerwaarde wordt verkregen door een juiste communicatie met betrokkenen.

Welke vragen stel je aan de arts, bijvoorbeeld, wat wil je concreet en haalbaar bereiken in het proces, hoe bespreek je als leidinggevende de vaak

persoonlijke kant van het ziek zijn met je werknemer?

Die soft skills zijn ook essentieel bij de verzuimbegeleiding door onze bedrijfsartsen en verzuimcoaches , zegt Janneke. Uiteraard hebben zij de noodzakelijke medische expertise, maar de belangrijkste vragen bij re-integratie gaan over de persoonlijke relatie ten opzichte van het werk. Je werk niet meer kunnen doen, misschien verandering van positie binnen een bedrijf, kunnen stevig binnenkomen. In een coachende rol van de verzuimcoach en arts kunnen nieuwe perspectieven worden omarmd.

Iets opleggen werkt niet, samen een reintegratietraject uitstippelen wel.

Samen willen we dat mensen gelukkig zijn op hun werk. Een betere preventie is er niet.

Meer omtrent veiligheid en gezondheid Een ongeluk zit in een klein hoekje. Op basis van de unieke eigenschappen van een bedrijf stelt Medprevent een risicoprofiel op en verzorgt doelgerichte BHV (Bedrijfshulpverlening)trainingen. Medprevent heeft 70 trainingslocaties door heel Nederland, maar biedt ook de mogelijkheid voor een incompany training.

Kennis delen zit in het dna van Medprevent.

Binnen bedrijven, vooral kleinere bedrijven, kan nooit alle expertise omtrent arbeid en verzuim

aanwezig zijn. Wij kunnen alles uitvoeren, maar soms is het voor werknemers en werkgever goed om bepaalde kennis of skills in eigen huis te hebben. Daar werken we graag aan mee. Dat kan met een training, met informatie of met coaching.

De coronapandemie heeft ook geleid tot kennis delen. We hebben advies en webinars gegeven over tal van onderwerpen; meer technisch over het virus en ziekteverschijnselen, maar ook praktisch over concrete inrichting van een bedrijf waarbij recht wordt gedaan aan de regels. Ook biedt Medprevent de mogelijkheid aan tot sneltesten van werknemers. Een onderneming weet liever binnen een half uur dan na 24 uur of een werknemer corona heeft.

Een familiebedrijf waar je blijft Daniël zegt: ik werk hier nu 11 jaar en er is geen haar op mijn hoofd die denkt aan vertrekken. Je wordt gewaardeerd om wat je kunt en je krijgt volledig de mogelijkheid om jezelf te ontwikkelen.

We zijn een familiebedrijf en die sfeer is aanwezig , zegt Janneke. We zien hier werknemers komen en zichzelf verder ontwikkelen. Soms in een hele nieuwe richting.

We stimuleren die initiatieven. En, voor geïnteresseerden, we hebben vacatures. www.medprevent.nl

COLUMN wist het misschien niet, maar ook in uw straat is vorig jaar een flinke prijs uit de Postcodeloterij gevallen. De mensen die meespeelden, meer dan de helft van de straat, hebben ieder 40.000, 50.000, sommigen zelfs 60.000 of 70.000 euro gewonnen. Zeer waarschijnlijk vallen ze ook dit jaar in de prijzen. Zo gaat het namelijk al jarenlang.

U

In 2020 stegen de huizenprijzen weer flink; met ruim 15 procent, dit keer. Dat betekent dat een instaphuis in een jaar tijd zo’n 40.000 euro duurder werd. Wie zo’n huis heeft, verdiende dus 40.000 euro. Voor de overige Nederlanders – de huurders, de nog-bij-hun-ouderswoners en de groeiende groep van ‘flexwoners’ – verdween het eigen huis weer een stukje verder achter de einder. Los van erfenissen en andere jackpots geldt: wie nu nog geen eigen woning heeft, zal er nooit een bezitten.

Een brede coalitie van gemeenten, aannemers, werkgevers en nog veel meer partijen pleit voor een bouwoffensief: een miljoen woningen erbij in de komende tien jaar. Een derde sociale woningbouw, een derde in het middensegment en een derde in de vrije sector. Het is geen slecht plan, maar het pakt de kern van het probleem niet aan. De kern van het probleem is dat huizenprijzen niet met 15 procent per jaar zouden moeten kunnen stijgen. Of dalen.

Het is niet dat ik tegen marktwerking ben. Dat zou net zoiets zijn als tegen de zwaartekracht zijn. Ik ben voor zwaartekracht, maar ook voor parachutes.

‘Het zou niet moeten kunnen’ bedoel ik dan ook volkomen praktisch, niet ideologisch. Het is gewoon niet handig, die enorme prijsstijgingen. Het vergroot de ongelijkheid en maakt wonen, wat toch een basisbehoefte is, voor veel mensen duur en onzeker. Niemand heeft er iets aan, zelfs de huizenbezitter niet. Voor hem is het een papieren winst die niet zomaar geïncasseerd kan worden – je moet toch ergens wonen, tenslotte.

EERLIJK VERDIEND En omdat je toch ergens moet wonen, houden sterke prijsstijgingen ook altijd het risico in van een bubbel. Mensen lenen meer dan goed voor ze is, en als veel mensen dat doen wordt de woningmarkt fragiel. Een recessie of een oplopende hypotheekrente leidt dan tot betalingsproblemen, gedwongen verkopen, dalende huizenprijzen en woningen die ‘onder water’ komen te staan.

Waarom maximeren we de jaarlijkse prijsstijging eigenlijk niet, zoals we het ook met de huren doen? Het klinkt misschien een beetje zot in een markt waarin het nu de norm is om ongezien 10 procent boven de vraagprijs te bieden, maar waarom niet?

Als dat te ver gaat, belast dan in ieder geval de winst bij verkoop van een huis. Of als dat te fraudegevoelig is: verhoog de overdrachtsbelasting en de erfbelasting. Daarmee voorkom je op zijn minst de ergste scheefgroei in vermogens.

Het zal allemaal niet gebeuren. De woningbezitters zijn in de meerderheid. En ze redeneren zoals de winnaars in de Postcodeloterij, ben ik bang. Dat de anderen in de straat geen loten hadden gekocht, dat is niet hun probleem. Ze hebben hun fortuin eerlijk verdiend, op de woningmarkt.

Los van erfenissen en andere jackpots geldt: wie nu nog geen eigen woning heeft, zal er nooit een bezitten

Ronald Mulder is ondernemer en econoom.

Man van weinig woorden. @ronaldmulder

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 11

FIETSEN IN BED

Zo vroeg mogelijk revalideren wanneer je als patiënt met corona in het ziekenhuis belandt, zorgt voor een beter en sneller herstel en kan complicaties voorkomen. Het Groningse familiebedrijf Lode Holding ontwierp een apparaat waardoor een coronapatiënt al vanuit zijn bed kan beginnen met revalideren.

Tekst William Zijlstra Foto Nienke Maat

an alle coronagevallen belandden er het afgelopen jaar duizenden in het ziekenhuis. Het merendeel van hen keert na enige tijd weer coronavrij huiswaarts. Maar coronavrij zijn betekent niet altijd dat iemand weer helemaal topfit is, integendeel. Een aantal ex-patiënten houdt langdurige klachten over aan een coronabesmetting. Voor deze groep kan op tijd en op de juiste manier revalideren zeer lonend zijn bij het herstellen van het virus. Lode Holding, wereldwijd gerenommeerd op het gebied van ergometers en revalidatieapparatuur, stortte zich tijdens de coronacrisis op de vraag: wat kunnen wij voor de coronapatiënt betekenen?

V

,,Er stroomden ineens allerlei mensen ziekenhuizen binnen. We kregen te maken met een nieuw ziektebeeld en daarmee een nieuw soort patiënt. Daarbij hoort ook weer een ander soort behandeling. Om hier apparatuur voor te ontwikkelen, hadden we data nodig van zoveel mogelijk coronapatiënten die in ziekenhuizen lagen’’, zegt Johannes Wolters, directeur-eigenaar van Lode Holding.

RESULTATEN In ziekenhuizen wordt na enige tijd op de intensive care vaak aangeraden om rustig te beginnen met bewegen, vertelt Wolters. ,,Dan moet je eerst rechtop in je bed gaan zitten of zelfstandig het toilet bezoeken.

Maar waar kwamen we nou achter bij coronapatiënten? Zij moeten juist zo snel mogelijk weer gaan bewegen. Waarom? Je verliest heel veel spiermassa op de ic. Je kunt zo tussen de 10 en 20 procent aan spiermassa kwijtraken. Dan kun je fysiek veel minder.

Daarnaast heeft het verlies van spiermassa ook een behoorlijk negatieve impact op je stofwisseling.’’

JOHANNES WOLTERS

Het verzamelen en onderzoeken van al die data resulteerde in een innovatie. Lode Holding ontwikkelde een speciale ligfietsergometer met ingebouwde software die coronapatiënten na de ic al vanuit bed kunnen gebruiken om op het vroegst mogelijke moment te beginnen met revalideren. Met de slimme ligfietsergometer kan de revalidatievoortgang van een patiënt regelmatig getest worden. Daarnaast zijn de resultaten direct zichtbaar en uit te lezen voor de fysiotherapeut.

Zo kan het revalidatieproces beter gevolgd worden en actiever gewerkt worden aan het herstel. Inmiddels wordt de ligfietsergometer door meerdere ziekenhuizen in Nederland gebruikt.

MEDAILLESUCCES Lode Holding is in de sport- en revalidatiewe-

12 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

reld al decennialang een begrip. Noem een topatleet en er is een grote kans dat hij of zij trainde of revalideerde met een apparaat van Lode. ,,Elk product ontwikkelen we in samenwerking met onze klanten. We leveren niet aan de lopende band apparaten af, maar kijken samen met onze klanten naar wat de beste oplossing is.’’

Die samenwerkingen resulteren soms in bijzondere producten. Denk bijvoorbeeld aan extreme loopbanden van 4 bij 3 meter waar schaatsers of biatleten tegelijkertijd op kunnen trainen. Of een soort loopband waar je als wielrenner op kan fietsen. Ruimtevaartorganisatie NASA gebruikte al eens een ergometer van Lode voor de training van astronauten en Britse onderzoekers namen een apparaat uit Groningen mee de Mount Everest op voor allerlei tests. In Sportcentrum Papendal werden Nederlandse olympiërs klaargestoomd voor Tokio op apparatuur uit Groningen. ,,Elke medaille van atleten die op een ‘Lode’ trainden of revalideerden, of het nou Nederlanders, Russen of Engelsen zijn, maakt onze medewerkers super trots.’’

Het bedrijf bestaat al meer dan 70 jaar en telt zo’n 100 medewerkers waar de groei nog

‘Corona liet zien dat zorg op afstand wél kon’

steeds in zit. Vooral op het ict-vlak heeft Wolters meer krachten nodig. ,,Continu innoveren is noodzakelijk omdat er in de zorgsector meer en meer software en data worden gebruikt. Al die data zorgt er ook voor dat wetenschappers nog betere behandelingen kunnen ontwikkelen, waardoor wij onze apparaten weer efficiënter kunnen maken.’’

TRENDS Dat ict in de zorgsector steeds belangrijker wordt, is ook terug te zien in twee trends die volgens Wolters momenteel een grote invloed hebben op de zorgsector. De eerste is zorg op afstand. Met een nijpend personeelstekort kan technologie taken overnemen van mensen en daarmee de druk op de zorg verlichten. Zorg op afstand stuitte voorheen op weerstand, maar corona liet zien dat het wel kon. ,,Minder contactmomenten maakt zorg minder persoonlijk. Met corona werd het een noodzaak om het aantal contactmomenten te verminderen. Opeens kon zorg op afstand wel omdat het moest. Revalideren vanuit huis kan en heeft zo zijn voordelen. Een patiënt die bijvoorbeeld slecht ter been is hoeft niet steeds van huis naar de kliniek te reizen voor een behandeling en kan thuis een apparaat gebruiken. Dat brengt wel bepaalde uitdagingen met zich mee. Het apparaat dat wij leveren moet een zorgverlener zelf in kunnen stellen en een gebruiker moet er geen verkeerde dingen mee kunnen doen. Daarnaast slaat zo’n apparaat veel data op en die moet beveiligd zijn.’’

Een tweede trend die gedreven wordt door ict is het managen van je eigen gezondheid. ,,We kunnen een enorme gezondheidswinst behalen en zorgkosten verlagen als mensen hun eigen gezondheidssituatie in beeld hebben.’’ Dat moet een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) straks mogelijk maken. Deze PGO’s zijn nog in ontwikkeling en dienen als een persoonlijk online dossier waar al jouw gezondheidsgegevens in staan. ,,Zo’n PGO moet mensen stimuleren om gezonder te leven. Daarnaast is jouw dataset waardevol als jou iets overkomt omdat artsen een duidelijker beeld van jouw gezondheidssituatie hebben als zij over meer gegevens beschikken.’’

Wat betekent dat voor Lode? ,,We moeten ons nu en in de toekomst veel meer inzetten op ict. De data van onze apparaten willen we in zo’n PGO kunnen zetten. Als je zelf de data van een apparaat van ons uitleest dan kun je daar niks mee. Het is aan ons om die data begrijpelijk en nuttig te maken.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 13

ADVERTENTIE

Bedrijfszorg voor vitaal en tevreden arbeidspotentieel In 2020 werd FGD Zorg geïntroduceerd. Nu is de zorgverzekering voor het noorden uitgebreid met een aantrekkelijke Bedrijfszorgverzekering. Met een compleet dienstenpakket voor de werkgever. Kees de Jong en Peter Haitsma lichten de uitbreiding van FGD Zorg toe.

FGD is een snelgroeiend verzekeringsbedrijf voor de zakelijke markt in Noord-Nederland. Het bedrijf stoelt op 16 partnerkantoren van zelfstandig opererende assurantie adviseurs die gebruik maken van de producten en diensten van FGD, dat staat voor Friesland Groningen en Drenthe. De jongste tak FGD Zorg richt zich op het collectief verzekeren van werknemers en het verbeteren van het arbeidspotentieel in NoordNederland. Want hoe blijer de mens, hoe beter hij zijn werk doet en hoe lager het verzuim en de kosten. In een markt waarin het steeds vaker draait om het behoud van tevreden werknemers, is de aandacht voor verzuim en preventie van ziekte en zorg, een urgent thema.

Ons ideaal , licht Kees de Jong van FGD Zorg toe zijn organisaties met tevreden werknemers. Dat draait om vier hoofdlijnen voor duurzame inzetbaarheid van werknemers: gezond & vitaal, balans tussen werk & privé, motivatie & betrokkenheid en kundig & vaardig zijn. Schort het aan een van die vier, dan daalt de inzet en tevredenheid en neemt het verzuim toe, net als de kosten voor de werkgever. Wij zijn van mening dat het arbeidspotentieel veel beter benut kan worden. Want verzuim heeft slechts in een paar procent te maken met fysieke ziekte of een ongeval, al het andere verzuim is aan andere oorzaken te wijten. Daarnaast mag je je afvragen hoe het zit met de tevredenheid en inzet van alle andere werknemers. Hebben ze het naar hun zin, zijn ze fit-for-the-job, hoe is het met hun leidinggevenden, presteren ze naar behoren of is dat slechts schijn? Als je de tevredenheid in je bedrijf vergroot, heeft dat direct effect op verzuim en kosten. Dat is de basis van de unieke uitbreidingen van FGD Zorg die we nu hebben doorgevoerd voor de zakelijke markt.

Veel verzuim is te voorkomen Peter Haitsma van Haitsma Assurantiën is als een van de Partnerkantoren van meet af aan betrokken bij FGD Zorg. Ik ben altijd al geïnteresseerd in verzuim en verzuimpreventie en heb me daarom voortdurend afgevraagd waarom we zoveel schades achteraf vergoeden, in plaats van te sturen op preventie en verlaging van verzuim. Met onze nieuwe combinatie van Bedrijfszorg en Verzuimverzekering zetten we een belangrijke stap: niet alleen meer achteraf schade vergoeden, maar zorgen dat die schade

Kees de Jong en Peter Haitsma voorkomen wordt. Tot nu toe verzekerden we honderden organisaties al tegen verzuimkosten, omdat werkgevers nu eenmaal twee jaar lang loon doorbetalen bij ziekte. Iedere werkgever weet echter dat een hoger verzuim altijd leidt tot hogere premies, terwijl zij en wij weten dat veel verzuim in het bedrijf te voorkomen is of beperkt kan worden in tijd. Na veel overleg is het ons gelukt om verzuim- en zorgverzekeringen te combineren en innovatieve bedrijfszorg te kunnen aanbieden . De Jong vult aan: Denk daarbij aan snel en gericht voorkomen van stress en burn-out klachten. Dat kan als je adequaat inspeelt op de eerste klachten. Mede dankzij innovatieve methoden zoals VR-brillen en e-Physio en met onze lokale partners kunnen we werknemers nog dezelfde dag, zelfs al op het werk, helpen bij klachten en erger voorkomen. Het is uniek dat we dit met Aevitea als specialist in collectieve verzekeringen hebben kunnen ontwikkelen en nu onder FGD Zorg kunnen aanbieden.

Kees de Jong: Met de Bedrijfszorg van FGD Zorg bieden we een unieke dekking voor de werkgever aan de hand van de vier hoofdlijnen. Inzet is het omlaag brengen van het verzuim en omhoog brengen van de tevredenheid. Het is een dekking die de werkgever helpt bij het gezond maken en houden van z n medewerkers. De dekking geldt voor alle medewerkers van het bedrijf, ongeacht bij welke zorgverzekeraar zij hun basisverzekering hebben. En het geldt voor allerlei diensten en producten zolang die het verzuim omlaag brengen, zoals niet alleen 30 fysiobehandelingen, arbeidspsychologie en preventief medisch onderzoek, maar ook taxikosten, vervangende mantelzorg en kinderopvang. We doen dat met lokale zorgpartners zoals TIGRA, Jamzone en e-Physio. Veel er van wordt volledig vergoed, voor sommigen is een bijdrage vereist.

Korte lijnen, persoonlijk contact De unieke combinatie van bedrijfszorg, verzuimverzekering enzorgverzekering kan niet zonder gerichte aanpak. We maken voor iedere werkgever die zich aanmeldt een compleet plan van aanpak, inclusief risicoscan van bedrijf of organisatie, waarmee we de risico s van gezondheid, inzetbaarheid en vitaliteit van werknemers in kaart brengen. Uit de analyse maken we een top-3 van de risico s om mee aan de slag te gaan en stellen we per risico een plan van aanpak op, waarmee we gericht werken aan continue verlaging van verzuim en verbetering van de vitaliteit.

De kracht van FGD Zorg , stelt Peter Haitsma is dat we een pragmatische en kleine organisatie zijn, met korte lijnen en vooral persoonlijke relaties. Het directe contact met onze klanten is voor ons belangrijk, dat is ons bestaansrecht. Nu kunnen we met hen werken aan verlaging van verzuim, verlaging van kosten en verhoging van de duurzame inzetbaarheid van werknemers.

Kees de Jong: Deze uitbreiding van FGD Zorg past in ons streven naar een noordelijke coöperatieve zorgverzekeraar die nauw samenwerkt met werkgevers en zorgaanbieders.

Het arbeidspotentieel wordt beter benut en de werkgever betaalt daar met plezier de maandelijkse loonsom voor. Met organisaties om trots op te zijn, met medewerkers die in staat zijn zichzelf en de organisatie door te ontwikkelen.

Dat is voor iedereen leuker en beter! www.fgdzorg.nl

ADVERTENTIE

Maatwerk in medicijnen steeds vaker mogelijk Technologische innovaties maken steeds meer persoonlijke geneeskunde mogelijk.

Maatwerk in medicijnen is daar een goed voorbeeld van. Jelmer van Zanden, klinisch chemicus van Certe legt uit wat het betekent en waarom het in Groningen, Friesland en Drenthe steeds vaker voor patiënten beschikbaar zal komen.

Certe is de grootste laboratoriumorganisatie van het noorden, waarbij het merendeel van (huis)artsen en verloskundigen tot apothekers en ziekenhuizen in Groningen, Friesland en Drenthe is aangesloten. Als stichting zonder winstoogmerk en samenwerkingspartner in de zorg, wil ze een actieve bijdrage leveren aan betere, doelmatige en kostenefficiënte gezondheidszorg in Nederland.

Het belang van medische diagnostiek en structurele samenwerking werd door COVID-19 weer haarfijn aangetoond.

De druk op de organisatie is groot geweest, maar het heeft ons veel geleerd en gebracht. De gezamenlijke verantwoordelijkheid om het samen voor de zorg te doen, hebben we hier diep gevoeld , blikt Jelmer van Zanden terug.

Ook tijdens een pandemie blijft het belangrijk waar mogelijk stappen te zetten naar betere zorg aan patiënten. De komende jaren zetten we sterk in op onze rol bij gerichte, persoonlijke zorg zoals medicijnen op maat. Van Zanden, namens Certe werkzaam als klinisch chemicus-endocrinoloog in het Groningse Martini Ziekenhuis, verantwoordelijk voor deze innovatie in de zorg.

Ieder mens reageert anders op medicijnen Veelal krijgen alle mensen met een bepaalde aandoening een standaard dosis medicijnen. Voor een deel van de mensen zal dit prima werken, maar voor een groot deel van de mensen gaat dit niet goed. Zij hebben soms meer of een veel lagere dosering nodig. Veel medicijnen worden in het lichaam afgebroken door enzymen. Wanneer in de genetische code van zo n enzym een kleine variatie zit, kan het zijn dat een enzym minder goed zo n medicijn kan afbreken. Als je dan wel dagelijks zo n standaarddosering inneemt kan dit leiden tot te hoge concentraties van het medicijn in het bloed. In dat geval kan de patiënt last krijgen van allerlei bijwerkingen. Deze groep mensen kampt vaak met klachten door het medicijngebruik, hetgeen vaak leidt tot herhaald bezoek aan huisarts of ziekenhuis en meerdere aanpassingen in de medicatie.

Je kunt gelukkig met zogeheten farmacogenetisch laboratoriumonderzoek van te voren proberen te voorspellen hoe iemand op een medicatie gaat reageren. Omdat we van we van veel medicijnen vrij goed weten welke genen een rol spelen bij de afbraak, kunnen we dus gericht deze genenonderzoeken en voorspellen of minder goed op een medicijn zal reageren of bijwerkingen zal krijgen. We zijn dus steeds beter in staat om per individu vast te stellen wat voor iemand de beste medicatie is bij een bepaald ziektebeeld voor het beste resultaat en de minste bijwerkingen. Des te beter we het effect van medicatie kunnen voorspellen, des te beter het is voor patiënt en daarmee voor de zorg. Het bespaart namelijk uiteindelijk vaak nog kosten.

Versnelling in beschikbaarheid Farmacogenetisch onderzoek gebeurt al vele jaren, maar versnelt de laatste jaren door technologische innovatie en een enorme toename van kennis over het effect van genetische variaties

Jelmer van Zanden op medicijnen. De kennis en belangstelling van behandelaars nemen snel toe, net als de toepassing en beschikbaarheid in de patiëntenzorg. Certe doet veel onderzoek naar farmacogenetica. Er komen steeds meer Nederlandse en internationale richtlijnen en steeds meer huisartsen, apothekers en specialisten zien het belang van individuele zorg en op maat afgestemde medicatie, het wordt dan ook vaker ingezet. Hoe wel tegenwoordig relatief eenvoudig is om uitgebreid genetisch te screenen, streven wij naar een gerichte toepassing. We zien vooral meerwaarde van gericht farmacogenetisch onderzoek voor patiënten die gaan starten met medicatie waarvan we weten dat er een direct verband bestaat tussen de onderzochte genetische variaties en de werking van het medicijn.

In veel gevallen is de huisarts degene die het farmacogenetisch onderzoek aanvraagt, wij voeren dat uit en aan de hand van de resultaten kijken apotheker en huisarts naar aanpassing van de medicatie. Samenwerking en kennisdeling hierin is cruciaal. Onze kracht is dat we een efficiënte laboratoriumorganisatie zijn met veel kennis van de technologie en de genetica, daarmee kunnen we de zorg in Noord-Nederland optimaal ondersteunen.

Beschikbaarheid medicijnen op maat in Noord-Nederland Ook in de ziekenhuizen in Noord-Nederland wordt farmacogenetisch onderzoek ingezet.

Bijvoorbeeld voor patiënten met bepaalde soort

kanker wordt de behandeling afgestemd op hun genotype. Dit onderzoek maakt dat we aan de hand daarvan maatwerk in medicatie kunnen aanbieden. De risico s van verkeerde of te hoog gedoseerde medicatie hebben voor hen zo n grote impact, dat je dat in alle gevallen wilt voorkomen.

Zo weten we ook uit onderzoek dat dergelijke variaties in het DNA grote gevolgen kan hebben bij behandeling van cardiovasculaire aandoeningen. Persoonsgerichte dosering van bepaalde bloedverdunners kan bijvoorbeeld een herhaling van TIA s voorkomen. Een heel ander vakgebied waar gerichte medicatie van groot belang is, is in de psychiatrie. Bij het voorschrijven van bijvoorbeeld anti-psychotica en anti-depressiva leidt bij één op de vijf patiënten verkeerde medicatie of dosering tot grote negatieve risico s en gevolgschade, dus er is genoeg reden om daar ook eerst genetisch onderzoek te doen.

Binnen Certe hebben we het grote voordeel dat we door de bundeling van kennis, faciliteiten, apparatuur en onderzoekskracht, farmacogenetisch onderzoek voor meer patiënten in Noord- Nederland mogelijk maken. Wij noemen dat zinnige zorg, want we willen zorgvuldig omgaan met beschikbare geld en middelen in de zorg en tegelijk zo goed mogelijk iedere patiënt helpen. Het is daarom een groot goed dat deze innovaties door goede samenwerking steeds vaker beschikbaar komen voor patiënten in Groningen, Friesland en Drenthe.

Certe.nl/farmacogenetica

Hoe kun je patiënten nog beter informeren in het digitale tijdperk? Het bedrijf Indiveo in Leeuwarden bedacht divi’s: animatie-filmpjes waarin stap voor stap een onderzoek, behandeling of operatie wordt uitgelegd. Deze beeldende taal slaat aan en ziekenhuizen maken steeds meer gebruik van de animaties. Onlangs won het bedrijf de Taalunie ZorgVoorZorgPrijs.

Tekst Yke Bremer Foto Niels Westra eelden beklijven vaak beter”, aldus mede-oprichter en longarts Ralph Koppers van Indiveo. Hij richtte het bedrijf vijf jaar geleden op met ontwerper Edwin de Boer. Met de hulp van een innovatie subsidie van zorgverzekeraar De Friesland legden ze de basis voor hun bedrijf. Op het moment telt de onderneming elf werknemers onder wie vormgevers, ict-ers en verkopers.

‘B

,,We zitten in een transitieperiode van informatie op papier, naar uitleg via digitale middelen. Je kunt de digitale mogelijkheden gebruiken om begrijpelijk met beeld en geluid informatie over te brengen op de patiënt. De naam Indiveo verwijst naar de woorden individueel, informatie en video.

Maar een ‘divi’ kan natuurlijk nooit het mondelinge gesprek vervangen. Dat is zeer zeker niet de bedoeling.”

‘Dit zorgt voor rust en begrip bij de patiënt. Hij of zij weet wat er gaat gebeuren’

In zijn eigen praktijk merkt de longarts dat de divi’s goed werken. ,,Uit onderzoek, maar ook uit eigen observatie weet ik dat mensen vaak maar 20 tot 40 procent onthouden tijdens een gesprek met de specialist of verpleegkundige. Ze zijn vaak gespannen, emotioneel, bang en afhankelijk als ze belangrijke informatie over een diagnose, behandeling of operatie krijgen. Vaak horen ze een deel van het gesprek niet eens en wordt niet alles onthouden of soms leggen ze zaken anders uit dan hoe het bedoeld is.’’

JUNGLE VAN DE ZORG De divi’s kunnen de patiënten in hun eigen omgeving zorginformatie verstrekken. ,,We willen de mensen helpen als ze in de jungle van de zorg terechtkomen. We hebben ondertussen een divitheek met zo’n 250 divi’s en kunnen specifieke filmpjes selecteren en naar de patiënt sturen. Zo hebben we een divi over bloedprikken, maar ook over specialismen zoals longen, nieren, cardiologie en ga zo maar door. De divi’s worden vergrendeld verstuurd en we maken binnenkort ook de verbinding met het EPD, het Elektronisch Patiënten Dossier.”

Als het mogelijk is worden de divi’s al voor-

16 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

RALPH KOPPERS

af gestuurd, zodat de patiënt thuis de animaties rustig en eventueel meerdere keren kan bekijken. ,,Dit zorgt voor rust en begrip bij de patiënt. Hij of zij weet wat er gaat gebeuren.”

Volgens Koppers maken ouderen ook al veel gebruik van het internet , soms worden ze daarbij geholpen door kinderen of kleinkinderen. Op de website van Indiveo legt de 75-jarige Marie van Vliet uit dat ze veel baat heeft gehad bij de divi’s. Ze schrijft: ‘Ter voorbereiding op mijn longoperatie ontving ik informatie van Indiveo in mijn mail. Ik wilde het niet zien omdat ik verwachtte dat het beelden van een echte operatie zouden zijn. In mijn omgeving werd veel gevraagd wat voor soort operatie het zou worden maar daar kon ik geen

antwoord op geven. Totdat mijn kinderen de divi openden. Ze zagen dat de informatie uit een animatie bestond. Toen ik dat wist heb ik het misschien wel vijftig keer bekeken. Het gaf me een rustig gevoel en als er iemand naar vroeg kon ik zelf goed uitleggen hoe de operatie zou gaan. Toen ik er eenmaal over kon praten merkte ik hoe helend dat voor me was. De operatie heb ik heel rustig kunnen aanvaarden en het is uiteindelijk allemaal goed gegaan.’

TIJDWINST De divi’s leveren ook tijdwinst op voor het zorgpersoneel in het ziekenhuis omdat de patiënt vooraf al deels is geïnformeerd, legt Koppers uit. ,,De algemene informatie hoeft in het gesprek niet nog eens herhaald te worden en je kunt meteen ingaan op per-

BEELDENDE ZORGTAAL ‘Alle patiënten in Nederland profiteren van deze begrijpelijke informatie’

EDWIN DE BOER

soonlijke vragen en gevoelens van de patiënt. Je hebt meer tijd voor zorg en hoeft minder tijd aan voorlichting te besteden.

Gesprekken van 45 minuten kunnen met de hulp van divi’s teruggebracht worden naar 15 minuten. In sommige gevallen kunnen patiënten direct een afspraak maken voor een behandeling en vinden ze een gesprek zelfs niet meer nodig. Het kan dus tijdwinst opleveren en in een tijd met tekorten is dat heel prettig voor het zorgpersoneel.”

sparing kan voor een ziekenhuis wel oplopen tot tienduizenden euro’s per jaar. Maar we kunnen de divi’s ook constant aanpassen of informatie toevoegen als we veel vragen krijgen van patiënten over een bepaald onderwerp. We leren dus ook van onze patiënten. Mogen we alleen in de auto terug of mag ik tijdens de behandeling sieraden dragen? Als we deze vragen vaak horen dan vullen we de divi aan met deze extra informatie.”

Steeds vaker worden folders vervangen door divi’s. ,,Vaak weet je bij een folder niet of ze de tekst thuis ook lezen. Bij divi’s krijg je feedback en kun je zien hoeveel divi’s zijn geopend en bekeken. Bovendien bespaar je portokosten omdat ze digitaal naar de klant kunnen worden gestuurd. De be-

HUURMODEL Indiveo blijft ondertussen werken aan nieuwe divi’s en een nog betere aansluiting op de digitale werkwijze van de medische wereld, aldus Koppers. Het bedrijf krijgt steun van het MSB-VCL. ,,Dit is het Medische Specialistisch Bedrijf-Vrijgevestigd

Collectief Leeuwarden. De artsen van deze organisatie zijn heel enthousiast over de divi’s. Ze dragen bij aan de inhoud en financiering van nieuwe divi’s. Ook andere organisaties financieren en ontwikkelen samen met Indiveo nieuwe divi’s.’’ ,,Door deze animaties met meerdere partijen te ontwikkelen worden de kosten gedeeld en kunnen ziekenhuizen vervolgens gebruik maken van alle divi’s via een huurmodel. Zo kunnen alle patiënten in Nederland profiteren van deze begrijpelijke informatie. Het aantal ziekenhuizen dat deze nieuwe manier van informeren omarmt, neemt snel toe. Iedere divi wordt voorzien van ziekenhuis-specifieke informatie en ieder ziekenhuis kan zijn eigen couleur locale aan de divi geven.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 17

ADVERTENTIE

Kracht van het collectief markeert groei en ambitie Symeres Al meer dan dertig jaar een toonaangevend onderzoeks- en productiebedrijf voor kleine moleculen. Wereldwijd partner voor biotechen farmaceutische bedrijven. Het Groningse Syncom gaat verder als Symeres. Ton Vries en Robert Hof over groei en ambitie. Wat we bereikt hebben is een groot compliment voor iedereen die hier werkt.

Al decennia is het bedrijf toonaangevend in de vroege fase van geneesmiddelenontwikkeling en gewild bij academici met een passie voor chemie om voor te werken. Menig chemisch analist of synthetisch chemicus is er na de universiteit of hogeschool opleiding aan de slag gegaan. Het is geweldig om te zien hoeveel mensen hier carrière maken. We blijven talent zoeken op onze vakgebieden, want ook nu weer groeien we de komende jaren met zo n tien tot vijftien procent.

Na dertig jaar heeft Ton Vries het stokje als CEO in Groningen aan Robert Hof over gedaan, die de afgelopen tien jaar COO bij Syncom was. Hof is daarnaast lid van het global management team van Symeres. Ton Vries is inmiddels Hoofd Innovatie en Technologie bij het bedrijf met 550 werknemers in Groningen, Nijmegen, Weert, het Tsjechische Praag, Oulu in Finland en Södertälje in Zweden.

Groeiend ecosysteem Als Gronings Syncom zijn we de fusie aangegaan met het Nijmeegse Mercachem. De wijziging naar het merk Symeres is de samenvoeging van Syncom, Mercachem en Research. We hebben de afgelopen jaren een enorme stap gezet, van een oorspronkelijke goede eerste divisieclub naar nu de Champions League van medicijnontwikkeling.

Als Symeres markeren we onze positie als grootste chemische contractonderzoeksorganisatie in Europa met bijbehorende ambities , vertelt Robert Hof. Tegelijk heeft onze investeerder van de afgelopen jaren, Gilde Healthcare, plaats gemaakt voor de paneuropese investeerder Keensight Capital, die ons kan begeleiden in deze verdere fase van groei. Hoewel na 30 jaar de vertrouwde naam Syncom van de gevel is, blijft Groningen ons trotse fundament, onze herkomst. Het is mooi om te zien dat we hier harder groeien dan ooit, we lopen tegen de grenzen van onze ruimte en faciliteiten. Naast de bestaande drie gebouwen op de Kadijk nemen we zodra het klaar is, ook onze intrek in een deel van het nieuwe Innovatiecentrum voor Chemistry & Engineering op de Zernike campus. Een prachtig modern lab, waar we met partijen in de keten faciliteiten kunnen delen en elkaar kunnen versterken. De impact van life science en medische technologie op de Groningse regio neemt toe; een perspectief rijk ecosysteem waar Symeres fundamenteel deel van uitmaakt met mensen uit allerlei landen en windstreken.

Een ervaren collectief Ton Vries: De farmaciewereld verandert en Symeres verandert mee als toonaangevende Europese service- en dienstverlener voor jonge en al lang bestaande biotech- en farmaciebedrijven.

Onderzoektalent kan hier of een van de andere locaties van Symeres z n hart ophalen. Onze Europese strategische groei behelst zowel groei op alle locaties als door acquisitie van bedrijven met toegevoegde dienstverlening. Het is voor ons als servicegerichte organisatie nodig om aan de toenemende verbreding in vraag en de complexiteit in de ontwikkeling van moleculen en ontdekking van nieuwe geneesmiddelen te voldoen. Het ontwikkelen van geneesmiddelen is

Robert Hof en Ton Vries een kwestie van uittekenen: je weet wat je hebt en wat je nog mist om het voor je opdrachtgever compleet te kunnen maken. Daarbij komt dat steeds meer bedrijven in onze business zelf niet beschikken over de kennis, de faciliteiten en de ervaring om het benodigde onderzoekswerk en de bijbehorende dienstverlening te doen. Wij zijn in Europa de organisatie met dertig jaar ervaring in huis en we begrijpen wat er nodig is om complexe puzzels compleet en tot een succes te maken. Om aan de vraag en de kwaliteit van product en dienstenaanbod te kunnen blijven voldoen, groeien we naar de fase van internationale contractresearch en manufacturing. Die verandering hebben we sneller bereikt dan we vijf jaar geleden hadden bedacht toen we onze strategie uitzetten en met Mercachem verder gingen. Het is een compliment aan al die mensen die hier werken, dat we dat op die manier en in dit tempo hebben bereikt.

We hebben de afgelopen jaren een enorme stap gezet, van een oorspronkelijke goede eerste divisieclub naar nu de Champions League van medicijnontwikkeling Robert Hof: Het is en blijft de kracht van het collectief. We verbreden onze kennis en kunde om op al die vragen van klanten gefundeerd antwoord kunnen geven en service te kunnen bieden.

Hoewel chemisch onderzoek vanaf het begin onze basis vormt, hebben we nu ook biologisch wetenschappelijk onderzoek toegevoegd met de Scandinavische acquisities van Admescope in Oulu en Södertälje. Daar onderzoeken we de werking van moleculen en komen we te weten wat

een stof daadwerkelijk in het menselijk lichaam doet. Die kennisverrijking en synergie van vakgebieden wordt steeds interessanter.

Daarnaast ondergaat de wereld ook een grootscheepse verandering van fossiele en CO2 gebaseerde naar niet-fossiele grondstoffen. Dat gaat ook impact hebben op farmacie en tal van andere vakgebieden waarvoor nieuwe grondstoffen en productieprocessen uitgevonden moeten worden.

Innovatie en creativiteit Niet voor niets onderzoeken twee Phd s bij ons in Groningen hoe je chemische structuren volledig bio- based kunt maken , vult Ton Vries aan. De vraag naar nieuwe, op de natuur gebaseerde structuren, zal de komende jaren sterk groeien. Ze vormen straks de basis van nieuwe generaties structuren die we naast chemische varianten voor onze klanten beschikbaar hebben in onze bibliotheek voor medicijnontwikkeling.

Het is wezenlijk voor Symeres om in allerlei aspecten van vergroening en duurzaamheid te investeren, zowel in kennis als in mensen. Niet voor niets hebben we de samenwerking met Wageningen Universiteit verstevigd, die een leidende rol speelt in onderzoek naar vergroening op het gebied van voeding, voedsel en leefomgeving. Pharma blijft onze hoofdmoot, maar de raakvlakken met andere sectoren nemen toe. Innovatie, synergie, samenwerking en creativiteit in wetenschappelijk onderzoekswerk door toptalent markeren de komende decennia van Symeres. symeres.com

Slechts 1 op de 10 start-ups wordt een succesvol bedrijf. In de afgelopen jaren passeerde een aardig aantal de revue van NoordZ . Hoe staan ze er nu voor? In aflevering 17: SeaQurrent in Friesland.

Tekst Wigger Brouwer Foto Jaspar Moulijn

VLIEGEREN ONDER WATER MAARTEN BERKHOUT

Wat doen jullie ook alweer?

Maarten Berkhout, co-founder van SeaQurrent: ,,SeaQurrent ontwikkelt een onderwatervlieger. Daarmee kun je onder water elektriciteit opwekken met behulp van getijdenenergie, door het oogsten van stroming. Je zou hetzelfde ook kunnen doen met een turbine, vergelijkbaar met een windturbine.

Maar je ziet tegenwoordig bij windturbines dat die steeds groter worden zodat je meer energie kunt opwekken. Onder water kan dat niet. Je wilt namelijk in relatief ondiep water de energie opwekken, want daar is meer stroming. Maar dat moet zonder de zeebodem te raken en boten moeten er overheen kunnen varen.

Als je in plaats van gebruik te maken van turbines een vlieger van aluminium of kunststof dwars op de stroming plaatst, kun je een veel groter oppervlakte dekken en zo meer energie opwekken. En het grote voordeel eraan is dat het een betrouwbare en onuitputtelijke bron is: het water stroomt altijd. En nog een voordeel: het is onzichtbaar, want het zit onder water.

De Waddeneilanden zijn erg geschikt voor deze techniek. Want waar de Noordzee in de Waddenzee overgaat zitten er vernauwingen

waar het water harder stroomt. Begin juli hebben we daarom onze testlocatie bij Ameland ingericht. Het is de eerste stap om Ameland meer te verduurzamen.”

Hebben jullie de route gaandeweg bijgesteld? ,,Je blijft in zo’n proces constant bijschaven, steeds kleine aanpassingen doen. We hebben verschillende tests gedaan. Eerst in 2017 bij Marin (Maritiem Research Instituut Nederland, een onderzoeksinstituut voor onder meer maritieme technologie – red.) en later in 2018 en 2019 met een schaalmodel op zee, vanaf een verankerd ponton. Tijdens die tests kom je steeds weer dingen tegen en die probeer je dan op te lossen. In 2018 hadden we bijvoorbeeld een ontwerp gemaakt voor de box waar alle elektronica in zit. Daar bleek toch na verloop van tijd water in te sijpelen. Dus daar hebben we een nieuw design voor gemaakt. Maar het basisprincipe van de onderwatervlieger is eigenlijk altijd hetzelfde gebleven.”

Wanneer is de grote doorbraak? ,,Ik denk in het komend jaar, 2022. We zijn volop bezig met bouwen van een volledig systeem, inclusief netaansluiting met full scale componenten. Dat is wel de grote mijl-

paal waar we op gefocust zijn. En als we het dan echt kunnen gaan testen op zee en het systeem zo kunnen installeren zoals we het uiteindelijk voor ogen hebben, dan is dat wel de grote doorbraak.”

Wat hebben jullie geleerd de afgelopen jaren? ,,Ik vergelijk het weleens met leren fietsen.

Daar gaat veel tijd in zitten, maar als je het eenmaal kan, is het voor jou heel logisch en weet je niet meer waarom je het ooit niet kon. Wij zijn aan het leren onderwatervliegeren. Daarbij kom je steeds weer kleine dingetjes tegen, die je steeds weer moet aanpassen. Achteraf is de oplossing heel logisch en denk je steeds weer: waarom heb ik dat niet in één keer gedaan?

Er zit een sterk aspect van learning by doing in: dingen uitproberen in de praktijk en kijken of het werkt. En ondanks dat de vlieger in principe best een simpel design heeft, blijkt het toch ingewikkeld om het precies te krijgen waar we het willen hebben.

hebben geleerd is inschatten hoeveel werk iets is, daar goede sturing op geven en ervan leren. We zijn echt een lerend bedrijf geworden.”

Hoe ziet de toekomst eruit? ,,De toekomst ziet er wat ons betreft rooskleurig uit. Het momentum is fantastisch voor duurzame energie, want de urgentie is hoog. Maar we hebben wel meer bronnen nodig. Zon en wind zijn natuurlijk prachtige energiebronnen die in opkomst zijn, ook in Nederland. Maar die voorzien in nog maar een paar procent van de energievoorziening. Dus er is meer nodig. Ook getijdenenergie, dat in sommige gebieden een veel beter passende oplossing is.

We zijn er van overtuigd dat ons concept een logisch concept is voor het oogsten van energie uit getijdenstromingen. En we hopen dat het komende jaar te gaan laten zien door de eerste kilowatturen aan het elektriciteitsnetwerk op Ameland te kunnen gaan leveren.”

We doen echt nieuwe dingen. Maar als je nieuwe dingen doet, sla je ook weleens de verkeerde weg in en moet je af en toe opnieuw beginnen. Wat we daarbij wel

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 19

ADVERTENTIE

Wetenschap en hightech voor voedsel en uiterlijke verzorging De producten van Vitablend verrijken voeding, voedingssupplementen en verzorgingsproducten. Met de vitaminepremixen en antioxidantsystemen van Vitablend worden de eindproducten van deze branches naar een hoger niveau getild. Fortification en protection noemen ze dat zelf, waarbij gedoeld wordt op verrijken van voedsel en het beschermen van voedsel tegen oxidatie. Wij doen dit op onze eigen speciale wijze , zegt Marc Duchene, Global Sales Director. Vitablend is daarmee in korte tijd uitgegroeid tot wereldspeler in haar branche. Marc Duchene en Hilbert Bakker, Managing Director Vitablend Wolvega, geven inzicht in de werkwijze van Vitablend.

Jaarlijks dubbele cijfers groei Al sinds de oprichting, precies twintig jaar geleden, voorziet Vitablend in een behoefte. We gingen iets doen wat nog niet bestond in Nederland , zegt Marc. We gingen maatwerkgerichte oplossingen bieden voor bedrijven in de voedings- en verzorgingsindustrie.

Maatgericht betekent dat elk leveringsproject uniek is, een eigen samenstelling heeft. Met onze expertise kan een producent op zijn beurt zijn eindproduct weer dichter bij de eisen en wensen van de klant brengen.

Babyvoeding die buikkrampjes voorkomt, bijvoorbeeld. Welke ingrediënten moeten toegevoegd worden en in welke verhoudingen?

Welke productieprocessen zijn daarvoor nodig?

Hoe borgen we de allerhoogste kwaliteitseisen?

Wetenschappelijk onderzoek geeft ons de antwoorden. Onze ingenieurs vertalen die naar geoptimaliseerde processen. Onze operators bewaken de productieprocessen. We doen dus meer dan alleen produceren. We zien onszelf als serviceverlener. Met die aanpak zijn wij de unieke partner voor innovatie.

Hilbert: Die service en werkwijze slaan aan.

Eerst in Nederland, toen volgde Europa en inmiddels hebben we vestigingen in Azië en de USA. We realiseren elk jaar een groei die in de dubbele cijfers loopt.

Training Within Industry We zijn doelgerichte serviceverleners.

We werken met hightech middelen in een zorgvuldige gecontroleerde, hygiënische omgeving. Zowel de processen, van engineering tot proces-operating, als de eindproducten worden zorgvuldig geëvalueerd , zegt Hilbert. De knowhow en mindset zijn belangrijk en specifiek.

Daarom verzorgen we zelf de scholing met onze eigen Vitablend Academy. We maken onder andere gebruik van TWI (Training Within Industry).

Vaardigheden worden geleerd onder begeleiding van supervisors en in de praktijk. Best practice staat voorop. Dat betekent dat Het is een realistische scholingsmethode.

Belangrijke aspecten zijn voordoen, uitleggen en

handelen. Vaardigheden worden geleerd onder begeleiding van supervisors en in de praktijk. Best practice staat voorop. Dat betekent dat vaardigheden als reflectie, onderzoek en analyse nodig zijn. Werkt dit nog goed? Kan het beter?

Hoe kom ik tot die kennis?

Geen heilige huisjes Leren en ontwikkelen is in de organisatie verweven. Te allen tijde hoge kwaliteit leveren vraagt om continue aandacht. Regelmatig worden er audits gedaan. Externe partners controleren ons, maar ook intern is evaluatie een constante.

Evaluatie betekent ook dat je met elkaar zoekt naar verbeteringen. Er is geen plaats voor heilige huisjes en al helemaal niet voor protocollen die ooit ergens voor dienden, maar inmiddels alleen nog maar bestaan omdat ze ooit zijn ingevoerd.

Verantwoordelijke professionals die meedenken in het proces, voelen zich bij ons thuis , zegt Hilbert.

Marc: Daarnaast biedt onze internationale en groeiende context carrièrekansen. Ik denk daarbij niet alleen aan doorgroeien naar hogere functies, maar, ook samen met ons moederbedrijf Barentz,

aan horizontale verbreding, omscholing naar andere functies of een avontuur in het buitenland.

Bij Vitablend ben je onderdeel van iets groots.

Wie zich daartoe aangesproken voelt is welkom.

Hoge kwaliteitseisen Vitablend vermengt de benodigde grondstoffen, zowel vloeistoffen als droog, tot een halffabricaat.

Een andere verwerkingswijze is spray drying.

Daarbij worden vloeibare grondstoffen gedroogd.

Het drogen van vloeistoffen geeft een logistiek voordeel, een voordeel op gebied van houdbaarheid en een voordeel in verdere verwerkingsprocessen. Welke techniek we ook toepassen, uiteindelijk moet in een theelepeltje van het product de verhoudingen van de verschillende grondstoffen hetzelfde zijn als in een grootverpakking. Wetenschappelijke kennis over gedragingen van grondstoffen en verwerkingsprocessen die de werking daarvan niet schaden zijn onontbeerlijk. Medische voeding, babyvoeding, maar ook onze andere producten eisen die hoge kwaliteit. wwww.vitablend.nl

ADVERTENTIE

Onderzoekarts Jart Oosterhaven op z n plek bij ICON ICON, voorheen PRA Health Sciences, is één van de grootste werkgevers in NoordNederland. De specialist op het gebied van geneesmiddelenonderzoek biedt alleen al in de kliniek in Groningen werk aan ruim 700 medewerkers, waaronder artsen, verpleegkundigen en facilitair medewerkers.

Jart Oosterhaven Daarnaast werken er vanuit de diverse kantoorpanden rondom de kliniek en in het Bioanalytisch Laboratorium in Assen nog eens honderden medewerkers aan het gezamenlijke doel: bijdragen aan een belangrijke stap in de ontwikkeling van nieuwe of verbeterde medicijnen, om de kwaliteit van leven van patiënten te verbeteren.

Cruciale rol Als Contract Research Organization (CRO) levert ICON onafhankelijk onderzoeksdiensten aan onder andere farmaceutische en biotechnologische bedrijven. Dit noemen we clinical research, een tamelijk onbekend fenomeen in de maatschappij, terwijl het een cruciale rol speelt bij de ontwikkeling van geneesmiddelen en vaccins. En dus letterlijk van levensbelang is. We spreken met Jart Oosterhaven, onderzoekarts bij de Nederlandse tak van de multinational: ICON Early Development Services Groningen. Hier richt men zich op vroeg fase geneesmiddelenonderzoek. De eerste toediening van een geneesmiddel bij mensen, meestal een kleine groep gezonde deelnemers die op vrijwillige basis meedoet aan geneesmiddelenonderzoek.

Muzikant of geneeskunde Jart is sinds augustus 2020 werkzaam als onderzoekarts bij ICON in Groningen. Na een carrière die hem langs diverse organisaties in de medische sector voerde, voelt hij zich bij ICON uitstekend op z n plek. Het begon allemaal met de keuze tussen muzikant of geneeskunde, waarvoor Jart in zijn puberteit stond. Het werd uiteindelijk geneeskunde, hoewel hij ook nog altijd een aardig partijtje saxofoon speelt. Na zijn studie geneeskunde werd hij in Nieuwegein een half jaar arts-niet-in-opleiding-tot-specialist (ANIOS).

Vervolgens kwam ik in het UMCG terecht, waar ik de opleiding tot dermatoloog ging volgen. Dit heb ik eerst gedurende een half jaar gedaan,

waarna ik ruim vier jaar met veel plezier full-time promotie onderzoek in het UMCG heb gedaan en ben gepromoveerd. (titel proefschrift: Hand eczema Impact, treatment and outcome measures red.) Vervolgens heb ik nog een half jaar mijn opleiding tot dermatoloog gevolgd en kwam ik er achter dat mijn voorkeur bij het werken in de wetenschap lag. Ik wilde me echt verdiepen in onderzoek en dat kon daar onvoldoende.

Verdieping Jart stopte rigoureus met de opleiding en ging zich een paar maanden oriënteren. Via een recruiter kwam hij in contact met ICON. Gesprekken volgden en al snel kwam Jart er achter dat de verdieping die hij zocht bij ICON ligt. Ik voelde meteen dit is het gewoon . Dit werk houdt veel meer in dan alleen mensen keuren. Ik ben vanaf het begin bij onderzoeken betrokken. Gezamenlijk met de afdeling schrijven we een protocol over de uitvoering, de veiligheid en de ethiek. Daar ben ik verantwoordelijk voor.

Het protocol is het belangrijkste onderdeel van elke studie. Het moet veilig en het moet goed.

In de uitvoering controleren we vrijwel continu of datgene gebeurt wat we hadden voorzien.

Daarbij kan bijvoorbeeld de dosis die we toedienen steeds een beetje worden verhoogd.

Ondertussen controleren we bijvoorbeeld het bloed van de deelnemer, het hart en via gesprekken vragen we hoe het gaat. Is de groep deelnemers vertrokken, dan gaan we evalueren. Is er bijvoorbeeld een afwijking gesignaleerd dan wil je graag weten waar dat vandaan komt. Daarnaast hebben we de refereermomenten, waarin artsen elkaar op de hoogte houden van de ontwikkelingen in het veld. Kortom, dit werk is 100 procent op onderzoek gericht, waar je elders onderzoek er vaak bij moet doen. Ja, dit is precies waarnaar ik op zoek was. Je gaat echt de diepte in en dat past bij mij.

Dynamisch Geen dag is hetzelfde en dat houdt je scherp , gaat Jart verder. Al het werk dat ik hier doe moet kloppen, het moet perfect zijn, dat is uitdagend.

Als onderzoekarts ben je met allerlei fasen van diverse studies bezig, dat maakt het enorm dynamisch. We doen tussen de 50 en 60 onderzoeken per jaar, het ene onderzoek is kort, een ander duurt soms wel anderhalf jaar.

Eindverantwoordelijk zijn voor een onderzoek geeft druk, maar het past mij als een jas.

Vergeleken bij eerdere werkgevers is ICON erg informeel, de deuren staan altijd open en dat is prettig, want in dit werk moet je ongelofelijk veel communiceren. Daarnaast stimuleert ICON je persoonlijke ontwikkeling. Heb je interesse in bepaalde facetten van wetenschap, zoals database programmering, klinische farmacologie of project management, dan biedt ICON vele kansen. Je hebt hier mogelijkheden om je te ontplooien. Bij ICON staat voorop wat je als mens brengt.

Vacatures In de uitvoering van het vroege fase onderzoek behoort ICON Groningen tot de grotere locaties in Europa en zelfs wereldwijd. We beschikken over 150 bedden, waarvan de helft permanent bezet is. De zoektocht naar nieuwe medewerkers gaat vrijwel continu door. Zo is er ruimte voor 2 onderzoekartsen, die net als Jart graag de diepte in gaan en voor wie geen uitdaging te groot is.

Een andere opgave is het vinden van voldoende deelnemers , besluit Jart. Gelukkig is sinds corona duidelijk geworden hoe belangrijk het onderzoek naar geneesmiddelen en vaccins is. Die bewustwording is gegroeid en daarmee neemt ook de bereidheid toe om als gezonde deelnemer mee te doen aan geneesmiddelenonderzoek. www.geneesmiddelenonderzoek.nl

DE SPIEGEL Elke ondernemer kent ze: van die momenten waarop je moeite hebt te ontdekken wat de juiste keuze is. Dan is het handig als je een groot voorbeeld hebt, iemand die je inspireert, aan wie je je even kunt spiegelen. Aflevering 20: Peter Ketelaar, vice president Global Bioanalytical Services van Icon, een reus in de wereld van het mondiale geneesmiddelenonderzoek.

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Jaspar Moulijn

‘DENK AAN IEDEREEN BIJ JE BESLUITEN’ Eerst even: wat tot voor kort PRA Health Sciences heette, is nu Icon? ,,Ja sinds 1 juli. Icon nam toen PRA over. En nu zijn we één van de grootste spelers wereldwijd, met 38.000 man personeel in negentig landen. Het is een vrij logische overname in het licht van schaalvergroting en efficiëntie. Voor mij betekent het dat ik niet alleen verantwoordelijk ben voor de vestigingen in Assen en Kansas, maar dat ik de verantwoordelijkheid van nog een laboratorium erbij krijg, ten noorden van New York. Het is te hopen dat ik er snel weer heen mag reizen.’’

Icon Assen Icon, een van oorsprong Ierse multinational, doet voor farmaceutische klanten klinisch en analytisch onderzoek ten behoeve van de ontwikkeling van geneesmiddelen. Het laboratorium in Assen en de kliniek in Groningen zijn vooral goed in zogeheten geneesmiddelenonderzoek in de eerste fase, in de praktijk betekent dat meestal dat geneesmiddelen worden getest op gezonde vrijwilligers.

Van opleiding ben je scheikundige en biochemicus. Maar aan dat vak kom je niet meer toe lijkt me? ,,Tijdens het begin van mijn carrière, bij DSM, ontdekte ik al dat een commerciële rol me beter past dan een plek op het laboratorium.

Sindsdien beweeg ik me op dat pad. Ik ben vooral bezig met mijn netwerk, met het overtuigen en bezoeken van klanten. Daar ligt mijn belangrijkste toegevoegde waarde.

Ook ben ik actief bezig met het uitstippelen van een strategie om in deze nieuwe situatie met alle drie laboratoria te werken aan een gemeenschappelijk doel. Voor andere onderdelen van laboratoriumleiderschap heb ik goede mensen om me heen verzameld. Ik houd eigenlijk niet zo van de uitspraak: ‘Je moet uitgaan van je eigen kracht’. Ik zie meer in: ‘Je moet weten waar je niet per se goed in bent’. Die facetten moet je vervolgens afdekken door getalenteerde collega’s in de organisatie op te nemen.’’

Van wie heb je dat geleerd? ,,Dat is iets dat zich ontwikkelt in de loop van je carrière, in mijn geval. Het is afkijken bij

2 2 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

anderen, praten, en af en toe een nuttige cursus doen. Ik deed dat bijvoorbeeld in 2007 aan Harvard. Daar sprak een hele serie inspirerende leiders over hun manier van werken en de valkuilen. Daar heb ik veel van opgestoken, vooral waar het gaat om leidinggeven aan hoogopgeleide professionals. Geef ze niet te veel leiding, maar zorg ervoor dat ze een gemeenschappelijk doel nastreven: ‘Align the Stars’.”

Kun je die leiders als je voorbeelden beschouwen? ,,Ja en nee. Ik heb het gevoel dat je overal waar het kan kleine beetjes meeneemt in je eigen voordeel, om zaken te verrijken of ter discussie te stellen. Die sprekers hebben absoluut wat toegevoegd wat dat betreft. Ik vind het essentieel om altijd nieuwsgierig te zijn, altijd te willen doorleren. Dat doe ik vooral ook door kritische mensen om me

‘Ik probeer altijd mijn werk te doen in de geest van Feike Sijbesma’

PETER KETELAAR

heen te verzamelen, die als het nodig is het nodige tegengas geven.’’

Je staat bekend als een leider die nadenkt over duurzaamheid, over onze nalatenschap aan de aarde. Waar komt dat vandaan? ,,Wij zijn als Icon bezig goede dingen te doen voor de mensheid, maar er is meer dan de mens. Ik maak me druk om het klimaat, net als mijn klanten en medewerkers. Dus wil ik bijvoorbeeld ons gebouw in Assen zo duurzaam mogelijk maken. We gaan nu bezig met het overkappen van de parkeerplaats met zonnepanelen. We verbruiken aardig wat energie, dus dat is onze plicht, vind ik.’’

Vaak hoor je dat aandeelhouderswaarde het belangrijkst is voor grote multinationals. Geldt dat niet voor Icon? ,,Ook daar is dat belangrijk, maar ik blijf erop hameren dat er meer van belang is. Medewerkers, je maatschappelijke rol in de regio, de impact die je hebt op het milieu. Dat is iets dat ik van Feike Sijbesma heb overgenomen, destijds CEO van DSM. Zijn strijd voor dat bredere belang vond ik altijd indrukwekkend. Het laboratorium in Assen heeft in die zin ook een belangrijke rol als je kijkt naar de plek in de maatschappij.’’ ,,Met het Lab Assen leveren wij een belangrijke bijdrage in de ontwikkeling en innovatie van geneesmiddelen, spelen wij een rol in het Health Science netwerk in Noord-Nederland. En hebben dus economische impact en bieden werkgelegenheid. Ik ben mij bewust van die rol. Sijbesma zei altijd: ‘Denk aan iedereen bij je besluiten. Je moet je handelen aan je kinderen kunnen uitleggen’. In die geest probeer ik altijd mijn werk te doen.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 2 3

ADVERTENTIE

Specialist ouderenzorg in Fryslân Als specialist ouderengeneeskunde, verpleegkundig specialist of basisarts, kun je bij KwadrantGroep zowel intra- als extramuraal het vak uitvoeren in een plezierige werkomgeving. Janice van der Griend en Marijke Kooistra, beiden specialist ouderengeneeskunde, zijn blij met de afwisseling en uitdaging. KwadrantGroep is een grote Friese ouderenzorgorganisatie.

Janice van der Griend is eerstelijns specialist ouderengeneeskunde. Wanneer een huisarts mijn expertise inroept bij een cliënt met dementie of Parkinson, gaat het meestal om thuissituaties waarbij het niet meer goed gaat. Er is vaak sprake van multi-problematiek met veranderd gedrag en een gebrek aan ziekte-inzicht. Mijn taak is dan om alle puzzelstukjes, met familie, thuiszorg en huisarts, in kaart te brengen. Samen maken we

een plan voor nu en nabije toekomst. Soms in één consult. Vaak neem ik de regie blijvend over door mede- behandelaarschap.

KwadrantGroep op werkelijk alle gebieden je hart ophalen.

Intramuraal of thuis?

Marijke Kooistra werkt als specialist ouderengeneeskunde in verschillende verpleeghuizen van KwadrantGroep. Met je oren en ogen kom je, in gesprek met bewoners en familie, ontzettend veel te weten. Doel is ervoor zorgen dat ze zich iets beter voelen en beter gaan functioneren. Of hun beperking beter accepteren.

Het is maar net wat haalbaar is.

Werkplezier is mensen een iets prettiger leven geven.

Mensen willen langer thuis wonen , vult Janice aan. Dan beoordeel je of dat nog verantwoord en veilig is voor de persoon en zijn omgeving. Ik wil cliënten altijd op de juiste plek hebben. Hierin adviseer ik cliënt, familie, huisarts en indicatiebureau.

Janice van der Griend is specialist ouderengeneeskunde bij KwadrantGroep. Foto: Hubert Smeets.

Werkplezier Werkplezier is voor mij mensen een prettiger leven geven. Ondanks dat lichaam en geest niet altijd meer meewerken. Extra uitdaging is dat we met onze onderzoekscommissie nieuw en lopend onderzoek faciliteren . Marijke voegt toe: Als specialist ouderengeneeskunde, maar ook als verpleegkundig specialist en basisarts kun je bij

Verpleegkundig specialist en basisarts Fijn is dat wij steeds vaker alléén voor de complexe casuïstiek worden ingeschakeld.

Verpleegkundig specialisten, basisartsen en physician assistants, nemen dan de rol van regievoerend behandelaar op zich. Deze taakherschikking geven we momenteel structureel en eenduidig vorm binnen KwadrantGroep. Ook basisartsen worden hierbij ingeschakeld. En voor deze functies hebben we ook nog leuke vacatures open staan!

Ben je specialist ouderengeneeskunde, basisarts of verpleegkundig specialist en heb je interesse om collega te worden van Marijke, Janice en meer dan zesduizend andere collega s? Bekijk onze vacatures op: www.kwadrantgroep.nl/vacatures

ADVERTENTIE

Lifemaster gaat uit van persoonlijke ontwikkeling en motivatie Durf geweldig te zijn!

Waar sta je op dit moment in je leven en waar wil je naar toe? Dat is in de kern het begin van iedere route bij Lifemaster, de onderneming van Marjo en Erwin Rengers in Leeuwarden. In 2009 zijn zij gestart met Lifemaster als praktijk aan huis. , Het gaat bij Lifemaster in de kern om persoonlijke ontwikkeling en wat iemand kan .

Met forse ervaring in het onderwijs, GGZ zorg, reintegratie, loopbaanadvies en de nodige diploma s op zak, begonnen ze in 2015 volledig voor zichzelf. In zes jaar tijd hebben Marjo en Erwin Rengers een succesvolle en breed gecertificeerde onderneming opgezet met 10 medewerkers die zich richt op allerlei routes voor persoonlijke ontwikkeling en coaching in diverse settings.

Iedereen is welkom, jong, oud, uit Leeuwarden en daarbuiten. Erwin: Onze grootste doelgroep op dit moment betreft jongeren vanaf veertien tot zevenentwintig jaar . Het is de kunst om uit te vinden waardoor iemand wordt gemotiveerd; iedereen is namelijk gemotiveerd, maar soms voor andere dingen dan de maatschappij in eerste instantie voor ogen heeft. De ontwikkelvraag van de deelnemer is het uitgangspunt en de begeleider van Lifemaster is de gids die een stukje mee loopt op je levenspad .

Ergens bij horen en geweldig durven zijn Lifemaster heeft in de Larixstraat verschillende locaties met elk een eigen functie opgezet. De locatie Meetingpoint is een werksetting gericht op ontmoeten en meedoen waar je een kopje koffie kunt halen, anderen ontmoeten of een gesprek aan kunt gaan. Verderop bij het Matchpoint staan studie, leren en het coachen van deelnemers

centraal. Doel kan een stage, opleiding of werk zijn, kortom alles wat nodig is om je persoonlijke route vorm te geven. Vintageshop 2Thepoint aan de Voorstreek is een winkellocatie en een leer- en werkplek waar men stap voor stap concrete ervaring kan opdoen met werkhouding, omgangsvormen en dienstverlening.

Autonomie en iets teruggeven Marjo: ,,Deelnemers komen vooral bij ons via de WMO, Sociale Zaken van de gemeente, Jeugdzorg of het UWV. De activiteiten die wij aanbieden zijn gericht op routes voor dagbesteding, begeleiding en coaching in het kader van het opbouwen van dagritme en structuur. Lifemaster heeft veel ervaring en expertise in het mogelijk maken van door- en uitstroomroutes voor jongeren en heeft een goede samenwerking met het voortgezet- en MBO-onderwijs. We hanteren op alle locaties een werkwijze gebaseerd op een begeleidingsmodel voor risiscojeugd met de naam Circle of Courage .

Het draait hierbij om het ontwikkelen van moed, passie en bezieling aan de hand van vier thema s: ergens bij horen, iets kunnen en beheersen, autonomie ontwikkelen en iets teruggeven aan de maatschappij. Binnenkort starten we met onze vierde locatie Checkpoint, een projectbureau voor klussen in de wijk waarmee de cirkel rond is;

Vanuit deze basis willen we een duurzame bijdrage leveren aan ontwikkeling en autonomie van jonge mensen. Met andere woorden wij zijn graag je gids, wat je ook doet, wat je ook kunt en waar je ook heen wilt in je persoonlijke ontwikkeling. www.lifemaster.nl

ADVERTENTIE

Hulpmiddelen voor meer mogelijkheden R82 is leverancier van hulpmiddelen voor kinderen met een beperking.

Hulpmiddelen waarvan we hopen ze niet nodig te hebben, maar waarvan het wel goed is dat ze er zijn. Hulpmiddelen met als doel meer levensvreugde en bewegingsmogelijkheden. Betrokken adviseurs met oog voor het welzijn van de kinderen en ouders is wat R82 kenmerkt.

Inmiddels is R82 al 25 jaar op dit gebied de marktleider in Nederland.

R82 al 25 jaar in Nederland Nog niet zo heel lang geleden waren de medische hulpmiddelen voor kinderen ongeveer gelijk aan die voor volwassenen, maar dan kleiner. De Deense oprichters van R82 zagen dat daarmee niet werd tegemoetgekomen aan de specifieke ergonomie en behoeften van het kind en de ouders. Een kind is immers in de groei, dat vraagt om een maatgerichte aanpak , zegt Ferre Leujes, algemeen directeur Etac R82. Erik Bodewes, kinderhulpmiddelen adviseur, vult aan: maatwerk betekent blijven luisteren naar de wensen en behoeften van ouder en kind.

De aanpak van R82 werd omarmd in Scandinavië en andere delen van Europa volgden. Niet alleen de hulpmiddelen, maar ook de visie en werkwijze werden geëxporteerd. Nederland kreeg 25 jaar geleden de eerste buitenlandse vestiging van R82.

Vroegtijdig de juiste hulpmiddelen De adviseurs van R82 worden ingeschakeld door de revalidatiedealer en therapeut op het moment dat een kind een hulpmiddel nodig heeft. Veelal is dit rond de leeftijd van 1 jaar. Door de groeiontwikkeling die een kind doormaakt, blijven de R82 adviseurs vaak nauw betrokken bij het kind en de ouders. Wanneer vroegtijdig de juiste medische hulpmiddelen worden gebruikt, kunnen complicaties op latere leeftijd vermeden worden. Een belangrijk kenmerk van onze hulpmiddelen is ook dat ze zoveel mogelijk de

look en feel hebben van reguliere producten. De aandacht gaat naar het kind, niet naar het hulpmiddel.

Hulpmiddelen die de zorg makkelijker maken Het welzijn van het kind staat voorop. Daarnaast moet het hulpmiddel ook een meerwaarde voor de ouder zijn. Een buggy waarbij de zitting omgedraaid kan worden, geeft de ouder de mogelijkheid hun kind in de ogen te kijken. Een autostoeltje dat met een vernuftig systeem deels buiten de auto kan worden geschoven, maakt het plaatsen van het kindje in het stoeltje een stuk makkelijker. Het hulpmiddel moet de zorg vergemakkelijken. De therapeut en ouders weten vaak welke aanpassingen nodig zijn. Het is aan ons om met oplossingen te komen.

Nothing compares to a smile.

Duurzaamheid door hergebruik Nothing compares to a smile , is de onderliggende drijfveer van R82. Een kind voelt zich beter en vrijer met onze hulpmiddelen, , zegt Ferre. Het is dat gevoel, die lach die we

Ferre Leujes, Algemeen directeur en Erik Bodewes, kinderhulpmiddelen adviseur nastreven. Kinderen zijn in de groei en een hulpmiddel moet met ze meegroeien Onze medische hulpmiddelen doen dit. Wanneer een kind er na enkele jaren uiteindelijk toch is uitgegroeid, zijn de hulpmiddelen niet afgeschreven. In het kader van duurzaamheid en betaalbaarheid worden hulpmiddelen meerdere keren ingezet. Onze voorzieningen zoals de rolstoelen en wandelwagens gaan vele jaren mee.

Duurzaamheid, design en functionaliteit gaan prima samen.

Langer zelfstandig wonen voor senioren Sinds 5 jaar is R82 samengegaan met Etac dat zich richt op hulpmiddelen voor senioren en volwassenen met een beperking. We zien dat senioren actiever blijven in de samenleving en langer thuis blijven wonen. Daarmee groeit de vraag naar hulpmiddelen waarbij comfort en gebruiksgemak bovenaan staan en die zelfstandig wonen langer mogelijk maken. Ook instellingen zoals verpleeghuizen, revalidatiecentra en ziekenhuizen maken gebruik van de hulpmiddelen van Etac. Deze hulpmiddelen staan veelal in het teken van het ontzorgen van zorgverleners. Denk aan glijlakens, douchestoelen, rolstoelen en tilliften. Als we de zorgverleners kunnen ontzorgen en de cliënt optimaal gebruiksgemak en comfort kunnen laten ervaren, dan zijn wij tevreden, zegt Ferre. We blijven doorontwikkelen.

R82.nl Etac.nl

LAGERE SCHULD? NERGENS GOED VOOR

Een miljardje hier, een miljardje daar. Niet doen, waarschuwt econoom Coen Teulings. De politiek moet op een rij zetten wat de structurele problemen in ons land zijn, vindt de oud-directeur van het Centraal Planbureau. En daar dan structureel geld in steken. „Die discussie is moeilijker dan bezuinigen.”

Tekst Martin Visser Foto Anko Stoffels

ederland heeft een investeringsagenda nodig. En dan geen kruimelwerk, geen incidentele miljarden. Nee, een nieuw kabinet moet plannen maken om structureel 16 miljard euro in de economie te steken, meent Coen Teulings, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en oud-directeur van het Centraal Planbureau. „Iedere serieuze economische analyse komt tot de conclusie dat er heel veel geld is.”

N

Volgens Teulings doet een volgend kabinet er goed aan de staatsschuld ongeveer op 60 procent van het bruto binnenlands product te houden. „Het mag zelfs wel iets meer dan 60 procent zijn. Je kunt gewoon uitrekenen dat het begrotingstekort 2 tot 2,5 procent moet zijn om bij de verwachte groei van de economie de staatsschuld op die 60 procent te houden. Streven naar een lagere schuld is nergens goed voor.”

Streven naar een tekort? Waarom? „Wat de huidige lage rente zegt, is dat er héél veel gespaard wordt en dat we niet goed weten waar we met die besparingen heen moeten gaan. Eén manier om wat meer evenwicht op de kapitaalmarkt te krijgen is dat de overheid een groter deel van de besparingen naar zich toetrekt.

Pensioenfondsen willen dolgraag overheidsobligaties om in te beleggen. Die zijn niet voorradig. Je ziet overal in de wereld dit probleem bestaan en in Europa is het extra sterk omdat we zo sterke normen hebben die staatsschulden binden.”

En nu? „Bij 2 procent tekort kunnen we structureel 16 miljard euro extra uitgeven. Dat is ongelofelijk veel geld. Je moet er nu over nadenken hoe je dat nuttig besteedt. We doen onszelf tekort met onze zuinige houding.

Een discussie over meer geld uitgeven is moeilijker dan over bezuinigingen, want de politiek weet meestal wel aan welke dingen we teveel uitgeven. Je moet niet denken dat je ieder jaar 16 miljard euro aan incidentele uitgaven kunt doen. Want dan weet je zeker dat je geld over de balk gaat gooien.”

COEN TEULINGS

Wat te doen met al dat geld? „Als ik met economenafstand naar Nederland kijk, zie ik vier terreinen. Eén: klimaat.

Met 3 miljard euro per jaar ben je, als ik het goed begrijp, een eind op streek om de klimaatdoelen te halen. Twee: de arbeidsmarkt. Daarover heeft de Commissie Borstlap geadviseerd. Wij hebben in Nederland de arbeidsmarkt enorm ontwricht door steeds meer flexcontracten aan te bieden.

Dat komt vooral doordat we werknemers met een arbeidscontract fiscaal relatief zwaar belasten, terwijl zzp’ers fiscaal in de watten worden gelegd.” ,,Ik zie niet gebeuren dat we die fiscale voordelen gaan afbouwen. Dan is de enige manier om dit op te lossen door aan de

2 6 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21

onderkant forse lastenverlichting te geven voor mensen met een looninkomen. Dat kost zo’n 4 tot 5 miljard euro. Drie: onderwijs. Nederland kachelt nu al twintig jaar achteruit in internationale rankings. Goed onderwijs is de kern waar de Nederlandse economie altijd op gedreven heeft. Maak daarom de positie van leraren aantrekkelijker. Dat kost veel geld. De vierde besteding is universitair onderzoek. We moeten ervoor zorgen dat onze onderzoeksuniversiteiten internationaal de top van Europa worden.”

Het kabinet investeert toch al via het WopkeWiebes-fonds? „Dat fonds springt inderdaad in dit gat.

Maar mijn grootste zorg is dat het WopkeWiebes-fonds alleen bedoeld is voor eenmalige investeringen. Dat fonds was het niet helemaal het juiste antwoord op een terechte vraag. Eén keer een miljard uitgeven is niet zo’n kunst. Structureel in de begroting ruimte maken om een miljard uit te geven is veel lastiger.”

Tot nu wordt ingezet op eenmalige geld, zo krijgt ook het onderwijs eenmalig 8 miljard euro. „Dat kan haast niet goed worden besteed.

Dat gaat verdwijnen in onzin of het blijft op de plank liggen. Het gaat helemaal verkeerd als je steeds maar weer incidenteel geld inzet. Want dan ga je de leuke dingen voor de mensen doen. Dan raakt een sector ontregeld, want je gaat een aparte verantwoording voor dat geld regelen. Een sector moet

'Met onze zuinige houding doet Nederland zichzelf tekort'

zich kunnen instellen: dit is waar ik het structureel mee moet doen en hoe kan ik dat geld dan zo goed mogelijk besteden.”

De uitgelekte klimaatmiljarden zijn ook incidenteel. „Inderdaad. En ook de reddingsoperatie na de toeslagenaffaire kost incidenteel miljarden. Je moest juist gaan nadenken wat de structurele problemen zijn en daar structureel geld voor beschikbaar maken. Als de politiek dat verkeerd doet, zal dat tot extra wantrouwen leiden, want dan hebben we de 16 miljard euro die we met veel moeite bijeen hebben gespaard weggegeven aan nonsens.”

Dat geld mag dus geen smeermiddel in de formatie worden? „Nee, zeker niet.”

Het voelt onlogisch dat een minister van Financiën moet streven naar een tekort op de begroting. We willen toch een strenge minister? „Ministers van Financiën zijn altijd de populairste ministers, omdat wij willen dat er iemand is die goed op onze portemonnee past. Een verstandige wens. Ik zeg ook niet dat er geen limiet is, die is er juist wel!

Namelijk 2 of 2,5 procent. Meer dan dat mag het niet zijn. Dus er blijft echt een strenge minister van Financiën nodig. Neem maar van mij aan dat er rijen mensen zijn die zullen beweren dat ze structurele problemen willen aanpakken met extra geld. De minister van Financiën zal streng moeten zijn en zeggen: ‘Jij niet en jij niet, alleen die’. Daarmee zal hij de held van de belastingbetaler zijn.”

Dat blijft zo? „Ja, dat blijft. En dat is maar goed ook.”

Kijk naar de formatie, Den Haag is hier toch helemaal niet mee bezig? „Daarom! Dat moet dus wel. Ik denk overigens dat deze boodschap de formatie niet makkelijker maakt, maar juist moeilijker.

Omdat je het eens moet worden over deze aanpak. Als je veel geld hebt, dan komen de aasgieren meteen aanvliegen. Dit maakt het niet makkelijker, maar ik denk dat het belangrijk is dat we ons realiseren dat die ruimte er is.”

Moet de coronarekening van 80 miljard euro niet een keertje worden terugbetaald? „Dat zit in hoofden van mensen en dat begrijp ik helemaal. Maar onze staatsschuld zit net onder de 60 procent. In de huidige situatie op de kapitaalmarkt – met hoge besparingen – is een staatsschuld van 60 tot 80 procent verstandig. Wij vinden dat in Nederland heel moeilijk te begrijpen. We zijn zo gericht op het op orde brengen van de overheidsfinanciën nadat die in de jaren 70 zo uit de hand waren gelopen. Nou mensen, die overheidsfinanciën zíjn hartstikke op orde.”

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 16 S E P T E M B E R 2 0 21 2 7

ADVERTENTIE

Wonen doe je samen en niet apart Hoe zien de nieuwe woonzorgcentra voor ouderen er straks uit?

Welke manier van wonen, welzijn en zorg horen daarbij? Wat is je rol als ouderenzorginstelling hierin? Zomaar een paar vragen waarmee je als ouderenzorginstelling want dat is Zorggroep Liante uit Oosterwolde te maken krijgt als je nadenkt over nieuwbouw.

Alleen ga je sneller, samen kom je verder Alleen ga je sneller, samen kom je verder. Onder dit motto organiseerde Zorggroep Liante in het Biosintrum in Oosterwolde deze zomer een tafelgesprek. Aanwezig waren verschillende experts, professionals en ervaringsdeskundigen; allemaal met ideeën, ervaringen en verstand van nieuwe woonvormen en -wensen voor senioren.

Nieuwe wegen inslaan en de menselijke maat Onder leiding van gespreksleider Mathilde Lubbers werd gevraagd wat de kansen of opgaves zijn met betrekking tot wonen voor senioren. Al snel klonken er veel overeenkomende reacties vanuit de aanwezigen. De uitdaging ligt vooral in het feit dat senioren nu al, maar zeker in de toekomst, hele andere woon- en zorgwensen zullen hebben. Dus moeten oude patronen doorbroken worden.

Nieuwe woon/leef-concepten met zorgverlening moeten meer ruimte krijgen. Denk aan oplossingen waar jong en oud, dementerend of niet dementerend samen met én bij elkaar wonen.

Koop, huur, instellingsgericht (voor zwaardere zorg), jong of oud. Het moet allemaal meer

integreren. , stelt Erik van den Brand. Maar pak het wel direct vanaf de start als een integraal project op. En denk niet vanuit het begrip zorg, maar vanuit het begrip thuis.

De menselijke maat en mogelijkheden, wat iemand nog wél kan, moeten leidend zijn. Jeroen Vos: Als we zoeken naar wat we delen met elkaar, dan willen we allemaal fijn en prettig leven. Daarin zit de verbinding en moeten we elkaar vinden om een nieuwe gemeenschap te creëren. En dan gaat het niet om zorg of je ZZPindicatie, maar om goed leven zoals bij jou past.

Van onderaf en samenwerken met elkaar Cees Hesse, oud-voorzitter van Levensloopbestendig wonen Vledder, heeft nuttige ervaringstips die van belang zijn om draagvlak te creëren bij de aanpak voor zo n project. In Vledder zijn we van onderaf begonnen. Via een enquête is het hele dorp betrokken bij het in kaart brengen van de woonwensen voor Levensloopbestendig wonen.

Wat snel duidelijk werd, was dat de zekerheid van zorgverlening rondom de nieuwe woonvorm belangrijk was. Wat volgde waren buurtgesprekken, waarbij gelet werd op een goede

mix en afspiegeling van de samenleving. Op die manier ontstaat de juiste interactie over onderwerpen als zelfredzaamheid, participatie, wat is belangrijk om in het dorp te blijven, et cetera.

De menselijke maat en mogelijkheden, wat iemand nog wél kan, moeten leidend zijn Toen belangrijke partijen afhaakten die bij de start waren, werd snel duidelijk dat het dorp door wilde. Uiteindelijk zijn bewoners zelf actief ook in financiële zin gaan participeren.

Sociale verbinding Bij Stichting Knarrenhof draait het bij ieder initiatief om diezelfde gemeenschapszin. Daarin bevindt zich volgens Peter Prak het cruciale en verbindende element: De behoefte en wensen van senioren is net zo divers als bij elke andere doelgroep.

We stellen altijd een sociaal contract met elkaar op om die gemeenschapszin te borgen, zo blijft je woonconcept overeind.

ADVERTENTIE

Anneke Groenenberg, directeur-bestuurder Zorggroep Liante, Ruud Dirkse, eigenaar Zorginnovatie bureau DAZ, Mieke Koot, lid ZorgSaamWonen en eigenaar Generatiethuis, Mathilde Lubber, gespreksleider, Peter Prak, architect en initiatiefnemer Knarrenhof, Jeroen Vos, manager zorg, Zorggroep Liante, Erik van den Brand, bestuurder vastgoedinvesteerder Estea, Fimke Hijlkema, wethouder Wonen Ooststellingwerf en Cees Hesse, oud-voorzitter Levensloopbestendig wonen Vledder (niet op de foto, wel deelnemer aan het gesprek). Foto Jacob van Essen, Hoge Noorden

De stichting realiseert steeds meer projecten waarbij een diverse mix van bewoners wordt gerealiseerd. Het is in Nederland echter nog steeds moeilijk om nieuwe woonconcepten te realiseren. Gemiddeld kost de realisatie van een project nu zeven tot acht jaar. Daaruit geleerd hebbend, bieden we veel ondersteuning in de vorm van procesmanagers die weten hoe bestaande systemen in je voordeel kunnen werken. , aldus de architect.

Benut de kracht van dementerende ouderen De mix van jong en oud, zelfs met beperkingen zoals dementie, levert hele mooie effecten op , aldus Ruud Dirkse. In Duitsland zie je bijvoorbeeld dat dementerende ouderen echt worden betrokken bij hun woon- en leefsituatie.

Dementerenden zijn niet afgeschreven. Ze kunnen vaak nog veel meer dan we denken, maar daarin is interactie met anderen heel belangrijk. Mensen hebben opeens minder medicatie nodig en worden veel rustiger; meer zichzelf.

Over de traditionele muren heen kijken Er moet in Nederland meer ruimte komen voor nieuwe initiatieven die van onderaf komen. Er gelden te veel regels. Wethouder Fimke Hijlkema

herkent de geluiden, maar geeft aan dat ook gemeenten vaak vast zitten tussen regels van bijvoorbeeld de provincie of rijk. Maar we doen in Ooststellingwerf veel vanuit het sociaal domein om bewoners te betrekken. We hebben regelingen (Blijvers- of Verzilverregeling) om mensen hier te laten blijven wonen. Tegelijkertijd merken we dat er een groep bewoners is die moeilijk in beweging is te krijgen. Mieke Koot herkent dit beeld. De oudere groep van senioren wacht te lang met het nemen van (voorzorgs-)maatregelen. Hierin ligt een gezamenlijke uitdaging om die eerder in beweging te krijgen. Daarbij zou ik graag de traditionele zorginstellingen willen betrekken om te kijken naar een preventieve rol vanuit hun kennis.

Oud, jong, huur of koop, kan het straks op één plek in Oosterwolde?

Alleen samen komen we tot succes Wat tijdens het tafelgesprek steeds terugkomt en waarin alle deelnemers zich vinden is het feit dat het creëren van goede en passende woonvormen met zorg de grootste kans van slagen heeft als alle partijen worden betrokken. Als bestuurder van een groep met woonzorgcentra en thuiszorg ben ik ervan overtuigd dat de kracht van de mensen -

jong en oud binnen nieuwe woonzorgconcepten een heel belangrijke meerwaarde gaat opleveren , aldus Anneke Groenenberg. Voor het welbevinden van de senioren, maar ook voor de omgeving. We zullen daarnaast meer in flexibele zorgvormen gaan faciliteren bij mensen thuis, bij tijdelijke opvang of met technologische ondersteuning. Op die manier worden we nog meer onderdeel van de gemeenschap. Voor mij laten de vandaag genoemde voorbeelden zien dat de rijkheid en kansen liggen in het samenbrengen van die diversiteit. Daarin wil ik graag bouwen, innovatief ontwikkelen en zie ik concrete kansen. www.liante.nl

ADVERTENTIE

Altyd yn beweging foar in fitale Fryske maatskippij Olympische- en paralympische spelen, het Europees Kampioenschap voetbal, Formule 1 en al die andere toernooien en sporten geven ons veel plezier. Topfitte mensen die op hoog niveau zelfverzekerd in teamverband of als individu de concurrentie aangaan. We zien prachtige emoties zowel bij de winnaars als bij de verliezers. Uiteindelijk is iedereen een winnaar. De grenzen worden verlegd, na vallen volgt het doorzetten en de persoonlijke prestaties en verbeteringen staan altijd als een huis.

FK Tikkertje Fotograaf Jilmer Postma Dat gezonde gevoel, erbij horen, meedoen, jezelf verbeteren, je fysieke en mentale kracht vergroten en ook onderdeel zijn van een team, vertrouwen op elkaar en samen aan iets werken, dat plezier, dat geluk, dat gunnen wij iedereen , zegt Anne Jochum de Vries, directeur van Sport Fryslân.

Daar werken wij nu met bijna 100 medewerkers iedere dag aan.

Drempels van de sport Als sport en bewegen zo goed is voor je en zoveel

plezier geeft, is dan niet iedereen volop in beweging? Kijk , zegt Anne Jochum, er zijn voor veel mensen drempels. Soms worden ze opgeworpen door een gebrek aan aanbod. Stel, je hebt een handicap en je wilt dolgraag sporten, meedoen. Je gaat naar de plaatselijke sportvereniging, wat dan? Niet elke vereniging is vandaag al in staat jou verder te helpen. Er is geen sprake van onwil, het gaat vaak om een gebrek aan kennis, vaardigheden en vrijwilligers.

Hoe maak je je sportvereniging inclusief?

De buurtsportcoaches helpen Al sinds 2010 helpen buurtsportcoaches gemeentes, scholen en sportverenigingen bij het in beweging brengen van iedereen. Sport Fryslân is in 12 gemeentes werkgever van buurtsportcoaches en is in 9 gemeenten uitvoerder van het sportbeleid Onze beweegteams hebben al veel bereikt. Ze geven les, scholen trainers, brengen diverse partijen bij elkaar waardoor er nieuwe sportmogelijkheden ontstaan. Ook schrijven ze ontwikkelprogramma s waarbij drempels worden weggenomen en meer mensen worden aangehaakt. We bereiken mensen die anders het sportplezier niet zouden kennen.

Het gaat al heel goed, maar het kan nóg beter, nog meer impact. We gaan in Fryslân een nieuwe fase van sportontwikkeling in.

Anne Jochum de Vries

TeamFRL De opgave is groot en het werk soms complex, de maatschappij is volop in beweging en wij moeten meebewegen! Er wordt meer samenwerking, vernieuwing en specialisme gevraagd. Elke doelgroep, elke sport vraagt om een andere benadering. En een beleidsplan schrijven of een project ontwikkelen is iets anders dan op het veld training geven. We kunnen van onze professionals niet verwachten dat ze op alle disciplines

uitblinken.. De uitdaging is er om de specifieke kennis en bijzondere competenties in de verschillende teams te verbinden. Deze unieke verbinding tussen de beweegteams krijgt vorm in TeamFRL. De coaches die in verschillende gemeentes actief zijn, kunnen daardoor makkelijker gebruik maken van elkaars expertise.

Samen plannen, ontwikkelingen en specialisten uitwisselen. Een intensieve samenwerking vergroot de impact van onze beweegteams.

Meten is weten. Of: Ook TeamFRL gaat voor goud De inspiratie voor Team FRL komt natuurlijk van Team NL. We hebben contact met overkoepelende sportorganisaties. Topsporters en parasporthelden zetten zich regelmatig in voor workshops of schoolvoorlichtingen die wij organiseren. Wij winnen niet alleen medailles bij grote toernooien, maar met TeamFRL nu ook gouden medailles in het sociale domein. Die medailles zijn zichtbaar in het blijde gezicht van het kind dat dankzij de inzet van de buurtsportcoach weer mee kan doen. De medaille is zichtbaar bij de nieuwe Friezin in het dorpje die dankzij fietsles haar wereld ziet vergroten en zichtbaar bij de 65 plusser die weer op het voetbalveld te vinden is met Walking voetbal .

Iedereen geniet op zijn eigen manier van sporten en bewegen. Dat gaan we met TeamFRL veel meer laten zien! De resultaten worden bovendien objectief en wetenschappelijk vastgelegd. Een belangrijke volgende stap is ons beleid, landelijk en lokaal, nog meer op preventie afstemmen. Er is al veel bereikt, maar er is ook nog heel veel te doen voor een vitaal Fryslân. Een geweldige uitdaging voor TeamFRL. sportfryslan.nl

ADVERTENTIE

Samen goede zorg voor thuis regelen Mensen verder helpen met hulpmiddelen die bijdragen aan herstel en zelfredzaamheid, dat is typisch voor Kersten Hulpmiddelen. Dat doen ze niet alleen, want de zorg is bij uitstek een kwestie van samenwerken met anderen binnen de keten. Elly de Glee van Kersten Hulpmiddelen en Brenda Hofstra van Thuiszorg Zuidwest Friesland leggen uit wat dat betekent. Elkaar scherp houden om voor iedere patiënt tijdig zinnige zorg te verlenen.

Zorg en hulpmiddelen kunnen niet zonder elkaar.

Niet voor de gebruiker van het hulpmiddel, maar ook niet voor de zorgprofessional. Hoe je dat het beste regelt en organiseert, is mensenwerk.

Mensen in de ziekenhuizen, bij thuiszorgorganisaties, bij andere instanties.

Goede zorg draait om de mensen die het moeten doen. En om kennis van de producten, regelgeving en logistiek. Uiteindelijk wil je elkaar weten te vinden om elke cliënt zo snel en goed als mogelijk te helpen. Onze samenwerking met het Antonius Ziekenhuis en Thuiszorg Zuidwest Friesland (samen de Antonius Zorggroep) is daar een uitstekend voorbeeld van. Het werkt goed omdat we elkaar vertrouwen, onderling korte lijntjes hebben en omdat we kennis delen.

Bijvoorbeeld door er voor te zorgen dat een thuiszorgmedewerker wordt getraind en begeleid om op de juiste wijze met al die hulpmiddelen te kunnen werken en cliënten de juiste uitleg te kunnen geven , vertelt Elly de Glee, accountmanager Zorgverzekeringswet en Uitleen bij Kersten Hulpmiddelen.

Steeds meer zorg nodig in thuissituatie Het afgelopen jaar hebben we door corona heel goed gemerkt hoe wezenlijk de zorg voor mensen thuis is. Sommige wilden beslist geen opname.

Daarnaast waren er uitgestelde operaties die nietdirect levensbedreigend waren. Maar ook de wens om langer thuis te blijven wonen heeft gevolgen voor de zorg. Al deze factoren hebben er toe geleid dat de zorg van veel patiënten thuis zwaarder en complexer is geworden en thuiszorgmedewerker. Daardoor hebben we ook vaker en uitgebreider een beroep gedaan op hulpmiddelen. Want die zorgen aan de kant van onze mensen voor verlichting en efficiëntere invulling van hun werk. Dat is iets wat nogal eens vergeten wordt: de juiste hulpmiddelen zijn van wezenlijk belang voor goede arbeidsomstandigheden van zorgmedewerkers en om binnen ARBO- richtlijnen te kunnen blijven werken , vult Brenda Hofstra, unitleider van Thuiszorg Zuidwest Friesland aan.

Als thuiszorg ben je de schakel en adviseur naar de mensen thuis De Antonius Zorggroep herbevestigde deze week een meerjarige afspraak met Kersten Hulpmiddelen als partner. Dat schept duidelijkheid naar iedereen en versterkt de samenwerking alleen nog maar meer. Het is een keuze voor kwaliteit, service, kennis en goede beschikbaarheid van hulpmiddelen in de hele regio. Samen kunnen we er voor zorgen dat onze medewerkers zo goed en comfortabel als mogelijk hun werk kunnen blijven doen. Naar de patiënt zijn wij vaak de schakel, de adviseur over welke hulpmiddelen er zijn, hoe je die regelt en op welke manier je makkelijker regie houdt over jouw leven thuis, ook al heb je zorg en hulpmiddelen nodig. Als mensen net uit het ziekenhuis komen zijn ze vaak kwetsbaar en onzeker, er moet veel geregeld worden. Juist dan zie je hoe belangrijk het is dat je elkaar snel weet

Elly de Glee en Brenda Hofstra te vinden om het voor de patiënt en eventuele mantelzorgers thuis tijdig én goed te regelen.

Elke cliënt zo goed en snel als mogelijk helpen Elly de Glee: Laagdrempelige beschikbaarheid van hulpmiddelen kunnen wij garanderen omdat wij op onze beurt weer samenwerken met lokale ondernemers en zorginstellingen. Het was een bewuste keuze om niet overal in Friesland eigen winkels te openen. Juist door de samenwerking met lokale zorg gerelateerde winkels en steunpunten kan iedereen voor zijn of haar dagelijkse hulpmiddelen zoals een rolstoel, krukken of een douchekrukjes binnen een straal van tien kilometer van huis bij een uitleenpunt in Friesland terecht. Alle overige, vaak complexere hulpmiddelen zoals bedden leveren we vanuit onze logistieke hub in Leeuwarden. Die organisatievorm hebben we zo ingericht na overname vorig jaar van Hulpmiddelencentrum en noodgedwongen om ook in coronatijd overal tijdig en voldoende hulpmiddelen beschikbaar te hebben. We merkten dat we hiermee voldeden aan een lokale behoefte. Daarnaast hebben we bij het Antonius Ziekenhuis en bij de Polikliniek Tjongerschans in Lemmer eigen uitleenpunten.

Aan de ene kant is Kersten een landelijke speler.

Schaalgrootte en landelijke dekking is noodzakelijk om te voldoen aan eisen van zorgverzekeraars. Tegelijkertijd kiezen we er bewust voor om juist regionaal te organiseren.

Zeker op momenten dat mensen net uit het ziekenhuis komen of acuut ondersteuning en hulpmiddelen nodig hebben, is het belangrijk

tegen patiënten te kunnen zeggen Je staat er niet alleen voor, wij helpen je.

Zorg blijven verbeteren De samenwerking met andere partijen in de zorg krijgt gelukkig steeds meer vorm en inhoud , vertelt Elly de Glee. De druk op de zorg is enorm en de roep om voldoende gekwalificeerde mensen is groter dan ooit. Waar we kunnen, werken we samen met regionale opleidingsinstituten. We zien bij veel mensen echt veel enthousiasme om in de zorg aan de slag te gaan. Maar je moet niet alleen bevoegd zijn, je moet je ook bekwaam voelen. Door onze kennis uit de praktijk te delen tijdens trainingssessies helpen we gemotiveerde zorgmedewerkers graag op weg.

Beter samenwerken met iedereen in de keten, zal er uiteindelijk voor zorgen dat we samen betere zorg aan mensen kunnen leveren. En daar draait het om. De oplossingen komen uit meerdere hoeken. Dat kunnen technische innovaties zijn, wijziging van wet- en regelgeving om tot bijvoorbeeld snellere vergoeding van effectieve hulpmiddelen die de zelfzorg verbeteren en minder inzet van de thuiszorgmedewerker vragen.

Door efficiënter om te gaan met wat je nodig hebt aan voorraad zodat je met minder materialen de regio beter kunt bedienen. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden. Delen van kennis typeert goede partnerschappen. En dat is precies wat Elly en Brenda de komende periode van plan zijn.

Elkaar scherp houden om de zorg te verbeteren en om zo tijdig zinnig en zuinig de beste zorg te verlenen aan de mensen die het nodig hebben. kerstenhulpmiddelen.nl

ADVERTENTIE

Specialist in fijnmechanika Op het bureau van Arnold Douma, directeur Exakt Fijnmechanika, staat een bakje met verschillende millimetergrote metalen voorwerpen. Een loep is nodig om de verfijnde details te kunnen zien. Dit maken we voor oogartsen , zegt Arnold, wijzend op een enkele millimeters groot product. Bij een oogoperatie wil je zo weinig mogelijk incisies maken. Met deze cannula maakt de chirurg een opening waardoor hij zijn operatie in het oog uitvoert.

Net zo goed als de Zwitsers Exakt produceert fijnmechanische onderdelen voor hightech industrie, defensie en chirurgie. De onderdelen zijn niet alleen klein, maar vereisen ook een hoge precisiegraad. Onze kracht is dat we grote partijen kunnen produceren waarvan het laatste object uit de productie niet meer zal afwijken dan 0,002 millimeter van het eerste object. Ter vergelijking, een haar is 0,1 millimeter.

Als er een bedrijf wil starten met een nieuw product, dan maken wij onze productielijn direct gereed voor massaproductie. Het voordeel voor de klant is dat we direct, flexibel een groeiplan kunnen maken en opschalen. Een groot voordeel is ook dat wij verschillende verspaningstechnieken in huis hebben. Daarmee kunnen we een efficiënte en dus kostenbesparende workflow creëren. Wie denkt dat je voor fijnmechanika op hoog niveau in Zwitserland moet zijn, heeft het mis. Wij zijn net zo goed als de Zwitsers.

Alle sterren op één lijn Wil je op topniveau presteren als bedrijf, dan moeten alle sterren op één lijn staan , zegt Arnold. Scholing, inrichting van je werkplek,

maken we samen een mooi product binnen ons hoogwaardige kwaliteitssysteem. Dat maakt Exakt een mooie plek om te werken; een uniek, hightech product maken in een prettige werkomgeving. De koffie staat klaar voor geïnteresseerden.

Wij zijn net zo goed als de Zwitsers

klimaatbeheersing, werkprotocollen, werkverlichting, maar vooral ook de sfeer, de onderlinge verhoudingen in het team moeten kloppen. Het zijn niet alleen de CNC precisiedraaibanken en draadvonkmachine die de kwaliteit bepalen. Net zo belangrijk zijn de processen van het team en de controleurs. Indien gewenst kunnen we een 100% controle zekerheid geven. Elk voorwerp voldoet aan de eisen. Zo

Nauwkeurig is niet precies genoeg Dat Exakt nauwkeurig kan werken, heeft het bedrijf bewezen. Toch is dat niet genoeg, legt Arnold uit. We streven naar precies. Dat gaat verder dan fijnmechanika in de perfecte maten leveren. Het heeft te maken met verder kijken dan de tekening. Waar dient het product voor? In welke context wordt het gebruikt? Kunnen we een oplossing geven voordat een probleem zich voordoet. Dat je zegt: ja, precies, zo is het goed .

Wie dat met eigen ogen wil zien, is welkom tijdens ons open huis op zaterdag 30 oktober vanaf 13.00 uur. www.exakt.nl

ADVERTENTIE

Altijd op zoek naar innovatieve oplossingen 40 jaar geleden werd in Haren de stichting OIM Orthopedie opgericht, inmiddels is OIM met 28 vestigingen in heel Nederland uitgegroeid tot een van de grootste aanbieders van orthopedische hulpmiddelenzorg in Nederland. De stichting stopt al het geld dat verdiend wordt terug in de organisatie en gebruikt het voor verbetering van producten en dienstverlening.

Met passie, betrokkenheid en oog voor innovatie werkt OIM elke dag aan het welzijn van de klant.

Onze klanten zijn vaak erg gesteld op hun orthopedisch adviseur, want die zorgt ervoor dat ze mobiel zijn , zegt Rob van Willegen veelzeggend.

Sterker nog, iedereen die dat wil en het aankan, moet volgens de medewerkers van OIM kunnen sporten. Om dat te onderstrepen wordt op 18 september a.s. vanaf half 2 bij de vestiging in Haren en rondom Beatrixoord een loopclinic georganiseerd. Dit gebeurt onder leiding van 2 fysiotherapeuten die veel ervaring hebben met mensen die een prothese of ander hulpmiddel gebruiken. Op 10 oktober a.s. doet OIM vervolgens met een groep klanten mee aan de 4 mijl van Groningen.

Klantbelang voorop Wij leveren voor mensen die dat nodig hebben prothesen (lichaamsdeelvervangend), orthesen (lichaamsondersteunend), orthopedische schoenen, steunzolen en therapeutische elastische kousen , geeft Van Willegen aan. OIM houdt altijd goed in de gaten wat nieuwe technieken de klant zouden kunnen opleveren. Tegenwoordig is het mogelijk om het maatnemen en ontwerpen van een orthopedische voorziening volledig digitaal te doen. Dat gaat met 3D scannen en

printen. Deze technieken maken toepassingen mogelijk die voorheen niet denkbaar waren. Dat leidt niet alleen tot bijvoorbeeld meer draagcomfort voor de klant of gemak in het onderhoud, ook kunnen de technisch vaak ingewikkelde voorzieningen hiermee op een efficiënte manier worden geproduceerd.

Daarnaast haalde OIM een techniek over uit de Verenigde Staten waarbij een bovenbeenprothese via vacuümtechniek zo goed aansluit op de stomp dat dat veel draagcomfort oplevert. Bij de traditionele bovenbeenprotheses heeft de koker om de stomp vaak een rand, die oncomfortabel is bij het zitten of fietsen. Met deze techniek behoort dat probleem tot het verleden.

Blik naar buiten Het tekent de blik naar buiten die OIM heeft. Elke orthopedische voorziening die bij de organisatie de deur uitgaat moet mobiliteit vergroten, aansluiten op de behoefte van de klant en zo comfortabel mogelijk zijn, immers de klant draagt deze elke dag. Volgens Van Willegen werken de ruim 400 medewerkers met hart en ziel aan de beste oplossingen. Gezien de hoge klanttevredenheidscijfers slaagt men daar goed in.

Terug naar het sporten, waar voor mensen met een prothese of orthese de nodige drempels te

overwinnen zijn. Wij helpen mensen niet alleen aan een goede sportvoorziening, maar wijzen ze ook de weg, bijvoorbeeld zodat kosten gedekt worden en onder goede begeleiding met bewegen wordt gestart. Zo blijft OIM ook na 40 jaar bezig met het investeren in en het continu verbeteren van hulpmiddelenzorg, met gebruik van nieuwe ontwikkelingen en technieken.

Wil je meedoen aan de loopclinic of de 4 mijl, geef je dan op via de website van OIM: www.oim.nl

ADVERTENTIE

DSM Leeuwarden, lokale high tech met wereldwijde impact Door de overname van het voormalige CSK door DSM, wordt de productie in Leeuwarden verdubbeld, groeit het aantal vacatures en neemt het belang van de fabriek voor DSM toe. Site manager Hans Bindels over DSM Food Specialties in Leeuwarden: Investeren in mensen dus. Want meer kennis, betekent meer efficiency. procesindustrie. Digitale operators zijn in staat inzicht te hebben in alle data die verzameld worden van alle processen. Het maakt dat dit team de fabriek steeds beter laat presteren. De opleidingen die we bieden aan ons relatief jonge team in Leeuwarden (gemiddeld zo n dertig jaar) zijn maatwerk. De hele beweging van optimalisatie en de aandacht en investering in opleidingen zorgen intern voor veel positieve energie. Onze mensen zijn onze belangrijkste asset: meer kennis, betekent meer duurzame efficiency. Bovendien zijn wij op zoek naar nieuwe krachten die ons team komen versterken. Onder andere binnen het team van operators en bij de Technische Dienst zoeken wij versterking.

DSM in Leeuwarden, zo licht Hans Bindels toe, is sterk in het ontwikkelen, produceren en opslaan van wezenlijke ingrediënten voor de voedingsindustrie. Met onze ingrediënten zijn fabrikanten steeds beter in staat om gezondere en duurzame voedingsproducten te maken, in ons geval zuivelproducten. Van ontwikkeling op laboratoriumniveau tot het grootschalig produceren, met behulp van fermentatieprocessen, sterilisatie onder stoom, centrifugeprocessen, het is high-tech state of the art productie. En onze opslag is van groot belang: alles wordt diepgevroren bewaard, in droogijs verpakt en vervolgens uitgeleverd in en vanuit ons vrieshuis, waar gewerkt wordt met temperaturen van -55! Ook dat is een heel eigen club mensen, die gehuld in hun isotherme berenpakken met groot plezier in dit extreem koude landschap aan het werk zijn. Het maakt DSM in Leeuwarden tot een unieke locatie, de verscheidenheid in werk en van mensen is groot.

DSM in Leeuwarden staat voor rijke Nederlandse historie met een groeiend wereldwijd bereik , vat Hans Bindels samen. De integratie van het voormalige CSK in DSM Food Specialties is afgerond. Daarna volgde capaciteitsuitbreiding en een kennis- en efficiencyslag. Die supermoderne fabriek hebben we het afgelopen jaar verder geoptimaliseerd aan de hand van nauwkeurige analyses. Op ieder vlak, van productie, tot opslag, veiligheid en werkprocessen. Met de overname heeft de fabriek een grote rol gekregen in onze Europese en wereldwijde ambities. Een deel van de productie die we voorheen in onze fabrieken in Australië en de VS deden, doen we nu ook in Leeuwarden. Die capaciteit hebben we hard nodig, want alleen al de Europese kaasmarkt groeit de komende jaren sterk op het gebied van gespecialiseerde kazen. Het maakt deel uit van een groeiende wereldmarkt voor onder meer voedingsenzymen, cultures en smaakingrediënten voor de levensmiddelenindustrie, een markt waarin DSM wereldwijd een leidende rol speelt.

Die groeiambitie staat ook in Leeuwarden centraal om local for local te kunnen produceren.

Het belang van de fabriek neemt voor de culturemarkt in Europa toe, lokaal in het sociaaleconomisch verkeer in Friesland en voor DSM wereldwijd.

Groei gaat bij DSM hand in hand met verduurzaming. Dat geldt niet alleen voor bijvoorbeeld de 100% groene stroom, die we op alle DSM-locaties in Nederland gebruiken. Het maakt deel uit van een breed proces, waarin we kijken hoe en waar we kunnen besparen op

grondstofverbruik, op transportverplaatsingen en dus ook -kosten, op minder energieverbruik en op vergroening van de grondstoffen die je gebruikt.

Daarom is optimalisatie van zo groot belang: het levert inzicht en directe besparingen op verbruik van grondstoffen, transport en energie.

High-tech werkomgeving Tegelijk met die uitbreiding hebben we de keuze gemaakt voor investering in onze mensen. Dat is nodig, omdat een fabriek als deze, steeds meer een digitale werkomgeving wordt, waarin het belang van data toeneemt. Het is echt fascinerend als je ziet wat hier allemaal staat, hoe we hier werken en het hele proces aansturen en onderhouden. Het is werken met tablets, 3-d scanning, VR- brillen, dat is onze dagelijkse realiteit. Een schone, digitale wereld. Een blik in de fabriek zegt genoeg: een complex vol blinkend rvs, beeldschermen en mensen in pakken.

Veiligheid en hygiëne staan op één in onze fabriek, dat is de mindset , licht Hans Bindels toe.

Hier werken betekent dat dat voortdurend deel uitmaakt van je dagelijks handelen en routine binnen deze procesindustrie voor voeding en dranken. Omdat die complexe processen steeds digitaler worden met hogere eisen, investeren we in onze mensen. Meer opleiding, hogere opleidingsniveaus. Alleen op die manier kunnen we onze processen borgen en zorgen voor continue efficiencyverbetering. Het opleidingstraject geldt ook voor alle operators, waarin de aandacht verschuift van alleen life science naar ook productie, naar Vapro BCniveau, de essentiële standaard in de

Van dierlijk naar plantaardig Aan toekomst en perspectief, zo leert DSM in Leeuwarden, is zeker geen gebrek. Naast de groei-ambities van DSM, de verduurzaming en het toenemende belang van gezonde en betaalbare voeding voor iedereen, speelt wereldwijd nog een belangrijk thema: de onmiskenbare verschuiving van dierlijke ingrediënten en producten naar steeds meer plantaardige opties. Voor DSM Food Specialties betekent het verder investeren in onderzoek en productie van nieuwe enzymen en cultures voor plantaardige alternatieven voor bijvoorbeeld kaas, zuiveldranken, yoghurt en boter en het daarnaast zo goed mogelijk ondersteunen van onze klanten bij die zoektocht. Zo hebben we een online tool ontwikkeld, waarmee onze klanten de voedingswaarden van een dierlijke product kunnen omrekenen naar een plantaardige versie.

Het zijn allemaal stappen die bijdragen aan versterking van het lokale en regionale belang en van de wereldwijde impact van DSM in Leeuwarden. www.dsm.com

ADVERTENTIE

Met een gerust hart goed verzorgd thuis blijven wonen Zorggroep Hof en Hiem is penvoerder van Friese ouderenzorg nieuwe stijl.

Het uitgangspunt is hoe je thuis blijven wonen voor ouderen combineert met verantwoorde zorg vanuit de Wet Langdurige Zorg, die betaalbaar en bereikbaar is. Een uitdaging die we alleen samen kunnen realiseren.

John van Arnhem en Han Westerhof lichten toe hoe dat werkt.

Zo lang mogelijk thuis blijven wonen, al dan niet aangevuld met de nodige zorg en dienstverlening, is de wens van veel ouderen. Onze zorggroep is van mening dat zorg voor ons allemaal toegankelijk, bereikbaar en betaalbaar moet zijn.

Omdat we al jaren zien dat veel mensen liever thuis blijven wonen en we weten welke knelpunten er in de zorg zijn, zijn we zo n tien jaar geleden begonnen om verpleeghuiszorg in de thuissituatie te leveren. Daar maken inmiddels vele mensen gebruik van. Nu zijn we zover dat we deze dienst aan nog meer mensen kunnen aanbieden in onze regio , licht John van Arnhem toe. Hij is directeur-bestuurder van Zorggroep Hof en Hiem met bekende woonzorgcentra voor ouderen zoals Doniahiem in Sint Nicolaasga, Suderigge in Lemmer, Talma Hiem in Balk en Vegelin State in Joure. Daarnaast biedt de zorggroep diverse andere kleinschalige woon- en woonzorgvormen voor ouderen met dementie en levert de zorggroep thuiszorg aan ouderen.

Binnen Hof en Hiem kijken we met andere Friese zorgaanbieders hoe we dit concept in heel Friesland op duurzame wijze kunnen organiseren.

De wens is er bij veel mensen, maar de vergrijzing zet sterk door en er is een tekort aan personeel.

Het aantal verpleeghuiscliënten stijgt tot 2025 met 15 procent: dat zijn in Friesland 1.000 plekken die er nu niet zijn en ook niet komen. Tot 2040 gaat het in de Friese regio om 6.000 plekken! De vraag is hoe je zo goed mogelijk aan al die individuele woon- en zorgbehoeften voldoet, waarbij geldt dat die zorg en dienstverlening ook een goede kwaliteit heeft, want die verantwoordelijkheid hebben wij altijd.

Zorg draait om solidariteit Han Westerhof, verpleegkundige en nu regiomanager bij Hof en Hiem, is verantwoordelijk voor de samenwerking vanuit Hof en Hiem voor het project Volledig Pakket Thuis in de regio en de aansturing van de thuiszorg: Bereikbare en betaalbare zorg voor iedereen is een groot goed. Met het Volledig Pakket Thuis kunnen mensen als ze dat willen, thuis blijven wonen. En kunnen we op deze manier een verhuizing naar een woonzorgcentrum voorkomen. We bieden mensen dezelfde zorg en dienstverlening als in één van onze woonzorgcentra, maar dan in hun vertrouwde omgeving. Het grote voordeel is dat we alle zorg en dienstverlening kunnen bieden die gewenst is, maar mensen zelf de regie houden. Je leven leiden zoals je dat gewend bent, aangevuld met zorg en dienstverlening op maat. Onder zorg verstaan we bijvoorbeeld persoonlijke verzorging, verpleging, aandacht voor welzijn en dagelijkse bezigheden of een alarmknop. Onder dienstverlening verstaan we thuismaaltijden, begeleiding in een dagbesteding of huishoudelijke hulp. Wat iemand nodig heeft, is een kwestie van zorgvuldig overleg tussen de cliënt en onze wijkverpleegkundige, eventueel samen met kinderen of de mantelzorger. De wijkverpleegkundige zorgt voor maatwerk voor de cliënt. Voor het Volledig Pakket Thuis is een eigen bijdrage vereist, die afhankelijk is van de hoogte

John van Arnhem en Han Westerhof van het inkomen en het eventuele vermogen. Het Volledig Pakket Thuis is voor veel mensen met een uitgebreide zorgbehoefte een goede optie. De bekostiging van ons zorgstelsel via diverse wetten als Zorgverzekeringswet, de WLZ (Wet Langdurige zorg) en WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) maakt het echter complex en onoverzichtelijk. Ondanks dat hebben met het VPT een goede combinatie van thuis wonen met zorg en dienstverlening, die we in onze regio kunnen aanbieden. Tegelijk kijken we bestuurlijk met andere Friese zorgaanbieders hoe we dit concept in de hele provincie kunnen uitrollen, waarbij gearwurkje tige wichtig en needsaaklik is.

Gearwurkje is tige wichtig en needsaaklik John van Arnhem: Voor het kunnen aanbieden van het Volledig Pakket Thuis in heel Friesland, moeten we focussen op wat we willen: hoe krijg je individueel maatwerk in zorg en dienstverlening gecombineerd met thuis blijven wonen financieel rond voor de hele regio, ook voor mensen die verder van woonzorgcentra wonen? Hoe krijgen we bijvoorbeeld het lastige thema van de nachtzorg op al die meer afgelegen plekken in de provincie goed geborgd? Lukt het om de zorgkantoren en alle zorgverzekeraars mee te krijgen? Hebben we voldoende gekwalificeerd personeel? Het huidige zorgstelsel heeft niet voor ieder probleem van deze tijd een antwoord.

Gebruik van zorgtechnologie is daarbij wel een vereiste. VPT goed te kunnen aanbieden in heel Friesland vergt gezamenlijke inspanning, het

delen van lusten en lasten omdat niet iedere regio gelijk is als het gaat om concentratie van inwoners. Het vergt solidariteit van alle aanbieders.

Nieuwe mensen in de zorg Een andere probleem is het tekort aan personeel.

De wijkverpleegkundige heeft een belangrijke rol binnen het Volledig Pakket Thuis, maar ook daar is een groot tekort aan. Daarom is het hoopvol dat we samen met ROC Friese Poort straks de eerste 25 verzorgende IG ers opleiden voor een nieuwe zorgfunctie: de zorgregisseur die bij mensen thuis wensen en mogelijkheden bespreekt en maatwerk realiseert. Tot onze verbazing hadden we ruim 100 aanmeldingen voor deze functie, het spreekt veel mensen aan, ook uit heel andere vakgebieden. Allemaal met de wens meer betekenis te willen geven aan hun leven. Dat is goed, want we hebben elkaar hard nodig om de zorg voor ouderen in de regio in goede banen te leiden. Iets betekenen voor elkaar krijgt weer waarde, solidariteit weer betekenis. De komende jaren gaat het er om de betaalbaarheid en bereikbaarheid van de ouderenzorg in Friesland veilig te stellen. Dat vergt creativiteit, regie houden en een mindset van wat-kan-er-wel , want de zorgpraktijk is soms weerbarstig.

Het systeem van het huidige zorgstelsel botst nu te vaak met de wil van de ouder wordende mens , zeggen Van Arnhem en Westerhof. Met dit samenwerkingsproject willen we dat oplossen. We willen met andere zorgaanbieders maatwerk voor vertrouwd ouder worden in heel Friesland realiseren. www.hofenhiem.nl

ADVERTENTIE

Aardema Zorggroep: betekenis geven aan anderen Met humor het ijs breken, zeggen waar het op staat, kwetsbaar durven zijn. Het zijn uitspraken die Evelyn Bakker van Aardema Zorggroep op het lijf zijn geschreven. Aan Noordz vertelt ze wat haar drijft als professional Jeugd- en Gezin. Dat sprankje hoop dat je bij kinderen ziet ontstaan Betekenis geven als drijfveer.

Evelyn Bakker, casemanager en gezinsbegeleider bij Aardema Zorggroep Aardema Zorggroep biedt in Friesland thuiszorg, huishoudelijke hulp, individuele begeleiding, dagbesteding en beschikt over een eigen psychologenpraktijk, Netwerkpsychologen. Een platte organisatie met korte lijnen, waar vertrouwen het uitgangspunt is. In elkaar, in de samenwerking naar andere betrokken partijen en in de cliënt. Dat beschouw ik als een groot goed, omdat het betekent dat ik kan zijn wie ik ben en mijn werk kan doen in vrijheid en verantwoordelijkheid , vertelt Evelyn Bakker. Als één van de Jeugd- en Gezinsprofessionals van Aardema Zorggroep komt ze bij allerlei gezinnen over de vloer. Een hele brede doelgroep.

Gezinnen die ik help om structuur terug te krijgen, vertaler zijn tussen kinderen en ouders, ouders met een verstandelijke beperking, gezinnen met meervoudige problemen zoals het ontbreken van werk, financiële problemen en verslavingen, jeugdigen die afglijden en waar ouders geen vat meer op hebben, complexe scheidingen. Het is heel breed en de contrasten zijn groot. Dat houdt je scherp en doet je beseffen hoe kleurrijk en verschillend mensen zijn.

Welkom is het begin van vertrouwen Ik werk parttime, omdat ik het ook belangrijk vind om tijd te hebben voor ons eigen gezin. Het geeft me structuur en balans. Mijn werk is verspreid door de week, omdat je niet altijd van te voren weet wanneer je waar nodig bent. Ja, dat kan heel acuut zijn. Dan observeer en kijk ik eerst waarom er paniek is en hoe we eerst de rust weer in huis krijgen. Soms is dat echt nodig: eerst zorgen voor rust en stabiliteit voor je gerichte acties onderneemt. Wel kijken of het veilig is, bijvoorbeeld voor de kinderen, en hygiënisch, maar verder eerst mensen tot rust laten komen.

Kwetsbaarheid mag er zijn. Bedenk dat wij zomaar voor je deur kunnen staan en er plotseling allemaal mensen zijn die wat vinden van wat je doet. Ik vind het altijd weer bijzonder dat als ik aanbel, ik gewoon welkom ben, een kopje koffie krijg en volgende week weer terug mag komen.

Dat welkom is het begin van vertrouwen en is dat er, dan kun je aan het werk. Het lukt ook niet altijd hoor, je hebt situaties dat jij niet de juiste persoon bent. Ik leg dat gewoon op tafel, want je voelt het natuurlijk wel aan. Spreek het uit, zeg wat je denkt, wees eerlijk, zeg ik dan ook tegen de client. Kom jij er niet uit of is de klik er niet, dan zorg je voor een andere collega. Zeggen waar het op staat, vind ik belangrijk, ja. Zeker als mensen in lastige situaties zitten, helpt het als je duidelijk en doelgericht bent. Dat geldt ook voor humor, het helpt mij om het ijs te breken en de ernst van dingen te relativeren. Het is wie ik ben en zo doe ik mijn werk.

Geef wat je denkt dat nodig is Wat me drijft is dat ik betekenis kan geven aan mensen, ook al is het maar een klein beetje. De glimlach die mensen weer op het gezicht krijgen als je zorgt voor verbinding naar een instantie, het sprankje hoop dat kinderen krijgen als ik in die complexe scheidingssituatie op woensdagmiddag koekjes met ze ga bakken. De zucht van verlichting als je kinderen en hun ouders weer tot elkaar brengt en de rust weer keert. Ja, ik maak ook gebruik van ervaringen in mijn eigen leven, ik zet het in als middel. Je geeft wat je denkt dat nodig is in een situatie of moment en dan is het heel fijn als je iets terug krijgt.

Wat is er nu echt aan de hand?

Wij worden ingeschakeld als specialisten in

Jeugd- en Gezinshulp door wijk- en gebiedsteams. Daarvoor is er meestal al een huisarts die signalen oppikt en doorgeeft. Feit is dat je niet precies weet wat er waar speelt en wat je moet gaan doen. Wat is de hulpvraag eigenlijk?

En gaat het wel om waar wij denken dat het over gaat of sluimert er iets onder al die zichtbare problemen? We vinden natuurlijk met z n allen heel snel iets van een situatie of van mensen, maar wat is er nu echt aan de hand? Wie kan er helpen om een uitweg te vinden? Heb je een bewindvoerder nodig, een logeeradres in het weekend zodat kinderen en ouders even op adem kunnen komen, een ambulant team dat het drugsgebruik weet te temperen? Soms is het niet wat het lijkt of wordt door een omgeving gereageerd vanuit aannames. Is een ouder die drugs gebruikt, per definitie een slechte ouder?

Waarom zetten we een stempel op iemand? Juist dat stempel kan mensen jaren en soms hun hele leven achtervolgen, raken ze vertrouwen kwijt en is de weg om dat terug te krijgen heel lang.

We zijn wie we zijn. Dat is bij Aardema Zorggroep hoe we denken en handelen, het geldt voor clienten en voor onszelf, als collega s. We blijven met elkaar in gesprek om te kijken wat we doen en waarom, we sparren en bellen elkaar ook om stoom af te blazen. Die balans heb je nodig, voor jezelf en voor de mensen waar je betekenisvol voor wilt zijn. Dat vind ik genieten, het geeft energie om er iedere dag weer voor te gaan. aardemazorggroep.nl

ADVERTENTIE

Duurzaam producent van eiwitten, mineralen en vetten op zoek naar nieuw talent Voor veel mensen uit de omgeving is het niet bekend wat wij doen in onze fabriek , zegt Joost Schreuder, Kwaliteitsmanager van Sonac. In heel Friesland kent men ons wel, als de stjonkfabriek , maar welke mooie producten wij maken en dat wij daarmee ook een significante bijdrage leveren aan verduurzaming, is vaak niet bekend. We leggen daarom graag en met trots uit wat we doen.

Wereldwijd actief Sonac is marktleider in de productie van eiwitten, vetten, mineralen en andere natuurlijke ingrediënten uit dierlijke bijproducten.

Wereldwijd worden deze ingrediënten gebruikt voor farmaceutische producten, diervoeding en meststoffen. Daarmee draagt Sonac bij aan het milieu en de duurzaamheid van de veehouderijsector. Willem Kuipers, Productiemanager, legt uit: aan het houden en slachten van dieren voor consumptie zijn strenge regels verbonden. Het hele proces van geboorte tot verwerking wordt streng gecontroleerd. De vleesproducten gaan via de slager naar de consument, maar wat doe je met al die overige zeer waardevolle bijproducten die wij, mensen, niet opeten? In elk deel van het dier zitten namelijk waardevolle componenten. Die componenten separeren wij en daaruit produceren we meer dan 200 verschillende producten die hun toepassing over de hele wereld vinden. Er gaat dan ook helemaal niets verloren.

Dat is duurzaam en zinvol.

Medische toepassingen De producten afkomstig van Sonac worden ingezet als grondstoffen voor diervoeding, meststoffen en farmaceutische toepassingen. Ze hebben één ding gemeen: het moet allemaal voldoen aan zeer strenge kwaliteits- en milieu eisen. Een aansprekend product waarvoor het halfproduct in Burgum wordt geproduceerd is heparine, een antistollingsmiddel dat onder andere gebruikt kan worden tegen trombose, bij

hartinfarcten, longembolie en bij operaties. Het geeft aan hoe belangrijk dierlijk materiaal is en het laat zien aan welke hoge medische normen wij voldoen.

Innovatie zit in ons DNA Wij zijn altijd met innovatie bezig , zegt Willem.

Als een klant komt met een bepaalde vraag dan doen we er alles aan om dit te bewerkstelligen.

Soms volstaat het om een productielijn aan te passen, het kan ook gebeuren dat een compleet nieuwe lijn wordt geplaatst. Zo was Sonac het eerste bedrijf in deze branche die fors investeerde in een Regeneratieve Thermische Oxidator (RTO) met als doel om de geurhinder verder te minimaliseren. Aan een goede leefomgeving en een goede relatie met de omwonenden hecht Sonac namelijk veel waarde. Het afgelopen jaar hebben we dan ook gezien dat het aantal geurklachten fors is gedaald en daar doen we het voor , zegt Joost.

Het geeft aan hoe belangrijk dierlijk materiaal is en het laat zien aan welke hoge medische normen wij voldoen.

zijn die verantwoordelijkheid durven nemen , zegt Willem. De grondstoffen die Sonac verwerkt verschillen per levering. De verantwoordelijkheid voor de juiste inregeling van een proceslijn ligt in de handen van de procesoperator. De operator is daarmee een belangrijke schakel in het kwaliteitsproces. Geen dag is hetzelfde.

In deze omgeving van hightech procesapparatuur leidt Sonac zelf haar personeel op tot procesoperator. Wij hebben meerdere productielijnen met ieder hun eigen specifieke bijzonderheden. Onze operators moeten de verantwoordelijkheid voor elk van deze productielijnen kunnen dragen. Dat vraagt om vakmanschap en zorgt voor afwisseling en voldoening. Uiteraard bieden we volop doorgroeimogelijkheden. Er is veel vraag naar procesoperators en na hun opleiding ligt de wereld aan hun voeten, maar wie ons bedrijf van binnenuit kent, blijft graag. We zijn dan ook continu op zoek naar nieuw talent, nieuwe collega s die een steentje willen bijdragen aan het verder ontwikkelen van ons bedrijf. Ook weekendhulpen zijn meer dan welkom.

Mocht je belangstelling hebben voor een baan bij Sonac, dan is Willem (willemkuipers@sonac.biz) meer dan bereid om de mogelijkheden met je door te nemen. www.sonac.biz

Op zoek naar nieuw talent voor Procesoperators in het Noorden Procesoperators bij Sonac moeten vakmensen

ADVERTENTIE

Langemaat automatiseert apotheken Machinebouwer Willem Langemaat heeft zich de afgelopen jaren toegelegd op het vergemakkelijken van het werk in apotheken. De door hem ontwikkelde en gebouwde machines vinden gretig aftrek in binnen- en buitenland en het wordt zaak om versterking te vinden zodat LO&T b.v., voorheen Langemaat Ontwikkeling & Techniek, aan de enorme vraag kan blijven voldoen.

Medicijnen worden door farmaceutische bedrijven verpakt in blisters, ook wel doordrukstrips genoemd. In apotheken, met name ziekenhuisapotheken en GDS apotheken, wil men die medicijnen graag individueel kunnen verpakken. GDS staat voor Geneesmidden Distributie Systeem. Het is een verpakking waarin medicijnen zijn verdeeld in eenheden per toedieningstijdstip en op naam van een individuele cliënt. Een GDS maakt het voor cliënten gemakkelijker zelf de eigen medicatie te beheren. Langemaat heeft diverse machines ontwikkeld ten behoeve van de automatisering van dat proces.

Arbeidsintensief Zo ontwikkelde en bouwde LO&T de Deboxmatic.

De machine duwt de blisters uit het medicijndoosje. Langemaat: ,,Voorheen gebeurde dit handmatig, maar sinds 2019 worden de doosjes verzegeld met een sticker en dat heeft het uitpakken nog arbeidsintensiever gemaakt. De Deboxmatic is dus al een uitkomst, maar we hebben meer machines gemaakt die in het verlengde hiervan liggen en die er allemaal op gericht zijn het werk efficiënter te maken.

Zorgkosten zijn hoog en er is winst te behalen door dergelijke processen te automatiseren.

Om de medicijnen individueel te kunnen verpakken, moeten ze uiteraard ook uit de blisters gedrukt worden. Dat zou handmatig eveneens een tijdrovende klus zijn, maar dankzij de Deblimatic is het een peulenschil. Langemaat ontwikkelde deze machine, die de tabletten in één snelle beweging uit de blister walst. Na dit proces volgt de zogeheten pouchfilling : de medicijnen worden in kleine zakjes verpakt, die aan elkaar vast zitten op een lange rol. De lintzakjes worden op een haspel gerold. Hier heeft LO&T een slim oprolsysteem voor ontwikkeld: de Reelmatic.

Inpakken ,,Van ieder zakje wordt een foto gemaakt, schouwen genoemd, om de inhoud te controleren , vertelt de machinebouwer. ,,Dat gaat niet als de medicijnen op elkaar liggen. Om de medicatie te spreiden, hebben we de Vibromatic ontwikkeld, die middels een trilsysteem de medicatie verenkelt en verspreidt in het medicijnzakje voordat deze de schouwmachine ingaat.

De schouwmachine verdeelt de grote rol in kleine rolletjes per patiënt. Van deze kleine

Willem Langemaat bij een proefopstelling van diverse machines medicatierollen kunnen wij met onze Rollmatic in een paar seconden een wikkel vormen die in de brievenbusverpakking verpakt kan worden. Ook hiervoor hebben we een machine ontwikkeld die automatisch het brievenbusdoosje opzet, de unieke barcode scant en de daaraan gerelateerde NAW-gegevens op de verpakking aanbrengt, controleert en de verpakking sluit. De wikkels moeten er nog handmatig ingelegd worden, maar ook dat kan uiteindelijk ook geautomatiseerd worden. Er liggen ontwerpen klaar om deze brievenbusverpakking ook als dispenser te kunnen gebruiken.

Veiligheid De machine die de doosjes vouwt en zo de medicijnwikkels verpakt, plat er tevens een sticker met barcode op die alle informatie van de ontvanger bevat. ,,Automatisering vergroot de veiligheid enorm. Er zijn meerdere controlemomenten die ervoor zorgen dat een persoon de juiste medicijnen ontvangt in de juiste hoeveelheden en afgemeten per innamemoment.

Voor medewerkers van ziekenhuizen en verzorgingshuizen scheelt het veel tijd. Zoeken is niet meer nodig, het pakketje bevat alles wat de

De werkplaats van Langemaat Ontwikkeling & Techniek.

patiënt nodig heeft. Particulieren hebben door dit systeem minder op voorraad dus het gaat ook verspilling tegen.

Technici De vraag naar de machines van LO&T is enorm, ze worden geleverd in heel Europa en sinds kort ook in Australië. Vanwege de coronamaatregelen was het de afgelopen tijd moeilijk om klanten te bezoeken of ontvangen, maar ook daar is een oplossing voor gevonden. ,,We hebben een demoruimte gemaakt van waaruit wij, middels ene camerasysteem, online instructie kunnen geven en aan potentiële klanten onze machine kunnen demonstreren.

De uitdaging zit nu in het vinden van voldoende mankracht om de vraag aan te kunnen. ,,Ik ben op zoek naar creatieve mensen die willen meewerken aan technische oplossingen. LO&T mag zich inmiddels een erkend leerbedrijf noemen en we onderhouden nauw contact met onder andere het Drenthe College. Wie aanleg en interesse heeft, kan hier een mooie carrière opbouwen. langemaatontwikkelingentechniek.nl

De machine die wikkels met individueel verpakte medicijnen in platte doosjes verpakt. Foto s: Norma Riemersma

ADVERTENTIE

Planning C-label kantoren begint urgent te worden Het klinkt nog wel ver weg, maar de realiteit is anders. In Nederland moeten nog zo n 70.000 kantoren energie-efficient gemaakt worden voor 1 januari 2023. Damstra Installatiegroep ontzorgt haar klanten met het hele proces. De tijd begint te dringen. Projectleider Duurzame Energie Pieter Sipma van Damstra vertelt waarom.

Die wet ligt er en daar moeten veel kantooreigenaren aan voldoen. Vergis u niet, iedere onderdeel van het project neemt tijd, dus als u zeker wil weten alles tijdig in orde te hebben, is het raadzaam nu met een plan te beginnen. Pieter Sipma is sinds acht jaar Projectleider Duurzame Energie bij Koninklijke Damstra Installatiegroep, dat vorig jaar oktober overigens ook het Groningse installatiebedrijf Stol overnam. Met die overname verstevigde Damstra zijn positie op de Groningse markt. Het bedrijf heeft naast de hoofdvestiging in het Friese Driesum, vestigingen in Leeuwarden en in Groningen.

Een van de onderwerpen waar hij met regelmaat voor op pad is, is die aanpassing van kantoorgebouwen naar een vastgesteld energielabel-C voor 1 januari 2023 en een verwacht energielabel A voor 2030. In het kort: Nederland wil verduurzamen en kantoorgebouwen moeten daarom efficienter omgaan met hun energieverbruik. De wet gaat in op 1 januari 2023, maar geldt niet voor ieder kantoorgebouw. Ze geldt voor alle kantoorgebouwen waarvan de hoofdfunctie van het gebouw als kantoor is aangemerkt, de oppervlakte meer dan 100 vierkante meter betreft en de kantoorfunctie meer dan 50 procent is.

Voldoet u niet op uiterlijk die datum aan de eisen, dan riskeert u als kantooreigenaar een boete of in het ergste geval onteigening. Voor de duidelijkheid: de wet is bedoeld voor kantooreigenaren, niet voor huurders van kantoorruimte.

Bellen voor een plan van aanpak Het klinkt voor ons als installateurs heel helder.

En daar zit de crux: ondernemers met kantoorgebouwen, zijn bezig met hun business en niet met de vereisten van zo n wet. Daarom

vragen we er aandacht voor. Bel, maak een afspraak en zorg dat er een plan van aanpak komt. Daarin staat wat minimaal is vereist om aan de wet te voldoen.

Voor onze eigen klanten zijn we al een tijd bezig met de verduurzaming naar energielabel C. Veel andere kantooreigenaren voelen nog niet de urgentie van die wet, die voor hun pas in 2023 aan de orde is. Niets is minder waar: over 15 maanden moeten alle aanpassingen klaar zijn, inclusief de vaststelling van het nieuwe energielabel. Om een idee te geven van de tijd die voor een gemiddeld kantoorgebouw in elk geval nodig is: vier maanden. Maar dat is een gemiddelde, dus het kan ook beduidend langer duren, zeker als u gebruik wilt maken van subsidies. Veel hangt natuurlijk af van de leeftijd van het kantoorgebouw en de huidige energieefficiëntie. Hoe meer er moet gebeuren, hoe langer het traject duurt. Een goed idee voor straks? Nodig uw installateur of EPA- adviseur uit om te kijken hoe u de stap naar energielabel C zet.

Neem de tijd Op onze website staat onder de groene knop Label C een duidelijke uitleg over de wet en wanneer hij geldt. Is eenmaal vastgesteld dat u aan de wet moet voldoen, dan komen EPAadviseur en installateur in beeld. Voor onze klanten geldt dat wij die energie-adviseur inhuren, want met hem of haar begint het proces, omdat zij energielabels mogen berekenen. De adviseur begint met een opname van het kantoorgebouw. Het is het moment dat u als eigenaar alle tekeningen en andere documenten van het gebouw bij de hand heeft, want dat helpt de EPA-adviseur bij een zo goed mogelijke rapportage. Daarin staat welk label uw gebouw nu heeft en diverse adviezen voor duurzame

maatregelen om minimaal aan de wet te voldoen.

Aan de hand van de keuzes die u maakt, kan daarna de installateur de werkzaamheden uitvoeren en kunt u vervolgens bij de EPAadviseur het nieuwe energielabel aanvragen.

Vertragende knelpunten Gelukkig zijn er voor ondernemers een aantal subsidies voor het behalen van energielabel C: de EIA, de MIA/Vamil, SDE++ en ISDE. Wat ze precies inhouden en of u er in uw situatie gebruik van kunt maken, is een goed onderwerp van gesprek met uw EPA- adviseur of installateur. Het vergemakkelijkt de stap naar energielabel C en het is wellicht een extra stimulans om meer maatregelen te nemen. Wat wijsheid is, is afhankelijk van ouderdom van uw gebouw, van de stappen die u moet nemen en de stappen die te overwegen zijn, bijvoorbeeld omdat ze uw maandelijkse kosten substantieel verlagen. Wat goed is om te beseffen, is dat het aanvragen van subsidie, ook al doet uw installateur dat voor u, tijd kost en dat u subsidies vooraf dient aan te vragen. Ook al gaat het om overschakeling op ledlampen, hou er rekening mee in de planning van het project. En als laatste: laat u niet verrassen door drukte bij adviseurs en installateurs tweede helft 2022 of door vertragingen in de levering van materialen. Behalen van energielabel C is in veruit de meeste gevallen geen ingewikkeld traject, maar het neemt wel z n tijd.

Energielabel C: het moet helemaal zijn afgerond voor 1 januari 2023. Pieter Sipma: Geen zorgen voor de dag van morgen, als u straks een afspraak maakt, heeft u voldoende tijd. Kijk voor nuttige informatie op onze website onder de groene knop Label C, lees het door en maak een afspraak. Ik kom graag naar u toe. damstra.nl

ADVERTENTIE

Nu al nadenken over zaken die je voor het einde van het jaar moet regelen Ondanks dat corona nog niet achter ons ligt, lijkt de economie alweer volledig op stoom.

De macro-economische cijfers zijn louter positief, maar er wordt wel gewaarschuwd voor het feit dat veel bedrijven nog met hoge schulden kampen. Een beeld dat overigens niet gedeeld wordt door Van Braak Accountants. Er zijn weliswaar de nodige schulden, vooral bij de Belastingdienst, maar we zien ook dat de liquiditeitspositie bij bedrijven over het algemeen niet slecht is , zegt Hennie van Braak.

En dat verbaast hem niet. Natuurlijk zijn er sectoren die tijdens corona minder goed hebben gedraaid, maar het gros van de economie heeft, mede dankzij de steunmaatregelen, minder last gehad van corona dan vooraf werd gedacht. Van Braak adviseert bedrijven met positieve banksaldi hun openstaande rekeningen of schulden zo snel mogelijk te betalen. Daarmee hou je je bankrekening laag en voorkom je dat je negatieve rente moet gaan betalen.

Kosten Een belangrijk gevolg van corona is dat medewerkers meer thuis zijn gaan werken en dat heeft volgens Van Braak interessante gevolgen voor het bedrijfsleven. Een aantal kostensoorten, zoals reis- en verblijfkosten, zijn daardoor fors afgenomen en dat is natuurlijk interessant. Ik denk dat veel bedrijven de voordelen van deze coronacrisis graag ook in de toekomst willen handhaven en daar liggen ook mogelijkheden.

Niet iedereen vindt thuiswerken leuk, maar het gros van de medewerkers heeft wel de positieve gevolgen ervan ervaren. Daar kunnen werkgevers op inspelen.

Zoals aangegeven konden veel bedrijven goed blijven draaien dankzij de diverse steunmaatregelen. Opvallend is dat er veel klachten waren over de uitvoering van bijvoorbeeld de TVL-maatregel. Van Braak begrijpt dat niet. Ondernemers die wij adviseren hebben die ervaring totaal niet. Ik denk dat

bedrijven die wel moeite hadden met het aanvragen van de TVL wellicht slordig zijn geweest. Zo moet de inschrijving bij de KvK correct zijn, anders komt de TVL in gevaar. Ons advies is dan ook om de inschrijving nog even na te kijken. Bijvoorbeeld op codes of het inschrijvingsadres. Al deze zaken zijn simpel aan te passen via de website en kunnen een hoop onnodige rompslomp voorkomen.

schenken betekent dat je jaarlijks 6 procent rente over die 250.000 euro moet betalen. Stel dat de ondernemer in kwestie 80 jaar wordt, dan betekent dat 40 keer 6 procent rente = 240 procent rente. 240 procent van 250.000 euro is 600.000 euro in 40 jaar, waardoor de kinderen in totaal uiteindelijk 850.000 euro krijgen, waarover ze maar 25.000 euro schenkbelasting betalen. Dat is natuurlijk bijzonder interessant.

Einde van het jaar Intussen adviseert Van Braak zijn klanten om nu al na te denken over zaken die voor het einde van het jaar geregeld moeten worden. Kijk bijvoorbeeld je verzekeringspolissen eens na en zorg dat die een vervaldatum van 1 januari krijgen. Dan heb je veel beter in beeld wat er loopt en weet je welke kosten je elke maand hebt.

Zo kun je ook overwegen om de premie in één keer te betalen, dat betekent elf keer minder boeken.

Interne opleiding Het is een voorbeeld van één van de vele mogelijkheden die er zijn om geld aantrekkelijk in te zetten. Van Braak denkt dat te weinig ondernemers daar gebruik van maken. Zeker gezien de economische situatie waarin we ons bevinden. Het gaat goed en alle tekenen voor 2022 wijzen erop dat daar geen verandering in gaat komen. Natuurlijk zijn er ook bedreigingen.

De productiemiddelen stijgen fors in prijs en de personeelskrapte kan een serieuze bedreiging voor de voortgang van de economie worden. Daar hebben wij op onze kantoren gelukkig nog geen last van. Hoewel het niet altijd gemakkelijk is nieuwe mensen te vinden. Daarom zijn we actief met de interne opleiding van medewerkers. Op die manier kun je je mensen op een steeds hoger niveau krijgen, waarvan onze klanten uiteindelijk optimaal kunnen profiteren.

Ook schenkingen aan kinderen kunnen beter nu al geregeld worden, dan heeft de notaris het veel te druk en ben je vaak te laat. Verstandig schenken kan volgens Van Braak veel geld besparen, zo blijkt uit een voorbeeld. Stel een ondernemer van 40 jaar schenkt op papier aan twee kinderen 250.000 euro. Daarmee wordt hij rentedragend schuldig en is het bedrag op te eisen op de datum van overlijden van de langstlevende man of vrouw. Over die 250.000 euro betaal je 10 procent schenkbelasting, is 25.000 euro. Nu

www.vanbraakaccountants.nl vestiging Drachten: 0512-571 250

ADVERTENTIE

Van Smaak Maaltijdservice Drachten; al vijftig jaar vertrouwde, persoonlijke maaltijdzorg Vroeger was alles beter, hoor je wel eens zeggen. Natuurlijk kun je bij zo n uitspraak vraagtekens zetten. Misschien doelt men erop dat we tegenwoordig individualistischer zijn, misschien ook wat zakelijker en we houden van een sneller tempo dan vroeger.

Jan de Vries en Chris Kampen Jan de Vries, directeur van de Stichting Bejaardenzorg, destijds nog met de naam Dienstencentrum Orxma, zegt het zo: in de jaren 70 was de persoonlijke touch erg belangrijk. Onze chauffeurs hadden een sociale inslag. Daar selecteerden we ook op. Ze moesten niet alleen dat broodnodige gesprekje kunnen voeren, maar ook oog hebben voor de klant; een vinger aan de pols houden. De maaltijdservice moest meer zijn dan alleen de bezorgdienst. Is dat tegenwoordig anders? Hoe kijkt Van Smaak, nu, 50 jaar later tegen haar werk aan?

Het begon in Menaam Jan de Vries en Chris Kampen, respectievelijk de eerste en huidige leidinggevenden van de maaltijdservice gaan dieper in op de mooie geschiedenis van het bedrijf.

Het begon in Menaam, een dorpje gelegen tussen Leeuwarden en Franeker. Hier liet Stichting Bejaardenzorg Menaldumadeel ruim 100 appartementen voor ouderen bouwen. De stichting had een vooruitziende blik , legt Jan uit.

De visie was dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis moesten kunnen wonen.

Tegenwoordig is die gedachte gemeengoed, maar toen was dat nog vrij uniek. Als je mensen thuis wilt laten wonen, mensen die misschien wat minder goed ter been zijn of andere ouderdomsklachten hebben, dan moet je faciliteren. Ouderen hebben soms te maken met

eenzaamheid, kun je daar een oplossing voor vinden door recreatie aan te bieden? Gezamenlijk koffiedrinken, een biljartje leggen.

Er waren meer praktische problemen die moesten worden opgelost. Jan: in die tijd waren er nog nauwelijks wasmachines. Kun je iets betekenen met een wasserette? Er werd een dienstencentrum gebouwd waarin dergelijke faciliteiten een plek kregen. Ook verschillende zorgexpertises vonden daar hun onderkomen. Dit verhaal gaat over de maaltijdservice. Ook die werd daar geboren . Er waren toen wel aanbieders, maar wij pakten het anders aan. Onze service was speciaal gericht op ouderen, met aandacht voor gevarieerd en gezond eten en rekening houdend met de verschillende dieetwensen.

Onderzoek en innovatie Jan de Vries werd gevraagd de maaltijdverzorging te professionaliseren. Niet alleen voor de bewoners van de appartementen, maar ook voor de omgeving en de hele regio moest de maaltijdvoorziening toegankelijk worden. Dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Wat wij wilden, bestond nog niet. Onze koks wisten natuurlijk wel hoe ze een lekkere en gezonde maaltijd moesten bereiden, maar hoe zorg je ervoor dat smaak en kwaliteit behouden blijft tot het moment van consumeren?

De oplossing daarvoor werd gevonden in Zwitserland, het Régéthermic-systeem. Hierbij worden bereiding, koeling, bewaring en consumptie ontkoppeld op een verantwoorde manier en zodanig dat de kwaliteit gewaarborgd werd. Bezorging en consumptie konden dus op verschillende tijdstippen, zelfs dagen, plaatsvinden. Hierdoor kon een efficiënte logistieke organisatie worden opgezet met bezorging via koelauto s en het bewaren van maaltijden, gedurende een aantal dagen in de koelkast. Verwarmen op een door de klant zelf bepaald tijdstip gebeurde in een speciaal oventje.

Zowel de oven als de koelkast, indien nodig, werden door ons geleverd. De hele organisatie rondom bereiding en bezorging moest bovendien professioneel van opzet zijn om de continuïteit te kunnen waarborgen.

Een andere vraag die ging spelen was: hoe structureer je voedselwensen en diëten zodanig dat ze beheersbaar blijven? Je kunt in de keuken niet honderd verschillende gerechten maken. Hoe standaardiseer je en houd je toch de benodigde verscheidenheid? Hoe richt je dat zo in dat de ouderen op een makkelijke manier hun keuzes kenbaar kunnen maken? In die tijd waren we constant op onderzoek, bijslijpen, gesprekken voeren en uiteindelijk losten we alle problemen op.

ADVERTENTIE

Internationale aandacht Vanaf de eerste maaltijdbezorging op 4 januari 1971, werd het concept een groot succes die aandacht trok. Naast in eigen land, trokken we ook internationaal veel belangstelling met onze nieuwe aanpak, tot zelfs in Amerika en Australië.

Op een gegeven moment beperkte ik die interviews en de bezoeken. We hadden werk te doen.

Vooruitziende blik Met een bewonderende blik luistert Chris naar het verhaal van Jan. De dames en heren van het eerste uur hadden een vooruitziende blik , zegt hij. Bijna alles van toen functioneert nog.

Natuurlijk zijn de eisen anders en de technieken verbeterd, maar de basis is grotendeels hetzelfde.

Nog steeds gebruiken we het toen ontwikkelde Régéthermic-systeem wat het mogelijk maakt om bereiding, bezorging en consumptie van de maaltijd te ontkoppelen. Alleen nu hebben we het over steamers, blast chillers en regenereerovens.

Belangrijker dan de technische invulling, is de gedachte en werkwijze achter onze service. In het verhaal van Jan zie je precies die elementen die we nu ook belangrijk vinden , zegt Chris.

Bezorgen met oog voor de ander In het verhaal van Jan komt duidelijk naar voren dat er vanuit een sociale betrokkenheid werd gewerkt. Er was aandacht voor elkaar, problemen werden gesignaleerd en opgelost. Dat vinden we nog steeds een belangrijke taak van onze chauffeurs. Niet alleen bezorgen, maar ook contact maken. Veel ouderen krijgen weinig bezoek. Het is prettig om even een kort praatje te hebben. Daardoor kennen de chauffeurs de klanten en zien ze ook makkelijker of het goed gaat. Een niet opgeruimde tafel kan al een signaal

zijn dat er iets aan de hand is. Een belletje naar de thuiszorg of een andere zorginstelling kan in zo n geval veel betekenen. Die signaleerfunctie hadden we toen en hebben we nog steeds.

Veel klanten vullen nog steeds hun eetwensen in op een papiertje.

Verandering We zijn nu vijftig jaar verder. Er zijn dingen veranderd. Bijvoorbeeld onze naam. Dat heeft te maken met schaalvergroting en verdere professionalisering. We gingen zorginstellingen voorzien van maaltijden, maar ook het verzorgingsgebied werd groter. De eerder genoemde stichting werd Maaltijdservice Fryslân.

Toen we de provinciegrens over gingen werd het Maaltijdservice Noord . In 2012 verhuisden we naar het meer centraal gelegen Drachten en heten we Van Smaak.

Technische vernieuwingen maakten de schaalvergroting mogelijk. Zonder digitale structuur is de, inmiddels, enorme workflow niet uit te voeren. Zowel de verwerking van dieetwensen in de keuken, de logistieke operatie, back- en frontoffice, de boekhouding, alles is in hoeveelheid toegenomen.

De menselijke maat in de digitale wereld Computers helpen ook om te verduurzamen.

Door een goede planning en gedetailleerde kennis van zaken over de verwerking van levensmiddelen en dergelijke, kun je de afvalstroom beperken.

De insteek bij Van Smaak is dat ict ten dienste staat van de mens en niet andersom.

Veel klanten vullen nog steeds hun eetwensen in op een papiertje. Geen probleem. Wat anders is, is dat dat papiertje zo is opgebouwd dat we het intern makkelijk overzetten in de computer. Overigens zijn er ook klanten die liever gebruikmaken van de bestellijsten op internet. Vooral zorginstellingen hebben meer baat bij die digitale bestelmogelijkheid. Waar het om gaat is dat iedereen het kan doen op de wijze die hij of zij prettig vindt.

Van Smaak en uw boodschappen Van Smaak wil niet alleen maaltijdbezorger zijn met oog voor haar klanten. Met haar uitgebreide logistieke netwerk kunnen zij iedereen in Noord Nederland voorzien van eten en drinken naar wens, maar ook samenwerking zoeken met lokale instellingen en verenigingen. Door dichtbij en relevant te zijn en te blijven draagt Van Smaak bij aan de leefbaarheid van de omgeving. In die ambitie heeft Van Smaak een partner gevonden met Poiesz Supermarkten BV, waar zij inmiddels een dochteronderneming van is. Daarmee creëren we meerwaarde. Naast de verzorging van gezonde, volwaardige maaltijden kunnen we nu ook boodschappen verzorgen voor onze klanten en aan de andere kant kunnen onze maaltijden verkocht worden bij Poiesz. Dat het daar niet bij blijft, is in de uitgave van NoordZ van april aan de orde geweest. Daarin is een uitgebreide reportage verschenen waarin de sociale betekenis van de samenwerking met Alliade aan de orde komt. Één ding is zeker: Van Smaak levert maatwerk vanuit een sociale missie. Zo was het toen en zo is het nu nog.

Geïnteresseerd?

Van Smaak is op zoek naar maaltijdbezorgers en keukenassistenten. www.vansmaak.nl

ADVERTENTIE

Veni is een uitkomst voor elk type vastgoedbelegger Het is druk op de woningmarkt. Steeds meer mensen verhuren een huis, nog meer mensen denken erover na dat te gaan doen. Bij Veni merken ze dat aan alle kanten. Het kantoor met vestigingen in onder meer Leeuwarden en Groningen, groeit als kool.

Hoe dat kan? Dat heeft alles te maken met het aanbod, met de combinatie van diensten waarmee klanten ontzorgd worden. Richard Hamstra is samen met Hans Hemmes grondlegger van het bedrijf in zijn huidige vorm. Wat ons anders maakt, is dat wij van alle markten thuis zijn. We bieden de woningfinancieringen die iedereen kent, maar hebben ook speciale vastgoedfinancieringen. Daarbovenop bieden we verhuurhypotheken, speciaal toegesneden op mensen die één of een paar huizen willen verhuren.

Dat heeft flinke voordelen voor de klanten van Veni. Omdat er uit veel vaatjes kan worden getapt, is er meer mogelijk. Hamstra: Wij helpen veel ondernemers, die bij traditionele banken moeilijker terecht kunnen. Wij hebben meer mogelijkheden, dus hebben onze klanten meer kansen. We bieden producten van zo ongeveer alle grote banken, maar juist de combinatie met vastgoedfinanciers maakt ons uniek.

Elke fase een eigen financiering Het kantoor, dat in Groningen begon en intussen is uitgebreid naar Leeuwarden, Zwolle en Enschede, staat huizenkopers van klein tot groot bij. Dat is heel mooi. Meestal begint het met één pand, bijvoorbeeld als mensen verhuizen en hun oude huis aanhouden. Dat zien we heel veel, en daar hebben we ook speciale producten voor.

Vervolgens worden het er twee, drie en uiteindelijk misschien wel twintig of dertig. Voor

elke fase hebben we een ander type financiering.

Zeker voor kleine beleggers is dat een uitkomst.

De traditionele banken zijn gemiddeld niet zo happig om kopers te helpen met de financiering van hun tweede of derde huis. De meeste vastgoedbanken specialiseren zich in klanten vanaf vijf huizen. Wij kunnen combinaties maken en daardoor ook de kleinere beleggers van dienst zijn, die vaak tussen wal en schip vielen.

Om het aanbod nog veelomvattender te maken, is Veni één van de grotere intermediairs van vastgoedfinancier RNHB. Dat is een partij die ons past als een jas , vertelt Hamstra. RNHB is net zo compleet als wij. Ze financiert woningen, maar ook bedrijfspanden. RNHB biedt een mooie verhuurhypotheek en helpt elk type belegger, van één tot honderd panden. En dat kunnen ook bedrijfspanden zijn, waardoor we weer meer combinaties kunnen maken. Een winkel met een woning erboven, kan in één keer worden geregeld.

Transformatiepanden bijvoorbeeld de ombouw van een kantoorpand naar een appartementencomplex - zijn ook geen probleem.

Overwaarde beter benutten Het valt Veni op dat steeds meer beleggers aanlopen tegen hetzelfde probleem. Ze hebben een aardige portefeuille met panden, maar kunnen via hun eigen bank niets met de overwaarde erin die de afgelopen jaren hard gegroeid is. Dat kan bij ons wel, dankzij onze contacten met zowel gewone als vastgoedbanken

en de combinaties die we kunnen maken. Je ziet dus dat klanten die naar ons overstappen opeens weer financiële ruimte hebben om meer te beleggen.

Waar de verzekering van verhuurpanden soms lastig is, heeft Veni ook de oplossing. Een paar jaar geleden begon het bedrijf een eigen verzekeringspoot. Met als grote voordeel dat alles ineens op één kantoor kan worden geregeld. Wij kennen de klant, hebben het overzicht en weten dus welk type verzekering het beste past. Het is ook gewoon heel ideaal dat je één nummer hebt voor al je zaken, en maar één plek waar je je gegevens achterlaat.

Om aan de groeiende wens van vastgoedbeleggers te voldoen, tuigde Veni onlangs een heel nieuw product op: een speciale vastgoedverzekering.

Hebben we gedaan samen met een grote partij.

Het resultaat is een verzekering met bijzonder scherpe tarieven tegen lage voorwaarden. Ja, daar zijn we best trots op. venigroep.nl

ADVERTENTIE

De stap naar een echt maakbedrijf Het is niet toevallig dat juist farmaceuten, medisch specialisten en zedenrechercheurs wereldwijd dankbaar gebruik maken van ZiuZ producten. Bert Garlich, directeur van ZiuZ zegt hierover: wij leveren een positieve bijdrage aan de maatschappij door onze expertise in te zetten voor relevante maatschappelijke vraagstukken. Onze specialiteit is visual en artificial intelligence. Daarmee kunnen we in genoemde sectoren een verschil maken.

Bert Garlich Tegen de trend in ZiuZ begon 19 jaar geleden als expert op het gebied van slim waarnemen met softwareoplossingen. Maar naast software, engineeren we ook hardware die daarmee nauwkeurig samenwerkt , zegt Bert. Denk daarbij bijvoorbeeld aan machines die ingewikkelde en tijdrovende controlewerkzaamheden op hoge snelheid, nauwkeurig en betrouwbaar uitvoeren.

ZiuZ zet nu de volgende stap. Tegen de trend in gaan we de productie hiervan niet meer outsourcen. Integendeel, we gaan zelf produceren.

ApolloZ ZiuZ introduceert binnenkort de ApolloZ. Een naam die verwijst naar de Griekse god van medicijnen en genezing. Een toepasselijke naam, aangezien de machine gebruikt wordt om te controleren of de juiste medicijnen naar de juiste patiënt gaan. Een belangrijke taak dus die vraagt om grote nauwkeurigheid.

De werking van een machine is belangrijk, maar ook de duurzaamheid en de wijze waarop de machine onderhouden en geproduceerd kan worden. De derde generatie, de ApolloZ, is op al die punten verbeterd. Hij is twee keer sneller, zo goed als foutloos en eenvoudiger te produceren en te onderhouden. Minder onderdelen die meer gestandaardiseerd zijn, zorgen voor kostenbesparing en een hogere efficiëntie. Bij de

introductie van de ApolloZ wil ZiuZ ook antwoord geven op een distributievraagstuk.

De ApolloZ is een kostbare machine die in beperkte hoeveelheden wordt verkocht. Een te grote voorraad hiervan is een behoorlijke kostenpost, te weinig voorraad kan ongewenste wachttijden betekenen. We vermoedden dat productie in eigen beheer dit probleem oplost.

We hebben kantoren in Shanghai en New York, maar het hart van ZiuZ ligt in Gorredijk.

ZiuZ is nu ook maakbedrijf De coronacrisis maakte tijd om onderzoek te doen naar flexibele, vraaggestuurde productie in eigen beheer. Toevallig was dit ook het moment waarop de buurman, de Rabobank, haar kantoor ging sluiten. We kregen dus niet alleen de tijd, maar ook de ruimte. Er is hard gewerkt. Niet alleen binnen in het pand moest veel gebeuren.

Een hightech productieruimte vraagt speciale aanpassingen aan het interieur, werkruimte van de werknemers en opslagmogelijkheden. Ook buiten moesten aanpassingen gedaan worden aan

de infrastructuur om aan logistieke eisen omtrent veiligheid te kunnen voldoen. Het is gelukt, we zijn vanaf eind september ook een maakbedrijf.

Met het hoofd, handen en hart We vinden dat je met je kennis en talent moet proberen iets positiefs bij te dragen aan de samenleving. Onze technische ontwerpen doen dat. Hoewel we kantoren hebben in New York en Shanghai, ligt ons hart in Gorredijk. Daarom willen we iets betekenen voor deze regio. We zijn al op verschillende wijzen actief in de regio. Nu, als maakbedrijf, kunnen we ook nog meer betekenen voor de plaatselijke werkgelegenheid.

In de toekomst zal dat nog toenemen. Als LAPVAS, het diagnostische hulpmiddel voor darmspecialisten, door de testfase is, gaan we ook de productie van dit apparaat in eigen beheer uitvoeren.

22 september is de opening van de productiehal van ZiuZ. Voor de genodigden biedt dat de mogelijkheid om eens achter de deuren van dit bijzondere bedrijf in hartje Friesland te kijken. www.ziuz.com

ADVERTENTIE

VCA, BHV en EHBO omdat het goed is Het kan gaan om levensreddende handelingen , zegt Henk van der Meulen. Onvoldoende kennis, gepaard met heftige emoties en stress als er iets ernstigs gebeurd, kunnen een relatief klein probleem uit de hand laten lopen. Als voorbeeld laat ik vaak een film zien van een stadionbrand in Engeland. Je ziet dat het klein begint, makkelijk in te dammen, maar er breekt paniek uit met doden tot gevolg. Paniek, gedrag en onderschatting leiden vaak tot vele slachtoffers.

Snel constateren, snel acteren Veiligheid gaat over bewustwording en kennis.

Het is geen rocket science. Het zijn vaak eenvoudige stappen die je moet zetten, maar wel stappen die levensreddend zijn. Neem nou Christian Eriksen die tijdens een interland

neerviel op het veld. Er werden drie dingen geconstateerd: niet meer aanspreekbaar, geen ademhaling, geen hartslag. Op basis van die drie dingen startte men gelijk de reanimatie en heeft Eriksen het overleeft. Dit maakt duidelijk dat een hartstilstand iedereen kan overkomen. Als het mij gebeurt, vind ik het fijn als iemand mij redt. Zo wil ik ook iets voor een ander betekenen. Dat is één van de redenen waarom ik vijf jaar geleden met dit opleidingsinstituut ben begonnen. Niet alleen om bedrijven te voorzien van kennis en vaardigheden, maar ook voor particulieren die levensreddend op willen treden als er iets ernstigs gebeurd.

Op locatie stel ik vaak de vraag: waar is hier de dichtstbijzijnde AED?

zijn lessen ook op locatie. Dat doet hij voor bedrijven, voor buurthuizen en voor sport- en andere verenigingen. Op locatie stel ik vaak de vraag: waar is hier de dichtstbijzijnde AED? Als je bij een hartstilstand snel ingrijpt met een AED, verhoog je de overlevingskans met 60% tot 90%.

Dan moet je wel op de hoogte zijn waar de dichtstbijzijnde AED hangt.

Het belangrijkste is preventie Met kennis wordt adequaat handelen een vanzelfsprekendheid. Nog beter is het dat we ongelukken, schade en letsel voorkomen , zegt Henk. Ook daar besteed ik aandacht aan. Ook hierbij gaat het om bewustwording en zijn het vaak eenvoudige voorzorgsmaatregelen die een groot verschil maken. www.vandermeulen-opleidingen.nl

In Akkrum en op locatie Van der Meulen Opleidingen heeft een trainingsruimte in Akkrum, maar Henk verzorgt

ADVERTENTIE

Werkfactor Bedrijfskleding Drachten Mooi en comfortabel Ik geniet van mijn werk , zegt Hielke Penninga, directeur van WerkFactor. Wij hebben verstand van bedrijfskleding. Om welk werk het ook gaat, wij leveren er Bedrijfskleding en persoonlijke beschermingsmiddelen voor. In elk werkveld worden er andere eisen aan kleding gesteld. Ik vind het fijn als de klant niet alleen weggaat met kleding die aan die eisen voldoet, maar ook aan de wensen van de gebruiker. Die zijn heel divers. Een monteur wil iets anders dan een horecamedewerker of een salesmanager. In het kader van deze special zoomt Hielke dieper in op de kleding van de zorgmedewerker.

De boodschap van de zorgmedewerker Wat wil je uitstralen als zorginstelling? Dat verschilt per branche. Fysiotherapeuten gaan meestal voor sportief. In de thuiszorg zag je een trend die meer gericht was op benaderbaar en laagdrempeligheid. Door corona wordt juist een steriele en hygiënische uitstraling weer meer gewaardeerd. Hielke legt uit dat pasvorm ook meer aandacht krijgt dan vroeger. Je wilt dat bedrijfskleding net zo comfortabel voelt als casualkleding. Daar hoort een goede pasvorm bij die op een prettige manier de lijnen van het lichaam volgt, maar niet knelt. Tegenwoordig zijn er mooie materialen die elasticiteit en kwaliteit behouden bij intens gebruik en na vele wasbeurten.

Wat wil je uitstralen als zorginstelling?

Hielke Penninga

Persoonlijke service De referenties op de website van WerkFactor vertellen over persoonlijke, servicegerichte

aandacht. We krijgen zonder problemen blouses mee om te passen , schrijft iemand. Onze kledingvoorraad wordt door WerkFactor beheerd; een gezellige organisatie waar je direct persoonlijk contact hebt, ze kennen je bij naam; we zijn geen grote klant, maar daar merk je qua service niets van, ze staan altijd voor ons klaar , is een greep uit de ervaringen. Hielke: We zijn specialist op het gebied van werkkleding en met die kennis zijn we de mensen van dienst. We adviseren, we hebben een retoursysteem, we leveren de betere merken bedrijfskleding en, vanzelfsprekend, verzorgen we het drukken of borduren van logo s op de kleding. Net als zorgmedewerkers houden we ervan om de ander te ontzorgen. In ons geval met goede werkkleding en service die voldoet aan alle eisen en aan alle wensen van onze klanten. Hun tevredenheid is onze motivatie. www.werkfactor.nl

ADVERTENTIE

Een positieve kijk op stress Stress wordt in onze maatschappij vaak als iets negatiefs gezien, maar dat is niet terecht. Je hebt stress ontzettend nodig om optimaal te kunnen leren en presteren, maar het is wel van belang dat je je stressniveau kunt reguleren, zodat je op tijd bent met herstellen. En juist het vinden van zulke persoonlijke en gezonde stressritmes tussen inspanning (focus) en ontspanning (kalm), kan lastig zijn.

by JAMZONE

Innovatielab Jamzone in Leeuwarden ontwikkelt tools waarmee je je stressniveau ontdekt en traint op basis van biofeedback. Via coaching, educatie, oefeningen en games leer je je persoonlijke stressen breintalenten kennen.

Breintraining Jamzone is vanuit een psychologenpraktijk ontstaan. Er worden producten gebouwd die een koppeling vormen tussen psychologie, technologie, biologie en wetenschap. Wij hebben een positieve kijk op stress , vertelt Arno Zijlstra.

Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen die stress niet als gevaarlijk beschouwen en er handig mee om weten te gaan, tot de gezondste groep mensen behoren (maar 12%). Een klein deel gaat slecht om met stress en 70% zit daar tussenin.

Juist die groep kan dankzij breintraining met onze app echt beter worden in stress. Je kunt een gezond ritme tussen inspanning en ontspanning ontwikkelen en daardoor beter presteren of herstellen op momenten dat het moet.

Biofeedback sensor Meten is weten , gaat hij verder, en dat is precies wat we met de Brainjam app doen. Ieder mens heeft een uniek stresssysteem. Via een sensor op je lichaam, de zogenaamde biofeedback sensor, wordt je hartritmevariabiliteit (de tijd tussen je hartslagen) heel nauwkeurig gemeten en kunnen we je in realtime een inkijkje geven in je eigen lijf en brein. Daarmee kun je bijvoorbeeld zien hoe je reageert op bepaalde situaties. Met behulp van de Brainjam app leer je met die momenten omgaan. Je gaat ontdekken welke technieken en handigheidjes jou kunnen helpen.

Want wat voor jou werkt, werkt zeker niet één op één voor een ander!

Inzichten Het is voor een groot deel afhankelijk van je mindset of je door stress uiteindelijk klachten gaat ontwikkelen , gaat Iris Rosier verder. Wij zijn er van overtuigd dat klachten vaak kunnen worden voorkomen. Ons doel is om mensen een positieve stress mindset te laten ontwikkelen. Dat ondersteunen we met metingen, die mooie en

Welcome to the Jamzone soms ook emotionele inzichten aan gebruikers geven. Ja, iedereen kan floreren in het leven, door handig om te gaan met je stress en je brein. Met onze programma's word jij de baas over je brein in plaats van dat stress de baas wordt over jou.

Het helpt je juist om optimaal te kunnen presteren Voor ondernemers en professionals Volgens Lieke van Opdorp is de app ook door het bedrijfsleven ontdekt. Ondernemers gebruiken hem vaak als onderdeel van een vitaliteitsprogramma. Je hoeft geen klachten te hebben om er mee aan de slag te gaan, integendeel. Het helpt je juist om optimaal te

kunnen presteren en het verkleint de kans op uitval doordat je inzicht krijgt in energiegevers en energienemers gedurende je dag. Zo leer je herkennen of je effectieve ritmes hebt tussen focus en herstel, of dat je eigenlijk te lang 'aan staat bijvoorbeeld. Ook fysiotherapeuten, psychologen en coaches gebruiken Brainjam en de sensor. Door de metingen krijgen zij nieuwe inzichten in wat er op bepaalde momenten met hun cliënt gebeurt. Naar aanleiding daarvan kunnen ze vervolgens hun aanpak aanpassen.

Met de app ga je jezelf echt ontdekken. Je kunt de hele dag metingen doen. Vervolgens krijg je adviezen, oefeningen of programma's die je verder helpen. Ga je bijvoorbeeld een boek lezen, een vergadering of een ommetje doen meten, dan zie je in je app hoe je stressniveau was.

Persoonlijker kan het niet.

Vernieuwen Iris Rosier: In de app worden ook programma s van andere partijen toegevoegd, waardoor onderwerpen als voeding, slaap, piekeren en veerkracht en stress aan de orde komen. Kortom, Brainjam blijft zich continu vernieuwen, waarmee je kennis van jouw brein en stresssysteem kunt laten groeien.

En daarmee zijn inmiddels mooie resultaten behaald. We horen naast positieve reacties van gebruikers over hun nieuwe stressmindset ook invloed op heel verschillende vlakken. Zo zijn mensen naar eigen zeggen sneller hersteld na een corona besmetting, worden topsporters nog effectiever, ervaren mensen minder (chronische) pijn, krijgt je zelfvertrouwen een boost enzovoort.

Het brein heeft zo n grote invloed op ons welzijn, dat het een gemiste kans is om het niet te trainen. www.brainjam.nl

ADVERTENTIE

De flexwerkers van PolderNoord: Ken je markt en ken je mensen PolderKracht, een jong bedrijf dat al vijf jaar groeit in alles wat flexwerken is en betekent. In Sneek is de basis gelegd voor een nieuw uitzendbureau voor het noorden. Werving, selectie en uitzenden volgens Ted, Willem, Dagmara, Ysbrand en Kris: Wij doen het anders. De mens staat altijd op één.

Willem Roozing en Ted Freerkstra Ja, een tikje lef en benodigde bravoure hebben ze wel, anders begin je niet met z n vieren een nieuw uitzendbedrijf in 2017. We zijn mensen uit de Noord-Hollandse polder, vandaar de naam. We zijn begonnen met z n vieren omdat we vonden dat flexwerk, uitzenden en detacheren anders moest. Het moest weer gaan over mensen, in plaats van processen en systemen. Met de gezamenlijke ervaring van meer dan veertig jaar in de uitzendbranche hebben we de stap gezet naar iets nieuws. En het moest ook goed, want we hebben ook allemaal een gezin en kunnen niet zomaar blijven pionieren. Uitgangspunt is de mens, de ondernemer en de flexwerker en dat moet je blijven beseffen en alles er om heen goed regelen. Als je dat doet, werkt het. De ondernemer heeft een personeelsprobleem en dat moet je oplossen. De flexwerker wil werk en perspectief en dat moet jij bieden. Ingewikkelder is het niet. Daar zijn we nuchter in en dat heeft succes. Inmiddels bestaat PolderKracht Groep uit een aantal bedrijven rond flexwerk (PolderKracht en PolderNoord), detacheren (PolderVast), payroll (PolderLoon), ZZP dienstverlening (PolderWerk) en onze gezamenlijke backoffice PolderKantoor. Met PolderNoord starten we nu een uitzendbureau voor het noorden met de eerste vestiging in Sneek. Inderdaad onder een eigen naam, omdat we recht willen doen aan het eigene van deze regio s , vertelt Willem Roozing, één van de oprichters van PolderKracht. Samen met Ted, Dagmara en Kris is hij begonnen, kort daarna is de groep versterkt met Ysbrand, de Fries in dit Westfriese gezelschap.

Willen en kunnen werken Ted Freerkstra: We zijn sterk in logistiek, transport en warehousing, in installatietechniek, in de jachtbouw en in alles wat met havens te maken heeft. Niet verwonderlijk, want de afgelopen jaren hebben we heel veel mensen

ingezet in en rond het Amsterdamse havengebied.

Dat zijn dus ook met name de sectoren waar we ons vanuit Sneek op richten. Met lokale intercedenten en met ondersteuning van onze backoffice in Opmeer. Friesland heeft een sterke traditie en prachtige bedrijven in die sectoren.

PolderNoord wil die bedrijven helpen personele tekorten adequaat en met perspectief op te lossen.

Met behulp van alle digitale instrumenten die er zijn, maar heel sterk gericht op het persoonlijke contact.

De mens op één, betekent luisteren naar wat mensen willen. Wat is hun verhaal, wat drijft ze, wat kunnen en willen ze? Wie en wat hebben ze nodig? We merken dat als je op die manier kijkt naar de mogelijkheden van bijvoorbeeld buitenlandse arbeidsmigranten, dat vaak heel goed aansluit bij wat werkgevers zoeken. Veel migranten hebben prima opleidingen, ze zoeken het perspectief, een nieuwe toekomst. Wij gaan dat gesprek aan. Daardoor zijn we mede succesvol, omdat we luisteren en toekomst bieden. Veel van hen willen graag investeren in die toekomst, het zijn geen gelukszoekers. En heel nuchter: we hebben enorme personeelstekorten, we hebben behoefte aan mensen die willen en kunnen werken. Alles wat er om heen speelt, moet je gewoon goed en fatsoenlijk regelen. Om het met Dagmara, die als mede- oprichter verantwoordelijk is voor werving en selectie het zegt: we willen de mensen leren kennen, weten wat ze willen, wat hun dromen zijn en waar hun ambities liggen. Dat is de basis van het verhaal, zo doen we dat.

Kijken wat waar nodig is We maken het leven vaak te ingewikkeld.

Flexwerken bepaalt mede het succes van onze internationaal georiënteerde economie. Kijk alleen naar het afgelopen jaar: het feit dat de

GGD s zo snel konden opschalen met testcentra was te danken aan al die flexwerkers die beschikbaar bleken te zijn. Kijk naar jongeren: die denken heel anders en vooral veel minder traditioneel dan wij gewend zijn over werk. Die willen graag een vorm van flexwerk, projectmatig aan de slag, maar vooral met een tijdelijk karakter. Die willen niet meer hun hele leven bij één baas, die willen graag van tijd tot tijd wat anders doen, hun eigen leven inrichten en zich ontwikkelen volgens hun idee. Van tijd tot tijd aan het werk, dan weer wat anders, misschien op reis en daarna weer aan de slag. En ondertussen vragen ze aan jou om wat alles rond dat werk goed voor ze te regelen. Laten we realistisch zijn en meer durven denken in wat mensen willen, wat ze verlangen. Gewoon ophouden dus met blijven praten vanuit papieren modellen, maar kijken wat waar nodig is. Nuchter zijn in het vinden van oplossingen. Met de poten in de klei, aan de slag.

Nuchter in het vinden van oplossingen Nuchter, persoonlijk, daadkrachtig. Met wie wil je werken en samenwerken. Uitzenden, flexwerken, werven en selecteren, het draait bij Ted, Willem, Dagmara, Ysbrand en Kris om mensen die willen werken en om mensen die werk te doen hebben dat gedaan moet worden. Ken je markt en ken je mensen en regel voor hun wat nodig is. www.PolderNoord.com 0515 727050

ADVERTENTIE

Bijzonder wonen, bijzonder zorgen Samen aangenaam oud worden. Het kan! , staat er op de website van Woonlandschap de Leyhoeve in Groningen. Het zijn woorden die hier daadwerkelijk waar worden gemaakt , zegt zorgmanager Annet van der Ploeg. De Leyhoeve is een nieuw en innovatief woonconcept voor 55-plussers, ontstaan uit een persoonlijke ervaring van één van de oprichters. Het Woonlandschap is een combinatie van wonen en zorg, waarbij leefplezier, kwaliteit, woongenot en gastvrijheid voorop staan. En als het allemaal niet meer lukt, dan is de zorg binnen handbereik. Dat maakt De Leyhoeve uniek.

Eén van de oprichters maakte van nabij mee wat het betekent wanneer je op oudere leeftijd van elkaar gescheiden wordt, omdat één van de partners vanwege ziekte niet meer thuis kan wonen. Juist op het moment dat je elkaar het hardst nodig hebt. Het was de opmaat voor de realisatie van Woonlandschap de Leyhoeve, dat naast Groningen een locatie in Tilburg heeft en waarvan we de komende jaren waarschijnlijk meerdere vestigingen kunnen verwachten. Dat is niet voor niets, want De Leyhoeve biedt datgene waar zoveel ouderen naar op zoek zijn. Mocht één van beide partners ziek worden, dan wil je immers het liefste onder één dak blijven wonen.

Voorzieningen De Leyhoeve Groningen telt 208 appartementen voor senioren, met of zonder zorgbehoefte en daarnaast 74 zorgsuites met 10 aparte huiskamers, die allemaal een eigen thema en sfeer hebben. In huis zijn er allerlei voorzieningen, zoals een zwembad, fysiotherapeut, restaurant, kinderdagverblijf (ook de wijk wordt betrokken), huisartsenpraktijk, uitgiftepunt van de apotheek, een kapsalon en een beautysalon.

De zorgsuites zijn vooral gericht op mensen met een vorm van dementie. En ook mensen met een somatische aandoening zijn van harte welkom , legt Rennie Jansen uit. Zij is verpleegkundige, teamcoördinator en leercoach. De afdeling waarin bewoners met dementie verblijven zijn op een bijzondere manier ingericht, gebaseerd op de omgevingstheorie van Anneke van der Plaats, in haar actieve leven verpleeghuisarts en pionier in zorg voor mensen met dementie.

Op de begane grond zijn de gangen omgetoverd tot Herestraat, inclusief afbeeldingen van de Martinitoren, Stadhuis en Grote Markt. De eerste verdieping heeft als thema het platteland. De theorie van Anneke is erop gericht om een

omgeving te creëren waarin voor mensen met dementie de juiste prikkels aanwezig zijn, zodat bijvoorbeeld onbegrepen gedrag voorkomen kan worden , legt Annet uit. Zo creëren we met onder andere beelden van de stad en het platteland een belevingswereld, waarin mensen dingen van vroeger herkennen en waarin ze zich thuis voelen.

Wij denken graag in oplossingen Regie Het draait de hele dag om de bewoners , gaat Rennie verder, waarbij we ernaar streven dat ze zoveel mogelijk de regie in eigen hand kunnen houden. Zo gaan we uit van wat iemand gewend is. Wil iemand s ochtends bijvoorbeeld uitslapen, dan kan dat. Is er iemand die het prettig vindt om in de ochtend uitgebreid het haar of de make-up te doen, dan helpen we daarbij. Hier nemen we de tijd voor. Bewoners kunnen zelf aangeven wat ze s avonds willen eten en halen, als dat kan, samen de boodschappen. Er wordt, indien mogelijk, samen met de bewoners vers gekookt, enzovoort.

We zorgen met ons hart en met ons boerenverstand en doen dat alsof het de zorg voor onze eigen vader of moeder is.

Praktijk Annet is vanaf dag één betrokken bij De Leyhoeve en heeft al regelmatig ervaren dat samen aangenaam oud worden hier echt in de praktijk wordt gebracht. Verschillende echtparen die hier in een appartement gingen wonen, hadden al na enige tijd een zorgvraag. De nodige zorg kunnen wij in dat geval bieden. Thuis in het eigen appartement door de wijkverpleging. Of in de zorgvleugel, wanneer de zorgvraag zo groot wordt

dat er sprake is van een langdurige situatie. En dan zie je dat wat er bedacht is ook echt in de praktijk werkt. Ja, dat doet ons wel wat.

Wij denken heel graag in oplossingen en gaan daarin verder dan de meeste organisaties. Zo heeft De Leyhoeve vorig jaar een Adviseur Wonen met Zorg in dienst genomen, Janine Finke. Janine is het eerste aanspreekpunt voor mensen die interesse hebben in wonen met zorg bij De Leyhoeve , vertelt Annet. Zij begeleidt geïnteresseerden door het gehele proces, van het eerste advies tot aan het verhuismoment, waarbij ook onze buddy s een rol spelen. Elke bewoner heeft altijd twee buddy s: één buddy vanuit de huiskamer en één buddy vanuit de zorg. Dat vindt de familie meestal heel erg prettig. Annet benadrukt het belang van het voortraject, omdat we ervoor willen zorgen dat we de juiste match tot stand kunnen brengen en de bewoners zo op de juiste plek terecht komen.

Personeel Om alles in goede banen te leiden, heeft De Leyhoeve uiteraard zorgpersoneel nodig. Binnen De Leyhoeve bestaat een leerafdeling, waarin studenten vanuit het Alfa College en het Noorderpoort College tegelijkertijd leren en werken. Deze studenten noemen wij CiO s, oftewel Collega s in Opleiding , zegt Rennie. We leiden op vanuit de praktijk. CiO s lopen hier vanaf dag één mee op de afdeling. De theorie sluit aan bij de praktijk. Dit wordt ook wel hybride leren genoemd, het nieuwe leren in de zorg. Wij hebben hier tot op heden zeer goede ervaringen mee. Zorg verlenen in De Leyhoeve is echt anders dan in andere zorgcentra, je hebt hier echt meer tijd voor de bewoners, want daar gaat het bij ons om.

Bent u geïnteresseerd in Woonlandschap de Leyhoeve, dan bent u van harte welkom. Wij laten u graag persoonlijk zien wat De Leyhoeve zo bijzonder maakt.

Annet van der Ploeg (l) en Rennie Jansen (r)

www.leyhoeve.nl 050-206 92 92

ADVERTENTIE

Alkimon zet Friesland op z n kop Een nieuw onderkomen, acht bussen op de weg en meer dan ooit aandacht voor de inhoud van het vak. Alkimon dak- en zinkwerk is verhuisd om de stevige groei van de afgelopen jaren te faciliteren. Eigenaar Richard Kienstra over de diversiteit en complexiteit van daken.

Deze stap was nodig. In Dronrijp zaten we al jaren te krap en verspreid. Hier hebben we alles bij elkaar, overzichtelijk, heerlijk. Ruimte voor laden, lossen en parkeren op eigen terrein, ruimte voor alle materialen, een normaal kantoor, we hebben eindelijk de ruimte , zegt Richard Kienstra. Het nieuwe onderkomen in Peins vlakbij de A31 en Dronrijp, is net ingericht. Klaar zijn we nog niet, maar we hebben alles op de plek en dat is wat telt. Het werk moet door, de afwerking komt wel. De oprichter en eigenaar van het gespecialiseerde bedrijf in daken en goten, is er nuchter onder. Alkimon groeit vanaf het eerste moment, nu vijftien jaar geleden.

Inmiddels werken met een man of dertien op dak, hebben we acht bussen op de weg en drie mensen op kantoor. Deze stap moesten we zetten, het doet recht aan de fase waar we in zitten en het tempo van groei. Ja, we zijn er zelf ook wel eens ondersteboven van!

Kennis en kunde We werken nog steeds voor zakelijke markt en particulier. Wel is de laatste jaren het werk voor een aantal grote klanten in die zakelijke markt uitgebreid. Zeker voor een aantal bedrijven in de zuivel en in de bouw waar we preferred supplier voor zijn, zijn we in toenemende mate de gewaardeerde expert, die ingeschakeld wordt voor uitdagende klussen. Dat is het mooie aan waar we nu zijn: het gaat steeds vaker over de inhoud, de erkenning van ons werk. Het is een vak, een ambacht dat zich in rap tempo ontwikkelt en professionaliseert. Kennis van constructies, methodes en nieuwe materialen, van veranderende omstandigheden, steeds kennisintensiever en steeds meer kundigheid in ambacht. Onze markt ligt in hier in Friesland en dat blijft zo, want hier voelen we ons thuis en zijn de klussen te berijden.

Er is werk zat, zo eenvoudig is het. Kijk wat er nieuw gebouwd wordt, wat er van bestemming wisselt van kantoor naar woning of

appartementen, van winkel naar woonhuizen, naar nieuwe functies op dak zoals groene daken, zonnepanelen en allerlei andere apparatuur of dak. Los nog even van het onderhouds- en vervangingswerk van en aan bestaande daken. In de nieuwbouw in de vrije sector zien we de laatste paar jaar bovendien een toenemend gebruik van zinkwerk, architecten en ontwerpers grijpen vaker terug op oude inzichten en klassieke afdekkingen.

Ja, prachtig werk om te doen, het benadrukt de schoonheid van het gebouw.

Ja, prachtig werk om te doen, het benadrukt de schoonheid van het gebouw Dak volgt functie van gebouw Wij noemen het dak de vijfde gevel, de minst zichtbare maar heel belangrijke gevel van een gebouw. Vroeger deed de installateur het er bij en viel het voor de aannemers onder dat hoofdstuk.

Nu hebben we een eigen hoofdstuk in het bestek, het dak is een vak voor specialisten. Onze eerste vraag als we bij een dak staan is dan ook: wat wordt de functie van het gebouw? Wordt deze winkel of opslag een woning? Wordt dit dak over een paar jaar vol gelegd met zonnepanelen?

Vergis je niet, daar gaat het regelmatig mis. Want wat denk je dat er gebeurt als je in een voormalige winkel of opslag een appartement bouwt, met een keuken en badkamer die continue gebruikt worden? Inderdaad, de hoeveelheid vocht neemt enorm toe en als die niet weg kan, heb je binnen een half jaar een groot probleem. Het zal niet de laatste keer zijn, dat we adviseren in zo n geval alles wat dak is te verwijderen en vanaf de balken dus van buitenaf opnieuw op te bouwen met de juiste isolatie, dampremmers en afwerking. Dat valt dan misschien even tegen omdat iemand dat niet van te voren had bedacht, maar het is het behoud van je gebouw.

Bereid je dak voor op meer water Denk ook eens na over de betekenis van veranderende weersomstandigheden voor het dak. Geloof me, de telefoon staat roodgloeiend als er zo n enorme hoosbui is geweest. Veel daken zijn niet meer voldoende ingericht op het verwerken van die hoeveelheden water. Platte daken missen vaak voldoende afschot. Water dat op het dak blijft staan is niet goed, omdat het wel verdampt. Te vaak te veel water op dak, zorgt voor versnelde slijtage van bitumen op de grens van water en lucht. En een stalen constructie kan ook niet eindeloos water dragen. Laatst mochten we weer een dak zien van een bedrijfsgebouw dat geimplodeerd was door te veel gewicht van water, simpelweg veroorzaakt door veel te weinig afschot. Het mag zijn dan waterafvoer en afschot van 20, 30 jaar geleden toen voldoende was, nu is het anders. De hoeveelheid water die er van tijd tot tijd valt, is vele malen groter dan toen, daar moet je je dak en zinkwerk op aanpassen.

Daken zijn steeds multifunctioneler, we doen steeds meer op dak. Groene daken, het dak als waterbuffer, apparatuur zoals zonneboilers en natuurlijk zonnepanelen. Het wordt alleen maar meer. Met name op het gebied van zonnepanelen op dak zijn nog veel lessen te trekken zijn, zoals op het gebied van isolatie en de mate van afwerking van bedrading en aansluitingen. Los nog van het moment over 15, 20 jaar, dat het weer van dak moet en vervangen. Ik voorzie nog wel dat er gespecialiseerde bedrijven komen die zich daar op gaan richten. Nee, saai wordt het niet op dak! Het zet de wereld regelmatig op z n kop, zeggen we bij Alkimon wel eens www.alkimon.nl

ADVERTENTIE

Nieuwe eigenaar maakt Parkflat Stadsfenne toekomstbestendig Parkflat Stadsfenne bestaat in september precies vijftig jaar. Het voortbestaan was enkele jaren geleden iets onzeker, maar daar heeft de verkoop van de Sneker serviceflat verandering in gebracht. Kersverse eigenaar Hidde Weerstra van Stadium Capital Partners: We willen dat Parkflat Stadsfenne nog minstens vijftig jaar blijft bestaan.

Hoe gaan we verder met Parkflat Stadsfenne? Dat was een paar jaar geleden de vraag. De Parkflat was op dat moment nog een coöperatieve serviceflat. De bewoners waren leden en betaalden maandelijks een bedrag voor onder andere de dagelijkse kosten, het onderhoud en het personeel. Gaandeweg ontstond leegstand en daalde het aantal leden van de coöperatieve serviceflat. Bijvoorbeeld doordat eigenaren van een appartement overleden en de erfgenamen de nieuwe eigenaars werden - maar een eigen huis hadden. Daarnaast kocht de coöperatie ook lidmaatschappen in. Het aantal leden daalde van 114 naar 70. Hierdoor kwam minder geld in de coöperatieve pot en was de begroting niet helemaal sluitend. Het werd steeds moeilijker om de dagelijkse kosten te betalen en te investeren in groot onderhoud van de Parkflat.

Verkoop voor voortbestaan Om de toekomst van Parkflat Stadsfenne zeker te stellen, gingen het bestuur en de leden op zoek naar alternatieven. Er bleven uiteindelijk twee alternatieven over: de flat wordt een Vereniging van Eigenaren of hij wordt verkocht. In beide gevallen werd ervoor gekozen om het personeel over te dragen aan Zorggroep Hof en Hiem, die de zorg en dienstverlening in de Parkflat zal voortzetten.

De leden mochten hun stem uitbrengen en kozen uiteindelijk met een meerderheid van 80% voor verkoop. Wij zijn bijna twee jaar betrokken geweest bij het verkoopproces , vertelt Hidde Weerstra van Stadium. Afgelopen april werd deze partij de koper. Weerstra, woonachtig in Amsterdam, is in die paar maanden tijd al een vertrouwd gezicht geworden binnen de Parkflat.

Tijdens een rondleiding door het gebouw groet hij bewoners en medewerkers en maakt hij soms een praatje. Ik kom hier meestal één of twee keer per week.

tijdelijke huurders in de leeftijd van twintig tot zestig jaar uit de Parkflat vertrekken.

de kleinste woningen gaan we samenvoegen met iets grotere appartementen.

Het personeel van Parkflat Stadsfenne is gefaseerd overgegaan naar Zorggroep Hof en Hiem, maar werkt nog wel in de Parkflat. Dat zijn dus de mensen die werken in de keuken en het restaurant, het winkeltje, tijdens activiteiten, in de wasserette, bij de receptie en die 24 uur per dag zorg verlenen. Het is een ontzettend hecht team, sommigen werken hier al jaren. Er heerst een groot saamhorigheidsgevoel onder hen. Dus het is voor iedereen mooi dat ze hier zijn gebleven.

Uitsluitend huren Weerstra is vastberaden om te bouwen aan een duurzame toekomst voor Parkflat Stadsfenne. De meeste veranderingen hiervoor vinden achter de schermen plaats. Voorheen konden bewoners een appartement kopen of huren, nu wordt alles huur. Zo kunnen we waarborgen dat de appartementen in goede staat en up to date blijven. Verder wordt de flat weer echt bestemd voor senioren. In de komende maanden zullen de

Grootschalige renovatie Wat de bewoners het meest gaan merken, is de grondige renovatie die op stapel ligt.

Waarschijnlijk begint bouwbedrijf Van Wijnen in de zomer van 2022 met de werkzaamheden.

Weerstra somt op: Nieuwe installaties, een nieuw dak, ramen en puien moeten worden vervangen, gevelonderhoud en veel van de appartementen moeten worden vernieuwd.

Verder gaan we van 114 appartementen naar 104;

Alles om te waarborgen dat Parkflat Stadsfenne toekomstbestendig blijft. Dat is een oprecht streven van Weerstra: De Parkflat is gevestigd op een prachtige locatie, aan de rand van Sneek.

Mensen kunnen hier helemaal zelfstandig wonen en indien nodig gebruik maken van alle diensten en zorg. Ondertussen kunnen ze, als ze dat willen, meedoen aan activiteiten en gezamenlijk eten in het restaurant. Het is heerlijk om in het huis te wonen waar je misschien al het grootste deel van je leven woont, maar het kan zijn dat dat huis op een gegeven moment wat te groot wordt, dat je partner overlijdt of dat je goed voorbereid wilt zijn op de toekomst. Dan is Parkflat Stadsfenne ideaal. De Parkflat is prachtige flat met een mooie groep medewerkers en bewoners. Daar doen we het voor. www.parkflatstadsfenne.nl

ADVERTENTIE

We bedienen de zorg Laagdrempelig, persoonlijk en betrouwbaar: de accountant van Propstra aan de Westersingel in Leeuwarden. Al decennia gespecialiseerd in (para)medische beroepsgroepen. Accountant Douwe Fokkema en adviseur Eelco Draaisma: Het gaat om relatie en vertrouwen.

We bedienen vooral ondernemers en beroepsgroepen in de zorg. Huisartsen, dierenartsen, medisch specialisten, tandartsen, apothekers, paramedische beroepen zoals fysiotherapeuten, ergotherapeuten, podologen en oefentherapeuten. Wat we belangrijk vinden als accountantskantoor is als sparringpartner en adviseur naast onze klanten zitten. Daarom hechten we aan persoonlijk contact. De schaalgrootte van ons kantoor is daar op ingericht, we werken met veertien mensen. Groter wordt het niet, want dan krijg je een andere structuur en cultuur die niet bij ons past.

In 2001 nam Douwe Fokkema het al decennia bestaande accountantskantoor Propstra over, in 2011 stapte Eelco Draaisma in als partner. Het afgelopen jaar pasten ze het interieur van hun kantoor aan de wens van de tijd. Maar het nog steeds bescheiden bordje naast de voordeur van Westersingel 42 laat zien waar het hier binnen om gaat: de inhoud van het vak. Douwe Fokkema: Je groeit mee met de tijd waarin digitalisering een steeds meer voorname rol speelt en waardoor veel zaken, ook in financiële dienstverlening, vereenvoudigd en versneld worden. Tegelijk is het de kunst om daarbinnen je eigen ding te blijven doen en te luisteren naar de wens van de klant.

Niet iedereen omarmt het digitale op dezelfde wijze. Het is aan ons om daar passend mee om te gaan, ook dat is maatwerk. In de kern gaat het er om dat wij ons werk als accountant zorgvuldig doen en blijven doen.

Focus op het werk Eelco Draaisma: De zorg in Nederland staat op hoog niveau, het zijn vakgebieden waar de inhoud gaat voor het andere. De wens de beste zorg te leveren staat voorop. Bij ons is dat net zo. Omdat we al zo lang de zorg bedienen vanuit ons vak hebben we een brede kennis van tal van (para)medische vakgebieden. Daarom zijn we in staat om afwegingen te maken en onze klanten gericht van advies te dienen. Wij luisteren en adviseren, zij nemen uiteindelijk de beslissing.

Het is een vak waarin voor ons de waarde van het vertrouwen telt door de relatie die je met elkaar hebt.

Het is een vak waarin voor ons de waarde van het vertrouwen telt door de relatie die je met elkaar hebt. Het financiële is niet iets wat je

zomaar deelt. Of het nu gaat over vermogen, fiscale afwegingen, ouderdomsvoorziening, bedrijfsovername of beeindiging, over de rechtsvorm van de praktijk of het rondkrijgen van financiering: onze klanten delen dat met ons, omdat zij zich willen focussen op hun werk, praktijk en bedrijf. Dat is waar wij ze als accountant en adviseurs bij helpen. www.propstra.nl

ADVERTENTIE

De medewerker staat centraal Dat zeggen Melina Rakic en Dick de Wit van Trajectum, de organisatie die mensen helpt met een licht verstandelijke beperking en onbegrepen, risicovol gedrag. Wij hebben het hierbij vooral over mensen die door hun complexe gedrag ergens anders niet altijd goed worden begrepen. Trajectum doet dit vanuit 11 locaties, in Noord- en Oost-Nederland. We hebben een unieke landelijke positie in de forensische en SGLVB-zorg (sterk gedragsgestoord licht verstandelijk beperkt - red.). Cliënten uit het hele land die het op eigen kracht niet redden en nergens anders terecht kunnen, komen bij ons terecht, legt De Wit uit.

En daar zijn ze bij Trajectum best een beetje trots op. Het zegt iets over onze medewerkers, die met een groot hart en toewijding begeleiding bieden en veiligheid creëren. Om dat te kunnen doen moeten onze medewerkers goed toegerust zijn. De medewerker zal altijd voor het belang van de cliënt gaan, bij Trajectum staan onze medewerkers op de eerste plaats.

Uitdaging Als wij onze medewerkers kunnen helpen zich te ontwikkelen en hij of zij voelt zich binnen onze organisatie veilig, pas dan zijn we in staat om het goede voor onze cliënten te doen , voegt Rakic toe. Dat vraagt een lange adem van iedereen en is zeker een uitdaging. Onze expertise zit hem vooral in het feit dat we moeilijk begrijpbaar gedrag kunnen lezen en daar iets mee kunnen doen. We willen onze cliënten een handvat geven, zodat ze hun leven weer kunnen opbouwen.

Passage uit een cliëntverhaal: Van lieve vrolijke jongen naar agressieve drugsverslaafde. Jasper zakte steeds verder weg. Het ging pas echt slecht met hem toen hij een jaar lang op straat rondzwierf en zijn moeder vreesde voor zijn leven. Tot hij bij Trajectum terecht kwam en eindelijk een leven kon opbouwen.

Veiligheid speelt binnen Trajectum een belangrijke rol. Rakic: Het is in elke situatie weer rekening houden met hoe een cliënt zou kunnen reageren. Risico s inschatten en daarop anticiperen, mocht de situatie daar om vragen.

Dat vraagt een bepaalde expertise en een groot empathisch vermogen.

Een medewerker van Trajectum werkt met z n hart, maar ook vanuit z n professie , zegt De Wit. Op dat snijvlak ben je actief, daar moet je een evenwicht in zien te vinden. Individueel, maar ook in het team waarin je werkt. Ik denk dat we daar met elkaar goed in slagen. Trajectum zorgt als organisatie voor de randvoorwaarden, maar onze medewerkers doen het belangrijke werk, dat kunnen we niet vaak genoeg benadrukken.

Uit een cliëntverhaal: We willen dat deze unieke vorm van zorg bekend wordt in heel Nederland. Zo kunnen cliënten in het hele land er voordeel van hebben. Een reactie van ouders die uitermate tevreden zijn over de behandeling van hun zoon op één van de locaties van Trajectum.

Ambulante zorg Naast behandeling op één van de locaties van Trajectum, is het ook mogelijk om cliënten in hun eigen omgeving te begeleiden. Mensen die bij Trajectum komen zijn vaak onthecht en getraumatiseerd , geeft Rakic aan. Die cirkel willen wij doorbreken en dan is het in bepaalde gevallen niet verstandig om iemand weer in een andere omgeving onder te brengen. Wij zien deze ambulante zorg de laatste tijd behoorlijk

Melina Rakic en Dick de Wit toenemen. Dat willen we de komende jaren ook verder uitbouwen.

Dit werk doet ertoe Personeel Werken bij Trajectum is pittig en complex, maar zeker ook uitdagend. Net zoals op zoveel plekken in de zorg, heeft ook Trajectum te maken met een tekort aan personeel. Hoe we dat op gaan lossen? , herhaalt De Wit. Het begint in elk geval met het behoud van onze huidige medewerkers.

Dat doen we onder andere door de randvoorwaarden zo goed mogelijk op orde te Melina Rakic maakt sinds anderhalf jaar deel uit van de Raad van Bestuur. Zij is psychiater en heeft altijd met complexe groepen gewerkt. Zij weet dat geen dag hetzelfde is en dat je daar als medewerker van Trajectum goed mee om moet kunnen gaan.

Dick de Wit trad in mei 2020 toe tot de Raad van Bestuur. Hij is z n hele leven werkzaam in de zorg en heeft daarin regelmatig met complexe doelgroepen en organisaties te maken gehad. Hij vindt het belangrijk om daadwerkelijk iets bij te kunnen dragen aan de maatschappij.

hebben, zoals goede opleidingen en een veilige werkomgeving. Het werk dat onze mensen doen is zo belangrijk, het draagt bij aan het welbevinden van de maatschappij, aan een veilige samenleving en het is de vraag wat die maatschappij daar voor over heeft.

In het begin was ik teruggetrokken, maar later ging het gemakkelijker , vertelt cliënt Isabel, die geholpen werd bij Trajectum Cliënten weigeren doen we niet , gaat Rakic verder. Ook tijdens corona zijn we er in geslaagd om ons werk goed te blijven doen, dankzij de enorme inzet op de werkvloer. Toen is opnieuw duidelijk geworden dat onze medewerkers een groot hart voor hun cliënten hebben en daar mogen we met elkaar trots op zijn. Dit werk doet ertoe, je doet écht iets goeds als je bij Trajectum werkt. Mensen helpen is dankbaar werk, daar krijg je heel veel voor terug. Je helpt ze op weg om weer zelfstandig verder te gaan. Dit werk geeft ook betekenis aan je eigen leven.

Ben je nieuwsgierig geworden naar werken bij Trajectum, dan ben je welkom. Kijk voor actuele vacatures op www.werkenbijtrajectum.nl.

Meer weten over onze organisatie en het uitgebreide verhaal van onze cliënten Isabel en Jasper? Kijk dan op www.trajectum.nl

ADVERTENTIE

Ruimte voor persoonlijk groei binnen een dynamische wereldwijde werkomgeving eLabNext, dé life science IT-organisatie uit Groningen en onderdeel van Eppendorf, is groeiende. Het gaat zo goed dat de organisatie constant (en dringend) op zoek is naar nieuw talent, met name software developers en accountmanagers. eLabNext stelt laboratoria in staat om de efficiëntie en kwaliteit van onderzoek te verbeteren met behulp van uitgebreide en flexibele software oplossingen. eLabNext stelt wetenschappers in staat om waardevolle ontdekkingen op verschillende onderzoeksgebieden te realiseren en draagt daarmee bij aan de toegevoegde waarde die life sciences-onderzoek onze wereld kan bieden.

Dit kan omdat met onze oplossingen life sciencelabs sneller, efficiënter en nauwkeuriger kunnen werken, terwijl ze tegelijkertijd de kosten verlagen , geeft Jasper Dijkstra op het kantoor in Groningen aan. Het digitaliseren van laboratoria is de laatste jaren in een stroomversnelling gekomen en de oplossingen van eLabNext spelen daarin een belangrijke rol. We zijn wereldwijd actief en hebben accountmanagers op verschillende plekken in de wereld zitten om onze klanten zo goed mogelijk te kunnen bedienen. Zo hebben we een kantoor in de Verenigde Staten, zijn we vanuit Duitsland en Italië actief en kijken we naar mogelijkheden om ons op nog meer plekken te vestigen , maakt Dijkstra duidelijk.

Kansen eLabNext is voor het commerciële team op zoek naar mensen die een laboratoriumachtergrond hebben. Dijkstra: En dan het liefst uit de life sciences hoek, dus mensen die een opleiding of ervaring hebben in sectoren zoals biologie, geneeskunde, farmacie of BME. Wij vinden het belangrijk dat accountmanagers onze klanten inhoudelijk kunnen adviseren. Dit werk biedt een mooie kans om vanuit een wetenschappelijke achtergrond iets nieuws te gaan doen en jezelf te ontwikkelen. Voor onze software developers geldt het overigens niet dat zij uit de life sciences hoek moeten komen.

Binnen eLabNext krijgen medewerkers uitgebreide mogelijkheden om zich te ontwikkelen. Niet voor niets hebben we het budget voor opleidingen en persoonlijke groei onlangs verdrievoudigd. Daarnaast zijn binnen eLabNext (en Eppendorf) collega s met veel ervaring actief, waardoor nieuwkomers zich snel

en adequaat het werken bij onze organisatie eigen kunnen maken. Het verschil met grotere organisaties is volgens Dijkstra dat nieuwe eLabNext bestaat uit drie onderdelen die een laboratorium naar een hoger niveau tillen. Dit zijn eLabJournal, eLabInventory en eLabProtocols. eLabProtocols is een snel en gebruiksvriendelijk systeem voor het ontwerpen en delen van protocollen en Standard Operating Procedures. Met eLabInventory, een voorraad- en sample management systeem, kan de voorraad inzichtelijk worden gemaakt, de opslaglocaties beter worden georganiseerd en van elk sample een volledig audit trail worden bijgehouden. Voor een totaaloplossing is er eLabJournal, een alles-in-één elektronisch lab-notebook, dat de functionaliteiten van eLabProtocols en eLabInventory combineert, en daar een gebruiksvriendelijk elektronisch labjournaal aan toevoegt.

De naam eLabNext wordt sinds april van dit jaar in alle uitingen gebruikt, in plaats van Bio-ITech. eLabNext dekt veel beter de lading van wat we doen , legt Dijkstra uit. We werkten hiervoor met verschillende merken en namen en meerdere websites. Dat zorgde voor enige verwarring in de markt. Uit onderzoek bleek dat de productnamen de meeste bekendheid hadden.

Voor een optimale aansluiting met de producten hebben wij besloten om voortaan eLabNext als handelsnaam te hanteren.

Daardoor is het voor (potentiële) klanten, maar ook voor nieuwe medewerkers, veel duidelijker geworden wie we zijn, wat we doen en waar we voor staan.

medewerkers sneller bepaalde verantwoordelijkheden krijgen. En gaat er eens iets mis, dan lossen we dat op. Dat past bij het ontwikkelen van jezelf.

Stabiele organisatie Als onderdeel van de Eppendorf groep is eLabNext een stabiele organisatie dat zekerheid biedt. Dijkstra: Dat klopt. Zowel financieel als juridisch, maar het biedt ook ontwikkelingsmogelijkheden. Als medewerker van onze organisatie kun je vanuit Groningen werken, maar kies je liever voor een (tijdelijk) avontuur elders in de wereld, dan kan dat ook. We beschikken over een uitgebreid netwerk van kantoren, die vallen onder Eppendorf, en van daaruit kun je aan opdrachten elders in de wereld werken. Kortom, je krijgt binnen onze organisatie veel vrijheid en flexibiliteit om te werken op de wijze die het beste bij jou past. En tenslotte kun je meegroeien met een organisatie dat laboratoria over de hele wereld als klant heeft. Maatwerk staat daarbij voorop en dat maakt dit werk zo interessant. Geen lab is hetzelfde en klanten hebben altijd weer andere wensen, die je in overleg met de software developers probeert in te vullen. Dat maakt het werk uitdagend en inspirerend, elk dag opnieuw.

Heb je een life science achtergrond en ben je geïnteresseerd in werken bij eLabNext, neem dan contact op: 050-7200055. www.elabnext.com

ADVERTENTIE

Wij zijn koploper in zorgtechnologie Technologie in de zorg is niet meer weg te denken, daar weten ze bij TSN alles van.

Al vele jaren maken de medewerkers van de organisatie gebruik van allerlei technologische toepassingen die ondersteuning bieden in de zorg en bovendien de zelfredzaamheid van de cliënt vergroten. En natuurlijk staat hierbij ook de veiligheid van de cliënt voorop , zegt Danny Alting, regisserend wijkverpleegkundige en zorgtechnologie ambassadeur bij TSN.

Danny Alting en Marit Dekker Zijn collega Marit Dekker, projectleider zorgtechnologie en innovatie, kan die woorden bevestigen. Afhankelijk van de situatie van de cliënt kijken we naar het juiste middel, passend bij de zorgvraag. Dat kan de ene keer een lichtsensor zijn, de andere keer is zorgrobot Tessa de oplossing. Daarover later meer.

Zorgcentrale TSN richt zich op de verzorging en verpleging van cliënten die thuis wonen, in Groningen, Drenthe en een deel van Overijssel en Gelderland.

Daarnaast heeft TSN 3 zorglocaties, te weten Voor Anker in Hoogezand, Ebbingepoort en Mercator in Groningen. Om de 5.000 thuiscliënten de juiste verzorging en verpleging te kunnen bieden zijn er 85 wijkteams actief. Verder beschikt TSN over een eigen zorgcentrale die 24/7 bereikbaar is. Daar zitten professionele verpleegkundigen, die de eerste hulpvraag van cliënten goed kunnen afhandelen , geeft Danny aan. Verder beschikt TSN over specialistische teams voor verpleegtechnische zorg, nachtzorg, dementie, wondzorg, palliatieve zorg, parkinsonpatiënten en voor nazorg bij een beroerte. TSN heeft het hele pakket van zorg en specialistische zorg in huis.

Wij dragen bij aan een situatie waarin mensen langer en veilig thuis kunnen blijven wonen, waarbij de zelfredzaamheid dankzij zorgtechnologie toeneemt.

Prettig Gebruik maken van technologische hulpmiddelen gaat uiteraard niet van de ene op de andere dag.

Ten eerste moet de cliënt het willen en daarnaast moet ook het zorgpersoneel weten wat er allemaal mogelijk is. Marit: We hebben daarvoor twaalf collega s uit de wijkverpleging opgeleid tot

zorgtechnologie ambassadeurs. Zij brengen de mogelijkheden onder de aandacht van de teams.

In tegenstelling tot wat wellicht nog wel eens wordt gedacht, ervaren de meeste cliënten het gebruik van technologische zorgoplossingen als prettig. Neem het beeldbellen. Daarmee geef je de cliënt de eigen regie terug, naast meer privacy.

Je hoeft dan bijvoorbeeld niet elke keer iemand in je huis toe te laten. Zeker in coronatijd is beeldbellen in een stroomversnelling gekomen.

Wat blijkt nu, veel cliënten vinden dat ze via beeldbellen sneller in contact kunnen komen met een verzorgende dan met een huisbezoek. Naast het beeldbellen moet je een cliënt uiteraard ook nog wel fysiek zien en daar zorgen we dan ook voor.

Cliënten ervaren de technische zorgoplossingen vaak als prettig.

Specialist Een ontwikkeling die ook in een stroomversnelling is gekomen, is het gebruik van smart glass. Vaak toegepast bij bijvoorbeeld wondzorg. Normaal gesproken moet er dan een specialist mee naar de cliënt, maar dankzij de smart glass, waarbij een camera op een bril zit gemonteerd, kan de specialist op afstand met haar collega in de wijk meekijken. Dit zorgt voor een effectieve inzet van onze medewerkers en het scheelt veel reistijd.

De lichtsensor is al even benoemd. Als iemand s nachts uit bed gaat, bijvoorbeeld om naar het toilet te gaan, springt het licht automatisch aan.

Een heel eenvoudige oplossing waar cliënten erg

blij mee zijn. Van dezelfde eenvoud is de bedmat, die onder een matras ligt. Is de cliënt s nachts langer dan een bepaalde tijd van bed, dan gaat er automatisch een seintje naar onze zorgcentrale.

Iemand kan bijvoorbeeld gevallen zijn en dan is het van belang om snel ter plekke te komen. De bedmat geeft met name mantelzorgers en familie veel rust.

Zorgrobot Tessa Meest in het oog springend is natuurlijk robot Tessa, die de cliënt kan helpen om op de juiste momenten op een dag bepaalde handelingen te verrichten. Dat kan gaan van douchen tot eten en van medicatie tot het afspelen van muziek. De reacties op Tessa zijn erg positief, cliënten zien haar echt als een maatje en raken er aan gehecht.

Datzelfde geldt voor de elektronische kat en hond, die door cliënten die deze in huis hebben echt als maatje worden gezien.

Uiteindelijk moet elk technologisch hulpmiddel zorgen voor ondersteuning in het leven en de zorg van een cliënt , legt Danny uit. Het zorgt er voor dat we op een andere manier zorg kunnen verlenen, waarbij de regie meer in handen van de cliënt zelf komt. En dat vinden mensen prettig.

Wij ervaren dat cliënten het liefst zo zelfstandig mogelijk thuis willen blijven wonen en dat ze zo lang mogelijk de regie over hun eigen leven willen houden. Technologische zorgoplossingen helpen hierbij om dit veilig te doen. En dat is goed voor de cliënt, de mantelzorger en voor ons als zorgverleners. TSN is niet voor niets koploper in de zorgtechnologie! www.tsn-thuiszorg.nl

54

donderdag 16 september 2021

Eenvoudig alles zelf regelen Speciale service-omgeving voor abonnees Maak nu uw account aan!

Maak het uzelf gemakkelijk met een gratis account op mijn.lc.nl.

Regel voortaan snel en eenvoudig alles zelf. Zoals de vakantieservice, het doorgeven van een verhuizing of een bezorgklacht. Maar dat is niet alles! Met uw account heeft u bij de meeste abonnementsvormen ook toegang tot PREMIUM-artikelen en de complete digitale krant.

Zo kunt u altijd en overal uw eigen vertrouwde Leeuwarder Courant lezen. Kortom, heel veel gemak met slechts één account.

mijn.lc.nl

NoordZ, hét zakelijk platform voor inspiratie en kennisdeling NoordZ verbindt overheid, onderwijs en het bedrijfsleven gericht op 5 actuele pijlers: Duurzaamheid, Werk, Innovatie, Scholing en Ondernemerschap.

Door dit samen te brengen creëren we één centrale plek waar alles samenkomt. o vind je persoonlijke verhalen uit de regio, kennisdossiers en informatie over actuele thema’s die spelen in de samenleving, een overzicht van (semi) publieke initiatieven om het noordelijk ecosysteem beter zichtbaar te maken en vind je de nieuwste vacatures om jouw droombaan te vinden. Je vindt ons niet alleen online, maar ook op live events, waaronder ons eigen jaarlijkse event Trendship.

Nieuwsgierig?

Kijk op www.noordz.nl, volg ons op social media of schrijf je in voor onze nieuwsbrief!

Verbindt zakelijk Noord-Nederland.

donderdag 16 september 2021

55

Krant of magazine drukken?

Een offerte nodig? > info@ndcgrafischbedrijf.nl | www.ndcgrafischbedrijf.nl NDC Print | Leeuwarden | Tel. (058) 284 53 46

Publieksprijs Gouden Gurbes 2021 Uw mening telt!

Stem nu Ondanks dit grillige jaar, vinden er verspreid over onze provincie maar liefst zeven Iepenlofspullen plaats. De uitreiking van de Gouden Gurbes - de Oscars met een knipoog - gaat dit najaar dan ook gewoon door!

Direct stemmen kan via deze QR-code

Een onafhankelijke jury beoordeelt alle voorstellingen, maar ook de mening van het publiek telt. Bezoek een van de voorstellingen en breng uw stem uit. Hiermee maakt u bovendien kans op een van de tien cadeaubonnen ter waarde van € 25,- of twee toegangskaartjes om bij deze feestelijke uitreiking aanwezig te zijn. Stemmen kan via lc.nl/publieksprijs

lc.nl/publieksprijs

BEZORGING DOOR HEEL NEDERLAND*

ALLES VOOR DAK EN GEVEL *UITGEZONDERD EILANDEN

KOM LANGS IN NIJ BEETS ONZE ERVAREN MEDEWERKERS HELPEN U GRAAG! WIJ BESCHIKKEN OVER EEN RUIM OPGEZETTE SHOWROOM. AFSPRAAK NIET NODIG.

RUIM AANBOD GRIND EN SIERBESTRATING SPECIALIST IN HOUT EN PLAATMATERIAAL

OPENINGSTIJDEN: MAANDAG

07.30 - 17.30 uur

DINSDAG WOENSDAG

07.30 - 17.30 uur 07.30 - 17.30 uur

DONDERDAG 07.30 - 17.30 uur VRIJDAG 07.30 - 17.30 uur ZATERDAG

In onze ruim opgezette shop kunt u terecht voor alles wat u verder nog nodig heeft voor uw bouwproject!

08.30 - 12.00 uur

SWIJNSWEI 2A | NIJ BEETS | BOUWPARTNERVANDERMEULEN.NL | T (0512) 460 022