NoordZ juli 2021, editie Friesland

D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21

‘DRUK? PROPVOL! KLANTEN VROEGEN OF IK ME NIET KON LATEN KLONEN’ ZZP’ER CHRIS TIMMERMAN PAGINA 7

LEEUWARDER COURANT

ADVERTENTIE

Zonwering, raamdecoratie in COOL|YELLOW „Wat is het doel van een showroom? Geen onredelijke vraag als je plannen hebt voor een volledig vernieuwde showroom. Het antwoord was verrassend duidelijk door zijn eenvoud. Een klant moet in de showroom tot een weloverwogen keuze komen. Hoe de showroom was ingericht, voldeed niet meer. Het moest dus anders, maar hoe?”

Paul Olijve, directeur van De Haan Westerhoff en COOLYELLOW

Ondernemen met vertrouwen Aan het woord is Paul Olijve, directeur van De Haan Westerhoff en COOLYELLOW. Paul is een echte ondernemer. Hij ruikt de kansen en is een doorpakker met lef en vertrouwen. Zo had het bedrijf eens een ton geïnvesteerd in een automatiseringsproject, toen een drietal medewerkers zijn kantoor kwamen binnenlopen. „Ze wilden toch even met me praten. Nou, ga zitten, koffie erbij. Toen kwam het hoge woord eruit. ‘We denken toch niet dat de nieuwe planningssoftware ons gaat helpen’. Al onze medewerkers zijn professionals die met liefde en passie werken aan een mooi product. Als zij zeggen ‘we kunnen er niets mee’, dan moet ik in actie komen. We zaten toen net in de bouwcrisis, planningssoftware was nog een noviteit, maar we hadden de voordelen ervan wel op ons netvlies.

Dan neem je het verlies en ga je door. Vandaag de dag is planningssoftware een onmisbare post op onze begroting.”

125 monteurs door heel Nederland Met die ondernemende daadkracht is het bedrijf snel uitgegroeid tot een onderneming met 6 vestigingen, 60 servicebussen en 15 hoogwerkers.

Dagelijks zijn onze 125 servicemonteurs door heel Nederland te vinden. „We leveren en monteren grote zakelijke projecten. Denk aan

gemeentehuizen, scholen en kantoren. Daarnaast doen we het onderhoud en service. Waar ons hart ook naar uit gaat, is de particuliere sector. Voor hen hebben we onze nieuwe showroom ontworpen.”

Showroom 2.0 „Een rolluik, een lamellendak, een windblocker, buitenzonwering of, bijvoorbeeld, een terrasscherm zijn aankopen die voor langere tijd het aanzien van je woonomgeving bepalen. Als klant wil je vooraf een realistisch idee krijgen van hoe het er op je huis, in je tuin of op de veranda uit komt te zien. Zonwering gaat immers niet alleen over verkoelen, isoleren, verduisteren, uw interieur beschermen tegen verkleuring, het design moet ook een lust voor uw oog zijn. Onze showroom is ruim opgezet en overzichtelijk ingericht. Je kunt de producten niet alleen zien, maar ook beleven.”

COOLYELLOW website 2.0 Het succes van de showroom vroeg om een vervolg. „Een oriëntatie begint vaak bij een digitale verkenning. Ook daarin kun je klanten tegemoet komen. We maakten onze nieuwe site intuïtief, duidelijk en ook vooral met beleving van onze producten; beelden aangevuld met een korte uitleg in duidelijke taal.

„Aan slechte kwaliteit doen we niet, maar wel aan verschillen in kwaliteit en functionaliteit. Die hebben wij in categorieën onderverdeeld. Dat is overzichtelijk. Bij elk onderdeel weet je of het goed, beter of best is. Vorig jaar is de nieuwe showroom geopend en wat we dachten wordt bevestigd. Onze klanten zijn enthousiast en ze hebben na een bezoek genoeg ‘tools’ om een weloverwogen keuze te maken. ”

dehaanwesterhoff.nl www.cool-yellow.com

De pandemie leerde ons Min of meer per ongeluk werd nog iets belangrijks ontdekt. „Door de coronamaatregelen moeten we mensen op afspraak uitnodigen. Het voordeel is dat onze adviseurs hun aandacht niet meer hoeven te verdelen onder klanten. ‘Ik kom zo bij u’, is niet meer aan de orde. Zowel wij als onze klanten ervaren dat als zeer prettig. Deze wijze van werken gaan we daarom handhaven na deze pandemie.”

NATUUR TUSSEN DE MUUR e lisdodde, die rietsigaar als isolatiemateriaal voor in spouwmuren. Het is zo’n ontwikkeling waarvan je vrolijk wordt. Isoleert als een tierelier. Bouwbedrijf Dijkstra Draisma keek nog verder en stelt dat als te zijner tijd de woning moet worden afgebroken, het isolatiemateriaal als meststof kan worden ingezet voor nieuwe lisdoddes. Hoe duurzaam wil je het hebben?

bijlage. De bekende Nederlandse schrijver/ acteur Ramsey Nasr zei onlangs naar aanleiding van zijn veel besproken essaybundel De Fundamenten in de Volkskrant: „Ik denk dat er niemand is die op zijn sterfbed zegt: ‘Wat ben ik blij dat ik veel geld heb verdiend’.”

Oftewel: het gaat om meer dan alleen maar zoveel mogelijk geld verdienen. Nasr in NRC: „We moeten onze invloed op de natuur en het klimaat afremmen.”

De jongens van de bouw zijn techneuten geworden. ,,Daarin gaan we heel ver ja”, zegt directeur Biense Dijkstra, die dan ook een laboratorium runt. ,,Ik vind dat je onze huizen niet alleen uit elkaar moet kunnen halen en de materialen opnieuw moet kunnen gebruiken. Nee, ook die materialen zelf mogen op den duur niet bestaan uit fossiele grondstoffen.”

Bij Opnieuw! in Buitenpost staat die boodschap in de bedrijfsfilosofie gegrift. Daar maken ze een zetel waarop al 69.000 mensen hebben gezeten, prima geschikt voor kantoorgebruik. Bedrijvenvereniging Zuidoost in Groningen droomt ervan dat ze met alle bedrijven genoeg energie opwekken om al diezelfde bedrijven aan de praat te houden: zonnepanelen, (lage) windmolens, efficiënter verbruik. Alles wordt geprobeerd.

D

Het citaat op de cover: ‘Druk? Propvol!

Klanten vroegen of ik me niet kon laten klonen’ is een parafrasering van hetgeen Chris Timmerman zegt in de reportage op pagina 7. Hij is een van die handige zzp’ers die nimmer om een klus verlegen zitten.

Sterker: hij heeft het drukker dan ooit.

Niet dat dat ook maar enige invloed heeft op de prijs, zegt de Leeuwarder: „Ook nu het heel druk is vraag ik normale tarieven.”

Die honderdduizend woningen die het Noorden de komende jaren wil bouwen, die komen er wel. En een stuk aangenamer dan zoals gebouwd in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw. Een deel zal uit de fabriek van Van Wijnen komen. Allemaal dezelfde straten? Van Wijnen kan in de fabriek gemaakte huizen leveren in 120.000 tot 130.000 soorten. En duurzaamheid is troef natuurlijk.

Duurzaam is een onderdeel van sociaal ondernemerschap, het tweede thema in deze

COLOFON

INHOUD

NoordZ is een bijlage van NDC mediagroep

4

Bouwsector bouwt aan betere bouw Een huis wordt in één dag neergezet dankzij industrialisering

7

De zzp’er heeft het drukker dan druk Mensen huren overal iemand voor in en hebben geen schuur vol gereedschap meer

8

Bedrijvenvereniging voorop in duurzaamheid Voor de mensen, voor de planeet, voor de winst

12

Tiny houses: van comfortabel tot off grid Het idee van kleine huisjes lijkt langzamerhand voet te krijgen binnen het overheidsbeleid

15

Het volgende grote ding uit Amerika Column Ronald Mulder

16

Wat is sociaal ondernemerschap?

De wereld verbeteren en je broek ophouden

20

Zonder haar was ik nooit iets met fietsen gaan doen Rubriek De Spiegel met Jan Rijkeboer

24

Gebruikt meubilair op kantoor is handel ‘Er hebben al 69.000 mensen voor u op deze stoel gezeten’

32

Kringloopwinkel viezig? Welnee De kringloop van tegenwoordig is hip

39

Sociaal ondernemerschap kan de wereld veranderen Bedrijven kijken verder: bedrijfsvoering verliest van de publieke opinie

41

Zakelijk met gevoel Presenteren is geen trucje, het komt pas binnen als je authentiek bent

Samenstelling & eindredactie Jan Rozendaal Roel Snijder Theo Zandstra Vormgeving Alie Veenhuizen Telefoon bijlagenredactie 050-5844229 058-2845477 E-mail bijlagen@ndcmediagroep.nl Advertenties/branded content Multiplus Media, Drachten T: 06 44 91 12 63 E: s.osinga@multiplusmedia.nl

Volg NoordZ ook online op het blog: www.noordz.nl

En die stoelen waarop al 69.000 mensen hadden gezeten? Die kwamen bij de NS vandaan.

Veel leesplezier, namens de redactie,

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 3

et wordt allemaal een beetje anders, of heel anders. De manier waarop huizen nu uit de grond worden gestampt, heeft een uiterste houdbaarheidsdatum die niet zo ver in de toekomst ligt. Het moet duurzamer, het moet sneller, het moet met minder mensen, het moet efficiënter.

H

Dat is heus geen verrassing in de bouwwereld zelf. Daar wordt continu nagedacht over de vraag: hoe blijven we het doen, of hoe gáán we het doen? De sleutelbegrippen: samenwerking, materiaalinnovatie, industrieel bouwen, proceswijziging.

Je zou er bijna moedeloos van worden, van al die dingen die anders moeten in de nabije toekomst. Of juist niet. Rolf Koops (foto) kijkt vol verwachting uit naar de enorme woningbouwopgave. De directeur van BuildinG, het kennis- en innovatiecentrum voor toekomstbestendig bouwen in Groningen, ziet de bouwopgave als een uitgelezen kans om innovatie te bevorderen en in de praktijk te brengen. ,,We staan voor een enorme transitie in de bouwwereld. Al die woningen neerzetten is één ding, ze moeten ook allemaal duurzaam zijn, klimaatneutraal en in balans met landbouw en natuur. Je ziet dat de innovaties zich nu razendsnel opvolgen in een wereld die veel mensen nog zien als traditioneel. En dan niet alleen op het gebied van materiaal. Er is meer nodig als we erin willen slagen zoveel woningen van die kwaliteit te bouwen.’’

REGIE IS HET TOVERWOORD Voor het slagen van de woningbouwopgave is het volgens Koops vooral essentieel dat de manier waarop het proces van bouwen van oudsher is ingericht op de schop gaat. ,,Nu is dat projectgeoriënteerd. Dat betekent dat bij elk woonblok bij wijze van spreken een heel proces op gang komt van aanbestedingen, inschrijvingen, inkopen, vergunningen aanvragen en wat dies meer zij. Als we dat op die manier blijven doen, dan lukt het niet om in korte tijd heel veel extra huizen te bouwen. Dat moet anders.’’

Regie is het toverwoord in dezen. ,,Het wordt tijd voor een groot, overkoepelend innovatieplan dat niet alleen gaat over de techniek, maar ook over het proces. Daarin wordt afgestemd wat wanneer waar gebouwd wordt, op welke manier en door wie.

We moeten gaan denken in een ander systeem, analoog aan de bouwinformatiemodellen die door grotere bouwbedrijven al worden gebruikt.’’

In zo’n model, afgekort BIM, wordt alle informatie rond een te bouwen constructie digitaal vastgelegd. Van materiaal tot afmetingen, van kosten tot leidingwerk, van milieuspecificaties tot fasering. Standaardiseren van het proces betekent volgens Koops niet dat er een eenheidsworst aan type woningen ontstaat. ,,Het is eerder andersom. Meer massa betekent meer ruimte voor betaalbaar maatwerk en inpassing in de omgeving.’’

Een BIM is er vooral op gericht de grote faalkosten in een bouwproces te verlagen. ,,Ik denk dat een dergelijk systeem versneld ingezet zou moeten worden voor de ontwikkeling van hele gebieden. Zodat alle partijen precies weten wat wanneer van ze verwacht wordt.’’ Die faalkosten waren al een belangrijke drive voor innovatie in de bouw. Het BIM is een manier om daar wat aan te doen, in de wijze van bouwen zelf is

Stikstof, PFAS, corona, materiaalkosten, personeelstekort, duurzaamheid. Zoek maar een crisis uit, de bouw kent ze allemaal. O ja, en dan moeten er de komende jaren in het Noorden ook nog even 100.000 woningen worden gebouwd.

Hoe dan? De sector zoekt hard oplossingen in innovaties, samenwerking en systeemveranderingen.

ving al eens de prestigieuze Koning Willem I-prijs vanwege de industriële aanpak. Robots in de fabriek bouwen complete gevels op. Toch maakt de bouwgroep het echte verschil met veruit de meeste andere bouwers op een ander terrein: de absolute nadruk op duurzaam. Minder CO2, meer circulariteit, minder footprint, meer biobased. De ambitieuze doelen lopen als een rode draad door het bedrijf. ,,Daarin gaan we heel ver ja’’, zegt directeur Biense Dijkstra. ,,In wezen leggen we alles wat we doen op de weegschaal van de LCA, de levenscyclusanalyse en die van de CO2footprint. Wij gaan voor écht circulair, dat is een hele stap verder dan recycling. Ik vind dat je onze huizen niet alleen uit elkaar moet kunnen halen en de materialen opnieuw moet kunnen gebruiken. Nee, ook die materialen zelf mogen op den duur niet bestaan uit fossiele grondstoffen.’’

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Mariska de Groot

BOUWSECTOR BOUWT AAN BETERE BOUW ook veel te winnen. De industrialisatie van de bouw is wat dat betreft bezig een modieus begrip te worden, misschien wel dé manier om snel slagen te maken.

VAN WIJNEN: KANT EN KLAAR Weinig bouwbedrijven zijn er zo ver in als Van Wijnen. In Gorredijk worden al jaren geprefabriceerde casco’s fabrieksmatig afgebouwd. Dit jaar wordt een nieuwe fabriek in Heerenveen opgeleverd waarin de industrialisatie van de bouw nog een stapje verder gaat. Daar rollen straks ook volledige gevels kant en klaar van de band.

Directeur Smart Assembly Alex Diender is al jaren zoet met de industrialisering binnen Van Wijnen. ,,Het lijkt een logische stap om op deze manier te gaan produceren, maar het is een hele omwenteling. En uiteindelijk is het essentieel om bouwprojecten levensvatbaar te houden, en misschien wel om de hele woningmarkt open te breken.’’

Dat laatste zit hem vooral in de kosten.

Jazeker, Van Wijnen investeerde fors in de fabriek, meer dan 100 miljoen euro. Maar uiteindelijk gaat zich dat terugverdienen.

Sterker nog: de efficiëntieslag die het bouwbedrijf ermee maakt is zo groot, dat de prijs van woningen op den duur omlaag kan, zodat een eigen huis voor meer mensen in zicht komt. ,,De grootste winst zit hem in het voorkomen van fouten. Die komen nu bij elk nieuwbouwproject voor, eigenlijk omdat elk project als het ware een nieuw project is. Veel nieuwbouwprojecten zijn daardoor zelfs verlieslatend. Door industrieel te gaan produceren, haal je heel veel faalkosten uit het proces. Dit systeem werkt overigens alleen voor grote hoeveelheden. De traditionele mkb’er in de bouw blijft ook keihard nodig voor maatwerk.’’

Temeer omdat Van Wijnen steeds verder wil gaan met automatisering. Dat geldt niet alleen voor de productie, maar het hele bouwproces. ,,Met één druk op de knop moet je straks alles in gang zetten. Alle documenten, de vergunningen, de bouwtekening, alles. Normaal ben je daar een half jaar zoet mee. Wij willen voor onze waaier

4 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21

aan standaardbouwdelen dat hele proces van tevoren al in het systeem hebben.’’

In de fabriek in Heerenveen worden straks plafonds, vloerdelen, gevels, casco’s, toiletgroepen, badkamers en meer in standaardmaten gefabriceerd. Zodat volledige woningdelen op de bouwplaats alleen nog maar gemonteerd hoeven worden. Vanwege de al bekende maten, is het overbodig steeds opnieuw langs dezelfde vergunningafdelingen te gaan.

ALLES PAST OP ALLES Dat klinkt misschien een beetje als eenheidsworst, die standaardbouwdelen. Maar dat is nogal relatief. ,,We hebben alle bouwdelen in een aantal variaties. Ze zijn allemaal te combineren, omdat alles op alles past. Op die manier kunnen we 120.000 tot 130.000 verschillende soorten woningen bouwen. Vergelijk het met een 3D-planner van een keuken. Je voert de maten van je bouwgrond in en zoekt er vervolgens je favoriete vloer, gevels, keuken en alles bij.

Druk op akkoord en de fabriek gaat aan het werk.’’

Zo bouwde Van Wijnen al heel wat woningen. Diender: ,,Ik geloof niet dat wij bouwers de komende jaren honderdduizend huizen kunnen neerzetten op de traditionele manier. Dan móeten we wel industrieel gaan denken. Wij kunnen op onze manier binnen twee jaar tussen de drie- en vierdui-

Het is tijd voor een groot plan: wat bouwen we wanneer en waar, hoe en door wie

Geen pur dus, geen andere op olie gebaseerde kunststoffen. Oppassen met beton vanwege de CO2-uitstoot en nog veel meer.

Dijkstra Draisma heeft er een uniek laboratorium voor ingericht om te onderzoeken welke materialen en methoden het beste op de meetlat passen. ,,We hebben een innovatieteam met mensen die niet uit de bouw komen. Die kijken met heel andere ogen en dat is precies wat we nodig hebben.’’

zend woningen en appartementen per jaar produceren. En dat is pas het begin. Nu is het vooral zaak de wet- en regelgeving zo aan te passen dat het bouwproces in het industriële systeem past. Dat is hard werken, maar het moet lukken, anders staan we straks met een Porsche in de file.’’

RIETSIGAREN Een voorbeeld? Isolatiemateriaal in spouwmuren is doorgaans polystyreen, een op aardolie gebaseerde kunststof. Dijkstra Draisma toonde al aan dat cellulose (papierpulp) uitstekend werkt, de LCA fors opstuwt en de CO2-footprint verlaagt. Maar het kan nog beter: lisdodden, van die rietsigaren die je geregeld aan de waterkant ziet. ,,We schrokken bijna van de tests daarmee.

Die waren extreem gunstig. Het materiaal isoleert fantastisch en het gebruik ervan is zelfs CO2-positief.’’

BUURSEMA: VERDUURZAMEN De wet- en regelgeving is zo’n factor van belang die buiten de bouwsector zelf ligt.

Datzelfde geldt voor een andere factor van belang: de wereldmarkt. Erik Buuursema ziet daarin een grote uitdaging op weg naar de grote bouwopgave die voor ons ligt. De directeur-eigenaar van Buursema Bouwbedrijf uit Erm (107 man op de loonlijst) ziet dat de omstandigheden iedereen in de sector nopen meer samen te werken.

Dat komt zo: de lisdodde groeit geweldig in een veenweidegebied (op een proeflocatie in de buurt van de bouwfabriek in Dokkum). Door het onder water zetten van deze veenweide bespaar je alleen al 20 ton CO2 per hectare. Tijdens de groei slaat het gewas CO2 op. En als het isolatiemateriaal niet meer gebruikt wordt, bijvoorbeeld omdat een woning wordt afgebroken, kan de oude lisdodde dienst doen als meststof voor nieuwe lisdodde. ,,Dat is circulair. Het spul is elk jaar te oogsten, zonder dat de grond uitput. Voor boeren betekent het bovendien een lucratief, nieuw verdienmodel.’’

,,De schaarste aan hout, staal en andere bouwmaterialen is een wereldwijd probleem. Die zorgt niet alleen voor hogere kosten, maar ook voor vertragingen. En daarmee nemen de risico’s voor aannemers en bouwbedrijven flink toe. ,,Ook door crises als die rond stikstof en PFAS.’’ Net als Alex Diender ziet hij een oplossing in het industrieel produceren. ,,Prefab wordt steeds meer toegepast. Bij ons met name in de verduurzamingsopgaves die er liggen, omdat wij geen nieuwbouwers zijn.

Ik denk dat de bouwwereld innig moet samenwerken om in korte tijd veel woningen te kunnen bouwen en kan verduurzamen. Het zou zo maar kunnen dat in de toekomst casco’s en andere bouwdelen geprefabriceerd worden in de fabriek, waar ook de MKB-bouwbedrijven kunnen inkopen en ze zelf kunnen monteren.’’

En zo experimenteert het innovatieteam met nog veel meer. Een nieuw type warmtepomp bijvoorbeeld, alternatieven voor beton, proeven met waterstof, de inzet van drones, testgewassen met van alles en nog wat. „Onlangs zijn we als initiator gestart met een geothermieboring van 2,7 kilometer diepte naar water van 92 graden Celsius om de gebouwde omgeving mee te verwarmen. We zijn in wezen een techbedrijf geworden.’’

De traditionele manier van bouwen is eindig, denkt hij. ,,Inschrijven op de laagste prijs en dan je best doen een beetje winst te maken dat is niet de manier, zeker niet als je intussen ook nog flink wilt innoveren.

Dan moet je gewoon goede prijsafspraken maken, elkaar wat gunnen en de handen ineenslaan.’’

DIJKSTRA DRAISMA: 100% CIRCULAIR Industrialiseren en slim zijn. Die weg sloeg bouwgroep Dijkstra Draisma (hoofdkantoor Dokkum) jaren geleden ook al in. Het ont-

ROLF KOOPS

Rest de vraag: hebben we daar iets aan in ons streven de komende jaren honderdduizend woningen te bouwen? Jazeker. ,,We zetten een huis in een dag neer dankzij het vergevorderde geïndustrialiseerde productieproces. Dan is het ook nog een woning die geheel te demonteren is en vier tot vijf keer beter dan de duurzaamheidsnorm. Die bouwopgave redden we zonder problemen, als we het maar slim aanpakken.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 5

ADVERTENTIE

Koploper in industrieel bouwen met hout „We hebben alles in eigen huis”, zegt Jan van der Meer, algemeen directeur van VDM Woningen.

Met die zin vat hij de werkwijze van VDM Woningen samen. De onderneming ontwikkelt, produceert en bouwt voor zowel zakelijke als particuliere opdrachtgevers. In Nederland zien we momenteel een verschuiving ontstaan van traditionele bouwmethoden naar industriële prefab productiemethoden. Wij doen dit al minstens 50 jaar in houtskeletbouw en hebben daardoor een grote voorsprong. Hout is milieuvriendelijk, licht en geschikt voor aardbevingsbestendig bouwen.”

Kees Buitenwerf en Jan van der Meer

„Projectontwikkelaars en particulieren zijn erg enthousiast over deze hoogwaardige bouwmethode voor een scherpe prijs. Als 180 nuchtere vakmensen zijn wij daar best wel trots op. Al noemen we dat zelf liever ‘Grutsk’.”

Hoog kwaliteitsniveau op geheel Eigen Wijze Kees Buitenwerf, financieel directeur van VDM Woningen vertelt over de ervaringen van opdrachtgevers: „Tijdens de oplevering van een woning gaan we met de toekomstige bewoners en een onafhankelijk deskundige een controle uitvoeren. We kijken of er beschadigingen ontstaan zijn aan bijvoorbeeld glas of deuren tijdens de bouw, onzorgvuldig gemonteerde onderdelen en of alle klantwensen zijn uitgevoerd.

Vaak horen we van de opdrachtgever dat onze woningen netjes worden opgeleverd, met slechts weinig opleverpunten. Een hoog uitvoeringsniveau, met oog voor de kleinste details. Dat lukt ons doordat we het hele bouwproces in eigen beheer te hebben. Ontwerp, productie en plaatsing, afbouw en installatietechniek; we hebben alles in eigen hand en leggen de lat daarbij zo hoog mogelijk.”

Relatie met de toekomstige bewoners „Kwaliteit begint bij de kennismaking”, zegt Jan. „Als wij een droomhuis samen willen creëren, moeten we zorgvuldig het gesprek aangaan, blijven luisteren, klaar staan voor vragen én altijd

openstaan voor verbeteringen. Korte lijntjes zijn belangrijk. Wie een huis bij ons laat bouwen, krijgt om die reden een persoonlijke klantenbegeleider.” Deze is zowel werkvoorbereider als uitvoerder van de woning, weet alle ins- en outs en is het enige aanspreekpunt waar de koper mee te maken heeft. „Voor het kennismakingsgesprek met de klantenbegeleider trekken wij een hele dag uit.

Toekomstige bewoners krijgen een rondleiding door onze showroom en alle details worden besproken. De tekeningen komen op tafel en samen wordt gekeken naar de plaatsing van de stopcontacten, het lichtplan, het aantal zonnepanelen en nog veel meer. Mocht de opdrachtgever thuis toch nog tot andere inzichten komen dan is dit geen probleem, voor dergelijke beslissingen nemen we graag de tijd. Gewoon, Eigen Aardig zijn en van begin tot eind écht naast elkaar staan bij de totstandkoming van een nieuw thuis. Dat vinden we hier niet meer dan normaal.”

De reis gaat door Het is telkens weer een belevenis om een braakliggend terrein langzaam te zien veranderen in een comfortabele leefomgeving. Een bijzonder ijkpunt voor kopers is de cascomontage van hun woning. „De verschillende elementen worden onder ideale condities vervaardigd in onze productiehallen in Drogeham. Geen vorst, regen

of harde wind die de kwaliteit van het bouwmateriaal kunnen aantasten. Eenmaal op de bouwlocatie werpt dit zijn vruchten af. Alles past perfect en in één dag hebben we een compleet wind- en waterdichte woning gerealiseerd”, benadrukt Jan. „Uiteraard nodigen we de toekomstige bewoners uit voor zo’n heugelijk moment. Na de casco montage krijgen ook zij zo meteen een goed idee van de binnenruimtes. Het enthousiasme is groot en de inrichting wordt dan vaak al besproken.” „Het klantcontact tussen klantenbegeleider en koper blijft ook daarna. Er is vaak wekelijks contact en er vinden nog een aantal ruwbouwcontroles in de woning plaats. Een goede afstemming is en blijft een absolute voorwaarde.

Naast goede ontwerpers en bouwers zijn we daarom ook goede begeleíders.”

De lat ligt hoog VDM Woningen legt de lat hoog. „Bij alle aspecten die bij het kopen en bouwen van een huis gepaard gaan, leveren we die kwaliteit die we zelf ook graag ontvangen en dat ook met het oog op toekomstige generaties. We willen échte woonwaarde leveren. Voor de toekomstige bewoners betekent dat optimaal wooncomfort in een energiezuinige woning.” www.vdmwoningen.nl

Je deur piept al jaren, maar nu je door corona veel meer thuiswerkt, begint het geluid je pas echt te irriteren. Of neem dat keukenkastje dat maar niet lekker sluit; als je dagelijks je eigen koffie moet maken omdat je niet uit de kantoormachine kunt tappen, wordt het tijd dat euvel aan te pakken. Even de vakman bellen dus, die heeft dat klusje zo gepiept!

Ook als het heel druk is vraag ik normale tarieven stuurt zijn opvallend duidelijk gespecificeerd.

Elk zakje schroeven vind je terug in het overzicht. Het hoort erbij, vindt de vakman. ,,We leven in een informatietijdperk, waarin je alles kunt nakijken. Vroeger wist echt niemand wat een aannemer betaalde voor een balkje. Nu zijn er 1001 websites die alles aanbieden en waar iedereen kan bestellen.” Bovendien houdt hij van transparantie, ook voor zichzelf.

BEVOORRECHT Hij zit in een bevoorrechte positie, beseft Timmerman. Hij kan zelf zijn klussen uitzoeken in een markt waarin de vraag naar zijn diensten ruim de tijd overstijgt die hij in een werkweek kan stoppen. Zijn tip voor klanten: vraag niet te veel offertes op voor je klus. ,,Er gaat veel tijd en energie zitten in het uitbrengen van offertes. Als ik merk dat ik nummer 5 in de lijn ben, zie ik er persoonlijk al van af.

Vraag liever drie voorstellen op. Als mensen niet uit drie offertes kunnen kiezen, denk ik niet dat ze dat wel uit acht kunnen.”

CHRIS TIMMERMAN

Tekst Willy Schouwstra Foto Mariska de Groot

Hoed je bovendien voor de klusser die ‘alles’ kan, raadt de vakman aan. ,,Je kunt je specialiseren in vijf, zes richtingen, dan houdt het echt wel op. Niemand kan alles.” Zelf richt Timmerman zich op interieurbouw, keukenmontage, gevelbekleding en maatwerkkasten en -meubels. ,,Ik rol van het een in het ander, het is een beetje hoe de wind waait. Dan weer een periode vol keukens, dan weer wat van dit en wat van dat. En nee: ik doe niet alles zelf. Moet er eerst een wandje worden gestuukt voor ik de keuken kan installeren, dan roep ik de hulp van een stukadoor in. Leidingen leggen? Dan bel ik de installateur.”

leine domper: de timmerlieden, bouwers en klussers hebben een wachtlijst van weken of zelfs maanden. Vakmensen hebben het druk, heel druk. Interieurbouwer en allround timmerman Chris Timmerman is zo’n vakman. Hij maakt werkweken van 50 uur, zijn agenda zit propvol. Een portret van een vakman met liefde voor zijn werk en klanten. ,,Er wordt me vaak gevraagd of ik mezelf niet kan klonen.”

K

Stiekem is Timmerman niet Chris’ officiële achternaam. De Leeuwarder zit echter al zo lang in het vak dat hij wijd en zijd bekend is onder deze geuzennaam en hij hem daarom ook maar gewoon op zijn visitekaartje heeft gezet. Sinds hij op zijn 16de begon met een opleiding tot meubelmaker, en later ook scheepstimmerman werd, is hij altijd in de praktijk aan het werk geweest.

Aanvankelijk voor verschillende aannemers, vanaf 1999 als zzp’er. Het liep eigenlijk vanzelf zo, vertelt hij lachend. ,,Heel simpel: toen ik erachter kwam wat de tussenpersonen die me inhuurden aan mij verdienden, bedacht ik dat ik het beter helemaal zelf kon doen.” Hij begon met ‘factuurtjes tikken’ door zichzelf uit te lenen aan bouwbedrijven, maar werd al snel in alle opzichten eigen baas.

ALTIJD MEER WERK Dat ging van meet af aan prima. ,,Er is altijd wel iemand met een verrot kozijn of een deurtje dat klemt. In mijn vak geldt: als je eerst maar ergens binnen bent, dan is er altijd méér werk te doen.” Ironisch genoeg heeft Timmerman de afgelopen jaren nauwelijks tijd voor dat klemmende deurtje of rotte kozijn.

Grote projecten dienden zich aan. Van de offertes die hij opstelt, mag hij 95 procent ook daadwerkelijk gaan uitvoeren. Onlangs werd hij gevraagd keukens te installeren in een rits nieuwbouwwoningen, hetgeen wekenlang volle werkdagen gaat opleveren.

Corona gaf de opdrachtenstroom nog een extra slinger. ,,Mensen zijn meer thuis en gaan zich ergeren aan dingen die nog moeten gebeuren. Ook zie je dat klanten nu aanpassingen in hun huis willen. Je wilt niet met je hoofd in een kast zitten Zoomen, dus ga je

CIRKEL VAN COLLEGA’S Hij heeft een cirkel van trouwe collega’s om zich heen die hij kan inschakelen om grotere klussen gezamenlijk te klaren. Perfect, vindt Timmerman. ,,Ik heb geen concurrentie, ik heb alleen collega’s. Ik hoef niet te wedijveren, maar zit in een mooi netwerk waarin iedereen elkaar alles gunt. Elkaar kerstpakketten geven?

Nee, dat doen we niet. We helpen elkaar, wijzen door naar elkaar en worden eens per jaar een keertje samen dronken bij een barbecue of zo. En momenteel is het echt ruilhandel, anders worden we gek. Het is gewoon heel druk, de agenda’s staan vol en werken in de avonduren is soms onvermijdelijk.”

DE ZZP’ER HEEFT HET DRUKKER DAN DRUK bijvoorbeeld een deel van de garage als werkruimte laten verbouwen.”

VAKER KWALITEIT De maatschappij verandert bovendien, merkt Timmerman. ,,Er wordt meer uitbesteed, mensen laten overal iemand voor komen. Ik zie niet vaak fietsenschuurtjes vol gereedschap meer, de meeste klanten hebben weinig materiaal in huis of huren het voor een klus gewoon bij een bouwmarkt.”

Dat het wegvallen van vakanties en uitjes de spaarpot van velen heeft gespekt, speelt ook een rol; er blijft wat geld over voor investeringen in onderhoud en verfraaiing van het huis. ,,Mensen kiezen vaker voor kwaliteit”, merkt de vakman op. ,,Natuurlijk zijn er nog steeds wat ik noem Action-mensen, maar velen gaan toch voor duurzaam.”

In zijn werk voor de ‘keukenboer’ voelt Timmerman de nieuwe tijdgeest ook. Kregen

nieuwbouwwoningen ooit allemaal dezelfde keuken en badkamer, tegenwoordig mag de nieuwe huurder zelf kiezen. Kleur, stijl of afwerking; het is veel meer maatwerk. ,,Geen enkele keuken is meer identiek. Superleuk, want je kwakt nu geen negentig dezelfde Bruynzeelkeukens achter elkaar meer in huizen.”

COWBOYS Er is veel wildgroei in de bouwwereld, waar iedereen zich als zzp’er kan aanbieden. Timmerman of installateur is geen beschermde titel, iedereen mag zich zo noemen en zijn of haar diensten onder deze noemer verkopen. „Cowboys”, noemt Timmerman ze. ,,Ongelooflijk ook wat voor prijzen er soms gevraagd worden. Mijn motto is: ook als het heel druk is, vraag ik normale tarieven. Ik wil natuurlijk later graag bij mensen terugkomen.”

De rekeningen die de zzp’er naar zijn klanten

Spannend is het wel, want de leveringen van materiaal laten soms te wensen over. Halffabricaten uit India of China komen niet altijd tijdig aan, met lege schappen als gevolg. ,,Neem kitkokers. Die komen uit het buitenland en worden hier gevuld. Maar het is een beetje moeilijk vullen als je geen kokers hebt.”

Ook andere bestelde producten bereiken Nederland later dan gewoonlijk. Een deur die normaal binnen negen weken wordt geleverd doet er nu gemakkelijk twee keer langer over.

Straks is de pandemie voorbij. Rustiger tijden voor de branche dus? Welnee, lacht Timmerman hardop. ,,Dan gaat iedereen verhuizen, denk ik. De gekte op de woningmarkt komt ooit ten einde toch? Bovendien, er komt nauwelijks nog iemand van de technische opleidingen en mensen worden steeds gemakzuchtiger. Ik maak me totaal geen zorgen. Ik plan altijd een uitloop in bij grotere projecten, maar die tijd heb ik zelden nodig. In die dagen haal ik een particulier klusje uit de kaartenbak. Je moet wel je hele klantenbestand bedienen en nooit vergeten waar je vandaan komt.”

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 7

Voor de mensen, voor de planeet, voor de winst. Gebruikers van bedrijventerreinen steken steeds vaker zelf de handen uit de mouwen om duurzamer te worden. Bedrijvenvereniging Zuidoost in Groningen is aardig op weg als goed voorbeeld.

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Mariska de Groot

BEDRIJVENVERENIGING VOOROP IN DUURZAAMHEID edrijven die met hun eigen energiemaatschappij stroom opwekken en dat onderling uitwisselen, aardgasvrije aansluitingen die elke onderneming bereiken, verkeersstromen die uitstootvrij over het groene bedrijventerrein geleid worden, een CO2-vrije bedrijfszone. Zo ongeveer ziet bedrijvenvereniging Zuidoost de toekomst voor zich van de bedrijventerreinen die zij verbindt.

Dat proberen is een eufemisme voor het herhaaldelijk aandringen dat Bouma en de zijnen doen. Bij gemeentelijke loketten bijvoorbeeld. Heel gemakkelijk gaat dat allemaal niet. ,,Het is voor iedereen een zoektocht, ook voor ambtenaren. Daar zitten heel welwillenden tussen trouwens hoor, maar het is af en toe best moeizaam.

De regels komen uit Brussel, uit Den Haag, van de provincie, en dat moet hier allemaal nog vertaald worden.’’

de zorgt voor steeds hetere zomers en die hebben een negatieve invloed op de werkende mens – vermoeidheid, slechtere prestaties – maar ook op de omgeving.

Energieverbruik gaat omhoog, de luchtkwaliteit naar beneden. Asfalt en beton, in combinatie met warme lucht uit airco’s en het verkeer, drijven de temperatuur op.

Oplossing: bomen, struiken, gras, water. Op bedrijventerrein Euvelgunne wordt daar al serieus naar gekeken.

Tot een jaar of dertig oud zijn die Groningse bedrijventerreinen: Euvelgunne, Eemskanaal, Driebond, Winschoterdiep, Europapark en Roode Haan. De oudere delen zijn toe aan een revitalisatie. Een prachtig moment natuurlijk om meteen even naar het duurzaamheidsgehalte te kijken en te verhelpen wat er schort.

PROJECTEN EN PILOTS Voor sommige leden van de vereniging gaat dat niet snel genoeg, andere wachten rustig af op wat komen gaat. Dat laatste doet het bestuur in ieder geval niet. Het is al jaren bezig met de duurzaamheidsagenda, samen met parkmanager Nico Borgman.

In 2018 startte bijvoorbeeld het project Driebond Aardgasvrij. Een half jaar eerder al ging Wasaweg Energieneutraal van start, de pilot Zun op ‘t Dak begon een jaar later.

Harry Bouma: ,,Dat heeft een extra voordeel, namelijk dat de bedrijventerreinen aantrekkelijker worden om te werken. En dat is eigenlijk ook wel een must. Want zodra bedrijventerreinen niet meegaan in hun tijd, kiezen ondernemers voor alternatieven, voor nieuwe terreinen meestal. En dat moeten we hier niet hebben.’’

B

Dat is precies wat de bedrijvenvereniging doet. Ambitie kun je het bestuur in ieder geval niet ontzeggen. Zonnepanelen moeten er komen op daken, lage windmolens zijn welkom waar het kan, aardgasvrij is in onderzoek, efficiënter energiegebruik en samenwerkingen op dat gebied worden bekeken.

HELPEN ,,Elke ondernemer weet dat de omslag er aan zit te komen, wij zijn er om te helpen de doelen in de transitie te verwezenlijken’’, vertelt Harry Bouma. Hij is voorzitter van Bedrijvenvereniging Zuidoost. ‘Helpen’ klinkt misschien vrijblijvend maar het is het zeker niet. De vereniging is zeer actief, iets wat we ook zien bij andere bedrijfsverenigingen in het Noorden. Het bestuur praat en sleurt, informeert en brengt samen.

NICO BORGMAN

8 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21

HARRY BOUMA

,,We merken dat heel veel van onze leden wel willen, maar dat er nog veel vragen zijn. Mogen kleine windmolens worden geplaatst? Hoe zit het met het terug leveren van energie uit zonnepanelen? Mogen bedrijven die stroom onderling uitwisselen? Welke subsidies zijn er allemaal? En zo zijn er nog veel meer vragen waarop wij proberen antwoord te krijgen.’’

,,Het is zo logisch, als je hier om je heen kijkt’’, zegt Borgman – die ook verenigingsmanager is bij bedrijvenvereniging West, waar duurzaamheid niet minder hoog op de agenda staat. ,,Leg panelen op daken, plaats kleine windmolens, werk samen. Dan komen we een heel eind. En niet te vergeten: laten we de hittestress aanpakken door meer groen aan te leggen.’’

Hittestress dus. De opwarming van de aar-

Het is voor iedereen een zoektocht, ook voor ambtenaren

VERANTWOORD ONDERNEMEN Zoals gezegd: ambitie genoeg. Om die in daden om te zetten heeft Zuidoost zich aangesloten bij een aantal initiatieven.

Groningen Werkt Slim is het nieuwe duurzaamheidsplatform van de vier Groningse bedrijfsverenigingen, de gemeente en de provincie. Het is in wezen een loket in aanbouw waar ondernemers terecht kunnen met hun vragen over duurzaamheid. Bouma: ,,Heel belangrijk. Bijvoorbeeld ook de adviseur die precies kan vertellen welke subsidiepotjes er allemaal bestaan voor onze leden.’’

Sinds vorig jaar is de bedrijvenvereniging deelnemer van het Koploperproject. Ondernemers worden daarin bij de hand genomen in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ze delen hun ervaringen en krijgen advies en workshops om echt stappen te kunnen zetten.

Alles voor de toekomst van Zuidoost. Harry Bouma geniet van die dynamiek. ,,Wij zijn er om te faciliteren, maar de leden moeten het uiteindelijk zelf doen. Het zal gaan, zoals het altijd gaat: een paar pioniers beginnen, de grote jongens volgen en uiteindelijk doet iedereen mee.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 9

ADVERTENTIE

Installaties voor een energiepositieve toekomst „We staan voor een dubbele uitdaging”, zegt Marijn Douma, bedrijfsleider Breman Drachten. We hebben te maken met een woningtekort. Dat betekent bouwen. Aan de andere kant willen we onze wereld duurzaam doorgeven aan onze kinderen. Dat lijkt een tegenstrijdige opgave, maar wij denken dat we met een andere manier van werken twee vliegen in één klap kunnen slaan.”

Energiepositief aan het werk „De kern is het creëren van een energiepositief woon-, leef- en werkklimaat. Onze overtuiging is dat je meer energie kunt teruggeven dan dat je verbruikt. Daarvoor moet je anders omgaan met energie en productiemiddelen. Nul op de meter, recyclen en innoveren. Doe je dat, dan ben je energiepositief.”Het gaat daarbij niet alleen over harde meetbare feiten zoals uitstoot. Ook welzijn, je prettig voelen en tevreden wonen en werken zijn doelstellingen van Breman.

Circulair Energiepositief voor de aarde betekent circulair werken. „Creëren, maar ook alles hergebruiken; circulair bouwen. Het kan als je op voorhand nadenkt over de gevolgen voor later. „Voor ons is dat de kern van duurzaamheid: je kinderen niet opzadelen met jouw afval. Ook dat is energiepositief. Het kan door zorgvuldig om te gaan met grondstoffen en energie, met de focus op zorg voor je omgeving.”

Plezier in het werk „Energiepositief heeft met werkplezier te maken.

Een belangrijke factor is kunnen groeien in je werk. Welke functie je ook bekleedt, bij Breman kun je altijd omscholen, verbreden, verdiepen of andere posities gaan bekleden.”, zegt Marijn. „We hebben ons eigen scholingsplatform en de Breman Academy.” „Een goed werkklimaat heeft ook met arbeidsomstandigheden te maken. Slim werken, fysiek je lichaam niet afmatten. We richten het werk zo in dat iedereen een veilige werkplek heeft; zowel fysiek als mentaal. Op die manier zijn we energiepositief voor onze opdrachtgevers.”

Meedenken en prefabricage Als je monteurs niet met zware componenten de

Marijn Douma trap op wilt laten lopen, moet je nadenken over ergonomische alternatieven. „Wij werken met prefab componenten”, legt Marijn uit. „Dat heeft enorm veel voordelen. Al is het maar omdat je met prefab de transportbewegingen kunt verminderen. Dat is minder uitstoot, het is efficiënter en het kost minder. De componenten worden in de werkplaats geassembleerd. Dat kan allemaal op stahoogte met flexibele werkplaatsen.

Je staat altijd in een goede werkhouding. De componenten worden vervolgens bij nieuwbouwprojecten en renovaties voor energielabelverbetering met een kraan door het

dak gehesen. Alle aansluitingen en luchtkanalen zijn in het casco ingebouwd. Het is als het ware plug and play. Ook het inregelen van de installatie is gestandaardiseerd.” „Prefab voorkomt ook afval op de bouwplaats; op de bouwplaats hoef je niks uit te pakken en ook geen afval weg te brengen. Het lijkt klein, maar in de praktijk is het een groot voordeel.”

„Onze overtuiging is dat je meer energie kunt teruggeven dan dat je verbruikt.”

3D en VR In het voortraject van een project werkt Breman hecht samen met de aannemer en de architect.

Zowel de workflow als de aansluitingen van de installatie en de componenten moeten perfect op elkaar aansluiten. Om niet tegen onvoorziene zaken aan te lopen, wordt elke tekening ook in 3D en Virtual Reality (VR) uitgevoerd. „Je ervaart liever op voorhand waar het beter kan, dan dat je er tijdens de installatie achter komt.” „Vanuit onze expertise kunnen we met de aannemer en architect meedenken over technische uitdagingen. Wij hebben bijvoorbeeld met een geluidexpert onze warmtepomp en inbouw zo ontwikkeld dat hij niet resoneert.

Daardoor hoeven er geen bouwkundige hoogstandjes worden uitgehaald om geluidsoverlast van de warmtepomp tegen te gaan.” www.breman.nl

ADVERTENTIE

‘Bouw jij mee aan de toekomst van Noord-Nederland?’

De bouw en infra moeten de komende jaren bergen werk verzetten. Met een landelijk tekort van 330 duizend woningen en de ambitie om zeven miljoen panden te verduurzamen zijn (nieuwe) bouwers hard nodig. Daar komt in het noorden bovendien de wens bij voor betere verbindingen met de Randstad. “Wie nu voor een bouwopleiding kiest, weet zeker dat hij of zij straks werkt aan oplossingen die de regio nog aantrekkelijker maken.”

Lange wachtlijsten, fors overbieden, achter het net vissen: dat is de dagelijkse realiteit van de woningzoeker. De woningmarkt is overspannen.

Dat geldt allang niet meer alleen voor de grote steden, want steeds meer Nederlanders zien de voordelen van wonen in Drenthe, Groningen en Friesland in. Bouwend Nederland - de brancheorganisatie voor bedrijven in de bouw- en infrasector – houdt nauwgezet in de gaten welke maatschappelijke opgaven er in deze regio liggen.

Volgens ‘Bouwstenen voor het Deltaplan’ kunnen er de komende jaren 220 duizend woningen extra bijgebouwd worden in de drie noordelijke provincies. “Mits er geïnvesteerd wordt in een snellere verbinding met de Randstad en een verbetering van het huidige spoor”, zegt Kees Vianen van Bouwend Nederland Noord. “Dit Deltaplan is belangrijk voor de regio, met name voor de krimpgebieden. Nieuwe woonwijken leiden tot meer bedrijvigheid, betere infrastructuur en economisch perspectief. Voor de bouw en infra betekent het een enorme klus.”

Van het gas af De energietransitie is een andere belangrijke maatschappelijke opgave. In het Klimaatakkoord van Parijs is afgesproken dat we onze broeikassen met 49 procent verminderd hebben in 2030. En in 2050 zelfs met 95 procent. Tegen die tijd moet Nederland enkel nog duurzaam opgewekte energie gebruiken. “Om deze opgave te realiseren moeten zeven miljoen woningen en één miljoen gebouwen van het aardgas af”, zegt Vianen.

“Daarvoor moeten de komende jaren de huidige energiesystemen en infrastructuren grondig aangepast worden.”

Een voorbeeld van een project dat positief bijdraagt aan de energietransitie is Drenthe Woont Circulair. Acht woningcorporaties sloegen daarvoor de handen ineen en dagen de lokale markt uit circulaire huurwoningen te bouwen.

“Volgens mij is een decentrale aanpak waarbij burgers participeren noodzakelijk. Zonder hun draagvlak gaat het namelijk echt niet lukken”, benadrukt Vianen. “Voor andere opgaven is juist een landelijke aanpak nodig, zoals de capaciteit van het energienet. In onder andere Eemshaven wordt momenteel veel onderzoek gedaan naar de inzet van waterstof. Ook in dit dossier is de bouw een belangrijke speler. Enerzijds als afnemer – wij moeten ook ons bouwmaterieel verduurzamen – en anderzijds doordat de bouw investeert in personeel met genoeg innovatieve kennis.”

Zijn er voldoende vakmensen?

Want dat is een vraag die komt bovendrijven bij bovenstaande ontwikkelingen: zijn er in de bouw voldoende vakmensen om deze maatschappelijke opgaven het hoofd te bieden? “Nog wel”, denkt Vianen. “Maar om de productiecapaciteit te verhogen moeten we efficiënter bouwen. Dit betekent bijvoorbeeld het digitaliseren van

Kees Vianen

metingen, zodat er efficiënter gewerkt kan worden. Of het bouwen van prefabwoningen in de fabriek. En we moeten nieuwe mensen blijven werven: we zijn een aantrekkelijke sector met veel werk. Je draagt als bouwer bij aan maatschappelijke problemen én het is te gek om over een weg te rijden of naar een gebouw te kunnen wijzen waaraan je hebt meegewerkt.”

Voor de instroom in de bouw- en infrasector is het onderwijs onmisbaar, volgens Vianen. Dat begint bij een initiatief als Sterk Techniek Onderwijs op middelbare scholen, en blijft vervolgens van belang tot mensen al lang en breed aan het werk zijn in de bouw. Vianen: “Steeds meer bedrijven investeren in de leercultuur van hun bedrijf, zodat medewerkers met de nieuwste technieken kunnen werken.”

Daarnaast zijn hbo-opleidingen steeds meer georiënteerd op de bouw van de toekomst.

“Innovatie komt ook van onderaf en studenten kunnen het bedrijfsleven helpen met digitaliseren.

Met name voor mkb’ers is het aan te raden met

studenten in gesprek te gaan. Ze zijn slim, opgegroeid met digitale techniek en hebben ervoor doorgeleerd. Zij gaan een belangrijke rol spelen in de verandering van de sector en voor hen liggen de leuke banen dan ook voor het oprapen in de bouw en infra.”

Vind je droombaan in de bouw Wie bij de bouw nog altijd denkt aan enkel timmermannen en metselaars heeft het mis.

Tablets zijn niet meer weg te denken van de bouwplaats, huizen en bruggen komen uit de 3Dprinters en inspecties worden uitgevoerd met drones. Vianen: “We zoeken mensen op alle niveaus van bouwplaatsmedewerker, BIMmodelleurs tot kopersbegeleiders. Van schoolverlaters tot zij-instromers!”

Bouw jij ook mee aan een toekomstbestending Nederland? Ga naar www.jegaathetmaken.nl en kijk of jouw droombaan erbij staat!

e tiny houses zijn rond 2015 overgewaaid naar Nederland vanuit Amerika en Japan. In beide landen vormden hevige orkanen en tsunami’s de aanleiding om snel en goedkoop huisvesting te bieden aan de bevolking. Tiny houses zijn er in alle soorten en maten, zo blijkt als je het internet afspeurt. Vaak bestaat het beeld van een klein huisjes op wielen, maar dat verdwijnt al snel als je de foto’s van tiny houses ziet.

D

Sommige kleine huisjes zijn van alle gemakken voorzien en andere zijn compleet off grid, wat betekent dat je niet bent aangesloten op stroom, gas, water en riolering.

Zonnepanelen, regenwater, composttoiletten bieden een goed alternatief en laat bovendien een minder grote ecologische voetafdruk achter, vinden de bewoners van de laatste groep. Minimaliseren en duurzaamheid zijn termen die vaak in combinatie met tiny houses worden genoemd.

De bewoners variëren van starters tot ouderen, gezinnen en alleenstaanden. De tiny houses kunnen met een bouwpakket zelf worden gebouwd, kunnen kant-enklaar worden geplaatst of worden opgebouwd door een aannemer. Sommige zijn verplaatsbaar, andere staan permanent. Bij permanente bouw op een fundering kan er een hypotheek worden aangevraagd, bij verplaatsbaarheid moet zelf voor financiering worden gezorgd.

GERARD DIJKSTRA

De prijzen variëren enorm van bouwpakketten van 30.000 euro tot kleine woningen vanaf 125.000 euro, waarbij vaak het vervoer en de kavel nog niet is meegerekend. De tiny houses zijn maximaal 50 vierkante meter, alles boven die afmeting wordt small houses genoemd.

NIET 30 JAAR WERKEN VOOR EEN HYPOTHEEK Gerard Dijkstra in Hurdegaryp is ervaringsdeskundige als het gaat om wonen in een tiny house. Hij was ook mede-oprichter van het bedrijf Mill Home dat zich heeft gespecialiseerd in het bouwen van kleine huisjes. Hij ziet de tiny houses als een manier om starters aan een goedkoop huisje te helpen.

Vier jaar geleden verruilde hij zijn veel te dure appartementje in de Randstad voor een tiny house in Friesland. ,,Mijn vriend, die bouwkundige is, heeft een ontwerp gemaakt voor een tiny house. En zo zijn we eigenlijk semi-serieus begonnen met het bedrijf”, zegt Dijkstra, die zich ondertussen heeft laten omscholen tot verpleegkundige.

De pluspunten van tiny houses zijn volgens hem dat ze betaalbaar zijn (,,je werkt geen dertig jaar voor een dure hypotheek’’), duurzamer (,,mijn tiny house is van hout en voorzien van zonnepanelen’’) en het neemt minder ruimte in (de kleine woning is 30 vierkante meter op een kavel/tuin van 120 vierkantere meter). ,,Ik heb hier alles wat ik nodig heb. Het is slim ingedeeld. Ik heb geen rommel in huis en gooi alles weg wat ik niet meer gebruik.”

Zijn plan voor vijf stuks in Hurdegaryp was het eerste initiatief in Friesland voor permanente tiny houses. ,,Binnen de bestaande regelgeving is er wel snel kans om te bouwen“, aldus Dijkstra. Zelf heeft hij weinig negatieve geluiden gehoord over tiny houses. ,,De meeste mensen noemen ze schatting, leuk of poppig. Het tegenargument wat ik wel hoor is dat ze tè klein zijn

12 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21

Hij woont al vier jaar in zijn comfortabele tiny house in Hurdegaryp en het bevalt Gerard Dijkstra nog steeds heel goed.

Renske Holwerda is initiatiefneemster van een plan voor ecologische tiny houses in Gorredijk. De vraag naar een klein huisje van maximaal 50 vierkante meter stijgt, ook in Noord-Nederland. Wat zijn de voor- en nadelen om met minder spullen, duurzamer en kleiner te wonen?

Tekst Yke Bremer Foto’s Mariska de Groot

VAN COMFORTABEL TOT ‘OFF GRID’ en geen doorgroeimogelijkheden bieden in een land waar grond schaars is. Ikzelf zou hier ook niet blijven wonen als ik een relatie zou krijgen.”

len en door de wachtlijst in de sociale huurwoningsector geen plek kunnen vinden om te wonen. Ze leven soms bij vrienden, familie, in vakantieparken of illegaal.“

BOUWEN Mohammed Nadi van Kleinewoningen in Heerenveen zag de vraag naar tiny houses groeien en begon vier jaar geleden met de prefab van tiny houses. Het imago van de tiny house als zo’n ‘klein ding op een aanhangwagen’ heeft Nadi doen beslissen om zijn bedrijf Kleinewoningen te noemen en niet tiny houses. De kleine woningen worden seriematig gebouwd in een loods. Nadi denkt dat de huisjes prima geschikt, snel te bouwen en betaalbaar zijn voor starters, ouderen en alleenstaanden.

MEER In het Noorden zijn de afgelopen jaren al enkele projecten gerealiseerd. In Friesland, Drenthe en Groningen staan in totaal zo’n tachtig tiny houses en er liggen diverse bouwplannen klaar. Hoewel in het Noorden de initiatieven vaak klein zijn en op tijdelijke basis, zijn er steeds meer gemeenten die een motie aannemen waarin de komst van tiny houses wordt toegejuicht. Het idee van kleine huisjes lijkt langzamerhand steeds meer voet te krijgen binnen het overheidsbeleid.

,,Je ziet dat er vraag is, maar er wordt nog te weinig mee gedaan door gemeenten. Ze lijken nog te voorzichtig. Ook hangt er rond tiny houses een zweem van idealisme”, zegt Nadi. ,,Met de bouw van kleine woningen kun je zorgen voor snelle huisvesting, maar ook doorstroming. “

Ook in de gemeente Opsterland wordt er met twee initiatiefneemsters, onder wie Renske Holwerda, gewerkt aan een plan van negen tiny houses in Gorredijk. In Bakkeveen biedt de gemeente ruimte aan vier permanente small houses (tussen 50 en 80 vierkante meter).

Op dit moment bouwt het bedrijf 30 kleine woningen in Almere voor ‘economische daklozen’. ,,Dit zijn mensen die de hoge huren in de vrije sector niet kunnen beta-

Holwerda woont op het moment nog in de provincie Groningen, maar wil graag terug naar haar wortels in Friesland. Het idee van tiny houses spreekt haar vooral aan vanwe-

ge de geringe ecologische voetafdruk die het nalaat in de omgeving. In samenwerking met de gemeente Opsterland hoopt ze dat de tiny houses – iedere inwoner mag zijn eigen ontwerp bouwen – in 2023 klaar kunnen zijn. ,,Je kunt een tiny house duurzaam bouwen en in meer of mindere mate gebruikmaken van water, stroom en riolering. Verder spreekt ons het community-aspect heel erg aan. We willen niet een woongroep, maar wel dat er op bepaalde gebieden wordt samengewerkt. We zouden voorzieningen kunnen delen en taken onderling verdelen.

En we willen graag een inspiratie zijn voor de omgeving. Via opendagen kunnen we ook aan educatie doen over de verschillende vormen en voordelen van tiny houses, maar ook met name over het bewust ecologisch wonen en leven.”

Het project in Gorredijk is een pilot, aldus wethouder Anko Postma van de gemeente Opsterland. Er is gekozen voor de bouw aan de groene rand van Gorredijk naast een tuindersvereniging. ,,De negen tiny houses passen op deze plek in Gorredijk. Het is goed dat we in beweging komen met plannen rondom tiny houses. Het plan biedt ook kansen op mooie samenwerkingen.”

Het project krijgt een tijdelijk karakter van tien jaar en na vijf jaar vindt er een evaluatie plaats of het project omgezet kan worden naar een permanent karakter. „We gaan dan kijken hoe het de mensen bevalt en of er behoefte is aan meer tiny houses.

We willen van het project leren.” www.tinyhousenederland.nl www.tinyfindy.com www.marjoleininhetklein.com/tiny-housedrenthe www.marjoleininhetklein.com/tiny-housegroningen www.marjoleininhetklein.com/tiny-housefriesland

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 13

ADVERTENTIE

Bowinn en BuildinG: lerend netwerk voor bouw 4.0 Bij BuildinG en Bowinn werken ondernemers, studenten en onderzoekers samen aan toekomstige oplossingen voor bouw en infra. Kennis, inspiratie en samenwerking zijn de sleutel om de bouw te vernieuwen. Met een hoofdrol voor nieuwe generaties.

Schakel zijn in een veranderende wereld, inspireren om te onderzoeken en bedrijven te laten samenwerken. Onderwijs en bedrijfsleven samenbrengen, kennis opdoen en delen, faciliteren om bouw en bouwbedrijven te laten innoveren. Jonge mensen de bouw laten ontdekken en leren hoe zij waarde kunnen toevoegen. Dat is wat Martin van der Veen van Bowinn in Dokkum en Rolf Koops van BuildinG in Groningen iedere dag doen.

Samen trekken ze op om de noordelijke bouwsector toekomstbestendig te maken. Rolf Koops: ,,De uitdagingen in de bouw vragen om een open innovatie-omgeving op schaal. Daarin vinden wij elkaar in het Noorden.” Ze maken van

Rolf Koops & Martin van der Veen

elkaars kennis, netwerken en programma’s gebruik en versterken elkaar. Martin van der Veen: ,,We zijn verschillend georganiseerd, maar hebben hetzelfde doel. Het is goed om twee heel verschillende locaties te hebben waar dat allemaal samenkomt, want de noordelijke regio is te groot en te divers om vanuit één plek te kunnen aansturen. Samen kom je verder, zo simpel is het.

Zo hebben wij op onderwijsgebied in NHL Stenden een partner en werkt BuildinG samen met Rijksuniversiteit en Hanzehogeschool Groningen. Bowinn beschikt over klimaatkamers om nieuwe materialen te testen. Momenteel wordt hard gewerkt aan nieuwe sensortechniek.

Samen met de smart industrie en BuildinG gaan we in het najaar ondersteuning bieden aan industrialisatie in de bouwsector. BuildinG beschikt over veel meer ruimte en heeft ook een proeftuin voor nieuwe materialen, technieken en oplossingen”, vertelt Martin van der Veen van Bowinn.

Studenten in de hoofdrol Met BRAINR heeft BuildinG samen met onder andere Hanze een lerend netwerk opgezet voor de intelligente bouw. Digitalisering en technologie hebben een steeds grotere invloed op de bouw, het bouwproces, op bedrijven en mensen.

BRAINR heeft als doel om deze transitie naar een intelligente en vitale bouwketen te ondersteunen

en te versnellen. Bowinn maakt gebruik van het programma voor haar leden en partners.

Studenten spelen uiteraard een grote rol in het ontdekken van nieuwe kansen voor de bouw. ,,Zij kijken met hun digitale kennis en open mind vaak heel anders aan tegen de praktijk van het bouwen en komen vaak met slimme oplossingen.

Onderwijs en arbeidsmarkt kunnen veel van elkaar leren en daarom zijn we trots op de stap die we nu hebben gezet. Sinds mei zijn 100 eerstejaars studenten van verschillende technische NHL Stenden- opleidingen in opdracht van Bowinn aan de slag bij bouw- en installatiebedrijven met leeropdrachten. We maken er een challenge van om de beste ideeen naar boven te halen en leggen alles ook digitaal vast om het te kunnen delen met zoveel mogelijk mensen. De behoefte bij bedrijven aan jonge mensen is groot en zij kunnen veel waarde toevoegen. Innovatie en onderzoek leidt tot de noodzakelijke vooruitgang, verduurzaming en vitalisering van en in de bouw. En zo zorgen we ervoor dat jonge mensen van verschillende opleidingen zo snel mogelijk met bedrijven en de praktijk in contact komen. Ze ontdekken en leren wat ze kunnen bijdragen en hoe mooi de bouw is om in te werken. Want alleen met al die nieuwe vakmensen blijft de bouw vitaal.” bowinn.nl | www.building.nl

duurzame draagkracht • • • • •

sonderen adviseren construeren produceren monteren

• heipalen • prefab funderingsbalken • mortel leveringen vanuit Lemmer, Emmeloord en Lelystad

Lemmer I Emmeloord I Kampen I Lelystad I 0514 56 88 00 I info@ijbgroep.nl I ijbgroep.nl

RONALD MULDER ie websites volgt over de startup scene, zoals TechCrunch, kan weer een nieuwe bedrijfstak zien opkomen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld blockchain is het een sector die direct bijdraagt aan een groenere en koelere planeet. Het biedt veel van de voordelen van virtual reality, tegen een fractie van de kosten.

W

Helaas is, zoals wel vaker, deze markt vooralsnog helemaal in Amerikaanse handen. Nederland en Europa hobbelen in de achterhoede mee, gehinderd door verouderde wetgeving en de lobby van bedrijven die zich bedreigd voelen door de nieuwe concurrentie.

Dat is dubbel jammer omdat Nederland een jaar of vijftig geleden een leidende positie had in deze sector. Uit de hele wereld kwamen mensen ervoor naar Amsterdam. En nog steeds is het niet te laat. Met onze kennis op het gebied van glastuinbouw en plantenveredeling kunnen we de Amerikanen nog inhalen op deze markt die wereldwijd nu al honderden miljarden euro’s waard is.

Ik heb het uiteraard over hennep. Cannabis.

Sinds begin deze eeuw zijn Canada, Uruguay en steeds meer Amerikaanse staten het pad ingeslagen van legalisering van cannabis.

Meestal voor medicinale doeleinden, soms ook voor recreationele. Na kinderziektes is de sector snel volwassen aan het worden, compleet met durfkapitaal en beursnoteringen. In het coronajaar 2020 groeide de werkgelegenheid in de sector in de VS met 32 procent. Cannabis is in ieder geval gezond voor de schatkist en de werkgelegenheid, zo laten de cijfers zien.

Wat zou legalisering in Nederland kunnen opleveren? Onze uitgangssituatie is uiteraard anders. Gebruik en detailhandel worden in Nederland gedoogd en dat levert al enkele honderden legale arbeidsplaatsen op, alsmede bijna een half miljard aan belastinginkomsten. Maar de Amerikaanse staten Colorado en

HET VOLGENDE GROTE DING UIT AMERIKA Illinois halen inmiddels meer belastingdollars uit cannabis dan uit alcohol. Als ons dat ook lukt, dan halen we een miljard per jaar extra op.

Verder scheelt legalisering een boel kosten. De netbeheerders schatten de stroomdiefstal door wietkwekers op 200 miljoen euro per jaar. Let wel, de kwekers stelen die stroom niet omdat het nu eenmaal boeven zijn, maar omdat ze anders tegen de lamp lopen. Een flink deel van de capaciteit van politie en justitie gaat verloren aan het opsporen van plantjes; dat is de grootste maatschappelijke kostenpost. Legalisering zou een besparing van tenminste een miljard euro per jaar opleveren.

En dat is alleen de legalisering van het bestaande gebruik. Veel van de groei in de VS en Canada komt door de opmars van cannabis als geneesmiddel. Het wordt met succes toegepast bij pijnbestrijding, slapeloosheid en depressies. Westlandse tuinders berekenden een paar jaar terug dat hier voor hen een markt van ruim 30 miljard euro per jaar lag. Als ze zouden mogen.

In de VS telt de cannabissector inmiddels meer dan 300.000 legale banen. In Canada is het, na tomaten, paprika’s en komkommers, het vierde tuinbouwgewas. De grootste producenten, zoals Aphria, zijn beursgenoteerd en miljarden waard. De Canadezen maken overigens ruimschoots gebruik van Nederlandse kennis en toeleveranciers. Kortom, er liggen hier enorme kansen voor de Nederlandse tuinbouw.

In plaats daarvan laten we deze markt liever over aan mensen die een paardenhoofd in je bed leggen als je te laat bent met betalen.

Ronald Mulder is ondernemer en econoom.

Man van weinig woorden. @ronaldmulder

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 15

Voor sociale ondernemers staat de maatschappelijke missie van hun bedrijf voorop. Met lector Margreet Boersma van de Hanzehogeschool kijken we naar de verschillende vormen van sociaal ondernemerschap.

Tekst Coen Berkhout Foto Nienke Maat

DE WERELD VERBETEREN EN JE BROEK OPHOUDEN ndernemen met hart voor je medemens. Dat is een van de definities van sociaal ondernemerschap volgens Margreet Boersma, lector Duurzaam Financieren en Ondernemen aan de Hanzehogeschool Groningen. Het zijn ondernemers die niet alleen uit zijn op (meer) winst voor zichzelf, maar eerst denken aan de maatschappelijke waarde van hun bedrijf.

O

Natuurlijk verdienen deze ondernemers wel geld. Dat moet zelfs. Want sociale ondernemingen onderscheiden zich van bijvoorbeeld zorgorganisaties doordat ze nadrukkelijk hun eigen broek ophouden.

Een bekend voorbeeld is Tony’s Chocolonely en zijn chocolade met slaafvrij geproduceerde cacao. De winst maximaliseren is niet het hoogste doel, Tony’s wil dat cacaoboeren fatsoenlijk van hun productie kunnen leven. En toch is het bedrijf erg succesvol.

WINST VOOR IEDEREEN „Winst maken is niet verkeerd. Het moet zelfs om ervoor te zorgen dat je als bedrijf jouw missie kunt blijven uitvoeren”, zegt Margreet Boersma. In de kern is de winst dus een middel om het maatschappelijke doel te bereiken. „De directeur van Joustra Stoelverzorgers in Heerenveen had een mooie definitie: een sociale onderneming maakt voor iedereen winst.”

Wat we in Nederland het meeste zien zijn volgens Boersma sociale ondernemingen die mensen met ‘afstand tot de arbeidsmarkt’ een kans geven om aan het werk te gaan. Bij Vanhulley in Groningen werken bijvoorbeeld vooral vrouwen met een migratie-achtergrond. En de houtbewerkers bij De Verbinding zijn bijna allemaal doof.

Maakt dat wat uit? Nee, eigenlijk niet. Het deel dat ze misschien verliezen in productiviteit, compenseren ze door recht te doen aan de medewerkers die ergens anders geen kans hebben op werk.

MARGREET BOERSMA

16 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21

DELEN De Europese Commissie hanteert volgens Boersma nog een andere definitie: is de winst alleen voor het bedrijf, of wordt deze

gedeeld met de medewerkers. En wordt bijvoorbeeld zeggenschap in het bedrijf gedeeld, of neemt de directie alle beslissingen? Boersma: ,,In de Spaanse gemeente Mondragón, in de regio Baskenland, werken 74.000 werknemers in een overkoepelend bedrijf. Binnen dit Mondragón-model kiezen de werknemers de directeuren en maken ze samen de belangrijke beslissingen, als in een democratie. Als het bedrijf meer winst maakt, dan wordt iedereen daar rijker van.”

Een sociale onderneming starten en volhouden is in Nederland trouwens nog niet zo gemakkelijk. Want in de praktijk zijn sociale ondernemingen gewoon nv’s en bv’s. Een speciale rechtsvorm voor deze bedrijven is er (nog) niet. Terwijl ze wel op een wezenlijk andere manier ondernemen.

De herkenning en erkenning van het begrip sociale onderneming staat in de top-5 van

De sociale onderneming Dit is de definitie die de Europese Commissie hanteert voor een ‘sociale onderneming’. De Sociaal Economische Raad gebruikt deze definitie ook. Er staat niets over een juridische vorm, want die hebben sociale ondernemingen in Nederland niet. Belangenorganisaties als Social Enterprise NL pleiten ervoor dat deze er wel komt.

Een sociale onderneming • onderneemt primair vanuit een maatschappelijke missie (impact first); • realiseert impact als zelfstandige onderneming die een dienst of product levert; • heeft een verdienmodel; • ziet winst als middel, niet als doel; • is transparant en fair naar iedereen; • is sociaal in de wijze waarop de onderneming wordt gevoerd; • baseert bestuur en beleid op evenwichtige zeggenschap van alle betrokkenen.

meest genoemde obstakels die sociale ondernemers tegenkomen.

IMPACT METEN Volgens Boersma zou het goed zijn om als overheid deze ondernemers meer hulp en steun te bieden. ,,Maar daarom vragen is wel een beetje als vloeken in de kerk van de vrije markt. Toch moeten we ons realiseren dat de vrije markt ook een dwingend systeem is. De hand van de economie maakt prijs/innovatie/kwaliteit belangrijker dan alle andere zaken.”

Zelf werkte Boersma met collega’s van de Hanzehogeschool en het sociale bedrijf Toolbox Emmen aan twee digitale tools om de impact van sociale bedrijven beter zichtbaar te maken. „De eerste is een medewerkerstool, waarmee je de impact van het werk op werknemers kan meten. Bijvoorbeeld wat het doet met hun welbevinden of zelfvertrouwen. De tweede is een social impact-calculator. Die rekent uit hoeveel geld je als sociale ondernemer de maatschappij bespaart aan bijvoorbeeld uitkeringskosten en beroep op zorgkosten.”

PRIJS-DUURZAAMHEID Door de coronacrisis zijn we anders gaan kijken naar onze economie. En dat biedt kansen voor sociale ondernemingen, meent Boersma. Voor hun klanten bieden sociale ondernemers iets dat traditionele bedrijven simpelweg niet kunnen bieden: de wetenschap dat je met jouw geld en aankopen een positieve impact zal hebben op de maatschappij. Maar lang niet iedereen kijkt op die manier naar het uitgeven van zijn geld.

Dat verandert natuurlijk niet van de ene op de andere dag, maar door anders over onze economie te praten, kunnen we het proces misschien versnellen. Bijvoorbeeld door in consumentenprogramma’s een prijs-duurzaamheidsverhouding te introduceren als tegenhanger van de eeuwige prijs-kwaliteitsverhouding. ,,Want als iets sociaal of duurzaam is, dan is het logischerwijs ook meer waard. Maar hoe maak je die afweging duidelijk en interessant voor klanten. Dat is een van de grote vraagstukken.”

People.

Planet. Profit?

Impact-ondernemen, purpose driven-bedrijven, mvo’s – het zijn allemaal andere aanduidingen van ‘sociaal ondernemerschap’. ,,Het begint allemaal bij duurzaam ondernemen”, zo zo legt lector Margreet Boersma uit. ,,Dat kan circulair zijn en/of sociaal.

Daaronder heb je de drie p’s: people, planet en profit. Traditionele bedrijven leggen de focus op de winst, terwijl de sociale ondernemers of de purpose driven-ondernemingen met hun missie de mensen of de planeet voorop stellen.”

Bedrijven die maatschappelijk verantwoord ondernemen streven naar economische prestaties (profit), met respect voor de menselijke kant van het werk (people), en doen dat binnen de ecologische randvoorwaarden (planet).

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 17

ADVERTENTIE

Julius van der Werf innoveert: energie besparen met keramiek Tegelgroothandel Julius van der Werf is de snoepwinkel op tegelgebied, al 85 jaar. Maar de wereld verandert, ook Julius van der Werf. Bijvoorbeeld met het leveren van een duurzame en effectieve klimaatregelende tegelvloer. Ideaal in combinatie met een warmtepomp. Het is allemaal te zien in de Julius van der Werf Bouwshops en Showrooms in Groningen en Sneek.

Tegels zijn van alle tijden en veranderen mee met ons leven, met functionaliteit, mogelijkheden en met woontrends. Julius van der Werf laat de tegelwereld tot leven komen in de Bouwshops en Showrooms in Sneek en Groningen. Ze zijn nu al open, maar worden allebei in oktober, door corona later dan gepland, officieel geopend. Wie er binnenstapt, ondergaat een design, look & feelbeleving voor binnen en buiten. Inderdaad, het zijn snoepwinkels op tegelgebied. Maar het is niet alleen maar inspiratie: de shops zijn ook een kenniscentrum en de plek waar de tegelvakman alles vindt wat hij nodig heeft: techniek, gereedschap en assortiment.

Waarom opent Julius van der Werf in Groningen en Sneek de Bouwshops in een nieuw format? ,,De tegel staat meer in de belangstelling dan ooit.

Omdat het pure en duurzame producten zijn en de mogelijkheden voor binnen en buiten in ontwerp, kleur, motief, formaat en functionaliteit enorm zijn toegenomen. Voor iedereen en voor iedere ruimte hebben we tegels”, vertelt Rolf Haan, commercieel directeur van familiebedrijf Julius van der Werf. ,,Groningen is een dynamische stad waar veel gebouwd wordt. Het was voor ons een logische stap om op een goed bereikbare locatie in de stad een Bouwshop te

hebben waar de vakman terecht kan, ook nog voor hij naar een klus gaat. En we kunnen de vakman bedienen met advies, kennis en de nieuwste ontwikkelingen. We hebben de Bouwshops opgedeeld in drie ruimtes: het verwerken van tegels, de mogelijkheden van koelen en verwarmen en alles op gebied van design, look en feel omtrent de tegel. De vakman kan er alles halen wat hij nodig heeft om tegels te verwerken en vloerverwarming aan te brengen, hij kan er kennis opdoen en uitwisselen, hij kan zich laten adviseren en hij ziet wat er allemaal mogelijk is voor zijn klant. Dat is nodig, want de ontwikkelingen gaan hard en dat willen we graag laten zien”, vult sales manager Douwe-Jan van der Werff aan.

Klimaatregelende tegelvloer Rolf Haan: ,,Een van de ruimtes hebben we daarom speciaal ingericht rond verwarmen en koelen. Want een tegelvloer leent zich bij uitstek voor vloerverwarming in het hele huis. Daar komt in september een geweldig mooi systeem bij: de klimaatregelende tegelvloer. Het is een Duits systeem, dat we samen met de fabrikant in Nederland op de markt brengen. Het biedt een perfecte oplossing voor verwarmen en koelen voor iedereen die een warmtepomp in huis heeft

of krijgt. Een duurzaam en effectief systeem. We horen te vaak dat mensen die een warmtepomp in huis hebben, in combinatie met vloerverwarming, dat het huis niet aangenaam warm wordt. Dat is verleden tijd dankzij de klimaatregelende tegelvloer die geschikt is voor het hele huis.” ,,Technisch gezien: de vloer bestaat uit een geïsoleerde noppenplaat voor de leidingen met hierop een dunne cementdekvloer of vloeibare mortel. Hierop worden de ontkoppelingsmat en de tegels geplaatst. Het systeem is geschikt voor alle ruimtes en heel effectief. Wat het helemaal mooi maakt, is dat je de vloeibare mortel zelfs kunt laten gieten. Je hebt dan binnen een halve dag een zelf egaliserende zandcement vloer, die de ideale vlakke basis vormt om op te tegelen. Het is een techniek die veel werk, tijd en geld bespaart, dus vakman en consument hebben er baat bij.

In combinatie met een keramische tegel is het voor de eindgebruiker een schitterende vloer, die juist ideaal is bij een lagere watertemperatuur zoals je die hebt bij een warmtepomp. Daarom zijn we zo blij met dit systeem, want het aantal warmtepompen in Nederland neemt enorm toe.

En je hebt er het jaar rond plezier van, want je kunt in die combinatie met een warmtepomp, je huis verwarmen én koelen. Mede vanwege de goede geleidende eigenschappen van tegels bespaar je daarmee op de energiekosten en het comfort in huis neemt toe. Klimaatregelend voor het hele huis, want door de beperkte dikte en isolerende en geluiddempende werking van de vloer is hij ook heel geschikt voor de verdieping.

Door de enorme keuze in tegels, is er voor iedere ruimte een geschikte tegel te vinden, die in functionaliteit en uitstraling passend is. Tegels op de vloer inclusief vloerverwarming en vloerkoeling voor woonkamer, keuken, slaapkamer, werkkamer en badkamer.“ Gaat Julius van der Werf, de tegelgroothandel, met de nieuwe Bouwshops ook de consument rechtstreeks bedienen? Rolf Haan: ,,Nee, de Bouwshops zijn er alleen voor de professional, voor de tegelvakman, de installateur, de aannemer, de architect. Julius van der Werf is al 85 jaar een tegelgroothandel die in heel Nederland levert en adviseert en dat blijven we.

We zitten in Sneek en Groningen niet voor niets op locaties die juist voor de vakman in die omgeving goed bereikbaar zijn. We willen al die vakmensen nog beter bedienen zodat zij hun klanten kunnen adviseren over alle mogelijkheden van tegels, in techniek, assortiment en mogelijkheden. www.juliusvanderwerf.nl

Rolf Haan

ADVERTENTIE

Miedema Groep: bruggen slaan in de veranderende bouwketen Hoe gaat Miedema Bouwmaterialen, Houtindustrie en Nautic om met een knotsgekke houtmarkt en zoekt ze haar weg in een keten die volledig verandert?

Algemeen directeur Gerda van der Singel loodst familiebedrijf Miedema in Leeuwarden door een bijzondere tijd. Over balans en inspiratie, elkaar begrijpen en soms je eigen verdienmodel parkeren om een andere weg te verkennen.

„Hoe ontwerp je samen een zo duurzaam en efficient mogelijk proces? Dat is vaak de vraag die ik op tafel leg. We weten allemaal dat door technologisering zoals BIM, de bouwwereld en de keten open gaat en we met elkaar anders om moeten gaan. Ook onze rol als toeleverancier verandert, het vereist een andere instelling en nieuwe samenwerkingen. En dat staat los van corona en de compleet dol gedraaide houtwereld van dit moment. Daarover heen komt de urgentie om circulair te gaan ontwerpen en bouwen, iets dat we allemaal moeten leren, want het is voor iedereen nieuw.”

Gerda van der Singel is er tegelijk nuchter als gedreven onder. Het afgelopen jaar is het in het bouwmaterialenbedrijf hollen en heel weinig stilstaan. De wereld van hout is voor het eerst in dertig jaar op z’n kop gegaan, wereldwijd is hout hot en de prijzen huizenhoog. De vraag in Nederland is niet bij te benen, de keten stagneert. „Dit is voor niemand fijn. Je moet met elkaar kijken hoe je daar uit komt. Ik hoop dat we elkaar handel en toekomst blijven gunnen, want niemand is gebaat bij het onderste uit de kan. En houden we elkaar hier altijd voor: op een dag is het ook weer anders.” Relativering hoort bij een familiebedrijf. Gericht op continuïteit, zorgen voor elkaar over lengte van jaren en zorgen dat je dat kunt blijven doen. Het gaat goed in het bedrijf waar ze zelf al 14 jaar werkt. Om de continuïteit te borgen in de breedte van de bouwketen bestaat Miedema Groep uit Bouwmaterialen, Houtindustrie en Nautic; onlangs werden daar Projecten en SIP Bouwtechniek aan toegevoegd.

De circulaire keten De afstudeeropdracht voor Technische Bedrijfskunde bracht de boerendochter naar de wereld van hout en bouw. Inmiddels is het passie geworden en gaf de familie Miedema haar de ruimte om te groeien in het bedrijf. Eerst op de afdeling logistiek, inmiddels als algemeen directeur. Daarnaast volgt ze nog een Executiveopleiding aan Nyenrode. „Het tekent het bedrijf en de familie. Elkaar gunnen, ruimte bieden, willen ontwikkelen, nieuwsgierig zijn. Dat spreekt me aan, het ook is voorwaarde om onze nieuwe rol in die open bouwketen in te vullen en om de route naar het circulaire te ontdekken. Andries Miedema, DGA van de Miedema bedrijven heeft decennia geleden al de eerste duurzame stappen gezet, hij had de planeet in zijn hart. Hij gebruikte dertig jaar geleden al circulaire verplaatsbare houten gevels voor ons nieuwe pand en introduceerde later windmolens en zonnepanelen als stap naar verduurzaming. Het is aan ons om de volgende stappen te zetten: een duurzaam bedrijf in een circulaire bouwketen.”

Duurzaam voegt ze er aan toe, is in de eerste plaats zorgen dat je stappen zet en het intern vorm geeft. „We willen mensen ruimte geven zich

Gerda van der Singel te ontwikkelen, te groeien. Daarom hebben we ons Young Professional programma om talent een kans te geven. We hebben frisse ideeen en inspiratie nodig, verrassende input uit onverwachte hoek. Tegelijk willen we dat generaties elkaar blijven verstaan, kennis en ervaring uitwisselen. Een prachtig proces, we zitten er middenin”, vertelt Van der Singel op de net nieuwe kantoorverdieping met veel glas.

Transparant en tegelijk een stap in interne efficiency. „Wil je blijven bestaan, dan moet je aantrekkelijk blijven als bedrijf waar mensen graag willen werken. Daar hoort ook bij dat je kijkt naar mogelijke verbetering van je processen, dat is wat me altijd drijft. Wat we meenemen uit onze geschiedenis van meer dan 100 jaar is heel veel kennis over hout en bouw, over kwaliteit en mogelijkheden. Die kennis speelt een wezenlijke rol, zowel in het doorgeven aan elkaar om de kennis in het bedrijf op peil te houden als naar buiten toe in onze onderscheidende waarde naar anderen.”

Miedema als katalysator „Hoe kun je naar buiten effectief en efficiënt blijven? Om klanten, leveranciers en ontwikkelaars zo goed mogelijk te blijven bedienen, om doorlooptijden te garanderen en

elkaar een gezonde toekomst, moeten we nauw met hen samenwerken. De prijs van het proces wordt doorslaggevend, in ons bestaan, in duurzame zin. Waar en hoe stap je in een proces, durf je anders te kijken naar het voor jou bekende deel van het proces, een andere rol aan te nemen?

Het is als in een estafette, je moet in dezelfde stap komen als de ander om vol vooruit te kunnen. Ik zie Miedema met al onze expertise en ervaring als katalysator, als een bedrijf dat bruggen kan slaan, die kan helpen om nieuwe modellen te ontdekken en helpen aan te jagen, te enthousiasmeren. Het is daarbij voorwaarde om los te willen laten, je eigen verdienmodel te parkeren, zodat je niet belemmerd wordt in het denken over een compleet andere aanpak of gedachte. In de veranderende bouwketen moet je leren open te zijn, je kennis over jouw aandeel in het proces te delen. Dat is spannend en het maakt dit tot een bijzonder mooie tijd.” „De rol van begrijpen”, sluit ze glimlachend af, „voor je begrepen wordt. Het begint met je welkom voelen om samen te werken aan nauwe samenwerking. Miedema bouwt verder met jou.” www.miedemagroep.nl

DE SPIEGEL Elke ondernemer kent ze: van die momenten waarop je moeite hebt te ontdekken wat de juiste keuze is. Dan is het handig als je een groot voorbeeld hebt. Iemand die je inspireert, aan wie je je even kunt spiegelen. Aflevering 18 van De Spiegel: Jan Rijkeboer, directeur-eigenaar van fietsenfabriek Azor in Hoogeveen. Hij prijst z’n moeder.

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto Mariska de Groot

‘ZONDER HAAR WAS IK NOOIT IETS MET FIETSEN GAAN DOEN’ Een kwart eeuw al hè? Krijgen we een feestje? ,,Zeker weten! Alleen wachten we even tot alle corona-ellende wat geluwd is. Ik wil het wel groots doen dan. Want het is wel heel mooi gegaan, als je zo die 25 jaar terugkijkt. Dat had ik toch niet durven dromen, dat we nu hier zouden staan, met onze grote fabriek, bijna zestig werknemers en wereldwijde levering.”

JAN RIJKEBOER

Welk groot voorbeeld heb je gebruikt om dat neer te zetten? ,,Ik zou zeggen dat ik in de loop van de tijd door verschillende mensen én processen ben geïnspireerd. Maar terugkijkend was mijn moeder wel het belangrijkst. Zonder haar was ik nooit in de fietsenproductie verzeild geraakt. En haar voorbeeld was ook belangrijk voor het aannemen van onze medewerkers met een visuele beperking.”

Begin maar eens bij dat eerste dan … ,,Mijn moeder was er zo eentje van: ‘niet zeuren, aanpakken, hard werken, eerlijk zijn, anderen helpen’. Ik zat op de mavo, maar ontdekte dat bureauwerk niet mijn ding is. Ik wilde iets technisch, dat deed ik in mijn vrije tijd ook altijd. Beetje rommelen met elektronica en zo. Dus ging ik mts elektro doen. Maar dat was ook niet mijn ding. Te theoretisch. Mijn volgende gedachte: iets met brommers, daar zat ik namelijk ook veel aan te klussen. Maar daarin kon ik nergens een stage vinden,

2 0 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21

tot iemand zei: probeer het eens bij Union.

Dat zijn weliswaar fietsen, maar dat is ook wel wat.”

Wat vond je moeder daarvan? ,,Zij steunde me. Dat bleek vooral toen een baas van Union mij afkeurde vanwege een aangeboren afwijking aan mijn voet. Toen ze dat hoorde, ontstak ze in woede en ging echt te keer tegen die onderdirecteur, over dat het belachelijk is en dat ik prima mijn werk kon doen ondanks die voet. Uiteindelijk werd ik aangenomen en heb ik er jarenlang met plezier kunnen werken.”

Is jouw samenwerking met Visio geïnspireerd op die actie? ,,Dat denk ik wel, al is het niet bewust. Ik kreeg een keer een telefoontje van een blinde jongen, Patrick, die dol was op fietsen en heel graag in mijn fabriek wilde werken. Ik dacht eerst dat dat niet handig

Nu werken er al 24 jaar mensen met een visuele beperking in onze fabriek

was, dat het meer tijd zou kosten dan het zou opleveren. Uiteindelijk heb ik afgesproken dat hij het een weekje mocht proberen.

Ja, misschien heb ik die kans wel gegeven omdat ik van mijn moeder geleerd heb dat dat wat kan opleveren. Dat beviel zo goed, dat de deal met Visio tot stand kwam. En nu werken er al 24 jaar mensen met een visuele beperking in onze fabriek.”

En die inspirerende processen die je noemde? ,,Dat gaat vooral om lessen die ik leerde in mijn banen bij achtereenvolgens fietsenfabrieken Union en Rivel. Het werk was daar erg leuk, maar er gingen daar veel zaken niet goed. Bij Union zag ik dat de leiding te snel wisselde. De eerste investeerde in een nieuwe richting, de volgende maakte dat vervolgens ongedaan. Pure kapitaalvernietiging. Dat heb ik altijd wel in mijn hoofd gehad, dat dat zo niet moet. Voor beide fabrieken gold dat er niet goed gecalculeerd werd en dat afdelingen niet goed samenwerkten. Daar gingen veel te veel fietsen de fabriek uit met verlies. Daar heb ik veel van geleerd. Wij hebben heel veel onderdelen op voorraad, maar nul gereed product. In deze tijd van lange levertijden van de onderdelen is dat ons geluk. Alles gaat op bestelling, ik probeer de risico’s zo laag mogelijk te houden. Zo gaan mijn fietsen ook de grens over. Ik heb voor export maar twee voorwaarden. De koper moet technische kennis hebben en het transport betalen. En dat bevalt me prima.”

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 21

ADVERTENTIE

Real time camera surveillance Klaas Algra, directeur van InfraWatch, tevens mede eigenaar van het grondverzetbedrijf Gebr. Algra, vertelt geanimeerd over zijn bedrijfservaringen. Ook de start van InfraWatch komt aan bod.

„We waren aan het werk bij De Haak rond Leeuwarden toen het idee ontstond om ons materieel na werktijd wat beter in het oog te houden. We maakten een container, een paal erbij en daarop een toen nog een wat primitief soort van bewakingscamera. We hadden direct beet.

Iemand meende de gasolie uit de kraanwagens te moeten halen voor eigen gebruik. We zagen het en schakelden de politie in die de man in de kraag kon vatten. Dat succes stimuleerde ons tot het zetten van vervolgstappen.”

Alles in eigen hand Het eerste beveiligingssucces was geboren uit een min of meer spontane actie. „Ik snapte wel dat kwalitatief hoogstaande beveiligingsservice een gedegen aanpak en goed materiaal vereist”, zegt Klaas. Daarom ging hij pas na veel research, testen en bijschaven de boer op met zijn ontwikkelde bewakingssysteem. „We gingen aan de slag met een eigen groep professionals. Van ontwikkeling tot het maken van de units, we houden het liefst alles in eigen hand. Natuurlijk worden er onderdelen elders vervaardigd, maar de assemblage vindt hier plaats. We hebben transportmiddelen, monteurs en ander personeel paraat staan om de aannemer te ontlasten van verder denk- en regelwerk.”

Bovengemiddeld intelligent Klaas laat de interface zien van de InfraWatch software. Door heel Nederland en Noord Duitsland zijn geplaatste camera’s zichtbaar op de landkaart. Met een druk op de knop wordt de snelste route tussen camera’s zichtbaar. Een tweede druk en een haarscherp beeld van een observatiepost verschijnt op het beeldscherm.

„In de controlekamer staan 24/7 observanten paraat die direct tot actie overgaan bij verdachte omstandigheden. Uiteraard zijn er korte lijntjes met de politie. Bovendien worden alle beelden opgeslagen. Dat levert aanknopingspunten en bewijsmateriaal op voor politie en justitie. Vrij uniek aan onze software is dat onze klanten zelf via een portal kunnen meekijken.”

„Met onze units kun je naar vandalen en dieven speuren, maar ook de werkveiligheid verbeteren en brand voorkomen.”

Er vindt continu innovatie plaats. „Ten opzichte van gangbare systemen genereert InfraWatch 90% minder loze alarmen. Die slimme technologie gaat ons steeds beter helpen met doelgerichte observatie. We ontwikkelen nu software die een alarm geeft als iemand een bouwterrein oploopt zonder bouwhelm. Een observatiecamera kan ook de temperatuurverschillen in de gaten houden. Bij afval- en recyclingbedrijven kan daarmee broei en brand voorkomen worden. Met onze units kun je naar vandalen en dieven speuren, maar ook de werkveiligheid verbeteren en brand voorkomen.”

Benzinestations schakelen over op InfraWatch „Bij benzinestations wordt soms wel getankt, maar niet betaald. Als de camera’s verouderd zijn,

dan leveren ze niet de beelden die kunnen helpen bij opsporing. Geen opsporing, geen dader, geen geld.” „Goede camerabeveiliging is specialistenwerk. Je moet een strategisch plan ontwikkelen, software up tot date hebben en vervolgactie kunnen initiëren. Nu op veel plekken ouder materiaal vervangen wordt, kiest men voor ons om een adequaat beveiligingssysteem op te tuigen.”

Met respect voor het milieu Aan 40 uur zonnestraling per week heeft de InfraWatch Solar unit genoeg om volledig autonoom te kunnen functioneren. Dat is goed voor het milieu, maar ook handig als er geen stroom voorhanden is. „Neerzetten, mast omhoog, contact met de beveiligde site en de kostbare spullen zijn beveiligd met cameratoezicht”, zegt Klaas. „Dat is onze grote kracht: snelheid en afspraak is afspraak. Gisteren, 4 mei, werd bij Julianadorp joygereden met een hijskraan. Om 9:00 uur werden wij gebeld en om 13:00 uur hadden we een observatiecamera operationeel bij de inmiddels teruggebrachte hijskraan.” „Nu ik erover nadenk, vanaf het ontstaan van InfraWatch zijn we continu observatie-units aan het bijbouwen. Daarom hoeven we nooit nee te verkopen. Er staat altijd een unit paraat.” www.infrawatch.nl

ADVERTENTIE

Financieel management kan alleen maar duurzaam Hanzehogeschool neemt het voortouw naar het opleiden van financieel managers van morgen. En dat betekent dat ze leren om in alles wat een bedrijf doet, het duurzame financieel te verankeren. Duurzaam -circulair en sociaal ondernemen blijkt een hele speurtocht.

Lector Margreet Boersma, docent onderzoeker Marjolein Groot Rouwen en masterstudente Iris Kooij zijn gidsen in de speurtocht naar hoe we ondernemen daadwerkelijk kunnen verduurzamen. Margreet Boersma: „Wat nu geen waarde heeft of wordt gezien als kosten, moeten we leren van waarde te laten zijn. Wat is de waarde van de natuur en is die minder waard dan meer gas uit de Noordzee boven Schiermonnikoog? Wat zijn de negatieve effecten van kleding, gemaakt door kinderen in Bangladesh? MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) klinkt leuk, maar het gaat om het vertalen van duurzaamheid in het beleid van de onderneming. Daar zijn financieel geen kaders voor, geen waarderingen, maar het is hard nodig om te laten zien hoe waardevol duurzaam is.

Duurzaam omgaan met elkaar, met materialen, met grondstoffen en met je leefomgeving, volledig circulair zijn, moeten we voorzien van een waardering om het positieve effect er van aantoonbaar te maken. Dat gaat verder dan het bedrijf zelf, en daar begint de speurtocht. Voor de nieuwe financiële managers die wij hier opleiden, geldt dat geld geen doel op zich is, maar een middel om duurzaamheid tot uitdrukking te brengen. Dat vereist zoeken naar nieuwe kaders en veel samenwerken met het bedrijfsleven.

Daarom zoeken we ondernemers die met ons de speurtocht willen doen naar het waarderen van circulair ondernemerschap. We kunnen heel veel leren van elkaar in het bereiken van een circulaire wereld en hebben iedereen nodig om er te komen.

Doe mee.”

We laten niets achter Masterstudent Iris Kooij belichaamt die financial van morgen. Voor haar casestudy’s tijdens de opleiding Interdisciplinary Business Professional loopt ze stage bij wat we vroeger een sloopbedrijf noemden, Bork Groep in Hoogeveen. Nu een bedrijf van plannenmakers naar wat mogelijk is in hergebruik. Ze noemen zichzelf ook wel de nietsachter-laters. „In die fascinerende wereld van slopen, breken, sorteren en zoeken naar mogelijkheden voor hergebruik probeer ik de circulaire waarden kwantificeerbaar te maken: alles immers is van waarde, het gaat er alleen om dat je die waarde kunt toekennen.” Niet dat ze nou zo idealistisch was toen ze begon aan haar studie Bedrijfseconomie aan Hanzehogeschool. „Nee, zeker niet, ik had er niets mee. Toen ging ik inzien wat ik zelf zou kunnen bijdragen aan die nieuwe standaard van duurzaam en dat is volgens mij waar het om draait. Elkaar laten zien wat jij kunt bijdragen aan een circulaire economie. Er is heel veel onbekend, dat maakt het zo mooi, er valt heel veel te ontdekken en we hebben juist andere jonge mensen nodig die willen leren bijdragen aan onze wereld van morgen. Dat vergt veel studie, veel creativiteit. Durven denken, buiten gebaande laden willen lopen. Het is echt gaaf om te doen, ik ben zo blij dat ik die kans krijg samen met de Hanzehogeschool en Het Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie (NICE). Anders denken en leren kijken: Bork Groep is daarom

geen sloop – en verwerkingsbedrijf, maar een urban miner die van allerlei materialen bekijkt hoe en waar het hergebruikt kan worden. Afval zien als bruikbare materialen die waarde toevoegen. Het is een bedrijf dat onderzoekt wat er binnen wet en regelgeving kan en mag, die de grenzen verkent en zich afvraagt waarom iets wel of niet kan en mag en wat er in de hele keten van ontwerp tot en met bouw voor nodig is om de volgende stap naar circulariteit te zetten. Als bedrijf moet je leren hoe je dat financieel waardeert en inzichtelijk maakt. Onze economie is nu eenmaal gebaseerd op cijfers, maar alles wat circulair is, wordt vaak gezien als lasten in plaats van iets dat opbrengt en bijdraagt. Ik wil bijdragen aan nieuwe standaarden en circulair financieel management.”

Vanuit haar huidige rol als docent en onderzoeker kan voormalig accountant Marjolein GrootRouwen het belang van cijfermatige onderbouwing alleen maar beamen. „Daarom noemen we het een speurtocht. Hoe krijgen we het circulaire in een jaarverslag? Daarom zijn we op zoek naar mkb- bedrijven die met ons expertise willen opdoen en die wij kunnen helpen bij de omslag naar circulair ondernemerschap.

Laten zien wat je kunt bijdragen en aantonen dat het circulaire financieel grote waarde heeft.

Sterker nog, een bedrijf dat niet volledig duurzaam is, heeft feitelijk geen toekomst meer.

Daarom willen wij laten zien hoe je binnen jouw bedrijf circulariteit berekent, wat het oplevert, en waar je slagen kunt maken in efficiency in processen en productie, naar duurzaam ondernemen.”

Leer denken in planet en people Als lector Duurzaam Financieren en Ondernemen en als schrijfster van het Basisboek Duurzame Economie geeft Margreet Boersma richting en inhoud voor studenten en ondernemers. „Duurzaam is natuurlijk een containerbegrip, maar het is wel de basis voor ons denken en doen.

Aan ons Instituut Business, Marketing & Finance leren we je nadenken over duurzame efficiency, over de waarde van vertrouwen, nadenken over iets dat eigenlijk al heel ver terug gaat in de tijd.

Heeft mijn bedrijf alleen betekenis voor mezelf en voor mijn eigen profijt, of heeft wat ik doe ook maatschappelijke betekenis en waarde? We doen dat door onderzoek met bedrijven en andere instellingen zoals banken en accountsorganisaties. Samen verantwoordelijkheid nemen voor onze toekomst, voor een duurzame toekomst, dat is waar het om gaat. De financials van morgen die we hier opleiden spelen daar een grote rol in. Zij moeten leren denken en rekenen in planet, people en profit.”

Het lectoraat Duurzaam Financieren en Ondernemen, onderdeel van het Marian van Os Centre of Expertise Ondernemen nodigt mkbondernemers uit circulariteit in hun bedrijf concreet vorm te geven. „Het is voor iedereen een speurtocht. Laten we elkaar daarbij helpen, want we zijn samen verantwoordelijk voor de wereld van morgen.” www.hanze.nl

In Buitenpost geeft Opnieuw! afgedankte meubels een tweede leven. Banken en tafels gemaakt van oude NS-treinonderdelen, opnieuw gestoffeerde bureaustoelen en lampenkappen gemaakt van petflessen; geen opdracht is te gek. „Alles kan”, zegt directeur Douwe Jan Boersma (49). Voorwaarde is wel dat de sociale onderneming winst behaalt, op ecologisch, sociaal en economisch vlak.

Tekst William Zijlstra Foto Mariska de Groot

GEBRUIKT MEUBILAIR OP KANTOOR IS HANDEL ij Opnieuw! draait alles om circulair meubilair. Afval- en restmateriaal wordt verwerkt in nieuwe producten voor op kantoor of voor in huis. Afgeschreven en afgedankte meubels worden schoongemaakt, opgeknapt en opnieuw gestoffeerd.

Vervolgens worden ze verkocht aan bedrijven of overheden.

B

,,Ons concept is uniek. Er is geen ander bedrijf dat hetzelfde op zo’n grote schaal doet. We kunnen complete kantoren van nieuwe, circulaire stoelen en tafels voorzien’’, zegt Boersma. Winst behalen blijft als ondernemer belangrijk, maar met Opnieuw! wil Boersma vooral ook bewustwording creëren en klanten laten zien dat duurzaam, circulair meubilair net zo goed is als iets nieuws uit de winkel.

Onlangs ontwikkelde het bedrijf een tool waarmee klanten onder meer kunnen zien hoeveel CO2 en hoeveel grondstoffen ze besparen als ze bijvoorbeeld bij Opnieuw! een ‘nieuwe’ bureaustoel kopen. ,,Die CO2besparing drukken we uit in aantal vlieguren. Mensen houden van beeldspraak’’, zegt Boersma. De tool werd gevalideerd door een onafhankelijk onderzoeksbureau.

Ook maakte de sociale onderneming een bank van oude NS-treinstoelen waarop staat ‘er hebben al 69.000 mensen voor u op deze stoel gezeten’.

DOUWE JAN BOERSMA

2 4 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21

EEN BOUWER Boersma is al zo’n vijftien jaar ondernemer.

Hij richtte in 2006 het bedrijf Health2work op in Surhuisterveen. De onderneming adviseert bedrijven op het gebied van efficiënte werkplekken. Een voormalig stagelo-

per van Health2work is inmiddels de directeur en mede-eigenaar het bedrijf. Zelf wilde Boersma niet als manager of beheerder aanblijven. ,,Ik ben een bouwer en dat wilde ik blijven doen.’’ Daarnaast wilde hij graag aan de slag met onbenutte afval- en reststromen. Zo ontstond het idee achter Opnieuw!

Nu, ruim 2,5 jaar later, is Opnieuw! meer dan alleen een idee. Het team bestaat uit 32 medewerkers, inclusief flexwerkers. Het bedrijf heeft volume, leveranciers en verschillende grote klanten; Opnieuw! leverde al aan de NS, Heineken en Corendon. In mei zijn de afdelingen stoffering, metaal- en houtbewerking, die voorheen nog in Surhuisterveen zaten, naar het pand in Buitenpost verhuisd. Alle mensen en processen zitten nu bij elkaar. Opnieuw! beschikt daarmee over ruim 7000 vierkante meter aan bedrijfsoppervlak.

Is de ruimte nodig omdat het bedrijf zo snel groeit? ,,Nee, eigenlijk niet’’, zegt Boersma. ,,We hebben vooral veel volume nodig om al onze grondstoffen op te sparen en op te slaan. Dat is bijvoorbeeld handig als we klanten willen bedienen wanneer zij een grote order plaatsen.’’ In de loods van Opnieuw! staan talloze stellingen gevuld met restmateriaal dat een tweede leven krijgt, zoals afgedankte stoelen en tafels. Dat betekent niet dat het bedrijf een afvalplaats is. ,,Het is niet de bedoeling dat elk bedrijf hier komt om wat te dumpen. Er mag best iets tegenover staan’’, zegt directeur en eigenaar Douwe Jan Boersma.

SOCIALE WINST Bij Opnieuw! werken onder meer pro-

ductontwerpers, meubelmakers, stoffeerders en een architect. Een aantal mensen binnen het team heeft (of had) ‘enige afstand tot de arbeidsmarkt’. ,,Dan heb je het bijvoorbeeld over mensen met autisme of mensen die verslavingsproblemen hebben gehad.’’ Voor Boersma is het van belang dat zijn onderneming sociale winst boekt. Hij wil iedereen binnen zijn team een kans geven om zich te ontwikkelen. ,,Het belangrijkste voor mij is dat je wílt, dat je ambitie hebt en dat je dat ook laat zien.’’

Het team van Opnieuw! is zo opgebouwd dat een vaste kern van medewerkers een buffer vormt voor de mensen die vooral bij het bedrijf werken om te leren en zich te ontwikkelen. ,,Als ondernemer en als bedrijf wil je natuurlijk ook winst behalen.

Daarnaast is het ook zo dat de druk vanuit klanten evenzo hoog is. Het eisenpakket

We moeten geen bijzonderheid zijn. Dat is mijn doel

van de klant blijft hetzelfde, of je nou een sociale onderneming runt of niet. Deadline is deadline en wij moeten kunnen leveren.

Die druk moet niet bij de sociale boog van ons team komen en daarom vangen we die op met onze vaste kern en flexwerkers.’’

CIRCULAIR CAFÉ Hoe ziet de toekomst van Opnieuw! eruit?

Boersma heeft plannen genoeg. Na de verhuizing van alle afdelingen naar Buitenpost komt er bijvoorbeeld een café naast het bedrijfspand. ,,Dat wordt het Circulair Café, open tussen tien en twee. De bedoeling is dat mensen koffie of thee bij ons komen drinken en daarbij de mogelijkheid hebben om te zien wat we hier allemaal doen.’’ Het café, dat tijdens dit interview al bijna af was, is opgebouwd uit allerlei rest- en afvalstromen. Zo komen de spotjes in het plafond uit failliete Miss Etam winkelpanden, de lampenkappen zijn gemaakt van petflessen en voor een gedeelte van de vloer zijn planken gebruikt van een oude, afgebrande molen, die vroeger in het bezit van Boer-sma’s familie was.

Opnieuw! heeft de afgelopen jaren vooral geïnvesteerd in de infrastructuur van het bedrijf. Nu is het hoog tijd om de naamsbekendheid te vergroten en om grootschalig impact te maken. ,,Wij moeten geen bijzonderheid zijn. Dat is mijn doel,’’ zegt Boersma vastberaden. ,,We zijn nu een van de weinige bedrijven in Nederland die dit doet, maar dat gaat ongetwijfeld veranderen.’’

Boersma gelooft erin dat bewustwording uiteindelijk leidt tot gedragsverandering. ,,Dat is mijn visie. Ik zeg niet dat het gelijk werkt, maar je moet ergens beginnen en ik ben bovenal een optimist.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 2 5

ADVERTENTIE

Toonaangevend en compleet in bodemonderzoek Kennis van de bodem en bodemgesteldheid wordt steeds belangrijker. Medusa in Groningen is gespecialiseerd in het in beeld brengen van de bodem en levert onder de naam Medusa Explorations gedetailleerde bodeminformatie aan diverse opdrachtgevers, zoals overheden, bedrijfsleven, landbouw, projectontwikkelaars en voor wetenschappelijk onderzoek. “Actueel is op dit moment bijvoorbeeld het vraagstuk rondom klimaatadaptatie”, zegt Han Limburg. “Daarbij staat een betere waterhuishouding en landschapsinrichting voorop, kennis van de bodem is daarbij onontbeerlijk.”

Een tweede tak van Medusa betreft de ontwikkeling van meetapparatuur en sensoren.

Onder de naam Medusa Radiometrics gaat apparatuur die in Groningen is ontwikkeld en geproduceerd de hele wereld over. “Met beide onderdelen hebben we de kennis en de technische hulpmiddelen in huis, waarmee we alle bodemgerelateerde vraagstukken kunnen bedienen”, aldus Limburg. En dat gaat verder dan alleen het meten, want ook het goed interpreteren van de verzamelde gegevens is van belang en vormt de basis om tot de juiste beslissingen te komen. Ronald Koomans:“ Bij het maken van analyses werken we graag samen in teams, met experts van diverse achtergrond. Op die manier kom je tot goede adviezen waar de klant haar voordeel mee kan doen.”

Eerste klus Waar we voorheen een gat in de grond gingen graven om te zien wat er in de bodem aan de hand was, daar beschikken we tegenwoordig over moderne technieken om de bodem in kaart te brengen. Medusa ontstond ruim 20 jaar geleden en kwam voort uit de Rijksuniversiteit Groningen.

Limburg en Koomans kunnen zich hun eerste klus nog goed herinneren. “Dat was in een bootje op het riviertje de Tjonger, waar we onderzoek gingen doen.”

Het staat model voor de manier waarop Medusa anno 2021 nog steeds te werk gaat. Pionieren, onderzoeken en daarvan leren. Niet voor niets beschikt het bedrijf over een eigen R&D afdeling.

“Het is de kraamkamer voor de technologische ontwikkelingen, waardoor wij een voorsprong in de markt hebben kunnen bewerkstelligen”, is de overtuiging van Limburg. Het werk aan projecten in Nederland speelt daarin een belangrijke rol.

“Door een meetmethode te ontwikkelen voor een bodemvraagstuk in Nederland, kom je er regelmatig achter dat deze toepassing ook elders voor een oplossing kan zorgen. Ja, noem het een combinatie van wetenschap en avontuur.”

Radioactiviteit in de bodem Radioactiviteit in de bodem speelt een belangrijke rol bij het in kaart brengen van de bodem.

“Radioactieve stoffen komen in zeer lage concentraties in de bodem voor en de gehalten van deze stoffen verschillen per bodemsoort”, legt Limburg uit. “Dat biedt ons de mogelijkheid om de verschillen in samenstelling van de bodem te kunnen meten.”

De schep van voorheen is dus allang vervangen door geofysische meettechnieken, zoals een grondradar, gamma spectrometer en elektromagnetische metingen. Koomans:” Wij maken zogenaamde vlakdekkende bodemkaarten, op het land en op het water. Deze geven een volledig inzicht in de bodem, waardoor opdrachtgevers precies weten wat ze waar kunnen tegenkomen. Dit leidt bijvoorbeeld tot minder risico’s op vertraging of onnodig meerwerk.”

Bodeminformatie voor klimaatadaptatie De vraag hoe je water in de grond langer kunt vasthouden wordt steeds actueler. “De watervoorziening is ook in Nederland een uitdaging. De samenstelling van de bodem bepaalt sterk of water vast gehouden kan worden of in de ondergrond verdwijnt. Met goede en gedetailleerde informatie over de opbouw van de bodem, kunnen slimme oplossingen helpen om adaptief met klimaatverandering om te gaan.”

Deze informatie is juist nu hard nodig en Medusa is betrokken bij diverse projecten in Nederland, zoals bij de aanpak van het gebied van de Drentse Aa. Koomans:” We doen daar bodemonderzoek en met behulp van onze kaarten en profielen zijn plannen gemaakt om in het gebied in te grijpen.

Hierdoor verbetert het Waterschap de ecologische kwaliteit van de beek en verminderen we verdroging van kwetsbare natuur in het beekdal.”

“De veranderingen van het klimaat zorgen ervoor dat naast droge periodes ook erg natte periodes voor gaan komen. Daarom worden onze dijken verstevigd. Ook in deze projecten is bodeminformatie nodig. Zo is het bijvoorbeeld van belang om te weten hoe dik de beschermende

Medusa onderzoekt de mogelijkheid om een fabriek op te richten waar hoogwaardige technologische apparatuur kan worden geproduceerd. “Deze fabriek komt in NoordNederland”, zegt Limburg. “We gaan daar mooie producten maken en het zorgt voor hoogwaardige werkgelegenheid.”

kleilaag rondom een dijk moet zijn. Deze dikte van de kleilaag brengen wij met onze meettechnieken snel, gedetailleerd en efficiënt in beeld.”

Wereldwijde export Het succes van de projecten in Nederland, zorgt voor steeds meer vraag uit het buitenland. Dat is een markt waar Medusa Radiometrics haar sensoren verkoopt. Nederland loopt op het gebied van onderzoek van landbouwgrond wereldwijd voorop. “In ons land wordt bijvoorbeeld veel onderzoek gedaan naar precisielandbouw”, zegt Limburg. “Vanwege de relatief kleine percelen hier is dat wat wellicht wat minder interessant, maar de resultaten zijn voor landbouwbedrijven in het buitenland, die over veel grotere percelen beschikken, juist wel van belang.” De sensoren die in Nederland hun nut hebben bewezen worden nu wereldwijd verkocht.

Goede informatie van de bodem We willen steeds meer weten van de bodem, omdat daarmee allerlei vraagstukken van deze tijd kunnen worden opgelost. “Bij Medusa weten we niet alleen veel van de bodem, maar ook van de technologie, dat maakt ons uniek in Nederland. Goede informatie van de bodem is van belang om de juiste keuzes te maken, daar zorgen wij voor. Want als je wilt ingrijpen, is het van belang om dat op de juiste plek te doen. Een goede kennis van de bodem is daarbij onontbeerlijk.” www.medusa-online.com

ADVERTENTIE

Met ervaring en passie onderweg De monteurs van Semteq Materieelservice bieden de helpende hand bij onderhoud, keuring en storing van uw materieel. „Er is niets zo vervelend dan kostbare uren verliezen omdat je graafkraan, verreiker, shovel, heftruck of hoogwerker het laat afweten. Goed onderhoud helpt dit voorkomen. Mocht er toch een probleem zijn, dan zijn we snel ter plaatse.”, zegt Jenny Douwes, eigenaar van Semteq. „Met elk merk kan men bij ons terecht.”

Een aanpak die aanslaat „Voor garantie- en contractonderhoud heeft elk merk ook zijn eigen service. Bij een aantal grote merken is onze effectieve en efficiënte manier van werken opgevallen. De praktijk heeft allang geleerd dat we genoeg kennis en kunde in huis hebben om adequate oplossingen te bieden. We verkennen nu de mogelijkheden om de aftersales service voor bijvoorbeeld importeurs in te vullen.

Dat betekent groei en we hebben dan ook doorlopend vacatures.”

Wat verklaart het succes „We werken in een dynamische branche.

Innovaties, overheidsregels en veranderende omstandigheden door bijvoorbeeld corona of milieuwetgeving. Wij moeten meebewegen en betrouwbaar zijn. Een veiligheidskeuring moet veiligheid garanderen en de klant moet erop kunnen vertrouwen dat zijn materieel voldoet aan de wettelijke eisen.” „Voor het leveren van adequate service is flexibiliteit belangrijk. Het materieel moet immers in bedrijf blijven. Met goed overleg en betrokkenheid creëren we snel oplossingen of

Jenny Douwes

ADVERTENTIE

/// Deskundig advies

/////////////

Grote showroom Veel uit voorraad leverbaar Gratis bezorging Tegelzetwerk en vloerverwarming ///////////

////////

OP MAANDAG GEOPEND Ma. t/m Vr. 9.00 - 18.00 uur Zaterdag 9.00 - 17.00 uur

De visie van Jenny Na een studie HLO (Hogere Laboratorium Opleiding) en een aantal jaren wetenschappelijk onderzoek knaagde er iets. „Ik miste ruimte”, zegt Jenny Douwes, directeur van Semteq Materieelservice. „Letterlijk, de muren kwamen langzaam op mij af, maar ook figuurlijk had ik ruimte nodig. Ik wilde zelf kunnen beslissen en oplossingen bedenken. Verantwoordelijkheid nemen, daar gaat mijn hart sneller van kloppen.

Nu ik ondernemer ben, geef ik mijn werknemers die ruimte. Wie van zijn werk houdt, wil toch laten zien wat hij kan. Daar hoort zelf je werk indelen bij en je eigen verantwoordelijkheden hebben; voelen dat je vertrouwd wordt als expert in jouw vakgebied.

Mijn collega's zijn de succesformule, het hart van ons bedrijf, ik wil dat zij het naar hun zin hebben en zich gewaardeerd voelen.”

voorkomen we juist problemen. Dat is waar we energie van krijgen. Dat is wat zorgt voor tevreden klanten.” semteq.nl

Oudeweg 58 9628 CG Siddeburen T. 0598 - 43 03 13 www.tegelcentrumsiddeburen.nl

ADVERTENTIE

Materieelverhuur in de breedste zin van het woord Vrieswijk, een familiebedrijf dat in 1954 is opgericht. De broers Sybe en Piet Klaas zijn de derde generatie eigenaars die de taak op zich hebben genomen het bedrijf gezond en duurzaam over te geven aan de volgende generatie. Gezond is het bedrijf vanaf de start geweest. „Vanaf het eerste begin van pake zijn we volop in bedrijf”, zegt Sybe. „De uitdaging van vandaag is de overstap naar duurzaamheid.”

Van materieel tot totaalpakket Vrieswijk verhuurt telescoopkranen, mobiele torenkranen, hoogwerkers, roterende verreikers en grondverzetmachines. „We leveren een totaalpakket. Alles rondom materieel op de bouw leveren we met betrokken en ervaren machinisten. Desgevraagd verzorgen we ook extra diensten, zoals het leveren van rijplaten. Om de situatie van te voren goed te kunnen beoordelen op benodigdheden, wensen en veiligheid, gaan we vaak van te voren op inspectiebezoek.”

De werkzaamheden zijn divers. Van grondverzet, terrein egalisatie, bagger- en rioleringswerk tot lichte en zwaardere hijsklussen. Het kan gaan om elementen in de woningbouw, maar ook complete brugdelen in de weg- en waterbouw worden op zijn plaats gezet. Regelmatig zijn het klussen waarbij verschillende bedrijven hun krachten bundelen. Dan is het goed om van te voren poolshoogte te nemen en de taak te bespreken met elkaar. „Ter plaatse kun je vaak ook beter beoordelen met een opdrachtgever wat nodig is voor het beste resultaat”, zegt Sybe.

„We staan vooraan bij duurzame innovaties.”

Onze nieuwe elektrische kraan, perfect!

Aan veiligheid wordt geen concessie gedaan. Het materieel is gecertificeerd. Daarbij vertrouwt Vrieswijk op de grote merken. Als het gaat om duurzaamheid is Vrieswijk afhankelijk van wat er door hen wordt ontwikkeld. „We staan vooraan bij duurzame innovaties. In 2008 ontdekten we de mogelijkheid van telescoopkranen gemonteerd op een truckchassis. Dat vonden we al een mooie verbetering en een goede mogelijkheid om, al was het nog maar een klein stapje, duurzamer te

Sybe Vrieswijk, mede eigenaar werken. Een truck die rijdt met Euro 6 motor en Add-blue heeft minder uitstoot. De volgende stap was elektrisch. Inmiddels hebben we drie elektrische kranen. De eerste variaties hebben nog wat ongemakken. Hoge ampère en dergelijke, maar dat vinden we al beter dan volledig op fossiel werken. We zijn enorm trots op onze laatste aanschaf. Deze is volledig elektrisch en werkt op 16 of 32 ampère. Het is nu aankomen op de bouwplaats en draaien maar. Perfect! Geen stikstofuitstoot op de bouwplaats en een stuk minder geluidsoverlast.”

People Planet Profit Bij Vrieswijk zijn ze er van overtuigd dat

duurzaam niet een stap terug is. „Duurzaam is niet duur. We hebben een scan laten uitvoeren op het gebied van de drie P’s: people planet profit.

Het uitgangspunt is dat als je goed bent voor de mens en zijn omgeving, met meer oog voor het milieu produceren en minder energie wilt verbruiken, dan gaat dat niet ten koste van winst.

Natuurlijk moet je investeren. Denk aan zonnepanelen. Eerst investeren, maar daarna gaat de rekening omlaag. Bewust mee bezig zijn, dat is de kern.”

No nonsens, geen nee Vrieswijk heeft bijna 65 jaar ervaring. Begonnen in Holwerd, twee bedrijven overgenomen en nu gevestigd in Surhuisterveen, centraal gelegen in de drie provincies. „Het meeste werk doen we in de noordelijke provincies, maar ook Flevoland wordt meer en meer ons werkterrein. We merken dat onze werkwijze aanspreekt. We zoeken de beste oplossingen en we maken graag een verschil. Onze machinisten zijn betrokken vaklui waar we trots op zijn.”

Bovendien heeft Vrieswijk een hekel aan nee verkopen. „We hebben een goed netwerk en we gunnen elkaar wat. Als de nood aan de man komt, kunnen we altijd een goede match vinden en een opdrachtgever de helpende hand bieden.” www.vrieswijk.nl

Zero emissie elektrische kraan

ADVERTENTIE

Onze klant staat voor ons op nummer één!

Reitsma is al bijna honderd jaar het bouwbedrijf in, van en voor Friesland en omstreken. Door de crisis is het bedrijf een tijdje minder zichtbaar geweest. „Onze afdeling bouwservice en onderhoud draaide altijd nog volop”, zegt Bertil Poelman, algemeen directeur. „Maar toch waren er geluiden dat Reitsma werd gemist”. Voor mij werd hierdoor duidelijk dat Reitsma als ontwikkelend bouwbedrijf belangrijk wordt gevonden voor deze regio en we ons dus meer moesten laten zien. Precies hierom werd in 2019 een nieuw pand in Drachten betrokken.

Weer volop in bedrijf „We zijn trots op ons bedrijf”, zegt Jan Johan de Vries, vestigingsleider. „We hebben onderschat hoe belangrijk het is om zichtbaar te zijn.

Reitsma Bouw is een zelfstandig opererend Fries bouwbedrijf dat vooral in Friesland, met een eerlijke en nuchtere aanpak, actief is.

Tegelijkertijd is Reitsma onderdeel van een grotere groep bouwbedrijven onder de naam VolkerWessels. We weten ons gesteund door het grote moederbedrijf wat ons extra mogelijkheden geeft. Hoewel we nooit zijn weggeweest, zijn we er weer.”

Afspraak is afspraak Een opdrachtgever weet met wie hij zaken doet.

De mensen van Reitsma zijn persoonlijk betrokken van begin tot eind. „Wij gaan voor langdurige relaties”, zegt Bertil. „Dat kan alleen als je kwaliteit levert, betrokken en betrouwbaar bent en begrijpelijke taal spreekt.” Jan Johan vult aan: „en afspraak is afspraak.”

De bouw is wel eens negatief in het nieuws. Vaak gaat het over overschrijding van budget en opleverdatum. „Juist hierom zitten wij het liefst aan de ‘voorkant’ van het traject aan tafel, want dan heb je de meeste invloed om dit te voorkomen. Meedenken, oplossingen bieden, onze expertise inzetten voor de ander, daarmee creëer je meerwaarde.” Als voorbeeld wordt de uitbreiding van Jumbo in Drachten aangehaald. „Als je samen een traject ingaat, komt niemand voor verrassingen te staan. Te laat opleveren is ondenkbaar, zo’n winkel moet op tijd open.”

3D en budgetgestuurd ontwerp Een plan dat tot op de puntkomma door de opdrachtgever is uitgewerkt kunnen we prima realiseren. Maar onze echte meerwaarde zit hem in een andere benadering, dat heeft onze voorkeur. „We gaan het liefst in gesprek met onze opdrachtgever over de wensen en waarbij we vragen naar het budget. In de ontwerpfase kunnen we op details de zaak bespreken en de kosten daarbij in overweging nemen”, zegt Jan Johan.

Reitsma gebruikt daarbij 3D techniek. „We laten de techniek voor ons werken. Het programma maakt zowel het ontwerp inzichtelijk als het kostenplaatje. Elke aanpassing in het ontwerp, vertaalt zich direct financieel. Als we bijvoorbeeld andere stenen op de gevel plaatsen, dan zie je meteen of de variant meer of minder kost. Zo kun je samen gericht aanpassingen doen waarbij de gewenste uitstraling of functionaliteit behouden blijft en we tegelijkertijd binnen het budget blijven.” Transparantie is daarbij erg belangrijk.

Vooraf maken we afspraken met de klant over de kosten en de winst die we hierover rekenen „Dit laatste, hoe marginaal in de bouw ook, hebben wij nodig om te kunnen voortbestaan”, zegt Bertil. De klant weet hiermee vooraf exact waar hij aan toe is.

Bouwen met wederzijds vertrouwen Bij Reitsma houden ze van duidelijke taal met een

Jan Johan de Vries en Bertil Poelman recht door zee mentaliteit. „We gaan voor langetermijn-relaties”, herhaalt Bertil. „Zo krijg je ook bijzondere projecten, dat is een mentaliteit die je door de hele organisatie terugziet. De mentaliteit van de noordeling, altijd redelijk in de buurt van je woonplaats aan het werk, lekker in je eigen taal praten, dat is fijn. We zijn betrokken en trots op wat we doen. Van directeur, tot uitvoerder, werkvoorbereider, timmerman en

onderaannemer; iedereen. Dat is niet alleen aantrekkelijk voor opdrachtgevers, maar ook voor onze vakmensen die de ruggengraat van ons bedrijf vormen.” www.reitsmabouw.nl

ADVERTENTIE

Twee directeuren erbij voor Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden

‘Snel groeien is leuk, natuurlijk groeien is mooier’ Drie kapiteins op één schip. Gaat dat goed? Ja, bewijzen Albert Adema, Theun Erik Holwerda en Stephan Zuiderbaan van Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden. Sinds 1 januari 2020 delen zij het eigenaarschap van het bouwbedrijf. Het eerste jaar van hun samenwerking kregen ze te maken met de corona- én de wooncrisis. Hoe gingen ze daarmee om? En welke koers vaart het bedrijf de komende jaren? ‘De diversiteit in onze klussen maakt ons sterk.’

Daar is iemand bezig met het maken van een offerte voor het plaatsen van een dakkapel.

Iemand anders beantwoordt telefonisch vragen van een klant. Weer een ander buigt zich over een groot renovatieproject. Wie één stap over de drempel van Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden zet, voelt de dynamiek van het bedrijf. ‘We zijn met mooie dingen bezig’, zegt directeur Albert Adema. Maar de dynamiek van Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden zit ‘m niet alleen in de opdrachten. Ook intern is het bedrijf flink in beweging. Jarenlang was Albert Adema de enige eigenaar, maar sinds 1 januari 2020 deelt hij de aandelen met collega’s Theun Erik Holwerda en Stephan Zuiderbaan. In 2025 draagt Adema zijn deel van de aandelen over. ‘De komende jaren doen we het met z’n drieën. Mijn werk zal zich steeds meer naar de achtergrond verplaatsen, terwijl Theun Erik en Stephan juist meer naar de voorgrond gaan. Uiteindelijk hebben ze mij helemaal niet meer nodig.’

Van 9 naar 84 fte Het is een grote stap voor Adema, die Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden in 2007 overnam van de familie De Vries. Het bedrijf groeide onder zijn leiding uit van 9 naar 84 fte.

Concentreerde het werk zich destijds voornamelijk rond Leeuwarden, inmiddels is alles boven de lijn Hoorn – Zwolle bekend terrein voor de medewerkers van Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden. ‘Toch hebben we de laagdrempeligheid van het familiebedrijf altijd weten te behouden’, vindt Adema. ‘Ik wil mijn mensen kennen, wil weten wat er speelt. Je vindt hier ook geen receptie of secretaresses. Als je hier binnenkomt, sta je meteen middenin het bedrijf.

Korte lijnen, direct contact, dat werkt.’

Adema vindt het belangrijk dat de aandelen binnen het bedrijf blijven. ‘Ik wil dat ze bij de mensen blijven die zich iedere dag voor Bouwbedrijf de Vries inzetten. Zodat zij de kans krijgen om het bedrijf door te zetten.’ De overname door Holwerda en Zuiderbaan is daarmee geen onverwachte beslissing.

Zuiderbaan is al jaren adjunct-directeur en de rechterhand van Adema, Holwerda is bedrijfsleider. ‘We zijn alle drie heel verschillend’, zegt Adema. ‘Juist daarom vullen we elkaar goed

Foto: Henri Vos Fotografie

V.l.n.r.: Stephan Zuiderbaan, Albert Adema en Theun-Erik Holwerda.

Foto; Peter de Jong Photography aan.’ Dat vinden ook Holwerda en Zuiderbaan.

Als Adema hen in 2019 vraagt om ‘eens over de toekomst na te denken’, weten ze meteen: we moeten dit samen doen. Zuiderbaan: ‘Ik zag mezelf niet in mijn eentje dit bedrijf leiden, maar wel samen met Theun Erik. En gelukkig dacht hij er hetzelfde over.’

Jas van de baas De drie zetten de overname in werking. Met stille trom. Holwerda: ‘In de dagelijkse praktijk zal er aanvankelijk niet veel veranderen.’ Al voor de overname hadden de werkzaamheden van de drie allemaal een eigen zwaartepunt. Adema richt zich vooral op projectontwikkeling, Zuiderbaan op de algemene zaken en Holwerda op de bedrijfsleiding. ‘Die verdeling houden we voorlopig aan.’ Het eerste jaar dat de mannen gezamenlijk aan het roer staat, is meteen een bijzonder jaar. ‘De coronacrisis was voor ons allemaal even slikken. Niemand wist wat er ging gebeuren. Toch hebben we een goed jaar gehad, mede dankzij het woningtekort en de lage rentes.’

Adema vult aan: ‘2020 was natuurlijk een raar jaar. Dat hadden we nooit kunnen voorspellen.

Toch heb ik Stephan en Theun Erik enorm zien groeien. De jas van de baas zat eerst nog wat ruim, maar begint ze nu steeds beter te passen.’

De drie mannen zijn positief over de stand van het bedrijf. ‘We blijven ons ontwikkelen en werken continu met een mooie opdrachtenportefeuille’, vindt Zuiderbaan. ‘Juist de diversiteit in onze klussen maakt ons sterk.

Van projectontwikkeling en transformaties tot kleine verbouwingen of onderhoudsklussen. Op dit moment verbouwen we bijvoorbeeld veel woningen. Mensen zijn toe aan een volwaardig thuiskantoor. Ze laten een dakkapel plaatsen of bouwen een bijkeuken, zodat de zolder vrij komt.’

Adema benoemt de afdeling Service & Onderhoud, die volledig is ingericht op het uitvoeren van kleine werkzaamheden. ‘Dat soort dingen doen we met net zoveel toewijding en plezier als een groter project.’

Natuurlijk groeien Het vasthouden van die portefeuille is vanzelfsprekend een ambitie voor de komende jaren. Ook richten de drie directeuren zich op een gezonde groei van het bedrijf. ‘Snel groeien is leuk, maar natuurlijk groeien is nog veel mooier’, zegt Holwerda. En natuurlijk werken ze gezamenlijk toe naar het einddoel van de overname. Adema: ‘Mijn naam is vrij sterk verbonden aan Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden.

Dat snap ik wel, dat krijg je na al die jaren. Maar deze twee mannen kunnen het prima zonder mij.

Méér dan prima zelfs. Dat zullen ze de komende jaren bewijzen.’

Dit is Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden is al sinds 1924 een dynamisch, vakkundig en allround bouwbedrijf. Met een team van gedreven professionals voert Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden uiteenlopende projecten uit: van nieuw- en verbouw tot renovatie, restauratie en transformatie. Recent transformeerde het bedrijf de leegstaande gebouwen van het voormalig Fries Museum tot 24 moderne appartementen en werd in Hurdegaryp een nieuw schoolgebouw gerealiseerd. Ook bouwt, verbouwt en renoveert Bouwbedrijf de Vries Leeuwarden veel woningen. Meer weten over het bedrijf of de projecten? Kijk op www.bdvl.nl.

ADVERTENTIE

‘Neem een deskundige in de arm, het bespaart geld, tijd en materiaal’ Ingenieurs en adviseurs met een nuchtere grondslag en een brede ervaring in hun vak. Het trackrecord van Boorsma vertaalt zich in een lange lijst tot de verbeelding sprekende werken. Directeur Jan Wessels is bovendien groot voorstander van perceelsgewijs bouwen.

Tijd dus voor een nadere kennismaking.

In 1969 startte ingenieur Kees Boorsma zijn bureau als eenmanszaak in Leeuwarden en verhuisde dat later naar de huidige locatie in Drachten. In een voormalig schoolgebouw in een rustige woonwijk zit de hoofdvestiging van het ruim vijftigjarige ingenieursbureau met tevens vestigingen op Urk en in Amersfoort. „Dit gebouw is een mooi voorbeeld van herbestemming, van lagere school naar kantoor. Passend in de omgeving en aangepast aan onze eisen van nu”, vertelt Jan Wessels, opgeleid aan TU Delft, sinds 1995 bij Boorsma aan het werk en sinds 2016 algemeen directeur. „We zijn zelfstandig en willen dat blijven. We hebben een mooie ploeg mensen met brede expertise en ervaring en hechten aan ons werk en de nuchtere, vakmatige manier waarop wij het aanpakken. We doen ongeveer fiftyfifty in de bouw en in civiel werk / infrastructuur, met bijvoorbeeld Rijkswaterstaat en ProRail als opdrachtgevers. We hebben al sinds de jaren 1980 een sterke connectie met hout en houtskeletbouw, nu volop in de spotlights als duurzame bouwmethode. We bouwen nieuw voor bijvoorbeeld IKEA, Aldi en andere winkelbedrijven, we bouwen en verbouwen voor de industrie, we doen woon- zorgcomplexen, recreatieprojecten en we hebben al heel lang een goede naam in sluis- en stuwprojecten zoals in de Maas, Nederrijn en de Lek, in Delden en Hengelo en in het ontwerp en de bouw van bruggen, zoals de Muntbrug in Utrecht en de Vechtbrug in Weesp. We werken voor diverse opdrachtgevers door het hele land en naast dat werk in de bouw en voor civiele werken, hebben we een compacte milieuafdeling die onder meer PFASonderzoeken, saneringsadviezen en milieumonitoring van baggerwerken verzorgt.”

Creativiteit en de klik „Als je me vraagt wat ons onderscheidt, dan is het onze nuchterheid, onze vakbekwaamheid en onze diversiteit. Slagvaardig, verstandig, snel aanpakken. We hebben een hecht team en we werken voor een belangrijk deel over lengte van jaren voor onze opdrachtgevers. Relaties hebben voor ons betekenis. We willen zo duurzaam mogelijke impact hebben en dat zit vooral in het zo economisch effectief mogelijk realiseren van wat de opdrachtgever van je vraagt.” „We mogen ons met recht een multidisciplinair bureau noemen dat haar opdrachtgevers met een integrale aanpak van dienst is in heel Nederland.

We werken van Noord-Groningen tot Zeeland en Limburg. We zijn breed georiënteerd en werken zowel aan gebouwen, waterbouwkundige werken, infrastructuur en bodemgerelateerde adviesvragen. En behalve dat, we willen met zoveel mogelijk plezier werken aan opdrachten en we doen ons best om het maximale te bereiken voor onze opdrachtgevers, ook al loopt het soms net even anders dan je samen hebt bedacht.

Daarom zeggen we vaak, het begint met de klik en het gevoel dat je samen echt iets kunt bereiken.

We gaan ver in het zoeken van de beste oplossing,

Jan Wessels zoals we laatst ook gedaan hebben met het Kunstpaviljoen van de Floriade in Almere.

Ondanks tegenvallers van stijgende materiaalprijzen wilden we binnen het budget blijven en bedachten we creatieve oplossingen om de constructies toch anders te berekenen met minder materiaal, zodat we onze opdrachtgever toch tevreden konden stellen. Het is de sport het te fixen, ook al is het lastig. En waar we vrolijk van worden: van tijd tot tijd iets bedenken waarmee we iets, dat eeuwenoud is, toch weer verbeteren, zoals met de houten sluisdeuren 2.0.” „Samen met een aantal partijen hebben wij de nieuwe standaard voor de houten sluisdeur voor Rijkswaterstaat bedacht en uitgewerkt. Het principe en vakmanschap van de houten sluisdeur is eeuwenoud; wij hebben dat met nieuwe techniek en verbindingen verbeterd naar een nieuwe sluisdeur die met minder materiaal en in minder tijd gemaakt kan worden.”

De methode Boorsma betekent besparen „Onze zelfstandigheid en nuchtere insteek om voor iedere opdrachtgever zo efficiënt en duurzaam mogelijk werk te verrichten, maakt dat we bij bouw, renovatie of verbouw pleitbezorger zijn van onze eigen aanpak: het perceelsgewijs bouwen. In het kort komt het hier op neer: een bouw-of renovatieproject besteed je niet aan bij

één grote aannemer, maar knip je op in verschillende delen die je aanbesteedt bij nevenaannemers. Voor ieder onderdeel schakelt de opdrachtgever een gespecialiseerde partij in, waar hij rechtstreeks invloed op heeft. Voor het overzicht en de communicatie schakel je een deskundig bureau in zoals Boorsma, dat alles in huis heeft om ieder denkbaar project te begeleiden. De voordelen voor de opdrachtgever zijn duidelijk. Het scheelt tijd, geld en het project is beheersbaar, omdat je als opdrachtgever rechtstreeks de verschillende nevenaannemers kunt aanspreken. Besteed je een project uit aan een aannemer, dan schakelt hij op zijn beurt allerlei onderaannemers in, waar de opdrachtgever vaak geen zicht op heeft. Je wint met deze methode ook veel tijd, want de eerste nevenaannemer kan, bijvoorbeeld met de fundering, al aan de slag als pakweg 70 procent van een project is doorgerekend. Je krijgt dus een kortere bouw- en doorlooptijd. Wat van belang is voor het welslagen, is een goede communicatie tussen de verschillende nevenaannemers. En dat is vanwege onze brede expertise nu eenmaal ons vak. Al meer dan vijftig jaar.” boorsma-consultants.nl

Slecht verlichte ruimtes waar mensen graaien in bakken met muffe kleding en langs ouderwetse, eikenhouten meubels schuifelen. Een wat viezige winkel voor klanten met een klein budget. Is dat wat het woord ‘kringloopwinkel’ bij je oproept?

Onterecht: de kringloop van tegenwoordig is hip, happening en hét voorbeeld van maatschappelijk en ecologisch verantwoord ondernemen.

Tekst Willy Schouwstra Foto Mariska de Groot

KRINGLOOPWINKEL VIEZIG? WELNEE en modern recyclebedrijf, een exporuimte van start-ups, een opleidingsplek en een plaats waar iedereen de kans krijgt zijn of haar talenten in te zetten in een passende werkomgeving: de 8000 vierkante meter grote Recycle Boulevard van Omrin Estafette is landelijk een lichtend voorbeeld in dit opzicht. ,,Dit is een heel relevante plek in Leeuwarden, zowel qua milieu als maatschappij.”

E

Wie binnenstapt bij de Recycle Boulevard in de Friese hoofdstad loopt via een wand vol kunstwerken de eerste huiskamer al binnen. Verwacht hier niet uitsluitend lange rijen stoelen en banken: alles is met zorg en volgens thema’s gerangschikt. Modern, uit grootmoeders tijd, strak of juist kleurrijk; de verschillende hoeken nodigen uit en inspireren. Via meubels, boeken, speelgoed, bedden, kasten en huisraad kom je achter in de grote ruimte bij de kleding, een populaire afdeling waar je voor een paar euro kekke bloesjes, broeken of ander textiel op de kop kunt tikken.

Het meest verrassend is het originele aanbod. Kussens gemaakt van stropdassen, tuintafeltjes waarin je stoelpoten of delen van oude fietsen herkent, kunstwerken van allerlei hergebruikt materiaal; hoe beter je kijkt, hoe meer je ziet.

Alfons Sanders, manager recycle van Omrin Estafette, het gemeentelijke afvalverwerkingsbedrijf waarvan de Recycle Boulevard onderdeel is, zit glunderend in zijn kantoor.

Onlangs werd zijn werkruimte opnieuw ingericht door een student van een designopleiding die stage loopt bij het bedrijf.

Uitsluitend spulletjes uit eigen winkel worden gebruikt voor de kantoren van de medewerkers.

RESTYLEN EN UPCYCLEN Van de benaming ‘kringloopwinkel’ wil hij niet weten: de juiste omschrijving is recy-

clewinkel. ,,Niet alleen klinkt dat eigentijdser; we zijn gewoon zoveel meer dan een kringloop. Natuurlijk, we verkopen spulletjes opnieuw die nog goed zijn. Maar daarnaast restylen en upcyclen we dingen en gebruiken we aangeboden goederen als grondstof. We proberen onze afvalstroom zo klein mogelijk te houden.”

De populariteit van tweedehandswinkels neemt de laatste jaren een grote vlucht.

Toch zijn er nog mensen die tweedehands associëren met ‘viezig’, aldus Sanders. ,,Dat imago willen wij afschudden. Mensen zijn vaak aangenaam verrast als ze voor het eerst komen en zien dat ze hier bijvoorbeeld een prima wasmachine of computer kunnen kopen. Misschien niet het nieuwste model, maar wel van top tot teen nagekeken en met drie maanden garantie.”

Behalve het commerciële succes van kringloopwinkels – er zijn er meer dan duizend in Nederland met een geschatte omzet van ruim 250 miljoen euro per jaar – is het vooral het sociale aspect dat de winkels zo bijzonder maakt. De werknemers, het overgrote deel is vrijwilliger, komen uit alle culturen, milieus en achtergronden.

Mensen die werken met behoud van uitkering, mensen met ‘afstand tot de arbeidsmarkt’, gepensioneerden of zij die naast een betaalde baan werken, ex-gedetineerden, ex-verslaafden; het is een bonte mengelmoes. ,,Het maakt mijn werk inspirerend én intens”, aldus Sanders. ,,Soms komen er maar vier mensen opdagen van de tien die ik op mijn lijstje heb staan.”

Daar komt het sociale aspect van het bedrijf dan ook duidelijk om de hoek kijken.

Eigen verantwoordelijkheid? Zeker, maar er wordt altijd contact gezocht met iemand die niet verschijnt. Gaat het wel goed? Wat weerhoudt de werknemer ervan om te komen? ,,Ik wil weten hoe het met iedereen is. Ook in de periode dat we vanwege

3 2 L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21

Betrokkenheid Omrin Estafette werkt samen met een keur aan opleidingen en bedrijven. Alle geledingen van het bedrijf ademen het gedachtegoed van maatschappelijke betrokkenheid en circulaire economie. Een kleine greep: studenten van D-Drive (Friesland College) helpen mee met het stylen van de winkel, terwijl hun collega’s van de opleiding meubelontwerp van afgekeurde goederen nieuwe producten maken. Friesland College EXTRA heeft in de Recycle Boulevard drie leslokalen, de studenten kunnen de geleerde theorie meteen in praktijk brengen in de winkel.

Er wordt samengewerkt met uiteenlopende ketenpartners: producenten, overheid, start-ups en innovators. Door ‘upcyclen’ worden er nieuwe producten gemaakt met een veel hogere waarde dan het oorspronkelijke materiaal. A House of Happiness naait bijvoorbeeld gordijnen van de snijresten van nieuwe stoffen, maar ook woonkussens en gordijnen van afvalstof. Wurkjouwer maakt stoere woonitems van afval dat anders in de container zou belanden.

De Eethoek bereidt broodjes, soep en taartjes zonder verspilling van voedsel. In het team werken onder anderen statushouders die werkervaring opdoen en mensen in een re-integratietraject.

Stadshout Leeuwarden redt gekapte bomen uit Leeuwarden en omstreken van de versnipperaar. Deze sociale onderneming wordt gerund door twee jonge, gepassioneerde ondernemers die het hout van de gekapte bomen uit de stad een tweede leven geven en er circulaire producten van maken voor in en om het huis.

de pandemie gesloten waren, hielden we nauw contact. Onze betaalde krachten hebben tijdens de eerste lockdown veel gewandeld met vrijwilligers. Even checken, even bijpraten, mensen door een lastige periode heen helpen. De tweede lockdown was in de donkerste periode van het jaar. Toen zijn we hier gaan klussen, verven en opruimen met iedereen die dat wilde.”

ALFONS SANDERS

LEEPROCES Hij werkt met een diverse en ook kwetsbare doelgroep, beseft Sanders zich terdege. ,,De weg naar werk is daarom geen doel op zich.

Er zijn bij ons veel mensen die simpelweg thuis zouden zitten als ze hier niet rondliepen. Ritme, regelmaat, een sociale context en het gevoel dat het ertoe doet dat je er bent: het zorgt ervoor dat je gezond blijft, zowel lijfelijk als in je hoofd. Betaald werk is nou eenmaal niet voor iedereen weggelegd.”

De manager praat snel en met passie zodra hij vertelt over zijn personeel. ,,Belangrijk punt is dat we niet de omstandigheden aanpassen aan wie hier werkt, dat gebeurt buiten het bedrijf namelijk ook niet. We willen empoweren, niet pamperen. Maar je mag hier wél op je snufferd gaan, meerdere keren ook. Hier kun je alles in een veilige context uitproberen, we gunnen iedereen het leerproces. Je draagt bij naar vermogen, en élke bijdrage is relevant.”

Voor iedereen wordt de optimale plek binnen het bedrijf gezocht, wil hij benadrukken. ,,Sommigen kunnen de grootte van de Recycle Boulevard niet aan, die levert te veel prikkels op. Dan kunnen ze bijvoorbeeld bij een kleinere vestiging van de Estafette aan de slag.”

Toen de winkel na de lockdown weer open mocht, was hij ‘ramvol’. ,,Het was een schatkist”, vertelt de manager. ,,We hebben heel veel spullen gegund gekregen. En wat was >>

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 3 3

ADVERTENTIE

‘Circulaire business maakt duurzame welvaart mogelijk’ In 2025 is Fryslân één van de meest circulaire regio’s van Europa. De Vereniging Circulair Friesland is na vijf jaar enthousiast aanjagen toe aan meer concrete uitwerking. Projectmanager Nick Boersma en directeur Evert Jan van Nijen lichten de nieuwe koers toe. Meer en concretere circulaire business in combinatie met circulair onderwijs en lobby naar ‘Europa’ en Den Haag voor meer duurzame welvaart en aanpassing van wet- en regelgeving.

CIRCO Track-deelnemer PMF Stalen Masten geeft oude lantaarnpalen een ‘nieuw leven’ waardoor veel grondstoffen worden bespaard MKB-bedrijven zijn de motor van Fryslân. Het is nog steeds uniek dat een aantal van hen de Vereniging Circulair Friesland oprichtte, een vereniging met nu meer dan 100 leden die uitgaat van de ‘triple helix’: samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs en overheden. Al vijf jaar zijn de leden de enthousiaste voortrekkers van de circulaire Friese regio. Nu zijn ze toe aan meer concrete stappen en de verbreding van hun ambitie. Evert Jan van Nijen, directeur van Circulair Friesland sinds 1 februari, neemt namens hen het voortouw.

Een belangrijke voorwaarde naar het concreet maken van de circulaire regio ligt bij inkoop en aanbesteding. „De rol van overheden en tal van maatschappelijke en onderwijs organisaties in het concreet maken van meer circulaire business is groot. Daarom is het zo belangrijk dat zij hebben afgesproken om nu al tenminste 10% circulair in te kopen, gevolgd door 25% in 2025 en dat in 2035 álle inkoop en aanbesteding uitgaat van ‘circulair’ en hoe ze dat doel willen bereiken. Er wordt voor circa anderhalf miljard euro per jaar ingekocht en aanbesteed in de regio, alleen al door de overheden, dus je kunt nagaan wat dat betekent voor bedrijven. De bestuurlijke afspraak is uniek in Nederland en dat is een belangrijk signaal naar andere regio’s. Naast afspraken over inkoop en aanbesteding zetten we samen met de MKB-bedrijven stappen naar meer circulair ondernemerschap in de regio. Een van de manieren om dat te bereiken, is het organiseren van CIRCO Tracks”, vertelt Evert Jan van Nijen.

Samen sneller verder Circulaire economie staat niet op zichzelf.

Daarom activeert CIRCO NL, met steun van de overheid, ondernemers en creatieve professionals om producten, diensten en businessmodellen te ontwerpen of herontwerpen om vervolgens circulair te ondernemen. „De vraag hoe je circulair praktisch toepasbaar maakt in jouw bedrijf, verdienmodel of waardeketen, is de

belangrijkste vraag die ondernemers hebben. Met de CIRCO Tracks geven we in driedaagse ontwikkeltrajecten bedrijven een duwtje in de rug”, vertelt Nick Boersma. De afgelopen drie jaar zette hij bij gemeente Leeuwarden circulariteit op de kaart en versterkt sinds 1 mei het team van Circulair Friesland. „Tijdens de CIRCO Tracks ontwikkelen de deelnemers een langetermijnvisie en een concreet ontwikkelplan. In onze eerste Tracks met bedrijven uit recreatie en toerisme en de maakindustrie, hebben ondernemers hele mooie stappen gezet, zoals bijvoorbeeld PMF Stalen Masten uit Burgum. Circulaire economie bestond voor hen al wel als ambitie, maar na drie dagen hadden ze geleerd hoe ze de concreet de eerste stap kunnen zetten naar circulair en duurzaam toekomstbestendiger. Bovendien bleek provincie Fryslân bereid om launching customer te zijn voor in dit geval de circulaire lantaarnpalen van PMF en dat betekende een doorbraak (zie de foto). Dit najaar organiseren we meer CIRCO Tracks, onder andere voor de bouw en maakindustrie Zichtbaar maken van succes Brugbedieningscentrum Het Swettehûs aan het Van Harinxmakanaal in Leeuwarden is een succesvol samenwerkingsproject en een regionaal bewijs van circulariteit. Vanuit deze nieuwe locatie worden centraal veertig bruggen in Fryslân bediend, het is de uitvalsbasis voor Fries vaarwegbeheer en dient als onderkomen voor de technische dienst die onderhoud aan bruggen en sluizen verzorgt. „Het is een state-of-art voorbeeld van circulariteit waar we trots op mogen zijn. Van ontwerp tot uitvoering met 100 procent herbruikbare grondstoffen, zelfvoorzienend in energie en in een parkachtige omgeving waar biodiversiteit centraal staat. De lat lag hoog, maar het is gelukt om circulaire ambitie concreet te maken. Het is belangrijk om die geslaagde samenwerking tussen overheid en

bedrijfsleven zichtbaar te maken. In dit geval provincie Fryslân en een consortium van Bouwgroep Dijkstra Draisma en GEAR, allemaal aangesloten bij Circulair Friesland ”, zegt Evert Jan van Nijen over het statige nieuwbouwpand aan het water.

Circulair betekent duurzame welvaart „Je hebt concrete projecten nodig om te ervaren waar je in de praktijk tegenaan loopt. Niet zelden staat regelgeving de stap naar circulariteit in de weg. Circulariteit betekent kennis uitwisselen, samenwerking, lobby en vooral concrete projecten uitvoeren. In Fryslân laten we zien dat circulariteit mogelijk is en hoe het bijdraagt aan duurzame welvaart. Daarom intensiveren wij de samenwerking met onder meer het Friese onderwijs, met ondernemersstartpunt Ynbusiness, met Rabobank en met World Trade Centre Noord-Nederland en haar leden. Er is veel circulaire nieuwsgierigheid bij het Friese MKB, weten we uit onderzoek van Campus Fryslân.

Door verbreding van de samenwerking willen we dat ombuigen naar meer concrete stappen, door het organiseren van die CIRCO Tracks voor bedrijven en ook door meer circulaire stageplekken voor studenten in het regionale bedrijfsleven. Ik ben daarom blij met het nieuwe Onderwijs Akkoord Fryslân waarin daarover afspraken worden gemaakt.” „Met Groningen en Drenthe samen kunnen we landelijk en Europees meer bereiken. Niet alleen om regionale ambities en projecten zichtbaar te maken, maar ook om te zorgen dat Europese regelgeving sneller aangepast wordt. Want we hebben Europa nodig in onze ambitie van meest circulaire Europese regio in 2025. Andersom bieden wij als regio circulaire inspiratie aan Europa. Doe mee: versnel jouw circulaire business en draag bij aan duurzame welvaart in Fryslân!” circulairfriesland.frl

>>

het druk! De goederen gingen de winkel sneller uit dan wij ze konden aanvullen.”

ERETITEL Afvalverwerker Omrin, waarvan de Recycle Boulevard van Estafette deel uitmaakt, werd in 2020 uitgeroepen tot duurzaamste bedrijf van Nederland, een eretitel die met trots gedragen wordt. De kringloop als het reguliere alternatief voor elke nieuwe aanschaf: manager Alfons Sanders ziet het wel gebeuren. ,,Consuminderen is hip. Je ziet dat er een verandering gaande is van een productnaar een dienstenmaatschappij. Oudere generaties wilden een auto, de jongeren van nu zoeken mobiliteit. De aanschaf van een stereotoren is ingeruild voor een abonnement op Spotify. Het systeem van groei en productie, meer en meer, heeft zijn langste tijd gehad. Ook de jongeren moeten straks nog een wereld hebben.”

Uitdaging daarbij is wel dat de reguliere retail de herverkoop ook begint te ontdekken. Zo heeft textieldiscounter Zeeman in een aantal filialen een deel van de winkel ingericht met tweedehands kleding en verkoopt Ikea geretourneerde meubelen voor een lage prijs. Sanders ziet het niet als een bedreiging, maar als ‘de beste keuze voor de wereld die een retailer kan maken’. ,,Het blijft ook productgeoriënteerd, terwijl wij ons op de mensen richten.”

Het systeem van productie en groei heeft zijn langste tijd gehad.

Ook de jongeren moeten straks nog een wereld hebben ,,Hier wordt echt gekeken naar wat je kunt en wat je kwaliteiten zijn. Je achtergrond doet er niet toe, er is geen hiërarchie en men respecteert elkaar.”

Je zou Ottenhoff een lokale beroemdheid kunnen noemen. Twee keer was hij al in televisieprogramma’s te zien: bij Paleis voor een prikkie, waarin het illustere duo Frank en Rogier huizen opnieuw inricht met spullen uit de kringloop, en in de documentairereeks De kracht van de kringloopwinkel, uitgezonden door de VPRO. Bovendien prijkt zijn beeltenis op

de Omrin-vrachtwagens die door de stad rijden.

Hij is gepokt en gemazeld in zijn werk, maar kan zich toch nog verbazen over dingen die hij aantreft tussen de aangeleverde goederen. ,,Een dildo of vibrator, dat komt weleens voor, en ik heb ooit een zak gebruikt kattengrit geopend.” Gelukkig zijn dit uitzonderingen; er komen ook schatten voorbij zoals designmeubels, kunst en oud keramiek. Uiteindelijke vinden nagenoeg alle spullen op welke manier dan ook hun weg weer in de cirkel die kringloop heet.

LEERMEESTER Binnen de Recycle Boulevard werken drie zogenoemde leermeesters: één in de circulaire werkplaats, één in de winkel en één bij de inbreng en sorteer. Paulien de Graaf (44) vervult de laatste functie. Voorheen werkte ze als accountmanager, sinds een jaar is ze leermeester en docent omgangskunde en begeleidt en coacht vrijwilligers en stagiaires.

‘Dichter bij mijn eigen wezen’, zo omschrijft ze haar werk, dat in weinig lijkt op de commerciële werkwijze in haar vorige carrière. ,,Het enige zekere in deze functie is dat je dag niet volgens plan gaat lopen.

Ik kan daar goed mee dealen. Je moet er de humor van inzien, een beetje meebewegen. En soms even flink op je strepen staan, anders word je knettergek.”

Kringloop App Voor wie ook eens een kringlooprondje wil maken: alle kringloopwinkels van Nederland kun je nu terugvinden in een gratis app.

Met de Kringloop App zie je in één oogopslag welke winkels er bij jou in de buurt zijn. Ook vind je er openingstijden, beoordelingen, contactgegevens, foto’s en algemene informatie.

Op haar afdeling is het verre van de chaos die je zou verwachten op een plek waar de kleding met zakken tegelijk binnenkomt.

Twee vrouwen staan aan een flink bemeten tafel kleding te sorteren. Stapels broeken liggen netjes naast elkaar op een hoek. Alles waar geen gaten, vlekken of andere beschadigingen in zitten, kan de winkel in. Wat niet direct verkoopbaar is, wordt op een andere manier gebruikt. ,,Wij zijn een soort tweede familie voor de vrijwilligers. Ik bel regelmatig met mensen die niet kunnen komen. Om te horen hoe het gaat, om te zeggen dat ze gemist worden. Ik wil dat mensen gezien worden en dat ook voelen.”

BEROEMDHEID Elders in de grote winkel haalt Paul Ottenhoff (37) de stofzuiger door de ruimte waar het kleingoed wordt gesorteerd. Hij werkt al een kleine tien jaar als vrijwilliger bij het bedrijf en houdt zich bezig met styling. Ottenhoff kan het verhaal van leermeester De Graaf volmondig beamen:

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 3 5

ADVERTENTIE

Klaas Hofman: passie voor energie besparen Energietransitie begint met leren energie te besparen. Klaas Hofman is Energiecoach in hart en nieren en zijn aanpak voor gemeente Leeuwarden werkt. „Zet mensen in hun kracht, daag ze uit en ondersteun ze.” We rollen nu, samen met de Provincie, Energiecoaches over heel Fryslan uit.

Hij is de zoon van een schilder uit Deinum en daardoor praktisch ingesteld. Hij werkte tientallen jaren bij het befaamde PEB dat opging in het grote Nuon. Klaas Hofman is een doener die anderen graag helpt en een passie heeft voor besparen van energie, gas en water. Sinds zes jaar is hij daarom zelfstandig energiecoach en bespaaradviseur. „Het gaat er om mensen te leren thuis energie te besparen, ze inzicht te geven en ze aan het werk te zetten. Neem de mensen mee in wat je wilt bereiken en leg uit hoe energie besparen werkt. Het vergt een systematische aanpak, die ik in de loop van de jaren ontwikkeld en verbeterd heb. Ik werk samen met gemeente Leeuwarden als Energiecoach en heb pilots gedraaid in andere gemeenten in Friesland en Groningen, daarnaast heb ik mensen opgeleid tot coach en adviseur.

Met gemeente Leeuwarden hebben we het digitale Energieloket Leeuwarden opgezet om zoveel mogelijk mensen concreet te kunnen helpen. Nu hebben we onder meer de actie RREW om 5.000 huishoudens, 2.000 koopwoningen en 3.000 huurwoningen te helpen een lagere energienota te krijgen. Dit doen we met het inzetten van zowel de Energiecoach als in het inzetten van duurzame bespaar middelen. Zoals Waterzijdig inregelen van CV installatie, waterbesparende douchekop, LEDlampen, etc.

Het bespaart mensen gewoon geld en dat werkt.

De Energiecoaches zitten bij mensen aan tafel om

te kijken wat ze verder zelf kunnen doen om te energie te besparen.” „Daarom ben ik er trots op dat we voor de Noordelijke Provincies (met als start Friesland) de StichtingPEB hebben opgericht. PEB heeft dit jaar al 2 opleidingen, deze theoretische opleidingen bestaan uit 10 dagdelen. Daarna stromen ze door naar praktijkbegeleiding, welke bestaan uit (meestal) 6 bezoeken aan huis.

En dan binnenkort volgen de terugkomdagen. Dit alles doen we in samenwerking met de Provincie Fryslan, Fryslan werkt, ROC Fryslan en De Woonbond.

De kunst van energietransitie zit in draagvlak, participatie, mee doen in de maatschappij en de veranderingen die gaande zijn. Mensen leren besparen, het verduurzamen van woningen, begeleiding in de transitie en betrokkenheid vergroten, daar is man/vrouwkracht voor nodig.

Dit is de reden dat wij mensen opleiden tot energiecoach, energie-en maatwerkadviseur; specialisten in bespaar- en verduurzaamondersteuning.” Stichting PEB helpt mensen met het vinden van nieuwe richting binnen de energietransitie, met de omscholing die daarvoor nodig is en met het vinden van duurzaam werk.

De afgelopen jaren leidde Klaas al meerdere mensen op die een afstand tot de arbeidsmarkt

hadden en/of in de bijstand zaten. „Een echte win-win situatie. Het helpt mensen aan een zinvolle baan, minder energie-armoede en meer betrokkenheid bij de energietransitie.” Klaas: “Het meest te besparen is steeds meer op de hoeveelheid m3 gas. Dit kan door je CV ketel en installatie waterzijdig te laten inregelen. Dit hoeft maar 1 x gedaan te worden en je kan daar ieder jaar 10 a 20% mee besparen. Hierdoor krijg je een beter comfort in je woning en houdt je meer geld over om leuke dingen mee te doen.

In de al eerder genoemde regelingen van RRE en RREW zit een voucher voor het laten inregelen van de CV installatie. Maak daar vooral gebruik van zou ik zeggen. PEB start binnenkort ook met de opleiding CV dokter. Zo versnellen we de transitie in Friesland op een concrete manier.

Aangezien mensen leren wat zij zelf thuis kunnen doen om zelf energie, gas, water en dus daarmee geld te besparen, is dit de kortste klap naar bewustwording en daarmee naar draagvlak voor verduurzaming.

Ook aan de slag? Kijk op www.hofmaninteractief.nl . En doe eens mee met de netwerkbijeenkomst van Energieteam Fryslân. www.stichtingPEB.nl

ADVERTENTIE

‘Wij maken gebouwen onderhoudsarm’ Montage van gevelbekleding, dakkapellen, kozijnen, maar ook kleine verbouwingen zijn bij Marinus in goede handen. „We maken de gebouwen onderhoudsarm”, zegt Anne Marinus. „1 juli doen we dat al 15 jaar. Eigenlijk zoeken we nooit de publiciteit, maar ons 15-jarige bestaan vonden we toch wel een mijlpaal. Dat willen we vieren en delen. Dan kijk je ook even terug. Van zzp’er, net voor de crisis gestart, tot een bedrijf waarbij dagelijks zo’n 25 man aan het werk zijn. Hoe is dat zo gegroeid?”

V.l.n.r.: Anne, Corrie, Gerrit, Abel Jan en Rudmer Niet stilzitten „Anne kan niet stilzitten”, zegt Corrie Marinus, echtgenote en alles-behalvemontagewerkzaamheden-kunner van het bedrijf.

Dat hielp enorm toen Anne in 2006 zei: „ik heb ondernemersbloed, ik moet voor mezelf beginnen.” Corrie zegt: „dat is een hele stap. Anne had jarenlange ervaring in de allround montage en ik heb vertrouwen in hem, maar toch, je moet het ook maar even waarmaken.” Volgens Anne liep het niet zo’n vaart. „Ik hou van werken, bezig zijn, al moet ik een week lang in de auto zitten op zoek naar werk, het komt goed.” Zo geschiedde, Anne was lange dagen op pad om opdrachten te krijgen. „Als je begint als zelfstandige moet je bewijzen wat je waard bent; laten zien dat je de vakman bent.” Anne liet het zien. De opdrachtgevers die kwamen, die bleven ook. Zo kon hij niet alleen zijn gezin een mooie boterham geven, hij kon na verloop van tijd zijn drie zonen, Gerrit, Abel Jan en Rudmer ook van werk voorzien. „Wat is er nu mooier dan met je gezin een bedrijf draaiende houden.”

We zijn trots op onze jongens Wanneer Anne en Corrie over het personeel beginnen is de boodschap helder: „we zijn trots op ons personeel. We hebben in de noordelijke provincies zo’n 5 ploegen continu aan het werk in projecten en voor particulieren. We zorgen ervoor dat het materiaal en gereedschap er is en zij

klaren de klus. We vertrouwen er honderd procent op dat ze hun werk goed doen en met liefde voor het vak.”

In deze tijd hebben veel bedrijven te maken met personeelskrapte. „De jongens die hier werken blijven vaak voor langere tijd, dat geeft zekerheid, maar wij kunnen altijd gemotiveerde vakkrachten gebruiken. Wie interesse heeft, mag langskomen.

Koffie staat klaar.”

Marinus doet er ook alles aan om de arbeidsomstandigheden optimaal te houden. „Een werkdag heeft 8 uur en, uitzonderingen daargelaten, langer moet het werk niet duren per dag. Ik heb liever een man te veel bij de klus, dan dat de jongens te vaak en te veel moeten overwerken. Uiteindelijk wordt niemand daar blij van.”

De kraan en de robot Marinus heeft een kraan, diverse tilhulpmiddelen en een computergestuurde glasrobot meedraaien.

Kozijnen en glazen zijn zwaar en ongemakkelijk te tillen. Om je mensen te beschermen heb je goed materiaal nodig. De kraan kan tot 2000 kg tillen en de robot kan op de millimeter het glas plaatsten. „Dat is Arbo technisch prettig, maar je voorkomt met een dergelijke precisie ook schade aan de gevel.”

Sociaal en recht door zee De warmte waarmee over het personeel wordt gesproken, is ook te vinden in de wijze waarop de klanten worden benaderd. „We geven advies, we lichten voor, we helpen met het maken van keuzes. We vertellen eerlijk hoe het zit en wat men aan ons heeft. Afspraak is afspraak en als we de werkzaamheden uitvoeren, weten we dat we te gast zijn bij de mensen. Als we klaar zijn, doen we nog even een rondje. Is alles goed gedaan? We laten de woning of bedrijfsruimte ook weer netjes achter. Als er achteraf problemen zijn met de montage, dan is een belletje genoeg. We zorgen dat het goed komt.”

Mede mogelijk gemaakt door „Alleen doe je niet veel”, zegt Corrie. „Zonder ons personeel en onze zonen, kunnen we dit niet doen. Wie we ook moeten benoemen zijn de vaste opdrachtgevers en leveranciers. Dat zijn Europrovyl en Kumij die de kunststof kozijnen leveren, maar ook Power to Create die in opdracht van Dijkstra Draisma de kozijnen levert.”

Anne knikt: „als je het zo met elkaar kunt doen, je hebt tevreden klanten, wat wil je dan nog meer?” www.marinusmontage.nl

ADVERTENTIE

Inspiratie in coronatijd: IdFrm brandt los Een nieuwe productie- en inspiratieplek aan de Uranusweg en nieuwe producten. Goed licht geeft energie, weet lichtspecialist Jan Adema van IdFrm in Leeuwarden. Hij bewijst dit met nieuwe producten zoals de Light at Home en het verrassende Direct-Heat-Light systeem. Gezocht: een launching customer voor duurzame ontwikkeling. „Ik ben zo blij met deze plek, het is geweldig wat we hier kunnen laten zien. Beleving van licht, inspiratie voor klanten, de basis voor een verlichtend gesprek.” Om dat te demonsteren pakt Jan Adema zijn smartphone en verandert in een split second de sfeer in de lichtstudio. Van koel naar warm, van zakelijk licht om je volledig te focussen op je werk-pc naar sfeervol warm licht voor de vrijdagmiddagborrel of een creatieve sessie. „Kijk, dat is het mooie aan wat we nu kunnen met LED. In een en dezelfde ruimte verander je sfeer, beleving en aandacht. En dat kan in iedere gewenste armatuur. In systeemplafonds of door refitting in mooie klassieke of industriële ‘oude’ lampen, met DALIaansturing. Veel mkb- bedrijven hebben eerder ruimte tekort dan teveel, dus is het verdraaid handig als je je beseft dat je van één ruimte kantine, presentatieruimte, bespreekruimte kunt maken, alleen al door slimme LED- licht keuzes.

LED is maatwerk en maakwerk: wij maken hier in huis wat onze klanten wensen. in deze belevingsruimte mensen niet alleen vertellen, maar ook laten beleven wat goed licht met je doet.”

De nieuwe locatie van IdFrm zetelt aan de Uranusweg in Leeuwarden op Industrieterrein De Hemrik. Goed en gemakkelijk bereikbaar.

Kantoor, lichtstudio en een ontwikkel- en productieruimte, alles bij elkaar. „Op deze plek bundelen we onze kennis en jarenlange ervaring, laten we zien wat we doen en wat er kan. Hier kunnen we onze klanten meenemen in de mogelijkheden van goed licht en hedendaagse techniek. Bijvoorbeeld in de combinatie met daglicht en LED. Want hoe duurzaam is het als je uitgaat van de kracht van het invallend daglicht in een ruimte. En met geavanceerde techniek en

inzet van LED automatisch het gebrek aan licht aanvult, zoals we hebben gedaan bij een prachtige open ruimte met veel invallend daglicht van Hogeschool NHL Stenden. Ik noem dat dubbel besparen.” Elke klantvraag is anders. Hoe licht je een product uit? Hoe zorg je voor effectief licht voor voedselbereiding én voedselpresentatie in dezelfde ruimte, wat je veel bij kantines en restaurants met open keukens ziet. IdFrm laat het haar klanten beleven, adviseert, rekent alles door en maakt lichtplannen die voldoen aan het Bouwbesluit en Arbowetgeving. Niet zo verwonderlijk dus dat zij erkend en gecertificeerd is door de Nederlandse Stichting Verlichtingskunde NSVV. „Corona heeft me geïnspireerd, zoals met de Light at Home. Zeker nu zoveel mensen thuiswerken en waarschijnlijk ook veel thuis blijven werken, is het van groot belang om ook over de juiste verlichting te beschikken om de hele dag in te werken. Met een doos lampen creëer je geen licht om bij te werken. Op kantoren hebben we de beste werkplekken gecreëerd, maar hoe is dat thuis? Terwijl het juist voor je werk zo belangrijk is om je te concentreren. Goed LED- licht ondersteunt een productieve werkdag, omdat het je helpt te focussen. Daar spelen we op in met de Light at Home, de voor iedereen bereikbare thuiswerklamp.”

Direct Heat-Light systeem „Waar ik echt trots op ben, is de gecombineerde ontwikkeling van LED-licht en infraroodverwarming in één armatuur, het Direct Heat-Light systeem. Zeker daar waar licht en warmte niet voortdurend gedurende de dag nodig zijn, is dit een hele efficiënte oplossing. Een mooie productontwikkeling, die we mede te

danken hebben aan steun van provincie Fryslân via de Nieuwe Economie Challenge. De energietransitie vraagt om duurzame innovatie.

Wij hebben een inlegarmatuur ontwikkeld dat zuinig en duurzaam in gebruik is, eenvoudig in een systeemplafond kan worden geplaatst of met een ombouw aan het plafond worden bevestigd.

De infraroodpanelen geven in een handomdraai een heerlijke behaaglijke droge warmte, die aanvoelt als voorjaarszon op je lijf. Je verbruikt alleen stroom als je inschakelt, dus voor het moment dat het nodig is. Het lichtdeel van de armaturen is uitermate geschikt als basis - en werkplekverlichting. De IdFrm LED- technologie zorgt voor een gelijkmatige lichtverdeling in de ruimte en een hoge lichtopbrengst per vierkante meter. Hierdoor zijn minder armaturen nodig om een goed verlichte werkplek te realiseren. Met infrarood in combinatie met LED kun je geweldig mooie dingen doen. Het is ideaal voor ruimtes die niet de hele dag gebruikt worden zoals een studieplek, een flexplek of een vergaderruimte/presentatieruimte. De besparing kan oplopen tot wel zestig procent in gas- en energieverbruik. Dat maakt deze innovatie van IdFrm tot een unieke oplossing voor verduurzaming van bestaande gebouwen.”

Transitie begint met besparen „Ik zie aanvullend veel mogelijkheden in de keten van bouw en verbouw, bijvoorbeeld in de zorg, maar ook prefab woonunits en in bestaande sociale woningbouw. Die moet ook de omslag maken naar duurzaam en comfortabel wonen tegen beheersbare kosten. En wat denk je van allerlei bijzondere en monumentale gebouwen in dorp en stad? Dat zijn bij uitstek de panden die maatwerk behoeven in de verduurzaming, maar waar de kosten al snel uit de hand lopen. Dit product kan een prima sluitende oplossing bieden voor tal van ruimtes tegen bescheiden kosten en zonder ingrijpende verbouwingen. Kwestie van monteren en klaar, plug en play.” „De prototypes van het Direct-Heat-Light systeem zijn klaar, dus nu is het tijd voor de volgende stap: een launching customer. Een bedrijf of organisatie die de mogelijkheden onderkent en ruimte wil geven aan realisatie in een bepaalde setting. Het zou geweldig zijn als we dat in Fryslân voor elkaar krijgen. Elke transitie begint met besparen en samenwerken: wij dragen graag ons steentje bij omdat goed licht van belang is voor wonen, werken en leven.” www.idfrm.nl

Jan Adema (l) en Anton Hendriks (r) in lichtstudio IdFrm

Ze noemen zich pragmatische wereldverbeteraars: Buro Bries in Groningen helpt bedrijven, organisaties en overheden om de wereld te verbeteren en met hun bedrijfsvoering en beleid maatschappelijke impact te hebben.

DE WERELD VERANDEREN

Tekst Yke Bremer Foto Mariska de Groot dviseurs Floor Kuipers en Yang Soo Kloosterhof van Buro Bries begrijpen dat ieder bedrijf winst moet maken om de eigen broek op te houden, maar ze streven ernaar ondernemers zelf te stimuleren om een maatschappelijke bijdrage te leveren, bijvoorbeeld op het gebied van de energietransitie, het verkleinen van de sociale ongelijkheid of het bieden van kansen aan mensen met weinig perspectief op de arbeidsmarkt.

A

YANG SOO KLOOSTERHOF

Buro Bries bestaat uit twaalf zelfstandige ondernemers, onder wie Kuipers en Kloosterhof die samenwerken in een coöperatie. Ze helpen organisaties en overheden met maatschappelijke opgaven en zetten ondernemerschap in als vehikel om dat te bereiken. ,,We willen dat ondernemers niet alleen de nadruk leggen op ‘ikke, ikke, ikke’ maar gaan denken in termen van ‘wij allemaal’. Hoe kun je met je bedrijf en ook als overheid iets bijdragen aan deze maatschappelijke ontwikkeling. Iedereen kan die kans pakken om iets extra’s bij te dragen. De wereld gaat er dan heel anders uitzien. Wij helpen nieuwe en bestaande bedrijven en overheden met verschillende projecten. We zien wat wel en niet werkt en geven adviezen over sociaal ondernemen”, legt Kuipers uit.

EFFECTIEF MIDDEL Volgens Yang Soo zien bedrijven steeds vaker in dat het niet alleen gaat om geld verdienen, maar ook om de vraag hoe je als ondernemer kunt bijdragen om de wereld een beetje beter te maken. ,,Ondernemers zijn innovatief , dus elk bedrijf kan dit op zijn manier doen. Daarbij hebben ze wel de hulp nodig van overheden. Je hebt elkaar dus nodig: ondernemers, organisaties en overheden. Het is belangrijk dat ze elkaar vasthouden en in het midden treffen.’’ ,,Ondernemerschap is een effectief middel om maatschappelijke vraagstukken op te lossen.

Dat vraagt van de overheden dat zij zich inspannen om een klimaat te scheppen dat sociaal ondernemerschap erkent en gemakkelijker maakt. Ze moeten bedrijvigheid aanjagen en stimuleren om mee te doen door betere regelgeving, subsidies te verstrekken en allianties aan te gaan.’’

De naam ‘sociaal ondernemerschap’ zou overigens niet eens moeten worden gebruikt, vindt Kloosterhof. ,,Ik vind het gek dat we het zo noemen. Het creëert een tegenstelling. Ik wil het hebben over ondernemers met oog voor de samenleving en de planeet waarop we leven. Je kunt heel goed winst maken en tegelijkertijd met je bedrijf ook werken aan een betere samenleving of een schonere omgeving.”

CHALLENGE Een voorbeeld van een manier waarop de overheid ondernemers kan ondersteunen is de Sociale Groningse Ondernemers Challenge. In

FLOOR KUIPERS

samenwerking met de gemeente Groningen ontwikkelde Buro Bries in 2017 de eerste Sociale Groningse Ondernemers Challenge. Ondernemers kunnen een idee aandragen waarin ze laten zien hoe zij hun maatschappelijke steentje denken bij te dragen. ,,Iedereen mag meedoen of je nu een bestaand of niet bestaand bedrijf bent”, zegt Kuipers. ,,Ze kunnen dan aanspraak maken op een startinvestering in de vorm van een microkrediet voor hun idee. In de afgelopen drie challenges hebben we zo 60 tot 70 ondernemers geholpen. Sommige plannen zijn succesvol en sommigen niet. Dat laatste is niet erg. Het is ook een leerproces om te zien wat wel en niet mogelijk is.”

In het zesjarige bestaan van Buro Bries zien de projectmanagers en adviseurs wel dat er

steeds meer mogelijkheden worden geschapen voor en en dat er groeiende interesse is in sociaal ondernemerschap. ,,De muur is dunner geworden. Je ziet in Groningen bijvoorbeeld dat er steeds meer weggetjes te bewandelen zijn binnen het ecosysteem van het sociale ondernemerschap. Ondernemers hebben een glijbaan nodig en je ziet dat er steeds meer regelingen komen waardoor er veel meer mogelijk is voor bedrijven die een maatschappelijke impact willen hebben.”

PUBLIEKE OPINIE De interesse voor het sociaal ondernemerschap neemt dan ook toe bij bedrijven, zien Kuipers en Kloosterhof. Voordeel bij het bedrijfsleven is dat ze in langere termijnen denken. ,,In de politiek wordt vaak in periodes van vier jaar beleid uitgestippeld, maar een ondernemer kijkt vaak veel verder. Kleine,

maar ook grote bedrijven als KLM en Shell zien dat als ze zo doorgaan met hun bedrijfsvoering ze het verliezen van de publieke opinie.

De burger zal meer en meer aandringen op duurzame oplossingen en sociale gerechtigheid.’’ ,,Grote, beursgenoteerde bedrijven hebben steeds vaker een chief society officer of een knop voor sustainability. Ze laten zien dat ze aan duurzaamheid en diversiteit doen. Op den duur zou zo’n knop of functie niet eens meer hoeven te worden vermeld, maar is het vanzelfsprekend dat het gebeurt. Maar of je nu groot bent of klein, iedere onderneming kan op haar eigen manier bijdragen aan sociaal ondernemerschap. En wij kunnen daarbij helpen. Je moet weten aan welke knoppen je moet draaien en de vinger van tijd tot tijd op de zere plek durven te leggen.”

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 3 9

ADVERTENTIE

‘Sneller en flexibeler bouwen met minder inspanning’ Door de stormachtig industrialiserende woningbouw schiet de huidige generatie metselrobots eigenlijk al tekort. Daarom ontwikkelde Kooistra Geveltechniek een machine die zo’n tienduizend strips per uur plaatst. Hiermee besparen ze een factor tien op arbeidsuren. Met The Binding Factor hoopt de Friese firma de noodzakelijke bouwversnelling verder aan te jagen.

The Binding Factor is ontstaan vanuit het Friese bedrijf Kooistra Geveltechniek. “Iemand met ervaring, het hoeft geen gekwalificeerde metselaar te zijn, heeft gemiddeld een uur tijd nodig om een vierkante meter aan steenstrips te plakken. Een beetje metselrobot doet vandaag de dag al gauw twaalf tot dertien vierkante meter. Dat is een behoorlijke productiviteitsslag,” aldus directeur Murk Anne Kooistra. Hij kent de getallen.

Daarvoor draait hij inmiddels lang genoeg mee in het vak. En toch is het volgens hem bij lange na niet genoeg. Dat idee bekroop de directeur van Kooistra Geveltechniek vijf jaar terug al, toen de ontwerpen voor de eerste metselrobots bekend werden.

Niet alleen viel de productiviteitssprong hem met een factor twaalf tegen. Het beeld was nog geflatteerd ook omdat er rond zo’n robot al gauw twee of drie mensen nodig waren.

“Hooggeschoolde mensen veelal, zoals programmeurs. Dan heb je het dus niet over een factor twaalf sneller, maar een factor vier.” Hij zocht een machine die beter aansloot bij de praktijk. Het eerste resultaat van de zoektocht staat nu bij Kooistra Geveltechniek in Bolsward.

En de doorontwikkelde productielijn wordt begin volgend jaar turn key opgeleverd in een Nederlandse huizenfabriek.

De robots The Binding Factor is letterlijk de bindende factor in de bouwketen, tussen de toeleveranciers en de afnemers. The Binding Factor levert twee typen productielijnen die in de basis hetzelfde doel hebben maar kunnen verschillen in gekozen moeilijkheidsgraad en capaciteit. De oplossingen van The Binding Factor zijn in de eerste plaats afgestemd op de vraag en behoefte van de klant.

De systemen die geleverd worden zijn modulair en daarmee schaalbaar en variëren qua capaciteit tussen de 30 m2 per uur en 150 m2 per uur. Op deze wijze is er voor elke klant een betaalbare oplossing.

Murk Kooistra CEO, The Binding Factor Toegevoegde waarde De toegevoegde waarde van The binding factor moet met name gezocht worden in de jarenlange ervaring in de gevelbouw waardoor de klant niet te maken heeft met enkel een machine bouwer maar met een partij die zijn sporen verdient heeft door praktisch en pragmatisch te werk te gaan.

De belofte: “Bouw sneller met minder inspanning!”

De toekomst In de toekomst die Kooistra voor zich ziet hebben de Nederlandse woningfabrieken een productielijn voor geautomatiseerd aanbrengen van gevelbekleding op de gevel-elementen. Dit kunnen keramische steenstrips zijn maar kunnen ook andere materialen zijn.

Kooistra heeft meer plannen met The Binding Factor. Hij onderzoekt bijvoorbeeld momenteel een oplossing voor het geautomatiseerd voegen van gevel-elementen voorzien van bijvoorbeeld steenstrips. Dit gebeurt nu alleen nog maar met de hand en is vaak een vertragende factor in het fabrieksproces.

De bouw is van nature een conventioneel instituut dat met name vasthoudt aan datgene dat zijn waarde in het verleden heeft bewezen. In de industriële toepassingen echter zien we steeds vaker dat omwille van de arbeidsintensiviteit er gezocht wordt naar oplossingen die deze intensiviteit terugdringen en de daarmee gepaard gaande kosten.

Kooistra benadrukt dat The Binding Factor niet klaar is na het afleveren van de machine.

“We blijven juist nauw betrokken, ontwikkelen graag mee en hopen samen met leveranciers en eindgebruikers te innoveren en oplossingsgericht te denken” Overtuiging Het is onze vaste overtuiging dat wij als gevel/machine bouwers de noodzakelijke praktische ervaring inbrengen om de productielijn te ontwerpen waar de huidige industrialiseringsgolf om vraagt. Bij onze geavanceerde kennis van gevelbouw hebben we de juiste machinetechniek gezocht. De ontwikkeling was nadrukkelijk niet andersom ingestoken.

Wie nieuwsgierig is geworden naar deze revolutie in het geautomatiseerd aanbrengen van gevelbekleding” kan het introductiefilmpje bekijken op de website van The Binding Factor of uiteraard eens binnenlopen bij ons in Bolsward ! thebindingfactor.nl

Geavanceerde technologie voor een sneller bouwproces

Anderhalf jaar geleden bestond een doorsnee werkdag van presentatiecoaches Gijs Nillessen en Jonas van der Vlugt – oprichters van het Groningse trainingsbureau 360talk – nog uit handen schudden, mensen fysiek ontmoeten en de hele dag met groepen optrekken. Door corona viel in maart 2020 al het werk in één klap weg. Ze herpakten zich en bedachten een nieuwe innovatieve manier van coachen. Nu gaat het beter dan ooit.

GIJS NILLESSEN Tekst William Zijlstra Foto Mariska de Groot

e mannen van 360talk trainden voor corona vooral mensen voor het spreken of presenteren op een podium. Dat gebeurde toen nog tijdens fysieke bijeenkomsten. De lockdown en andere coronamaatregelen vorig jaar betekenden dat het hele businessmodel van 360talk wegviel.

D

JONAS VAN DER VLUGT ,,Werkend Nederland ging massaal over op Zoom, Teams en Meets. Gijs en ik voelden instinctief aan dat we hier wat mee konden’’, zegt Jonas van der Vlugt (42). ,,Het grootste probleem van al die online meetings is de hoeveelheid energie die ze slurpen’’, zegt Gijs Nillessen (38). ,,Of het nou om een vergadering, pitch of presentatie gaat: het is online slopend als het niet efficiënt is. We gebruiken veel woorden die niet zinvol zijn voor de boodschap. Als je inzicht krijgt waar je ruis zit dan praat je efficiënter en kost het je publiek minder moeite om je te snappen. Tijdens de crisis hebben we daarom modules ontwikkeld om online meetings zo efficiënt mogelijk te laten verlopen.

Met de 360talk-methode maak je in een korte tijd duidelijk wat het is dat je wilt, met een heldere boodschap en een duidelijk verhaal.

Tegelijkertijd moet dat een hapklare brok zijn die prettig is om te consumeren als luisteraar’’, vertelt Van der Vlugt.

TEAMS ALS NORM 360talk was de eerste partij in Nederland die trainingen op het gebied van online meetings aanbood. Die modules blijken aan te slaan.

Terwijl concurrenten omvielen, kwamen Nillessen en Van der Vlugt binnen een maand om in het werk. Grote bedrijven en instanties als Avebe, Gemeente Groningen, House of Performance, provincie Fryslân en Van Wijnen Bouw schakelden 360talk al in. ,,We hoeven niemand te bellen. We hebben het hartstikke druk.’’

Nillessen en Van der Vlugt bouwden de 360talk-trainingsmethode om naar een hybride variant. Nu geven de twee een gedeelte van de training online. Daarna ontmoeten ze hun klanten fysiek, om face to face te oefenen. ,,Als

ZAKELIJK MET GEVOEL ik anderhalf jaar geleden aan een klant vroeg: ‘Zullen we de voorbespreking via Teams doen?’ Dan zocht hij of zij wel iemand anders’’, zegt Nillessen. ,,Nu is dat totaal normaal. Sterker: het is de norm.’’

Vinden de twee het niet jammer dat ze minder fysiek contact hebben met hun klanten?

Van der Vlugt: ,,Het allermooiste is om een hele dag met een groep fysiek op te trekken als ze al goed voorbereid zijn. Als ze al hun huiswerk hebben gedaan. Zo kunnen wij meer winst behalen dan wanneer we vanaf een nulpunt beginnen.’’ Online voorbereiden, offline scoren. Het is efficiënter en ook goedkoper voor de klant, vertelt Van der Vlugt.

STRESS EN ONZEKERHEID Vier jaar geleden richtten Nillessen en Van der Vlugt 360talk op. Beiden waren al actief als presentatiecoaches, maar vanuit een andere invalshoek. Nillessen is specialist op het gebied van de presentatietechnieken en richtte zich vooral op de zakelijke markt. Van der Vlugt is van de soft skills, de gevoelskant. ,,Wij zagen in dat de combinatie daarvan het beste zou zijn. Toen zijn we gaan samenwerken.’’

De kracht van de mannen van 360talk is dat ze, naar eigen zeggen, mensen met zelfver-

trouwen kunnen laten communiceren. ,,Als je presenteert, of het nou on- of offline is, dan komt je leven onder een loep te staan. Alle stress en onzekerheid vergroten zich uit wanneer iedereen naar je zit te kijken. We hebben nog nooit iemand gehad die dat niet had’’, zegt Nillessen.

Die onzekerheid zorgt er vaak voor dat iemand die presenteert zich anders voordoet dan hoe hij of zij werkelijk is. En dat is juist niet wat je als presentator moet doen. Presenteren is geen trucje, het komt pas binnen als je authentiek bent, zo vertellen de twee mannen. ,,Een zaal of een groep mensen voelt of jij echt bent. Pas wanneer jij je veilig voelt op een podium wordt het echt. Dan pas kun je gaan inspireren in plaats van alleen maar zenden’’, vertelt Van der Vlugt.

Waarom slaat de trainingsmethode van

Als je bij ons een training doet dan krijg je openheid binnen je club

360talk zo goed aan? Volgens Nillessen komt het vooral doordat de presentatietraining ook een stuk persoonlijke ontwikkeling oplevert voor klanten. ,,Als je bij ons een training doet dan krijg je openheid binnen je club. Je weet wat elkaars onzekerheden zijn, je weet wie er naast je zit. De bijvangst is dat klanten zeggen ‘mijn hele team kent elkaar nu goed’. Dat is vaak grotere winst dan de presentatieskills an sich. Daar geniet ik ook meer van dan wanneer iemand een strakke pitch heeft.’’

SLEUTELEN In het afgelopen coronajaar verdrievoudigde de omzet van 360talk. Daarmee kijkt het jonge bedrijf ook aan tegen groei. Na de zomer willen Nillessen en Van der Vlugt daarom nieuwe krachten aantrekken. Wat voor soort mensen zoeken ze? ,,Jonas was vroeger deejay, ik standupcomedian. Het mag een maître zijn, een zanger of een chef-kok. Het maakt niet uit, zolang diegene maar een passie heeft en het gaaf vindt om daarmee te sleutelen. Alleen de methode uit kunnen leggen is niet genoeg.’’

Wie het ook wordt, het hebben van een beetje ambitie kan ook geen kwaad. Binnen vijf jaar willen de mannen van 360talk namelijk de nummer 1 van Nederland zijn op het gebied van online en offline sprekerstrainingen.

L E E U W A R D E R C O U R A N T D O N D E R D A G 17 J U N I 2 0 21 41

ADVERTENTIE

Elke plek een mooie plek Zwanenburg Projecten is een vastgoedontwikkelaar die het graag even anders doet. „Geef ons een plek en we maken er een mooie plek van”, is het devies. Waar het onroerend goed ook moet komen, hoe onaantrekkelijk misschien de startpositie is en hoe moeilijker het wordt, des te harder worden de tanden erin gezet. „De rotte plek”, staat op hun website te lezen, „wordt ineens gewild.” Iets opschrijven is niet zo moeilijk, iets waarmaken, handen uit de mouwen en doen, is waar het om gaat. In hoeverre slaagt Zwanenburg in het waarmaken van hun ambitie?

Moderne projecten, klassieke locatie Aan de marktweg te Heerenveen is Zwanenburg Projecten gevestigd. Het is een prachtig monumentaal gebouw met fronton, pilasters, kroonlijsten en gepleisterde muren, geheel volgens de stijlregels van het negentiende-eeuwse neoclassicisme. Verassend genoeg zijn in de plafondschilderingen ook jugendstil elementen zichtbaar. Destijds de gewaagde nieuwe kunst, die een breuk met stijlen uit het verleden inluidde.

Ligt daar niet een parallel met het ‘anders doen en anders denken’ van Zwanenburg? Nieuw denken, nieuwe concepten integreren in het bestaande?

Titia Haagsma en Bastiaan Dijk, projectmanagers van Zwanenburg geven uitleg. „Wooncomfort is het uitgangspunt. We zeggen wel eens: we ontwikkelen geen huizen, maar een thuis. Het zijn de toekomstige bewoners die weten wanneer een huis voor hen echt als een thuis voelt. Met onze kennis en creativiteit kunnen we die wensen verwezenlijken. De vraag is leidend, de vorm volgt”, zegt Titia Woonwensen en maatschappelijk vraagstuk in harmonie „We werken vanuit concepten, maar met een creatieve kijk op specifieke eisen die voortvloeien uit de wensen van de opdrachtgever, de omgevingsfactoren en de uiteindelijke bewoners”, zegt Bastiaan. „Zo is één van de moderne woonwensen lagere woonlasten en minder ruimte. Men wil hun tijd en geld niet spenderen aan onderhoud, maar aan de extraatjes in het leven zoals extra vakantie, vaker uit eten, theaterbezoek, een dagje weg. Deze wensen zien we vanuit alle gebieden van Nederland. Ze hebben inmiddels ook de ervaring dat thuiswerken een andere afstand tot werk mogelijk maakt. Men is bereid om het westen van het land te verruilen voor een woning in Friesland om meer vrijheid en woonkwaliteit te ervaren, met schonere lucht als kers op de taart.”

Titia vult aan: „een stad of dorp uitbreiden is niet altijd wenselijk, soms moeten locaties een

De Loodswoningen in Middelsee Leeuwarden

Bastiaan en Titia bij een inbreidingslocatie waar WoonSpods zullen komen.

Minder leegstand, meer wonen! herbestemming krijgen. Inbreiding noemen we dat. Een woonproject binnen de kaders van inbreiding stelt specifieke eisen aan een project.

Dat doet een beroep op je creativiteit en flexibiliteit. Wij vonden een oplossing voor die eisen van inbreiding en de genoemde woonwensen en konden die in harmonie brengen met een maatschappelijke opdracht: woningnood oplossen met een schaarste van bouwgrond op een duurzame wijze. Zo zijn we diverse plekken, waar leegstaande bedrijfspanden bijna de standaard waren, een nieuwe invulling aan het geven. Minder leegstand en meer wonen” Dat vraaggestuurd ontwikkelen onderdeel is van het DNA blijkt ook in Sneek. ‘Hoe wil jij wonen?’ werd er gevraagd voor een project met 75 woningen in Harinxmaland. Met de woonwensen

van ruim 1000 belangstellenden in het achterhoofd werd er door Zwanenburg Projecten samen met de gemeente een bestemmings- en beeldkwaliteitsplan opgezet. „Naast de ontwikkeling van de woningen werd bij dit project ook het bouw- en woonrijp meegenomen en zijn we tot de laatste straatsteen betrokken.”

WoonSpods, meer met minder „Voor het Middelseeproject in Leeuwarden hebben we met minder ruimte, meer woonplezier gecreëerd. We hebben dit gedaan met rug-aanrug woningen: WoonSpods” Doordat de WoonSpods met de rug tegen elkaar aangebouwd zijn, hebben de woningen geen achtertuin. Dat is ruimtewinst, en het ontbreken van een achtertuin kon Zwanenburg compenseren met meer ruimtegevoel. „Een straatje in het dorp Snakkerburen, waar tuintjes aan het water werden onderscheiden door een stoep langs de voorgevels was onze inspiratiebron ”, zegt Titia. „We hebben eigenlijk op moderne wijze het klassieke binnenhofje in ere hersteld. Het is de plek om van de zon te genieten en om elkaar te ontmoeten; het creëert een community. Dat de woningen energieneutraal zijn zorgt voor extra tevredenheid” De ligging, omgeven door water en de unieke mogelijkheden hebben een variëteit aan bewoners aangetrokken; „starters, creatievelingen, maar ook ouderen die op deze wijze een sociale context zoeken, vinden hier een betaalbaar thuis.” Dat in Middelsee de projecten echt anders dan anders mogen zijn laat alle creatieve radertjes bij de projectontwikkelaars van Zwanenburg lopen .

Zo blijkt ook uit het volgende unieke project wat daar binnenkort in verkoop gaat. 12 woningen met aanlegsteiger aan het Van Harinxmakanaal, die samen als een grote industriële loods ogen.

ADVERTENTIE

Wat te doen met die ‘rotte plek’ Soms ontstaat er zo’n plek in een stad. Gebouwen die vervallen raken of voorzieningen die niet meer gebruikt worden. ‘De rotte plek’ zeggen ze bij Zwanenburg en het maakt ze trots dat ze elke plek, dus ook deze, kunnen omtoveren tot een mooie plek. „We werken met concepten”, zegt Bastiaan, „maar die zijn niet statisch. Voor elke wens creëren we een creatieve oplossing. Soms vraagt dat om een nieuw concept, maar vaak starten we met een bestaand concept. Zo hebben we onze WoonSpods ook wel aan laten sluiten bij bestaande bebouwing. Met de rug van de woningen tegen een bestaand pand, met een dakterras als buitenruimte” Titia: „het begint met onderzoek. Wat ziet men graag verschijnen op de ‘rotte’ of lege plek? Wie zou er willen wonen en op welke wijze? Hoe laten we de architectuur aansluiten bij de omgeving?”

Bij de voorbereidende, de uitvoerende en afrondende processen zijn veel partijen betrokken. „Wij zijn de spin in het web. We praten met gemeentes, aannemers, architecten, adviseurs, toekomstige bewoners en ieder andere betrokkene.”

Input moet omgezet worden naar concreet

‘Door er met plezier en passie in te staan, kom je tot mooie resultaten met elkaar.’

resultaat. „Zo hebben we in Heerenveen de plek van zwembad de Telle omgetoverd tot de mooie groene woonwijk Tellepark, met een verscheidenheid aan bewonersgroepen. 3 woontorens met luxe appartementen, levensloopbestendige tweekappers, parkwoningen en een wooncomplex voor zorginstelling Talant.

Dit is één voorbeeld van de vele plekken die we mooi mochten opleveren”, zegt Bastiaan. „Het transformeren van kantoorpanden tot studio’s en appartementen, is een variant van inbreiding. Het gemeenschappelijke kader is dat je een bouwlocatie verandert van zorgenkindje tot een mooie woonomgeving.” Wie de Friese hoofdstad bezoekt moet maar eens een kijkje nemen bij De Spot. Dat is een voormalig kantorencomplex tegenover het treinstation wat 17 jaar heeft leeggestaan. Door Zwanenburg getransformeerd naar supermoderne, energiezuinige en onderhoudsvriendelijke woonstudio’s en appartementen die individueel verwarmd én verkoeld kunnen worden. Ook Tao,

Titia sleept symbolisch de rotte appel uit een Friese dorpskern Titia Zij is één van de projectleiders van Zwanenburg Projecten. Ze wordt omschreven als creatief met oog voor detail. Wie met haar praat over haar werk ziet een passie en betrokkenheid. „Details kunnen het verschil maken”, legt ze uit. Samen met de architect de steenkleur uitzoeken voor een project, vindt ze dan ook tot haar taken behoren. „Juist de in het oog springende zaken verdienen aandacht.” „We krijgen regelmatig een bericht van mensen waarin ze vertellen hoe mooi het allemaal is geworden en hoe blij ze zijn. Als er een uitnodiging bijzit, dan kom ik graag langs. Ik geniet ervan als ik zie hoe een huis een thuis is geworden.”

Het zat er al vroeg in. „Ik had ooit een bijbaantje als postbezorger. Ik speurde de huizen waar ik kwam af op bijzondere woonelementen. Geen wonder dat ik een vastgoedstudie ging doen.”

Ook het plannen en organiseren van projecten is een aangeboren gave, lijkt het. „Als puber plande ik de vakanties van ons gezin”, lacht ze. „Bestemming, reisschema, overnachtingen en wat mee moest, ik had het op papier.”

het restaurant op de begane grond is meegenomen in de modernisering van het gebouw. „Ook typisch zo’n plek die aantrekkelijk werd toen wij ermee aan de slag gingen. Ik denk dat de formule hiervan is om goed te luisteren naar input en je verdiepen in de omgeving en de woonwensen van toekomstige bewoners.

WoonSpods in Heerenveen - Met de rug tegen bestaande bouw

Bastiaan Hij noemt zich complementair aan zijn collega projectleider. Wie doorvraagt ziet naast aanvullende competenties ook overeenkomsten.

Zonder creatieve en betrokken insteek met een talent voor het ophouden van veel ballen, kun je dit werk immers niet doen. Hij heeft sociale planologie gestudeerd en een aantal jaren als docent aardrijkskunde en economie voor de klas gestaan. „Voor mij kwam het vak misschien wel op de tweede plaats. Het belangrijkste vond ik het optimaliseren van het leerklimaat in de klas. Wat kan ik doen om een structuur te bieden voor optimaal leren? Dat zit in positieve onderlinge omgangsvormen bewerkstelligen en het creëren van vertrouwen.

Ook fysieke aspecten zijn belangrijk. Hoe richt je je lokaal in, waar ga je staan als docent. Veel van die werkwijze zie ik terugkomen in mijn huidige functie.”

Optimalisatie is een kernbegrip voor Bastiaan.

Optimaliseren van processen, van innovaties, van sfeer. Hij staat continu in de leer- en verbetermodus. „Goed blijven luisteren en kijken”, zegt hij hierover.

Vervolgens moet je de juiste mensen betrekken in het creatieve proces tot aan de realisatie. Samen kom je tot mooie resultaten. Dit proces initiëren en van begin tot eind begeleiden en aansturen, is een feest”, zegt Titia. Bastiaan knikt instemmend. „Ook omgekeerd, door er met plezier en passie in te staan, kom je tot mooie resultaten met elkaar.” www.mooieplek.nl

Bastiaan prikt de vlag bij het allereerste project van Middelsee

ADVERTENTIE

Het lokale DNA van WSP, adviseurs en ingenieurs WSP staat voor de optelsom van mensen met gezamenlijke passie, expertise en visie.

In hun advies- en ingenieurswerk geven ze samen vorm aan de toekomst van onze leefomgeving. Abe Witteveen, Rudi Dijkstra en Bert Offereins vertellen over de ambities en uitdagingen van WSP (voorheen Lievense).

Vanaf 1 januari dit jaar ging Lievense met twee kantoren in Leeuwarden, als WSP verder. Met dit van oorsprong Canadese beursgenoteerde bedrijf is Nederland een internationaal georiënteerd advies- en ingenieursbureau rijker. Het motto van het 54.000 man tellende bedrijf: nieuwsgierig blijven, lokaal handelen en internationaal denken.

Nederland was tot voor kort een blinde vlek op de bedrijfskaart. Per 1 januari zijn Lievense, LievenseAdriaens en Petersburg Consulants WSP in Nederland met 400 experts op tien kantoren.

Twee daarvan staan in Leeuwarden: een locatie gespecialiseerd in Milieuvraagstukken en een op het gebied van Infra.

klanten in de regio ook voor grote, internationaal opererende bedrijven als preferred supplier een waardevolle partner kunnen zijn. En dat we een beroep kunnen doen op andere collega’s in Nederland en wereldwijd en samen optrekken in advies naar klanten. WSP opent daarom voor ons deuren naar een bredere markt”, vertelt Abe Witteveen, consultant milieu. :WSP is een platte organisatie. We weten onze andere 400 collega’s in het land goed te vinden en daar ons voordeel mee te doen. Een ondernemende, slagvaardige club. Een goed idee van ons in Leeuwarden wordt dus ook snel besproken op in bijvoorbeeld Nieuwegein.”

„Dat lokale handelen is typerend voor WSP, dat is wat wij koesteren. Voor onze trouwe klanten is het van belang dat de inzichten, kennis, ervaring en dienstverlening van Lievense, en daarvoor zelfs Milfac, overeind blijven. Dat vertrouwde gevoel is er, we zijn trots op onze roots. WSP is in Nederland misschien een nieuwe naam, maar ons DNA is geworteld in wat we al decennia doen.

Onze kennis op gebied van water, infra, milieu, energie en bouw wordt alleen maar beter en breder. We voegen er, internationale kennis en expertise op andere vakgebieden aan toe. Dat maakt dat we naast ons bekende werk voor

Future Ready :Overal ter wereld draait het om transities naar verduurzaming, naar een efficiëntere, betere, schonere wereld. WSP voegt daar de ambitie aan toe om de beste oplossingen te bedenken, om bestaande kaders te doorbreken en met elkaar te bouwen aan een duurzame toekomstbestendige leefomgeving. WSP daagt heel gericht en bewust haar teams overal ter wereld uit om zoals wij het noemen, Future Ready, advies te geven en te ontwerpen. Dit is ons duurzaamheid- en innovatieprogramma waarmee we invulling geven aan de noodzaak en maatschappelijke wens om

onze leefomgeving toekomstbestendig en innovatief in te richten. Dit doen we door de belangrijkste trends in klimaatverandering, samenleving, technologie en natuurlijke hulpbronnen te volgen en te analyseren.

We nemen het Future Ready-denken als een vanzelfsprekendheid mee in onze projecten en zorgen er tegelijkertijd voor dat ons werk aansluit bij de visie van onze klanten. De verantwoordelijkheid en ambitie om de wereld met onze projecten beter te maken is voelbaar en werkt aanstekelijk. En het maakt WSP tot een aantrekkelijk bedrijf om voor te werken, want je hebt alle kansen om jezelf lokaal en internationaal te ontwikkelen. De wereld ligt bij WSP als jij dat wilt aan je voeten,” vult Rudi Dijkstra, senior adviseur bodem, aan. :Zie het als een open uitnodiging daar wat mee te doen.”

Complexe problemen, verschillende invalshoeken Hij vervolgt: Wij kijken vanwege onze ervaring met processen en producten bij onze klanten meer verticaal dan horizontaal. Als wij het hebben over bijvoorbeeld water of afvalwater, dan willen we niet alleen weten wat er buiten gemeten kan worden, maar volgen we de stroom terug de fabriek in. Wat kunnen we leren van het proces op verbruik, of kunnen we leren over de mogelijkheden van hergebruik, hoe kunnen we processen en producten van onze klant milieu- en kostenefficiënter inregelen? Waar kunnen we door gebruik te maken van kennis uit verschillende vakgebieden en kijkend met een integrale blik, onze klanten adviseren zodat de oplossing beter, schoner en duurzamer is? Het voordeel is dat we nu van nog meer internationale data gebruik kunnen maken. En dat is prettig, want we merken bij onze klanten heel duidelijk dat de urgentie en vraag om het anders te doen, toeneemt. Er is meer aandacht voor klimaat en leefomgeving, voor de gevolgen van jouw proces op de omgeving en meer aandacht voor oplossingen die structureel bijdragen. Hoe je daar mee omgaat is een kwestie van prioriteiten en fasering, daar ligt een belangrijk deel van ons advies. Door de toetreding tot WSP beschikken we over veel meer expertise, niet alleen vakinhoudelijk of technisch in de uitvoering, maar ook juridisch en op het gebied van voorbereidingsbesluiten, bestuurlijke trajecten en vergunningsverlening. Ons dienstenpakket is sterk uitgebreid, we zijn completer, sterker en gegroeid naar één Nederlands bedrijf. We doen het samen en we leren van elkaar om complexe problemen vanuit verschillende invalshoeken te bekijken en oplossingen aan te dragen die kaders doorbreken. Een heerlijk gevoel om aan mee te werken.”

Bij WSP, zo vertellen Abe, Rudi en Bert, hebben ze een visie voor de toekomst. Het zijn deskundigen die de wereld van morgen creëren en met hun klanten bouwen aan de toekomst, lokaal en internationaal. wsp.com/nl

ADVERTENTIE

‘Aluminium toepassingen in de bouw niet meer weg te denken’ De ontwikkelingen staan nooit stil, zeker niet bij Meilof Riks bv in Veendam.

Het bedrijf ontwikkelt, produceert, levert en monteert al bijna 29 jaar maatwerk in kwalitatief hoogwaardig aluminium dak- en gevelproducten.

Aanvankelijk waren dat vooral aluminium dakgoten, maar in de afgelopen jaren zijn daar allerlei specials en productgroepen bijgekomen. handelsmerk geworden. We kunnen snel leveren, doordat we ons kwalitatief hoogwaardige aluminium in ruime mate op voorraad hebben.

Met onze 175 medewerkers kunnen we elke order, van klein tot groot, aan. Onze voorsprong in de markt is met name een gevolg van onze capaciteit, daar kunnen we ons mee onderscheiden.”

Onderscheiden doet Meilof Riks BV zich ook op het gebied van het milieu. „Aluminium is 100 procent recyclebaar, maar we hebben nu ook een goot ontwikkeld die volledig circulair is”, geeft Kiewiet aan. „Onze goten en andere producten gaan dus nooit meer af en kunnen prima hergebruikt worden. Daarnaast werken we energieneutraal. Sterker nog, dankzij de aanwezigheid van zonnepanelen kunnen we stroom aan het net terug leveren.”

De belangrijkste verandering is volgens Erwin Kiewiet echter dat professionele partijen het gebruik van aluminium toepassingen in de bouw inmiddels volledig hebben geaccepteerd. „Dat verbaast ons niet, want de voordelen van het gebruik van aluminium producten zijn legio.” „Niet alleen is aluminium milieuvriendelijk en duurzaam, het is daarnaast veelzijdig toe te passen, heeft een lange levensduur, is van hoogwaardige kwaliteit en het vraagt minimaal onderhoud. En dat spreekt de professionele markt aan.” Aannemers, architecten, bouwbedrijven, woningcorporaties, projectontwikkelaars; ze maken graag gebruik van de mogelijkheden die aluminium biedt en kloppen voor oplossingen in Veendam aan.

Interne proces En dat heeft Meilof Riks BV in de afgelopen 29 jaar ondervonden. Niet alleen werd de productie fors uitgebreid en beschikt het bedrijf inmiddels over 18 productie- en opslaghallen, ook het

interne proces werd vrijwel continu verbeterd. „We waren een van de eersten die prefab ging produceren”, legt Kiewiet uit. „Daarnaast is het productieproces steeds verder geautomatiseerd, wat mede een gevolg was van een verbeterde werkvoorbereiding. En dat heeft weer positieve gevolgen voor de montage. Daarnaast is de routing in de fabriek sterk verbeterd. Tenslotte hebben we onlangs een nieuwe poedercoatinstallatie in gebruik genomen en is de lakinstallatie binnenkort ook operationeel, waarmee we de producten in alle kleuren kunnen spuiten. Dankzij al deze ingrepen is de levertijd in de afgelopen jaren steeds korter geworden, precies datgene waar de markt om vraagt.” Het is een ontwikkeling die continu doorgaat. „Klopt, als we de doorlooptijd ergens kunnen verkorten, dan doen we dat.”

Handelsmerk Om aan de stijgende vraag te kunnen voldoen, houdt Meilof Riks BV een grote voorraad aluminium aan. „Korte levertijden zijn ons

Renovatievloer Meilof Riks BV heeft een aantal jaren geleden een zijsprong gemaakt naar de productie van stalen liggers in renovatievloeren. Dit doet het bedrijf in samenwerking met de Havebo Groep. „We produceren en monteren in cassettevloer 6.2 en SL combinatievloer”, legt Kiewiet uit. “Deze liggers produceren we op maat en het voordeel is dat ze veel lichter zijn dan de traditionele betonnen oplossingen. Dit product past perfect bij het innovatieve karakter van ons bedrijf.”

Toekomstgericht Meilof Riks bv is klaar voor de toekomst. Met een product dat steeds vaker in de bouw en renovatie wordt gebruikt, maar bovenal met een product dat een uitgebreide range aan toepassingen kent. „We hebben in de afgelopen jaren bewezen dat we met onze aluminium producten en specials voor de beste oplossingen kunnen zorgen. Zowel seriematig als in projecten.” En om de blik naar de toekomst te accentueren: de 3 zoons van eigenaar Meilof Riks zijn inmiddels binnen het bedrijf werkzaam en zullen na een gedegen interne opleiding, beginnend vanaf de werkvloer, het bedrijf op termijn overnemen. „Kortom, alles wat we doen is toekomstgericht”, besluit Kiewiet met een veelzeggende glimlach.

www.meilofriks.nl

Het verkoopteam van Meilof Riks bv. V.l.n.r. Bryan Schenkel, Erwin Kiewiet, Pieter Suurd, Gerard Spa en Ben te Velde.

ADVERTENTIE

Werken op het water: Zijsling vernieuwt Mannen van het Friese water, baggeraars, bergers en transporteurs. De mannen van Zijsling in Jutrijp en Workum. Van Waddenzee tot Fonejachtbrug hoort en ziet Siebo Zijsling wat er op en onder water gebeurt of nodig is. De telefoon is staat bij de hand. “Wat moet waar gebeuren?” zijn de belangrijkste vragen als zijn hulp wordt ingeroepen.

In ruim dertig jaar tijd zijn Bagger en Aannemingsbedrijf Zijsling & Zonen in Jutrijp en Zijsling Zand & Grind in Workum gestaag gegroeid. De vloot van het familiebedrijf omvat twintig varende apparaten zoals Siebo Zijsling het noemt: sleep-duw en ploegboten, kraanschepen, zandzuigers, beunschepen en beunbakken. Veelal

gestationeerd op de strategische locatie in Jutrijp om snel op iedere gewenste plek te kunnen zijn.

Deels liggen schepen op locatie, zoals het baggerschip dat 50 weken per jaar bij Ameland en Schier baggert en gedurende die tijd na het werk op Ameland afmeert.

Egaliseren met waterinjectie Op de Friese meren en kanalen is altijd werk voorhanden, zeker als ook nog het recreatieve vaarseizoen begint. Zijsling is onder andere voor het Prinses Margrietkanaal de vaste onderaannemer bij bergings- en inspectiewerkzaamheden als een schip gezonken is of een brug aanvaart, zoals eind mei bij de Fonejachtbrug. De telefoon staat in huize Zijsling daarom 24/7 aan. Werk en passie lopen bij de Zijslings en hun 20 mensen door elkaar. ,,We zijn mannen van het water en van varen, dat is ons leven.” Mooie klussen genoeg, memoreert Siebo Zijsling. Het transport van de onlangs gerestaureerde watertoren van Bolsward, die ze naar Sneek en terug naar Bolsward brachten. ,,Een hoop bekijks, alles op tijd.” Net als het transport, en daarna sloop, van de legendarische Lemsteraak Pijlstaart. De lijst is lang, van baggerwerk aan de nieuwe Marker Wadden, transport en baggeren voor de Afsluitdijk en de

nieuwe baggermethodes op het Wad. ,,Sinds kort egaliseren we vaargeulen met behulp van een waterinjectiesysteem op de ploegboot. We hebben het vier weken geleden voor het eerst bij Den Helder gedaan. Je maakt gebruik van het tij, het is heel effectief. We woelen het zand en slib los met behulp van waterinjectie en het afgaande tijd neemt het dan weer mee, een mooie methode.”

Drukte genoeg, maar het bedrijf moet niet groter, vertelt Zijsling. ,,Niet groter, wel vernieuwen. Van de eerste zeven schepen hebben we motoren al aangepast, die varen op blauwe diesel, dat scheelt al veel uitstoot. Nu is het vooral wachten op duidelijkheid, wij willen graag verder verduurzamen. Ik denk dat waterstof ons een prima kans biedt, maar dan moeten we zeker weten wat de overheid wil. Elektrisch is met ons zware werk geen optie.”

Nog goede handen nodig? ,,Jawis! Onze mensen moeten zich kunnen redden, ze zijn schipper en kraanmachinist met twee rechterhanden. Als je dat aanspreekt, bel je me maar!” www.zijsling.nl

ADVERTENTIE

Het juiste materieel & deskundige service Sijperda Verhuur BV heeft al ruim 30 jaar machines en gereedschap in huis voor de professional en particulier in Noord-Nederland. Van aannemers, schilders en hoveniers tot de klusser die thuis graag de handen uit de mouwen steekt. Een breed assortiment aan materieel, direct leverbaar, zodat jij aan de slag kunt.

Sijperda heeft als missie om geruisloos en snel te leveren, zodat de klant zich volledig kan richten op het uitvoeren van zijn project. Of het nu gaat om accommodaties, sanitair, stroomvoorzieningen, graafmachines, hoogwerkers, steigermateriaal, hijsmiddelen, verwarming, valbeveiliging of gereedschap.

Daarnaast heeft Sijperda specialisten in huis die service bieden in de vorm van berekening en

constructie van steigers of bouwliften, inrichting van bouwplaatsen of evenementen, ledigen en reinigen van toiletten en montage van klimaatinstallaties of valbeveiligingssystemen. Een betrouwbare partner die ontzorgt en meedenkt in een totaaloplossing.

Met 11 vestigingen verspreid over de noordelijke helft van Nederland vind je Sijperda Verhuur altijd in de buurt. Kijk op de website waar de

dichtstbijzijnde vestiging zich bevindt. Hier staan ze voor je klaar met het juiste materieel en deskundige service. Voor jouw gemak! www.sijperdaverhuur.nl

ADVERTENTIE

Verrassend veelzijdig, de mensen van Friso Bouwgroep Friso Bouwgroep bestaat 75 jaar en dat mag worden gevierd. Het verhaal van Friso is het verhaal van 550 mensen en hun mogelijkheid zich in het bedrijf te ontwikkelen. Zij zijn het goud van het bouwbedrijf. Pia, Michiel en Tom vertellen hun verrassende verhaal.

Friso Bouwgroep heeft een rijke geschiedenis die een mooi inkijkje geeft in hoe de bouw zich ontwikkelde vanaf 1946, het ontstaan van Friso.

In de loop van de jaren is het werkgebied fors uitgebreid en nam de diversiteit van diensten toe.Sinds 1992 heeft het bedrijf zijn hoofdkantoor in Sneek en vestigingen in Leeuwarden, Heerenveen, Groningen, Almere en Eibergen en fabrieken in Sneek en Leeuwarden.

Henk Dedden, algemeen directeur van Friso Bouwgroep: „We beheersen alle facetten van het bouwen en kennen daardoor een grote verscheidenheid aan mensen. Dat laatste is voor ons het goud van onze organisatie, daar ben ik trots op.”

Van zorg naar houtskelet Pia Dijkstra werkt bij een van de fabrieken van Friso Bouwgroep, Prefab Houkesloot in Leeuwarden. Het bedrijf is toeleverancier van geprefabriceerde bouwmaterialen. Van houten kozijnen, ramen en deuren tot houtskeletbouw en prefabbeton binnenwanden. In de fabriek staat Pia aan één van de werktafels voorbereidingen te doen voor prefab wanden. Iets dat ze een paar jaar geleden nooit had bedacht. Hoe is ze hier terechtgekomen? „Ik heb zeven jaar in de zorg met gehandicapten gewerkt en had het daar steeds minder naar mijn zin. We kregen steeds minder tijd voor onze patiënten en juist voor die aandacht was ik ooit de zorg in gegaan. Eén van mijn vrienden die hier al bij Houkesloot werkte, zei toen een keer tegen me, joh, dan kom je toch bij ons werken? Het was een grap, maar ik ging er toch over nadenken. Ik ben gaan kijken en uiteindelijk heb ik de stap gewaagd en ben, toen nog via een uitzendbureau, hier aangenomen. Ik wist natuurlijk niets van bouwen en heb eerst op kosten van het uitzendbureau een korte cursus via Friesland College gedaan en daarna ben ik hier vier dagen gaan werken en één dag gaan leren. Inmiddels ben ik bij Friso in dienst en na twee jaar net klaar met mijn opleiding voor

Pia Dijkstra

houtskeletbouw. Ik heb het echt naar m’n zin hier en heb nooit spijt gehad van de overstap. In september begin ik met mijn volgende opleiding voor technisch leidinggevende, omdat ik me meer wil verdiepen. Wat ik mooi vind is om te zien wat we met elkaar, met al die verschillende mensen samen, kunnen maken.”

Van timmerman naar calculator Michiel Meindertsma werd het bouwen met de paplepel ingegoten. Zijn vader zat al in de bouw als timmerman bij Friso Bouwgroep en zo werd Michiel ook timmerman bij Friso. Hij had het er prima naar zijn zin, tot een weekendje mountainbiken zijn leven veranderde. Een lelijke val betekende een gescheurde schouder en een lastig herstel. „Langzaam werd het me duidelijk dat ik mijn fysieke werk als timmerman, dat wat ik leuk vond, niet meer kon doen. In het reintegratietraject kwam naar voren dat ik wel geschikt was om iets anders binnen Friso kon gaan doen, bijvoorbeeld als calculator. Ik moest daar echt wennen hoor, want ik had het prima naar mijn zin buiten. Uiteindelijk heb ik het doorgezet en bij Friso de ruimte gekregen me om te scholen. 'Ik ben begonnen als leerling en kreeg binnen Friso de kans om direct de cursus te volgen. Dat viel me zwaar, want dat was in Nieuwegein en ik was reizen en daarbij op kantoor werken niet gewend. Inmiddels ben ik calculator en bereken ik dus wat collegatimmerlieden op de bouwplaats gaan maken.

Toen ik vroeger daar mijn werk deed, had ik nog wel eens zoiets van, die mensen op kantoor, wat doen die nou eigenlijk? Nu zie ik dat het allemaal nodig is om uiteindelijk iets gebouwd te krijgen.”

Denk je nooit meer aan je oude beroep? „Zeker wel en daarom wil ik uiteindelijk een stap zetten naar projectleider. Ja, dan moet ik een studie doen, maar dat zie ik wel zitten. Als het me lukt, dan kan ik theorie en praktijk combineren op de bouwplaats.”

Michiel Meindertsma

Vakmanschap van eeuwenoude verbindingen Tom Tijssen straalt als hij vertelt van de bijzondere klussen die hij mag doen als timmerman bij het gespecialiseerde restauratiebedrijf Jurriëns Noord in Groningen, dat sinds 2016 onderdeel is van Friso Bouwgroep. „De restauratie van de toren, de klok en wijzerplaten van de Martinitoren was één van de meest bijzondere hoor. Nee, dat had ik niet bedacht toen ik hier vijf jaar geleden als leerling begon, want ik had toen niet zoveel idee bij de bouw.” Tom kwam via het leer-en werkbedrijf waar hij zat, in contact met Jurriëns Noord en mocht als leerling aan de slag. „Ik moest gewoon doen wat me gevraagd werd, ik wist niets.

Langzaam ontdekte ik dat ik het wel mooi vond om in oude gebouwen rond te lopen en te ontdekken hoe ze in elkaar zitten. Ik heb drie jaar als leerling gewerkt en werk nu twee jaar als timmerman. Ik heb vooral geleerd door naar anderen te kijken en het dan zelf te doen. Gewoon doen en ontdekken. Wat ik het leukste vind? In kapconstructies van monumenten zien hoe de constructie in elkaar zit en oude of verrotte balken vervangen door nieuwe. Die verbindingen maken, een vakmanschap dat al eeuwenoud is.

Het idee dat gebouwen van honderden jaren oud, door wat jij doet, weer een hele lange tijd meegaan vind ik prachtig. Ik wil er nog veel over leren, me echt specialiseren in dit werk. Daarna wil ik anderen leren en laten zien hoe mooi dit werk is.”

Friso Bouwgroep is zoals je leest een veelzijdig bedrijf, dat veel mensen mogelijkheden biedt op een mooie toekomst. Wil je weten wat jij en Friso Bouwgroep voor elkaar kunnen betekenen? Kijk dan voor de openstaande vacatures op de website www.echtebouwers.nl

Tom Tijssen

ADVERTENTIE

Bouwen op basis van gelijkwaardig samenspel Al bijna 100 jaar realiseert Lont woningen, kantoren, bedrijfsruimtes, agrarische gebouwen en beheert en verduurzaamd Lont bestaande woningen. Een kernwoord daarbij is verbinding. „Zonder verbinding hangt alles als los zand aan elkaar”, zegt Jetze Lont, algemeen directeur.

Dat geldt voor bouwconstructies, maar ook voor alle partijen die bij de bouw betrokken zijn, zoals klanten en ketenpartners. Alle radartjes moeten gezamenlijk een soepel lopend geheel zijn. Alleen zo creëer je het meest waardevolle eindproduct.

Gerard van der Duim, directeur, voegt toe: „waardevol heeft te maken met de beleving van de bewoner of gebruiker. Dan denk je aan klanttevredenheid. Wij leggen de lat iets hoger.”

Bouwen is geen doel op zich „Je moet de focus houden op wat echt belangrijk is, waar het om gaat”, zegt Jetze. „Bij een gebouw is het gebouw niet het doel. Het is een middel. We bouwen de plek waar je kunt werken of wonen.

Dat is wat we doen. Met onze bouwwerken creëren we een leefbare samenleving.”

Rentmeesterschap is een belangrijk kernwoord bij Lont. „We hebben onze aardbol in bruikleen en we geven het weer door. Daarvoor moet je blijven zoeken naar nieuwe, betere en duurzame bouwmethoden. De techniek schrijdt voort en het is aan ons om per bouwproject verantwoorde keuzes te maken. Standaardwerk bestaat niet, maatwerk wel.”

Sociale innovatie Rentmeesterschap betreft niet alleen duurzaamheid. „De samenleving is in beweging.

Wij moeten meebewegen en innoveren.” Gerard vertelt hoe hij meer en meer werd geraakt door de toenemende vereenzaming, vaak, onder ouderen.

Daar wilde hij iets aan doen. Zijn zoektocht bracht hem in contact met Joren van Dijk, omgevingspsycholoog. „We zijn te veel gaan bouwen voor specifieke doelgroepen; voor starters, voor jonge gezinnen, voor ouderen. ’s Avonds trekken we de deur dicht en we hebben, gechargeerd, geen idee wie de buren zijn. Is dat wat we willen of willen we met elkaar leven; in contact staan met anderen? We willen verbinding, ook met andere groepen in de samenleving.

Daarvoor moet je samen wonen, elkaar treffen op dat ‘sociale bankje’ voor je huis. De natuurlijke

„Wat vindt u belangrijk als toekomstige bewoner, als omwoner, vroegen we? Recreatie, groen, het gevoel van natuur in je woonomgeving. De resultaten zijn verwerkt in het plan De Treffe Heerenveen. Ik bouw, jij bouwt, wij bouwen, samen creëren. Customer Intimicy, noemen we dat. Dat is onze werkwijze.” Impressie: TWA Architecten

behoefte van de mens moet uitgangspunt zijn van het ontwerp.”

‘We hebben onze aardbol in bruikleen en we geven het weer door. Daarvoor moet je blijven zoeken naar nieuwe, betere en duurzame bouwmethoden’ De achterdeur naast de voordeur Samen met gelijkgestemden is vanuit Lont Kluer opgezet. Groen en de mens staan centraal. Vanuit

verschillende disciplines zijn de zes bouwstenen voor woongeluk ontwikkeld. Zes elementen die bijdragen aan ons emotionele welbevinden. „In Heerenveen, ons eerste Kluerproject, hebben we de ‘achterdeur’ naast de voordeur geplaatst. Wie naar buiten gaat, ontmoet de buren. Vanuit elkaar kennen, kunnen we er voor elkaar zijn. Misschien is dat ook iets wat corona ons heeft geleerd. Hoe belangrijk het is dat je even de helpende hand uitsteekt; een boodschap voor elkaar doet.”

Ontspanning, groenvoorziening en bewegen, zijn andere welzijnsingrediënten en terug te vinden in het ontwerp. „De vergrootte watertoevoer door de opwarming van de aarde vraagt ook om meer groenvoorzieningen. Ruimte voor water en wooncomfort is goed te verbinden.”

Verantwoordelijkheid Een bouwsteen van welzijn is invloed hebben.

Lont voert dat door, niet alleen naar de eindgebruiker van hun bouwwerken, maar ook naar het personeel en hun partners in het bouwproces. „Wie werkt bij Lont mag mee op ontdekkingsreis naar vernieuwing in de bouwwereld. Dat betekent een hoge mate van zelfstandigheid, de kans om invloed uit te oefenen en je blijven ontwikkelen als mens en als professional. „We nemen mensen niet aan om de plek waar ze staan, maar waar we denken dat ze kunnen komen. Leergierigheid en proactief denken is belangrijk. Hier werk je met eigen verantwoordelijkheid in gelijkwaardigheid.” „Op dezelfde wijze staan we in relatie met onze toegewijde partners. In langdurige relaties bouw je samen iets op dat leidt tot een mooiere omgeving.”

De foto’s laten goed de ruime opzet van de 61 woningen zien. Naast veel groen zijn er kleinschalige clusters ingepast om contact met buren te stimuleren. Met de verscheidenheid aan planten wordt de biodiversiteit gestimuleerd. Impressie: TWA Architecten

www.lont.nl www.kluer.nl

ADVERTENTIE

Bij MRM staat de menselijke maat voorop Onlangs verhuisde interim- en adviesbureau MRM naar een nieuwe en grotere locatie in Groningen. Het tekent de groei die het bureau doormaakt. Opdrachtgevers in met name de publieke sector doen graag een beroep op de specialisten van MRM. „En dan praat je over een breed scala aan functies”, legt Menno van der Keur uit. „Wij werken op basis van gelijkwaardigheid en dat spreekt opdrachtgevers aan”, voegt collega Robin Broekema er aan toe.

Werkplezier, kwaliteit, aandacht, humor en toewijding staan centraal bij MRM. „Wij vinden het belangrijk dat medewerkers plezier hebben in hun werk, zowel op ons kantoor als extern”, zegt Van der Keur. „Dat was in coronatijd wel eens lastig, omdat veel mensen die extern aan het werk waren thuis moesten werken. Als dat niet mogelijk bleek te zijn, konden ze naar ons kantoor komen. Die ruimte was aanwezig.”

tegelijkertijd is er heel veel te doen, zoals in gebiedsontwikkeling, milieu, duurzaamheid, energietransitie, omgevingswetgeving, het sociale domein en op het gebied van Arboveiligheid. Wij leveren graag een bijdrage aan deze vakgebieden met de juiste professionals, zodat uiteindelijk een win-win situatie ontstaat. Een situatie waarin MRM daadwerkelijk iets kan toevoegen binnen een interim- of adviesproject.”

Menselijke maat Het tekent de manier waarop MRM haar medewerkers bijstaat. „We werken met een vaste club mensen, die we zoveel mogelijk willen ondersteunen. We kennen elkaar goed, geven elkaar feedback en weten wat er bij onze opdrachtgevers speelt. Dit kunnen we, omdat we een relatief klein bureau zijn, waar we met korte lijnen werken en de menselijke maat voorop staat”, aldus Broekema.

Verhuizing De verhuizing is inmiddels afgerond, vanuit het nieuwe kantoor aan de Laan Corpus den Hoorn bevindt MRM zich op een prachtige zichtlocatie. „Een inspirerende omgeving met voldoende ruimte, een mooie stap vooruit voor ons bureau.

Dit is een omgeving waar sfeer, werkgeluk en toewijding nog beter tot uitdrukking kunnen komen.”

En dat merken opdrachtgevers wanneer ze in zee gaan met MRM. „Als bureau staan we in goed contact met onze opdrachtgevers. Het gaat immers altijd om het realiseren van de beste match, waarbij de opdrachtgever en onze collega zich goed moeten voelen. Wij bereiden onze mensen goed voor op het werk dat ze gaan doen.

En bieden, indien gewenst, ook trainingen en

Robin Broekema (l) en Menno van der Keur opleidingen aan. Dat leidt niet alleen tot tevreden opdrachtgevers, maar we helpen mensen op deze manier ook in hun werkcarrière.”

Schaarste Zowel Van der Keur als Broekema verwachten dat overheidsinstanties nu en in de toekomst volop gebruik blijven maken van de deskundige medewerkers van MRM. „Er is sprake van schaarste binnen diverse domeinen en

„Met elkaar willen we een bijdrage leveren aan de maatschappelijke ontwikkelingen”, besluit Van der Keur. „Daarbij is groei geen doel op zich.

Echter, zo blijkt, wanneer je de juiste dingen doet, groei je bijna automatisch. Dat heeft de afgelopen periode wel bewezen.” www.mrm.nl

ADVERTENTIE

Van geen idee naar energielabel C Vanaf 1 januari 2023 moeten kantoren in Nederland groter dan 100 m2 minimaal energielabel C hebben. Die datum komt met rasse schreden dichterbij, maar veel bedrijven voldoen nog niet aan de eisen. “Heel veel bedrijven hebben geen label laten registreren en weten dus überhaupt niet waar ze staan. Wij kunnen ze hierbij goed verder helpen’’ zegt Teake Damstra algemeen directeur van Koninklijke Damstra Installatiegroep aan de digitale Teams tafel met stagiair Jeroen Rinsma.

Damstra rekent even voor. “Ongeveer 60 procent van de bedrijven in Nederland die onder deze regeling valt, heeft nog niks gedaan om aan de voorwaarden te voldoen. In Noord-Nederland gaat het dan om 60 procent van 12 duizend bedrijven. Dat komt neer op 8 duizend bedrijven die in minder dan twee jaar tijd hun energielabel naar een ander niveau moeten tillen.”

Met alle kennis en kunde aanwezig binnen Damstra op het gebied van verduurzaming kunnen ze bedrijven helpen de juiste stappen te zetten richting een C-label. Maar dan moeten bedrijven wel weten dat er op korte termijn actie nodig is en ze zo snel mogelijk bij Damstra moeten aankloppen. Daar komt Rinsma in beeld.

Als onderdeel van zijn stage voor de hboopleiding Commerciële Economie helpt hij Damstra om de urgentie bij bedrijven in de regio onder de aandacht te krijgen.

Kort dag “Het is kort dag, dus belangrijk dat ondernemers aandacht besteden aan dit onderwerp”, geeft Rinsma aan. “Hoe sneller ze in actie komen, hoe beter. Het kan vervelende consequenties hebben voor bedrijven die op 1 januari 2023 niet aan de voorwaarden voldoen. In principe mogen gebouwen dan niet meer als kantoor worden gebruikt, wat een enorm nadelige invloed kan hebben op het productieproces. Er bestaat een

mogelijkheid dat de datum nog wordt opgeschoven om bedrijven meer tijd te geven, maar zeker weten doe je dat niet. Dus zekerheidshalve is het verstandig zo snel mogelijk de boel in gang te zetten.”

Damstra vult aan. “Er zijn op dit moment problemen met de teruglevering van zonneenergie aan het elektriciteitsnet. Het netwerk is overbelast door het massale gebruik van zonneenergie en het terugleveren aan het net. Er is daarom in Friesland een terugleverbeperking.

Bedrijven zullen met zo’n beperking niet gauw geneigd zijn aan zonnepanelen te beginnen. We hebben dit aangekaart bij het ministerie, maar of het ook leidt tot een aangepaste datum of andere afspraken moet nog blijken. Tot die tijd staat 1 januari 2023 vast als datum waarop de bedrijven energielabel C moeten hebben.”

Damstra denkt mee De Koninklijke Damstra biedt bedrijven in de Noordelijke provincies de helpende hand.

Rinsma: “Wij gaan brieven sturen, mailen, bellen en geven er aandacht aan op onze website en social mediakanalen. De missie en visie van Damstra is om mensen te helpen duurzaam te leven, dus wie kan ondernemers nou beter helpen hiermee dan Damstra. We kunnen ze helpen in het proces en daarover meedenken. Welke subsidies zijn er en wat zijn de

Jeroen Rinsma en Teake Damstra belastingvoordelen, maar vooral ook, moet er dubbel glas komen, isolatie, en/of zonnepanelen et cetera. Daar weten we alles van en kunnen we bedrijven de helpende hand bieden. En voor de zekerheid zeg ik het nog een keer. Heb je een bedrijfsruimte die binnen deze regeling valt, begin dan liever vandaag dan morgen informatie in te winnen.” damstra.nl

ADVERTENTIE

‘Meedenken met de klant en werken aan oplossingen’ Met circa 60.000 artikelen voor industrie en bouw, mag Probin Telder/De Lastoorts zich een toonaangevende groothandel noemen. Vanuit de vestigingen Leeuwarden en Bolsward wordt de Friese markt bediend, steeds meer professionals weten Probin Telder/De Lastoorts te vinden. Naast de artikelen zijn de vestigingen Kampen en Bolsward uitgerust met werkplaatsen, waardoor onderhoud en service voor klanten altijd dichtbij is. „Stilstand kost geld, dus als er iets kapot gaat dan wil een ondernemer dat zo snel mogelijk verhelpen. Daarvoor hebben wij de medewerkers en de kennis in huis”, zegt Ronald Boltjes, Facilitair Coördinator.

De Lastoorts is al ruim 25 jaar een begrip in Friesland, het bedrijf werd 2 jaar geleden overgenomen door Probin Telder. „Wat is gebleven is het ruime assortiment en een goede service en advies”, geeft Boltjes aan. „Daarnaast biedt De Lastoorts tegenwoordig ook producten aan op het gebied van smeertechniek, bevestigingsmaterialen en hijs- en lagertechniek, waardoor klanten uit de industrie, maar ook de bouw, veel meer keuze en mogelijkheden hebben gekregen.” Naast Leeuwarden en Bolsward heeft Probin Telder vestigingen in Kampen (hoofdvestiging), Dronten, Lelystad en Emmeloord.

Delen van kennis Meedenken met de klant en werken aan oplossingen, het staat bij Probin Telder/De Lastoorts met hoofdletters geschreven. Boltjes:„ Bij ons staat voorop dat we de klant willen ontzorgen. En dat gaat veel verder dan alleen het leveren van artikelen. Uiteraard kan de professional bij onze werkplaatsen langskomen, we gaan ook regelmatig bij de klant langs. Voor reparaties, maar ook voor keuringen, service en het delen van onze kennis.” „Ja, ik durf te stellen dat we overal een oplossing voor hebben”, gaat Boltjes verder. „Met 60.000 artikelen kun je het zo gek niet bedenken of we hebben het in huis.” Dat gaat van aandrijftechniek tot machines en van beveiliging tot sanitair, tot aan verspanende gereedschappen en bevestigingsmaterialen toe. „We hebben op elk gebied specialisten in huis, je kunt immers nooit alles weten, die de professional op weg kan helpen. Daarnaast bezorgen we dagelijks en voor half vijf besteld, is de volgende dag in huis.”

Essentieel Snelheid en voorraad is in deze tijd van groot belang. „Zelfs essentieel voor veel klanten. In de industrie en bouw is geen tijd te verliezen, dus als iemand iets besteld dan moet het ook geleverd kunnen worden. Daar zorgen wij voor, dankzij onze voorraad, en met een eigen bezorgdienst.”

Uiteraard wordt er steeds meer via internet besteld, maar ook telefonisch is mogelijk. „En als de klant iets echt snel nodig heeft, dan kan hij bij één van onze zes vestigingen terecht. Sterker nog, dat stellen we op prijs, omdat wij het contact met de klant belangrijk vinden. Niet alleen delen we kennis, we horen ook wat er goed kan en wat er beter moet. Zodoende kunnen we ons elke dag verbeteren.”

Service Boltjes stelt dat klanten van Probin Telder/De Lastoorts vooral de service op prijs stellen. „Wij doen veel meer dan alleen het verkopen van artikelen. Kijk, als jouw slijpmachine het begeeft, dan wil je zo snel mogelijk weten wat er aan de hand is, want je moet door. Daarvoor kun je bij ons terecht. Is er een lasmachine of compressor kapot, dan kunnen we in overleg ook langskomen om dat te repareren.”

In de afgelopen jaren heeft Probin Telder/De Lastoorts een enorm klantenbestand opgebouwd. „Van ZZP-er tot en met het grootbedrijf”, geeft Boltjes aan. “We hebben een mooie mix aan klanten en ook redelijk verdeeld over industrie en bouw.” De gezonde mix van klanten zorgde ervoor dat Probin Telder/De Lastoorts weinig last had

van corona. „Natuurlijk lag het vorig jaar nadat de pandemie uitbrak even stil. Met name grote bedrijven moesten even op de rem trappen, maar onze overige klanten merkten er eigenlijk niets van. En ook de grotere klanten gingen al vrij snel weer volop aan het werk. Inmiddels zijn de artikelen amper aan te slepen. Zowel de bouw als de industrie is booming en dat kunnen wij goed merken.”

Milieu Klanten zetten tegenwoordig vaak in op machines die tijdbesparend zijn. „En ook het milieu speelt een rol. Daar wordt goed over nagedacht en daarin gaan we als bedrijf ook mee. Zo hebben wij op onze panden in Kampen en Lelystad zonnepanelen laten leggen en ook op andere gebieden willen we de mogelijkheden die het milieu ten goede komen onderzoeken.”

Vorig jaar ging de open dag vanwege corona niet door en ook dit jaar zit dat er nog niet in. In 2022 hoopt Probin Telder/De Lastoorts deze altijd druk bezochte dag weer te kunnen organiseren. „We zijn trots op wat we te bieden hebben en willen dat graag aan klanten laten zien. Bovendien kunnen we op die manier onze klanten nog eens extra op de hoogte brengen van de laatste ontwikkelingen. Want één ding durf ik wel te zeggen: wat we doen, willen we goed doen.” www.delastoorts.com www.probintelder.nl

ADVERTENTIE

De beste en leukste werkgever voor finance professionals Finanxe, 6 kantoren en zo’n 200 collega’s, is een bureau voor finance professionals. Voor financials is het de plek om je carrière in een stroomversnelling te brengen, met uitdagende interim opdrachten en een persoonlijk ontwikkelprogramma.

Martijn Bakker Voor organisaties is Finanxe de plek waar je terecht kunt voor oplossingen met betrekking tot capaciteits- en/of kennisvraagstukken. In beide gevallen gaat het bedrijf een stap verder dan veel anderen: Finanxe wil de beste én de leukste zijn.

Martijn Bakker: „heel erg goed zijn in wat je doet, dat kenmerkt Finanxe en onze financials. We hebben ambitie, lef en een drive om te groeien.

En dat doen we als team, want samen kom je veel verder dan alleen.”

Professionals die impact willen maken Voor veel bedrijven, van middelgroot MKB tot multinationals, zowel profit als nonprofit, blijken de Finanxe professionals heel waardevol te zijn.

Martijn: „de juiste persoon op de juiste plek kan het verschil maken. Bijvoorbeeld door een business intelligence systeem in te richten, jouw team door een software implementatie heen te slepen of bij te springen in het geval van capaciteitsproblemen.” Soms zitten opdrachtgevers met hun handen in het haar vertelt Martijn. Een interim collega die een aantal maanden vol gas geeft biedt dan uitkomst. „Onze professionals zijn nieuwsgierig en betrokken. Het zijn ambitieuze mensen, gedreven om impact te

maken. Ze zien wat er beter kan en leveren daaraan proactief hun bijdrage.”

In no-time van afgestudeerde naar excellente professional Finanxe zorgt dat haar professionals voorbereid zijn op wat er morgen en overmorgen van ze gevraagd gaat worden, aldus Martijn. „Om als controller van de toekomst succesvol te zijn is het ontwikkelen van soft, social- en business-skills cruciaal. Ieders persoonlijke ontwikkeling staat centraal en daarvoor krijgen onze financials alle mogelijkheden. De Finanxe Academy biedt diverse ontwikkelprogramma’s aan met trainingen als projectmatig werken, performance management of coaching. Daarnaast volgen veel professionals een vervolg studie of verdiepende masterclasses. In combinatie met de uitdagende opdrachten blijkt dit een gouden formule.

Ontwikkeling, flexibiliteit en afwisseling met de zekerheid van een vast contract.”

Met elkaar en van elkaar leren Als organisatie wil Finanxe elke dag een stukje beter worden vertelt Martijn. Een uitgebalanceerd team van talenten en competenties is daarvoor

essentieel. „Met elf spitsen win je de wedstrijd niet. En samen kom je veel verder dan alleen. Als je met en voor elkaar gaat en een ambitieus eindresultaat in het vizier houdt, dan gebeuren er bijzondere dingen.” Senior collega’s die starters begeleiden, teambuilding, gezellige borrels, expertgroepen en een online community. Het zijn een paar voorbeelden van de ruimte die gecreëerd wordt voor ontmoeting en ‘samen werken’. “We zijn betrokken en de lijntjes zijn kort. We vormen een mooi team met hele leuke mensen.”

Join the team En het gaat goed met dat team en met Finanxe!

Recent opende ze een zesde kantoor in Twente.

“We zijn ambitieus en willen doorgroeien.

Accountants en controllers: elke financial die geïnteresseerd is in onze werkwijze nodig ik van harte uit voor een kop koffie!” www.finanxe.nl

ADVERTENTIE

Zakelijke klanten op Terschelling reduceren CO2 uitstoot met 570.000 ton Het aantal energiecoöperaties in Noord-Nederland groeit. Steeds meer inwoners van dorpen en steden, tot zelfs eilanden aan toe, besluiten zelf een energiecoöperatie op te richten. Een goed voorbeeld is Terschelling Energie, dat in 2016 werd opgericht. De coöperatie levert de opgewekte zonne-energie aan Energie VanOns, waarna ondernemers en bewoners van Terschelling de groene energie kunnen afnemen. En dat is, zo blijkt, een groot succes.

Willemijn Steentjes, verantwoordelijk voor marketing en communicatie van Terschelling Energie, is blij dat zoveel eilander ondernemers en bewoners zich aansluiten bij Energie VanOns. “Niet alleen omdat het verdiende geld terugvloeit naar de gemeenschap, waarna we kunnen investeren in nieuwe duurzame projecten, maar ook omdat blijkt dat het bewustzijn en het gevoel van urgentie bij de eilanders aanwezig is. We willen met elkaar de wereld beter maken en die ideologie vinden we terug bij Energie VanOns.” Investeren Terschelling Energie beschikt over 2 zonneweiders, Hee 1 en Hee 2, waarbij de laatste onlangs werd geopend. Hee 1 bestaat uit 1.500 zonnepanelen, die deels op het land en op daken liggen, terwijl Hee 2 1.044 panelen telt. “Het was geen enkel probleem om ondernemers en inwoners bereid te vinden te investeren in de zonneweides”, geeft Steentjes aan. Vooralsnog heeft Terschelling Energie geen plannen voor meer zonneweides. “We zoeken het nu vooral in daken bij ondernemers en agrariërs.”

Vorig jaar organiseerde Terschelling Energie een overstapcampagne voor ondernemers en daar maakten in 3 maanden tijd 30 ondernemers gebruik van. “Het heeft tot een reductie van

570.000 ton CO2 geleid. “De gemeente heeft inmiddels uitgesproken dat we voor 2023 een CO2 reductie van 49 procent moeten hebben gerealiseerd.” Ze is dan ook blij dat er steeds meer ondernemers actief worden met groene energie.

“Ze zien dat het werkt, dat het geld oplevert en dat ze mede dankzij groene energie hun bedrijf klaar maken voor de toekomst”, aldus Steentjes.

Tevreden Een voorbeeld van zo’n bedrijf is Hotel De Walvisvaarder in Lies. Een ingrijpende verbouwing was voor eigenaar Dick Visser aanleiding om te investeren in diverse duurzame oplossingen. Er kwamen zonneboilers, zonnepanelen, warmtepompen en de hoogste vorm van isolatie werd toegepast. “We werken er

“Door te kiezen voor een energieleverancier die volledig groene stroom levert, verbeter je direct je CO2-voetafdruk”, zegt accountmanager Jan Koster van Energie VanOns. “Een bijkomend voordeel is dat groene stroom van Energie VanOns niet eens veel duurder is dan grijze stroom. Daarnaast hoef je niet direct grote investeringen te doen om je eigen energie te produceren.”

nu één jaar mee en zijn erg tevreden over het resultaat”, laat hij weten.

Met name het gevoel dat hij iets kan doen voor de volgende generatie, gaf bij Visser de doorslag. “Ik ben sinds een paar jaar opa en dan ga je toch anders naar de toekomst kijken. Niet alleen qua energie, ook op andere vlakken houden wij rekening met het milieu. Zo werken we toen naar een volledig biologisch ontbijt, houden we rekening met welke schoonmaakmiddelen we inzetten, enzovoort.”

“Het gevoel is goed, niets doen was geen optie.

Het was wel een ingewikkeld proces, we hebben veel zelf moeten uitzoeken. Maar het is gelukt en het hotel is klaar voor de volgende generatie.” Die is gevonden in oudste zoon Bram, die binnen afzienbare tijd De Walvisvaarder duurzaam gaat voortzetten. energie.vanons.org

ADVERTENTIE

Kwaliteit in roestvast staal voor de voedingsindustrie Berco in IJlst is een gespecialiseerde machinefabriek in roestvast stalen machines en apparaten voor met name de voedingsindustrie. De productieruimten zijn vergroot en verduurzaamd, de productie neemt gestaag toe. Oscar Poelstra en Feite van der Veen over passie voor techniek en de kracht van diversiteit in werk. machinepark op peil te hebben en te zorgen voor de juiste scholing van je mensen. Op dit moment ronden een aantal jongens daarom de cursus Hygiënisch Lassen af, die ingaat op de hoge eisen die aan onder andere tanks gesteld worden. Want ook in ons vak wordt steeds meer met machines en techniek gedaan, maar het is en blijft mensenwerk. Daarom ook zit ik een van de commissies van ROC Friese Poort, om mee te denken over hoe we meer jeugd bij techniek kunnen betrekken, want dat is van groot belang voor de sector en de omgeving.”

Oscar Poelstra en Feite van der Veen

Het meest opvallende aan de Trompmoledyk in IJlst is de veertien meter hoge productiehal van Berco. De totale productiecapaciteit van het IJlster bedrijf is verdubbeld, als laatste is het pand van de buren overgenomen. Het werk komt dan als vanzelf, zegt Feite van der Veen, samen met Oscar Poelstra eigenaar van Berco. „Als de locatie goed is en je hebt de mensen, dan komt het werk ook.”

Het veertien meter hoge middengedeelte van de machinefabriek is daarom een uitkomst, zegt Feite van der Veen. „We kunnen niet alleen meer produceren, we kunnen ook groter. Met deze nieuwe hal van 450 vierkante meter voorzien we in de toenemende vraag uit de industrie naar smallere maar hogere rvs- tanks. Ruimte is overal een issue, dus willen ze eerder de hoogte in dan de breedte. Kijk maar naar deze tanks”, wijst hij in de hoge hal. „Tien meter hoog, de eerste van een serie van vier tanks ten behoeve van reinigingsvloeistof. Wat tanks betreft kunnen we nu alles produceren van twee tot twintigduizend liter en een hoogte van zo’n 11 meter. We hebben het dak van deze hal direct goed geïsoleerd een alle heipalen voorzien van leidingen die zijn gekoppeld aan een warmtepomp. Met behulp van water dat we terugpompen in de grond, kunnen we in de winter verwarmen en in de zomer koelen.”

Diversiteit is het mooiste Het tekent Berco, dat nu zo’n dertig jaar bestaat.

Aanpakken is altijd het devies in IJlst. Doen wat je kunt doen. De afgelopen vijf jaar is er gestaag uitgebreid omdat de mogelijkheden er waren, de hallen zijn verduurzaamd en op het dak liggen

216 zonnepanelen om in de eigen energiebehoefte te voorzien en zelfs nog een deel terug te leveren aan het net. Ook als het gaat om het werk, is aanpakken het uitgangspunt en dat betekent dat de diversiteit van werk nog steeds wordt gekoesterd, benadrukt Van der Veen. „We zijn nog steeds een machinefabriek waar ze de hand niet omdraaien voor de breedte van het vak. We maken in opdracht allerlei producten in roestvaststaal en aluminium en onze mensen zijn net zo divers, vakkundig en gemotiveerd als het werk van ze vraagt. De klantvraag bepaalt, van tanks en apparaten tot machines, roerwerken, goten, zeg het maar. Klein, groot, stukwerk of serie. Een deel van de machines of machinedelen gaan zo naar de klant, soms monteren wij ergens ter wereld af wat we hier maken, andere monteren we hier compleet af en gaan daarna op transport. Wij vinden het van belang om die diversiteit en flexibiliteit in werk te houden, dat is onze kracht. Het houdt je expertise op peil en je voorkomt dat je in de problemen komt als in jouw smalle gespecialiseerde marktsegment de vraag wegvalt. En soms levert je dat hele mooie, bijzondere opdrachten, zoals de Rikka, één van de elf fonteinen die in het Culturele Hoofdstadjaar 2018 in Friesland zijn gemaakt naar ontwerp van internationale kunstenaars. Wij hebben meegewerkt aan de Onsterfelijke Bloemen in het centrum van IJlst en ieder keer als ik er langs fiets, voel ik trots. Het mooiste van iets maken, is als je iets moois kunt maken voor je omgeving.” „De voedingsindustrie, het gros van onze klanten, vraagt steeds meer kwaliteit en kwaliteitsbewaking. Daarom is het van belang om voortdurend mee te groeien met de klant, om het

De passie voor autosport „De afgelopen jaren heeft de uitbreiding en verbetering van onze productie centraal gestaan.

Nu is het tijd om onder andere de volgende stap in software en digitalisering te zetten en de kantoren aan te pakken, zowel voor de teken- en engineeringafdeling als de ontvangstruimte. Zo groeien we gestaag verder. Inmiddels werken we met 25 mensen, vast en inleen. Die groei mag wat ons betreft doorzetten, dus daarom zijn we voortdurend op zoek naar goede mensen, naar techneuten met passie. Een deel van onze mensen vinden we in de speedway. Oscar en ik zijn daar zelf gek van, we bouwen zelf onze auto’s en racen graag hobbymatig in Blauwhuis op het circuit.

Het is zo’n typisch wereldje waar mensen met passie en gouden handen elkaar treffen en de afgelopen jaren hebben we op die manier een aantal prima jongens naar ons toegehaald. Het vak leren doen ze hier wel, het gaat om de instelling, de passie en het technische gevoel.”

Vooruitkijkend, zegt Van der Veen, zet de groei in de markt door. Want buiten Europa wordt op steeds meer locaties voedsel geproduceerd en in Europa moeten veel fabrieken de komende jaren stevig inzetten op verduurzaming. En zo valt er ook in IJlst voor Berco dankzij veel trouwe opdrachtgevers in de voeding nog genoeg aan te pakken. www.berco-rvs.nl

ADVERTENTIE

De toekomst start met een circulaire en ecologische oplossing Er wordt te weinig regiospecifiek gebouwd, terwijl de vraag naar typische regiogebonden woningen en gebouwen toeneemt. Met die constatering gingen een aantal initiatiefnemers, waaronder Hesco Bouw in Stadskanaal en DAAD Architecten in Beilen, aan de slag. Daarbij is nadrukkelijk gekeken naar circulaire en ecologische oplossingen.

Zo ontstond de Drentse Woning en de Nieuwe Groninger Woning, een oplossing die ook in andere provincies, zoals Friesland, toegepast kan worden. De woningen zijn gebaseerd op een aantal pijlers. Zo is de woning gezond en comfortabel. “De woning kent een gezond binnenklimaat, doordat er damp-open wordt gebouwd, met behulp van natuurlijke isolatiematerialen. Dat leidt bijvoorbeeld tot langzamere opwarming en afkoeling van de woning, waardoor er sprake is van minder temperatuurswisselingen. Daarnaast zijn de woningen geluidsisolerend”, zegt architect Titus Mars.

V.l.n.r.: Ralf Holthuis, Hans Klünder, Titus Mars, Gert-Jan Doornbos en Theo Adema.

Toekomstbestendig Verder worden de woningen ecologisch en CO2 neutraal gebouwd. „De woningen veroorzaken daardoor geen milieubelasting voor de omgeving en zijn toekomstbestendig. Mede dankzij het gebruik van natuurlijke en circulaire materialen, vraagt de woning minder onderhoud en lagere exploitatiekosten. Bijna alle materialen die worden gebruikt zijn remontabel en te hergebruiken. Daarmee vertegenwoordigen deze woningen toekomstwaarde.”

Ralf Holthuis van Hesco Bouw: „Het idee is ontstaan uit woningen die door ons gerealiseerd worden in ’t Zandt. De realisatie hiervan is inmiddels gestart. Het project voldoet niet alleen aan bovenstaande elementen, toekomstige bewoners hebben ook inspraak gekregen in welk type woning ze straks gaan wonen. Daarbij is nadrukkelijk rekening gehouden met de bebouwde omgeving.”

En dat is precies zoals initiatiefnemers, naast DAAD Architecten en Hesco Bouw, zijn dit de onafhankelijke adviseurs Gert Jan Doornbos en Theo Adema, die kennis hebben van de corporatiewereld en Hans Klünder van M3 Energie en verantwoordelijk voor de installatieconcepten, het voor ogen hadden.

Landschap Omdat er door ons een aantal verschillende

woningen zijn ontwikkeld, kunnen ze in allerlei omgevingssituaties worden toegepast. „Je kunt denken aan een woonwijk”, zegt Ralf Holthuis, “maar ook in lintbebouwing komt de woning goed tot z’n recht. We kunnen met deze woningen invulling geven aan elk stedenbouwkundig vraagstuk, waarbij voorop staat dat de inpassing nadrukkelijk is afgestemd op de omgeving.”

Belangstelling groeit Nu de eerste contouren van de nieuwbouw in ‘t Zandt zichtbaar wordt, groeit de belangstelling vanuit de markt. „Diverse corporaties hebben interesse getoond en zijn enthousiast over het idee achter en de uitvoering van de woningen.

Circulair/bio based bouwen heeft de toekomst.”

Zowel Mars als Holthuis zijn ervan overtuigd dat de woningen voldoen aan datgene waar de markt naar op zoek is. „We moeten anders naar de wereld kijken en daarbij past een zorgvuldige manier waarop we met onze grondstoffen omgaan. De bouwwereld speelt daarin een belangrijke rol en wij merken dat die gedachte steeds meer gemeengoed wordt. Niet alleen bij bedrijven die actief zijn in de hele bouwkolom, maar ook bij huurders, die heel enthousiast worden van circulair/bio based bouwen.” hescobouw.nl

ADVERTENTIE

Aan de slag bij TMS Holland! ,,Heel mooi om te zien dat het goed gaat in de bouwsector, dit is jarenlang anders geweest”, aldus Martijn Rolink, directeur TMS Holland, allround en onafhankelijk in bouwkundig advies. ,,Daarom verwelkomen wij graag nieuwe enthousiastelingen binnen ons team van Bouwkundig Inspecteurs en Energielabel Adviseurs.”

De economie en ook de bouwsector zitten in de lift en daar vaart TMS Holland wel bij. De vraag naar bouwkundig advies is enorm gestegen en door de invoering van de nieuwe regelgeving rond energielabels is er een mega toestroom van opdrachten.

Interne opleiding Martijn vertelt; ,,ik ben naarstig op zoek naar uitbreiding om onze markt goed te bedienen. Een enthousiasteling met ervaring in en met bouw en materialen is een goede start, nog mooier MBO Bouwkunde. Basis praktijkkennis is voldoende om hier te komen werken, de bouwinspecties en alles over energielabels leren wij de mensen intern. Om energielabel adviseur te worden bieden wij een gecertificeerde opleiding aan. Dus kom van die steiger af en stap in de afwisselende wereld van TMS Holland. Elke dag is anders, er is geen gebouw gelijk, je werkt zowel binnen als buiten, je ziet en spreekt veel mensen. We zijn vooral actief in Noord-Nederland als dienstverlener in de Bouw en Makelaardij zowel.”

Commitment TMS Holland beschikt over een gevarieerd

kwartet van inspecteur en adviseurs, elk met een eigen specialisme. “We opereren samen en gaan voor hetzelfde doel; continuïteit en kwaliteit leveren voor TMS.” Martijn; ,,die commitment hebben wij ook naar de markt. Wij hebben veel langdurige relaties met onze klanten, zij weten dat we objectief en betrouwbaar zijn en hun opdracht bij ons ‘veilig’ is. Zij weten dat we ons aan gemaakte afspraken houden. Wij willen mensen goed mogelijke manier onafhankelijk informeren.”

Passie Martijn heeft in 2010 het familiebedrijf overgenomen. Zijn grootste passie ligt bij bouwbegeleiding en kwaliteitsmonitoring. ,,Ik sta het liefst met mijn laarzen in de kleigrond te bakkeleien met een aannemer”. Op dit moment is Martijn bouwbegeleider bij de bouw van het grote AZC complex in Delfzijl; een miljoenenproject met 4 wooncomplexen met elk 19 woningen en twee servicegebouwen.

TMS bestaat al meer dan 30 jaar en is in de markt veel gevraagd als onafhankelijke partij. Een deskundige vlotte club die hard op zoek is naar

Martijn Rolink nieuwe mensen. Ben jij die enthousiasteling met basiskennis of affiniteit met de Bouwsector?

Bekijk de vacatures op www.tmsholland.nl en neem contact op via info@tmsholland.nl.

ADVERTENTIE

‘Onze bedrijfstak lijkt klassiek, maar er verandert heel veel’ Dat zegt Roel van den Berg, directeur van KWS Leek. De innovatieve ontwikkelingen bij KWS, gespecialiseerd in grond-, weg- en waterbouw, gaan onverminderd door. Niet alleen wordt gekeken naar het gebruik van elektrische apparatuur en machines, ook de inzet van waterstof, bijvoorbeeld bij de asfaltmolen in Staphorst, zorgt ervoor dat de CO2-foodprint van de aannemer de komende jaren fors naar beneden kan. Van den Berg doet daarbij een beroep op de overheden. „Zij spelen een belangrijke rol in hoeverre we in de toekomst kunnen blijven vergroenen.”

KWS is onderdeel van Volker Wessels en dat biedt voordelen. Het concern telt vele bedrijven, die vooral regionaal georiënteerd zijn. „Naast Leek hebben we diverse vestigingen in NoordNederland en onze medewerkers zijn afkomstig uit de drie Noordelijke provincies”, geeft Van den Berg aan. „We zitten derhalve dicht bij onze klanten en weten wat er speelt.”

Digitalisering Deel uitmaken van een groot concern betekent ook dat er middelen om te kunnen innoveren beschikbaar zijn. Een goed voorbeeld is de ontwikkeling van een elektrische asfaltspreidmachine, waarmee het bedrijf denkt in 2022 te kunnen gaan werken. Maar, er gebeurt veel meer. Van den Berg:„ Waar mogelijk gaan we over op elektrisch, maar ook in de digitalisering van onze apparatuur zijn we al ver. Dankzij het gebruik van sensortechnologie kunnen we bijvoorbeeld goed voorspellen wanneer er onderhoud aan wegen of reparatie dan wel vervanging van bruggen, sluizen of viaducten moet plaatsvinden. Dankzij sensor-

Volker Wessels/KWS wil in 2040 geheel klimaatneutraal werken. Van den Berg:„ Dan heb je het over de volle breedte van het bedrijf, dus zowel bouw, infra als vastgoed. Wij hebben de intrinsieke motivatie om de branche verder te brengen en dat is zeker ook voor onze regio van groot belang. Er komen nieuwe generaties aan en het is onze plicht om het klimaat leefbaar te houden. Dat kan alleen als we open en transparant met alle betrokken partijen in gesprek gaan, de kansen die er in Noord-Nederland liggen zijn enorm.”

technologie worden deze werkzaamheden veel beheersbaarder en tegelijkertijd de geldstromen veel voorspelbaarder. Beheer en onderhoud krijgen daardoor een hele andere dimensie.”

Volgens Van den Berg kan op deze manier de samenwerking tussen overheden en bedrijfsleven naar een hoger niveau. „Ook bedrijven onderling moeten veel meer gaan samenwerken. Wij doen dat al met diverse MKB-partners in de regio, vanuit de gedachte dat we gezamenlijk veel krachtiger kunnen opereren.”

Industriële bouw KWS werkt echter niet alleen samen met regionale partners, maar ook met zustermaatschappijen binnen Volker Wessels. „Bijvoorbeeld met Visser & Smit Hanab en Visser Smit Bouw. Gezamenlijk hebben we de focus op de industriële bouw in Delfzijl en de Eemshaven. Dankzij de kennis binnen de drie bedrijven kunnen we een integraal pakket aan bedrijven aanbieden, waardoor ze in feite alle processen rondom de bouw en infra bij één partij kunnen onderbrengen en dat komt het totale proces ten goede komt.”

Van den Berg is zowel intern als extern voorstander van samenwerking. „Het gebeurt te vaak dat wij te laat worden ingeschakeld bij een project”, geeft hij aan. „Ik pleit daarom voor de inzet van bouwteams. Vooraf beter overleg kan bepaalde problemen achteraf voorkomen, waardoor financiële risico’s worden verminderd. Het leidt tot minder wijzigingen, meer vertrouwen over en weer, meer begrip in de buurt waar gewerkt wordt. Kortom, het geeft meer rust aan alle partijen.”

Een goed voorbeeld vindt Van den Berg het project St. Vitusholt in Winschoten. „We zijn daar nu een week op zes bezig, maar de voorbereidingen zijn al vier à vijf maanden geleden gestart. Al in de ontwerpfase hebben wij meegedacht over het totale plan, de bereikbaarheid, de communicatie met de bewoners en hun belangen. Kortom, de voorbereidingen hebben meer inzet van iedereen gevraagd, maar dat verdienen we nu bij de uitvoering terug. Er is veel meer begrip, er is minder overlast en de voorspelbaarheid van wat er wanneer gaat gebeuren is veel groter. Er wordt goed en snel gewerkt en dat is voor alle partijen prettig.

Bijkomend voordeel is dat materialen tijdig besteld kunnen worden. Momenteel is de levering van bijvoorbeeld hout en PVC een serieus probleem, omdat er veel grondstoffen naar China gaan.”

Keuze Terug naar de asfaltcentrale in Staphorst/Meppel, die in 2022 voor 30 procent op waterstof draait, is de overtuiging van Van den Berg. „We willen onze asfaltmolen zo duurzaam mogelijk maken en daarvoor zijn we nu ook aan het onderzoeken hoe we de bitumen, de lijm van het asfalt, biobased kunnen maken. Een proces waarbij we ook afhankelijk zijn van onze opdrachtgevers. De vraag is of zij nu en straks de keuze willen maken voor milieuvriendelijke oplossingen of niet? KWS is op talloze fronten bezig te vergroenen en waar mogelijk te kiezen voor de inzet van gerecycled materiaal. Sterker nog, als het aan ons ligt wordt de keten uiteindelijk circulair. Ja, onze bedrijfstak lijkt klassiek, maar er verandert heel veel, ook al zie je dat niet direct terug.” www.kws.nl

BEZORGING DOOR HEEL NEDERLAND*

ALLES VOOR DAK EN GEVEL *UITGEZONDERD EILANDEN

KOM LANGS IN NIJ BEETS ONZE ERVAREN MEDEWERKERS HELPEN U GRAAG! WIJ BESCHIKKEN OVER EEN RUIM OPGEZETTE SHOWROOM. AFSPRAAK NIET NODIG.

RUIM AANBOD GRIND EN SIERBESTRATING SPECIALIST IN HOUT EN PLAATMATERIAAL

OPENINGSTIJDEN: MAANDAG

07.30 - 17.30 uur

DINSDAG WOENSDAG

07.30 - 17.30 uur 07.30 - 17.30 uur

DONDERDAG 07.30 - 17.30 uur VRIJDAG 07.30 - 17.30 uur ZATERDAG GESLOTEN

Wij zijn week 31 en 32 gesloten

500 M2 SHOP In onze ruim opgezette shop kunt u terecht voor alles wat u verder nog nodig heeft voor uw bouwproject!

SWIJNSWEI 2A | NIJ BEETS | BOUWPARTNERVANDERMEULEN.NL | T (0512) 460 022