Juni 2018 Een commerciĂŤle uitgave van NDC mediagroep
NoordDuitsland special
! n i o M
Borkum
Ostfriesland
RĂźgen
Hanzesteden
Was alles maar zo goed! Met afgietsysteem!
Function4 Pannenset | 4-delig Limited Edition Stoominzet! Deze vijfdelige WMF Function pannenset is volledig vervaardigd uit roestvrijstaal en voorzien van een slim glasdeksel welke is voorzien van een geïntegreerd afgietsysteem.
Wok!
- 3x middelhoge kookpan + deksel: Ø 16cm, Ø 20cm, Ø 24cm - 1x steelpan Ø 16 cm - 1 stoominzet Ø 20 cm
595,00
395,-
Senses wok ø 30 cm
Het 5-lagenmateriaal tot aan de rand wordt gecombineerd met een ergonomisch roestvrijstalen greep. Wokplezier gegarandeerd.
159,00
99,Halfautomatische espressomachine in retro jaren 50 stijl
Superboy Pedaalemmer 20 liter
Specificaties: thermoblok verwarmingsysteem, enkele-, dubbele espresso en cappucchino syteem, RVS filter houder.
De pedaalemmer heeft een kunststof binnenemmer, een geruisloze sluiting en een stevig, zeer robuust voetpedaal.
In 6 verschillende kleuren leverbaar!
129,00
109,-
349,00
299,Damsterdiep 14 9711 SK Groningen t (050) 312 69 20
www.reitsma-groningen.nl
aar. Onze winkel is goed bereikb U kunt voor de deur in n. de parkeergarage parkere
OPENINGSTIJDEN: maandag 13.00 - 18.00 uur dinsdag 09.30 - 18.00 uur woensdag 09.30 - 18.00 uur donderdag 09.30 - 21.00 uur vrijdag 09.30 - 18.00 uur zaterdag 09.30 - 17.00 uur
Pagina 3
d n a l s e i r f t s O net even anders
Borkum
Waddeneilanden, Waddenzee, kustplaatsen, havenstadjes, weilanden, graanvelden: het Duitse Ostfriesland en het noorden van Nederland lijken sprekend op elkaar. Aangenaam herkenbaar, praktisch om de hoek en toch nét even anders. Reis&Co neemt je mee – per boot, fiets, auto of wandelend – naar onze naaste oosterburen.
Moin!
Check onze website en sociale media voor inspirerende verhalen, fotoreportages en video’s, het laatste reisnieuws en interessante Reis&Co-aanbiedingen. Mis ze niet!
www.facebook.com/ndcreisenco Greetsiel
Colofon
Deze Duitsland-special van Reis&Co is een commerciële uitgave van NDC mediagroep Redactie: Sybylle Kroon Eindredactie: Tine van Knijff-van Hijum Coördinatie: NDC Studio Vormgeving: Marc Bos, Henk Haan Sales&Support: Kaya Otten, kaya.otten@ndcmediagroep.nl, telefoon 06 13 21 41 31
5
De troef van Borkum
7
Kuuroord in de Waddenzee
9
Cultureel, culinair en een beetje sportief!
reis.en.co
11
De iconen van Borkum
@reisndc
13
Duitse Hanzesteden
15
Hoogste tijd voor thee
17
Fietsrondje Ostfriesland
18
De gezichten van Rügen
www.reisenco.nl
‘Lekkers’ uit Lübeck
Inhoud
Pagina 4
ONTSPANNEN OP ZEE
Ontdek het Duitse droomeiland Borkum en maak kennis met het gevarieerde aanbod van de mooiste zandhoop ter wereld. Of het nu gaat om water- en strandsporten, zwemplezier, de fijnste wellnessbehandelingen of ontspanning in het heerlijke diepzeeklimaat - iedereen die de diversiteit van Borkum ooit heeft meegemaakt, komt gegarandeerd keer op keer terug! We kijken ernaar uit u te zien!
Tourist-Information Borkum | Georg-SchĂźtte-Platz 5, D-26757 Borkum | Tel. +49 (0)4922 933-0 | Fax +49 (0)4922 933-400 | info@borkum.de
Nog meer en actuele informatie vindt u onder: www.borkum.de/nl
COMBITICKET
â‚Ź 33,-
Ontdek Borkum! Reis met trein & boot Meer informatie: ARRIVA.NL/BORKUM
Pagina 5
Foto: Torsten Dachwitz
De troef van Borkum Het Duitse Waddeneiland Borkum heeft een grote troef: de natuur. Niet alleen ligt het eiland middenin Werelderfgoed Waddenzee, het heeft zelf ook een unieke flora en fauna. In deze editie gaat Reis&Co op bezoek bij dit Ostfriese Waddeneiland, dat hemelsbreed nog geen achttien kilometer boven de Eemshaven ligt.
Borkum Duits Waddeneiland, ligt in Nationaal Park Nedersaksische Waddenzee Deelstaat: Nedersaksen Regio: Ostfriesland Aantal inwoners: 5400 Oppervlakte: 31 km2 Taal: Duits, Ostfries Te bereiken vanuit: Eemshaven (NL) en Emden (D) www.borkum.de
Afwisselend landschap Voor lange wandelingen ben je op Borkum aan het juiste adres: het eiland heeft maar liefst 26 kilometer zandstrand en een weids duinenlandschap. Duinen worden afgewisseld met kleine bossen met moerasachtige delen, waarvan Greune Stee de grootste is. Ook is er een binnenzee, of ‘Tüskendörsee’ zoals de Ostfriesen het zo mooi noemen. Met een beetje geluk spot je hier bijzondere vogels, zoals de lepelaar. Zeehonden houden eveneens van Borkum: zij liggen in grote aantallen op de zandbank op de westpunt van het eiland. Over het hele eiland heen liggen fiets- en wandelpaden.
Duitse TVTAS: WSLBNIB Wij hebben TVTAS, Duitsland heeft WSLBNIB. Omdat die afkorting nogal onhandig is, gebruiken de Duitsers liever Welcher Seemann Liegt Bei Nanni im Bett. Onze ezelsbrug voor de Waddeneilanden gaat van west naar oost, die van onze oosterburen van oost naar west: Wangerooge, Spiekeroog, Langeoog, Baltrum, Norderney, Juist en Borkum. Borkum is het meest westelijke Duitse Waddeneiland en ligt pal boven Groningen.
Foto: Torsten Dachwitz
Foto: Torsten Dachwitz
Lopen over de bodem van de zee
Bezoek Borkum
Net als bij de Nederlandse Waddeneilanden, kun je wanneer het eb is bij Borkum over de bodem van de Waddenzee lopen en de bijzondere natuur van dichtbij ervaren. Er komen zo’n tienduizend verschillende levensvormen voor. Die zie je niet allemaal tijdens het wadlopen, maar de gids laat je tijdens een tocht wel zoveel mogelijk van het spectaculaire dierenen plantenleven in dit natuurgebied zien. Wie meer wil weten over de rijkdom en het belang van de (Wadden)zee kan in het Noordzeeaquarium en op het museumschip Borkumriff terecht. Hier is een permanente tentoonstelling ingericht en er worden het hele jaar door natuurlezingen gehouden. Ook worden er op het eiland natuurexcursies georganiseerd, zoals vogels kijken bij de Tüskendörsee en wandelingen over de kwelders.
Een bezoekje brengen aan Borkum kan sinds dit voorjaar een stuk sneller: de trein vanuit Groningen richting Roodeschool rijdt nu helemaal door naar Eemshaven. Daar stap je praktisch voor de boot uit: het nieuwe station is op loopafstand van de bootterminal. Met de boot van AG Ems reis je vervolgens snel en gemakkelijk naar Borkum. Zo ben je vanuit Groningen in twee uurtjes in Borkum, en dat schept mogelijkheden: het Duitse Waddeneiland is nu ook een mooie bestemming voor een dagtrip. Zowel de trein als de boot reizen de hele dag heen en weer, dus je kunt op dezelfde dag heen en terug. Met een CombiDagticket van Arriva reis je in 2018 voordelig vanaf elk station in Groningen en Friesland met de trein naar Eemshaven, en vervolgens met de boot naar Borkum. Met dit ticket ga je ook dezelfde dag weer terug. Een kaartje voor volwassenen kost € 33,-, voor kinderen van 4 tot en met 11 jaar € 9,-. Bestel je CombiDagtickets Borkum Trein en Boot via www.arriva.nl/borkum
Pagina 6
Stoomdagen op Borkum
Heerlijk genieten op het mooie Ostland Ontbijt voor langslapers Kinderspeeltuin Regionale verse keuken
Nostalgische uitstapjes – ga mee op reis over het eiland! Tijdens een rondrit ontdekt u de mooiste plekjes van Borkum.
Avond-acties
• Stoomlocomotief „Borkum“ (bouwjaar 1940) Tip: Uitstapje met „Moritz“
Taart uit eigen bakoven
„Toornkieker-Tour“ Volwassene vanaf € 9,00
• Historische wagons • Oldtimer-bus (Mercedes Benz O 3500, bouwjaar 1951) • Wismar-treinstel „Schweineschnäuzchen“ (varkenssnuitje, bouwjaar 1940)
Dagelijks geopend van 10:00 t/m 21:00 uur
BORKUM www.markant-borkum.de
Deichstr. 58 • 26757 Borkum
Tel. +49(0)4922 - 990216
www.markant-borkum.de
www.markant-borkum.de
W I J P R AT E N UW TA AL! by Detlef Perner
Ik ben „MARKANT“ Derk Ots uit Groningen! Inkoopsberader voor Nederlandse Klanten in de Supermarkt Nummer 1 op Borkum! In onze Supermarkt hebben wij over 20.000 Levensmiddelen en Artikelen voor de dagelijkse behoevden voor u in de aanbieding. Wij verheugen ons op uw bezoek!
Telefoon: + 49 (0) 49 22/3 09-13 • info@borkumer-kleinbahn.de
www.borkumer-kleinbahn.de/nl
Rondvlucht over Borkum 15 min. 45 € per volwassene
35 € per kind tot 12 jaar
Dagelijkse vluchten - Afspraken op aanvraag op de luchthaven
Prijsen op basis van minimum aantal deelnemers, afhankelijk van het vliegtuig. Onder voorbehoud van wijzigingen. juni 2018
informatie & boeking
Pagina 5
Kuuroord in de
e e z n e d Wad
Foto: Torsten Dachwitz
De zilte, schone lucht en het zuiverende zeewater zijn heilzaam. Dat weten ze op Borkum al generaties lang. Al bijna 170 jaar is dit Duitse Waddeneiland een officieel Noordzee-kuuroord.
Allergievriendelijk De zeelucht is schoon, heilzaam en jodiumhoudend én het bevat ook nog eens niet of nauwelijks pollen. Dat is goed nieuws voor mensen met allergieën aan de luchtwegen, zoals hooikoorts. Borkum is zelfs officieel benoemd tot allergievriendelijke gemeente. Een verblijf op dit Waddeneiland is derhalve niet alleen goed voor je humeur; ook je luchtwegen, hart, bloedvaten en je huid hebben er baat bij.
Kuurcultuur Met zoveel gezonde omstandigheden is het niet verwonderlijk dat het kuurtoerisme op Borkum op volle toeren draait. Er zijn een paar grote kuuroorden en een aantal kleinere spa’s. Bijna elk hotel heeft in meer of mindere mate wellnessfaciliteiten. In Duitsland is de kuurcultuur diep geworteld en op Borkum is dat niet anders. Gaan Nederlanders vooral voor de wellness, Duitsers bezoeken de kuuroorden ook om praktische, medische redenen. Ze weten als geen ander dat kuren een aangenaam ‘medicijn’ is als je last hebt van bijvoorbeeld astma, stress of een burn-out. Gelukkig hoef je geen klachten te hebben om te genieten en te profiteren van de weldadige omstandigheden op Borkum. Bijna iedereen heeft baat bij een saunabad, stoombad of modderbad. Hetzelfde geldt voor aromatherapie, een massage of een beautybehandeling. En anders maak je een lange strandwandeling,
zo snuif je de gezonde zeelucht automatisch op.
Oude en nieuwe wellness Borkumse badgasten werden in 1850 voor het eerst geregistreerd: het waren er toen 252. Het was ook de tijd dat de eerste kuuroorden werden geopend die modderbaden en aromatherapieën aanboden. Sommige daarvan bestaan nog steeds. In 2005 kwam er een groot kuuroord bij: Gezeitenland. Het complex in de vorm van een zeeschip doet zijn naam eer aan: het kijkt uit over zee. Gasten kijken uit over de Waddenzee en het brede zandstrand dat pal voor de deur ligt. Het kuuroord heeft een uitgebreid vrijetijds- en wellnessaanbod, met spa’s, sauna’s, baden, pakkingen, massages en schoonheidsbehandelingen. Er wordt onder meer gebruikgemaakt van algen, modder en water uit zee, de zogeheten Thalasso-behandeling.
Altijd zwemmen Weer of geen weer: bij Gezeitenland kun je altijd in zeewater zwemmen. De zee is dichtbij, maar er is ook een groot zwembad gevuld met zout zeewater. Het water is aangenaam warm (29 graden) en staat in verbinding met een stoombad. Ook kinderen vermaken zich: er is een meer dan zestig meter lange reuzenglijbaan. In het buitenbad kun je bubbelen,
je mee laten voeren in een stroomversnelling, of in alle rust genieten van het uitzicht over het strand en de zee. Water en wellness staan centraal bij Gezeitenland. En dat daar ook een sportieve invulling aan gegeven kan worden, bewijst de FlowRider, waar je indoor kunt (leren) surfen. Het indoorsurfcentrum bestaat uit een hellend wateroppervlak van zo’n tachtig vierkante meter. Ideaal voor sportievelingen die willen leren boardsurfen of die juist hun surfvaardigheden willen onderhouden.
In- en ontspannen Bijkomen van alle in- en ontspanning doe je in de wellnesslounge van het kuuroord. Hier vinden wellnessbehandelingen en spa-rituelen plaats. Je kunt jezelf ook neervlijen op een ‘multisensorisch soundbed’ en muziek je lichaam en geest tot rust laten komen. Als gast van Gezeitenland, of als voorbijkomende wandelaar, kun je ook terecht bij het restaurant en het bijbehorende terras met uitzicht op duinen en zee. En hoe kun je zo’n kuurdag op dit Ostfriese eiland in de Waddenzee nou beter afsluiten dan op z’n Ostfries: met een kopje thee en een taartje.
Pagina 8
Vrije baan tot Eemshaven! Eindelijk is het zover: de nieuwe spoorverbinding tussen Groningen en Eemshaven is feestelijk geopend door Koning Willem-Alexander. Wij vinden het fantastisch dat onze vele Nederlandse gasten nu nog sneller en comfortabeler naar ons toe kunnen reizen. Dit is wat wij als grootste 3-sterren superior hotel van het eiland zoal te bieden hebben: • onder management van eigenaar, voor een persoonlijke benadering • nabij strand en promenade • grote familiekamers • in veel opzichten op 4-sterrenniveau • uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding • rookvrij hotel Kijk eens rond op onze website – https://www.kachelot-borkum.de/nl – en boek direct uw volgende verblijf in Aparthotel Kachelot.
Aparthotel Kachelot Goethestraße 18 · D - 26757 Borkum Tel.: + 49 (0) 49 22 3 04-0 Fax: + 49 (0) 49 22 3 04-911 E-Mail: aparthotel@kachelot-borkum.de www.kachelot.de
Eilandvakantie met comfort Geniet van een zorgeloze vakantie
PARTNER HOTELS Borkum
Aparthotel Domizil
Hotel Graf Waldersee
Hotel Hubertus
Westerstraße 15 Tel. 0 172 - 561 96 18 www.borkum-insel.de
Bahnhofstraße 6 Tel. 0 49 22 - 91 26 00 www.hotel-grafwaldersee.de
Westerstraße 19 Tel. 0 49 22 - 91 15 0 www.hh-b.de
Hotel-Pension Passat
Hotel Rummeni
Hotel Strandvilla Janine
Goethestraße 28 Tel. 0 49 22 - 92 84 44 www.hotel-pension-passat.de
Georg-Schütte-Platz 2 Tel. 0 49 22 - 92 90 0 www.hotel-rummeni.de
Strandstraße 38 Tel 0 49 22 - 91 85 0 www.strandvilla-janine.de
Hotel Weisse Düne
Hotel Zum Hanseaten
Am Georg-Schütte-Platz 13 Tel. 0 49 22 - 92 49 040 www.hotel-auf-borkum.de
Deichstraße 35a Tel. 0 49 22 - 615 www.hanseaten-borkum.de
Reserveer online! www.borkum-hotels.de www.facebook.com/borkumhotels
Van harte gefeliciteerd met de opening van de nieuwe treinverbinding naar de Eemshaven - Borkum
Pagina 9
Cultureel, culinair en een beetje sportief
Foto: Torsten Dachwitz
Concerten, theater, jazz, musicals: op cultureel gebied is er genoeg te beleven op Borkum. Het culturele aanbod kenmerkt zich door unieke tradities en gebruiken, en kleurrijke evenementen en feesten. In het najaar ervaar je tijdens de Kulinarische Herbst de eetcultuur op het Waddeneiland.
Het eiland als toneel
Beach Days Borkum
Van traditionele thee-uurtjes tot shantykoren, en van Platduitse theatergroepen tot de meiboomviering. Locals en bezoekers vermaken zich het hele jaar door met een gevarieerd cultureel programma vol muziek en theater. Er wordt gebruikgemaakt van allerlei locaties om de evenementen nog beter tot hun recht te laten komen. Het eiland is het toneel: er zijn optredens en concerten in het centrum van het dorp Borkum, op het strand, in evenementencentrum Kulturinsel, in historische gebouwen en op de boulevard met het muziekpaviljoen.
Culturele en culinaire geneugten combineren ze op Borkum moeiteloos met sportieve inspanningen. Van 17 tot en met 19 augustus 2018 worden de Beach Days Borkum gehouden. Drie dagen muziek, party’s en een grootschalig beachvolleybaltoernooi in typisch Borkumse sferen. Het openluchtconcert van de populaire Duitse singersongwriter Johannes Oerding belooft het hoogtepunt van de Beach Days te worden. Daarnaast verandert het strand van Borkum zaterdagavond 18 augustus in een grote dansvloer tijdens de Beachparty.
Culinaire feesten
Foto: Torsten Dachwitz
Ze houden op Borkum van lekker eten en de eilandbewoners zijn trots op hun eigen gerechten. In februari en maart staat het eerste culinaire feest op het programma: Borkums Gerichte – Borkums Geschichte. Een ontdekkingstocht langs restaurants, bars en cafés waar traditionele gerechten de historische achtergrond van de Borkumse eetcultuur tot leven brengen. In het najaar vieren de Borkummers Kulinarische Herbst. De plaatselijke gastronomen presenteren dan regionale lekkernijen en culinaire specialiteiten.
Borkum biedt vertier voor het hele gezin; ook de kids vermaken zich prima. Het strand is voor hen een grote zandbak vol schelpen, de zee een spannend zwembad. Bovendien staan op de stranden speeltuinen klaar voor de jonge Borkumgasten. Bij slecht weer kunnen (kleine én grote) kinderen zich uitleven bij indoorspeeltuin Spielinsel. Waterratten kunnen hun hart ophalen bij het zwembad met reuzenglijbaan, of bij het indoorsurfcentrum van Gezeitenland.
Cultuurhistorie De cultuur kent vele gebruiken en tradities die het eilandleven veelzijdig maken. Er is cultuurhistorisch dan ook veel te vertellen over Borkum. Dat doen doorgewinterde Borkummers het liefst zelf, tijdens speciale lezingen. Of ze treden op in traditionele kledij terwijl ze de accordeon bespelen. Voor geïnteresseerden is een uitgebreide kennismaking met de gebruiken en tradities van Borkum mogelijk in eilandmuseum Dykhus, waar museumstukken zijn verzameld die een beeld geven van driehonderd jaar maritieme geschiedenis.
Voor het hele gezin
Nog meer sportiviteit Op Borkum kun je eindeloos lang liggend op het strand of in zo’n mooie strandkorf van de zon, het zand en de zee genieten, maar daarnaast zijn er ook genoeg mogelijkheden om in beweging te komen. Er ligt 130 kilometer aan fiets- en wandelpaden door bos, duinen en kwelders op je te wachten. Daarnaast kun je op Borkum onder meer strandzeilen, indoor en outdoor surfen, kiten en recreatief zwemmen.
Foto: Torsten Dachwitz
Pagina 10
ONTSPANNEN OP ZEE Ontdek het Duitse droomeiland Borkum en maak kennis met het gevarieerde aanbod van de mooiste zandhoop ter wereld. Of het nu gaat om water- en strandsporten, zwemplezier, de fijnste wellnessbehandelingen of ontspanning in het heerlijke diepzeeklimaat - iedereen die de diversiteit van Borkum ooit heeft meegemaakt, komt gegarandeerd keer op keer terug! We kijken ernaar uit u te zien!
Tourist-Information Borkum | Georg-SchĂźtte-Platz 5, D-26757 Borkum | Tel. +49 (0)4922 933-0 | Fax +49 (0)4922 933-400 | info@borkum.de
Nog meer en actuele informatie vindt u onder: www.borkum.de/nl
Pagina 11
Strandkorven
Foto: Torsten Dachwitz
Ga je naar het strand van Borkum, dan kun je ze niet missen: de kleurrijk gestreepte Strandkorben. In zo’n gezellige strandkorf kun je met z’n tweeën zitten, ben je beschut tegen zon en wind, en kun je zonder zand je boek of magazine lezen. Spullen berg je op in de laden onder de zitting en je drankje staat veilig op een uitschuifplankje. Vroeger waren de strandkorven van riet, tegenwoordig vooral van kunststof.
Vuurtorens Borkum wordt ook wel vuurtoreneiland genoemd. Er staan maar liefst drie op het eiland. De oude vuurtoren annex kerktoren staat aan de rand van het dorp Borkum, maar is sinds een grote brand in 1879 niet meer als vuurtoren in gebruik. De nieuwe vuurtoren werd meteen na de brand gebouwd. Deze staat in de buurt van het strand en functioneert nog steeds. De derde vuurtoren van Borkum is klein en rood-wit gestreept. Het was de eerste elektrische vuurtoren in Duitsland.
en.de), Foto: Matthias Süßen (matthias-suess edia Commons licentie: license CC BY-SA via Wikim
Milchbuden Op het strand van Borkum staan allerlei strandtenten, waarvan sommige nog de naam Milchbude dragen. Vroeger verkochten boeren vanuit kleine houten winkeltjes (‘Buden’) op het strand hun Borkumer Dicke Milch aan badgasten. Tegenwoordig kun je er meer dan alleen melk kopen. De Milchbuden staan er alleen in de zomermaanden, in het najaar worden ze weer afgebroken.
Kuuroord Zeg je Borkum, dan denk je aan een kuuroord. Al meer dan anderhalve eeuw houden de Borkummers zich bezig met de heilzame werking van de zee en de lucht die hen omringt. Het begon ooit met modderbaden voor een handjevol Duitse kuurtoeristen, tegenwoordig is het Waddeneiland een geliefde bestemming voor driehonderdduizend strand-, natuur- en wellnessliefhebbers uit heel Europa.
De iconen van
m u k or B
Borkum heeft een bijzondere historie waarin walvisvaart, wellness en het leven aan zee een belangrijke rol spelen. Nog steeds zijn ze kenmerkend voor het Duitse Waddeneiland. Reis&Co zet zes iconen van Borkum op een rij.
Walviskaken Borkummers waren vroeger walvisjagers. Bijna iedere local heeft een voorvader die zo de kost verdiende. Overblijfselen van die tijd vind je op verschillende locaties op Borkum terug, onder andere bij het huis van walvisjager Roelof Gerritz Meyer aan de Wilhelm Bakkerstrasse. Het huis heeft een tuinhek van walviskaken. Ook elders op het eiland, onder meer rond de oude vuurtoren, staan huisjes met deze jachttrofee.
Strand Het Waddeneiland is de trotse eigenaar van een kilometers lang zandstrand, in totaal zo’n 26 kilometer. Het dorp Borkum ligt aan het westelijke strand van het eiland. Dat is bovendien de meest geliefde plek van het eiland, aangezien je hier het beste zicht hebt op de zonsondergang. Ook zeehonden houden van de westkant: ze hebben er een ‘eigen’ zandbank.
! E L A S R E SUMM
10Korting
15Korting
%
10Korting
%
op
%
op Wicker tuinmeubelen
Sierbestrating
op
Veranda’s oplopen Voordeel kan 0,tot wel 1.20
soorten. Meer dan 300 e tegels! Ook keramisch
Verstelbare stoel “Bodega“
169,-
139,GeoTops Ardesia
60 x 60 x 4 cm Kleur: Roma oder Milano
34,50 per m
2
24,95
ACTIE BLOKHUTTEN
! NIEUW DAK
Polycarbonaat of Glas al vanaf 4.000,-
SCHUIF
outbtisouw Luxeu h met gra n t.w.v. tuinmeubels
Duisburg Blokhut 380 x 300 cm
Frankfurt Blokhut 300 x 300 + 300 cm
Köln Blokhut 380 x 380 cm incl. veranda
Dresden 600 x 500 + 250 cm
1.399,-
2.349,-
1.299,-
2.249,-
1.699,-
3.649,-
1.599,-
€1.500,-
3.549,-
Bekijk het volledige assortiment actieblokhutten op ons showterrein of op www.qs-gartendeco.nl! De blokhutten zijn van Noord-Europees vurenhout, incl. echt glas en hang- en sluitwerk.
Q&S Gartendecoration GmbH Lilienthalstraße 11 49716 Meppen, Duitsland
In uw navigatie ingeven: Industriestraße 19
Openingstijden
Maandag - Vrijdag: 09:00 - 18:00 uur Zaterdag: 09:00 - 16:00 uur Zondag: 10:00 - 17:00 uur (Kijkdag)
0599 - 820 222
Ma. t/m Vr. 9.00-12.00 en 13.00-17.00 Za. 9.00-12.00 en 13.00-16.00
info@qs-gartendeco.nl
www.qs-gartendeco.nl
Waarom Q&S Gartendeco Al 20 jaar ervaring Nederlands sprekende verkopers Deskundig advies Scherpe prijzen Snelle levering
In deze advertentie staan vanaf-prijzen (incl. BTW), welke niet altijd corresponderen met de foto's in deze advertentie. Vraag naar de actievoorwaarden bij onze verkoopmedewerkers.
Waterdicht bij regen Heerlijk luchtig bij zonneschijn
Pagina 13
Middeleeuwse sferen in
Hanzesteden
Stralsund Lübeck Hamburg Bremen
Bremen Als je op de Marktplatz in Bremen staat, zie je (min of meer) hetzelfde als de Hanzekooplui in de Middeleeuwen zagen. De historie herleeft hier, met statige panden als het Rathaus en de St. Petri Dom. Niet zo gek dus dat Unesco dit tot Werelderfgoed heeft verheven. Net buiten het centrum, in het oude havengebied, herrijst juist een ultramoderne wijk met industriële allure: Überseestadt. In de voormalige fabriekspanden en oude pakhuizen vind je nu allerlei shops, cafés en restaurants. Niet missen: � In de Böttcherstraße vind je allerlei ambachtelijke producten en authentieke souvenirs. Bovendien is de straat als geheel een soort expressionistisch baksteenkunstwerk. � Het eeuwenoude (vissers)wijkje Schnoor is misschien wel het schattigste stukje Bremen. Pittoreske huisjes en steegjes verbergen veel eettentjes en theehuizen. � Naast het stadhuis staat een standbeeld met een ezel, hond, kat en haan. Het zijn de Bremer Stadsmuzikanten uit het sprookje van de gebroeders Grimm.
Stralsund
In de Middeleeuwen waren Noord-Duitse havensteden als Bremen, Hamburg, Lübeck en Stralsund machtig en welvarend. Groot geworden door het Hanzeverbond, de Europese Unie avant la lettre. Reis&Co neemt een kijkje in deze Hanzesteden, waar de geest van de middeleeuwse handelslui nog steeds rondwaart.
Marktplatz Bremen
Hamburg
Lübeck
Stralsund
De letters HH op een Duits kenteken staan voor Hansestadt Hamburg. Nog steeds is deze Noord-Duitse stad aan de Elbe een havenstad van grote betekenis. Water is een belangrijk element in Hamburg, dat ook wel het Venetië van het Noorden wordt genoemd. De stad telt meer dan tweeduizend bruggen. Naast een enorme haven heeft Hamburg een levendig uitgaansleven en een grote culturele en culinaire scene.
Gunstig gelegen aan de monding van de Trave, vormde Lübeck een prima locatie om handel overzee mee te drijven. De ‘Koningin van de Hanzesteden’ was in de Middeleeuwen een heuse metropool en een van de grootste handelssteden van Noord-Europa. Nog veel van de historische gebouwen zijn bewaard gebleven, waaronder vijf grote, uit baksteen opgetrokken kerken.
Hanzestad Stralsund werd in de Tweede Wereldoorlog zwaar gebombardeerd, toch is een bezoek aan het centrum van de stad vandaag de dag de moeite waard. Niet voor niks staat het op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Drie imposante bakstenen kerken domineren het stadsbeeld, evenals de kleurrijke gevels die zo kenmerkend zijn voor Hanzesteden. Aan het centrale marktplein (Alter Markt) valt het indrukwekkende Rathaus in de typerende baksteengotische stijl op.
Niet missen: � De vlooienmarkt in het Karolinenviertel. Elke zaterdag tussen 8.00 en 16.00 uur kun je hier je slag slaan. In de wijk Altona vind je dure shops én tweedehandswinkels. � De eerste onderwatertunnel van Europa (anno 1911) loopt onder de Elbe door. Je daalt af tot onder de rivier. Aan het eind van de tunnel kom je bij een uitkijkpunt vanwaar je de hele stad kunt overzien. � De wijk Sankt Pauli is beroemd én berucht vanwege de gelijknamige voetbalclub en staat bekend als de hoerenbuurt. Hier zijn veel uitgaansgelegenheden en muziekclubs, vooral aan de Reeperbahn.
Niet missen: � Lübeck is wereldberoemd om zijn marsepein. In het centrum van de stad, aan de Breite Strasse, is de producent gevestigd die deze lekkernij al ruim twee eeuwen maakt: Niederegger. In de winkel vind je een breed assortiment marsepein, in het café eet je heerlijke taartjes en op de tweede verdieping zit een marsepeinmuseum. � In het in 2015 geopende Hanzemuseum duik je in de geschiedenis van zeshonderd jaar Europese Hanzesteden. � Het noordelijke deel van de vestingstad heet Travemünde. Het is een mondaine badplaats waar Lübeckers op zonnige dagen uitwaaien op de boulevard langs de Oostzee, of een strandkorf huren.
Niet missen: � Vlakbij de haven staat het Ozeaneum, een zeemuseum met enorme aquaria. Het staat aan de oever van de zeestraat die Stralsund van Rügen scheidt. � De Mariakerk, Nicolaaskerk en Jakobikerk zijn alle drie gebouwd in de Hanzetijd. � Via de drie kilometer lange Rügenbrucke rijd je naar het eiland Rügen. Zie ook het artikel over Rügen elders in deze bijlage.
% 0 2
ans & tten s, hee l o t n e op pa oor dam en v n der e l n a i k d n ren e
Eindelijk is het weer zo ver:
30%
op zome rjacks vo or dames, h eren en kinderen
Vele losse stuks sterk afgeprijsd!
wij bieden u in schoenen- en modezaak KLAHSEN weer veel aantrekkelijke koopjes van de actuele voorjaar- en zomercollecties aan schoenen en mode. Natuurlijk voor haar, hem en de kindere! Van harte welkom bij de trend-koopjes bij Klahsen!
SCHOENEN EN MODE – INKOOPBELEVENIS OP MEER DAN 5.000 m²: IN DER EMSMARSCH, D-26871 ASCHENDORF (A31, AFRIT 16) TEL. 0049-4962-9135-0, WWW.KLAHSEN.DE
ONZE OPENINGSTIJDEN: MA. - VRIJ. 9.30-19 UUR ZATERDAG 9.30-18 UUR
Pagina 15
Teetiet in
Ostfriesland
Teemuseum Norden
Er zijn maar weinig gebieden in Europa te vinden waar zoveel thee wordt gedronken als in Ostfriesland. Oké, in Engeland weten ze er ook wel raad mee, maar dat onze oosterburen eveneens dol zijn op thee, is veel minder bekend. Toch vind je in deze regio – net over de grens met Groningen – een heuse theecultuur. Kunsthalle Emden
Mix van tien soorten Op nog geen twintig kilometer van de Nederlands-Duitse grens vind je het eerste thee-standbeeld al. In Leer staat Teelke, een jongedame die een theepot vasthoudt en je een kop thee aanbiedt. Het beeld staat voor het kleurrijkste pand van Leer: de winkel waar de familie Bünting al vijf generaties thee, koffie en andere ‘colonialwaren’ verhandelt. In het charmante stadje Leer, omarmd door de rivieren Eems en Leda, ontdek je in het Teemuseum (ook van de familie Bünting) wetenswaardigheden over thee en de typische Ostfriese theecultuur. Zo drinkt men het liefst eigen Ostfriesentee, een mengsel van verschillende theesoorten, meestal meer dan tien verschillende door elkaar. De thee wordt sterk gedronken. Ook wat water betreft zijn de Ostfriesen kieskeurig: die moet zacht zijn. Sommige Ostfriesen nemen zelfs een jerrycan theewater mee op reis, om hun eigen theecultuur in ere te kunnen houden. En de echte hardcore Ostfriesentee-drinkers nemen hun eigen servies mee, gedecoreerd met de Ostfriese roos.
Met een kluntje en slagroom De traditie schrijft voor dat je drie kopjes thee drinkt. Dat doe je met een ‘kluntje’ kandijsuiker én ongezoete
slagroom, die zorgvuldig op de thee wordt gedrapeerd. Een perfect kopje Ostfriese thee wordt niet geroerd en in drie stappen gedronken. Eerst proef je de mildheid van de slagroom, dan het bittere van de thee en daarna het zoete van de kandij. Verderop in Leer kondigt een bordje in de etalage van een ‘teestube’ aan: ‘Nu is teetiet!’. Het is voor Ostfriesen de tijd om even tot rust te komen en met elkaar bij te praten.
Theetijd is heilig De theeceremonie is voor de Ostfriesen heilig. En ze zijn er goed in: ze staan zelfs in het Guinness World Records Book. Ooit wisten ze drieduizend mensen bij elkaar te krijgen die gelijktijdig aan een zeshonderd meter lange theetafel thee dronken. Om de traditie te behouden, doen Ostfriesen er alles aan om de kunst van het theezetten en theedrinken te behouden. Er zijn cursussen en je kunt zelfs een theediploma halen. Ook in Norden, tegen de Duitse Waddenzee aan gelegen, ontkom je niet aan thee. In het Ostfriesisches Teemuseum kom je alles te weten over de wereld van thee en volg je de route die thee aflegt: van de verbouw tot in de theekop. In de theekeuken kun je even bijkomen van alle informatie. Hoogste tiet voor tee!
Meer dan thee In Ostfriesland zijn twee theemusea (in Leer en Norden) en heel veel theecafés. Maar er is meer cultuur te proeven. Reis&Co tipt deze musea: � Kunsthalle Emden – museum voor moderne kunst in de Duitse havenstad Emden � Oldenburger Computer Museum – voor (spel)computernerds een absolute must � De Oude Zeilmakerij – museum in Oldersum waar de zeilmakerij centraal staat � Dykhus – heemkundig museum op het Waddeneiland Borkum � Historisch Museum Aurich – geschiedenis van de stad Aurich en Ostfriesland www.ostfriesland-toerisme.nl
Pagina 16
Eemshaven zet u op het goede spoor naar Borkum
Ruimte om te ondernemen
Postbus 20004 • 9930 PA Delfzijl • Telefoon +31 (0)596-640 400 • info@groningen-seaports.com •
@GroningerHavens • www.groningen-seaports.com
Hoofdprogramma
EEN EPISCHE ZOMERAVOND
conference of the birds
.NL
7 - 18 juli 2018 Groene Ster Leeuwarden
! t h c o k r e v n e t r a a al 10.000 k Presentingpartners partners LF2018 Presenting LF2018
Een initiatief van
Kaartverkoop
Pagina 17 ‘Kiekkaaste’ aan de Dollardkust
Moin!
Fietsen in Ostfriesland Greetsiel
In Friesland zeggen ze ‘hoi’, in Groningen ‘moi’ en net over de grens, in Ostfriesland, begroeten ze je met ‘moin’. Niet alleen de taal lijkt een beetje op het Fries en Gronings, ook het landschap ziet er bekend uit. Ideale omstandigheden om er met de fiets op uit te gaan.
Land van rode baksteen
Een dagje fietsen
Ostfriesland lijkt veel op het Friese en Groninger landschap. Met veel landerijen, polders en veengebieden, her en der boerderijen en dorpjes en aan de kust havenstadjes, kwelders, het wad, strandjes en Waddeneilanden. Alleen de kleur van de huizen is anders: baksteenrood. Het zijn de erfstukken van de baksteen- en dakpannenfabrieken die vroeger een belangrijke rol in de regionale economie speelden. Rijdend door Ostfriesland kom je – voor noorderlingen – bekend klinkende namen tegen: Ditzum, Hatzum, Wirdum, Loppersum. De fietspaden zijn goed verzorgd en de bewegwijzering is over het algemeen prima. Vaak heb je het fietspad helemaal voor jezelf, zo rustig is het op de Ostfriese fietspaden. Kom je dan toch iemand tegen, grote kans dat je met ‘moin!’ begroet wordt.
Reis&Co fietste op z’n Ostfries (rustig aan dus, met regelmatig een kopje thee) in twee dagen een deel van de Internationale Dollardroute, maar week er ook regelmatig van af. Het is een route van zeventig kilometer langs de grens van Groningen en Ostfriesland, naar believen in te korten of uit te breiden.
Veel fietsmogelijkheden
Kerktoren van Ditzum
Op de website van de Dollardroute staat meer informatie over de route en de bootverbindingen: www.dollard-route.de/nl Informatie over fietsen in Ostfriesland: www.ostfriesland-toerisme.nl
Er zijn veel fietsmogelijkheden in Ostfriesland. Zo is er iets buiten Leer een route langs de rivieren Leda en Jümme, inclusief een paar fietspontjes en de smalste brug van Duitsland, bij Amsdorf. Andere favoriete fietspaden vind je in de buurt van het idyllische Greetsiel, langs de Waddenkust. Ook een tocht rondom het Zwischenahner Meer is geliefd. De Internationale Dollardroute voert door NoordoostGroningen en Ostfriesland, en langs het Waddeneiland Borkum. Om die helemaal te fietsen, heb je een paar dagen nodig: de route is driehonderd kilometer lang. De route gaat deels over water: tussen de Eemshaven en Borkum, tussen Borkum en Emden, tussen Emden en Ditzum en tussen Delfzijl en Emden. Een kaartje voor deze boten moet je wel van tevoren reserveren.
Route Vanaf Bad Nieuweschans fiets je langs de Westerwoldse Aa naar het noorden, naar Nieuw Statenzijl. Stap even af om een kopje koffie te drinken bij de mobiele barista en wandel via de houten vlonder naar de Kiekkaaste die je al van ver ziet staan. De naam zegt het al: vanaf dit huisje op palen kun je ‘kieken’. Je ziet de hijskranen van Emden aan de overkant van de Dollard liggen. Maar het gaat hier natuurlijk vooral om de natuur, het water en de vogels. Fiets verder langs de dijk en je komt via het minidorpje Pogum in het havendorp Ditzum, aan de monding van de Eems. Ook dit is weer een afstapmoment. Bekijk de bootjes in de haven en drink vooral een kopje thee in het Ditzumer Tee-huus. Vervolg je route langs de Eems stroomopwaarts en fiets langs de dorpjes Hatzum, Critzum, Midlum, Jemgum en Bingum. Hier steek je de Eems over en fiets je een stukje langs een zijrivier van de Eems: de Leda. Die kronkelt zich ten zuiden van Leer door het Ostfriese landschap. Fiets door de charmante stad Leer weer naar de brug over de Eems, en via Weener en Bunde terug naar Bad Nieuweschans.
Pagina 18
De twee gezichten van gen
Ru
We rijden de auto op de enorme veerboot die ons van het Zuid-Zweedse Trelleborg
Rügen
over de Oostzee naar het Noord-Duitse eiland Rügen gaat brengen. Vier uur later tuffen we vanuit Sassnitz het groene eiland op en komen we er al snel achter dat dit eiland met zijn natuurschoon en rustieke badplaatsen ook een ander gezicht heeft. Nazi’s bouwden hier namelijk een megalomaan bouwwerk langs de kust: Prora.
RÜGEN Duits eiland in de Oostzee Deelstaat: Mecklenburg-Vorpommern Oppervlakte: Aantal inwoners: Taal: Afstand: www.ruegen.de
Prora De Sellin pier
926 km2 77.000 Duits 650 kilometer
Spa-architectuur In ‘Ostseebad’ Binz zien we het ene na het andere voorbeeld van ‘spa-architectuur’, zoals de bewoners van deze mondaine badplaats dat noemen. Grote, witte villa’s met veel hout en romantische balkons en veranda’s bepalen hier het straatbeeld. Vroeger kwamen de rijke Oost-Duitsers hier om te kuren. Wat vroeger kuren heette, noemen we tegenwoordig wellness. Het publiek dat hier rondloopt is niet het jongste, hoewel we ook stelletjes met kinderwagens zien lopen. Strand en zee zijn immers altijd en voor iedereen aantrekkelijk. En je hoeft hier ook niet heen te gaan om te kuren, gewoon een strand- en natuurvakantie houden kan ook. Het eiland biedt bovendien genoeg ander vertier.
Klassiek en hip We checken in bij een van de villa’s aan de boulevard: Villa Salve. In 1899 gebouwd voor een gravin die haar gasten er in onderbracht. In de DDR-tijd was de villa in gebruik als kindersanatorium en sinds 1993 is het een hotel. Een hotel met een grandeur van ‘heb ik jou daar’. Onze klassiek ingerichte hotelkamer met serre kijkt uit op de duinen, het
strand met de strandkorven en de zee. Het enige dat je hoort is de branding en dat is niet zo gek: we zitten er hooguit vijftig meter vandaan. In Binz is genoeg te doen: er zijn veel winkels, cafés en terrassen, je kunt naar het casino en natuurlijk wandelen we over de boulevard en de pier. We eten die avond in het hipste restaurant van Binz: Freustil. Dit sterrenrestaurant heeft een sfeervolle ‘kantine’, waar je aan lange tafels kunt aanschuiven en voor nog geen twintig euro een driegangenmaaltijd krijgt voorgeschoteld, bereid door de sterrenchef.
Megalomaan Zo romantisch als het is in badplaatsen als Binz en Sellin, zo zakelijk en koel – maar niet minder imposant – is het even verderop. Langs de kust rijst een kilometers lang en vierkant bouwwerk op: Kraft durch Freude - Seebad Rügen, kortweg Prora genoemd, naar het plaatsje waar het ligt. Het werd in de jaren dertig van de twintigste eeuw gebouwd onder het nazibewind van Hitler en zou gaan dienen als vakantieresort voor Duitse arbeiders en hun gezin. Zo ver kwam het nooit: de Tweede Wereldoorlog gooide roet in het eten. Het immense bouwwerk van gewapend beton staat er nog
Pagina 19
Historische architectuur in Bergen steeds. Na decennialang grotendeels leeg te hebben gestaan, is men een paar jaar geleden begonnen een deel van Prora te verbouwen: er zijn appartementen en vakantiewoningen in gekomen. Daarnaast vind je er musea die de geschiedenis van dit 4,7 kilometer lange pand vertellen. Het is een van de meest bizarre strandwandelingen die je kunt maken. Je bent aan zee en loopt op blote voeten door de branding, maar als je de andere kant op kijkt, zie je achter de duinenrij met dennenboompjes dat megalomane gebouw. Een heel ander gezicht dan de lieflijke strandvilla’s een paar kilometer verderop. Beide soorten architectuur horen bij Rügen, ze vertellen de geschiedenis van het eiland en van Duitsland.
De rand van Rügen Rügen staat niet alleen bekend om de mondaine badplaatsen en bizarre bouwwerken. Het eiland in het noorden van voormalig Oost-Duitsland kent ook bijzondere natuur. Zo zijn er krijtrotsen – eigenlijk is heel Rügen één grote brok kalk en krijt – en is er zelfs nog een klein stukje oerbos met beuken, in Nationaal Park Jasmund. Pas in 1990, na Die Wende, werd dit noordoostelijke deel van Rügen toegankelijk voor publiek, daarvoor was het militair terrein. Juist doordat het zolang verboden terrein was, is de natuur hier nauwelijks aangetast. Vanaf het bezoekerscentrum van Jasmund wandel je zo naar de Königsstuhl, de bekendste krijtrots van het eiland. Het wandelpad gaat verder door eeuwenoude beukenbossen die op gigantische balzalen lijken. Af en toe kom je bij een
Nationaal Park Jasmund uitkijkpunt over zee en de krijtrotsen. Niet alle paden zijn open, vanwege het instortingsgevaar van de (zachte) krijt-rotsen. Je loopt hier letterlijk op de rand van Rügen, waar de natuur blootstaat aan oerkrachten. Daar kunnen we alleen maar respect voor hebben. Niet alleen in Jasmund, ook elders op Rügen zijn mooie gebieden om te wandelen. Of fietsen, want dat kan hier natuurlijk ook.
Langs het strand
Houten adelaarsnest Vlakbij Prora staat een ander opvallend bouwwerk. Als een enorm houten adelaarsnest rijst het boomkroonpad – of zoals de Duitsers het zo mooi kunnen zeggen: Baumwipfelpfad – boven de boomtoppen uit. De vorm van het boomkroonpad is niet helemaal toevallig: de zeeadelaar is het symbool van Rügen en dit ‘nest’ is een eerbetoon aan deze vogel. Je slingert via een kilometer lang spiraalvormig pad naar boven totdat je bovenop het ‘nest’ staat, zo’n tachtig meter boven zeeniveau. Pas dan zie je hoe afwisselend en grillig het landschap van Rügen is. Omringd door zee, maar ook grote meren in het binnenland, te herkennen aan de andere kleur blauw van het water. En daar tussendoor kronkelen stukken land vol bomen. Ook hier heeft het feit dat het land lange tijd ‘Sperrgebiet’ was de natuur goed gedaan. Net als in de gebieden waar ooit het IJzeren Gordijn liep, dat tegenwoordig de Groene Gordel wordt genoemd. Is de Koude Oorlog toch nog ergens goed voor geweest…
Baumwipfelpfad
Voormalig strandwacht erhuis, nu trouwlocatie
Pagina 20
ALLEEN VIA VANPLAN!
HET HELE SEIZOEN GRATIS ENTREE MET DE WADPAS
? N E L E P S E J KOM
GRATIS NOTITIEBLOKJE
zien nu ook spelen behalve zeehonden je n ku n re bu er et Pi m nnis maakt Bij Zeehondencentru eelplaats waar je ke sp e iek un n ee , ts laa op de Waddenspeelp je Wadpas via addenzee.Bestel nu W de n va n tte ce fa met alle je t.w.v. €5,95. n GRATIS notitieblok ee g an tv on en nl Vanplan.
bij aanschaf van de Wadpas
OP=OP!
VANPLAN.NL
OP=OP!
MET KORTING NAAR KADEPOP ALLEEN VIA VANPLAN
NORMALE PRIJS €34,63 NU SLECHTS €26,95