NoordZ, juni 2022, Groningen

NO

D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2

‘REINIG MET ONS GEZUIVERD REGENWATER, NIET MET DRINKWATER’ MARK PAAS EN PATRICK KASPERS PAGINA 20

ADVERTENTIE

Samen doorbouwen in onzekere tijden Dat de bouwsector voor grote uitdagingen staat, behoeft geen nader betoog. Het tekort aan personeel, de hoge energielasten en het tekort aan materiaal raakt iedereen. Tegelijkertijd liggen er grote maatschappelijke opgaven, zoals op de woningmarkt, in de energietransitie, onderhoud infrastructuur en in het aardbevingsgebied. Sander Wubbolts, Regiomanager Bouwend Nederland regio Noord, spreekt van een uitdagende tijd met volop kansen. „Het prettige is dat we elkaar in Noord-Nederland echt opzoeken, om met elkaar na te denken over oplossingen waar deze tijd om vraagt.”

Onlangs hebben diverse ministeries en talloze betrokken partijen een intentieverklaring ondertekend, waarin wordt opgeroepen tot een gemeenschappelijk voornemen om risico’s te verminderen, schade te beperken en continuïteit in de bouwproductie en werkgelegenheid te bevorderen. „Het komt er op neer dat we de pijn in lopende projecten niet eenzijdig bij één partij neerleggen en in nieuwe werken anticiperen op de nieuwe situatie. Wat dat betreft zijn we blij dat Bouwend Nederland regio Noord veelvuldig aan tafel zit met de overheidsinstanties, want er ligt heel veel op tafel. Zaken die lef en flexibiliteit vragen om tot oplossingen te komen waar iedereen mee verder kan. Wat dat betreft is het wel een spannende tijd.”

‘Het prettige is dat we elkaar in Noord-Nederland echt opzoeken’ Woningbouw Wubbolts is blij dat de Volkshuisvesting weer nadrukkelijk op de kaart staat. „De overheid neemt de regie voor de woningbouw in handen en dat is goed. Noord-Nederland kan daar een belangrijke rol in spelen.” Zo moeten er in de sociale huursector landelijk 250.000 nieuwe woningen gebouwd worden, waarbij er een evenredige verdeling tussen de verschillende gemeenten komt. Verder moet er 40 procent nieuwbouw voor middeninkomens gerealiseerd worden, dat zijn circa 350.000 woningen. „Het is van belang te kijken waar beschikbare grond aanwezig is, of dit goed bereikbaar is en of er voorzieningen zijn. De aantallen zijn ambitieus en je lost het niet alleen op door in de Randstad te bouwen. Tegelijkertijd moeten we NoordNederland niet vol willen bouwen, we kunnen echter wel een deel van het probleem oplossen, mits de voorwaarden goed zijn. Wordt er bijvoorbeeld niets gedaan aan de verbindingen, dan kunnen er situaties ontstaan waar niemand op zit te wachten.”

Van 16 juli tot en met 21 augustus vindt op Vliegveld Twenthe het themapark over de bouw ‘Wij bouwen de toekomst’ plaats.

Daarin wordt duidelijk gemaakt dat de bouw meer is dan het stapelen van stenen. Wat komt er allemaal kijken bij de bouw en het ontwikkelen van een stad qua bouw, infra en techniek. Met theater en aansluitende activiteiten laat de bouwsector de jeugd kennis maken met deze fantastische branche.

Kijk op wijbouwendetoekomst.nl voor meer informatie.

Stikstof Tegelijkertijd speelt het vraagstuk stikstof. „In mei vorig jaar hebben we, samen met andere maatschappelijke organisaties waaronder Natuur & Milieu en LTO, het Versnellingsakkoord Duurzaam Evenwicht ondertekend, met als doel de bouwproductie op gang te houden, natuur te versterken en tegelijkertijd de stikstofuitstoot fors te verminderen. Daarmee willen we de emissiereductie sneller realiseren dan is vastgelegd in de Stikstofwet. We zien dat ondernemers in de bouw en infra daar graag een bijdrage aan willen leveren.”

Dat blijkt bijvoorbeeld uit de subsidieregeling voor schone bouwwerktuigen, waarvoor 500 miljoen beschikbaar is. „De eerste tranche was in één middag overtekend. Onze leden willen graag en daarbij kijken ze niet alleen naar elektrificatie, maar ook naar waterstof. Daarvoor is echter wel een fijnmazig netwerk van tankstations nodig en die is er nu nog niet.”

Energielabel Naast nieuwbouw moet de bestaande bouw verder verduurzaamd worden. Zo heeft de overheid bijvoorbeeld vastgesteld dat vanaf 2030 geen woningen meer verhuurd mogen worden met label E, F of G. „Eén van de vele zinnen met veel consequenties”, geeft Wubbolts aan. “Als we de energietransitie aanvliegen op de manier waarop we dat gewend zijn, dan gaat het niet lukken. We moeten meer en anders samenwerken binnen de keten, meer horizontaal en dat digitaal faciliteren.”

Kennis maken met de bouw kan ook al eerder, namelijk op zaterdag 18 juni a.s. wanneer de Dag van de Bouw plaatsvindt en 17 bouwbedrijven hun deuren openen. Kijk op www.dagvandebouw.nl waar u terecht kunt.

Snelheid is geboden en dat zit hem volgens Wubbolts niet in het bouwproces, maar met name in de procedures. „Daarin zit ruimte voor verbetering. Hoe dat moet? Wat laat je aan de markt over en wanneer betrek je de markt erbij en dat ga je als gemeente vervolgens toetsen.”

Innovatie De huidige situatie waarin prijsstijgingen het beeld bepalen, vraagt om slim na te denken over materialisering, wat is beschikbaar en minder aan prijsstijging onderhevig. Ook meer standaardisatie past daarin. „Onze leden willen daar verdere stappen in zetten. Zo zorgt het tekort aan personeel voor meer innovatie, bouwers gaan anders denken. Dat is het spannende en uitdagende van deze tijd. Er wordt vaak gezegd dat de bouw conservatief is, maar wij zien in ons netwerk wel anders. Er zijn diverse koplopers in onze branche, die spreiden het bed voor het grote peloton dat daar achteraan komt. Zo komen we uiteindelijk tot een branche die klaar is voor nu en de toekomst. Een sector in transitie, waar innovatie voorop staat, wat bijdraagt aan een hogere productie. Dat is waar deze tijd om vraagt.”

OP WEG NAAR PLANTAARDIGE WONINGEN (DIE NATUURLIJK KUNNEN WORDEN HERGEBRUIKT) uurzaamheid en energietransitie: twee woorden die het vocabulaire in de bouw bepalen. Drie energieadviseurs die verderop in deze NoordZ aan het woord komen, stellen dat niets doen aan verduurzaming bij het bouwen en verbouwen van je woning geen optie is. Alles moet draaien om zo weinig mogelijk energie te verbruiken. Van isoleren tot en met slimmer ontwerpen zodat een woning in de winter, bij een laaghangende zon meer zonnestralen opvangt.

D

De bouwsector zelf komt steeds meer los van het beton en rockwool. Jelle Pama, projectleider innovatielab bij het Institute of Future Environments van de Hanzehogeschool en programmaleider van BuildinG, voorspelt dat grote bouwbedrijven steeds vaker landbouwgrond gaan kopen. Niet om die vol te bouwen, maar om hun eigen grondstoffen op te telen. Brandnetels of hennep om daaruit platen te persen bijvoorbeeld.

hitte wordt teruggekaatst en water opgevangen.

Dat beeld dragen ze graag uit bij SSPB in Sappemeer, de stichting die vmbo’ers opleidt en koppelt aan bouwbedrijven. Alles om maar zoveel mogelijk leerlingen enthousiast te maken. En dat valt nog niet mee. Dit jaar hebben zich ruim vijftig leerlingen ingeschreven, veel minder dan bij ICT-, marketing- of sportopleidingen. SSPB-directeur Eddy Schreijer merkt dat veel ouders hun kinderen aansporen om voor een kantoorbaan te gaan. ,,Maar hoe mooi is het dat je kunt zeggen dat jij een huis kunt bouwen?’’ werft Schreijer. ,,Digitalisering, energietransitie, circulaire bouw, allemaal onderwerpen die het vak erg aantrekkelijk maken.’’

Leerzaam zijn ook de waarnemingen van onze verslaggever Willy Schouwstra. Haar flatwoning is door de woningbouwcoöperatie gerenoveerd. Dat verliep nogal chaotisch.

Een voorbeeld: ‘Terug naar de stoet van steigers. De tweede staat er drie weken onaangeroerd. Toen moest hij afgebroken, want elders nodig. En mijn nieuwe ramen dan? Bij de buren zijn ze al vervangen, bij mij zullen de klussers in april terugkeren. Jammer alleen dat ze zelf van niets weten.’

Veel leesplezier,

Het citaat op de cover Reinig met ons gezuiverd regenwater, niet met drinkwater is een samenvatting van hetgeen Patrick Caspers en Mark Paas zeggen over hun bedrijf Demiplus. Hun milieuvriendelijke onderneming – die ze in Groningen runnen met Eric en Jeroen Datema en Richard Fieten – verzamelt regenwater van de daken van kantoren, bedrijfspanden en zonneparken. Demiplus maakt daarvan ideaal schoonmaakwater dat vrijwel geen mineralen bevat.

Uiteindelijk, denkt Pama, gaat het zover dat alle onderdelen van een huis worden voorzien van een code, verzameld in de database. ,,Als ik in Leeuwarden een onderdeel nodig heb, dan zie ik in de databank dat er net één is vrijgekomen in Assen omdat daar een huis is afgebroken.’’

COLOFON

INHOUD

NoordZ is een bijlage van Mediahuis Noord

04

Bouwwereld gaat eigen grondstoffen oogsten Plantaardige huizen worden fabrieksmatig gebouwd én hergebruikt

09

Kleiner groeien Column Ronald Mulder

10

Niet duurzaam (ver)bouwen is geen optie meer Tips van drie energieadviseurs

12

Chaos in de bouw De flat van verslaggever Willy Schouwstra wordt gerenoveerd

17

Mis geen kansen, train je nieuwsgierigheid Column Eelko Huizingh

18

Timmerman word je op de steiger ,,Hoe mooi is het dat je kunt zeggen dat jij een huis kunt bouwen?’’

20

Drie start-ups over hun eerste stappen ToPay, Demiplus en oQuay

24

Architectuur-inspiratie komt overal vandaan Rubriek De Spiegel met Christa Kuiper

Samenstelling & eindredactie Jan Rozendaal Theo Zandstra Gerda Douma Marja Boonstra Vormgeving Alie Veenhuizen Telefoon bijlagenredactie 058-2845477 E-mail bijlagen@mediahuisnoord.nl Advertenties/branded content Multiplus Media, Drachten T: 06 44 91 12 63 E: s.osinga@multiplusmedia.nl

Volg NoordZ ook online op het blog: www.noordz.nl

Op naar plantaardige woningen die uit elkaar kunnen worden gehaald en hergebruikt zodat het opwekken van energie doorgaat,

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 3

We moeten bouwen, en veel ook. Ondanks gierende energieprijzen, exploderende materiaalkosten, fnuikende personeelstekorten, obstruerend stikstofbeleid, ambitieuze klimaatdoelen, oprakende grondstoffen en onzekere tijden.

Ga d’r maar aan staan. De bouwsector moet zichzelf opnieuw uitvinden. En doet dat ook.

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto’s Jan Willem van Vliet

BOUWWERELD GAAT EIGEN GRONDSTOFFEN OOGSTEN onservatisme vierde decennialang hoogtij in de bouwwereld.

Het systeem was duidelijk, van het bestellen van materialen tot het inhuren van manschappen en aftikken van vergunningen. Het werkte allemaal, en als het meezat, bleef er na aftrek van alle kosten nog een boterham over ook, voor iedereen. Het werkt niet lang meer. Dingen moeten radicaal anders, en het moet snel gebeuren ook, want anders komt het hele systeem stil te liggen.

C

Daarvan is de hele bouwwereld zich bewust.

Wie nu gaat afwachten in de hoop dat het allemaal overgaat en we rustig op de oude voet verder kunnen, is de verliezer van morgen. De innovaties zien met ongekende snelheid het levenslicht. Getest wordt er, uitgeprobeerd en proefgedraaid. Op het terrein van BuildinG (kennis- en innovatiecentrum voor toekomstbestendige bouw) bijvoorbeeld, op de Zernikecampus in Groningen. Bouwbedrijven laten er zij aan zij hun R&D-afdelingen samenwerken met studenten. ,,Voor de jongere generatie zijn dingen voor de hand liggend die in de ‘oude’ bouwwereld in wezen nog maar net nieuw zijn’’, zegt Jelle Pama. Hij is projectleider innovatielab bij het Institute of Future Environments van de Hanzehogeschool en programmaleider van BuildinG. ,,Circulair bouwen is enorm hot. Je leest er steeds meer over in toonaangevende vakbladen.

Maar voor studenten is het logisch om zo met spullen om te gaan. Daarom werkt de samenwerking binnen BuildinG ook goed.’’

CIRCULAIR EN BIOBASED Pama komt – gevraagd naar de laatste trends in de bouwsector – resoluut met twee termen. Circulair is de ene, biobased de andere. ,,Niet voor niets hebben we met BuildinG en veertig andere partijen uit Noord-Nederland een aanvraag bij het NL Groeifonds gedaan om praktisch onderzoek te doen naar de hele keten. Biobased is relatief nieuw, daar moet alles op worden aangepast. Van de vergunningen tot de manier van produceren, van grondstoffen

4 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2

tot bouwmethodes. Wij willen het proces van de hele keten inregelen.’’

Biobased is niet helemaal nieuw. Sterker: het is al honderden jaren oud, maar er werd meer verdiend met materialen als beton en staal. Vooral met isolatiemateriaal wordt momenteel flink geëxperimenteerd. Strobalen, katoen, wol, kurk, houtvezel, het wordt allemaal al gebruikt. Bouwgroep Dijksma Draisma uit Dokkum maakt isolatiemateriaal van zelfgekweekte lisdodde. Pama: ,,De meeste aannemers bestellen uit automatisme rockwool of traditionele isolatieplaten.

Daar gaat het om, om de hele keten, om een verandering van mindset. Het kan niet anders dan dat die er komt. Om een heel simpele reden: de fossiele grondstoffen raken op, we moeten wel. En onze CO2uitstoot is te groot.’’

Biobased gaat verder. Hout neemt steeds meer de plek van beton in, platen worden geperst uit brandnetels, zeewier of hennep, biocomposiet gaat op den duur misschien wel de strijd aan met staal, vloeren zijn er van riet en schimmelweefsel. Pama: ,,Denk je eens in wat dat betekent voor vooral de grote bouwbedrijven. Ik denk dat die steeds vaker landbouwgrond gaan kopen voor het verbouwen van hun eigen grondstoffen.’’

Minder CO2, minder druk op fossiele grondstoffen en vaak nog gezonder voor de mens ook. Voordelen zat. Alleen de prijs moet nog wat meewerken, maar ook dat is een kwestie van tijd. De heffingen op CO2uitstoot verkleinen het verschil tussen ‘fossiel’ en ‘biobased’, net als stijgende transport- en energiekosten en de prijs van algemeen gebruikte bouwmaterialen die steeds hoger ligt. Pama: ,,Daarnaast gaat het niet alleen om de materiaalkosten, maar ook om de ‘milieukosten’. Het eerlijke vergelijk moet je maken.’’

DEMONTABEL EN MODULAIR Wat niet biobased kan worden gemaakt komt uit afval. Dat voorspelt Pama. ,,Althans: circulair is aan een enorme opmars bezig. Dat betekent dat gebouwen zo neergezet worden dat alle bouwmaterialen kunnen worden hergebruikt. Modulair en

demontabel. De grote bouwbedrijven hebben allemaal al fabrieken waarin ze prefab huizen bouwen. Dat wordt steeds gewoner.

Het werkt efficiënt en scheelt uitstoot. Het gaat sneller en er zijn minder mensen voor nodig, die sowieso amper te vinden zijn. Als we een miljoen huizen willen bouwen móéten we dat wel modulair doen.’’

In de toekomst worden de onderdelen van een huis voorzien van een code, denkt Pama. ,,Al die codes zitten in een centrale databank. Als ik in Leeuwarden een onderdeel nodig heb, dan zie ik in de databank dat er net één is vrijgekomen in Assen omdat een huis is afgebroken. Zo gaat het ongeveer werken. In wezen precies zoals monumentale bouwdelen nu al worden bewaard en gecategoriseerd. Ook sensortechnologie zal een steeds belangrijkere rol spelen in het gebruik, onderhoud en beheer van onze gebouwen, smart buildings genoemd.’’

Dan hebben we een deel van een oplossing voor de energie- en materiaalkosten, voor de personeelstekorten en de slinkende voorraad fossiele grondstoffen. Het klimaat profiteert er ook van. Maar dat wordt nog veel meer. Gebouwen worden klimaatpositief. Ze gaan energie opwekken en vasthouden. Dat doen ze nu ook al, maar nog veel te weinig naar de smaak van Kees Hummelen. Hij is hoogleraar chemie van moleculaire (bio)organische materialen aan de Rijksuniversiteit Groningen en houdt zich al jaren bezig met nieuwe typen zonnecellen. ,,We hebben spectaculaire mogelijkheden om zonnecellen te integreren. In ramen, in gevels, in daken, overal. Dat is leuk, maar ik vind dat we simpel moeten beginnen. Veel meer voor de hand liggende oplossingen worden helemaal niet gebruikt, terwijl die meer mensen aan de panelen kunnen krijgen en de gebouwen er nog mooier van worden ook.

ZON EN KLIMAAT Voorbeelden? ,,Je kunt panelen in verschillende kleuren krijgen, die beter bij daken >>

JELLE PAMA

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 5

ADVERTENTIE

De kansen voor biocomposiet in de bouw en landbouw zijn groot Biocomposieten zijn het bouwmateriaal van de toekomst. Compose It, NHL Stenden, Bowinn, Biosintrum en Innodeen werken samen om dit innovatieve en duurzame materiaal meer tot gemeengoed te maken. Over de kracht van kortere ketens, lokale productie en een aanzienlijk CO2- voordeel. ,,De biocomposieten fietsbrug van Ritsumasyl opent wereldwijd nog steeds de ogen.”

Tastbaar resultaat, zichtbaar succes. Dat helpt om innovatie bekend te maken, zeker als het ondersteund wordt door gerenommeerd onderzoek. ,,Dat TU Delft heeft berekend dat de fietsbrug van Ritsumasyl geen 30 maar 100 jaar meegaat, is natuurlijk geweldig. Dat had ik ook niet verwacht. De brug heeft wereldwijd impact.

Dat is ook te danken aan provincie Fryslân die de moed heeft gehad de brug te laten bouwen. Het laat zien wat we samen kunnen.” Zegt Daan van Rooijen, associate lector biocomposieten van NHL Stenden in Emmen. Alle reden om vanuit NHL Stenden het platform Compose it op te richten om biocomposieten onder de aandacht te brengen en mensen en partijen bij elkaar te brengen. Om onderzoek te stimuleren, kennis over te dragen, de constructieve mogelijkheden en toepassingen te laten zien en het een plek te geven in regels en voorschriften.

Aan de slag!

Rudmer Heij is de projectleider van Compose it, een platform dat zich richt op samenwerking binnen de sectoren bouw, infra, maakindustrie, maritiem, meubel en transport. Vanuit het Groningse adviesbureau BBENG dat zich bezighoudt met het aanjagen van duurzame transities brengt Heij innovatie en ondernemerschap bij elkaar om deze transitie op gang te brengen. ,,Transitie betekent durven, denken en doen. De mogelijkheden van biocomposieten zijn heel breed, maar voor de meeste mensen nog relatief nieuw, dus onbekend.

We hebben de tijd mee. Door de noodzaak tot verduurzaming wordt hout en houtskeletbouw populairder. Binnen Compose it laten we zien wat je daar met biocomposieten vanuit agro(rest)stromen aan toe kunt voegen. Als materiaal voor isolatie en constructie met platen, panelen, profielen en wandbekleding. We kunnen met concrete projecten laten zien wat de mogelijkheden zijn.”

Telen voor de bouw Bij biobased bouwen spelen gewassen en een gezonde bodem een belangrijke rol. Daar ligt daar de kracht van Biosintrum in Oosterwolde, expertisecentrum bodem en biobased bouwen.

Petra Boorsma: ,,Biosintrum zelf is een voorbeeld van biobased bouwen. In samenwerking met overheden, onderwijs en ondernemers brengen

Het agrobased Tiny House in Emmen

De biocomposieten fietsbrug van Ritsumasyl we kennis en productontwikkeling verder, onder meer met praktisch bodemonderzoek in veenweidegebieden. Het is geweldig om te zien hoeveel boeren en bouwers graag mee willen experimenteren in het telen en effectief maken van mogelijkheden voor de landbouw bij biocomposieten en het bouwproces.”

Daan van Rooijen: ,,We hebben samenwerking nodig om de kennis te vergroten en te verspreiden, te laten zien wat er kan en hoe breed de kansen zijn voor biocomposiet. Niet alleen voor de bouw, maar ook voor de Nederlandse en Europese landbouw. Om daadwerkelijk de bouw te verduurzamen en fossiele grondstoffen en materialen te vervangen, heb je sterkere en lichtere, natuurlijke materialen nodig. Het mooie is dat de landbouw daar een belangrijke, duurzame rol in kan spelen als effectief producent van natuurlijke vezels, naast haar rol als voedingsproducent. Met de biopolymeren (plastics uit natuurlijke grondstoffen of reststromen) die we uit Nederlandse grondstoffen als vlas, hennep en biet kunnen maken, kun je de bouw verduurzamen. Het mooie is dat je er iedere denkbare vorm van kunt maken. De kracht van constructies met biocomposiet hebben we niet alleen zichtbaar gemaakt in de fietsbrug van Ritsumasyl. In Emmen bij NHL Stenden hebben we een biocomposiet tiny house gebouwd en tezamen met Biosintrum, Bowinn en Innodeen zijn we bezig met de volgende stap: een volwaardige rijtjeswoning.”

Onderzoeken en opschalen ,,Biocomposieten hebben een goede toekomst.

Zeker in Friesland zijn de mogelijkheden groot.” zegt Martin van der Veen van Bowinn, innovatieve campus voor de bouw- en leefomgeving in Dokkum. ,,We hebben sterke en innovatieve bouwbedrijven en een dito landbouwsector. Onze rol ligt in het opzetten van een ecosysteem, zodat we versneld aan de vraag naar circulair bouwen kunnen voldoen. We brengen partijen bij elkaar, we onderzoeken, testen en laten zien welke ontwikkelingen en kansen er zijn. Op dit moment werken we de laatste details uit van een woningproject, waarbij prefab bouwen met biocomposiet centraal staat.

De inzet is biobased, circulair, modulair en levensloopbestendig bouwen: binnenkort start de bouw van de eerste tien woningen. 128 Studenten van NHL Stenden doen hier in het multidisciplinaire project ‘Modern Living, Conscious Building’ aan de hand van vraagstukken van bedrijven onderzoek naar innovaties en toepassingen van agromaterialen als vlas, maar ook van duurzame kunststoffen. De zoektocht om materialen een volgend leven te geven is fascinerend. De noodzaak wordt gevoeld dat het anders moet. Het is aan ons om de toepassing van biocomposieten te vergroten en te helpen het proces van verduurzaming te versnellen door vanuit onderzoek op te schalen naar productie.”

Toepassingen ontwikkelen Bij producent en productontwikkelaar Innodeen pionieren Ludo Schennink en zijn collega’s sinds een jaar of vijf op het gebied van biocomposieten. ,,Als bedrijf zijn we voortdurend bezig om te kijken waar we kunnen bijdragen aan verbetering van het bestaande. Hoe kan het lichter, kan het met minder materiaal, wat heb je werkelijk nodig om het constructief te maken? En hoe kan het met gebruik van andere materialen of combinaties duurzamer? Een groot voordeel van biocomposiet is dat er sprake is van een permanente CO2 opslag. Biocomposieten zijn aanvullend op bestaande producten. Wij dagen bedrijven in de bouw, in de prefab-sector, maar ook architecten uit om samen met ons te kijken waar en hoe biocomposieten complementair kunnen zijn aan andere duurzame bouwmaterialen. We hebben de kennis en de machines, het gaat er om toepassingen te ontwikkelen. Elkaar inspireren door te doen. De kansen voor transitie worden bepaald door samenwerking, in de keten en daarbuiten.”

Meer weten? www.composeit.nl Compose it gefinancierd door Regiodeal Zuid- en Oost-Drenthe.

‘VOOR DE JONGERE GENERATIE ZIJN DINGEN VOOR DE HAND LIGGEND DIE IN DE ‘OUDE’ BOUWWERELD IN WEZEN NOG MAAR NET NIEUW ZIJN’

>> passen. Die zie ik heel weinig. Dummy Panelen in Franeker maakt passtukken, zodat je een egaal dak krijgt. Nu zien die zonnepanelen er soms een beetje gek uit omdat ze niet het hele dak bedekken. Te weinig aanbieders kennen die optie. Dat geldt ook voor een partij als KameleonSolar uit Roosendaal. Die produceert op maat gemaakte zonnepanelen met de mooiste patronen of zelfs kunstwerken erop. Als mensen dit weten, willen ze opeens zonnepanelen omdat het mooi is.” ,,Weet je wat echt raar is? Dat niet veel meer wordt gebruikgemaakt van ultralichte panelen. Solarge heeft ze al op de markt gebracht. Ze wegen tweederde minder dan ‘gewone’ panelen. Dat is ideaal voor op van die bedijfsdozen langs de snelweg, die een te lichte constructie hebben voor ouderwetse zonnepanelen.

Begin eens met dat soort dingen, zou ik zeggen. Komt het spektakel later wel.’’

Terug naar de gebouwde omgeving. Die is straks opgetrokken uit biobased of gerecyclede materialen, en voorzien van energie-opwekkers in alle soorten en maten.

En dan zit er nog één typisch toekomstaspect aan: klimaatadapatie. Gebouwen kunnen niet alleen tegen heftiger weertypen, ze helpen actief tegen de gevolgen.

Ondergronden die hittestress tegengaan en water doorlaten, bestrating die energie opwekt en CO2 vreet, en zo nog meer.

Piet Zijlstra is met zijn bedrijf PolyCiviel expert in het bedenken en toepassen van innovaties rond klimaatadaptatie in de gebouwde omgeving. Rond BuildinG werkt hij – onder meer met studenten – aan bijzondere projecten. Een extra grote regenpijp die meteen dienstdoet als regenton bijvoorbeeld, funderingen die water kunnen bergen, asfalt dat licht geeft. En nu staat hij bij een prachtig boompje. ,,Dit systeem komt straks op de Grote Markt in Groningen. We vangen het water van gebouwen rond de markt op en leiden dat ondergronds naar de te planten bomen. Via een sensor wordt geregeld dat die bomen continu hetzelfde vochtpercentage krijgen. Dat is zaken verbinden die er gewoon zijn. Dat is wat we in de bouw ook moeten doen. Water gooi je niet meer weg, bouwdelen ook niet.’’

Plantaardige woningen worden fabrieksmatig gebouwd, uit elkaar gehaald en opnieuw gebruikt, waarna het opwekken van energie vrolijk doorgaat, hitte wordt teruggekaatst en water opgevangen. Zo wordt het ongeveer, al sneller dan we nu nog allemaal denken.

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 7

ADVERTENTIE

Praktijk Uitzendburo Bouw: „Alles is mogelijk met de juiste kennis” Luchtdicht bouwen, tegelzetten, waterdichte aansluitingen maken? Bouwen gaat niet zonder kennis, opleiden hoort bij de bouw. Jannes de Boer van Praktijk Uitzendburo Bouw in Leeuwarden is vakman en opleider. „Wij zorgen in de bouw voor de juiste mensen op de juiste plek.” Over plezier, perspectief en meer kwaliteit.

„De vraag van mensen en bedrijven staat centraal bij wat we bieden”, stelt Jannes de Boer. Hij is sinds kort in Leeuwarden bij Praktijk Uitzendburo Bouw het aanspreekpunt voor het plaatsen en ontwikkelen van uitzendkrachten in de bouw. Als timmerman in hart en nieren beseft hij het belang van kennis. De juiste mens op de juiste plek kan het verschil maken. „En dat zijn de mensen die wij uitzenden en ontwikkelen.” Hij is een vakman die graag zijn kennis overdraagt. Met zijn ervaring als timmerman, bouwvakker en aannemer is hij gepokt en gemazeld in de bouw.

Hij weet wat er kan en begrijpt wat er schort. „Vakmanschap en kennis gaan hand in hand, goed bouwen begint met de juiste kennis.” Isella van der Veer van Prakrijk Uitzendburo Bouw: „Wij zorgen voor goede vakmensen in de bouw, dat betekent dat we zorgen voor vakmensen met kennis. Het leveren van mensen met kennis en kunde staat bij ons centraal: wij zorgen ervoor dat de mensen die we uitzenden, daarover beschikken.” Jannes de Boer: „Perspectief voor een goede toekomst begint met ontwikkeling van mensen. De bouw is een prachtig vakgebied, ik sta nog vaak een dag in de week ergens op de steiger.

Maar ik weet ook dat als je meer wilt en verder wilt, het belangrijk is kennis te hebben van nieuwe bouwmethoden, nieuwe inzichten, regels, wetten, noem maar op. De wereld verandert in snel tempo, het werk op de bouw ook. Als je die kennisontwikkeling samen oppakt en kennis met elkaar leert delen, heb je meer draagkracht in je bedrijf en op de bouwplaats.”

Als uitzender van goed geschoolde vakmensen in de bouw, werkt Praktijk Uitzendburo Bouw samen met Bouwmensen. Die coöperatieve vereniging van bouw- en infra opleidingsbedrijven zorgt voor scholing en werkt samen met Regionale Opleidingscentra. Ze verzorgt bouwopleidingen voor jongeren, voor bijscholing van vaklieden en hulp bij ontwikkeling van goed personeelsbeleid. Met dat grote aanbod gaat Jannes de Boer gaat voor Praktijk Uitzendburo in Leeuwarden de boer op.

‘Skillspas’ en keurmerk noodzaak „Het gaat naar bedrijven in de bouw om de vraag ‘waar ik kan jullie mee helpen als het gaat om het kunnen leveren van de juiste mensen met de juiste scholing’? Er is helaas nog veel onbekendheid met het aanbod van goede vakmensen. Wij zien scholing en opleiding als wezenlijk onderdeel van het werk. Niet alleen omdat er tekorten zijn aan goede mensen of omdat oudere werknemers stoppen en hun kennis en ervaring geborgd moet worden. Veel mensen hebben behoefte aan scholing over nieuwe inzichten, technieken, methoden of regelgeving.

Ze willen zich graag ontwikkelen in hun vak en dat kan bij ons. Vraag wat wij kunnen bijdragen aan beter opgeleid personeel binnen jouw bedrijf.

Daar zijn we voor! De mensen die bij ons vandaan komen, hebben altijd de juiste papieren op zak, zijn altijd gecertificeerd. Want dat is de crux van opleiden: je moet doen wat hout snijdt, het moet wettelijk kloppen en je moet mensen en bedrijven verder willen helpen. Daarom vind ik het van groot belang dat er in bouw en infra een kwaliteitskeurmerk voor opleiden mag komen.

Jannes de Boer Wij zien graag dat iedereen op de bouw een ‘skillspas’ heeft, waaruit blijkt wat hij kan en niet kan. Zeker met de nieuwe Wet Kwaliteitswaarborging vanaf komend jaar krijgt de bouw er een hele uitdaging bij. Straks moet ieder bedrijf aantonen wie wat gemaakt heeft. Dat vergt een hele andere kijk op bouwen, je moet je verantwoorden voor wat jouw mensen gemaakt hebben. Door de juiste mensen in te huren, heb je daar meer zicht en controle op, loop je minder risico.”

Kennis levert geld op „Daarom is het inzetten op kwaliteit zo belangrijk en dat begint met mensen met de juiste kennis.

Met de juiste mensen bereik je namelijk veel meer”, stelt Jannes. „Mensen die zich kunnen ontwikkelen, werken met meer plezier. Maar het is breder: in de bouw is namelijk veel meer

mogelijk met de juiste kennis. Met de investeringen in de juiste mensen met de juiste kennis op de juiste plek wordt de bouw kwalitatief beter. Op die manier worden betere producten en gebouwen gemaakt op een efficiëntere manier. En dat begint met kennis en kunde, met vakmensen die op ieder moment in hun werkzame leven goed zijn opgeleid. Daar zorgen wij voor en daar doet de hele bouwketen zijn voordeel mee. Goed opgeleide uitzendkrachten houden de bouw gezond. Je maakt met die mensen de stap naar minder faalkosten en meer kwaliteit. Bent u toe aan betere vakmensen? Kijk wat wij voor u kunnen betekenen: wij zorgen voor de juiste mensen op de juiste plek.” www.pubbouw.nl

COLUMN e komende tien jaar moeten we in Nederland een miljoen huizen bouwen. We gaan ook grotendeels overschakelen op duurzame energie; dat heet de energietransitie. Dat betekent het elektriciteitsnet stevig uitbreiden, gebouwen isoleren, warmtepompen plaatsen, windparken aanleggen en nog veel meer. Een miljoen extra woningen veroorzaakt ook extra verkeer; zowel op de weg als op het spoor zal meer capaciteit nodig zijn.

D

Ronald Mulder is ondernemer en econoom.

Man van weinig woorden. @ronaldmulder

De grote vraag is natuurlijk wie dat allemaal gaat doen, al dat bouwen en verbouwen. Er is nu al een tekort aan personeel. Treinen vallen uit omdat er geen conducteurs zijn. Restaurants zijn nog maar vier dagen per week open wegens te weinig koks. Wie een badkamer wil laten plaatsen, is over anderhalf jaar aan de beurt. Onlangs moest zelfs een tunnel in de A4 worden afgesloten, omdat er niemand was om de veiligheidscamera’s in de gaten te houden. Er is krapte op de arbeidsmarkt! We hebben te veel banen en te weinig mensen!

Het tekort aan personeel kan zo van een knelpunt een zegen worden

KLEINER GROEIEN

VNO-NCW wil het liefst personeel uit het buitenland halen, maar dat betekent nóg een paar honderdduizend woningen extra met bijbehorende wegen, stroomkabels en badkamers, dus dat lijkt me olie op het vuur. En bovendien: hoe kun je nu als land te veel banen hebben?

De banen zijn er toch voor de mensen? Het is voor ons, inwoners, toch alleen maar prettig om te kunnen kiezen?

Als er meer dan genoeg banen zijn, dan stimuleert dat werknemers ook om zich te blijven ontwikkelen, en af en toe van baan te veranderen. In plaats van zich krampachtig vasthouden aan hun baan-met-vast-contract waar ze eigenlijk niet gelukkig mee zijn.

Als er meer dan genoeg banen zijn, dan kunnen we misschien eens kijken of er bedrijven zijn die we liever kwijt dan rijk zijn. Niets persoonlijks, maar gewoon omdat ze enorm in de weg zitten bij het bereiken van onze doelstellingen. Bijvoorbeeld bedrijven die veel CO2 uitstoten, woningbouw in een groot gebied onmogelijk maken en bewezen schade aan de volksgezondheid veroorzaken.

Knelpunten moet je niet te snel willen oplossen. Altijd aan alle vraag tegemoetkomen, dat is de luie en makkelijke optie. Het knelpunt verdwijnt tijdelijk en niemand hoeft zijn gedrag te veranderen. Niemand hoeft moeilijke keuzes te maken. Innovatie en echte vooruitgang ontstaan pas onder druk. Als de makkelijke optie niet beschikbaar is, dan pas komen de slimmere oplossingen bovendrijven. In plaats van dom groeien – meer van hetzelfde – kun je vaak slimmer groeien: hetzelfde doen met minder.

Het tekort aan personeel kan zo van een knelpunt een zegen worden. Automatisering en robotisering krijgen een nieuwe impuls. De productiviteit stijgt, evenals de lonen. Overheden laten zich niet meer chanteren met “ja, maar banen” als argument als er weer een datacenter langskomt of een aluminiumsmelter in de problemen zit.

Laat je niets wijsmaken door de werkgevers. Zolang er nog mensen op Schiphol voor een hongerloon koffers verwerken van overstappers die helemaal niet op Schiphol hadden hoeven te zijn, zijn er nog arbeidskrachten genoeg in Nederland. Ze doen alleen niet altijd nuttige dingen. Dat biedt ruimte om kleiner te groeien.

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 9

Duurzaamheid en energietransitie: twee woorden die ook het vocabulaire in de bouw bepalen. Volgens kenners is nietsdoen bij (ver)bouw van je woning geen optie meer. Energieadviseurs geven tips over verduurzaming bij woningbouw.

Tekst Yke Bremer Foto Jan Anninga

DUURZAAM (VER)BOUWEN IS DE OPDRACHT enken in terugverdientijd is achterhaald, stellen drie energieadviseurs. Willy Heijnen (van Bouwkundig Ontwerp- en Adviesbureau Heijnen en lid van de werkgroep Duurzaam Dalen), Gaatze Postma van Hier en Daar Advies uit Mûnein en Rob Goes van Ekwadraat uit Leeuwarden zijn het erover eens dat duurzaamheid vooral een ander denkpatroon van particulieren, bedrijven en overheden vergt.

D

WILLY HEIJNEN

,,Mensen denken vaak: wat verdien ik eraan? Maar het gaat niet om ‘hoeveel geld bespaar ik’. Het gaat erom dat er zo weinig mogelijk energie wordt gebruikt. Als je minder energie verbruikt, hoef je minder energie op te wekken. Wanneer zet ik de wasmachine aan en heb ik wel een droger nodig? Dat is al een begin. Je moet zelf actief bezig willen zijn. Vaak moeten mensen het eerst in de portemonnee voelen voordat ze iets ondernemen. Nu we de energierekening zien oplopen, is iedereen zich opeens veel bewuster van zijn energieverbruik. Geld moet niet de voornaamste motivatie zijn om met duurzame maatregelen te beginnen, maar bewustwording dat we zo niet kunnen doorgaan met het verbruik van fossiele brandstoffen”, aldus Gaatze Postma.

EERST ORIENTEREN Bewustwording en een actieve houding aannemen, spelen een belangrijke rol bij verduurzaming vinden de drie energieadviseurs. Wat kun je bij de (ver)bouw van je woning doen om het gebruik van fossiele brandstoffen te beperken? Welke subsidiemogelijkheden zijn er, waar kan ik lagerenteleningen afsluiten om daarmee mijn huis te verduurzamen? ,,Vanuit de overheid is heel veel mogelijk tegenwoordig. Oriënteer je eerst op de mogelijkheden en vraag in je omgeving,

10 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2

zodat je zelf niet alles uit hoeft te zoeken”, geeft Heijnen als advies. De investeringen zie je wel weer terug bij de verkoop van de woning. ,,Bij verkoop van de woning wordt de waarde van de verduurzaming in de verkoopprijs meegenomen en hoger gewaardeerd”, voegt hij eraan toe.

WAAR BEGIN JE? Waar begin je mee als je een huis wilt (ver) bouwen? Het antwoord op deze vraag is isoleren. ,,Het klinkt als een open deur, maar isoleren is een goed begin. Als je de warmte in je huis weet te houden, hoef je minder te stoken. Goede vloer-, dak-, gevel- en glasisolatie is belangrijk”, aldus manager transitiemanagement Rob Goes, die bij Ekwadraat werkt aan het aardgasvrij maken van wijken. ,,Kijk goed naar energielekken zoals kieren, naden, deuren en ramen. Wij gebruiken warmtebeeldcamera’s waarmee je kunt zien waar energielekken zitten. Als je op een gevel warmere temperaturen waarneemt dan weet je dat je daar onnodig energie verliest.”

Bij nieuwbouw zijn de basiseisen in het bouwbesluit vastgelegd, voegt Willy Heijnen toe. ,,De zogenoemde BENG-eisen geven aan waaraan nieuwbouw moet voldoen. Je kunt zelf beslissen om verder te gaan qua duurzaamheidsmaatregelen, maar dit hangt vooral af van de drive van de bouwer. Hoever wil je zelf gaan en hoeveel geld heb je te besteden? Dit geldt ook bij verbouw. Ieder geval is uniek en je moet kijken wat het beste bij jou past. Sommigen pakken het direct rigoureus aan en anderen doen het in kleine stapjes. Wat vooral belangrijk is, is wanneer je iets doet. Je ziet dat mensen vaak één keer in de vijftien jaar een grote investering doen in hun woning, zoals een nieuwe cv-ketel, keuken of badkamer. Dat is ook het moment om eens goed te kijken of je de isolatie kunt aanpakken of je radiatoren kunt vervangen door vloerverwarming. Je hebt de boel dan toch op de kop. ”

Na goede isolatie is het belangrijk om te kijken naar het verwarmingssysteem. De warmtepomp is ondertussen verplicht bij nieuwbouw omdat een gasleiding veelal niet meer wordt aangelegd. ,,Je kunt bij een bestaand huis kiezen voor een tussenoplossing met de hybride warmtepomp, die voor 80 procent het huis verwarmt en in koude tijden springt de cv nog voor 20 procent bij.

In wijken of als bedrijven kun je ook denken aan collectieve warmtenetten”, legt Goes uit.

SLIM ONTWERP Een slim ontwerp van een woning kan ook helpen bij het terugdringen van het energiegebruik. ,,Je kunt bijvoorbeeld zorgen dat je woning in de winter meer zonnestralen opvangt bij een laaghangende zon. In de zomer zou je juist met een luifel of de plaatsing van de ramen kunnen zorgen voor minder zon, waardoor het niet zo snel bloedheet wordt en je geen airco nodig hebt die veel stroom vreet. Je kunt met zonnepanelen je eigen elektriciteit gaan opwekken en zo kun je proberen om een energieneutraal huis te bouwen. Het gebouw moet je motiveren om bewust met energie aan de gang te gaan. Met apps en apparaten kun je tegenwoordig heel goed zien wat het verbruik is in de woning en dat maakt het nog leuker om met duurzaamheid bezig te zijn. De resultaten zijn direct zichtbaar en zo kun je er als het ware een wedstrijdje van maken om zo weinig mogelijk energie te verbruiken in je woning”, legt Postma uit.

De investering in duurzaamheid is een investering in de toekomst, besluiten de drie energieadviseurs. ,,Mensen willen vaak weten wat ze eraan verdienen. Dat is een vreemde vraag. Ze geven wel 10.000 euro uit aan gas, maar willen geen 8.000 euro betalen voor een warmtepomp. In dat laatste geval heb je ook iets goeds gedaan voor deze planeet en de toekomstige generaties.”

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 11

De woning van verslaggever Willy Schouwstra moest worden verduurzaamd. Na twee weken is ze de tel al kwijt van vakmensen die aan de deur zijn geweest. En dan is de klus nog lang niet halverwege.

Een verhaal over de chaos in de bouw.

Tekst Willy Schouwstra Illustratie Gerco van Beek

CHAOS IN DE BOUW H

et is vrijdagmiddag rond drieën wanneer de bel gaat en er twee mannen in witte, met verfspetters besmeurde overalls op de stoep staan. Of ik toevallig weet welke kleur mijn dakgoot oorspronkelijk had? Moest die niet grijs zijn in plaats van wit? Ik wil gillen: ga weg! Wat interesseert mij dat! Na maanden bouwvakkers over de vloer is het wel klaar.

Het is, in de woorden van de hoofdaannemer, een project van middelmatige omvang: 48 huizen van woningbouwvereniging WoonFriesland in de wijken Westeinde en Bilgaard in Leeuwarden worden energiezuiniger gemaakt en opgeknapt.

Dat betekent in de praktijk een stoet van werkmannen (aantal vrouwen: 0,0) die in wisselende samenstelling door huis en tuin trekt, een parade van steigers (mijn buurvrouw heeft geen schuttingdeur, dus ik val extra in de prijzen omdat alles via mijn tuin gaat) en een proces dat niet altijd even gladjes verloopt.

SUBSIDIE De overheid geeft subsidie om huurwoningen in de sociale sector naar een beter energielabel te stuwen: vanaf 2030 tenminste. Zo wil het kabinet de verduurzaming versnellen. ,,We geven alle verhuurders een duwtje >>

12 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 13

ADVERTENTIE

‘Met elkaar trots op het resultaat’ In ’t Zandt wordt binnenkort een bijzonder bouwproject afgerond. Het betreft de oplevering van 10 aardbevingsbestendige woningen, gebouwd door aannemer Hesco Bouw uit Stadskanaal. Het zijn niet zomaar 10 woningen, integendeel. De woningen staan namelijk op precies dezelfde plek als waar de oude woningen stonden, terwijl de bewoners in grote lijnen zelf mochten bepalen hoe hun nieuwe woning eruit komt te zien. Maatwerk dus, en betekende ook voor de aannemer een uitdagende opdracht.

Ralf Holthuis, Gerard Heller en Freek Leffers voor 2 aardbevingsbestendige woningen in ’t Zandt.

Projectleider Gerard Heller spreekt van een uniek project. „Alle woningen zijn vrijstaand, maar geen één woning is hetzelfde. Sterker nog, geen deur, raam of kozijn is hetzelfde. Waar de ene bewoner bijvoorbeeld koos voor het hergebruik van bestaande deuren, daar wilde de ander dat de staalraampjes weer gebruikt werden. En zo zijn er talloze voorbeelden, waarbij allerlei elementen waaraan bewoners bijzondere herinneringen hebben, in de nieuwe woning zijn toegepast.

Tevens is er sprake van bijzonder metselwerk, met oog voor het verleden.”

Er ging een lang traject aan vooraf, voordat Hesco Bouw kon starten. Terwijl het vooraf niet zeker was dat Hesco de woningen mocht bouwen. „Dat werd namelijk door de bewoners bepaald”, legt directeur Ralf Holthuis uit. „Het begon met een presentatie, waarna de betreffende bewoners hun verhaal konden vertellen. Verschillende bouwbedrijven mochten vervolgens laten zien hoe ze de woningen wilden herbouwen.” „Wij konden hen beloven dat ze de woning terug zouden krijgen die ze hadden, voordat besloten werd dat ze afgebroken moesten worden.” Hesco Bouw hield een presentatie die aansprak, getuige het feit dat maar liefst 10 bewoners besloten dat Hesco Bouw hun aardbevingsbestendige woning mocht bouwen. Vele gesprekken met de 10 gezinnen volgden. ‘Wat heb je en wat wil je terug dat past binnen het budget’, was daarin de centrale vraag. „We hebben per woning gezocht naar pasklare oplossingen”, legt Heller uit. “Dit kon bijvoorbeeld ook betekenen dat bewoners hun slaapkamer beneden kregen, waar ze dat voorheen niet hadden.”

Persoonlijke voorkeuren Daarbij bleef het echter niet. Van gordijnen, vloerbedekking, vaste kasten, horren, behang en overige inrichting tot en met de tuin aan toe kon verzorgd worden door Hesco Bouw. „Zo kwamen we langzamerhand met alle eigenaren tot een ontwerp, elk met hun persoonlijke voorkeuren.

Een proces dat je normaal gesproken niet meemaakt.” Ook tijdens de bouw was er regelmatig overleg met de eigenaren. „Het was een intensief traject en vraagt veel meer van onze mensen en het bedrijf”, geeft Holthuis aan. „Denk bijvoorbeeld aan de uitvoering. Geen woning is immers gelijk, maar ze worden wel tegelijk gebouwd, met allemaal unieke onderdelen. We mochten daarin echt niets vergeten.”

Heller vertelt over de emotionele reacties van de bewoners. „Niemand zit er op te wachten dat zijn zo geliefde woning wordt afgebroken. Dat er argwaan richting de deelnemende bouwbedrijven was, kon ik me goed voorstellen. Tijdens de sloop stonden er dan ook huilende mensen. Sommige mensen hadden hun woning zelf gebouwd, dat doet wat met je.”

Communicatie „Dat Hesco Bouw uiteindelijk de voorkeur van 10 eigenaren kreeg, zegt iets over de manier waarop wij ons hebben gepresenteerd. Bij ons staat een goede communicatie voorop. Niet alleen vooraf, maar tijdens het hele traject. Ook toen de bouw al was begonnen hebben we nog zaken aangepast.

Het ging en gaat immers om de eigenaar, niet om de koper. Dat is een wezenlijk verschil.” „Het was stoeien met emoties, maar ik ben trots op het resultaat”, zegt Holthuis. „We hebben de meeste wensen en eisen in kunnen vullen, tot en met het aanbrengen van vleermuiskasten en zwaluwnesten aan toe. Ja, het was intensief, maar

leuk om te doen. Dit project past bij Hesco. We zijn wel projectbouwer, maar gewend om maatwerk in een product te stoppen. Dat onderscheid ons van grotere bouwer.”

‘Het was een intensief traject en vraagt veel meer van onze mensen en het bedrijf’ Intensief Ook uitvoerder Freek Leffers kijkt met een voldaan gevoel terug. „Normaal gesproken bouw je in een ‘treintje’ aan woningen. Dit was veel intensiever. Waar de ene woning al werd opgeleverd, zat de andere nog in de opbouw. Dat vergde veel van alle mensen die in de bouwkolom voorbij kwamen. In feite moesten we elke onderaannemer bij elke woning bij de hand nemen. Nogmaals, intensief, maar wel heel bijzonder om mee te maken.”

Holthuis denkt dat deze aanpak in meerdere dorpen gaat plaatsvinden. „Mijn indruk is dat de versterkingsopgave nu goed op gang komt, en dan doel ik op de sloop en nieuwbouw van woningen.

Ik denk dat deze manier van werken de enig juiste is. Bewoners die afscheid moeten nemen van hun geliefde woning, moet je waar mogelijk dezelfde woning, aangepast aan de eisen van deze tijd, terug geven. Daar zijn we hier in ’t Zandt in geslaagd en daar is iedereen die er aan heeft gewerkt erg trots op.” www.hescobouw.nl

‘ZE ZEGGEN DAT ZE KOMEN, ZE BOUWEN EEN STEIGER EN DAGEN LATER STAAT DIE ER NOG STEEDS MAAR IS ER NIKS GEBEURD >> in de rug”, aldus minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting.

Op een maandagochtend in maart, na allerlei inspecties en metingen, is het zover: de eerste klussers gaan onvervaard van start in het huizenblok waar ik woon. Top. Maar al na een week of twee ben ik de tel kwijt.

De hoeveelste steiger is het die mijn voordeur blokkeert? En van wie? Wat kwamen de mannen vandaag ook alweer doen?

WEERBARSTIG Asbest verwijderen. Voegen. Nieuwe ramen plaatsen. Deuren vervangen. Kitten. Dakgoten en regenpijpen vernieuwen. Gevelreiniging.

Verven. De woningbouwvereniging hád het natuurlijk aangekondigd, dit groot onderhoud.

Wat ze er niet bij vermeld hadden, was dat alles over zoveel schijven loopt. De hoofdaannemer stuurde een keurige brief met uitleg en schema’s. De praktijk bleek weerbarstiger. ,,Ik word er gek van”, verzucht mijn oude buurvrouw al in week 2. ,,Ze zeggen dat ze komen, ze bouwen een steiger op en dagen later staat die er nog steeds maar is er niks gebeurd. En ik maar steeds vroeg opstaan, de boel aan kant maken, thuisblijven.”

In week 3 – of was het 4? – is ze zover dat ze niet meer wil opendoen. ,,Staan hier ’s ochtends om 7 uur vreemde mannen voor de deur die geen Nederlands spreken en naar binnen willen. Ik snap niet wat ze moeten, maar ze komen er mooi niet in”, spreekt ze strijdvaardig.

Het blijken Tsjechen te zijn die de regenpijpen en dakgoten moeten vervangen. Dat ze alleen steenkolen-Engels spreken, kun je hen niet aanrekenen. Maar mijn buurvrouw spreekt geen woord over de grens. Dat communiceert niet zo lekker, helemaal niet als er toch al veel misverstanden zijn.

FLUT ‘Flut’ noemt een zichtbaar balende schilder het.

Zijn mondhoeken zakken als hij me komt vertellen dat de pas geplaatste, nagelnieuwe ramen boven – ik vond het al erg frivool dat mijn houtwerk blauw is en niet grijs, zoals bij de buren – geschilderd moeten worden. ,,Eigenlijk is uw kleur de originele. Maar alle buren hebben nu grijze ramen en alles moet uniform, dus deze ramen worden ook grijs.”

En o ja, het raampje in de keuken moet ook nog een keer geverfd. Het uitzetraampje is vervangen door eentje met een rooster. Dat blijkt een foutje. In de keuken moet er een raam open kunnen, dat zijn officiële regels.

Even vergeten. Dus moet het rooster naar het grotere raam eronder worden overgezet en het kleine raampje toch weer een uitzetraampje worden.

DUBBEL WERK ,,Het is ontmoedigend”, aldus de klusser. ,,Er wordt geld verspild en het is werk van het werk. Er is geen communicatie, iedereen doet maar wat. En wij krijgen het gezeur en de klachten. We stikken in het werk, maar moeten

nu heel veel dubbel doen.” Want een nieuw raampje betekent opnieuw kitten, schilderen, afwerken.

Faalkosten heet het: alle kosten die onnodig ten behoeve van het eindproduct zijn gemaakt.

Ze bestaan in elke branche en zijn nooit volledig te vermijden. Waar gehakt wordt, vallen spaanders, zogezegd.

Deze kosten worden bijvoorbeeld veroorzaakt doordat het bouwproces onnodig inefficiënt verloopt, het eindproduct niet aan de afgesproken kwaliteitseisen voldoet of door het feit dat er zaken moeten worden hersteld of vervangen. Zie ook de Afsluitdijk.

GEBREKKIGE COMMUNICATIE Journalist Joost de Vree, gespecialiseerd in (online) publicaties over bouw-gerelateerde onderwerpen, noemt gebrekkige communicatie als eerste in zijn opsomming van ‘vermijdbaar tekortschieten dat tot faalkosten leidt’. Dat kan breed worden opgevat, aldus De Vree.

Verkeerde, te late, onduidelijke informatie, inadequate gegevensuitwisseling, starten met een klus terwijl het voorgaande nog niet heeft plaatsgevonden, geen signalering als er iets dreigt mis te gaan, taalproblemen: het is bij lange na niet het hele scala, maar wel de aspecten die mijn buren en ik terugzagen.

In het rapport Verspilde moeite: over faalkosten in de bouwsector van ABN Amro uit 2019 stelt Sander de Jong, voormalig opdrachtgever (ING) én toeleverancier (TBI) in de bouwsector, dat reflecteren, vastleggen en vervolgens verbeteren onvoldoende wordt toegepast in de bouwsector. ,,Door tijdgebrek wordt te vaak gestart met rennen in plaats van na te denken, het doel te bepalen, te communiceren en dan pas zorgvuldig te handelen. Bovendien wordt weinig gekeken naar eerder gemaakte fouten. De hoogte van faalkosten wordt voornamelijk in menselijk handelen bepaald.”

Terug naar de stoet van steigers. De tweede staat er drie weken onaangeroerd. Toen moest hij afgebroken, want elders nodig. En mijn nieuwe ramen dan? Bij de buren zijn ze al vervangen, bij mij zullen de klussers in april terugkeren. Jammer alleen dat ze zelf van niets weten.

De ramen boven. Verkeerde kleur: we komen ze verven. Nieuwe steiger, weer thuisblijven, ramen openhouden, stank in huis. En door naar de regenpijp, die niet verlijmd blijkt in de bochten. Dat had niemand de Tsjechen verteld.

Nog een rondje langs alle 48 huizen dus.

Volgt u het nog? Nee, dat begrijp ik. En dan zijn dit nog maar een paar voorbeelden. Als het niet zo’n verspilling van geld was, zo demotiverend voor de werklui die dubbel werk doen en zo strontvervelend om extra overlast te hebben, dan had ik het best grappig gevonden.

Kafkaësk bijna.

Het feit dat er vele onderaannemers bij zo’n project betrokken zijn, die op hun beurt met personeelswisselingen, planningen, nieuwe werknemers en wellicht materiaalschaarste te maken hebben, maakt het uiteraard gecompliceerder en is een verzachtende omstandigheid.

Maar na een reeks blunders en misverstanden is de rek bij mijn buren en mij er toch behoorlijk uit.

NIET VERDER DENKEN Uitvoerder Richard Alkema van Bouwgroep Dijkstra Draaisma, eindverantwoordelijk voor het hele project, erkent dat de communicatie voor verbetering vatbaar is. ,,Het zijn allemaal vakmensen. Maar dat wil niet zeggen dat ze

goed met bewoners kunnen communiceren.

Het gebeurt te veel dat ieder zijn eigen ding doet en niet verder denkt.”

Het huizenbezit van mijn woningstichting is versnipperd. In mijn rijtje van negen is de helft koop-, de andere helft huurhuis. Volgens Alkema is dat een handicap. ,,Een heel blok in de steigers zetten is gemakkelijker. Dan werk je achter elkaar door en is goed afstemmen met bewoners minder aan de orde.”

De communicatie loopt over veel schijven en dat bevordert een vlotte gang van zaken niet, erkent de uitvoerder. ,,Wij besteden als hoofdaannemer het schilderwerk uit aan bedrijf X. Die bleek uiteindelijk in de betreffende periode geen mensen te hebben en gaf de opdracht door aan Y.’’ ,,Ik communiceer met X, die weer met Y, daar gaat het dan via de voorman naar de werkvloer. Uiteindelijk krijg je het effect van het spelletje dat je vroeger op school deed: iets doorfluisteren in de kring, tot er aan het einde iets totaal anders uitkomt dan de oorspronkelijke boodschap.”

LEERPUNT Wat Alkema betreft heeft dit project een leerpunt opgeleverd. ,,Niet te veel schijven in de communicatie. En de volgende keer maak ik per woning een A4-tje met elk detail erop. Dit raam zus, die deur zo. Ik wil ook dat het strakker loopt, want hier heb ik alleen maar extra werk van. Moest ik 48 telefoontjes plegen om bewoners te vertellen dat het net geplaatste keukenraampje weer vervangen moest worden. Het is niet dat het allemaal verschrikkelijk liep, maar vooral de communicatie van alle partijen naar de bewoners moet beter.”

De glaszetters bijvoorbeeld, die er pas ter plekke achter kwamen dat er een kraantje nodig was omdat de ramen te zwaar waren om via een ladder boven te krijgen. Dat kraantje moest nog geregeld worden en dat kostte tijd. Of het feit dat de raampjes met rooster al geverfd waren en na vervanging door een uitzetraam weer gedaan moesten worden. En hup, de volgende steiger.

ONNOZEL ,,Het ziet er misschien onnozel uit, maar het werkt gewoon niet als partijen afhankelijk van elkaar zijn”, verklaart Alkema de continue wisseling van steigers. ,,De glaszetter moet op kozijnhoogte werken, de schilder of pijpfitter bovenin. De ene doet drie woningen op een dag, de andere maar eentje. De ene is afhankelijker van het weer dan de ander.”

Als er, weken nadat de schilders het allerlaatste raampje opnieuw geverfd hebben, een jongeman met een ladder op de schouder, turend op een briefje, voor mijn huis stilhoudt, slaat mijn hart een slag over. Het zal toch niet ...

Hij blijkt de bochten in de regenpijpen te moeten verlijmen. Zijn baas vergat te vertellen dat de pijp bij flinke regenval anders zo weggeslagen wordt. ,,Dus we doen nu alles maar over”, zegt hij schouderophalend. ,,Is uw schuttingdeur toevallig open?”

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 15

ADVERTENTIE

‘De ideale combinatie van theorie en praktijk’ „De instroom van nieuwe studenten benadert niet de vraag die er momenteel vanuit het bedrijfsleven is.” Dat zegt Mark van der Pijl, docent Middenkaderfunctionaris Bouw aan Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal. De vraag naar vakkrachten in bouw en techniek is erg groot en de verwachting is dat dit de komende jaren zo blijft. Noorderpoort biedt studenten bouw en techniek alle kansen om een gedegen vak te leren, waaronder de opleidingen Timmerman, Allround Timmerman, Metselaar en Middenkaderfunctionaris Bouw.

Zeven studenten die meedoen aan de Smart Circulair Challenge, waarvan gisteren in Amersfoort de finale plaatsvond, bewijzen dat theorie en praktijk op Noorderpoort een ideale combinatie vormen. Bij het ter perse gaan van deze krant was nog niet bekend of hun project had gewonnen, maar optimistisch waren drie van hen: Britt, Allard en Dennis, wel. Hun challenge was om een nieuwe invulling te geven aan het oude Philipsgebouw in Stadskanaal, in opdracht van Makeport Mercurius, de organisatie die werkgelegenheid in Oost-Groningen wil creëren, door bedrijfsleven en onderwijs te helpen met het uitvoeren van uitdagende en innovatieve opdrachten. Uitdagend was deze challenge zeker.

Doel is om de samenleving in het vernieuwde Philipsgebouw bij elkaar te brengen, waarbij circulair bouwen centraal staat.

Bewuste keuze „Het begon met overleg en het maken van een planning”, vertelt Britt. „Vervolgens werden de taken verdeeld en wist iedereen wat hij of zij moest doen.” De projectgroep kreeg 10 weken de tijd om met een gedegen plan te komen. Britt was verantwoordelijk voor de communicatie en media, „en ik hielp mee waar dat maar kon.” Allard tekende de binnenkant van het gebouw en Dennis maakte een plattegrond. „We hebben de indeling zoveel mogelijk hetzelfde gehouden in verband met de kosten”, zegt Dennis. „We slopen niets en er komt niet een nieuw deel bij, een bewuste keuze, omdat we daarmee het milieu zo weinig mogelijk belasten.”

Het is de bedoeling dat er op de begane grond 10 à 12 kantoren komen, waarin bijvoorbeeld startups gehuisvest kunnen worden. Daarnaast is er een grote ruimte voor evenementen en zit er een sportschool op de eerste verdieping. „We moesten derhalve rekening houden met verschillende gebruikers”, geeft Allard aan.

Circulair bezig zijn in een bestaand gebouw is een lastige opgave. „We vervangen zo weinig mogelijk, dat is ook circulair.” Alleen de buitenschil van het gebouw wordt geïsoleerd met hennepvezel en er wordt triple A glas aangebracht. Via een 3D presentatie kan iedereen zien hoe het straks wordt. “Wat we ervan hebben geleerd? We hebben het hele proces doorlopen en in verband met de circulariteit hebben we gezocht naar materialen die daarbij passen, materialen die we overigens afnemen van regionale bedrijven. De grootste winst op het gebied van circulariteit wordt echter behaald door een bestaand gebouw te hergebruiken in plaats van nieuw te bouwen.”

Het moet kloppen Het is volgens docent Van der Pijl een goed voorbeeld van de manier waarop Noorderpoort studenten kennis wil laten maken met de praktijk. „Natuurlijk lopen ze tijdens hun opleiding regelmatig stage, maar met een challenge als deze moeten ze daadwerkelijk antwoord vinden op allerlei vragen. En dan moet het uiteindelijk ook nog kloppen, want het project wordt waarschijnlijk straks echt uitgevoerd. Een betere combinatie van theorie en praktijk ga je niet krijgen.”

‘We willen de jeugd zoveel mogelijk kennis laten maken met bouw en techniek’ Om de instroom voor de diverse opleidingen in de bouw en techniek te bevorderen organiseert Noorderpoort allerlei activiteiten. Open dagen, meeloopdagen, voorlichting op het VMBO, promotieactiviteiten in groep 8 van de basisschool, enzovoort. „We willen de jeugd zoveel mogelijk kennis laten maken met bouw en techniek, zodat ze zelf kunnen ervaren dat het

leuk en uitdagend werk is en in veel niet meer lijkt op wat het vroeger was.”

Ontwikkelingen Ook onderhoudt Noorderpoort warme contacten met het bedrijfsleven. „Dat is niet alleen in verband met de stageplekken, maar ook omdat we de ontwikkelingen die in het bedrijfsleven plaatsvinden, zo goed mogelijk willen vertalen naar het lesprogramma.”

Een voorbeeld is bouwen met BIM, het Building Information Model. „Een gebouw wordt vooraf virtueel met BIM gebouwd, waarna allerlei partijen er aan kunnen werken. Daarmee worden eventuele fouten er al vroegtijdig uitgehaald. En hoewel lang nog niet alle aannemers met BIM werken, krijgen onze studenten de basis daarvan wel mee.”

Drones „Datzelfde doen we nu met drones, die in de bouwwereld zorgen voor bijvoorbeeld een inspectie van een gebouw. Wat we nu zien is dat steeds meer bouwbedrijven daarop inspelen.

Waarom? Omdat ze een werknemer die afkomstig is van onze opleiding hebben aangenomen, die vervolgens de directeur overtuigd heeft van het gemak van een drone. Dat is toch mooi om te zien.” „We hebben goede contacten in de regio en kennen elkaar goed. Het mooie is dat iedereen die hier van school komt, verder gaat leren op het HBO of een baan heeft. En daar gaat het uiteindelijk om, daar zijn we trots op.” www.noorderpoort.nl

COLUMN

I

nnovaties zijn vernieuwingen die zorgen voor meerwaarde.

Ze maken dingen beter, sneller, sterker of goedkoper. Maar hoe bedenk je innovaties? Dat begint met nieuwsgierig zijn.

Zo is elk kind, maar veel volwassenen helaas niet meer. Gelukkig kun je het weer aanleren.

Nieuwsgierigheid is de drang om iets te willen leren en ontdekken. Kinderen hebben het van nature. Dat uit zich soms in eindeloos vragen stellen, waarvan wij volwassenen moe worden: ‘Waarom? Daarom!!’. Zo leren we kinderen af nieuwsgierig te zijn. En dat is jammer, want daarmee verliezen ze een waardevolle eigenschap.

Onderzoek heeft voor vele beroepen het belang van nieuwsgierigheid aangetoond. Eigenlijk is het voor alles wat je doet belangrijk, want het is altijd mogelijk om iets beter te doen. Maar dan moet je wel eerst op het idee komen.

Columnist dr.

Eelko Huizingh is universitair hoofddocent innovatiemanagement, oud-directeur van het innovatie expertisecentrum Vinci van de Rijksuniversiteit Groningen en auteur van het boek Innovatiemanagement.

Nieuwsgierigheid kan breed gericht of specifiek zijn. Brede nieuwsgierigheid reflecteert interesse in een reeks van onderwerpen, gericht op het begrijpen en onderzoeken daarvan. Een aannemer kan in het buitenland kijken hoe men daar huizen bouwt, welke materialen worden gebruikt en welke keuzes worden gemaakt. Vrienden van mij met een ontwerpbureau hebben de gewoonte foto’s te maken van elk bijzonder bouwwerk, of het nu om een hekje gaat of een theater. Niet met een bepaald doel, maar voor ‘ooit eens’, ter inspiratie.

Specifieke nieuwsgierigheid daarentegen heeft te maken met het willen oplossen van een bepaald probleem. Je onderzoekt hoe anderen het in soortgelijke situaties doen. Een installateur kan kijken hoe huizen worden verwarmd in landen waar van oudsher geen aardgas beschikbaar was. Wellicht kunnen wij bij de energietransitie voordeel putten uit hun oplossingen.

MIS GEEN KANSEN: TRAIN JE NIEUWSGIERIGHEID

Nieuwsgierigheid is waardevol omdat de oorsprong van een kans ‘alles en overal’ kan zijn. Zelfs in speelgoed. Neem Lego, ruim 70 jaar geleden bedacht door de Deense timmerman Ole Kirk Christiansen. Hij maakte de eerste blokjes van hout en naar verluid passen die nog steeds op de huidige legosteentjes. Met legosteentjes kun je elk denkbaar bouwwerk maken en daarna kun je de steentjes zonder kwaliteitsverlies weer hergebruiken. Kom daar eens om in de bouw!

Nieuwsgierigheid wordt vaak gezien als een eigenschap die je hebt of niet. Maar het is ook een vaardigheid. En vaardigheden, van het repareren van een lekkende kraan tot het bespelen van een muziekinstrument, kun je ontwikkelen.

Hoe doe je dat? Allereerst: stop met het accepteren van de dingen zoals ze zijn. Doe moeite om de waaromvraag te beantwoorden. In Groningen zijn tal van wegen kaarsrecht terwijl andere eindeloos kronkelen. Dat is niet ‘gewoon zo’, maar heeft vrijwel altijd een historische reden. Rechte wegen lopen door polders en langs kanalen, kronkelwegen langs de voormalige geulen op het wad.

Stel jezelf ook regelmatig bloot aan nieuwe prikkels. Dat kan zo simpel zijn als de weg naar je werk: neem je elke dag dezelfde weg dan zie je elke dag hetzelfde, varieer je dan zie je steeds andere dingen. Jarenlang hing op mijn werkkamer de spreuk: ‘Doe elke dag iets wat je nog nooit hebt gedaan’. Dat mag gerust iets kleins zijn, zoals naar het toilet gaan op een andere verdieping. Maar dwing jezelf regelmatig de bekende patronen te verlaten en voorkom dat je op de automatische piloot leeft.

Kijk naar de wereld met de ogen van een kind en blijf jezelf verwonderen. Verdiep je in onderwerpen die buiten je directe interessegebied liggen. Blader de volgende keer dat je in een wachtkamer zit door een tijdschrift waarmee je helemaal niets hebt. Kijk eens naar een documentaire over een onderwerp waar je weinig van weet. Stel mensen open vragen en luister echt naar hun antwoord, begrijp je nu werkelijk wat, hoe of waarom iemand iets doet?

Nieuwsgierigheid is de grondstof voor innovatie. Want als je nieuwsgierig bent zie, hoor en ruik je meer. Dat leidt niet altijd direct tot nieuwe kansen. Ook speelt mee hoe je nieuwe informatie verwerkt. Een bekende anekdote illustreert dat: begin vorige eeuw werden twee verkopers vanuit Engeland naar Afrika gestuurd om te zien of daar mogelijkheden waren om schoenen te verkopen. De een stuurde een telegram terug met als inhoud: ‘Situatie hopeloos. Stop. Ze dragen geen schoenen.’ De ander schreef: ‘Geweldige kans. Stop. Ze hebben nog geen schoenen.’ Het is niet alleen wat je ziet, maar vooral ook wat je denkt.

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 17

Met een diploma op zak een vaste baan krijgen in de bouw.

Dat is wat SSPB uit Sappemeer voor ogen heeft voor haar leerlingen. Via deze stichting worden vmbo’ers gekoppeld aan een bouwbedrijf, waar ze op de steiger het vak leren.

Tekst Redmar Bosma Foto Duncan Wijting

‘TIMMERMAN WORD JE OP DE STEIGER’

SPB biedt jongeren op verschillende vlakken een veilige haven”, zegt Eddy Schreijer.

Daarmee doelt de directeur onder meer op de werklocatie van SSPB Praktijkcentrum Bouw. Hier zijn de faciliteiten om de jongeren te laten oefenen met alles wat met timmeren en metselen van doen heeft. Dat zijn de opleidingen die centraal staan.

‘S

De bouw- en timmerlieden in spe gaan aan het werk bij een bedrijf waar ze zijn gedetacheerd. ,,In sommige gevallen kan een leerling hier nog even wat ervaring opdoen.

Ook kan het zijn dat er even geen werk is of de klik bij het bedrijf ontbreekt. Dan kunnen ze terecht in onze eigen werkomgeving. Waar ze persoonlijke instructies krijgen, zodat ze later alsnog die stap maken.”

Leerlingen kunnen bij SSPB terecht voor BBL-opleidingen. Bij de beroepsbegeleidende leerweg zoekt de stichting naar een geschikte leerwerkplek. Hiervoor heeft SSPB de handen ineen geslagen met bijna alle bouwbedrijven uit de provincie Groningen.

Vier dagen in de week leren zij het vak dat betrekking heeft op nieuwbouw, restauratie of onderhoudswerk. Hierbij kunnen de vaardigheden worden uitgebreid door de stap van BBL2 naar BBL3 te maken. Beide opleidingen duren twee jaar.

EDDY SCHREIJER

18 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2

PRAKTIJKONDERWIJS OP MAAT Een van de instructeurs is Cor Manning, die sinds 2007 de leerlingen helpt bij het maken van dakkappellen, tekeningen, bekisting en alle andere onderdelen die nodig zijn om een huis te kunnen maken. ,,Er is veel verschil tussen niveau 2 en 3. Het derde niveau is een verdieping en je werkt een stuk zelfstandiger. We stimuleren de leerlingen om hogerop te gaan, maar alleen als

we denken dat hij of zij het aankan en het echt graag wil”, zegt Manning vanaf de werkplaats. ,,Iedereen kan hier op zijn eigen manier leren. De een vindt het prettig als ik het een paar keer voordoe. De ander probeert het liever meteen zelf. Zo geven we praktijkonderwijs op maat.”

SSPB telt zo’n 140 BBL-leerlingen (onder wie drie meiden). Allemaal echte praktijkmensen, zegt Schreijer. En dat moet volgens hem ook, want ‘timmerman word je op de steiger, niet achter het bureau’. ,,Als ze bij ons binnenkomen kijken we welk bedrijf het beste past bij hun interessegebied en capaciteiten. Een instructeur taxeert aan de hand van diagnostische dagen wat zijn of haar niveau is. Daar wordt mede de keuze door bepaald”, zegt Schreijer, die eraan toevoegt dat er veelvuldig contact is met het bedrijf waar die persoon aan het werk gaat. ,,Op die manier houden we de vinger aan de pols. Je hoort soms bijvoorbeeld dat iemand zich toch niet zo thuis voelt bij een groot bedrijf. Dan halen we hem daar weg en proberen we het bij een kleiner bedrijf.

Intussen kan de leerling in onze werkplaats aan de slag blijven.”

MOEIZAME INSTROOM Om leerlingen te enthousiasmeren voor de opleiding, organiseert SSPB doe-dagen.

Zodat een aspirant-metselaar of -timmerman een idee krijgt van wat het vak behelst.

Daarnaast geeft de stichting voorlichting aan docenten en decanen van vmbo-scholen in de hele provincie, en gaat ze naar klassen toe. Op de manier wil SSPB leerlingen nieuwsgierig maken naar de bouw. En dat is nodig, zegt Schreijer. ,,De instroom gaat moeizaam. Voor 16- en 17-jarigen is het lastig om al een beroepsbeeld te hebben.

Daar komt bij dat ze kunnen kiezen uit honderden verschillende richtingen in het

mbo. Het is daarom niet gek dat ook zijinstromers bij ons aankloppen. Op zo’n jonge leeftijd wordt, begrijpelijkerwijs, niet meteen de juiste keuze gemaakt.”

Schreijer zegt dat er flink wat opleidingen zijn die bij jongeren hoger op het lijstje staan dan de bouw. ,,Neem ICT, sport, marketing & communicatie en brood & banket.

En ouders sporen hun kinderen vaak aan om een stabiele kantoorbaan te nemen.

Maar hoe mooi is het dat je kunt zeggen dat jij een huis kunt bouwen? De bouw is zo’n prachtige branche met zo veel mogelijkheden en met de nieuwste technieken. Digitalisering, de energietransitie, circulaire bouw. Allemaal onderwerpen die het vak erg aantrekkelijk maken.”

Dit jaar hebben zich zo’n 55 nieuwe leerlingen ingeschreven bij SPBB. ,,Dat lijkt misschien aardig wat maar valt toch tegen als je dat afzet tegen andere opleidingen. Maar daar berusten we niet in. We geven vol gas in het werven van nieuwe leerlingen.”

SALARIS VOLGENS BOUW-CAO Soms komt het voor dat leerlingen een vervroegde, definitieve overstap naar een bedrijf maken. Schreijer raadt hen aan eerst een diploma te behalen. ,,We hebben een setting gecreëerd waar iedereen persoonlijk wordt begeleid en waar een werk- en inkomensgarantie is. Elke leerling krijgt de vier dagen conform de bouw-cao betaald. Zo bieden we de leerlingen op verschillende vlakken een veilige, stabiele haven”, zegt Schreijer. ,,Bovendien zien we dat zo’n 75 procent na de opleiding aan het werk blijft bij het bedrijf. En daar hangen we de vlag voor uit: een leerling die met ons diploma op zak meteen aan het werk kan.”

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 19

Honderden start-ups zien jaarlijks het levenslicht. Veel daarvan groeien uit tot een stabiele onderneming, sommige stranden vroegtijdig, een heel klein deel verovert de wereld. Wie zijn die starters, wat willen ze, wat doen en laten ze ervoor, waar willen ze heen? Start Me Up duikt in een wereld vol beloften, onzekerheid, doorzettingskracht, visie en hard werken.

TOPAY ONTLAST ZZP’ERS FLINK

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto’s Marcel Jurian de Jong en Marjorie Noë

Demiplus

ToPay MARK PAAS EN PATRICK CASPERS

Wie Patrick Caspers, Eric Datema, Jeroen Datema, Richard Fieten en Mark Paas Wat osmosewater van regenwater Waar vanuit Groningen Waarom het besef dat regenwater in alle opzichten beter geschikt is voor reiniging dan drinkwater Wanneer sinds 2021 Hoe dankzij eigen netwerken, een gesubsidieerde pilot die slaagde en verwondering die omgezet werd in actie

e hebben droge zomers, natte winters en een groeiende schaarste aan zoet water wereldwijd. Is het dan niet een beetje raar om miljoenen liters kraanwater tegen ruiten aan te gooien om ze schoon te krijgen? Dat vinden de mannen achter start-up Demiplus wel. Zij bouwden een systeem waarmee glazenwassers hun werk doen met gedemineraliseerd hemelwater. De uitrol start binnenkort.

Wie Silke Drent en Erik van der Werf Wat online boekhoudhulp Waar Groningen Waarom het besef dat ZZP’ers gerichte hulp bij hun boekhouding nodig hebben Wanneer sinds 2019 Hoe dankzij een groot geloof, dankbare testondernemers, eigen geld, kennis en netwerken

W

,,Elk jaar gebruik ik 1,5 miljoen liter kraanwater om gedemineraliseerd water te maken.

Maar tijdens het proces mik ik pakweg de helft door de put. Dat moet toch anders kunnen?’’ Die vraag stelde Patrick Caspers zich enige tijd geleden. Dat niet alleen, hij verzamelde een club mensen om zich heen om serieus naar een oplossing te zoeken. Hij vond die op het dak. ,,Weet je wat mensen vroeger deden nadat ze met sop hun ramen hadden gewassen? Ze gooiden er een emmer regenwater over om strepen te voorkomen. In regenwater zit namelijk maar een fractie van de mineralen die in ons kraanwater zitten.’’

JUIST OMGAAN MET HEMELWATER Caspers vertelt het in een loods op bedrijventerrein Ulgersmaborg-Noord in Groningen.

In de loods staat de ‘osmosewaterfabriek’ van Demiplus. Die bestaat uit twee grote tanks met ertussenin een uitgekiend filteren osmosesysteem. De opstelling lijkt schematisch op de bekende installaties voor de productie van osmosewater, op één leiding na: die loopt van het dak rechtstreeks in een van de tanks.

DEMIPLUS: PROFESSIONEEL SCHOONMAKEN MET REGENWATER

zp’ers komen in de problemen.

Belastinggeld is niet gereserveerd, facturatie gebeurt niet op tijd, de administratie is een puinhoop. Dat geldt lang niet voor iedereen natuurlijk, maar bij te veel freelancers en zzp’ers gaat het niet goed. Online administratietools lossen maar een deel van het probleem op. Eénpitters kunnen hun administratie en boekhouding beter uit handen geven. Maar ja, dat kost geld.

Z

ERIK VAN DER WERF EN SILKE DRENT

Special Forces HR) hoorde over het waterdilemma van zijn oud-buurman Caspers uit Groningen en stortte zich erop. ,,Dit gaat over meer dan schoonmaakwater ter beschikking stellen. Dit gaat over het juist omgaan met hemelwater, over duurzaamheid, het klimaat. En zoals wij het bedacht hebben zit er ook nog een verdienmodel aan voor ondernemers.’’

De voordelen gaan verder dan een drastische verlaging van het gebruik van drinkwater.

Omdat in regenwater veel minder verschillende mineralen zitten (volgens de metingen van Demiplus minder dan 10 tegenover ruim over de 200), kost het minder moeite en energie om het te demineraliseren. Alweer milieuwinst. Bovendien gaat veel minder water weg door de put omdat het restwater geschikt is om nogmaals door het systeem te pompen.

Dat zit zo: bottleneck voor het groots uitrollen van het systeem is de beschikbaarheid van hemelwater. Dus roept Demiplus de hulp in van bedrijven en instellingen. Daken van kantoren en bedrijfspanden en boerenbedrijven zijn namelijk geschikte hemelwatervangers. Datema: ,,Dat water vangen wij op in tanks. Lijkt op de regenton die mensen thuis hebben. Als een tank vol zit, komen wij met de vrachtwagen langs om het water op te halen. Wij huren als het ware ruimte op die daken, dus de pandeigenaren houden er nog wat aan over.’’

,,Dat is waar het om gaat’’, vertelt Eric Datema. De ondernemer uit Eelde (onder meer

OSMOSEWATER TANKEN Het verzamelde water gaat het osmosesys-

2 0 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2

teem in en belandt dan op afvulpunten waar glazenwassers en schoonmaakbedrijven hun duurzame osmosewater kunnen komen tanken. En daar ligt de rol van Richard Fieten in de start-up. De directeur van Fieten Olie gaat het schoonmaakwater ophalen een distribueren. Datema: ,,Op verschillende tankstations komt een extra pomp met ons water. Dat werkt geweldig voor de schoonmaakbedrijven. Ons water is binnenkort trouwens ook in IBC-tanks te bestellen.’’

Om het natuurproduct aantrekkelijk te houden, stijgt de prijs ervan niet uit boven die van osmosewater op basis van drinkwater.

Impact is waar het om gaat. Datema: ,,We zijn in gesprek met verschillende grote opdrachtgevers van schoonmaakbedrijven. Ons idee is dat die geneigd zouden moeten zijn om het reinigen met regenwater te laten prevaleren boven schoonmaken met drinkwater. Dan moet je bij ons zijn en daarom voorzien we dat we veel hemelwater geschikt moeten gaan maken.’’

Mark Paas helpt daar flink bij. De meubelma-

ker is de technische man van het vijftal achter de start-up en was van essentieel belang bij het opzetten van de succesvolle proefopstelling. Hij maakt wat de groep bedenkt. De laatste participant is Jeroen Datema, die de IT voor elkaar brengt. Inclusief webshop. Broer Eric: ,,We bouwen meer. Straks kunnen we alles volgen op een dashboard. Hoeveel regen er gaat vallen, welke opvanglocaties bijna geleegd moeten worden, waar tankstations moeten worden gevuld enzovoorts.’’

Over een jaar of vijf verwachten de ondernemers minimaal tien pompstations in gebruik te hebben waar dagelijks Demiplus-water wordt getankt. Het aantal opvanglocaties moet daarvoor uitgebreid zijn tot minimaal twintig. Datema: ,,We kijken naar van alles, bijvoorbeeld ook naar zonnevelden. Door een gootje onder die panelen te monteren, kunnen we daar veel water opvangen. Ons systeem werkt en er is geen goede reden om dit niet over het hele land uit te rollen.’’

ToPay wil hét antwoord zijn op die vragen en problemen. De Groningse start-up neemt zzp’ers de hele boekhouding uit handen, zorgt dat belastingen worden afgedragen, de facturen verstuurd en geld in de juiste potjes gereserveerd. ,,Wij zijn geen nieuwe tool. Wij zijn je boekhouder, het pakket krijg je erbij’’, vertelt Silke Drent, een van de twee oprichters. ,,Dat is een radicaal andere insteek. Wij denken vanuit de zzp’er. Waar loopt die tegenaan? Wat is er nodig en waarmee moet je een zzp’er vooral niet lastig vallen?’’

Gemak, service, snelheid en beleving. Dat zijn zo’n beetje de sleutelbegrippen achter de start-up die Drent oprichtte samen met Assenaar Erik van der Werf. Hun motivatie komt van heel dichtbij. Allebei zagen ze jarenlang met lede ogen hoe zzp’ers worstelen met hun administratie. Silke Drent ondervond het dagelijks binnen zijn evenementenbedrijf Sitecrew, Erik van der Werf merkte het continu op het gelijknamige administratiekantoor dat hij een paar jaar geleden verkocht.

TELKENS WEER VERRAST Van der Werf: ,,Het is opvallend hoeveel freelancers telkens weer verrast worden.

Door een belastingaangifte bijvoorbeeld, of

door onze vragen naar hun administratie.

Daar moesten we steeds veel in bijsturen. Je zou kunnen zeggen dat wij de meeste tijd kwijt waren aan de kleinste klanten. Dat is voor niemand goed.’’

Drent: ,,Ik maak heel wat drama’s mee bij Sitecrew. Bij grote evenementen als Tomorrowland huurden we soms wel honderd zzp’ers in. De administratie hadden de meeste niet op orde, de facturatie kwam niet, te laat, of niet correct. Zeker toen ik merkte dat mensen die vast in dienst waren ook wel wilden gaan freelancen, wist ik: dan moeten we daar wel wat op verzinnen.’’

Dat werd drie jaar geleden ToPay. De twee oprichters investeerden er flink in – en trokken extern geld aan – en verwachten dit jaar zwarte cijfers te gaan schrijven. ,,We hebben een eigen platform gebouwd, veel getest, verbeterd en verder ontwikkeld’’, zegt Drent.

Dat is het lot van een start-up: je loopt steeds tegen nieuwe dingen aan. ,,Dat blijft altijd doorgaan. Maar we zijn nu zover dat het bijna zo goed staat dat we serieus aan

De twee pakken het serieus aan, geruggesteund door hun ondernemerservaring. Ze huizen in het bedrijfsverzamelgebouw van My Office, waar ze inmiddels verschillende ruimtes huren om hun groeiende team onderdak te bieden. Vier programmeurs, twee boekhouders, een officemanager en een marketingspecialist werken er al.

Wat digitaal kan, gaat digitaal, maar intussen snappen ze bij ToPay dat een goede service dan hand in hand moet gaan. Drent: ,,Daar hameren we flink op ja. We willen mensen helpen, niet verder het bos insturen.’’ Afgezien daarvan is er altijd een menselijke check voordat belastingaangiftes de deur uitgaan. Van der Werf: ,,Dat maakt ons sterk en anders, dat wij boekhouders in dienst hebben die niet alleen controleren maar zo nodig ook signaleren.’’

GEWOON JE NETTO-INKOMEN ,,We geloven hier heilig in en de mensen die bij ons werken ook’’, vertelt Van der Werf. Hij is verantwoordelijk voor de boekhoudkundige ‘achterkant’ van het platform. ,,Het moet vooral simpel blijven. Bij ons boek je in een eenvoudig systeem je bonnen en facturen in en de rest doen wij, inclusief belastingaangifte, factuurherinneringen, reserveringen, alles. Wij betalen je gewoon je netto-inkomen uit op je rekening, de rest zit in de juiste potjes. Zo moet je het zien. We willen het leven leuker en gemakkelijker maken voor zoveel mogelijk mensen.’’

Klanten betalen de start-up een percentage van hun brutomarge. Dat is zeker aantrekkelijk voor zzp’ers die weinig of soms zelfs helemaal niets verdienen. Drent: ,,Als je niets verdiend hebt, betaal je ons niets, terwijl de service wel doorloopt.’’ Het bedrijf staat, de klanten die de afgelopen maanden het systeem testten zijn positief. Tijd om het gaspedaal in te drukken dus. Silke Drent: ,,Dat doen we zeker, maar het is essentieel dat we de kwaliteit bewaken. We snappen dat we vitaal zijn in het leven van onze klanten.’’ >> pagina 23

onze marketing kunnen gaan werken. We moeten bekend raken. Daar gaat het om.’’

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 21

ADVERTENTIE

Good climate, better performance Een gezond binnenklimaat levert een belangrijke bijdrage aan het welbevinden en de gezondheid van medewerkers, zo blijkt uit onderzoek. Bij Nijburg Industry Group in Westerbroek/Sappemeer weten ze dat al lang. Het familiebedrijf is specialist in de productie, levering en installatie van totaaloplossingen voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. „Onze doelstelling is dat een gezond binnenklimaat in 2030 voor iedereen beschikbaar moet zijn”, legt Mirjam Kerdijk uit. Collega Laura Nijburg denkt dat het totaalconcept en de bedrijfsvoering dat Nijburg biedt daar een belangrijke rol in kan spelen.

Beide dames vervullen sinds oktober 2021 een gezamenlijke functie als adjunct directeur in de holding directie van de Nijburg Industry Group.

Daarbij zit het onderscheid in de focus op de interne of externe organisatie.

In eigen huis Nijburg Industry Group heeft het gehele proces in eigen huis en dat biedt in de huidige markt voordelen. Neem de prefab productie van allerlei onderdelen of het verhogen van de voorraden, waardoor Nijburg geen leveringsproblemen kent die je elders al wel ziet. „Wat we doen is continu vooruit lopen op ontwikkelingen in de markt”, legt Laura uit.

„Zo hebben wij ons twee jaar geleden hardop afgevraagd wat belangrijk gaat worden, met het jaar 2050 als stip op de horizon”, vult Mirjam aan. „Wij denken bijvoorbeeld dat niet de overheid gaat bepalen of we de klimaatdoelstellingen gaan halen: dat doen de mensen en de bedrijven. Er is echter heel veel nog niet concreet, maar dat wil niet zeggen dat je er niet mee aan de slag kunt gaan.”

Het tekent de manier waarop Nijburg Industry Group in de markt wil staan. Niet voor niets is de directie, die tot oktober 2021 uit Jan Nijburg bestond, uitgebreid met Mirjam en Laura. „We hebben ambitieuze groeidoelstellingen en laten ons hierbij niet remmen door de krapte op de arbeidsmarkt. Om deze doelstellingen te behalen hebben we de laatste tijd flink geïnvesteerd in ons machinepark, met de komst van (semi-) automatische machines. Daarnaast heeft onze organisatie een transformatie ondergaan, door te werken vanuit drie divisies, te weten: verkoop, installatie en productie. Elke divisie heeft een eigen directeur, die een belangrijke rol heeft in het creëren van synergie tussen de divisies”, zegt Laura.

Ventilatie Nijburg Industry Group is niet alleen in Nederland actief. De focus lag de laatste tijd op de Benelux, maar inmiddels worden naast de huidige samenwerkingen in de UK ook strategische partners gezocht in landen als Duitsland, Denemarken en Spanje. Laura:„ Vanwege corona stonden de internationale ontwikkelingen min of meer stil, maar tegelijkertijd nam de vraag vanuit Nederland, met name rondom ventilatie, enorm toe. Voor Nijburg was die toenemende vraag geen probleem, omdat we een eigen productiefaciliteit hebben.”

Inmiddels wordt er nagedacht over de realisatie van een nieuw warehouse en de inrichting van een nieuwe prefab afdeling. Prefab aanleveren doet steeds meer z’n intrede, vooral vanwege het tekort aan personeel. „Daarnaast hebben we in januari jl. een montagebedrijf in luchtkanalen in Zwolle toegevoegd aan de groep”, voegt Laura toe.

“We zijn op allerlei manieren bezig om onze processen efficiënter in te richten, waardoor we klanten nog beter, bewuster en sneller kunnen bedienen.”

Missie Een gezond binnenklimaat voor iedereen, met oog voor mens en milieu, is de missie van Nijburg Industry Group. „We communiceren dit onderwerp nadrukkelijk naar onze klanten”, geeft Laura aan. “Dat is niet voor niets. 70 procent van ons leven brengen we binnen door. We zien dat steeds meer ondernemers, maar ook burgers, daar oog voor hebben en beseffen welk effect dit

Laura Nijburg (l) en Mirjam Kerdijk

heeft op ons leven, onze gezondheid en onze prestaties.” „Tegelijkertijd speelt duurzaamheid een belangrijke rol binnen ons bedrijf”, gaat Mirjam verder. „Zeker gezien het feit dat grondstoffen schaars zijn, wordt dit onderwerp steeds belangrijker. Op dit moment gaat 50 procent van alle grondstoffen naar de bouwsector. Een derde hiervan kunnen we met de huidige technieken hergebruiken, we hebben dus nog twee derde te winnen.” Nijburg Industry Group denkt bijvoorbeeld na over het realiseren van materialenpaspoorten. „Daarmee kunnen we altijd traceren welke producten in welk gebouw geïnstalleerd zijn.”

‘We hebben ambitieuze groeidoelstellingen en laten ons hierbij niet remmen door de krapte op de arbeidsmarkt’ Daarnaast werkt het bedrijf aan een verdere optimalisatie van haar producten, waarmee de impact op het milieu zoveel mogelijk wordt beperkt. Zo worden producten ontworpen waarvoor minder materiaal nodig is, wat tot een lichter en efficiënter eindproduct leidt. Verder wordt afval tijdens de productie zoveel mogelijk beperkt en moet het meeste verpakkingsmateriaal nog dit jaar 100 procent recyclebaar zijn.

Digitale technieken Ook in het gebruik van technologische oplossingen wil Nijburg Industry Group voorop lopen. „Het inzetten van digitale technieken, denk aan het containerbegrip internet of things, neemt toe”, zegt Mirjam. „Door het slim inzetten van sensoren kunnen wij, hopelijk in de nabije toekomst, de luchtkwaliteit monitoren en vroegtijdig inspringen op mogelijke veranderingen.” „We willen voorop lopen en daarmee willen we onze partners, klanten en medewerkers binden.

We zijn niet onderscheidend in het product, maar wel in de manier waarop we werken en het totaalconcept dat we kunnen leveren. Meedenken, produceren, ontwikkelen, installeren en service; het zit allemaal onder één dak. Wij zijn er van overtuigd dat we daarmee het verschil kunnen maken.” www.nijburg.nl

‘DOLFIJNTECHNOLOGIE’ VOOR INSPECTIES ONDER WATER oQuay Wie Peter Nieuwenhuizen Wat onderwaterinspectie Waar Assen Waarom omdat inspectie slimmer, beter en sneller kan Wanneer sinds 2019 Hoe dankzij marktkennis, vindingrijkheid en doorzettingskracht

ademuren, bruggen, steigers, beschoeiingen, damwanden, duikers, gemalen, sluizen en nog veel meer.

Alle bouwwerken in het water moeten van tijd tot tijd worden geïnspecteerd. Dat is precies wat oQuay (spreek uit: oké) uit Assen doet, en wel op een slimmere manier dan de wereld gewend is.

Met onderwaterdrones, kunstmatige intelligentie en sonartechnologie.

K

MOOIERE BEELDEN ,,Het grote voordeel is dat we mooiere beelden maken, die meer informatie opleveren’’, zegt Peter Nieuwenhuizen. Wat dat waard is, weet de oprichter van oQuay als geen ander. Jarenlang werkte de ingenieur al in de sector toen de tekortkomingen van de traditionele inspectiemethoden hem steeds meer gingen tegenstaan. ,,Boven water lukt het altijd wel, maar onder water loop je tegen problemen aan.

Troebel water bijvoorbeeld, maar ook waterwerken waar duikers niet bij, in of onder kunnen komen.’’

Hij besloot op zoek te gaan naar alternatieven en vond die in sonar-imaging. Die methode maakt gebruik van het terugkaatsen van geluid om een beeld te construeren. Vergelijkbaar met hoe dolfijnen en vleermuizen navigeren.

De oplossing lag in het compleet aanpassen van een kleiner model sonar dat al op de markt was. Nieuwenhuizen en zijn twee – inmiddels afgezwaaide – partners zetten het apparaat op een bootje en lieten het op locatie beelden schieten. Werkte best goed, maar de technicus wilde meer. ,,Met een boot kom je niet overal. Met het radiografisch bestuurbare bootje dat we later aanschaften, werd dat al beter.’’

ONDERWATERDRONE Steeds beter, steeds uitgebreider, steeds meer uitdagingen. oQuay worstelde nog steeds met onzichtbare plekken: in buizen, onder steigers, tussen fundamenten. Reden genoeg om te investeren in een onderwaterdrone. Maar dan wel een speciaal aangepaste. ,,In de offshore worden die apparaten al een tijd gebruikt, maar die zijn te groot en te zwaar voor ons doel. De meeste inshore-drones zijn dan weer te klein om onze sonar te kunnen dragen. Dus hebben we zelf een combinatie gemaakt die geschikt is voor grachten, sluizen en kanalen.’’

Het apparaat werkt ongeveer hetzelfde als een drone in de lucht. ,,We huren ook een dronepiloot om hem te besturen. Het grote voordeel is dat de drone naar plekken gestuurd

PETER NIEUWENHUIZEN

kan worden waar je anders niet kunt komen.

En ook naar omgevingen waar je duikers liever niet hebt, zoals onderleiders. Op de drone is ook weer een sonar gemonteerd.’’

gevolg van schades beter ontrafelen.’’ oQuay, inmiddels loongever van drie man, levert doorgaans beeldrijke rapporten, al dan niet voorzien van advies.

Die duikers vormen een belangrijk onderdeel van de traditionele inspectiemethode voor kunstwerken onder water. Zij bekijken de status van bouwwerken en rapporteren hun bevindingen. ,,Dat werk wordt door onze techniek voor een flink deel overgenomen.

Wij maken beelden waarop duidelijker te zien is of er iets aan de hand is.’’ Maar helemaal zonder duikers kan oQuay zeker niet. ,,We vullen elkaar juist aan. Duikers zetten we gericht in, als we een zwakke plek ontdekken die we nog gerichter willen bekijken, of als het nodig is om ook met de handen te voelen.’’

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE De automatisering gaat intussen verder.

Kunstmatige intelligentie wordt een steeds belangrijkere component in de inspectie. ,,Dat is continu in ontwikkeling. Het model van onze samenwerkingspartner GeoAI is nu zover dat het verschillende types schades kan detecteren. De menselijke expert beoordeelt vervolgens hoe erg de schade is. Dat laatste is iets wat we op termijn ook kunnen, maar daarvoor moeten we eerst bergen data verzamelen.’’ De overtreffende trap daarvan is dat de computer aan de hand van de data voorspelt wanneer het tijd wordt voor onderhoud.

Een kwestie van tijd.

Sinds kort kan de start-up ‘panoramabeelden’ maken van bijvoorbeeld volledige kademuren. ,,Eerst hadden we – net als duikers – alleen het beeld dat onze camera direct zag.

Met speciale software plakken we de images aan elkaar. Je krijgt zo een volledig beeld en kunt samenhangen zien en soms oorzaak en

In drie jaar tijd groeide oQuay uit tot een dienstverlener met mooie klanten zoals provincies, gemeenten en waterschappen. Het pand in Assen heeft kantoren boven en materieel beneden: twee bussen, trailer met boot,

drones en sonarapparaten. De voordelen zijn evident; betere beelden, lagere kosten per strekkende meter onderzocht terrein, vollediger overzicht. Toch staan overheden nog niet in de rij. ,,Die wereld is vrij conservatief. De mensen zijn gewend hun informatie op een bepaalde manier binnen te krijgen en houden dat graag zo. De manier van kostenberekening past niet altijd naadloos op ons aanbod. Dat gaat vaak per dag en niet per in beeld gebracht oppervlak. In dat geval zijn we zeker goedkoper.

Maar we worden steeds bekender in de wereld. Ik denk dat het een kwestie is van wennen. Gelukkig kennen we in het Noorden een aantal vooruitstrevende opdrachtgevers’’ De combinatie van kunstmatige intelligentie, sonartechnologie en onderwaterdrones maakt oQuay uniek. Dat biedt kansen, misschien zelfs over de grens. ,,Dat sluit ik zeker niet uit.

We richten ons eerst op Nederland. Als we hier een soort standaard worden, dan volgt de rest vanzelf. Nederland is ten slotte een gidsland als het gaat om watertechnologie.’’

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 2 3

DE SPIEGEL Elke ondernemer kent ze: van die momenten waarop je moeite hebt te ontdekken wat de juiste keuze is. In zo’n geval is het handig als je iemand hebt aan wie je je even kunt spiegelen.

De Spiegel gaat over voorbeelden en inspiratiebronnen.

Aflevering 25: Christa Kuiper, mede-eigenaar van architectenbureau KR8architecten in Borger.

Tekst Jean-Paul Taffijn Foto’s Harry Tielman

ARCHITECTUUR-INSPIRATIE KOMT OVERAL VANDAAN Iedereen die wel eens over de N34 rijdt kent die glazen kubus met jullie naam erop.

Maar wat het is, weet misschien niet iedereen. ,,Jan Willem de Reus en ik zijn sinds 1999 eigenaar van toen nog architectenbureau Levenga Woldendorp en partners en hebben het na een paar jaar aangedurfd onze eigen naam aan het architectenbureau te geven; KR8architecten. In 2008 hebben we het ‘kantoor met de glazen kubus’ voor onszelf gebouwd en zijn hier naartoe verhuisd. Jan Willem is van oorsprong architect BNA en ik interieurarchitect BNI. Maar we doen veel meer. We ontwerpen woningen, verbouwingen, maar ook utiliteit. En we zijn bekend in de recreatiesector. Daar doen we veel.’’

Noem eens iets van jullie dat we zouden kunnen kennen. ,,Ik ben trots op de meeste ontwerpen maar de tandartspraktijk in Borger was voor mij op interieurgebied wel een erg mooi project.

Meer bekend is het Boomkroonpad. Dat hebben wij ook ontworpen. Nooit gedacht dat het zo’n trekpleister zou worden. Voor een dierentuin in België hebben we later overigens net zo’n soort loopbrug door de bomen ontworpen.’’

eigen bureau hadden. De telefoon bleef heel lang stil en we hadden toen acht mensen in dienst. Die zijn allemaal in goed overleg vertrokken zodat wij konden proberen te overleven. Toen hebben we wel geleerd dat je niet iedereen zelf in huis hoeft te hebben.

Specialismen huren we tegenwoordig in. Dus wat dat betreft zijn we flexibeler geworden.’’

andere dingen dan de meeste mensen. De natuur, de gebouwde omgeving, mooie zichtlijnen, hoe mensen hun omgeving gebruiken; ik kijk goed en bedenk dingen. Dat gebruik ik dan later weer in de ontwerpen die ik maak. Of ik nou wandel, fiets, voor de tv zit of wat dan ook: ik kijk altijd kritisch. Ik vind overal wel wat van wat dat betreft.’’

Heb jij zelf een specialisme binnen jullie bureau? ,,We doen allebei in wezen alles maar zodra het interieur erbij komt kijken, is het vaak voor mij. Dat vind ik ook het mooist, die combinatie. Vorig jaar hebben we voor een vakantiepark in Epe een geweldig toiletgebouw opgeleverd met daarin een eigen gedeelte speciaal voor kinderen. Het is een soort bos met dieren, waar bijvoorbeeld wasbakken aan bomen hangen en dierensporen op de grond naar douches leiden. De kinderen vinden het geweldig.’’

Zijn jouw vakogen een familiedingetje? ,,Misschien wel. Mijn opa’s waren echte bouwers, mijn vader werkte als constructeur op een architectenbureau. Ik kan me die mooie tekeningen daar nog goed herinneren. Daar is misschien wel een zaadje geplant.’’

Hoe kom je erop? ,,Ik haal mijn inspiratie uit werkelijk alles.

Mijn ogen zijn heel belangrijk voor me. Ik kijk altijd om mij heen en zie vaak meer en

Alles om je heen is dus je inspiratiebron.

Loop jij de hele dag met een camera rond? ,,Jazeker, al is het de camera op mijn telefoon. Ik heb wel speciaal een smartphone met een erg goede camera erin genomen. Ik maak de hele dag door foto’s eigenlijk. Niet om ze daarna te ordenen en rubriceren of zo, meer omdat ik op die manier met beelden bezig ben. Je ziet iets, en door het oog van de camera kijk je nog bewuster, dan zit het beter in je hoofd.’’

Dan zal het wel een drukke tijd zijn voor jullie? ,,Sinds corona hebben we het heel druk ja.

Vakantieparken in Nederland schakelen ons in, bijvoorbeeld voor het ontwerpen van nieuwe toiletgebouwen. Maar veel particulieren zijn ook bezig met aanbouwen en verbouwen. Daar hebben we ook onze handen vol aan. Ik ben benieuwd hoelang het nog zo storm blijft lopen trouwens. Er zijn toch wel wat negatieve economische voortekenen.’’

CHRISTA KUIPER

2 4 D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2

Ben je daarop voorbereid? ,,Tot op zekere hoogte wel. Ik ben niet onbekend met slechtere tijden. Ik begon als stagiair eind jaren 80 – ook al in Borger trouwens. Toen was het crisis in de bouw. In 2013 was het heftiger omdat we toen ons

D A G B L A D V A N H E T N O O R D E N D O N D E R D A G 16 J U N I 2 0 2 2 2 5

ADVERTENTIE

DOC33 verbindt duurzame denkers en doeners Bouw- en installatiebedrijven hebben niet alleen te maken met krapte op de arbeidsmarkt, ze hebben ook gespecialiseerde vakmensen nodig om duurzame oplossingen te realiseren. DOC33 verbindt partners in de regio rond Hoogeveen om gezamenlijk te komen tot duurzame innovaties én goed opgeleide medewerkers.

Jennifer Wessels en Klaas Berends DOC33 staat voor Duurzaam Ontwikkel Centrum, gevestigd op huisnummer 33, de locatie van regionaal opleidingscentrum Alfa-college aan de Voltastraat in Hoogeveen. Het is een project vanuit Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe en Gemeente Hoogeveen is penvoerder. Klaas Berends, opleidingsmanager Techniek van het Alfa-college: ,,Als school zijn we al jaren bezig om de kennis van studenten van technische opleidingen beter te laten aansluiten op de wensen van het bedrijfsleven. Door ze ervaring te laten opdoen in een gesimuleerde praktijkomgeving leren ze zich als professional te gedragen. Ondertussen passen we ons onderwijsprogramma zoveel mogelijk aan op innovaties in het bedrijfsleven. Met DOC33 gaan we een stap verder. Het is de fysieke plek om te experimenteren, ontdekken en beleven. Niet alleen voor studenten, maar ook voor vakmensen, zij-instromers en ondernemers in de sector.’’

Circulair verbouwen De eerste plannen voor DOC33 ontstonden als logisch vervolg op een aantal ontwikkelingen. De Hoogeveense vestiging van het Alfa-college onderging een drastische verbouwing en er werd gekozen voor circulair verbouwen. Zoveel mogelijk materialen werden opnieuw gebruikt, er werd gekozen voor duurzame materialen die in de toekomst opnieuw gebruikt kunnen worden en het gebouw kreeg energiebesparende voorzieningen. ,,Tegelijkertijd was er geld beschikbaar vanuit de Regio Deal’’, zegt Berends. ,,Met DOC33 leveren we een bijdrage aan de energietransitie in de gebouwde omgeving.

Waterstof heeft onze specifieke aandacht omdat in Hoogeveen een waterstofwijk gerealiseerd wordt, maar in DOC33 is ruimte voor het hele spectrum van duurzaamheid. Dat begint al bij duurzaam slopen. Daarmee past het ook helemaal

in de doelstelling van het Alfa-college om Planetproof op te leiden.’’

Voor doeners In oktober 2021 was de officiële oprichting van DOC33. Bestuursleden Erik Nijhof, Jan Bork, Gert Vos, Jan Berend van der Wijk en Jennifer Wessels Boer zetten toen hun handtekening onder de oprichtingsakte. Jennifer Wessels Boer startte na 15 jaar ervaring als docent en schoolleider adviesbureau PraktijkExperts. Daarmee ondersteunt ze scholen bij het maken van actueel en aantrekkelijk beroepsonderwijs. Haar boek Ultiem Beroepsonderwijs biedt een aanpak om de kwaliteit van beroepsonderwijs naar een hoger plan te tillen.,,Mijn hart ligt bij het beroepsonderwijs’’, vertelt ze. ,,Studenten zitten naar mijn mening nog veel te vaak in ruimtes met vier witte muren, terwijl het doeners zijn die kennis willen opdoen door te ervaren.

Techniekonderwijs kan leuker en actueler en DOC33 voorziet daarin. Studenten, maar ook vakmensen en zij-instromers kunnen er hun talent ontwikkelen door te werken aan opdrachten van externe partijen. Bedrijven die zich bij ons aansluiten, komen in contact met stagiairs en werknemers, maar vinden er ook inspiratie op het gebied van duurzaamheid en kunnen er terecht voor om- of bijscholing op dit gebied.’’ Installatiewerk Nederland, met zeven regionale opleidingscentra in het land, en WijTechniek en Bouwend Nederland zijn partners van DOC33.

Laagdrempelig Het duurzaamheidscentrum is fysiek gevestigd in het Alfa-college en heeft ruimtes voor ontmoeting, onderwijs, testen en onderzoek. Op een laagdrempelige manier biedt het toegang tot constructievoorbeelden, technieken en

materialentoepassingen voor circulair bouwen en specifieke apparatuur, zoals waterstoftoepassingen, warmtepompen en energieopslagsystemen. Jennifer Wessels Boer: ,,Vragen of verzoeken zijn welkom. We verzorgen activiteiten om kennis te delen en bouwen aan ons netwerk. Daar zijn ook woningcorporaties en onderwijsinstellingen voor voortgezet onderwijs, mbo en hbo bij aangesloten in een straal van zo’n vijftig kilometer rond Hoogeveen. Die regio kent een specifieke uitdaging, doordat er veel kleine bedrijven gevestigd zijn. Grote bedrijven hebben vaak een HR-afdeling om zaken als scholing te regelen, maar wij zouden dat kunnen doen voor kleine bedrijven. Er is voldoende geld beschikbaar voor scholing, dus vanwege de kosten hoeft men het niet te laten.’’

‘DOC33 is er om te experimenteren, ontdekken en beleven.’

Beeldvorming Klaas Berends en Jennifer Wessels Boer vinden dat ook ouders en het basisonderwijs een rol kunnen spelen in de toekomst van technische beroepen. Berends: ,,Veel mensen weten niet hoeveel mooie technische beroepen er zijn, waardoor kinderen er niet mee in aanraking komen. Voor meisjes geldt dat nog meer dan voor jongens. Sommige kinderen zijn van nature geïnteresseerd in techniek, andere helemaal niet, maar in de groep er tussenin zitten toekomstige techneuten. We moeten hun interesse wekken en initiatieven als Techniek Tastbaar en Sterk Techniek Onderwijs slagen daar steeds vaker in.’’ doc33.nl alfa-college.nl

ADVERTENTIE

Hybride warmtepomp is antwoord voor energievraagstuk Intergas in Coevorden is groot geworden met slimme oplossingen en het nieuwste voorbeeld daarvan is de hybride warmtepomp: een combinatie van een warmtepomp en cv-ketel. Volgens technisch directeur Peter Cool is deze bijzonder geschikt voor toepassing in bestaande bouw. „De energie die door wind of zon wordt opgewekt, wordt gebruikt voor het verwarmen van de woning en het tapwater’’, vertelt Cool. „Als de warmtetoelevering door de warmtepomp onvoldoende is, neemt de cv-ketel het over.

Hierdoor is men onder alle omstandigheden verzekerd van warm water en een aangenaam binnenklimaat. Het hybride systeem is zo geprogrammeerd dat automatisch de juiste mix van verschillende technologieën wordt ingezet, voor een maximaal energierendement en optimaal comfort.’’ De nieuwe hybride warmtepomp komt in september op de markt.

Eindoplossing Cool ziet de hybride warmtepomp als een eindoplossing. „All-electric ketels zijn vanwege de kosten voor een kleine groep beschikbaar en zij zouden daarmee alle ruimte op het elektriciteitsnet gebruiken. De rest van Nederland heeft dan nog steeds geen energiezuinige oplossing en stoot nog steeds veel CO2 uit. Onze hybrides zijn wat dat betreft een sociale oplossing.

Ze zijn betaalbaar en zorgen ervoor dat het gasverbruik tot 80 procent kan dalen, mits ze goed zijn afgesteld. Daarom sturen wij sterk op data. Wij kunnen van afstand zien hoe onze hybride ketels werken en anticiperen daarop. Om het gasverbruik naar nul te krijgen kun je er voor kiezen om nog een boiler voor warm water te plaatsen en met het beter inregelen van CVradiatoren en betere isolatiemaatregelen is ook nog winst te behalen. Daar is na de plaatsing van de hybride nog vele jaren tijd voor. Er is maar weinig gas nodig voor de hybride waterpomp en dat is uit groengas of waterstof te halen.” Juist in bestaande woningen zijn de hybride warmtepompen goed toepasbaar. Intergas heeft bij de ontwikkeling veel aandacht besteed aan het beperken van materiaal waardoor de binnenunit bijzonder compact is. „Hij kan gemakkelijk naast de CV-ketel geplaatst worden en uiteindelijk willen we het zelfs mogelijk maken dat deze binnenunit geïntegreerd wordt in de CV-ketel.’’

Peter Cool bij een CV-ketel waarvoor de besturing door Intergas ontwikkeld werd.

Foto: André Weima

Data De lange bestaansgeschiedenis van Intergas heeft kennis en ervaring opgeleverd die nu zijn toegepast bij de ontwikkeling van de hybride warmtepomp. Cool: „We onderscheiden ons door vanuit de bron te denken. Daarmee veroveren we een goede uitgangspositie op de markt.’’ Die insteek is mogelijk dankzij automatisering en het verzamelen van data. Zo sturen de Intergas CVtoestellen elke 15 seconden een berichtje dat inzicht geeft in het verbruik. „Data geeft ons een voorsprong op de concurrentie, omdat we daardoor sneller in staat zijn om betere toestellen te maken. Meten is weten. Dat geldt niet alleen voor onze toestellen, maar ook voor de energietransitie. We willen zo efficiënt mogelijk die transitie realiseren en dan heb je niets aan veronderstellingen. Zo maken we een Energiekaart van Nederland (energiekaart.intergas.nl), waarbij per wijk wordt gekeken naar de beste oplossing om energie te besparen. We koppelen openbare databronnen aan het energieverbruik en vervolgens kan worden bepaald wat de beste oplossing is, die bovendien haalbaar en betaalbaar moet zijn.”

„Onze hybrides bieden een sociale oplossing.’’

Een medewerker controleert de elektronica bij de montagelijn.

Foto: André Weima

Eigen koers Intergas werd in 2019 overgenomen door het Amerikaanse Rheem, een wereldwijd opererend bedrijf dat in Europa op zoek was naar een partner. Cool: „We hebben dezelfde visie op zaken. De slogan van Rheem is ‘innovate to lead’ en die past ons goed. Als je de techniek in handen hebt, kun je je eigen koers bepalen. Als je de techniek uit handen geeft, bepaalt een ander jouw koers. Bij Intergas ontwikkelen we alles zelf: de

warmtewisselaars, de printplaten voor het besturingssysteem, de mechanica en de software.

Onze ontwerpen worden door anderen omgezet in halffabrikaten, die door onze montagemedewerkers worden samengevoegd tot eindproduct. We hebben tal van octrooien en de warmtewisselaars die in Zuid-Duitsland gegoten worden in een matrijs, worden alleen voor ons gemaakt. Zelfs de matrijs blijft ons eigendom.

Hetzelfde geldt voor de printplaten die geautomatiseerd worden geproduceerd door een bedrijf in Eindhoven, op basis van ons ontwerp.’’ www.intergas.nl

ADVERTENTIE

‘We zijn een meedenkende bouwer’ Het zijn hectische tijden in de bouw. Niet alleen ligt er een enorme bouwopgave, denk onder andere aan de versterking in het aardbevingsgebied. Er is daarnaast een tekort aan personeel en prijzen van materialen, gereedschappen en machines stijgen tot grote hoogte. Ook talloze woningen en bedrijfspanden moeten verduurzaamd worden. Bij Van Wijnen in Groningen gaan ze de uitdagingen van deze tijd graag aan.

Balster Topper en Arnoud Gils „Het is niet voor niets dat wij ons een meedenkende bouwer noemen. Wij zijn sterk in projectontwikkeling, nieuwbouw, renoveren, transformeren en vastgoedonderhoud. Alleen met elkaar kom je tot de beste oplossingen”, zegt Arnoud Gils, die samen met Balster Topper de directie voert.

Improviseren Van Wijnen is bij allerlei en heel diverse bouwprojecten betrokken. Zoals bijvoorbeeld in Bierum. Gils:„ Daar moest in korte tijd een voormalig verzorgingstehuis worden omgebouwd voor de opvang van vluchtelingen, dat is ons in vier weken gelukt. Het was een kwestie van veel improviseren, dat vinden wij uitdagend. En natuurlijk moeten we daarbij de kosten in de gaten houden, gemeenten willen graag iets doen, maar hebben geen oneindig budget.”

Zeker in deze tijd is dat niet gemakkelijk. Immers, de prijzen van met name materialen stijgen sterk, wat ervoor zorgt dat er projecten zijn die boven budget uitkomen. „Dit is voor zowel voor ons als de opdrachtgever vervelend. Het is vooral een gevolg van onvoorziene omstandigheden”, legt Gils uit. „Wij gaan altijd in gesprek om te kijken hoe we dit kunnen oplossen. Een aanbesteding die bijvoorbeeld in 2021 is gemaakt, kan in 2022 vaak niet worden uitgevoerd. We gaan dan om tafel met onder andere de architect en andere

partijen, om te kijken hoe een project toch vlot getrokken kan worden. Dat is spannend en tegelijk vervelend, maar ook de realiteit waarin we leven. Nieuwe opdrachten schuiven door de hoge prijzen soms op, bestaande projecten worden uitgesteld, maar de meeste in gang gezette werken gaan gewoon door. Dan is het goed dat je vooraf van elkaar weet wat de consequenties zijn.”

‘Alleen met elkaar kom je tot de beste oplossingen’ Verduurzaming Ondanks de hogere prijzen gaat met name de verduurzaming van woningen en bedrijfspanden door. „De verhuurdersheffing is afgeschaft, waardoor woningbouwcorporaties meer ruimte hebben voor verduurzaming”, zegt Topper. „Daarnaast is de noodzaak er, doordat de energielasten voor bewoners enorm zijn gestegen.

Dat merken we, omdat de vraag toeneemt. We gaan daar graag mee aan de slag, omdat we al jaren woningen en appartementen verduurzamen en veel kennis hebben opgebouwd.” Als voorbeeld noemt Topper de drie studentenflats langs de rondweg in Selwerd in Groningen, die volledig zijn gestript en aan de nieuwste verduurzamingseisen voldoen.”

Aardbevingsgebied Ook in het aardbevingsgebied is Van Wijnen volop aan de slag. Zo bouwt het bedrijf momenteel 162 nieuwe woningen in OpwierdeZuid in Appingedam. Gils:„ En we gaan in Middelstum bezig, waar 41 nieuwe woningen komen.”

Samen met 5 andere aannemers is Van Wijnen vertegenwoordigd in het Bedrijfsbureau BI, dat tot taak heeft allerlei plannen uit te werken, van advies tot uitvoeringsontwerp. „Elke aannemer heeft nu twee à drie bouwstromen, waarbij die aannemer verantwoordelijk is voor een dorp of een deel daarvan. Daardoor komt de versterkingsoperatie beter op gang”, zegt Topper. „Er is nu sprake van meer continuïteit en we kunnen de versterking grootschalig aanpakken.”

Daarnaast is in de provincie Groningen het Zorgakkoord tot stand gekomen, waardoor er diverse nieuwe verzorgingshuizen gebouwd gaan worden. „Dat past uitstekend in waar wij ons mee bezig houden”, legt Gils uit. “Dat is namelijk wonen, zorg en leren.”

Spectaculair Na de bouwvakvakantie rollen de eerste woningen en appartementen van Fijn Wonen uit de nieuwe woningfabriek in Heerenveen.

“We gaan op het voormalig Suikerterrein in

ADVERTENTIE

Groningen de eerste hoogbouwtoren die in de nieuwe fabriek wordt geproduceerd, realiseren. ”, zegt Gils. “De toren wordt geheel remontabel, waardoor de onderdelen later weer elders gebruikt kunnen worden lleen de fundering blijft dan staan. Met deze toren laten we de veelzijdigheid en talloze mogelijkheden zien. Het ontwerp ziet spectaculair uit.” Uiteindelijk moeten er jaarlijks zo’n 4.500 woningen in de woningfabriek worden gemaakt, “een Grootschalige productie is noodzakelijk om corporaties, beleggers, gemeenten en projectontwikkelaars te helpen aan een oplossing voor het enorme woningtekort in ons land. En dan ook nog eens betaalbaar ”, geeft Topper aan, “echter, deze woningen en appartementen kunnen niet zomaar overal worden neergezet. Gemeenten hebben ook wensen en eisen, daar moeten we een goede mix in zien te vinden.”

Zoals bijvoorbeeld is gebeurd in de Assense nieuwbouwwijk Diepstroeten. Van Wijnen ontwikkelde en bouwde in totaal 411 gevarieerde woningen op deze locatie. „Het voorbeeld van een wijk waarin je je hele leven kan wonen. Voor elke levensfase zijn er woningen; vrijstaande woningen, rijwoningen, tweekappers of appartementen. We realiseerden er maatwerk en Fijn Wonen woningen. Daarnaast is in de wijk veel aandacht voor groen en is de structuur die er al lag gerespecteerd. Kortom, Diepstroeten is een nieuwe woonwijk, maar dat idee heb je niet. Het is een gebiedsontwikkeling waar Van Wijnen graag haar naam aan verbind. Een wijk waar je vrij en betaalbaar kunt wonen.”

Dynamisch Gils: „Wij houden ons met allerlei projecten bezig, van groot tot klein. Van een gebiedsontwikkeling met 400 woningen tot een versterking van een boerderij in het aardbevingsgebied. Dat maakt ons werk divers en dynamisch. We denken altijd mee met de opdrachtgever, waarbij we ernaar streven binnen het budget te blijven. Ja, je mag

De Broedplaats Groningen

ons wat dat betreft een meedenkende bouwer noemen. Zeker in deze tijd is dat een voorwaarde om te komen tot oplossingen waarmee de opdrachtgever tevreden is. Daarom willen we graag zo vroegtijdig mogelijk met elkaar om tafel, zodat we daadwerkelijk kunnen meedenken over de beste oplossingen.”

Het feit dat Van Wijnen tijdens projecten met vaste partners werkt, zorgt voor concurrerende prijzen. Topper: „Zo hebben we de verduurzaming van de derde studentenflat in Selwerd sneller

kunnen realiseren dan de eerste flat. Dat komt omdat onze vaste partners onze aanpak kennen.

Dat geeft rust en zorgt voor kostenbeheersing, terwijl we daardoor ook continu verbeteringen kunnen doorvoeren. Samen met de partners kijken we altijd hoe het slimmer en beter kan, dat maakt ons sterk en krachtig. En daar profiteren onze klanten van.” www.vanwijnen.nl/locaties/groningen

Het Slot van Diepstroeten

ADVERTENTIE

Oldenboom: specialist in hernieuwbare en natuurlijke bouwmaterialen Een gezond binnenklimaat voor wonen en werken begint met de keuze voor hout en andere natuurlijke materialen. Oldenboom Hout en Plaat is importeur, bewerker, leverancier en partner voor hout en plaat. Erkend specialist in biobased en ecologisch bouwen. Jeroen Scholtens en Halbe Vlietstra van vestiging Oldenboom Meinesz in Harlingen over de omslag naar beter bouwen voor mens en milieu.

Oldenboom is een onafhankelijk familiebedrijf in hout en plaat sinds 1907. Het bedrijf heeft een rijke geschiedenis in hout: in soorten, bewerken, leveren, importeren en verkopen. Namens de vierde generatie van het familiebedrijf draagt Joanna Oldenboom met algemeen directeur Toby Frazer een duidelijke visie uit: een bijdrage leveren om gezond en ecologisch bouwen mogelijk te maken met hernieuwbare grondstoffen en natuurlijke materialen.

Oldenboom is de laatste jaren gevestigd op twee locaties, Doetinchem en Harlingen. In Harlingen zijn vestigingsleider Jeroen Scholtens en bouwbioloog Halbe Vlietstra trots op wat zij met hun producten en kennis als natuurzaam partner voor de bouw kunnen bijdragen.

Jeroen Scholtens: „We kunnen veel beter voor het milieu en veel gezonder voor mensen bouwen als we dicht bij de natuur blijven. Dat vinden we al heel lang vanuit onze historische rol als leverancier en bewerker van hout. De laatste jaren heeft Oldenboom zich ontwikkeld als specialist in gezond en ecologisch bouwen. We zijn bij veel initiatieven betrokken, zitten aan tafel als biobased en ecologisch bouwen aan de orde is.

We hebben de ervaring en kennis, het netwerk, de materialen en de machines. Vanuit continuïteit en werkgelegenheid investeert Oldenboom in bestaande en nieuwe producten en in het leveren van maatwerk voor de houtbouw, industrie en aannemerij. Samenwerken en kennis delen is van groot belang: het is de enige manier om de bouw te vergroenen.”

Natuurlijke materialen laten een gebouw ‘ademen’ In Harlingen zie, voel en ruik je hout, niet in het minst omdat op deze locatie het meeste hout binnenkomt. „Hout is wat en wie we zijn. Dat begint met het op voorraad hebben en kunnen leveren van goed hout uit duurzaam beheerde bossen. We zijn in staat om iedere gewenste bewerking van hout te adviseren en te maken.

Zelf hout bewerken, is een nadrukkelijke keuze: wij zijn de specialist waar je dat van mag verwachten. Hout als fundamenteel bouwmateriaal ontwikkelt zich nog steeds en wat we leveren is steeds duurzamer, bijvoorbeeld door natuurlijke bewerkingen zoals het thermisch verduurzamen. Daardoor gaat hout veel langer mee en wordt het steeds interessanter voor een breed aantal toepassingen. Naast de ontwikkelingen van hout en plaatmateriaal, neemt het aantal hout-gerelateerde bouwproducten toe. Biobased isolatiematerialen bijvoorbeeld van houtvezel, hennep, bermgras, cellulose en katoen zijn natuurlijke materialen die hernieuwbaar en dampopen zijn, ze laten een gebouw ‘ademen’. We hebben ons gespecialiseerd in gezond en ecologisch bouwen met alle materialen en kennis die daarvoor noodzakelijk is.”

Pionier op dat gebied is Halbe Vlietstra. De adviseur biobased bouwen werkt al veertig jaar voor Oldenboom. Vijftien jaar geleden werd hij voor het eerst betrokken bij een biobased bouwproject. Een aantal jaren later heeft hij de opleiding tot bouwbioloog gevolgd, waarmee hij

Jeroen Scholtens en Halbe Vlietstra

een van de eerste bouwbiologen van Nederland werd. „Het is een van oorsprong Duitse opleiding die zich richt op het creëren van een gezond binnenklimaat van gebouwen. Kortgezegd: een gezond binnenklimaat heeft een enorm positief effect op de gezondheid en het welzijn van mensen. Om dat te bereiken verwerk je zoveel mogelijk natuurlijke materialen in een gebouw en dus geen materialen die giftige of niet-natuurlijke stoffen bevatten. Nu hebben we inmiddels bij Oldenboom al elf collega’s die zijn opgeleid volgens de visie en principes van de bouwbiologie en vanuit die expertise kunnen adviseren over materialen, constructies en mogelijkheden. De laatste paar jaar neemt de belangstelling in de markt en in de maatschappij voor alles dat met ecologisch bouwen te maken heeft, sterk toe.”

Een gezond binnenklimaat gaat niet over techniek „We merken dat er vanuit de markt, van architect tot ontwikkelaar en aannemers, heel veel vragen zijn. De grootste uitdaging voor natuurlijke materialen heeft te maken met de toepassingen in de bouw. Wat kan ik ermee en hoe construeer ik een dak of gevel met die natuurlijke materialen die voldoet aan het Bouwbesluit? We zijn in Nederland gewend om technische oplossingen aan te reiken voor ieder probleem dat we daarvoor zelf hebben gecreëerd. We gaan in het Bouwbesluit uit van RC- waarden, maar die leiden niet tot het meest gezonde binnenklimaat.

Je wilt het niet alleen warm hebben in de winter en koel in de zomer, je wilt ook gevrijwaard worden van geluid van buitenaf. En je wilt graag een goed ademend huis, dus een huis waar de vochthuishouding op orde is. In Nederland worden op grote schaal niet-natuurlijke materialen in gebouwen toegepast, om vervolgens met technische oplossingen het binnenklimaat zo goed mogelijk te verbeteren. Die denkwijze ligt vast in regels en voorschriften en dus is het een uitdaging om aan te tonen dat je een gezonder binnenklimaat kunt bereiken, door gebruik te maken van de juiste natuurlijke materialen. Het heeft alles te maken met het verschuiven van kosten: de eventuele meerkosten door het gebruik van louter natuurlijke materialen wegen ruimschoots op tegen de steeds verder stijgende kosten van technische en installatietechnische aard in de traditionele bouw.”

De tijd is rijp voor de omslag naar gezond bouwen voor mens en milieu, zeggen Jeroen Scholtens en Halbe Vlietstra van Oldenboom. „Daarbij is kennisoverdracht en scholing enorm belangrijk.

Biobased bouwen verdient een volwaardige plek in de keten en dus ook in het onderwijs. Ons motto is daarom: kennis is macht, kennis delen is kracht. Vergroenen van de bouw doe je samen.

Beter en gezonder bouwen en renoveren begint met kennis delen en samenwerken. Dat is waar Oldenboom voor staat.” www.oldenboom.nl

ADVERTENTIE

‘Wat je doet, moet goed zijn’ Schaalbare kwaliteit met aandacht voor detail. Erik Schot van Joost van Kimmenaede van Blue Banner RED ontwikkelen, creëren en realiseren woningbouwprojecten. Mannen met uren op de teller die energie krijgen van wat ze het liefste doen. “We kunnen nu laten zien wat we kunnen.”

„Het is een spel van alliteratie en kleur”, legt Joost van Kimmenaede uit over de naam en het logo van Blue Banner RED (een afkorting van Real Estate Development). Het bureau ontstaat in 2016. Met Erik Schot en toenmalig partner Gerrit Veldhuizen richten ze zich na tal van directiefuncties binnen bouw- en ontwikkelbedrijf Van Wijnen op een nieuwe toekomst. „Het was tijd om iets nieuws te beginnen met alle ervaring die we samen hadden. Met meer vrijheid en met meer mogelijkheden om ontwikkelprocessen van begin tot eind vorm te geven. Dat we dat doen vanuit kantoren in Leeuwarden en Baarn, is gerelateerd aan onze woonplaatsen. En we houden kantoor in onze eigen projecten. In Leeuwarden is dat in een van de panden van het voormalige Fries Museum aan de Turfmarkt. We richten ons vooral op het initiëren, ontwikkelen en realiseren in Noord-Holland, de polders, Groningen en Friesland.” Blue Banner RED richt zich op zowel nieuwbouw als herontwikkeling van bestaande locaties en (bedrijfs)gebouwen. Erik Schot: „We willen bijdragen aan verbetering van de omgeving. Voldoen aan de woningbehoefte betekent een grote opgave en wij richten ons daarbinnen op passende, smaakvolle, kleinschalige projecten van gemiddeld 20 tot 75 woningen met oog voor detail. Aandacht en kleinschaligheid maken projecten beter.

Duurzaamheid, betaalbaarheid en kwaliteit staan bij ons centraal.”

De gerealiseerde en in ontwikkeling zijnde projecten zijn zowel in stedelijke als meer plattelandsomgeving. „Waar is behoefte aan, waar liggen kansen?”, maakt Joost van Kimmenaede bij de start van het denken duidelijk. „Vastgoedontwikkeling is een samenspel en een kwestie van lange adem. Wij kunnen ons geduld goed en lang bewaren. Ons netwerk is groot en betrouwbaar. We kennen de klappen van de zweep en we zijn niet bang voor complexe trajecten. We begrijpen wat kan en wat er niet kan. We komen ook niet even langs om de krenten uit de pap te halen. Wat je doet moet de omgeving beter maken en bijdragen aan de woonkwaliteit van mensen. Je hebt als ontwikkelaar een verantwoordelijkheid en die moet je serieus nemen. Daarom leren we van ieder project; het kan altijd een volgende keer weer beter. We worden langzamerhand gezien en we kunnen ook wat laten zien. We richten ons op wat we kunnen: Blue Banner zal geen complete woonwijken ontwikkelen, we richten ons op het kleinschalige, want dat is wat we aankunnen. En het houdt ons flexibel en spreidt het risico.”

Het is een kwestie van rekenen Blitsaerd Haven, de voormalige Fries Museumlocatie, projecten aan De Klamp en de Overijsselselaan, aan het Naauw in Leeuwarden.

De Creek in Heerenveen, de 3 van Sminia in

Burgum, Driemaster in Meerstad, de Sweach in Beetsterzwaag, Nijstad in Vries: het is duidelijk wat Blue Banner RED kan. Op de lijst van te ontwikkelen projecten staan onder andere de Bogermanhof in Wommels, Swingmaparc (de voormalige GGZ-locatie Swingmahuis) in Leeuwarden, Wetterwille in Drachten, De Oudvaart in Sneek en de Remise in Stiens. Erik Schot: „Bij die laatste heeft wel even geduurd voor we zagen wat er mogelijk was. Het is heel begrijpelijk dat veel mensen oudere, markante gebouwen het allerliefst voor hun omgeving willen behouden. De kunst is te kijken wat er mogelijk is: hoe kun je waarde toevoegen, welke functie kun je het geven op een zodanige manier dat het kwalitatief is en uit kan? De businesscase moet kloppen, het is een kwestie van rekenen. Bij de Remise in Stiens zijn onze ogen geopend door de architect. Toen hij zijn tekeningen op tafel legde, zagen we wat er mogelijk was. Het is een samenspel en ik ben blij dat het gelukt is. We zitten nog aan het begin, maar duidelijk is dat het monumentale gebouw nu een woonfunctie krijgt die voorziet in lokale woonbehoefte. Naar verwachting komen er 25 tot 30 woningen in. Het gaat om de mix: het moet kunnen, het moet goed vallen bij omwonenden en gemeente, wat je doet moet goed. Het zijn mooie processen, waar we veel energie van krijgen.”

Mooie transformaties Joost van Kimmenaede: „Bij het project Wetterwille in Drachten, de voormalige Friese Poort-locatie en bij de herontwikkeling van het oude politiebureau in Grou zie je dat ook. Wat je doet moet goed zijn, het moet kloppen. Gelukkig hebben we heel wat uren op de teller staan, we begrijpen wat kan of niet kan.” Recent stapte Blue Banner RED in Emmastate, het voormalige kantoor van het PEB aan de Leeuwarder Emmakade. „Dat proces is nog maar net begonnen, we zitten in de beginfase van gesprekken met omwonenden. Het is een heel bijzondere locatie met een rijke geschiedenis, die zich prima leent voor ontwikkeling naar meer woonfunctie.”

Mooie transformaties wisselen ze het liefst af met nieuwbouwprojecten. Die mix past bij de aard van de mannen en hun bedrijf. Elkaar aankijkend: „We zijn er niet om met een paar jaar alweer weg te zijn. Het gaat om de lange adem en daarom moet je doen wat bij je past. De markt is nu heel wiebelig, het zal op een paar punten wel weer vastlopen en dan is het zaak je rust te bewaren.

Het komt wel weer goed als het vastloopt, dat vertrouwen moet je hebben in dit vak. We doen en blijven doen wat we leuk vinden: dit is wat we kunnen, hier krijgen we energie van. En dan kun je het lang volhouden!” www.bluebanner.nl

ADVERTENTIE

‘Wij durven echt anders te denken’ Toen Style26 in 2018 naar het voormalig Suikerunieterrein in Groningen verhuisde was er nog bijna niets. „Niemand wilde hier naartoe”, zegt Jurian Zijlstra van Style26. Dat beeld is anno 2022 drastisch veranderd. Het terrein bruist van de activiteiten, experimenten en creativiteit. Precies de omgeving waarin Style26, Ambassadeurs van interieurs, zich prima thuis voelt. Bij Style26 durven ze anders te denken, met oog voor duurzaamheid, en dat leidt vaak tot verrassende oplossingen. „Wij maken de inrichting van een gebouw echt toegankelijk, altijd vanuit de gedachte van wat de klant wil.”

Als voorbeeld noemt Jurian het kantoor waarin de uitgever van deze krant is gevestigd. „Er zitten inmiddels meerdere bedrijven, maar elk kantoor ziet er anders uit. En daarmee lijkt het wel een beetje op dit voormalig Suikerunieterrein.”

Stadslab Style26 was in 2018 één van de eerste huurders op het voormalig Suikerunieterrein met een serieus plan. Dat begon in het Stadslab. Het werd min of meer de kraamkamer voor ideeën en plannen die Jurian destijds met zijn voormalige compagnons had. Zo werden van diverse containers de mooiste kantoren gemaakt, vormen 3 containers de basis voor een professionele keuken, is er een meubelmakerij gevestigd en is er een soort Grand Café ruimte en tijd voor de innerlijke mens. „De grote deuren naar het terras kunnen open, waardoor er een podium ontstaat.”

Zeg Kadepop en veel mensen weten wat dat betekent. Dat is dus het Stadslab. „Alles wat hier staat heeft een functie gekregen.” Tot tevredenheid van de gebruikers. „Er is hier altijd reuring”, zegt er een, „dat is niet erg, ik zit hier liever dan in een saai kantoor langs de snelweg.”

Hoewel Style26 die dan wel weer aantrekkelijk kan verbouwen tot een unieke werkomgeving.

Al snel na de komst van Style26 volgden meerdere bedrijven, waaronder een IT-bedrijf, een makelaar, maar ook creatievelingen, kunstenaars, etcetera. Je kunt er sporten, eten en drinken, feesten, je kunt in het oude Zeefgebouw congressen, vergaderingen, bijeenkomsten en beurzen houden en zo kunnen we nog wel even doorgaan. In 2020 verhuisde Style26 naar een

Duurzaamheid speelt in alles wat Style26 doet een rol. Logisch dat het bedrijf ambassadeur is geworden van Inbuilding. Jurian:„ Elk gebouw met een lift heeft een ventilatiegat in het dak, waardoor veel warmte en energie verloren gaat. Inbuilding heeft daarvoor een slimme klep ontwikkeld, de Enev-kit.

Makkelijk te installeren en de terugverdientijd ligt tussen de anderhalf en vier jaar.” Met de huidige energietarieven is dat eerder korter dan langer. Meer informatie: www.inbuilding.nl

nieuw kantoor, dat volledig uit gebruikte materialen en duurzaam geproduceerde materialen is opgebouwd. „Daarmee zetten we een volgende stap in de manier waarop wij willen werken. Wij zijn geen dozenschuiver en willen ook voor het interieur bij klanten zoveel mogelijk gebruikte materialen toepassen of producten die duurzaam zijn geproduceerd.” Het is niet voor niets dat Style26 vergelijkbare kantoorgebouwen op het voormalig Suikerunieterrein heeft ingericht.

Hapklaar „We zijn een design & build bedrijf dat er voor zorgt dat het gebouw, het interieurontwerp en de technische installaties naadloos in elkaar overgaan. Vaak moeilijke processen, die wij hapklaar maken om te realiseren. Wij zorgen dat het toegankelijk wordt. Daarin nemen we de klant van A tot Z mee en vertalen datgene wat hij of zij wil.”

termijn goedkoper dan producten die van ver weg komen. En dan noem ik nog niet eens de gevolgen voor het milieu.”

Bewuste keuze Op de vraag of de markt klaar is voor een verduurzamingsslag, antwoordt Jurian:„ We hebben geen keuze. We mogen de planeet niet kapot maken en zullen maatregelen moeten nemen om dat te voorkomen. Iedereen kan daar een bijdrage aan leveren, op kleine of grote schaal, maar doe in elk geval iets. Ons kantoor hebben we niet voor niets op een duurzame manier ingericht en gebouwd, dat was een bewuste keuze. We willen laten zien hoe mooi je een pand kunt inrichten met gebruikte materialen. Wij hebben er daardoor een mooier pand van gemaakt, waarbij niets standaard is.

Maar wel met oog voor details en op een professionele manier. Dat is waar Style26 voor staat.”

De woorden duurzaamheid en hergebruik van materialen worden bij Style26 met hoofdletters geschreven. „Als men op het Provinciehuis het dak wil vervangen en de houten gordingen wil hergebruiken voor het maken van meubels, dan is men bij ons aan het juiste adres. We hebben het huidige lounge meubilair in de gangen in samenwerking met een sociale werkvoorziening gemaakt. Wil je materialen hergebruiken, dan heb je handjes nodig, daar moeten we energie insteken.”

Graanrepubliek Zo is Style26 op dit moment ook betrokken bij de Graanrepubliek in Bad Nieuweschans. In opdracht van de Graanrepubliek vertaalt Style26 momenteel het interieurontwerp van Spring Studio. „Eten, drinken, gezelligheid en werken met grondstoffen die uit de omgeving afkomstig zijn. Dit is de wereld waar we naartoe moeten.”

Het maatwerk meubilair wordt door Style26 samen met interieurbouwer Team2 in Leek verzorgd. Groningse bomen die vanwege veiligheidseisen omgekapt moesten worden, worden toegepast in het interieurontwerp. De planken worden van gerecyclede windmolenwieken gemaakt. „Zo maken we van op het oog overbodig materiaal nieuwe producten.

Dat kost meer handelingen, maar is op de lange

Jurian Zijlstra www.style26.nl www.wijzijnstyle26.nl

ADVERTENTIE

Schildersvakopleiding Assen zorgt met partners voor nieuwe aanwas Wie de fijne kneepjes van het schildersvak wil leren en het werkveld wil betreden met een erkend diploma kan terecht bij Schildersvakopleiding Assen. Bij dit samenwerkingsverband worden elk jaar nieuwe schilders opgeleid voor grote en kleine bedrijven die lid zijn van het samenwerkingsverband. hanteren van kwast en verfroller. Het beroep bestaat naast schilderen uit glaszetten, behangen, spuittechnieken en houtrotreparaties. „Wij leiden breed op en specialisatie is later altijd mogelijk.

Sommige schilders vinden de afwisseling in hun werk prettig, anderen vinden bijvoorbeeld glas zo interessant dat ze zich uitsluitend daar mee bezighouden. Spuittechnieken worden waarschijnlijk steeds belangrijker. Door te spuiten kan veel tijd bespaard worden. Met zorgvuldig afplakken is vaak in één handeling het gewenste resultaat te bereiken, hetgeen tijdsbesparing oplevert ten opzichte van andere applicatiemethodes en daar is in de huidige markt veel vraag naar. We besteden hier tijdens de opleiding dan ook veel aandacht aan.’’

Directeur Jon Bakema: „We benutten alle mogelijkheden om mensen te enthousiasmeren voor het prachtige vak van schilder.’’ Foto’s Andre Weima

Bedrijven in de sector hechten veel waarde aan goed opgeleid personeel en dragen sinds 1989 hun steentje bij via de Schildersvakopleiding. Ook branchevereniging OnderhoudNL en SBB (Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) zijn volgens directeur Jon Bakema onmisbare partners. „Samen zorgen we voor nieuwe aanwas in het schildersvak en vanuit onze eigen achtergrond zijn we daar bevlogen mee bezig’’, vertelt Bakema.

De opleiding tot schilder is een zogenaamde BBLopleiding, wat staat voor Beroeps Begeleidende Leerweg. Dat betekent dat werken en leren wordt gecombineerd. De leerlingen werken gemiddeld vier dagen per week en gaan één dag per week naar school. „Om leerlingen op te leiden tot schilder op MBO-niveau 1, 2, en 3 werken wij samen met het Drenthe College. Daarnaast bieden we de mogelijkheid tot het behalen van een niveau 4-diploma Ondernemer of Uitvoerder in samenwerking met opleider Nimeto. Alle lessen worden verzorgd in Assen. De bij ons aangesloten schildersbedrijven zijn gevestigd in Drenthe en Groningen. We bieden daarnaast kansen aan zijinstromers en werken op dat gebied prettig samen met gemeenten en UWV.”

‘Leermeesters en instructeurs zijn enorm bevlogen.’

Leermeesters Leerlingen hebben een leer- en arbeidsovereenkomst met Schildersvakopleiding Assen, waardoor zij niet alleen leerling maar ook werknemer zijn. Bakema: „We vinden

werknemersvaardigheden, arbeidsethos en zakelijk sociale normen en waarden erg belangrijk. Het vak van schilder is een sociaal beroep, dus we geven onze leerlingen zoveel mogelijk handvatten mee voor de omgang met werkgevers en klanten. Wij besteden veel aandacht aan onze Beroeps Praktijk Vorming. Wij bezoeken de leerling op de werkplek en brengen samen met hun leermeester de voortgang in kaart. Leermeesters, de vakmensen bij het leerbedrijf die de leerling wegwijs maken in de praktijk, zijn goud waard tijdens de opleiding.

Samen met branchevereniging OnderhoudNL zorgen we ervoor dat zij hun belangrijke taak kunnen uitvoeren. We prijzen ons gelukkig met leermeesters die het geweldig vinden om hun kennis en kunde over te brengen. Diezelfde bevlogenheid zien we overigens bij onze instructeurs, die de praktijklessen op school verzorgen.’’

Winterscholing In de eerste maanden van het jaar krijgen leerlingen altijd een alternatief programma aangeboden. Ze combineren hun werk bij het leerbedrijf dan met de winterscholingsperiode, die bestaat uit trainingen op alle vakgebieden, maar ook bijvoorbeeld veiligheidscursussen en hoogwerkertrainingen. „Vanaf niveau 3 gaan we echt de breedte in; cursussen in communicatie, afhangen van ramen en deuren, stukadoren, glasin-lood maken en één of meer excursies naar bijvoorbeeld een verffabriek staan dan op het programma.”

Wat veel mensen volgens Jon Bakema niet weten, is dat het schildersvak meer behelst dan het

Enthousiasmeren Omdat de vraag naar vakschilders groot is, steekt Schildersvakopleiding Assen veel energie in het enthousiasmeren van leerlingen in het voortgezet onderwijs. Bakema: „Wij geven presentaties op diverse scholen maar organiseren ook doeactiviteiten, zoals carrousels bij ons in de werkplaats. Leerlingen van bijvoorbeeld het VMBO of Praktijkonderwijs kunnen dan kennismaken met diverse onderdelen van het vak.

Voor docenten en decanen uit het voortgezet onderwijs houden we masterclasses. Gedurende een intensieve maar zeer leuke dag gaan ze zelf aan de slag met schilderen, behangen, glas snijden en decoratieve technieken zodat zij dit weer kunnen overbrengen op hun leerlingen.

Verder zijn we natuurlijk betrokken bij projectmatige initiatieven, zoals Sterk Techniek Onderwijs en festivals als Techniek Tastbaar.’’ onderhoudnlopleidingen.nl/assen/

Instructeur Chris aan het werk met een aantal leerlingen.

ADVERTENTIE

’Jonge Ondernemersprijs erkenning van onze ontwikkeling’ Wortmann Milieutechniek in Emmen is de afgelopen jaren stevig gegroeid. In omvang en in betekenis. Van nieuw tot refurbished en full service en transport. Potentie in perscontainers en persoonlijke groei. Het woord is aan Max, winnaar van De Jonge Ondernemersprijs 2021.

Max Wortmann stapt in 2017 in het bedrijf van zijn vader, die dertig jaar geleden begint met de in- en verkoop van machines voor afvalverwerking. De verkoop wordt uitgebreid

met technische ondersteuning. Met de tijd komen grotere reparaties, meer revisies, eigen productie en een eigen transporttak.

Wortmann Milieutechniek groeit in ‘perscontainers’ en Max groeit van jongs af aan mee. ,,De afgelopen jaren zijn we in een stroomversnelling gekomen”, vertelt Max Wortmann. ,,Van de charme van een kleine werkplaats en veel zelf doen, zijn we geprofessionaliseerd en gedigitaliseerd. Met de nieuwbouw aan de Charles Darwinstraat te Emmen hebben we een mijlpaal bereikt, kunnen we verder groeien en vergroenen in al onze bedrijfsprocessen. We zijn completer en flexibeler geworden en kunnen we door digitalisering sneller en beter inspelen op vraag en aanbod. Naast nieuwe machines groeit de markt voor gebruikte perscontainers. ‘Refurbished’ is een belangrijke markt voor ons geworden, in Nederland en in Europa.” En bovendien dragen we op die manier ons steentje aan de circulaire economie.

Krant of magazine drukken?

Wij zijn Mediahuis Noord Grafisch Bedrijf.

Voor al jouw drukwerk!

Meer informatie of een offerte nodig?

T 058 - 284 53 46 E grafischbedrijf@mediahuisnoord.nl I www.mhngrafischbedrijf.nl

,,De stappen die we hebben gezet, ervaar ik als een ontdekking van mezelf. Het bedrijf en ik zijn samen gegroeid. Ik heb de afgelopen paar jaar een parttime masterstudie op Nyenrode Business Universiteit gedaan en dat heeft mijn inzichten enorm verruimd.

Ik wilde vanaf het begin het beste ervan maken en mijn studie heeft me geholpen dat concreet en toekomstbestendig te maken.

Ruimte scheppen met nieuwbouw, ruimte voor ontwikkeling van het bedrijf en de mensen die hier werken.”

Wortmann vervolgt: ,,Onze betekenis is groter geworden, we zijn een landelijk speler die meer volume aankan, klantspecifieke oplossingen levert en samenwerkt met partners. We zijn nu een compleet technisch full servicebedrijf. Door de urgentie voor vergroening groeien onze kansen als inspirerend partner in afvalpersen en als een veelzijdige omgeving om in te werken, stage te lopen en jezelf te ontwikkelen. De Jonge Ondernemers Prijs zie ik als eervolle erkenning van onze ontwikkeling en betekenis.”

ADVERTENTIE

‘Samen kom je tot het beste ontwerp’ In Drachten wordt op dit moment een bijzonder pand gerealiseerd op het terrein van ziekenhuis Nij Smellinghe, namelijk een duurzaam houten schoolgebouw. Hier integreert de zorg met het onderwijs van ROC De Friese Poort. Verantwoordelijk voor het ontwerp is VMEZ Architecten in Drachten en volgens architect Lolke Wijtsma is het een uniek project. „Het is in de bouwwereld nog niet vanzelfsprekend dat er in hout wordt gebouwd.”

De bouw van het onderwijspand is inmiddels in een vergevorderd stadium. De oplevering is op 23 september aanstaande en medio oktober kunnen de eerste leerlingen er hun deeltijd mbo-opleiding Zorg en Welzijn en de nieuwe opleiding Sustainable Hospitality Management volgen.

Fijn werken VMEZ Architecten maakte al meerdere ontwerpen voor Nij Smellinghe. Wijtsma vertelt: „Recent ontwierpen we het nieuwe operatiecomplex en we denken graag mee over bijvoorbeeld een zonnedak boven de parkeerplaatsen, slimme functionele indelingen en verduurzaming van de gevels. Het gaat dan om technisch verduurzamen maar ook over beleving.

Zo kregen de operatiekamers elk een grote glasruit zodat het er fijn werken is. Die belevingskwaliteit is belangrijk voor medewerkers en bezoekers, maar daglicht, buitengevoel en groen hebben ook een bewezen positief effect op het herstel van patiënten. Dat doen we dus ook bij nieuwe afdelingen op de Intensive Care.”

Personeel in de zorg Integratie van onderwijs en zorg is goed voor het onderwijs, maar natuurlijk ook voor de zorg. Het restaurant vormt de verbinding en is een interessant ontmoetingsgebied voor kennisontwikkeling. Hier halen de leerlingen hun kop koffie, maar bevindt zich ook een auditorium met lezingen rondom ontwikkelingen in de zorg.

Die verbinding tussen onderwijs en ziekenhuis is natuurlijk prachtig.

Circulair Ziekenhuis Nij Smellinghe is gebouwd in een kolommenstructuur en dat blijkt ontzettend toekomstbestendig, omdat het allerlei verschillende indelingen toelaat. Ook de indeling van het nieuwe schoolgebouw is zo bedacht dat het in de toekomst relatief eenvoudig kan veranderen. „Materialen worden in de toekomst schaars en daarom willen we nu al graag producten hergebruiken. Dat doen we hier bijvoorbeeld met oude gipsplaten als eerste laag

Het houten casco in aanbouw. Foto: Martijn Heemstra in de wanden, deurkrukken kunnen we oogsten en opnieuw inzetten en ook de bestaande gevelplaten van het ziekenhuis hergebruiken we in de nieuwe gevels.”

‘Alleen in hout bouwen zie je nog niet zo vaak’ Bouwen met hout De keuze voor bouwen met hout was snel gemaakt, ook al is het iets duurder dan bouwen op de traditionele manier. „Je hebt het over duurzaamheid, de CO2-footprint, dit gebouw is 100 procent toekomstbestendig. We hebben een vergelijk gemaakt met traditionele bouw en door rekening te houden met de mogelijkheden en onmogelijkheden van hout hebben we de meerkosten kunnen beperken tot 5%.” „Als architect zijn wij niet koppig of star, integendeel. We werken graag samen, dat zit in onze genen. Knelpunten pakken we op. We moeten er met elkaar uitkomen. Daarbij laten we graag zien wat bepaalde beslissingen voor gevolgen kunnen hebben.”

Bouwen in hout brengt wel beperkingen met zich mee, met name op het gebied van overspanningen en daar moest uiteraard rekening mee worden gehouden. Een uitdaging noemt Wijtsma dat. Hij spreekt van een indrukwekkend gebouw. „Alleen in hout bouwen zie je nog niet vaak, dit is bijzonder om te zien. Het gaat niet alleen om de kolommen en de balken, maar ook de vloeren en de wanden zijn van hout. Voor een circulaire toekomst met hergebruik van materiaal is het mengen van materialen onhandig. Daarom

De contouren van de houten trap worden zichtbaar Foto: Martijn Heemstra

VMEZ Architecten kent een breed scala aan opdrachtgevers, afkomstig uit de zorg, onderwijs, wonen, sport, overheid en MKB.

ontwerpen we demontabel en worden bijvoorbeeld de installaties niet ingebouwd maar hangen ze vrij aan het plafond. Door de materialen niet te vermengen, kunnen ze relatief eenvoudig weer uit elkaar worden gehaald.”

Ambitieus „Zulke ideeën komen op in het ontwerpproces en die bespreek je vervolgens in het ontwerpteam met de opdrachtgevers. Zowel het ziekenhuis als ROC De Friese Poort zijn ambitieus als het gaat om duurzaamheid. Samen kom je dan tot het beste resultaat. Ja, ik verwacht dat er in de toekomst meer met hout wordt gebouwd. We zijn nu bijvoorbeeld bezig met een hoogbouw appartementengebouw dat we CO2 neutraal willen ontwerpen.” „De nieuwe duurzame gevels zijn goed bestand tegen het Nederlandse klimaat. Het gebouw is energiezuinig en onderhoudsvriendelijk.

Zonwerende ramen gaan oververhitting tegen en we hergebruiken bestaande gevelplaten. Met het nuttig hergebruik van bestaande materialen werken wij aan een betere toekomst. Daar halen wij als VMEZ onze energie uit.” www.vmez.nl

ADVERTENTIE

Dé speler in de energietransitie VolkerWessels bedrijven Visser & Smit Hanab, Visser & Smit Bouw en KWS Infra willen een nadrukkelijke rol spelen in de energietransitie en werken hier gezamenlijk aan. Daarvoor beschikt het bedrijf zelf over alle noodzakelijke specialismes. Visser & Smit Bouw in Groningen met bouw, KWS voor het infrastructurele deel en Visser & Smit Hanab heeft alles in huis voor leidingwerk en bekabeling. „Juist in deze tijd is dat een voordeel”, legt René Hartman, directeur Visser & Smit Hanab / BU Pipelines & Industry / Noord, uit. „Klanten zien de beperkingen van de capaciteit in de markt en zijn op zoek naar een partner die alle specialistische kennis in huis heeft.” Dan komt al snel VolkerWessels in beeld.

VolkerWessels is een familiebedrijf en bestaat uit meer dan 130 werkmaatschappijen, elk met een eigen directie, specialisme, naam en logo. Drie kernwaarden staan centraal binnen VolkerWessels: veiligheid, duurzaamheid en integriteit. Daarnaast is er veel aandacht voor innovatie en digitalisering.

Eemshaven - Delfzijl Visser & Smit Bouw, KWS en Visser & Smit Hanab zijn samen momenteel veelvuldig in de omgeving Eemshaven – Delfzijl actief. De ontwikkelingen in deze regio op het gebied van energietransitie, bio based economy en waterstof trekt veel nieuwe bedrijven. VolkerWessels is bij talloze projecten betrokken. „Dat komt onder andere omdat we veel expertise zelf in huis hebben”, geeft Jos Roewen, directeur Visser & Smit Bouw vestiging Groningen aan. „Voorheen werden bijvoorbeeld vaak ingenieursbureaus ingeschakeld om een plan voor een project te ontwikkelen. Nu doen we dit zelf of werken we samen met een ingenieursbureau. Op het gebied van techniek kunnen we alles zelf, van engineering tot uitvoering en van constructie tot onderhoud. Omdat we veel eerder in beeld komen bij klanten noemen we dat ook wel de voorwaartse integratie.” „Meestal is één van de drie ondernemingen in de lead”, gaat Hartman verder. „KWS is dat bijvoorbeeld bij de bouw van een datacenter en bij een ander project kan dat Visser & Smit Bouw zijn of Visser & Smit Hanab. Vervolgens wordt er een geïntegreerd bouwteam samengesteld van de verschillende bedrijven, die het gehele proces voor haar rekening neemt.” Samen werken staat bij het bedrijf voorop. „We streven naar optimalisatie waarbij alles perfect op elkaar wordt afgestemd. Vanwege onze capaciteit kunnen we zo efficiënt mogelijk werken. De ‘schotten’ zijn er tussenuit gehaald, de klant heeft één aanspreekpunt en dat is duidelijk en werkt beter en sneller.

Jos Roewen en René Hartman Naast energie is het bedrijf in verschillende andere marktsegmenten actief, zoals chemie, gas, food en water. Hartman: „Zo zijn we gezamenlijk met waterbedrijven in gesprek voor projecten over bijvoorbeeld het grondwaterpeil. Deze projecten kunnen wij multidisciplinair aanvliegen en dat maakt ons uniek. Met klanten als Gasunie werken we samen aan diverse projecten, onder andere gericht op het aanpassing van bestaande (gas) infrastructuur, maar ook op de energietransitie. Daar spelen we een behoorlijke

rol in. Het is voor bijna iedereen een nieuwe wereld, maar wel een waarin heel veel gaat gebeuren.”

Prefab Om opdrachten snel, gedegen en goed uit te kunnen voeren, beschikt Visser & Smit Bouw over een grote prefab beton fabriek. Roewen:„ Allerlei onderdelen worden hier gefabriceerd en getest, voordat het op locatie komt. Het voordeel daarvan is dat we zeker weten dat het werkt.

Bouw mengstation, project stikstoffabriek Zuidbroek, gebouwd door de combinatie CMZ2 (Combinatie Mengstation Zuidbroek 2 / = combinatie Visser & Smit Hanab + A. Hak). Voor deze combinatie is Visser & Smit Bouw + KWS Infra ook actief geweest.

ADVERTENTIE

Bovendien nemen daardoor de logistieke handelingen op de bouw af, waardoor je er met minder mensen toe kunt.”

Voorbeelden van prefab betononderdelen zijn: casco’s, kolommen, balken, vloeren, poeren, kelders, putten, kabelgoten, scherfwanden en filterbodemplaten. Ook bij de Visser & Smit Hanab vestiging in Veendam vindt prefabricage plaats, zoals van boven- en ondergrondse piping, die eveneens op de prefab locatie wordt getest.

Hartman:„ Daarnaast bouwen we skids en andere zaken die vanuit de Veendammer locatie per schip of vrachtauto vervoerd worden naar de projectlocatie. Dit is efficiënter en bevordert bijvoorbeeld de doorlooptijd op de bouw.”

WAVE Veiligheid speelt binnen VolkerWessels en belangrijke rol. Zo werkt het bedrijf volgens het WAVE principe: Wees Alert Veiligheid Eerst.

WAVE is zelfs op de bedrijfskleding aangebracht. „Veiligheid is één van de kernwaarden binnen ons bedrijf”, zegt Hartman. „We willen veilig kunnen werken, anders doen we het niet. Een kleine onoplettendheid kan grote gevolgen hebben en dat willen we tot een minimum beperken. We zetten met WAVE in op bewustzijn en gedrag.

Elke individuele werknemer, van de 17.000 die bij VolkerWessels actief zijn, moet op elk moment van de dag alert zijn en bewust zijn van het feit dat veilig werken altijd de basis is.”

Personeel Elk project waaraan VolkerWessels werkt, brengt de nodige uitdagingen met zich mee en die gaat het bedrijf graag aan. De grootste uitdaging voor de komende jaren wordt echter het personeel. „Er komen alleen al in het kader van de energietransitie ontzettend veel projecten aan, het is stilte voor de storm”, zegt Roewen. „Het is niet voor niets dat veel bedrijven juist nu actief zijn.”

VolkerWessels beschikt in Hoogeveen en Schoonebeek over eigen bedrijfsscholen en dat is geen overbodige luxe. Het succes van deze scholen zit hem in de aanpak. Zo wordt er gewerkt in klassen van maximaal 8 mensen en krijgen deelnemers les van 1 vak geschoolde leerkracht. De leerlingen werken 4 dagen en volgen 1 dag onderwijs. Het slagingspercentage is hoog en ligt ruim boven de 90 procent.

Daarnaast wordt in allerlei regio’s samengewerkt met opleidingscentra en scholen. Roewen:„ We nodigen regelmatig MBO-ers, HBO-ers en Universitair geschoolden uit, om kennis te maken met onze bedrijven. Verder hebben we veel stagiaires, die, nadat ze hun opleiding hebben afgerond, vaak bij ons in dienst komen. We doen dus veel en dat is nodig ook.” Daarnaast richt VolkerWessels zich ook nadrukkelijk op zijinstromers. „We willen graag mensen omscholen naar wat er in de toekomst wordt gevraagd.”

“Een toekomst waarin veel moet gebeuren, een toekomst ook die we als VolkerWessels met vertrouwen tegemoet zien. Juist omdat het bedrijf

Enkele voorbeelden van projecten die door VolkerWessels zijn gerealiseerd of waaraan het bedrijf heeft meegewerkt, zijn PMC in Farmsum (Purified Metal Company). Het eerste bedrijf ter wereld dat op een verantwoorde manier verontreinigd staalschroot verwerkt tot een product.

Roewen:„ Voor deze opdrachtgever hebben we het procesmanagement uitgevoerd, het ontwerp en de engineering verzorgd, ondergronds gebouwd en de integrale contacten verzorgd. Dit is een goed voorbeeld van de manier waarop we willen samenwerken met klanten.”

Een ander voorbeeld is de bijdrage die VolkerWessels leverde aan het Stikstofmengstation in Zuidbroek. „Wij hebben onze werkzaamheden daar inmiddels afgerond en zijn in afwachting van de vorderingen van het gebouw waar de daadwerkelijke vermenging van gas en stikstof plaatsvindt. Ons werk bestond uit procesmanagement en prefab leveranties.”

Landelijk is Visser & Smit Bouw onder andere actief bij Tata Steel, waar inmiddels talloze projecten zijn uitgevoerd. „Dit bedrijf wil en gaat mee in het verantwoord produceren van staal”, aldus Roewen. „Zo wil men op termijn van het gas af en overschakelen op waterstof.”

“Zoals eerder aangegeven werken we als VolkerWessels bedrijven Visser & Smit Bouw, KWS en Visser & Smit Hanab gezamenlijk aan projecten, waarbij we optimaal samenwerken en aanvullend op elkaar zijn. Bijvoorbeeld een kade, waar de schepen aanleggen , wordt dan gebouwd door KWS. Visser & Smit Bouw zorgt voor het betonwerk in de fabriek en Visser & Smit Hanab realiseert het leidingwerk rondom de tanks. Dit is de wereld waar wij tegenwoordig middenin zitten. De klant heeft een idee, hij wil dat op een bepaalde manier uitvoeren en dan komen wij in beeld. We kunnen dan het complete bouwplan maken, met planning, de prijs, de organisatie, communicatieplan, enzovoort. En daar waar nodig maken we natuurlijk gebruik van andere VolkerWessels ondernemingen.

Op deze manier dragen we graag bij aan de energietransitie projecten.”

alles zelf in huis heeft om elk project succesvol af te kunnen ronden. Dat maakt VolkerWessels uniek en dat ontdekken steeds meer opdrachtgevers.” www.vshanab.nl

ADVERTENTIE

Dakdekkersbedrijf bouwt slimmer, sneller en beter dankzij eigen innovatie Met een vast team van zo’n 55 medewerkers en een flexibele schil van nog eens twintig vakmensen behoort DNN Groep tot de grote dakdekkersbedrijven in Noord-Nederland. Het bedrijf in Emmen heeft veel aandacht voor innovaties die onder meer de duurzaamheid, kwaliteit en efficiëntie ten goede komen.

van staal, omdat het licht, sterk en flexibel is, maar ook uiterst nauwkeurig als het gaat om maatvoering. Bouwfysisch zijn de prefab daken zeer goed doordacht, met alle elementen is rekening gehouden en maatvoering en planning zijn door onze werkorganisator volledig afgestemd met de opdrachtgever.’’

Duurzaamheid Op het gebied van duurzaamheid en circulariteit is in de sector nog steeds winst te behalen, maar DNN Groep loopt daarin graag voorop. Het bedrijf is daarom aangesloten bij het Koplopersproject Duurzaam Ondernemen in Zuidoost-Drenthe. Kerkdijk: ,,Daarvoor is ons bedrijf doorgelicht en dat heeft inzichten en tips opgeleverd waar we mee verder kunnen.’’ Al jaren werkt het dakdekkersbedrijf met duurzame en hoogwaardige materialen van erkende fabrikanten.

Martijn Kerkdijk leidt, samen met zijn broer Jeroen, het bedrijf dat hun opa Mans Kerkdijk in de jaren tachtig oprichtte. Foto’s André Weima

Dakdekken is een traditioneel beroep, maar technische ontwikkelingen zijn er volop. Directeur Martijn Kerkdijk: ,,Steeds vaker wordt bijvoorbeeld gekozen voor sedum- of groendaken voor meer biodiversiteit, maar ook het plaatsen van zonnepanelen, luchtzuiverende dakbedekking, isolatieverbetering en mogelijkheden voor waterretentie zijn van invloed op onze daken. Dat vraagt vakmanschap en onze mensen hebben de bouwkundige kennis om met opdrachtgevers mee te denken. Er is veel ruimte op platte daken en deze lenen zich dan ook uitstekend voor het verplaatsen van natuur. Wij willen hier graag voorloper in zijn en op die manier een bijdrage leveren aan het terugdringen van milieuproblematiek.

Opdrachtgevers DNN houdt zich voornamelijk bezig met grotere nieuwbouw- en renovatieprojecten. Opdrachten komen van opdrachtgevers zoals aannemers Dura Vermeer & Volker Wessels, woningstichtingen, gemeenten en zorginstellingen. Kerkdijk: ,,We streven naar perfecte kwaliteit en onze opdrachtgevers vinden het prettig dat we het hele project ten aanzien van daken op ons nemen. Het advies, ontwerp, de calculatie, de uitvoering en de nazorg, alles wordt door ons geleverd.’’ Mooie projecten zijn er genoeg, maar Kerkdijk vindt de nieuwbouw aan het universiteitsgebouw Feringa Building in Groningen een noemenswaardig project waar nu aan gewerkt wordt. ,,We realiseren daar een dak van 12.500 vierkante meter, wat een mooie uitdaging is voor ons gehele dakteam.’'

‘Met prefab dakelementen wordt tijdswinst behaald.’

Prefab dakelementen Een belangrijke innovatie van DNN Groep betreft prefab dakelementen die sneller en effectiever werken op bouwlocaties mogelijk maakt. Onder de naam Solvena worden dakelementen gemaakt voor seriematige woningbouwers, voorzien van isolatie en dakafwerking met dragers van staal. ,,Het complete dak wordt bij ons in de fabriek gefabriceerd. Het voordeel is dat het een gecontroleerd proces is, waarbij we nooit te maken hebben met wind, regen, hitte of vorst.

Daardoor kunnen we onze werkzaamheden veel nauwkeuriger plannen. Ook de kosten zijn van tevoren veel beter te bepalen door middel van vaste prijsafspraken per element. Seriematige woningbouwers zijn op de bouwlocatie niet meer afhankelijk van de weersomstandigheden en het wel of niet komen opdagen van de onderaannemer.’’

DNN groep is een familiebedrijf, dat in de begin jaren tachtig werd opgericht door de grootvader van Martijn en zijn broer Jeroen, die mededirecteur is. Hun vader en twee ooms runden het bedrijf jarenlang en sinds begin 2019 staat de derde generatie Kerkdijk aan het roer. ,,We zijn trots op ons trouwe team, want onze medewerkers zijn het grootste kapitaal van ons bedrijf. Een goede dakdekker kan met mindere kwaliteit dakrollen nog een goed dak maken, terwijl een slechte dakdekker dat ook met goede dakrollen niet kan. Er is vakmanschap voor nodig en daarom investeren we in ons personeel. Een nieuwe collega leert al veel op de werkvloer van ervaren collega’s en als we zien dat het erin zit, betalen wij de erkende vakopleiding bij Tectum in Nieuwegein. De voorwaarde is dat iemand minimaal drie jaar bij ons blijft. Die verbintenis is voor beide partijen prettig.’’ www.dnn.nl

Door het verwerken van de EPDM dakbedekking in de fabriek is de meest ideale situatie gecreëerd om een dak te maken. ,,Het dak is een kant en klaar eindproduct met alles erop en eraan, waterdicht en in de juist afgestemde maatvoering, de aannemer kan hierop door metselen en steigeren. Vanuit onze fabriek wordt het dak vervoerd naar de bouw, waar het binnen tien minuten geplaatst kan worden’’, vertelt Martijn Kerkdijk. ,,Onze prefab daken hebben een kern Medewerkers Remco Huser & Klaas Kuiler werken aan de productie van Solvena dakelementen.

donderdag 16 juni 2022

39

ADVERTENTIE

Een stukje natuur in huis Je kunt de weg plaveien met zaken die houten vloeren aanbieden, van discounts tot pop-upwinkels en bouwmarkten, maar nergens zit een zaak die zo authentiek omgaat met hout als in Assen. Timpa Parketadvies draagt de filosofie 'hout leeft' uit tot in de vezels.

Jan Timmer, oprichter en mede-eigenaar van Timpa Parketadvies: ,,Een houten vloer is een stukje natuur dat je in huis haalt. Wij verkopen alleen hout uit Europa met het PEFC-keurmerk, tropisch hout met het FSC-keurmerk. En op termijn ecologisch hout met het Fairtrade keurmerk. Dat geldt overigens ook voor onze lak-, lijm- en olieproducten, die zijn allemaal milieuvriendelijk. Dat maakt ons onderscheidend.

Wij leveren in alle opzichten een verantwoord totaalpakket en tegen scherpe tarieven. Want een goede houten vloer hoeft helemaal niet duur te zijn."

Echt kaartje De betrokkenheid van Timpa houdt niet op als de vloer er eenmaal ligt. ,,Drie jaar na het plaatsen, door ons of door de klant zelf, sturen we een kaartje geadresseerd aan de vloer, met daarop de vraag of wellicht een opfrisbeurt nodig is. Geen mailtje, maar gewoon een echt kaartje met de post. Veel van die kaartjes komen terug met een persoonlijke boodschap. Mensen vinden het attent en gunnen de vloer het onderhoud.

Verstandig, want mits goed onderhouden kan de vloer, afhankelijk van de houtsoort, wel veertig jaar meegaan."

Hof van Saksen Timpa werkt voor particulier én utiliteit. ,,Voorbeelden van opdrachtgevers zijn het UMCG in Groningen, het Drents Museum in Assen, Rijkswaterstaat en natuurlijk het Hof van Saksen, waar we al sinds 2003 aan verbonden zijn. In alle boerderijen liggen houten vloeren, die wij hebben geplaatst en jaarlijks onderhouden.”

Jan Timmer van Timpa Parketadvies voor een van de wanden in de showroom in Assen.

ruime ervaring mee heeft. ,,Veel mensen schrikken hiervoor terug, maar daar is absoluut geen reden voor. Mits je de juiste houtsoort kiest natuurlijk, maar daarvoor zijn wij er: we geven graag en uitgebreid advies. Het mooie van hout is dat het de opgenomen warmte geleidelijk doorgeeft, waardoor de verwarming lager kan staan. Met een watertemperatuur van 35 graden bereik je gemakkelijk een binnentemperatuur van 20 tot 21 graden.”

Bamboe En voor wie op zoek is naar de duurzaamste optie, heeft Timpa een bijzonder product: bamboe. ,,We zijn leverancier van Moso, die vloeren maakt van bamboe afkomstig uit duurzame bossen en dit op milieuvriendelijke wijze verwerkt. Bij het oogsten wordt de stengel afgekapt en blijft het wortelstelsel behouden, waarop de plant in korte tijd nieuwe stelen vormt. Hierdoor heeft het kappen veel minder impact op de natuur. Het is oersterk, esthetisch schitterend, onderhoudsarm en dankzij de lage warmteweerstand ook nog eens zeer geschikt voor op de vloerverwarming. Wat wil je nog meer?” www.timpa-parket.nl

Paradepaardje Een paradepaardje is het plaatsen van houten vloeren op vloerverwarming, waar Timpa een

ADVERTENTIE

‘Wij zijn de groeve van de toekomst voor minerale grondstoffen’ Secundaire grondstoffen, zoals beton, steen en metselwerk hergebruiken om er hoogwaardige secundaire grondstoffen van te maken. Dat is waar Twee R Recycling Groep zich al jarenlang voor inzet. „We zijn niet de grootste, maar wel één van de meest innovatieve”, zegt directeur Jan Schuttenbeld. Twee R Recycling Groep wil daarmee echt het verschil maken in de circulaire economie. „Je kunt ervoor kiezen om het granulaat te gebruiken als fundatie voor bijvoorbeeld wegen”, geeft directeur-eigenaar Anton Reef aan. „Dat vinden we echter jammer, we noemen dat laagwaardige recycling. Je kunt namelijk veel meer met puin. Ja, daar zijn meerdere handelingen voor nodig, maar daar kiezen wij bewust voor.”

Groei Twee R Recycling Groep telt op dit moment 5 vestigingen, in Emmen, Almelo, Hengelo, Veendam en Groningen. De zesde vestiging, in Doetinchem, opent in de loop van dit jaar en in samenwerking met een Duitse partner wordt ook nog dit jaar een vestiging in Spelle geopend. Het tekent de groei die het bedrijf doormaakt.

Dat heeft volgens commercieel manager NoordNederland Hendrik Folkers vooral te maken met het feit dat Twee R Recycling Groep schone grondstoffen kan leveren, waar het bedrijfsleven naar op zoek is. „Puin bestaat uit allerlei minerale stromen en die halen wij er met speciaal ontwikkelde technieken uit. Op die manier herwinnen we grondstoffen als zand, grind, keramiek, kalkzandsteen en vulstoffen voor de cementindustrie.”

Recycling dat doet aan belang. In ons land wordt overigens 99,5 procent van alle puinafval gerecycled en gaat opnieuw de markt op. Wat overblijft is zodanig vervuild dat het wordt afgevoerd. Maar, ook voor die laatste halve procent is Twee R Recycling op zoek naar een oplossing.

‘Wij gaan voor kwaliteit’ vlnr: Hendrik Folkers, Anton Reef, Jan Schuttenbeld.

Zuiver en schoon Uiteraard brengen alle handelingen die leiden tot deze schone producten een hogere prijs met zich mee. „Maar”, geeft Schuttenbeld aan, „wij slagen erin om het puin zodanig te recyclen, waardoor er een zuiver en schoon product ontstaat. Dat is wat de afnemers willen. Bovendien zijn deze hoogwaardig gerecyclede grondstoffen nauwelijks duurder dan de oorspronkelijke grondstoffen. Op dat niveau zijn we actief. Wij hanteren niet voor niets de slogan dat we de moderne groeve van de toekomst zijn.”

Zeker in een tijd waarin zand en grind schaars wordt, wint het recyclen van puin zoals Twee R

Kwaliteit Hoe je gaat hergebruiken is volgens Folkers de centrale vraag binnen de recyclingbranche. „We willen onze potentiële klanten graag laten zien hoe we werken. Wij gaan voor kwaliteit, denken mee en zoeken altijd naar een oplossing die past.

Daarnaast vinden we het van belang om dicht in de buurt van onze klanten te zitten, ook in verband met het milieu. We staan open voor uitbreidingen, mits het synergie heeft met bestaande vestigingen.” Verdere uitbreiding is daarom niet ondenkbaar, want één ding staat vast: hoogwaardige recycling van puin heeft de toekomst. www.puinrecycling.nl

ADVERTENTIE

Biobased bouwen is ook betaalbaar bouwen Miedema Groep in Leeuwarden is een familiebedrijf in hout- en bouwmaterialen. Focus op de lange termijn, samenwerken en plezier zitten in de genen. Hoe kijkt algemeen directeur Gerda van der Singel aan tegen biobased bouwen, transitie en de keten? „Er zijn koplopers en de rest vraagt om kennis. Heb respect voor het tempo van de ander.”

„Het is een mooie tijd”, zegt Gerda van der Singel.

Ze is bezig met de afronding van haar scriptie voor de masteropleiding aan Nyenrode. “Weet jij wanneer we voor het eerst wind gebruikten als bron?” Op de ontkenning volgt het antwoord dat we terug moeten naar 1662, als wind al ingezet wordt om hout te zagen. We zijn al even onderweg, kunnen leren van wat we eerder deden. Kennis, zegt ze, is de basis van ontwikkeling, van innovatie. „Er zijn een paar koplopers, de rest volgt in eigen tempo. Ik vind dat we daar respect voor moeten hebben en houden, niet iedereen heeft hetzelfde tempo.

Plezier houden in waar we mee bezig zijn, vanuit passie en motivatie naar kansen kijken. Deel kennis, leer samen te werken aan wat we nog niet weten. In de zoektocht zit verbinding.”

Kennis is de basis Ze is een Friese boerendochter met een houten hart die haar plek heeft gevonden bij een machtig mooi familiebedrijf in hout. Een bedrijf met bouwroots dat zich vanaf 1917 ontwikkelde als Miedema Houtwaren, fuseerde met collega Timmermans en doorgroeide naar een groep bedrijven met Miedema Bouwmaterialen, Houtindustrie, Nautic en Projecten. Hout- en bouwmaterialen zijn de basis. „Duurzaamheid speelt al lang een rol, vanuit de gedachte dat onze focus als familiebedrijf ligt op toekomstbestendigheid. Bouwen met hout zit in onze roots, de windmolen staat hier al lang op het terrein. Onze gebouwen zijn zo bedacht dat we kunnen uitbreiden, Andries Miedema was daar al ver in. Leren is het devies hier in huis, het is onze basiswaarde. Helpen met kennis en kennis vergaren. Leren van je historie, van elkaar, van klanten, leveranciers en bedrijven in de keten, van mensen ver buiten de keten. Dat laatste mag de bouwsector vaker doen: de vraag stellen wat je kunt leren van anderen, van andere ketens.

Transitie vereist een open blik, nieuwsgierigheid naar wat een ander je kan brengen, het gaat erom verbindingen te willen leggen. Leer van elkaar.”

Samenwerken en begrip leiden tot kansen in de keten „Ook wij leren iedere dag meer over wat er kan.

We zitten dicht op dat wat de natuur ons geeft, maar in de loop van de tijd is er in ‘bouwmaterialen’ ook veel bijgekomen waar je nu weer anders tegenaan gaat kijken. Het is een zoektocht. Wat is er naast hout nog meer? Als we toe willen naar biobased en circulair bouwen, moet er meer materiaal komen dan alleen hout als bouw- en constructiemateriaal.” Ze grijpt achter zich, een nieuw isolatieproduct gemaakt van houtvezel. „Het maakt nieuwsgierig. Wat kan het? Waar kunnen we het voor gaan gebruiken, welke materialen zou het kunnen vervangen? De markt van isolatiematerialen gebaseerd op houtvezel of andere houtgerelateerde producten groeit. Het spreekt me aan: het zit heel dicht op de agro-sector. Dat is één van die sectoren waar de bouw veel van kan leren. Bouw en agro praten nog niet veel met elkaar, maar vanuit biobased bouwen, stappen naar circulariteit en het

Gerda van der Singel, algemeen directeur Miedema Groep

verkorten van ketens zie ik de mogelijkheden.

Leren om anders te denken, van architect tot producent, aannemer en consument. De mogelijkheden moeten zichtbaar worden, de vraag moet op gang komen, dan gebeurt er wat.

Een kwetsbare opstelling hoort erbij; wat kan ik leren van de ander? Natuurlijk ben je ook in die keten weer concurrent van elkaar, maar de markt is groot genoeg om elkaar ruimte te geven. Ik ben ook hoopvol. Als ik zie hoe organisaties als Circulair Friesland en Freonen fan Fossylfrij Fryslân die samenwerking, inspiratie en drive vormgeven, als ik zie hoeveel mensen en bedrijven zich aansluiten. Je moet begrip en samenwerking vertalen in de kansen die je met elkaar hebt. Ik merk het ook aan een programma als Toekomstgericht Ondernemen van gemeente Leeuwarden. Het gaat erom die verduurzaming, het circulaire te laden. Het is heel erg de basis van ondernemen: durf te falen. Niet alles is meteen succes, het kost tijd en dat moet je elkaar gunnen.

Focus op wat er kan, kijk naar de volgende stap die je kunt zetten. Bij Miedema is tachtig procent van wat we doen al biobased. Dat is mooi, maar ook wij zijn er nog niet.”

expertbijeenkomsten organiseren, is er veel belangstelling voor de alternatieven in de bouw.

Dat gaat niet van vandaag op morgen, het kost tijd. Gras gaat ook niet harder groeien door eraan te trekken: het heeft lucht, water en licht nodig.

Daar ligt ook onze taak: vertellen wat er kan, wat er speelt. En experimenteren met nieuwe materialen. Ik zie veel nieuwsgierigheid en met een beetje druk kan er veel meer. De overheid kan zeker meehelpen, al was het alleen door vergunningen of voorschriften te herijken of grond voor experimenten beschikbaar te stellen.

Innoveren heeft andere spelregels nodig. De sector kan zichzelf ook meer druk op leggen, elkaar tot de ambitie verleiden om sneller te veranderen, van architect tot consument.

Stimuleer de vraag, weet wat je wilt. Verandering betekent ook de verantwoordelijk nemen om ervoor te zorgen dat bouwen betaalbaar blijft.

Kijk waar je verspilling kunt tegengaan, van materiaal, transport, geld en middelen. Want samenwerken aan slimmer bouwen, betekent betaalbaar bouwen met meer kwaliteit en marge.

En nogmaals, met respect voor ieders tempo in deze transitie.”

Innovatie heeft andere spelregels nodig „We merken een toenemende aandacht en enthousiasme voor biobased bouwen en de constructieve mogelijkheden van hout en materialen met hout als basis. Als we

www.miedemagroep.nl

ADVERTENTIE

Real time camera surveillance Klaas Algra, directeur van InfraWatch zit al snel op zijn praatstoel. „We waren aan het werk bij De Haak rond Leeuwarden met grondverzetbedrijf Gebr. Algra, toen het idee ontstond om ons materieel beter in het oog te houden. Er zijn natuurlijk bedrijven die dat kunnen, maar ik zag het als uitdaging om het zelf te doen. De kenners verzekerden me: dat gaat je niet lukken. Daarmee werd de uitdaging alleen maar groter.” Klaas startte met zijn twee broers de onderneming InfraWatch en inmiddels houden hun camera’s in heel Nederland, Denemarken en Noord-Duitsland een oogje in het zeil.

Denk als een kind Volgens Klaas is één van de succesfactoren van InfraWatch de kracht van de eenvoud. „Denk als een kind”, zegt Klaas. Een kind zoekt de meest rechte weg naar een oplossing. Ik heb meegemaakt dat een ingenieur zegt ‘wat jij wilt met die camera kan niet’. Juist in de eenvoud ligt dan de oplossing en hoe eenvoudiger je het maakt, hoe bedrijfszekerder het wordt.” „We zijn bovendien enorm flexibel. Dat heeft twee oorzaken. De eerste, hou je organisatie simpel.

Mijn werknemers zijn professionals. Ik hoef ze dus niet te vertellen wat ze moeten doen, dat weten ze zelf wel. Als er een probleem is, dan lopen we bij elkaar naar binnen en bespreken we het. Hoe meer je daarin protocolleert, hoe trager het proces gaat verlopen. Dat doen wij dus niet.

Op die manier kunnen we snel reageren op aanvragen. Laatst werd ik om 2:00 uur ’s nachts gebeld door de politie. ‘We hebben een camera nodig’. Het bleek om een bedreiging van een persoon te gaan. Om 9:00 uur was de camera operationeel.” „We kunnen ook zo flexibel zijn, omdat we kerntaken in eigen beheer houden. We assembleren onze eigen observatie-eenheden, we hebben onze eigen transportmiddelen en

monteurs. We zijn niet alleen snel en flexibel, we nemen daarmee ook veel regelwerk uit handen van de opdrachtgever.”

Loeischerp en 180° De software van InfraWatch toont de door heel Nederland, Denemarken en Noord Duitsland geplaatste camera’s op de kaart. Met een druk op de knop wordt de snelste route tussen camera’s zichtbaar. Een tweede druk en een haarscherp beeld van een observatiepost verschijnt op het beeldscherm. „Dit zijn beelden van 180°. Dat is heel bijzonder in beveiligingsland. Daarmee laten we meer zien dan de meeste beveiligingscamera’s.

Een indringer is langer in beeld.” Klaas zoomt in. „Loeischerp”, zegt hij. „Geen vage contouren. Ik weet dat deze beelden voor veel opdrachtgevers de reden zijn om voor ons te kiezen.”

slimme technologie gaat ons steeds beter helpen met doelgerichte observatie. Een observatiecamera kan ook de temperatuurverschillen in de gaten houden. Met onze units kun je naar vandalen en dieven speuren, maar ook de werkveiligheid verbeteren en brand voorkomen.”

Spin off: Infra Solar Niet overal is stroom voorhanden en dus ontwikkelde InfraWatch de Solar Unit.

Zonnepanelen, omvormers en accu’s zorgen voor de energie van de observatie-units. „Dat systeem hebben we doorontwikkeld om bouwketen op dezelfde locatie te voorzien van stroom en internet. Zo kunnen de mensen warm werken, een kopje koffie zetten en internetten op, heel belangrijk, groene stroom.” www.infrawatch.nl

‘Ik weet dat deze beelden voor veel opdrachtgevers de reden zijn om voor ons te kiezen’ „Ten opzichte van gangbare systemen genereert InfraWatch 90% minder loze alarmen. Die

ADVERTENTIE

Gevelklaar brengt woningbouw in versnelling Een schreeuw om woningen, een tekort aan vakbekwame mensen en de eis om duurzamer te werken brengen uitdagingen met zich mee voor de bouwsector.

Spaansen Bouwsystemen in Harlingen speelt hier met Gevelklaar positief op in.

De nummer één onder de prefab beton-casco’s.

Zo omschrijft Ab Knook, groepsdirecteur van de Spaansen Groep, Gevelklaar. Dit nieuwe product van het bedrijf is in een razend tempo ontwikkeld.

In 2018 ontstond het idee, in 2020 begon de productie en inmiddels zijn al verschillende woningbouwprojecten met Gevelklaar gerealiseerd. Volgens Knook te danken aan een

Ab Knook

vloeiende samenwerking met verschillende partijen én aan het vertrouwen van klanten.

Robotarmen Het begon met de vraag die elk bedrijf zich met regelmaat stelt: hoe kunnen we nog meer waarde toevoegen? „Er zijn minder vakbekwame mensen op de markt, vanwege de woningnood is een versnelling in bouwtempo gewenst en duurzaamheid is een belangrijk thema”, somt Knook op. Het bedrijf produceert al sinds jaar en dag prefab beton-casco’s voorzien van kozijnen en elektra. Maar wat als die casco’s in de fabriek al worden voorzien van keramisch afgewerkte gevels? „We hebben proeven gedaan en het bleek voor ons een haalbare stap.”

Spaansen vroeg het Belgische baksteenbedrijf Vandersanden om samen te werken voor de ontwikkeling van Gevelklaar. Vandersanden heeft met Spaansen het zogeheten RoboBrick-systeem ontwikkeld, dat steenstrippen met robotarmen verlijmt op prefabsystemen of wanden. „We zijn samen opgetrokken om het systeem zo in te richten dat het resultaat voldoet aan onze specifieke wensen”, vertelt Knook. „Het resultaat

is van hoge kwaliteit. Om die reden geven we twintig jaar garantie op de lijmverbinding in plaats van de standaard tien jaar.”

Schoon proces De hoge kwaliteit is mede te danken aan het feit dat Gevelklaar-casco’s worden geproduceerd in een geconditioneerde omgeving. Alles wat relevant is, wordt gemeten. Zoals de omgevingstemperatuur en mengverhouding van de lijm. „Hierdoor kunnen we de kwaliteit bewaken. Werken in een geconditioneerde omgeving zorgt er ook voor dat het bouwtempo hoger is. Weer of geen weer; wij kunnen op hetzelfde tempo blijven doorwerken.”

Een andere waardevolle samenwerking was die met Kingspan. Deze wereldleider op het gebied van isolatie- en bouwschiloplossingen heeft een nieuwe productiemethode voor isolatiemateriaal ontwikkeld, waarbij isolatiemateriaal op maat wordt geproduceerd. Zelfs rondom kozijnen hoeft niets meer worden weggesneden. Knook: „Hierdoor is er geen afval meer in het productietraject. Geen piepschuim, geen hout, geen rommel. Het is een heel schoon proces.”

ADVERTENTIE

Grote ontwerpvrijheid Voor de productie van Gevelklaar heeft Spaansen een speciale fabriekshal laten bouwen. Alles bij elkaar opgeteld was het dus een omvangrijk project om te realiseren. Des te opvallender dat er tussen het idee en de daadwerkelijke productie van Gevelklaar slechts twee jaar zat. „Dit is te danken aan de inspanning van onze klanten en partners. De neuzen stonden dezelfde kant op, waardoor de samenwerking heel vlot en voortvarend is gegaan. Het is ook mooi om te zien dat veel betrokken partijen er baat bij hebben gehad: robotbouwers, fabriekshalbouwers, softwareontwikkelaars; noem het maar op.”

Een ander opvallend gegeven is dat Gevelklaar behoorlijk wat ontwerpvrijheid geeft voor architecten. Er zijn meerdere opties qua voegwerk, er is keuze uit ruim dertig kleuren steenstrips en er is keuze uit verschillende metselpatronen, zoals wild- en stapelverband. „De robot kan horizontaal en verticaal leggen. Alleen diagonaal lukt niet. Maar als ik kijk naar wat we nu allemaal geautomatiseerd kunnen doen, dan is er heel veel mogelijk. Gevelklaar is de Formule 1auto binnen de prefab.”

‘Op de ruwbouw realiseren we weken tijdwinst. Momenteel worden in Nederland 75.000 tot 80.000 woningen op jaarbasis gebouwd en we moeten naar 100.000 toe.’

Weken tijdswinst Wat Gevelklaar oplevert voor de bouwsector, met alle uitdagingen die er spelen? Om te beginnen tijdwinst. „Eén van onze klanten heeft een project van 9 woningen in 66 dagen opgeleverd. Normaal kost dat een jaar. Op de ruwbouw realiseren we weken tijdwinst. Momenteel worden in Nederland 75.000 tot 80.000 woningen op jaarbasis

gebouwd en we moeten naar 100.000 toe. Als wij en andere spelers in de markt dergelijke stappen zetten, dan halen we dat wel.”

Dan de duurzaamheidsuitdagingen. Voor nieuwbouwwoningen moet de isolatiewaarde (rcwaarde) van gevels 4,5 zijn. Spaansen heeft gekozen voor een rc-waarde van 5,4. „Mocht het bouwbesluit veranderen en de rc-waarde omhoog gaan, dan hebben we daarop nu al ingespeeld.”

Werden kozijnen voorheen geassembleerd op beton, nu worden ze in beton gestort. Goed voor de luchtdichting. Daarnaast is de hele productie

van Gevelklaar energieneutraal dankzij zonnepanelen op de fabriekshal. Tot slot levert Gevelklaar een CO2-besparing op omdat deze gevels kant-en-klaar de deur uit gaan, waardoor minder transport naar en van de bouwplaats nodig is.

Perfectie Als er dan nog iets te verbeteren is, dan is het alleen nog de uitstraling van de gevels. Die is eigenlijk iets té mooi. Geen metselaar, hoe ervaren ook, kan zo nauwkeurig werken als een robot. „We willen onze gevels nog echter maken door ze iets minder strak te laten ogen. Dus we zijn een beetje met de afwijkingen aan het spelen, zonder dat dit afbreuk doet aan het eindresultaat.”

Hoe dan ook, Gevelklaar wordt goed ontvangen door de markt. En dat is wat Knook voldoening geeft. „Dit is een nieuw product en toch steken verschillende opdrachtgevers hun nek uit: ‘Dít gaan we doen!’ Het is fijn om dat vertrouwen te krijgen. We zijn nog maar 2,5 jaar volwaardig aan het produceren en nu al staan op verschillende plekken in Nederland woningen en kleine appartementengebouwen met Gevelklaar. Het begon bij ons met een beeld: het zou toch mooi zijn als we dit kunnen bereiken. Nu is het er en het is ontzettend snel gegaan. Het is een soort droom die is uitgekomen.” www.spaansen.nl

ADVERTENTIE

Veni bundelt krachten in rijksmonument Damsterdiep Komende maand verhuist Veni naar een negentiende-eeuws herenhuis aan het Damsterdiep 231. De totale dienstverlening wint daarmee aan kracht, net als de sfeer en het werkplezier.

Twee jaar lang al was de specialist in vastgoedfinancieringen op zoek naar een nieuwe plek. De huidige locatie aan het Schuitendiep heeft namelijk één groot nadeel: ze bestaat uit drie verschillende panden naast elkaar. ,,Straks zitten we gewoon allemaal bij elkaar: vastgoed, hypotheken, financieringen, verzekeringen, de boekhouding. Dat levert voordelen voor onze klanten’’, denkt Richard Hamstra. Hij is samen met Hans Hemmes eigenaar van het bedrijf.

Veni is specialist in het vinden van oplossingen voor financieringsvraagstukken. Die worden meestal gevonden in de combinatie van diensten.

Hamstra: ,,Wij snappen ondernemers. Omdat we zowel privé als zakelijk financieringen regelen, hebben we de mogelijkheid verder te kijken dan de meeste banken. Dat doen we al, maar ik denk dat de samenvoeging van onze collega’s met verschillende specialismen ervoor gaat zorgen dat we nóg beter worden in het vinden van combinaties.’’

De aankoop van een woning, of van een bedrijfspand, de verhuur van panden. Dat is waarbij Veni helpt. ,,Wij zorgen ervoor dat plannen gerealiseerd worden. We werken voor onze klant, niet voor de bank. Maar we begrijpen beide kanten wel, en dat zorgt voor de beste voorwaarden. Ook door onze goede samenwerkingen met taxateurs, accountants en notarissen. Het hele traject denken we mee, van het plannen tot en met risicoafdekking. We zijn ook verzekeringsintermediair namelijk.’’

Marktontwikkelingen Zo bezien is het voor de hand liggend om al die dienstverlening en kennis samen te bundelen in één gebouw. Dat wordt met het oog op de actuele ontwikkelingen in de markt nog belangrijker. De rente stijgt, de vastgoedprijzen blijven hoog. En volgend jaar gaat de overdrachtsbelasting vermoedelijk ook nog eens verder omhoog. En dan heb je nog te maken met (ver)bouwkosten die de pan uit rijzen. ,,Tegelijk zie je dat grootbanken een terugtrekkende beweging maken. Hun personeelsbestand krimpt, waardoor ouderwets contact lastiger is geworden.’’

Veni heeft het voordeel dat het niet alleen een aanstelling heeft bij alle grootbanken, maar ook bij de meeste vastgoedfinanciers. ,,Het worden er steeds meer. NIBC, RNHB, SolidBriq, Nestr, dat zijn allemaal financiers die zaken met ons doen.

Dat biedt ons de mogelijkheid op maat gemaakte oplossingen te vinden voor iedereen die vastgoed wil kopen. Wij geven het advies waar je wat aan hebt. Zo zit het eigenlijk.’’

Privéhypotheek, vastgoedfinanciering, bedrijfsfinanciering, verzekeringen, alles wordt geregeld vanuit één bedrijf. Vanuit één pand straks. Natuurlijk blijven de vestigingen in Leeuwarden, Zwolle en Enschede ook gewoon open, maar het hart van Veni klopt straks aan het Damsterdiep 231 in Groningen. Tien medewerkers zitten er klaar om hun diensten aan te bieden en slimme combinaties te bedenken.

Koppen bij elkaar ,,Natuurlijk komt er een groot openingsfeest! Dat kan ook goed, omdat we een flinke achtertuin hebben. Binnen is het ook echt mooi. We hebben verschillende ruimtes, maar toch zitten we bij elkaar. Dat is een ander gevoel. We weten nu nog beter van elkaar waar we mee bezig zijn en kunnen elkaar helpen met het bedenken van de beste oplossingen.’’

De grote ontmoetingsruimte met keuken en bar op de verdieping van het monument, krijgt in het verlengde daarvan een prima invulling. ,,Daar gaan we ongetwijfeld elke vrijdag een borreltje drinken. Maar het is ook een geweldige plek om allemaal bij elkaar te komen, zodat we met alle vestigingen de koppen bij elkaar kunnen steken.

Dat kan ook alleen maar in het voordeel van de klanten werken.’’

Het is nu een kwestie van wat klein kluswerk binnen, het opleuken van de tuin en het bevestigen van Veni-uitingen. En dan kan de verhuizing beginnen. Het uitladen is op de nieuwe locatie in ieder geval eenvoudig. ,,We hebben een flink parkeerterrein aan de achterkant. Dat is ook een niet te onderschatten voordeel boven het Schuitendiep. Daar wordt het steeds lastiger om je auto kwijt te raken.’’ venigroep.nl

ADVERTENTIE

‘Altijd scherp op ontwikkelingen’ Bijna elke dag berichten nieuwsmedia over het tekort aan personeel. Niet alleen in een bepaalde branche, maar in vrijwel elke sector is de zoektocht naar geschikte medewerkers een groot probleem. Volgens Hennie van Braak van Van Braak Accountants vormt dit, samen met het tekort aan allerlei materialen en grondstoffen, de grootste bedreiging voor de economie. Een oplossing heeft hij niet voorhanden, “of het moet zijn het verder automatiseren van productieprocessen en het nog efficiënter gaan werken.”

Hennie van Braak Maar, dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Hij beseft meteen dat dit niet in elke branche realiseerbaar is. “Sterker nog, ik denk dat personeelstekorten gaan leiden tot het sluiten van bedrijven. Je ziet nu al dat ondernemers alle zeilen moeten bijzetten om hun bedrijf draaiende te houden. Zelfs vaders en moeders worden ingezet om mee te werken.”

Rente Uit de praktijk blijkt dat veel bedrijven er momenteel mee ophouden. Een ontwikkeling die Van Braak overigens niet ziet. “Natuurlijk is het van belang om ontwikkelingen goed in de gaten te houden en daarvoor kan men uiteraard bij ons terecht. Wat je momenteel bijvoorbeeld ziet is dat de rente stijgt. Wanneer je als directeurgrootaandeelhouder geld hebt geleend van je BV, dan moet je rente aan die BV betalen. Wanneer die rente niet is vast gezet op 1 of 1,5 procent, dan ga je binnenkort veel meer rente aan die BV betalen. Door daar vroegtijdig op in te spelen, kun je die extra kosten voorkomen.”

Een ander probleem waar Van Braak op wil wijzen is de stijging van de bouwkosten van panden en de waarde van het onroerend goed.

“Dit betekent bijvoorbeeld dat ook de herbouwwaarde fors stijgt. Daarom is het verstandig de brandverzekering aan te passen, dat geldt overigens voor iedereen die een pand bezit.”

Juist door klanten hierop te wijzen, kan een

accountant zich onderscheiden. “Bij Van Braak Accountants doen we niet anders”, weet Van Braak. “Wij zien het als onze taak gevolgen van bepaalde ontwikkelingen in de gaten te houden en dit te delen met onze klanten.”

CAR verzekering Zo wijst Van Braak Accountants haar klanten bijvoorbeeld op zaken waar je op moet letten wanneer je een bedrijfspand of kantoor laat bouwen. “Ga alleen in zee met een aannemer die hiervoor een CAR verzekering heeft afgesloten”, adviseert Van Braak. “Als er namelijk tijdens de bouw schade ontstaat, dan wordt deze gedekt door een CAR verzekering. Controleer dit voordat het contract wordt ondertekend. Vraag om een kopie van de verzekeringspolis, controleer het verzekerde bedrag en vraag na of de premie betaald is. Wij zien in de praktijk helaas te vaak dat dit mis gaat.”

Box 3 Op belastingtechnisch gebied is er ook het een en ander gaande. De meest in het oog springende zijn de wijzigingen in Box 3. Hoe een en ander er precies uit komt te zien, was op het moment van schrijven nog niet bekend, maar volgens Van Braak ziet het er naar uit dat de overheid rendementen meer wil gaan belasten. Denk aan rente, huur en dividenden. “De vraag is niet wat er gaat wijzigen, maar hoe hoog de percentages worden. Vast staat dat er een forse wijziging komt

ten opzichte van de huidige situatie. De gevolgen zijn dus onbekend, maar het is wellicht goed daar nu al rekening mee te houden en op in te spelen.”

“Denk bijvoorbeeld na of je een aankoop van onroerend goed in box 3 of in een BV moet onderbrengen. Dit om naheffingen later te voorkomen. Daarnaast wordt de belasting over dividend fors verhoogd. Is het wellicht interessant om dividend eerder uit te laten keren.”

Schenken Volgens Van Braak staan ook de bedrijfsopvolgingsfaciliteiten ter discussie. Zo staat versobering of zelfs afschaffing van het belastingvoordeel voor erfgenamen van bedrijven op de politieke agenda. “Je kunt nu nog aantrekkelijk schenken, mijn verwachting is dat dit straks niet meer kan of in een sobere vorm, dus is het van belang om op tijd te schakelen.

Waar rook is, is vuur, dus niet afwachten, maar handelen.”

Daarbij kunnen de adviseurs van Van Braak Accountants helpen. “Wij staan niet aan de zijlijn, maar zijn ondernemers die ervaring en visie meebrengen. We staan naast de klant en adviseren op tijd over maatregelen en acties die genomen moeten worden. Altijd in het belang van de klant, zo denken we, zo doen we.” www.vanbraakaccountants.nl

ADVERTENTIE

100 jarig Installatiebedrijf Aalbers wil voorsprong behouden Dat een bedrijf met een respectabele leeftijd voorop kan lopen in nieuwe ontwikkelingen bewijst Aalbers Installatietechniek. Het bedrijf in Nieuw-Buinen werd opgericht op 20 mei 1922 en bestaat dus 100 jaar. Met een specialisatie in duurzame energieoplossingen is de blik echter volledig gericht op de toekomst.

Op 20 mei jl is het bedrijf bekroond tot Koninklijk Hofleverancier, waarbij Commissaris van de Koning het predicaat heeft overhandigd.

Gert Aalbers is de vierde generatie die het familiebedrijf leidt. Samen met Henk Meijer vormt hij de directie. Hoewel Aalbers Installatietechniek honderd medewerkers heeft, is het volgens Gert Aalbers nog een echt familiebedrijf. „De lijnen zijn kort, iedereen denkt mee en we hebben een team van trouwe medewerkers. We vinden het jubileum natuurlijk zelf ook bijzonder en hebben daarom een jubileumboek laten maken en geven in september een groot feest. Verder zijn we trots dat we de titel hofleverancier hebben gekregen.’’

Aalbers Installatietechniek ontwerpt, realiseert en onderhoudt technische installaties, hoofdzakelijk in nieuwbouw woningbouwprojecten. „We werken in opdracht van bouwbedrijven, woningcorporaties en projectontwikkelaars in Noord-Nederland’’, vertelt Aalbers. „Het gaat dan om grondgebonden woningen, maar ook hoogbouwprojecten. Beide vragen hun eigen expertise en die hebben we in huis. Duurzame energieoplossingen staan in alles voorop. We staan de komende jaren voor een enorme uitdaging op het gebied van duurzaamheid, bouwen en energie. Er moeten de komende tien jaar 100.000 woningen per jaar gebouwd worden

en we hebben klimaatdoelen te halen. Daar leveren we graag een bijdrage aan. In onze projecten spelen zonnepanelen, warmtepompen, bodembronnen en warmteterugwinsystemen dan ook een grote rol.’’

Prefab installeren Het bedrijf heeft op het gebied van duurzame energieoplossingen een voorsprong opgebouwd en behoudt die onder meer dankzij eigen ontwikkelingen. Gert Aalbers: „Door goed te luisteren naar leveranciers en opdrachtgevers weten we waar behoefte aan is en we denken voortdurend na over nieuwe oplossingen die daar aan tegemoetkomen. Zo is ons Atech plug & play gasloos concept een eigen ontwikkeling. Het is een breed toepasbaar en energiezuinig ventilatieen verwarmingssysteem in één unit. Deze wordt geassembleerd en getest in onze assemblagehal.

De slimme samenwerking van systemen, zoals een warmtepomp, boiler, pv-omvormer en warmteterugwinsysteem zorgt voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. De plaatsing in een prefab unit zorgt ervoor dat er snel gewerkt kan worden. Woningen moeten steeds sneller opgeleverd worden en deze ontwikkeling draagt daar zeker aan bij.’’

Aalbers heeft jarenlange ervaring in prefab en

modulair installeren en voorziet dat deze markt de komende jaren aanzienlijk verder zal gaan groeien. „Het is een snelle en nauwkeurige manier van installeren, die tijd en geld bespaart. LEAN installeren kan hierdoor optimaal worden bereikt.

Doordat Just in Time wordt geleverd, kan optimaal worden ingespeeld op de planning van het bouwproces. Hiermee is een snelle bouwtijd gewaarborgd en worden faalkosten tot een minimum gereduceerd. De grootste winst zien we terug in besparing op montage uren op de bouwplaats.’’

BIM-modelleurs Van de honderd medewerkers werkt een klein deel op kantoor, in ondersteunende functies.

Door een overname is daar onlangs een groep BIM-modelleurs bijgekomen, die in Assen zijn gehuisvest. „Installaties worden steeds complexer en een 3D-model is daarom prettig voor opdrachtgevers en onszelf. We kunnen alle mogelijke obstakels driedimensionaal in beeld brengen en er een oplossing voor bedenken, voordat de monteurs aan de slag gaan. We worden meestal vroegtijdig betrokken in een bouwteam bij een project, zodat we hierop optimaal kunnen inspelen.’’

‘Het Atech plug & play gasloos concept is een eigen ontwikkeling’ Technici Aalbers Installatietechniek beschikt verder over een klein legertje monteurs en leidt zelf nieuwe collega’s op. „We hebben veel medewerkers die al lang bij ons werken en dat past bij een familiebedrijf. Medewerkers zijn ook een beetje familie en bij tegenslagen zullen we niet snel snijden in ons personeelsbestand. We doen het ook samen, hun kennis en ervaring leveren belangrijke informatie op en iedereen voelt zich dus vrij om mee te denken. Om technici voor de toekomst te behouden, zijn we een erkend leerbedrijf en hebben we regelmatig medewerkers met een BBL-contract. Zij gaan één dag naar school en werken vier dagen onder de vleugels van een van onze leerlingbegeleiders. Zo werken we aan verjonging van het team.’’

Wat ooit begon als een winkel in huishoudelijke apparaten, is in honderd jaar uitgegroeid tot een moderne onderneming van indrukwekkende omvang, met behoud van de waarden van een echt familiebedrijf. www.aalbers.com Gert Aalbers (rechts) en Henk Meijer.

Foto’s: André Weima

ADVERTENTIE

Het gemak van huren bij Sijperda Verhuur Ruim dertig jaar geleden openden de deuren van Sijperda Verhuur. Sindsdien weten zowel de professionele aannemers, schilders, stratenmakers en hoveniers als de particuliere klussers dit bedrijf te vinden. Feitelijk alles wat je op een bouwplaats of in en om huis nodig kunt hebben. De missie van Sijperda is om geruisloos en snel te leveren.

Het juiste materieel Het bedrijf heeft voor elke denkbare klus het juiste materieel in huis. Of het nu gaat om accommodaties, sanitair, stroomvoorzieningen, graafmachines, hoogwerkers, steigermateriaal, hef- of hijsmiddelen, verwarming, valbeveiliging of gereedschappen voor tuin, hout, metaal en beton.

Deskundige service Naast de verhuur kunnen klanten ook een beroep doen op de specialismen van Sijperda. Dit betekent dat ze van A tot Z meedenken en klanten zowel van materieel als services kunnen voorzien.

Het gaat dan bijvoorbeeld om de berekening en constructie van steigers of bouwliften, het reinigen van toiletten of montage van klimaatinstallaties. En ook de inrichting van bouwplaatsen en evenementen behoort tot hun specialismen.

Milieubewust Sijperda Verhuur volgt ontwikkelingen op de voet en springt in op nieuwe, innovatieve oplossingen.

Daarbij is de focus de afgelopen jaren steeds meer op duurzaamheid komen te liggen. Bij de samenstelling van het assortiment houden ze bij Sijperda Verhuur rekening met energieverbruik, uitstoot, geluidsproductie, recyclebaarheid en veiligheid.

Een voorbeeld is de komst van 100-procent elektrische shovels van het merk Giant. Geen stank, geen lawaai en vriendelijk voor het milieu.

Daarmee zijn de shovels ook perfect in te zetten in bedrijfshallen of op bouwplaatsen in stedelijke gebieden. En dit apparaat heeft een groot accupakket: 8 uur aaneengesloten werken is haalbaar. Binnenkort verwachten ze ook uitstootvrije, duurzame 4-tons trilplaten aan te bieden, als eerste verhuurder in NoordNederland. En het bedrijf heeft nog veel meer oplossingen om emissieloos te werken.

Veiligheid Minstens zo belangrijk is veiligheid. Bedrijf en personeel zijn daarom VCA-gecertificeerd.

Werknemers werken met de juiste, persoonlijke beschermingsmiddelen. En het materieel wordt tijdig gekeurd volgens de eisen van wettelijk bevoegde instanties.

Gemak Met 12 vestigingen in de noordelijke helft van Nederland en een eigen expeditie zijn de lijnen kort en kan Sijperda snel schakelen. Dat is ideaal in een tijd waarin de bouw op volle toeren draait.

Echt handig is dat het mogelijk is om 24/7 online te reserveren; op het moment dat het de klant uitkomt.

I: E: T:

www.sijperda.nl info@sijperda.nl 0900 -7474747

ADVERTENTIE

Bouwen aan jezelf is bouwen aan de wereld Sinds 1993 verzorgt IITP-Bureau Land opleidingen voor Persoonlijke en Professionele ontwikkeling. Overal geven wij opleidingen in organisaties: De Nationale Politie, Gemeentes door het gehele land, Rijkswaterstaat, Hogescholen, MKB bedrijven etc.

Organisaties bestaan niet, mensen bestaan en vormen organisaties. Individuele ontwikkeling is essentieel om verder te komen….

Wat kom jij hier doen? Hetzelfde als jij ….

Hart, Handen, Brein en Ziel.

Professioneel bouwen aan jezelf is ook altijd Persoonlijk bouwen aan jezelf. Wie wil ontwikkelen heeft de MOED nodig om het aan te gaan. Om te INVESTEREN in tijd en energie en de stap te zetten om aan een opleiding te beginnen. Onze deelnemers die uit allerlei organisaties komen en die een NLP Opleiding komen doen hebben die moed wel. Zij komen in een groep met elkaar terecht en kijken elkaar aan: Wat kom jij hier doen? Hetzelfde als jij hier komt doen. Leren is jezelf ook laten verrassen en soms overvallen worden door diepere inzichten waardoor je handelingsvermogen groter wordt en je meer ruimte krijgt voor overdenken van jouw eigen pad.

Handen Ontwikkeling moet toepasbaar zijn, je moet er iets mee kunnen. Dat je het in de vingers krijgt en het meteen kan toepassen is essentieel voor ontwikkeling. Veel kennis blijft passief.

Toepasbare Psychologie, zoals wij dat vormgeven in onze NLP Opleidingen is belangrijk.

Uitspraak: Na de 1e opleidingsdag kon ik al een nieuwe communicatietechniek toepassen. Niet gemakkeijk. Ik ben nieuwsgierg naar morgen.

Brein Bijna alle cognitieve processen in ons brein zijn ons aangeleerd. Wij hebben zelf niet kunnen kiezen hoe onze hersenen zijn ‘geprogrammeerd’.

Dit houdt in dat wanneer wij volwassen zijn, wij ontdekken dat onze programma’s niet meer voor ons werken. Ontwikkeling is dan het antwoord.

Het oefenen van nieuwe patronen in een veilige setting van de groep. Zo worden nieuwe manieren aangeleerd met het brein en direct in de toepasbaarheid geoefend.

Het kan altijd lichter! Bouwen aan jezelf vergt goed bouwlicht! Daar waar het nog wat donker is komen de mooiste inzichten tevoorschijn, daar valt nog hele dikke winst te halen in jouw Persoonlijke en Professionele ontwikkeling. Dus bouwlicht aan….

Drs. JOke Land Psycholoog en Directeur IITP-Bureau Land. In 1993 richtte zij haar eigen bedrijf op wat uitgegroeid is tot een Internationaal Instituut.

Achteraf nog rechtspreken – deel I Waarom ben ik rechter geworden?

De man die bij mij komt is rechter. Hij is niet gelukkig in zijn baan. Omdat het hem niet lukt om met plezier te werken, komt hij bij mij. Hij wordt beschouwd als een goede rechter.

Ik vraag naar zijn familie en samen ontdekken we dat zijn opa en oma een groot onrecht is aangedaan. Opa had een goed lopende zaak en is op een verschrikkelijke manier behandeld en opgelicht. Zijn medewerkers hebben toen de zaak op de top was, een aantal treden ingezaagd in de trap, die opa dagelijks op en af moest naar de voorraadzolder.

Toen hij naar beneden kwam, brak de trap en opa is gehandicapt geraakt. De misdaad is wel ontdekt, maar ze zijn niet veroordeeld. De medewerkers hebben de zaak gerund verder en hebben uiteindelijk het bedrijf verkocht. Zijn gezicht verkrampt. Zoveel onrecht, zo verschrikkelijk, waarom zijn ze niet gepakt? Opa en oma zijn nooit meer gelukkig geweest daarna.

Hij voelt en ziet het verdriet, in zijn moeder. Hij ging rechten studeren. En jij? vraag ik. Ben je daarom recht gaan spreken? Hij knikt. Ik wil het anders, zegt hij. Hier ligt niet mijn hart, wel het gevoel van plicht.

Hij volgt bij ons de Systemisch Werk Opleiding en krijgt inzicht na inzicht. Leert nieuwe vaardigheden, leert voelen wat hij zelf wil ontwikkelen. De groep leert samen snel…

Systemisch Werk: Familieopstellingen en Organisatie-opstellingen.

Veel mensen ervaren dingen in het leven, die ze niet helemaal kunnen verklaren. Vaak zijn dit systemische gevoelens en dynamieken die spelen in het leven en onder de oppervlakte blijven.

IITP-Bureau Land is al 20 jaar Systemisch Specialist in het werken met systemische dynamieken. Het is werken met de verborgen krachten in systemen. Dit zijn zowel familiesystemen als organisatiesystemen. Het verhaal van de rechter is zo’n verhaal. Is het te snappen? Nee, het is wel te voelen…. En vandaaruit kunnen we het wellicht ook begrijpen.

In Systemische Opleidingen zoals Bureau Land verzorgt, wordt gebouwd aan de kracht van de Ziel. Vaag? Dat is niet zo vaag als mensen in 1e

instantie denken. Onze Ziel is onze levenskracht en mensen die heel lang op alleen cognitie werken, raken vaker uitgeput en burnout dan mensen die in contact blijven met hun Ziel. Kun je bouwen aan de Zielskracht, ja wis en waarachtig kan dat! Lees verder in deel II. De Wieken van de molen! - deel II In de Systemisch Werk Opleiding hebben we een gesprek. Nu hij ontdekt heeft waarom hij zijn werk doet; vanuit systemische plicht. Dat de beweging in zijn leven is, dat verdriet op te lossen.. We zijn loyaal aan familie. Zijn eigen hart wil wat anders.. Hij kleurt rood, schuifelt met zijn voeten. Weet je wat ik wil? Ik durf het eigenlijk niet te zeggen, zo vreemd. Ik wil molenaar worden. Ik heb studie gemaakt van molens en ik zou dolgraag molenaar worden. Hij durft me niet aan te kijken. Gek hè, zegt hij. Ik heb nu een hele goede baan, maar ik wil het niet meer. Ik leg uit dat als je heel lang iets doet voor het verdriet van de familie, je zelf je eigen leven tekortdoet. Dat er uiteindelijk toch iets in jezelf ontstaat dat zich afvraagt: Waarom doe ik dit? En voor wie? Waar blijf ik zelf.

Zouden opa en oma trots op je zijn? Hij knikt ferm: Jazeker. Ook als je molenaar wordt? Mijn opa zat in het graan, zegt hij.

Als ik hem een jaar later op zoek, krijg ik een zakje graan mee. Nu moet ik nog leren brood bakken…. Ontwikkeling…….

In september starten al onze opleidingen weer, NLP opleidingen, Systemisch Werk opleidingen, Leergang Total Coaching®, Leergang Systemisch Coachen. Wil jij van alles in huis hebben? Bel voor een ontwikkelingsintake 085-1307484 of mail info@bureauland.nl Bel voor een systemische opstelling….

Deskundigheid, betrouwbaar en creativiteit, 29 jaar… opleidingen! bureauland.nl info@bureauland.nl

ADVERTENTIE

GreenInclusive: Gewoon natuurlijk „In feite doen we geen handel in de traditionele zin van het woord”, zegt Marthijs Roorda, directeur van GreenInclusive. „Geld verdienen voor de aandeelhouders staat niet voorop in onze beleving. Deze tijd vraagt om een andere focus. Welvaart is er immers al, sterker nog, we hebben overvloed. Wat moeten we met nog meer?

Wij richten ons op de dringende opgaves van deze tijd.”

Marthijs Roorda

Kijk wat je kunt doen voor je omgeving „Het bedrijf dat niet met zorg omgaat met zijn omgeving, met zijn regio, met de natuur, zal uiteindelijk moeten verdwijnen. Zo simpel ligt het. We hebben een CO2-opgave, een stikstofopgave, een gezondheidszorgopgave en een armoedeopgave. Het is toch van de gekke dat in ons land, dat op de 8e plek staat van welvarendste landen (HDI ranking), mensen naar de voedselbank moeten. Dan hoor ik een directeur van een supermarktketen zeggen, ‘we brengen minder producten naar de voedselbank omdat we efficiënter inkopen’.” „Voor mij is dat de trigger voor actie. We hebben voor onze hennepteelt een boerderij in Nieuwehorne waarop we pilots doen met nieuwe verbouwingsmethodes. Daar hebben we twee hectare van afgesnoept voor de verbouw van gezonde biologische producten. Dit jaar kunnen al 300 gezinnen met een minimum inkomen bij ons gratis hun voedsel komen oogsten. Dat doen we met aanvullende steun van onze partners. Volgens mij moeten we die weg inslaan. Kijk wat je samen kunt doen voor je omgeving en doe het.”

Groener wordt je isolatiemateriaal niet „Dan stel ik de vraag: hebben we in de toekomst meer of minder natuurlijke grondstoffen en producten nodig? Het antwoord van de

Rijksoverheid is helder: meer. Wil je dan producten van over de hele wereld hierheen laten komen, wil je vervuilende producten een positie blijven geven of wil je volledig recyclebare producten die CO2 opnemen in plaats van uitstoten, die hier verbouwd kunnen worden, zonder kunstmest, zonder bestrijdingsmiddelen, die de boeren een alternatief geven voor hun stikstofprobleem en waarvan de opbrengsten in onze eigen regio blijven?” „Dat is wat we beogen met onze hennep. We maken er nu hoogwaardige isolatie van, maar deze grondstof kun je gebruiken voor allerlei producten. Van dashboards in auto’s tot kleding.

Bovendien zorgt het voor verrijking van het landbouwareaal en helpen we tevens mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan werk”, zegt Marthijs gepassioneerd. „We hebben 2700 veehouders in Friesland. Stel dat zij allemaal een klein percentage van hun land gebruiken voor hennepteelt, wat levert dat dan een arsenaal aan grondstoffen op. Het plantje heeft nauwelijks water nodig en is het bodem herstellend. Je creëert tegelijk een pullfactor voor andere ondernemers en duurzame economische activiteit in onze regio.” „Het hoeft niet zo moeilijk te zijn. Ik zie dat veel ondernemers op die wijze aan de slag willen. De knop moet nog even om, er moet een alternatief

zijn en lef om het oude los te laten. Neem nou onze hennep isolatie. Ja, dat is duurder, hoor ik dan. Dat is het niet, misschien in aanschaf een extra €1000,= op een huis van €300.000, maar wat krijg je terug? Je gaat direct merken dat de werking van hennep zorgt voor een aangenamer leefklimaat. Bovendien, als je naar de werkelijke kosten kijkt die traditionele isolatiematerialen aan vervuiling opleveren, waar hebben we het dan over.”

‘We hebben een CO2-opgave, een stikstofopgave, een gezondheidszorgopgave en een armoedeopgave.’ „Die mentaliteitsverandering zie ik meer en meer komen. Ik ben er van overtuigd dat wij, als samenleving het wel kunnen. Wat we nu nodig hebben is een overheid die daarin faciliteert. Het klimaatakkoord is ondertekend, nu vraag ik aan de overheden de kaders te scheppen waarop wij er met elkaar mee aan de slag kunnen.” greeninclusive.nl

ADVERTENTIE

‘Specialisten die doen wat ze beloven’ Hoekstra heeft alles in huis en dat is geen loze kreet, durven Jeannette Hoekstra en Dirk Hoekstra te zeggen. Dat kan omdat wij op elk gebied specialisten in dienst hebben op elk vakgebied. Van woningmakelaardij tot nieuwbouw, projectinitiatie, vastgoedbeheer VVE management, zorgvastgoed, taxaties, bedrijfsmakelaardij en agrarische makelaardij. Over groei, plezier in het vak, kansen creëren en vooral afspraken nakomen. weer op gang te krijgen. Wat moet er in welke regio gebeuren, dat is de vraag. Wat moet je doen voor welke doelgroep? Overheden en marktpartijen moeten met elkaar het gesprek aan gaan om het probleem op te lossen. De regionale kennis is er, het is een kwestie van willen en de regie nemen. Wij kunnen hier een grote rol in spelen met onze jarenlange ervaring.”

Dirk Hoekstra en Hendrik Fokkema „Wij hebben kantoren in Leeuwarden, Sneek, Joure, Heerenveen, Almere en sinds kort in Groningen. Het idee om een kantoor in Groningen te openen was een logische volgende stap. Groningen is een geweldige mooie stad met veel vastgoedactiviteit, dus we zijn blij met deze stap. Vanuit opdrachtgevers was er de nadrukkelijke wens om ook in Groningen een kantoor te openen. Het is een hele andere markt dan Leeuwarden en weer heel anders dan Almere.” De groei geeft goed weer waar Makelaardij Hoekstra na 35 jaar staat: Hoekstra Makelaardij, Vastgoedbeheer en Bedrijfsmakelaardij.

Het makelaarskantoor dat Dirk Hoekstra in 1987 begon, is gegroeid naar een veelzijdig bedrijf met 80 medewerkers op zes kantoren in drie provincies. Naast Dirk en Jeannette Hoekstra als directie van Hoekstra Makelaardij en Vastgoedbeheer zijn Hendrik Fokkema als directeur Nieuwbouw en Projectinitiatie en Gees Adema als directeur Bedrijfsmakelaardij toegevoegd aan de dagelijkse leiding. Dirk Hoekstra: ‘’Vastgoedbeheer opereert vanuit Leeuwarden, Groningen en Almere landelijk, omdat we veel werken voor grote institutionele beleggers, pensioenfondsen en particuliere beleggers. Onze nieuwbouwmakelaardij is de grootste in het Noorden, onze afdeling Taxaties ook. De groei van het bedrijf houdt aan.

Makelaardij is een perpetuum mobile, het is voortdurend en oneindig in beweging, het gaat altijd door. Ik ben er trots op dat we zijn wie we zijn en wat we betekenen. Het is een compliment aan de vele mensen die lang en altijd met plezier bij ons werken.”

Jeannette Hoekstra: ‘’Investeren in specialisten loont. Onze afdeling Taxaties bestaat nu inmiddels uit vijf taxateurs. Opdrachtgevers kiezen steeds vaker voor een kantoor waar taxateurs gespecialiseerd zijn in een discipline.

Dus of het nu gaat om taxaties van een woning, een zorginstelling, een agrarisch bedrijf of zakelijk vastgoed, we hebben de mensen in huis die daar dag in dag uit mee bezig zijn.” Gees Adema: ‘’Dat geldt ook voor onze Bedrijfsmakelaardij: er is een toenemende behoefte aan ervaren experts op ieder vakgebied. De verkoop en verhuur van

beleggingsvastgoed zoals bijvoorbeeld winkelpanden, kantoorpanden en zorgvastgoed staat sterk in de belangstelling en ook de dynamiek in de agrarische sector neemt alleen maar toe.”

De doorstroming is weg Met Hendrik Fokkema trekt Dirk Hoekstra veel op in de markt. ‘’Projecten initiëren is een vak apart. Je moet aanvoelen waar de kansen en de behoeften liggen. Wat kun je voor wie bouwen, met wie kun je wat opzetten en (her)ontwikkelen, zijn er locaties, wat is de behoefte en wat past bij welke partij? Of het nu gaat om grote nieuwbouwprojecten als Middelsee in Leeuwarden of om (her)ontwikkeling van zakelijk of zorgvastgoed, je moet aanvoelen wat er speelt en waar de kansen liggen. Het gaat altijd om tijd, geld, geduld, belangen en afwegingen. De markt kent ons, wij kennen de markt en de overheden.

We hebben laten zien waar we staan, wat we kunnen en hoe we iets aanpakken. Dat loont, want dan komen de mensen naar je toe. Hendrik Fokkema: ‘’Er zit veel in de pijpleiding, maar de doorstroming is weg. De behoefte bij veel mensen om een stap te zetten naar een volgend huis is echter onverminderd groot.”

Op het juiste moment het juiste doen Alle reden om jezelf voortdurend actief op te stellen, merkt het viertal op. Dirk Hoekstra: ‘’Om je heen kijken, informeren. Ligt er ergens een kans? Het is netwerken, praten en kijken. Zien we iets dat vastzit, kunnen wij bijdragen aan de oplossing?” Zo stond Hoekstra aan de basis van de uiteindelijke herontwikkeling van het voormalige kantoorpand van zorgverzekeraar De Friesland tot appartementencomplex. En initieerde het bedrijf de herontwikkeling en verkoop van zorgcomplex “Oranjewoud Wonen” in Heerenveen. Het oude verzorgingstehuis met 240 verouderde appartementen bleek te duur om te renoveren en in overleg met de zorgpartij maakte Hoekstra een plan voor vervangende nieuwbouw. Nu staan er twaalf huurbungalows, 99 huurappartementen voor Serviceflat Oranjewoud en 37 koopappartementen De huurappartementen zijn verkocht aan een pensioenfonds als belegging.

Jeannette Hoekstra: ‘’Ook hier komt samen wat wij kunnen betekenen: het is een geslaagd voorbeeld van initiatie, vastgoedontwikkeling en beheer. Omdat we als makelaardij en vastgoedbedrijf zo dicht op de markt zitten, kunnen we snel oplossingen aandragen en schakelen. Op het juiste moment het juiste en het goede doen, maar ook altijd doen wat je beloofd.

Je afspraken nakomen. Dat is wat ons sterk maakt en daarom zijn we actief voor landelijke partijen van Amsterdam tot Eindhoven. Dat heeft alles te maken met onze Friese hands-on mentaliteit, maar ook door betrouwbaarheid, jarenlange ervaring, kennis en natuurlijk de praktische en betrokken mensen die hier met plezier hun werk doen. Met elkaar de schouders eronder.” www.makelaardijhoekstra.nl

„Je kunt je huis verkopen, maar waar moet je dan naar toe? Er zal dus echt wat moeten gebeuren op het gebied van nieuwbouw om de doorstroming

Gees Adema

Jeannette Hoekstra

ADVERTENTIE

‘De beste bedrijfskleding voor iedere klus’ In de afgelopen 8 jaar is Onrust in Nieuw-Buinen uitgegroeid tot een begrip in de Kanaalstreek en omstreken. Dat is niet voor niets, want op het gebied van werk- en bedrijfskleding én werkschoenen beschikt het bedrijf over een uitgebreid assortiment. Ook met tuinmachines en -gereedschappen, jacht- en schietsport en verhuur is de klant bij Onrust aan het juiste adres.

Alberta Engelkes Dat Onrust een begrip is geworden heeft vooral te maken met de manier van werken. „Klanten moeten hier fluitend de deur uitgaan, pas dan zijn wij tevreden”, zegt Alberta Engelkes veel betekend. Samen met echtgenoot Arno en de 12 medewerkers doet zij er alles aan om die woorden elke dag opnieuw waar te maken. Een uitstekende service, een goed en eerlijk advies en alleen datgene bieden waar de klant naar op zoek is, doen de rest.

‘De medewerker is het visitekaartje van het bedrijf’ Mixen Dat blijkt bijvoorbeeld bij de werk- en bedrijfskleding. Alberta:„ We verkopen allerlei merken, maar het is de klant die bepaalt hoe hij zijn kleding wil samenstellen. Zo is de ene klant op zoek naar een broek met veel zakken. Maar, dat kan dan bijvoorbeeld gecombineerd worden met een ander merk shirt, enzovoort. Dus, we mixen de merken, als dat nodig mocht zijn.”

Onrust heeft veel kleding op voorraad en dat is volgens Alberta in deze tijd geen overbodige luxe.

Daarnaast zorgt Onrust ervoor dat de kleding wordt gepersonaliseerd. „Zo verzorgen we het drukken en borduren van namen en logo’s zelf, waarbij we vooraf altijd een proefvoorbeeld aan de klant voorleggen. Zo komt hij nooit voor verrassingen te staan. Kortom, alles wat de klant op het gebied van bedrijfskleding wenst, Onrust regelt het.”

„Klanten ontzorgen is ons vak”, gaat Alberta verder. Zo heeft Onrust met diverse klanten afspraken gemaakt waarbij medewerkers op een tijd die hen goed uitkomt hun kleding en/of werkschoenen bij Onrust kunnen passen en afhalen. “En als de klant het op prijs stelt komen we met de kleding en schoenen naar het bedrijf.”

Visitekaartje Bedrijfskleding wordt volgens Alberta steeds belangrijker. „De medewerker is het visitekaartje van het bedrijf, vaak het eerste aanspreekpunt. Je kunt je ermee onderscheiden en dat belang neemt toe. Nette kleding, een schone bus en goed gereedschap zorgen ervoor dat de eerste indruk bij de klant goed is. En het mooie is dat de kleding en de schoenen aftrekbaar zijn voor de belasting, mits de logo’s van de juiste omvang zijn en op de goede plek staan. Uiteraard hebben wij die kennis in huis.”

Naast het bedrijfsleven bedient Onrust ook sportverenigingen. „We kopen de shirts elders in en kunnen ze vervolgens bedrukken.” Een andere afdeling is de jacht- en schietsport. „Een schot in de roos”, zoals Alberta het noemt. „Niet alleen jagers kopen outdoorkleding bij ons, maar ook natuurfotografen, mensen die in de hondensport actief zijn, vogelaars, enzovoort. Bovendien zie je veel onderdelen en bepaalde eigenschappen die in deze kleding verwerkt zitten in bedrijfskleding terug, zoals ademende kleding, wind- en waterdicht, etcetera. Kleding moet prettig zijn om te dragen, dat is waar veel mensen naar op zoek zijn, zowel privé als in het werk.”

Fysieke winkel Ondanks dat bedrijfskleding tegenwoordig ook via internet te krijgen is, merken ze bij Onrust dat de klant nog altijd graag in de winkel komt. Volgens Alberta zal dat beeld de komende jaren niet veranderen, mits je de klant veel kunt bieden. Dat is bij Onrust geen probleem, in de ruim opgezette winkel heeft de klant voldoende keuze. „De fysieke winkel blijft belangrijk. Mensen willen kunnen passen, kunnen voelen en ervaren hoe de kleding eruit ziet. Ik had hier laatst een mevrouw die al zes werkbroeken via internet had besteld, maar geen enkele voldeed. Toen kwam ze op een zaterdag bij ons en ging ze tevreden de winkel uit.

Dus ja, een bezoek aan onze winkel kost misschien iets meer tijd, maar je weet wel wat je koopt.”

Dat neemt niet weg dat Onrust het internet links laat liggen, integendeel. „De website is/wordt onze digitale catalogus. Maar, wij zijn vooral een mensenbedrijf. Kom langs, pak een kop koffie en kijk rustig rond naar datgene waar je naar op zoek bent. Onze vakkundige en vriendelijke medewerkers helpen je graag op weg. Zo willen we graag werken en we merken dat klanten die aanpak op prijs stellen. We helpen de klant zoals we zelf geholpen zouden willen worden. Daarbij bieden we net even meer dan hij of zij verwacht.

In combinatie met onze plezierige groep medewerkers zorgt dat ervoor dat de klant daadwerkelijk vaak fluitend de deur uitgaat. En daar gaat het om.” www.onrust.net

ADVERTENTIE

Waardecreatie begint met een open blik naar de wereld „De markt is totaal veranderd, de wereld ook.” Wat doet dat met Grunstra Architecten in Bolsward? Het onafhankelijke architectenbureau kiest voor de mix van kennis, ervaring en de nieuwe inzichten van jongere generaties. Leo ter Beke en associate architect Wopke Schaafstal over gezamenlijke waarde van creatie.

Leo ter Beke en Wopke Schaafstal in overleg met Tieme Keekstra en Marco Lenes Met de podcast NoordPijl over de gebouwde omgeving in Noord-Nederland, geeft Wopke Schaafstal vanuit Grunstra Architecten inhoud aan de toekomst. De aftrap van de kersverse architectenpodcast werd gegeven door Henk Deinum, oud-wethouder van Leeuwarden.

Verruimend inzicht, dat is waar het Schaafstal om gaat. Zelf trekt de oud- Stienser naar Limburg en de Randstad voor een studie aan de HTS en TU Delft om daarna 10 jaar lang in China als architect te werken. Corona noopt tot keuzes en hij gaat weer naar Nederland. In 2021 loopt hij Leo ter Beke tegen het lijf, eigenaar-partner van Grunstra Architecten in Bolsward. „Het klikte en de stap naar dit bureau in deze omgeving maakte het voor ons als jong gezin mogelijk weer in Friesland te wonen en te werken.”

De samenwerking illustreert de energieke gang voorwaarts. Met nog een paar ‘jonge honden’ naast het bestaande en ervaren team, bevestigt Grunstra de noodzaak en behoefte aan vernieuwend inzicht en de digitale inzichten van nu. Leo ter Beke: „Het was zaak ons fundament te versterken. Bouwen is steeds meer een samenspel; het is een versnippering van specialisten, die met elkaar en hun heel diverse inzichten tot het beste resultaat moeten komen.

Dat samenspel begint intern. Kennis van alle onderdelen van het proces is wezenlijk, juist omdat het vak steeds meer uitdijt. We werken aan een brede portefeuille, van gevelpui tot grote projecten van herbestemming in het sociale domein, maar daarbinnen is de invulling al totaal anders dan enkele jaren geleden. Met een mix van kennis, ervaring, inzicht en creativiteit kunnen we onze bijdrage in dat gevarieerde en veranderende werkgebied blijven leveren.”

Wat is er nodig na 2030? „De grootste uitdaging is echter van maatschappelijke aard: hoe zorgen we ervoor dat

we voldoende goede betaalbare huizen in het sociale domein kunnen blijven bouwen of renoveren? Met alle nieuwe inzichten en eisen op gebied van duurzaamheid, nieuwe materialen en inzichten, aangescherpte wetten en regels, zoals de verplichting van BENG (Bijna Energie Neutraal Bouwen) voor transformaties van bestaande gebouwen vanaf 1 februari dit jaar. Hoe gaan we dat allemaal invullen bij de aantallen en termijnen die we onszelf opleggen? Nog los van de vraag voor wie we wat bouwen? De focus ligt heel sterk op 2030 en op bouwen voor doelgroepen van nu. Maar hoe zit het met de demografische ontwikkeling daarna en wat er dan aan huizen nodig is? Het zou goed zijn dat aspect vaker in de discussie te betrekken.” „Wat in elk geval duidelijk is, is dat de diversiteit in de bouw belangrijker is dan ooit om de aantallen die Nederland zich oplegt, ook te realiseren”, stelt Wopke Schaafstal. „Maar het aantal van één miljoen woningen voor 2030 moet geen doel op zich worden, want anders gaat het ten koste van de kwaliteit. En dat is waar wij ons op moeten blijven richten: hoe zorgen we ervoor met de schaarser wordende ruimte dat iedereen fatsoenlijk en betaalbaar kan blijven wonen. En hoe houden we de kwaliteit van zowel al die woningen als van onze bebouwde omgeving overeind?” Leo ter Beke: „Er moet meer regie komen. De strengere duurzaamheidseisen die we onszelf opleggen, de stijgende kosten, het stikstofdossier en niet in het minst de grote regionale verschillen en de noodzaak van differentiatie, vereisen regie. De minister is ook nog met de eis gekomen dat 30 procent van die nieuwe woningen voor de sociale sector moet zijn.

Het is goed om te zien dat we veel meer aandacht hebben voor betaalbaar wonen, maar we moeten nu snel stappen zetten om te zorgen dat het niet totaal vastloopt. We zien dat we er met alleen bedrijfseconomische modellen op de

woningmarkt niet komen. En met de in 2017 aangepaste Ladder Duurzame Verstedelijking houden we in ieder geval een instrument dat niet noodzakelijke groei in buitengebieden enigszins reguleert. Daarnaast zullen we beter moeten kijken, zoals Wopke ook terecht stelt, naar mogelijkheden voor midden- en hoogbouw daar waar het kan. Ook dat vergt een open blik. Net zoals we industrieel bouwen nodig hebben om te bereiken wat we willen.”

Onvoorspelbaar Leo ter Beke: „De oude curve van zeven vette en zeven magere jaren is doorbroken. De soepele lijnen van die curve zijn vervangen door een zaagtand van elkaar snel opeenvolgende pieken en dalen. Het lijkt soms wel of we op de beursvloer staan, zo hectisch is het. Wat daaruit volgt, is dat de onvoorspelbaarheid over de nabije toekomst erger is dan het effect van de oplopende prijzen. Die onzekerheid zorgt ervoor, dat projecten in de wacht komen te staan en we tijd verliezen. De vraag is hoe een ieder daarmee omgaat: wachten, of alvast doen wat je in de voorbereiding wel kunt doen, zodat projecten daarna versneld tot realisatie komen? De opgaven en belangen zijn groot; regionale regie en bewaking van de voortgang zijn noodzakelijk.”

Ondertussen gaat Wopke Schaafstal voor de volgende NoordPijl-podcast het gesprek aan met Monique Boeijen, bestuurder van de DrentsFriese woningstichting Actium met 16.000 woningen. Want waardecreatie met Grunstra Architecten begint met leren van elkaar, inzichten delen en samenwerken om grote, complexe vraagstukken regionaal vorm en inhoud te geven. www.grunstra-architecten.nl

ADVERTENTIE

‘Samen bouw je beter’: Nieuwbouw 70 appartementen Nijlânsdyk Leeuwarden Op 18 juni is de Dag van de Bouw en SHP Vastbouw laat dan graag zien wat ze kan.

Daarom mag iedereen op die dag van 10 tot 14 uur in Leeuwarden naar de bouw aan de Nijlânsdyk komen kijken. Op deze voormalige LTS-locatie verrijzen onder andere 70 appartementen van SHP Vastbouw in opdracht van Hestia, ontwikkeld door Mipatio.

Samen bouw je beter in de praktijk.

V.l.n.r. Peter Bosma (uitvoerder SHP Vastbouw), Jelmer Jonker (projectleider SHP Vastbouw) en Wietse Bijma (uitvoerder P. de Vries).

SHP Vastbouw bouwt op deze locatie in totaal 70 appartementen. 46 Appartementen voor de GGZ en 24 huurappartementen. „Een mooi project om te laten zien wat wij bedoelen met ‘Samen bouw je beter’”, vertelt directeur Geert Smid van het bedrijf met 2 vestigingen in het noorden, Grou en Groningen, en 32 mensen vast in dienst. Een allround bouwbedrijf dat alle disciplines in huis heeft, een platte structuur kent en zich flexibel opstelt. Het maakt deel uit van familiebedrijf

Opdrachtgever: Ontwikkelaar: Hoofdaannemer: Installateur: Architect: Constructeur: Verhuur appartementen:

Hestia Mipatio SHP Vastbouw P. de Vries BA32 W2N Makelaardij Hoekstra Leeuwarden

Vastbouw Groep met het hoofdkantoor in Rijssen. „Door meer openheid in de branche, tussen bedrijven onderling en in ieder bedrijf, kun je meer en beter resultaat bereiken. Gun elkaar de ruimte, heb respect voor elkaar en wees duidelijk over wat je van elkaar verwacht. Geef mensen meer vrijheid en verantwoordelijkheid, zowel aan eigen personeel als aan ketenpartners. Werk aan werken met perspectief en plezier. Ons motto: ga fluitend naar je werk en zingend weer naar huis.”

‘Ons motto: ga fluitend naar je werk en zingend weer naar huis.’

Moderner en diverser De Vastbouwers van SHP zijn ervan overtuigd dat bouwen efficiënter kan. Voor de mensen die er in werken zoals de vakmensen, de ketenpartners en voor de opdrachtgevers. Projectleider Jelmer Jonker: „Nu leven we in een bijzondere tijd, maar dat is tijdelijk. We moeten innoveren en harder werken om een goede toekomst te hebben. Willen we aantrekkelijk blijven als branche, moeten we ons sterker richten op het perspectief dat we mensen kunnen bieden. Wat willen mensen, wat

verwachten ze van je als werkgever? Hoe kun je ervoor zorgen dat ieder mens zo goed en plezierig mogelijk bijdraagt aan het geheel en zichzelf kan zijn in de organisatie, wat past bij iemand?”

Een beetje moderner en diverser in de bouw mag het wel zeggen ze in Grou, waar naast Geert en Jelmer, ook Hotze Pruis, Jurrie Scheffer en Francesca Boek aan tafel zitten. Om hun werk, vooral veel in opdracht van beleggers en projectontwikkelaars, goed te doen is persoonlijk contact en een gemoedelijke, open sfeer wezenlijk. Daarnaast zal de komende jaren ook de aandacht gericht worden op eigen projectontwikkeling. „We hebben het goed en we vormen een eenheid”, zegt Francesca. „Daarom kunnen we ‘Samen bouw je beter’ ook waarmaken. Daar werken we aan als team. En daarom zijn we er trots op dat we op de Dag van de Bouw van 18 juni in Leeuwarden kunnen laten zien wat dat betekent.” www.shpvastbouw.nl

ADVERTENTIE

Behoefte aan nieuwe medewerkers in bouw ongekend groot Dat is de reden waarom M-Ployee HR Solutions en GAP Academy de handen ineen slaan.

Beide bedrijven willen er alles aan doen om zoveel mogelijk mensen de kans te geven aan de slag te gaan in aan de bouw gerelateerde beroepen. „De krapte op de arbeidsmarkt die we momenteel voelen, is voor werkgevers, en zeker personeelsbemiddelaars, een behoorlijke uitdaging”, legt Erik Lassche van M-Ployee uit.

„Hoe gaan we dit oplossen? Eén van de oplossingen is het scholen en omscholen van potentiële instromers op de arbeidsmarkt, waarvoor we een samenwerking zijn aangegaan met GAP Academy.” Maarten van der Vlist van GAP Academy geeft aan dat zij de vragen die MPloyee krijgt kunnen oplossen.

De overheid streeft naar meer vast en minder flex, terwijl M-Ployee zich vooral op het gebied van flex begeeft. Erik:„ Dat klopt, maar wij hebben steeds meer mensen vast in dienst, die we vervolgens detacheren bij onze klanten in met name de bouw.” M-Ployee richt zich vooral op het MKB, bedrijven waar de afdeling HR er vaak bij inschiet, terwijl er wel steeds meer bij komt kijken. “En juist daarin zijn wij gespecialiseerd.”

Op- en afschalen Erik denkt dat flexwerkers in bepaalde sectoren nooit zullen verdwijnen. Denk aan de schilderswereld, waar in de winter nou eenmaal minder werk is dan in de zomer. „Maar, ook productiebedrijven moeten, wanneer dat nodig is, kunnen op- en afschalen”, legt hij uit. „Kortom, een flexibele schil is vaak nog wel nodig.” „Daarnaast vinden veel mensen het prettig om flexibel te kunnen werken. Het geeft hen een bepaalde vrijheid, zij sluiten zich daarom graag bij M-Ployee aan. Wij bieden dezelfde arbeidsvoorwaarden als het reguliere bedrijfsleven, inclusief pensioen.”

“Wij spelen elkaar de bal toe, het is aan de toekomstige vaklieden om die bal in te koppen” Een sector waarin M-Ployee vooral actief is, is de bouw en aanverwante sectoren. „Daarin hebben wij de afgelopen jaren veel ervaring opgebouwd.

Een bewuste keuze, gegroeid vanuit de historie.

De Bouw CAO is best een ingewikkelde CAO waar je verstand van moet hebben. Klanten weten dat het bij ons goed zit en dat weten ook de mensen die bij ons in dienst zijn.”

‘Klanten weten dat het bij ons goed zit en dat weten ook de mensen die bij ons in dienst zijn’ Uitdaging Daarover dus geen zorgen, meer zorgen heeft Lassche over het toenemende tekort aan vaklieden. „En daar komt de vergrijzing nog eens bovenop. Kortom, het is de uitdaging voor nu en de komende jaren waar we de mensen vandaan gaan halen. We kijken ook steeds vaker naar de markt van zij-instromers. Alleen moeten die wel worden opgeleid en daar hebben wij geen verstand van.”

Om die reden ging M-Ployee op zoek naar een partner die dat op zich kan nemen en kwam zodoende uit bij GAP Academy. Erik:„ We hebben intensieve gesprekken gevoerd en weten van elkaar waar we goed in zijn. GAP Academy is een partij die goed is in scholing en omscholing, vandaar dat we hebben gekozen voor

samenwerking, waardoor we de sterke kanten van elkaar kunnen benutten. Het moet uiteindelijk een win-win situatie worden, en dan vooral voor de bedrijven en de mensen die zich willen laten scholen, dan wel omscholen.”

Vier stappen programma „Wij kunnen de opleidingskloof van M-Ployee oplossen”, is de overtuiging van Maarten van der Vlist. „We hebben daarvoor een vier stappen programma ontwikkeld, waarmee kandidaten snel kunnen ontdekken of de bouw iets voor hen is en zo ja, welke kant ze dan op willen.”

Dat stappenprogramma begint met een omgekeerde selectie, een test of de bouw überhaupt iets voor de kandidaat is. Is dat het geval dan volgt een assessment, waarin in acht dagen wordt gekeken wat de kandidaat kan en leuk vindt. Vervolgens gaat hij of zij met dat advies een opleiding van 16 weken in. En uiteindelijk stroomt hij of zij uit naar een partnerbedrijf, waar de kandidaat wordt gekoppeld aan een meester, om het vak in de praktijk verder te leren. „Dit doen we in Stadskanaal en Drachten en we richten ons daarbij op kandidaten uit de drie noordelijke provincies”, legt Maarten uit. „We willen vooral mensen enthousiast krijgen voor de bouw, mensen die vaak niet via de reguliere weg aan de slag gaan. Dan heb je het dus over zij-

instromers, maar ook over schoolverlaters.” Op deze manier gaan elk jaar circa 100 mensen de bouw in. „Ik weet het, het is een niet genoeg, maar elke kandidaat is er een.”

Breed inzetbaar Erik wil benadrukken dat ook bestaande medewerkers van klanten kunnen worden opgeleid. „Het is belangrijk dat mensen zo breed mogelijk inzetbaar zijn, daarom is het nooit weg om je verder op te laten leiden. Wanneer je bijvoorbeeld schilder bent, is het interessant om ook het vak van glaszetter onder de knie te krijgen. Vooral omdat daar veel behoefte aan is.”

Maarten:„ Via GAP Academy kunnen mensen in korte tijd kennis maken met een prachtig beroep, veelzijdig en ontzettend leuk om te doen. Dat willen we graag laten zien. De bouw biedt de mogelijkheden om snel weer op een mooie positie terecht komen, inclusief prima verdiensten. Een uitgelezen kans voor mensen die op zoek zijn naar iets nieuws en wellicht nog niet aan de bouw hebben gedacht. Wij spelen elkaar de bal toe, het is aan de toekomstige vaklieden om die bal in te koppen.” www.m-ployee.nl www.gapacademy.nl

ADVERTENTIE

„Samen kunnen wij letterlijk en figuurlijk een steentje bijdragen aan een betere wereld.”

Aldus Koen Rooseboom, medewerker Circulair Bork sloopbedrijf, over circulair ondernemen. Circulair ondernemen is geen hippe trend, maar een manier om een gezond bedrijf neer te zetten en tegelijk bij te dragen aan een duurzame en gezondere wereld. Een circulaire productiekringloop, waarbij het (rest)afval niet wordt vernietigd, maar juist opnieuw wordt gebruikt. Onnodig watergebruik schrappen uit je bedrijfsprocessen. Of materialen in je product vervangen door herbruikbare of biologisch afbreekbare of materialen. Mogelijkheden genoeg, maar waar begin je? En hoe pak je het aan?

Project Noord Nederland verdient Circulair In Noord-Nederland gonst het al van de circulaire activiteiten. Evert Jan van Nijen, penvoerder van het project: „We zijn zelfs als regio voorloper op dit gebied in Nederland. Daar zijn we trots op, maar er is veel meer te doen. Onder de projectparaplu ‘Noord-Nederland verdient Circulair’ gaan de betrokken partijen hun activiteiten beter op elkaar afstemmen en regionaal goed werkende activiteiten over alle drie de provincies uitrollen. Door dit versterkte ecosysteem helpen zij gezamenlijk het mkb in Noord-Nederland om hun bedrijfsvoering, producten en dienstverlening circulair te maken.”

Kom naar de Circulaire Proeverij op woensdag 29 juni Op de Circulaire Proeverij op 29 juni in Drachten kan de MKB ondernemer uit Noord Nederland zich verder verdiepen in het onderwerp en uit de startblokken komen. Het programma trapt af met een interessante keynote van Norbert Schotte. Hij is onderdeel van de Gideons Tribe, die op een bijzondere manier werken aan het veranderen van de bouwcultuur en het versnellen van de bouwtransitie. Ook volgen er pitches van aansprekende bedrijven uit Noord-Nederland én een Proeverij van meerdere concrete tools die de ondernemers verder zullen helpen met het uitwerken van circulaire ambities en businesscases.

nek uit om het circulair slopen te omarmen. De Bork Groep wint de grondstoffen, materialen en producten uit de diverse sloopprojecten op zo’n manier dat ze weer te hergebruiken zijn voor aannemers en architecten.

Bork is ontstaan in de tweede wereldoorlog toen er schaarste was aan grondstoffen. Dat DNA zit nog steeds in: zuinig omgaan met materialen en niet zomaar weggooien maar op zoek gaan naar een tweede leven. In de toekomst van Bork ziet Koen graag een innovatie milieu ontstaan waar zij met andere ondernemers een circulaire economie op gang kunnen brengen rondom de vraag hoe ze de grondstoffenschaarste het beste kunnen gaan tackelen. Koen Rooseboom: ,,Ons businessmodel is in transitie en we worden door opdrachtgevers steeds verder uitgedaagd circulair te denken en te werken.”

De Bork Groep is van mening dit niet alleen te kunnen en zoekt samenwerkingen binnen en buiten de markt. Zo wordt er nauw samengewerkt met het Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie (NICE) in Meppel en met collega sloopbedrijven om letterlijk en figuurlijk een steentje bij te dragen aan een betere wereld Naast Bork zullen ook Hoora Watersport (elektrisch varen; Heeg) en Bio BTX (plastic afval omzetten in chemische grondstoffen; Groningen) hun ervaringen met circulair ondernemen delen op 29 juni.

Inspiratie van ondernemers uit de industrie, bouw en kunststoffen Koen Rooseboom is de eerste medewerker circulair bij de Bork Groep en deelt zijn ervaringen tijdens de Circulaire Proeverij. Dit Drentse sloopbedrijf steekt al ruim 75 jaar haar

Eerste Hulp bij Circulair Ondernemen Of je nu actief bent in de maakindustrie, bouw, kunststoffen of een andere sector; kansen genoeg om je productie en/of dienstverlening circulair te maken. Maar hoe pak je die verandering aan?

Alex Berhitu, lid van het programmateam ‘NoordNederland verdient Circulair’: „Alle

Evert Jan van Nijen, penvoerder van het project en directeur Vereniging Circulair Friesland

Koen Rooseboom, medewerker Circulair bij Bork Groep

consortiumpartners zijn erop gebrand om het mkb in Noord-Nederland te ondersteunen in de transitie naar een circulaire economie. Dat doen we door concrete activiteiten uit te voeren op een aantal speerpunten. Tijdens de Proeverij op 29 juni maak je kennis met de partners en hun tools en handvaten waarmee bedrijven concreet verder kunnen worden geholpen bij het zetten van de volgende stap.” Zo kun je je vragen voorleggen aan het Versnellingshuis of één van de eerstelijns organisaties en ontdekken hoe ze je kunnen helpen bij een eerste verkenning over circulariteit: wat is het en wat kan ik er mee. Wil je al wat meer in de diepte dan kan je ook kennis maken met trainings- ontwikkelprogramma’s als „CIRCO Tracks” of „Rond Ondernemen”. CIRCO is een methode die Eva Meijer van Hoora Watersport ook heeft geholpen in hoe zij de verandering aan moest pakken. Wil je meer weten hoe we je in het Noorden kunnen helpen bij het financieren van jouw transitie naar een circulaire economie, dan zijn er ook proeverijen rondom subsidies en financieringsmogelijkheden van KIA CE en de NOM. „Als ontwikkelingsmaatschappij vinden wij het belangrijk dat het bedrijfsleven in onze regio mee profiteert van deze transitie en daarbij zo goed mogelijk wordt geholpen om succesvol te zijn. Dat betekent ook dat we onze instrumenten inzetten voor ondernemers die deze transitie willen implementeren. Wat dat voor jou kan betekenen hoor je in onze proeverij.” Aldus Alex Berhitu.

Wees er bij!

MKB-ondernemers kunnen zich aanmelden via de website www.nnlvc.nl. Aansluitend is er een borrel waar je je circulaire netwerk kunt vergroten en napraten met al je collegaondernemers.

Alex Berhitu, Project Manager Business Development bij de NOM en lid programmateam ‘Noord-Nederland verdient Circulair’

De partners van ‘Noord-Nederland verdient Circulair’ zijn: Circulair Friesland | Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie (NICE) | GroBusiness | Ynbusiness | Ik Ben Drents Ondernemer | Biocooperative Northern Netherlands | MadeCircularBy | Chemport | NHL Stenden Hogeschool | NVNOM | Rijksuniversiteit Groningen | Hanzehogeschool Groningen | TCNN | VNO-NCW/MKB Noord Ondersteunende partners: Rabobank | Versnellingshuis | CIRCO | KIA CE | VNO NCW Midden | Gemeente Leeuwarden | Gemeente Groningen | Gemeente Emmen |Gemeente Assen Financieel ondersteuners: Provincie Fryslân | Provincie Drenthe | Provincie Groningen | Ministerie van Economische Zaken | SNN | REACT EU.

N E L A I R E T A M W U O B ?

G I D O N