Watersportbijlage Friesch Dagblad 16 juli 2020 by Mediahuis Noord

Donderdag 16 juli 2020

Zomer

LAVERJEND NEI 2021 EN SOMS FOAR DE WYN MEI HAAIMA & HYLKEMA

De wereld verandert en over de toekomst heeft iedereen veel vragen. We staan met zijn allen voor nieuwe uitdagingen en gaan daarbij constant op zoek naar passende oplossingen. In de automotive, maar ook op het gebied van cultuur en sport. Haaima & Hylkema blijven het SKS en IFKS skรปtsjesilen hierin volgen en steunen. Nu en in de toekomst! Wij zijn er klaar en gaan laverjend (en soms foar de wyn) door naar 2021! U ook?

www.haaimahylkema.nl

HAAIMA

HYLKEMA

BURGUM Mr. W.M. O. v. Veenweg 34, T. 0511 - 46 98 22 FRANEKER James Wattstraat 4, T. 0517 - 39 76 00 LEEUWARDEN Coronaweg 2, T. 058 - 288 20 18 WURDUM Werpsterdijk 1, T. 058 - 255 13 02

DRACHTEN De Bolder 83, T. 0512 - 54 56 00 EMMELOORD Traktieweg 20, T. 0527 - 61 36 35 HEERENVEEN Beurtschip 35, T. 0513 - 62 27 44 SNEEK Kolenbranderstraat 9, T. 0515 - 54 81 11 MULDER BALK Tj. de Boerstr. 22, T. 0514 - 60 27 90

BEZOEK HET UNESCO WERELDERFGOED WOUDAGEMAAL H E T G RO OT S T E , N O G W E R K E N D E S TO O M G E M A A L T E R W E R E L D S TA A T I N F R I E S L A N D ! Het Ir. D.F. Woudagemaal is een indrukwekkende kathedraal van stoom gebouwd in de architectuur van de Amsterdamse School. Dat móet je gezien hebben. Oog in oog met de beschermende kracht tegen het water. In 1 minuut pompt het stoomgemaal 4 miljoen liter water naar het IJsselmeer. Zonder het Woudagemaal zag Nederland er heel anders uit! Een magistrale beleving van stoom, architectuur en water. Leuk en leerzaam voor jong en oud!

NIEUWSGIERIG? SCAN DE QR CODE Openingstijden: Kijk op www.woudagemaal.nl voor de meest actuele openingstijden en entreeprijzen. Reserveer uw tickets online. Bezoekadres: Gemaalweg 1a 8531 PS LEMMER T +31 (0) 514 561814 E info@woudagemaal.nl

UNESCO Werelderfgoed Interactieve expositie Gratis rondleiding Puzzeltocht voor kinderen Prachtige architectuur Natuurpad over IJsselmeerdijk Gezellige kofie- en theeschenkerij met uitzicht! Gratis Multimediatour Woudagemaal 360° app in meerdere talen Rolstoel- en rollatorvriendelijk

Zomerexpositie galerie LYTS in Woudsend De zomerexpositie van Galerie LYTS uit Woudsend is voor de derde achtereenvolgende zomer weer van start gegaan en loopt door tot eind augustus. Begin dit jaar had LYTS voor deze expositie een tweetal kunstschilders geselecteerd, te weten Marianne Brouwer uit Groningen (www.mariannebrouwer.nl) en Frank Dekkers (www.frankdekkers.nl) uit Ameide.

kunst met een noordelijk tintje Woudsend ■ 06-54617875 galerielyts.nl

In overleg met deze kunstenaars is evenwel besloten – in verband met de beperkingen die de Corona-pandemie meebrengt - de duopresentatie uit te stellen tot zomer 2021. Galerie LYTS exposeert deze zomer schilderijen uit haar eigen collectie, aangevuld met een paar werken van Marianne Brouwer en Frank Dekkers, bij wege van voorproefje van wat de zomer van 2021 zal brengen. LYTS toont deze zomer werken van o.a. Dirk Beintema, Gerrit Benner, Jan van der Zee, Job Hansen, Sjoerd de Vries, Jentsje Popma, Gerriet Postma, Jan Costerus, Jan Frearks van der Bij, Han Jansen, Piet van Wijngaerdt en vele anderen. Ook werk van de exposanten van 2018 en 2019, Ilse Brul, Gertjan Scholte-Albers en Sita Geerling is te bezichtigen. Al met al zeker de moeite waard om LYTS te bezoeken. LYTS is tot eind augustus elke zaterdag en zondag (van 13:00 tot 17:00 uur) geopend, en verder op afspraak.

Job Hansen

Kerkje Stitswerd -1956 -

Donderdag 16 juli 2020

Foto’s: Jilmer Postma

Clinic Mountainbike is ook zeer geschikt We treffen het met het weer, vinden we allemaal als we in Beetsterzwaag opstappen voor een clinic mountainbike door de bossen. Het kwik stijgt tot 25 graden. Maar, zo zegt onze trainer Appie de Lange uit Gorredijk, mountainbike is juist leuk bij slecht weer. Ruurd Walinga

e afgelopen wintermaanden zat De Lange veel op zijn mountainbike. Juist toen het zoveel regende. Als een beest kwam hij na zijn tochten terug. Helemaal onder de modder. ,,De frou moast my mei de túnslang skjin spiele; sa smoarch wie ik. De modder siet my ta boppe oan de rêch en sakke ta de bilnaat. Hoe smoarger hoe moaier”, glundert De Lange als een ondeugend kind. De Lange is een ‘echte’ mountainbiker. Hij trekt alleen of met fietsvrienden het hele land door om avontuurlijke MTB-routes te doen. Maar ook in Fryslân trekt hij door de landerijen en crosst hij over smalle kerke-

paden, vergeten voetpaden en hoge polderdijken. Vaak fietst hij op niet aangegeven routes het avontuur tegemoet. Genietend van de natuur, een wegspringend ree, een opschrikkende buizerd, een ondergaande zon. De gepensioneerde Philips-medewerker is fraai gebruind en heeft een mooi atletisch figuur. Voor Best2Wielers uit Beetsterzwaag verzorgt hij zo nu en dan clinics. De tweede zaterdag van augustus is er weer een. Op de tweede zaterdag in juni is Marcel Stuij uit Beetsterzwaag zijn ‘bezemwagen’. Ook een geoefende mountainbiker. Voor de clinic hebben zich vijf belangstellenden gemeld. Voor Alie de Vries (22) uit Beetsterzwaag wordt het de maidentrip op haar net aangeschafte mountainbike. Ze kwam we-

kelijks op de sportschool in haar dorp, maar vanwege corona moest ze haar krachttrainingen de afgelopen maanden missen. Vandaar dat ze een nieuwe uitdaging zocht. Peter Faber uit Grijpskerk, oorspronkelijk afkomstig uit Drachten, heeft al vijf jaar een mountainbike en maakt geregeld een tour. Nog nooit volgde hij een clinic, totdat hij de melding van Best2Wielers op Facebook zag. En dan zijn er nog de zussen Rennie Dijkstra uit Twijzel en Tiny Wouda uit Kollum. Ze zijn van plan om op 19 september de triatlon Xterra op Ameland te doen. Dan moet er niet alleen 1500 meter worden gezwommen en tien kilometer worden hardgelopen, maar ook 37 kilometer worden afgelegd op de mountainbike. Omdat de zussen daar geen ervaring mee hebben, leek een clinic wel handig. De clinic begint met koffie, want je doe mee voor de gezelligheid, voor je plezier, legt onze trainer uit. Een goede uitrusting is erg belangrijk. Handschoenen voor het geval je onderuit gaat en natuurlijk een valhelm. Want mountainbike is geen sport zonder risico’s. De Lange is verscheidene keren onderuit gegaan, zo vertelt hij. Eenmaal was het ernstig. Het bloed kwam uit zijn oren. Had hij geen helm gedragen, dan had hij het waarschijnlijk niet kunnen navertellen. Hij was toen zes weken uit de roulatie. Oké, we zijn gewaarschuwd.

Het afstellen van de mountainbike is ook cruciaal. Zet je voet op het linker pedaal, hak naar beneden, hou je been gestrekt en dan moet je kont precies op het zadel zitten. Voor Faber is dat een welkome les. We hebben nog geen meter gefietst en hij heeft nu al baat bij de clinic. Hij fietst reeds vijf jaar, maar dit had nog nooit iemand hem verteld. ,,Dit had ik eerder moeten weten.” Voor we wegrijden legt De Lange nog het een en ander over de versnellingen uit. Er zitten zo’n twintig op en gebruik ze allemaal, adviseert hij. En hij vertelt iets over remtechniek. Gebruik nooit alleen de linker rem, want dan sla je over de kop. En wat echt een eyeopener is: rem met slechts een vinger. De andere vingers moeten stevig aan het stuur geklemd zijn. De remmen op een mountainbike zijn heel belangrijk en enorm goed. Veel beter en sterker dan op een gewone (race)fiets. Voor we vertrekken checkt De Lange of iedereen wel drinken bij zich heeft. Mountainbike kost namelijk veel kracht. Elke keer als je even stilstaat, moet je eigenlijk drinken. Zeker als het zo warm is als vandaag. Op mijn mountainbike wordt nog snel een bidonhouder gemonteerd. ,,Wil je ook wat doping in de bidon of gewoon water”, vraagt Carl Kort van de fietsenzaak lachend. Met De Lange voorop en Stuij achteraan fietsen we langs de pas gerestau-

En wat echt een eyeopener is: rem met slechts een vinger

reerde tropische kas en voor we het weten zijn we het dorp al uit en bevinden we ons midden in de bossen. We volgen deels een prachtige route van Mountainbike Netwerk De 7 Bossen van Beetsterzwaag, legt Stuij uit. Elke mountainbikeroute in Nederland is beschikbaar op internet. Mountainbikers leggen vaak in groepen deze routes af. ,,Ik trof hier vorige week nog een hele groep uit Enschede. Die komen hier dan een zaterdag fietsen”, zegt Stuij. De groep begon bij het Hotel Restaurant Het Witte Huis in Olterterp, een erg populaire opstapplaats met een groot parkeerterrein. Hier staat ook een groot bord waarop de diverse MTB-routes zijn aangegeven. De route is gemarkeerd met houten paaltjes met in het groen het internationale MTB-teken. Dat is een driehoek met

Donderdag 16 juli 2020

als slechtweeractiviteit daarover twee rondjes. Op zich is voor de route een vignet van Natuurmonumenten vereist, verklaart Stuij. Voor 12,50 euro is het vignet te koop bij het Hotel Het Witte Huis, sportcentrum Kortezwaag in Gorredijk, bij Best2Wielers Beetsterzwaag of via de skite van Natuurmonumenten. Het vignet is overigens geldig in heel Nederland. Daarmee kan de natuurbehoudorganisatie de paden onderhouden en weer nieuwe ATB-routes uitzetten. Controles op het vignet zijn er vrijwel niet, meent Stuij, maar het is wel sympathiek om Natuurmonumenten te steunen als mountainbiker. De tamelijk nieuwe route van Mountainbike Netwerk De 7 Bossen van Beetsterzwaag staat erg goed aangeschreven in de wereld van de mountainbikers. Hij loopt grotendeels door het bos en kent geen hoge moeilijkheidsgraad. De routes voor gevorderden staan ook op de website. Wel vereist de route ‘enige stuurmanskunst’, waardoor hij niet heel snel is af te leggen. De route is eenvoudig te combineren met de routes in Drachten en Gorredijk. ‘Utklaaide ATB’ Over het gebruik van MTB en ATB bestaat nogal wat verwarring. Appie de Lange krijgt nog wel eens de vraag wat het verschil is tussen een mountainbike en een all terrain bike. Kort gezegd is een mountainbike een ,,útklaaide

ATB”, doceert De Lange. ,,Ik nim it ek wol in ‘naked bike’.” Op een mountainbike zitten geen spatborden, reflectoren, verlichting of bagagedrager. Wel een bel, want die is verplicht voor alle fietsen. ,,En brûk dy bel ek as it nedich is”, adviseert De Lange. ,,Jo komme soms ek wol fan dy mountainbikers tsjin of dy wolje dy ynhelje en dan skreauwe se. Ik sis altyd: toan respekt foar de natoer en foar de oare minsken yn it bosk. Ast immen foarby giest, gean der mei in grutte bocht om hinne, hâld dy even yn. Flean immen net mei alle geweld foarby.” Na een paar kilometer te hebben gefietst, krijgen we onze eerste oefening. Op een zandweggetje niet ver van de Golf & Country Club Lauswolt zetten we onze bidons neer op een veilige corona-afstand van elkaar en gaan er slalommend langs. Bij de laatste bidon moeten we snelheid maken en vlak voor de brug over het Alddjip hard remmen met beide handen. Vervolgens is het de kunst om niet af te stappen, maar een scherpe bocht te maken en terug te fietsen om opnieuw het parcours af te leggen. Het remmen na het sprintje boezemt eerst wat angst in. Dat gebeurt dus eerst wat voorzichtig, maar met de coaching van De Lange leert het snel. Heuveltje Hetzelfde gevoel is er later weer als we bij Lippenhuizen een heuveltje moeten beklimmen. Belangrijk is

Toan respekt foar natoer en oare minsken. Ast immen foarby giest, gean der mei in grutte bocht om hinne om van te voren voldoende snelheid te maken en bijna tot op de top door te blijven trappen. ,,Trap door, trap door, trap door”, moedigt De Lange zijn pupillen aan. ,,En als je bijna op de top bent druk je je lichaam naar voren. Kruip naar je stuur en trap door, trap door.” Zijn woorden hebben kracht. Het werkt. Wanneer we allemaal op het heuveltje staan, hebben we weer iets nieuws: de afdaling. We kunnen kiezen uit vier mogelijkheden. Meteen maar de steilste? Dat spreekt nog niet iedereen aan. Boven aan de top laten twee van ons het afweten en kiezen voor een minder steile afdaling. Een volgende keer pakken ze de steile afdaling wel. Alweer een angst overwonnen. Als we even uitpuffen in de schaduwrijke bossen merken we dat we allemaal zweten. Het kost

kennelijk toch meer energie dan we denken. Het advies om goed te blijven drinken is zo gek nog niet. De Lange tovert het ene na het andere advies uit zijn zak. Zo moet elke beginnende mountainbiker met gewone sportschoenen op de pedalen klimmen. Dus geen schoenen die inklikken, vastzitten aan het pedaal. In panieksituaties is de kans groot dat je je voeten niet uit de pedalen weet te krijgen en onderuit gaat. Voor de ervaren mountainbiker daarentegen is een inklikpedaal handig. Bij een hevige klim kan hij extra kracht zetten en bij een hobbelige afdaling stuiter je niet snel van je fiets. Tijdens de clinic leren we verder nog hoe we over boomstammetjes kunnen springen. Eerst een heel kleine, maar al snel worden het grotere. Het gaat iedereen prima af. We krijgen ook nog een waardevolle tip hoe we onze mountainbike langs een smal toegangshek kunnen loodsen: hand op de rechter rem en de fiets op het achterwiel plaatsen en het voorwiel omhoog. Vervolgens de rem loslaten en de fiets als een stalen ros door het smalle hekje manoeuvreren. Mountainbikenetwerk Via de Lippenhuister heide en langs het Zwarte Meer, een prachtig meertje waar kwakende kikkers ons verwelkomen, fietsen we terug naar on-

ze opstartplek. De verhuurder heeft koffie en broodjes klaar staan en daar hebben we allemaal wel trek in na ruim twee uur sportief bezig te zijn geweest. We krijgen een kaart mee van Zuidoost-Friesland met daarop het fietsknooppuntennetwerk en het mountainbikenetwerk. Deze is overigens ook via de appstore gratis te downloaden. Bij de koffie bespreken we nog enkele broodnodige tips, zoals: hou de pedalen horizontaal als je een heuvel afgaat en ga nooit op de pedalen staan. En als we met elkaar concluderen dat we het wel bijzonder mooi hebben getroffen met het weer, onthult De Lange dat mountainbike juist ook leuk is en eigenlijk nog veel leuker als het slecht weer is. ,,En ek foar gesinnen. Bern fine it hearlik om troch de plassen te fytsen. Mountainbike kinst altyd dwaan.” Op zaterdag 9 augustus vanaf 9.45 uur is weer een mountainbikeclinic bij Best2Wielers in Beetsterzwaag, opgave van tevoren is nodig in verband met het huren van een mountainbike met helm of gebruik van eigen mountainbike is uiteraard ook mogelijk, bellen met de winkel of opgave via Facebook www.atbrouted7b.nl www.natuurmonumenten.nl

Sportvissen in Fryslân

It Wetter op

Fryslân is bij uitstek een provincie waar u kunt sportvissen. Of u nu een doelgericht specialist, een actief wedstrijdvisser of een zeevisser bent, óf dat u vist uit pure liefhebberij; met ruim 17.000 hectare viswater biedt Fryslân volop ruimte voor elke vorm van hengelsport. Het spreekt voor zich dat ook het sportvissen aan regels is gebonden. Een vergunning is in alle omstandigheden verplicht. Indien u reeds in het bezit bent van de VISpas, of voor de jongeren de JeugdVISpas, voldoet u in de meeste wateren aan de voorwaarden. Mocht u alleen in een korte periode willen sportvissen, omdat u bijvoorbeeld geniet van de welverdiende vakantie in Fryslân, dan kunt u een weekvergunning aanschaffen. Deze weekvergunningen kunt u kopen bij de VVV’s en de hengelsportwinkels in Fryslân. De kosten zijn ca. 10 euro.

Let op de Corona-hygiëneregels; je gezondheidsklachten; blijf thuis en laat je testen. • Heb Houd 1,5 meter afstand en vermijd drukte. • Was vaak je handen. •

MAATWERK SPECIALIST toffering in boots

Als de bekleding van uw motorboot, zeiljacht, caravan, camper, bank of fauteuil niet meer is wat het was, dan zijn wij dé specialist die u zoekt! Wij hebben jarenlange ervaring met (her)stofering en ook kunnen wij uw bestaande kussens terugbrengen in de oorspronkelijke vorm. Voor raamdecoratie en gordijnen draaien wij onze hand ook niet om! U kunt met uw kussens, foto’s of tekening bij ons langs komen en direct de diverse mogelijkheden bekijken. Wij staan voor kwaliteit, betrouwbaarheid en service. Door meer dan 25 jaar ervaring in herstofering kunt u rekenen op degelijk en eerlijk advies, voor een goede prijs.

ECHTENERBRUG Duimstraat 36 tel.: 0514 541006

Sportvisserij Fryslân is de overkoepelende hengel sportorganisatie voor de 30 Friese Hengelsport verenigingen, waarbij meer dan 35.000 sport vissers zijn aangesloten. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het kantoor te Grou: 0566 624455 of kijk op: www.visseninfriesland.nl

Donderdag 16 juli 2020

Weekje kunstsnuiven in Fryslân Fryslân is niet alleen populair onder watersporters, wandelaars en natuurliefhebbers, maar ook voor een weekje kunstzinnig bezig zijn. Verscheidene kunstinstituten en kunstenaars bieden vakantieweken aan. Ruurd Walinga

da van Steenhoven uit Utrecht schildert dit jaar niet een weekje in Frankrijk, maar blijft in eigen land. Vorig jaar deed ze met haar vriendin een kunstweek op Terschelling. ,,We zijn dol op de Waddeneilanden. Zee en strand, daar houden we van. We zijn eerder op Terschelling geweest. Op de Folkshegeskoalle, ja ja, het blijft een lastig uit te spreken woord voor ons, maar het is er schitterend”, vertelt een enthousiaste Van Steenhoven. ,,We zaten in een huisje vlak bij zee. Heel rustig. Ideaal.” Onder leiding van docent Sita Geerling uit Winsum maakte Van Steenhoven kennis met het onderwerp schilderen met beweging. ,,Het is wat filosofisch, maar ook weer niet. Je zit niet te schilderen, maar je staat. Vorig jaar troffen we geen briljant weer. Het was net die ene week in de zomer dat het slecht weer was. Met keiharde wind stonden we op een duintop. Sommige ezels waaiden om. We waren letterlijk erg in beweging. Maar dat had ook wat. We hebben veel geleerd, bijvoorbeeld schilderen met je linkerhand als je rechts bent of je schilderij een kwartslag draaien en dan verder gaan.” Op de eerste avond van de kunstweek ging het gezelschap strandjutten. Pas op de laatste dag gingen ze iets met het gejutte materiaal doen. Van Steenhoven: ,,We moesten er goed naar kijken, uitvergroten, met onze ogen dicht in tweetallen iets van klei maken. Heel interessant. Onze eerste kunstweken deden we in Frankrijk, maar we hoeven nu

niet meer zo ver weg.” Froukje Kooistra uit Joure heeft de afgelopen jaren verscheidene malen een zomerweek gevolgd bij Doet Boersma. ,,Dit jier bliuw ik ek wer yn Fryslân en gean ik hjir op fakânsje”, zegt ze. Ze heeft uit het zomerprogramma van Kunstacademie Fryslan gekozen voor verschillende programma’s. Naast vijf dagen plein air schilderen in Rijs en volgt ze het weekprogramma Wat drijft jou als maker? op de nieuwe locatie van de Kunstacademie Friesland zelf. Daarnaast gaat ze nog een dagje botanisch tekenen in de Kruidhof in Buitenpost en duikt ze een onder in het glasatelier van Moglas in Kûbaard. Buiten schilderen Kooistra ziet erg uit naar het buiten schilderen in Gaasterland. ,,It bosk, it gloaiende lânskip, de Iselmar. As’t bûten skilderst stiet de sitewaasje noait stil. De sinne beweegt en dêrom suver alles ek om dy hinne. Dêrneist ferdjipje ik my noch in wike oer wat my driuwt. Ik ha noch gjin dúdlike eigen styl. Wol wol ik graach wat fertelle mei myn wurk. Bygelyks hoest de oar sjochst.” Kooistra geniet elke keer weer volop van het volgen van een zomerprogramma. ,,Do komst hielendal út dyn eigen bubbel en do komst yn in oare bubbel. Foar my: ik kaam út in saaklike bubbel en konsintrearje my dan in wike op hiele oare dingen”, zegt de voormalig manager operations bij het WTC in Leeuwarden. ,,Ik ha jierrenlang fan alles organisearre en regele. Dêr bin ik foarich jier mei stoppe.” Inmiddels doet Kooistra de deeltijd vakopleiding aan Kunstacademie Friesland. Het eerste jaar heeft ze net

afgerond. Er volgen nog vier. Ze had ook voor Minerva in Groningen kunnen kiezen om zich verder te ontwikkelen, maar omdat ze haar studietraject bij de Kunstacademie zelf kan bepalen door het modulaire aanbod spreekt haar dit meer aan. ,,Ik kin myn eigen tiid en kosten yndiele en dat is wol hiel handich.” Het mooie is ook dat elke module voor iedereen geïnteresseerd in het onderwerp te volgen is. Ze vindt het ook wel ‘stoer’ dat ze is aangenomen in Leeuwarden. ,,Net elkenien wurdt samar oannommen. Je moatte wat wurk toane en goed motivearre wêze en do krigest in tema wêrmei ast oan de slach moast en foaral dyn wurkproses moast sjen litte”, aldus Kooistra. Als kind had Kooistra, die opgroeide in Drachtstercompagnie, al een voorliefde voor tekenen en schilderen. Circa dertig jaar geleden toen ze in Nieuwegein ging wonen, volgde ze voor het eerst een workshop bij een plaatselijk kunsteninstituut wat naar meer smaakte. Na jarenlang les, deelname aan exposities met een thema in de lokale kerk in Nieuwegein Noord kwam ze weer in Fryslân. Ze volgde wat lessen bij de Meldij in Drachten. Een paar zomerweken en vakanties verder zit ze nu dus op de Kunstacademie. John van Bezu (59) uit Kollum rondde afgelopen maanden zijn vijfjarige opleiding aan de Kunstacademmie Friesland af. In het dagelijks leven is hij commercieel manager bij een grote landelijke aannemer. Een duidelijke eigen stijl heeft hij nog

It bosk, it gloaiende lânskip, de Iselmar. As’t bûten skilderst stiet de sitewaasje noait stil

niet. Hij gebruikt een mix van technieken. Hij maakt sculpturen, beeldhouwwerken en video’s, hij fotografeert en past grafische technieken toe. Aanvankelijk zou Van Bezu dit jaar met zijn vrouw naar het buitenland op vakantie, maar vanwege de coronacrisis ziet hij daarvan af. Daarom blijft hij in eigen land en volgt hij deze zomer een weekendcursus portretschilderen van Candace Charlton. ,,Ik heb mezelf in het verleden portret schilderen aangeleerd en heb natuurlijk de afgelopen jaren hier ook een lesje over gehad. Maar zoals Charlton het geeft, sprak me erg aan. Ze heeft een bepaalde manier van opbouw van een portret die me raakte. Ik wil er meer van leren en mijn eigen draai eraan geven”, zegt Van Bezu. Charlton komt oorspronkelijk uit Zuid-Afrika en woont en werkt in Adorp. Voor de Kunstacademie komt ze een weekend les geven in Fryslân. Mannen Van Bezu is een van de weinige mannen die met kunst bezig is. ,,Vroeger ben ik er nooit mee in aanraking geweest. Het is bij mij pas na mijn veertigste begonnen, nadat ik vanuit het Westen in Kollum ben komen wonen. De meeste mannen zijn kennelijk druk met hun banen. In de kunsten zijn we als mannen een minderheid. Ik zie mezelf als een tweedekanskunstenaar. Ik heb de Kunstacademie dan wel afgerond, maar sta nog aan het begin. Ik moet nu bepalen: ga ik verder of stoppen? Een extra stimulans van een kunstenaar deze zomer kan ik wel gebruiken.” Kunstacademie Friesland heeft dit jaar niet over belangstelling te klagen, zegt Doet Boersma. Er is veel vraag naar de zomerweken. Vanwege de anderhalvemeterregels zijn er wel enkele programma gecanceld, zoals de videosafari en polaroid fotografie. ,,Do kinst op oardel meter ôfstân gjin fideo’s of foto’s bewurkje mei immen”, verklaart Boersma. Harm Harms en Meinie Wardenier die samen het textielinstituut Hawar in Oldeberkoop runnen, hebben het deze zomer ongekend druk. Er is zoveel vraag naar de zomerweken, dat ze op het laatste moment

Deelnemers van de zomerweek van Kunstacademie Friesland schilderen op de IJsselmeerdijk in Gaasterland. Foto: Kunstacademie Friesland

nog allemaal extra weken hebben ingeboekt. Veel mensen zien af van een reis naar het buitenland en zoeken daarom weekje ontspanning en creatief bezig zijn in Fryslân. Wel zijn de groepen deze zomer iets kleiner dan normaal vanwege de anderhalvemetersamenleving. De groepen bestaan nu hooguit uit tien personen. Anders schuiven wel twaalf tot vijftien personen aan bij een cursus. Hawar is gevestigd in de voormalige landbouw-huishoudschool in Oldeberkoop. Al meer dan vijftien jaar worden hier masterclasses, workshops en labs gehouden. De cliënten komen uit heel Nederland. ’s Morgens zijn er steevast workshops. ’s Middags kunnen de deelnemers met hun partner fietstochten maken. Niet alleen Harms en Wardenier geven les bij Hawar, maar ze laten ook gerenommeerde docenten van elders komen. Vanwege de coronacrisis komen er deze zomer geen docenten uit Engeland. ,,Daar hebben we anderen voor moeten zoeken”, legt Wardenier uit. Hawar werkt verder onder meer samen met het landelijk quiltersgilde. Bovendien trekken ze veel klanten met hun zelf opgerichte tijdschrift Vezel, dat inmiddels drieduizend abonnees heeft. De kracht van Hawar is, volgens Wardenier, dat ze een eeuwenoud ambacht weten te combineren met moderne technieken. Vanuit het zijdeschilderen is Hawar uitgegroeid tot een instituut dat zich bezighoudt met vrijwel alle textieltechnieken. Sita Geerling uit Winsum heeft haar groepen ook kleiner gemaakt vanwege de pandemie. Haar jaarlijkse kunstweek op de Folkshegeskoalle op Terschelling gaat evenwel door. Medio augustus houdt ze met Folkshegeskoalle Skylgeralân een vijfdaagse workshop. Het wordt een mix van tekenen en schilderen naar de waarneming (landschap en stilleven) of meer abstraherend. ,,Maar vooral vanuit beweging en expressie”, zegt Geerling. Daarnaast verzorgt ze nog eendaagse workshops in haar atelier Lyts Bûthús in Winsum met verscheidene thema’s. Deze boerderij wordt momenteel verbouwd met logiesmogelijkheden, zodat ze in de toekomst hier ook zomerweken kan houden.

S C H AT T E N VAN LEEUWARDEN

Alles weten over de geschiedenis van Leeuwarden en omgeving? Bezoek dan het Historisch Centrum Leeuwarden (HCL) Nu te zien:

. Verhalen van Leeuwarden Voorwerpen, archiefstuk f ken en schilderijen uit vooral de collecties van HCL en Fries Museum geven een beeld van meer dan 1000 jaar geschiedenis van Leeuwarden en omliggende dorpen. Elke donderdag t/m zondag is er een begeleide stadswandeling langs ‘Highlights’ in de binnenstad voorafgegaan gega door een korte rondleiding door de expositie (start 13.15 uur).

. Prinsentuin, 200 jaar stadspark van alle Leeuwarders Met o.a. originele tekeningen van tuinarchitect Roodbaard, schilderijen en foto’s van bijzondere gebeurtenissen, zoals de Elfstedentocht van 1956 en het legendarische concert van Herman Brood in 1978. In juli en augustus is er iedere zondag een begeleide wandeling door de Prinsentuin voorafgegaan gega door een korte rondleiding door de expositie (start 13.30 uur).

. That’s me in the corner Fotograaf Dineke Kaal heeft ft iin een kleine intieme decoropstelling een twintigtal Leeuwarders geportretteerd. Zij liet zich inspireren door het werk van de Amerikaanse fotograaf Irving Penn (1917-2009).

. De War Room van Willem Lodewijk De Schatkamer van het HCL biedt onderdak aan een expositie over stadhouder Willem Lodewijk van Nassau (1560-1620) als oorlogsvoerder. Tot T 6 september zijn er van dinsdag t/m zondag tussen 13.00 en 15.00 uur doorlopend rondleidingen door de schatkamer.

Het HCL beheert eveneens de Oldehove en het Pier Pander Museum en -tempel. Ook rondleidingen en stadswandelingen zijn er te boeken.

de onlangs De toegang tot ositieruimten vernieuwde exp ratis. van het HCL is g

Adres: Groeneweg 1 Openingstijden: di-vr 11.00-17.00 uur, za-zo 13.00-17.00 uur Website: www.historischcentrumleeuwarden.nl

el e

ater w t e h an a n e r e n i d r e k k e L

WATERSPORTBOULEVARD ‘T GES SNEEK Corona veilig vakantie vieren op het water! VAKANTIE - WEEKEND - DAGJE EROPUIT MET UW EIGEN BOOT OF HUURBOOT IN EIGEN (FRIES)LAND Dit kan mede mogelijk gemaakt worden door de meer dan 50 bedrijven gevestigd op Watersport Boulevard ‘t Ges Sneek nabij het Sneekermeer - van klein tot groot / van motor- tot zeilboot / van aankoop nieuw, gebruikt of huur / van reparatie, onderhoud of reit - kortom van A-Z kunnen wij u ontzorgen en uw vaarplezier vergroten!

Wij heten u graag van harte welkom op ‘t Ges in Sneek! www.ges.nl

Kofie, lu nch, dine r, borrel, in gerfood e n prachtig uitzicht

Lindedijk 2a Nijetrijne T. 0561 481 490 WWW.DRIEWEGSLUIS.NL We zijn van dinsdag t/m zondag geopend vanaf 10.00 en maandags gesloten.

Veel vaarplezier en blijf gezond !!

Donderdag 16 juli 2020

Ravenswoud Kanoën door st stukje bos in Fr Kanoën door het bos. Het kan maar op weinig plekken. In Ravenswoud, aan het voeteneind van Fryslân, ligt misschien wel de mooiste kanoroute van de provincie. Al blijft de Luts door Gaasterland ook mooi. Lang was de gemeenschap onderdeel van Appelscha, dat op zo’n twee kilometer afstand ligt. Sinds 1952 heeft het de status van zelfstandig dorp. Met deie Ravenswoud binnen- ze wetenschap vaar ik op het gitzwarte rijdt vanuit Appelscha water vanaf mijn startplek op het eerkan de kanoroute niet ste kruispunt rechtsaf onder het heechmissen. Op de doorgaande weg staat hout door. Ook voor wandelaars is dit een groot bord dat naar de route wijst. een mooi startpunt om het gebied te Rechtsaf. Ideale opstapplek is die bij verkennen. Een ruim drie kilometer het dorpshuis De Wyken aan de Veen- lange route voert vanaf het dorpshuis, wijksweg. langs het water en over het hoge brugBij de steigerplaats staat een hele getje door de bossen die ruim een eeuw stapel gele en groene kano’s. Er staat oud zijn. ook een schuurtje bij, maar dat is dicht. Wie hier een kano wil huren, doet er Noordkaap verstandig aan om eerst te bellen met Was het leven in Ravenswoud voorde De Jongens van Outdoor uit Appel- heen vooral armoedig, dat is nu niet scha. Zij regelen dan dat er een kano of meer het geval. Voordat ik linksaf sla een sup voor je klaar ligt. De tarieven bij de Compagnonsweg passeer ik envoor een dagdeel zijn erg gunstig. kele kapitale villa’s. In de achtertuin Wim van Riezen van De Jongens van liggen kano’s. Ze weten in ieder geval Outdoor vertelt dat hij precies tien jaar hun omgeving te waarderen. Een begeleden is begonnen op deze plek ka- woner die zijn terras aan het schoonno’s te verhuren. Vergeleken met 2010 verhuurt hij nu dubbel zoveel kano’s en sups. ,,Je weet wel van die dingen waar je op kunt staan: Stand Up Paddling”, legt hij ten overvloede uit. Het zijn vooral veel scholen die gebruik maken van de kanoroute. Onderweg zijn er twee plekken waar de kano/sup overgedragen moet worden. Vanaf die plekken kan er een mooie boswandeling worden gemaakt. Ook is er nog een uitkijktoren te beklimmen. Vanuit de beginplek zijn er twee routes. Ze zijn beide zo’n vier kilometer lang. De blauwe is het populairst en is een rondje. De rode voert door de wijken aan de andere kant van het dorp en is een heen-en-weerroute. ,,De meesten willen een rondje doen”, weet Van Riezen. Ik ben niet afhankelijk van verhuurders, maar kan met mijn opblaaskano te allen tijde mijn tochtjes maken. Op maken is, steekt vriendelijk zijn hand basis van kaartjes op internet schat ik omhoog. Langs de Compagnonsweg in dat de route in een uurtje af te leggen zitten verscheidene sportvissers langs is. Dat blijkt wel ongeveer te kloppen. de waterkant. Ze halen attent hun henMaar gelukkig is er onderweg het een geltje omhoog. Ruimte om hun dobber en ander te beleven. Ik ben zeker drie te laten liggen is er ook niet. Eén zit er uur onder de pannen. In dit geval in de al twee uur en heeft nog niks gevanCompagnonsbosschen. gen, terwijl hij de dag ervoor op dezelfde plek wel twaalf omhoog had geArmoede haald. Vissen zijn onberekenbaar, verHet bos is zo’n 200 hectare groot. De NV trouwt hij zijn voorbijganger toe. Hij is Gezamenlijke Compagnons van Op- blij met een praatje. sterlandsche en Ooststellingwerver Even verderop staat ijsboerderij De Veenen en Vaerten beplantte het ge- Saks, meldt een groot reclamebord bied van 1883 tot 1908. Daarna werden langs de weg. Ook staat er een bekend de uitgeveende gronden eromheen Rustpunt-bord, waar je normaal geontgonnen en geschikt gemaakt voor sproken koffie of thee kunt krijgen. De landbouw. In 1911 werd de eerste boer- boerenondernemers hebben echter derij Kloksveen gebouwd. Daarna volg- geen steigertje en trappetje aangelegd, den nog verscheidene. Tot die tijd was zodat in- en uitstappen onmogelijk is het armoede troef in Ravenswoud, dat bij de hoge wal. Wel hebben ze van de toen overigens nog niet zo heette, lantaarnpaal bij hun bedrijf een kleurmaar Appelscha Derde Wijk werd ge- rijk gehaakt kunstwerk gemaakt. Dan noemd. Er stonden lange tijd uitslui- maar doorpeddelen. De eerste duiker tend vervenershutten. Het eerste ste- komt in zicht. Bij de tweede onderdoornen huis werd in 1871 gebouwd door gang moet ik linksaf, geven de niet te een veenbaas en winkelier uit Appel- missen blauwe richtingbordjes aan. En scha. dan volgt een van de allermooiste kaRavenswoud staat in Fryslân be- noroutes van Fryslân. Zeker als het kend als de laatste veenkolonie in de fraaie woonhuis met de vreemde naam provincie. De vervening begon in 1860. Noordkaap is gepasseerd. Want dit is Ruurd Walinga

Bij de tweede duiker moet ik linksaf en dan volgt een van de allermooiste kanoroutes van Fryslân

Donderdag 16 juli 2020

Foto’s: Ruurd Walinga

tilste ryslân een van de zuidelijkste puntjes van de provincie. Aan de linker oever staan prachtige gele lissen. Ze zijn nog net in bloei. Vlak boven het water wemelt het van de parende libellen. Ik herken het lantaarntje aan zijn blauwe staart en daarom in het Fries ‘blausturtsje’ wordt genoemd, maar ook de zuidelijke glazenmaker, die in het Fries ‘sinnebiter’ heet omdat hij in zonnige, warme zomers massaal aanwezig is. Twee koolwitjes, een gele en een witte, stoeien dartel met elkaar boven het water. Lekke uitlaat Vanuit het loofbos rechts en het naaldbos links klinkt voortdurend de roep van vogels. Vooral de om aandacht schreeuwende tjiftjaf meent steeds de stilte te moeten doorbreken met zijn eigen naam. Zo nu en dan laat een merel zich midden op de dag horen en herken ik van mijn cd Vogelgeluiden ontdekken, die ik ooit kreeg van een natuurgids van IVN, de boomkruiper, vink, vlaamse gaai en de zwartkop. Verder hoor ik niks. Geen tractor, geen auto, bromfiets. Niks. En dan plotseling het geluid van een vliegtuig. Als een brommer met een lekke uitlaat vliegt hij ronkend en hoog over. En dan is het weer stil. Buiten de vogelgeluiden dan. En het geluid van de duizenden zoemende muggen in het bos. Gelukkig zijn ze daar en niet boven het water om mij lek te steken. Zelden in een gebied gevaren waar de stilte zo hoorbaar is. Enige nadeel is dat de vaart wel kaarsrecht is, maar dat heb je natuurlijk met die wijken. Nostalgisch meanderende verveningen zijn er nou eenmaal niet. Aan het einde van de wijk is de eerste overdraagplek richting uitkijktoren. Het is maar een paar honderd meter naar de volgende ‘klúnplaats’, maar toch is de afstand te groot om de kano het hele eind te dragen. Bij die volgende steiger wacht een nieuwe sensatie. In tegenstelling tot de uitkijktoren bij het Fochteloërveen, amper een kilometer verderop, is deze toren wel bereikbaar in coronatijd. Deze toren aan de rand van het bos met uitzicht op de natuurrijke landbouwpolder Ravenswoud is slechts te voet of met een kano bereikbaar. Een groot publiek zoals bij het parkeerterrein van Natuurmonumenten bij het Fochteloerveen zal hier niet zo snel komen. Bloemzaden Een fraai informatiebord bij de polder leert dat boeren en natuurbeschermers zich hier samen inzetten voor de natuur. Bij het oogsten van het graan of maïs laten ze expres wat extra korrels op de akkers achter en rondom de akkers hebben ze brede randen met bloemzaden ingezaaid. Het is dus een eldorado voor insecten, zoals bijen. De weilanden in de polder worden laat gemaaid, zodat het gunstig is voor insecten en broedende vogels. Terwijl ik de tekst op het bord lees, kwaakt een kikker eentonig zijn lied en hoor ik ver in het bos een koekoek. Als ik op de uitkijktoren sta hoor ik hem weer, maar nu dichtbij. Heel dichtbij zelfs. Met mijn dictafoon maak ik een mooie opname en stuur die meteen naar het thuisfront. Onze deurbel heeft hetzelfde geluid. Voordat ik weer in de kano stap wandel ik nog een rondje door het bos. Nog even een kwartier stevig doorpeddelen en het zit er al weer op. Al kan ik nog altijd een doodlopende wijk heen en terugvaren om nog even langer te genieten van dit gebied.

Donderdag 16 juli 2020

‘Glans op het wad’

De vuurtoren van Schiermonnikoog. Linksonder het Stryper kerkhof op Terschelling. Rechtsonder: veersteiger Texel-Vlieland. Foto’s uit besproken boek

Wie leest er nog een reisgids voordat hij op vakantie gaat? Of een boek over zijn vakantiebestemming? Bij Noordboek verscheen onlangs Glans op het wad. Een boeiende beschrijving van de vijf Nederlandse bewoonde Waddeneilanden. Ruurd Walinga

et boek is van de hand van Dick Hoekstra. Hij is emeritus hoogleraar/afdelingshoofd Celbiologie aan het UMCG in Groningen. Na zijn emeritaat reist en fotografeert hij veel. Alle mooie plaatjes in het 240 pagina’s tellende boek zijn van hem. Opvallend daarbij is echter dat er nooit mensen op staan en in ieder geval niet goed zichtbaar. Dat zal een keuze zijn geweest. Daarom valt het boek van Hoekstra ook niet in de categorie reisgidsen waar vaak vrolijke foto’s in staan van ijsjes en taartjes etende toeristen op gezellige terrassen of van volle stranden. Nee, de foto’s van Hoekstra tonen geweldig mooie natuurlandschappen met uitgestrekte geulen, intieme bossen en verlaten stranden. En veel fotogenieke, karakteristieke (woon)boerderijen en huizen, idyllische, historische dorpskernen, strakke dijken en natuurlijk veel kerk- en vooral vuurtorens. Volgens mij zijn alle torens op onze Waddeneilanden gefotografeerd. Met die foto’s is niks, maar soms had je gewild dat Hoekstra ook nog enkele archieffoto’s in zijn boek had laten plaatsen. Bijvoorbeeld van die robuuste Duits aandoende badhotels op Ameland en Schiermonnikoog die verzwolgen werden door de zee, die hij be-

fische structuur van de Waddeneilanden ontstond door de Allerheiligenvloed van 1170. Daarna drukten nog vele andere stormen en rampen hun stempel op het ontstaan. Vooral de dramatische Kerststorm van 1717 komt verscheidene malen voorbij. Uit de geschiedschrijving blijkt dat het leven op een eiland vaak armoedig en zwaar was of zoals Hoekstra omschrijft ‘sober en onzeker’, terwijl het nu oorden van ‘ontspanning en vertier’ zijn. Een andere rake beschrijving van hem is: ‘Ondanks de verre reizen die de schrijft. En de foto van de aanlegsteiger eilanders als zeevaarders maakten, op het westelijk puntje van Vlieland bleek de afstand tussen de dorpen op voor de waddenveer naar Texel is een het eiland in figuurlijke zin vaak erg leuk lijnenspel bij eb, maar een gezelli- groot’. Zo is er op Terschelling en Amege foto van allemaal reizigers die bij land bijvoorbeeld veel rivaliteit tussen vloed de spannende oversteek naar beide eilanden maken was ook een mooi beeld geweest. Zoals gezegd: het is een keuze om geen mensen prominent in beeld te zetten en om geen archiefplaatjes te gebruiken. Even googelen tegenwoordig en je tovert per slot van rekening historische beelden zo op je beeldscherm. Al blijft het na drie beschrevingen wel opvallen, die enigszins steriele plaatjes. Bovendien: het woord vooraf begint met deze zin: ‘Zonder beeld van het verleden hebben we geen zicht op het heden’. Maar die zin is een verwijzing naar de vele historische feiten die aan bod komen. Glans op het wad begint met Texel en volgt de reeks eilanden tot Schiermonnikoog. De indeling is overal hetzelfde. Na een algemene inleiding wordt het oost en west. Op eerstgenoemd eiland ontstaan van het eiland beschreven, tussen het maritieme westen en het het bestuur in de loop der eeuwen, en- agrarische oosten, terwijl het op Amekele kenmerkende eigenschappen of land gaat om het protestantse westen historische feiten van het betreffende en het rooms-katholieke oosten. Op aleiland en tot slot de ontwikkeling van le eilanden worden buitenstaanders of ‘overkanters’, zoals ze op Texel worden het toerisme. genoemd, ‘niet licht opgenomen binStormen en rampen nen de eilander gemeenschap’. Het aantrekkelijke van de WaddeneiDankzij de bijzondere identiteit en landen is dat ze allemaal eenzelfde ont- authenticiteit van de eilanden draagt staansgeschiedenis hebben. De geogra- het Waddengebied sinds 2009 het pre-

De Friese Staten verkochten Schiermonnikoog in 1638 om veldslagen tijdens de Tachtigjarige Oorlog te kunnen bekostigen

Zorg

Donderdag 16 juli 2020

dicaat Unesco Werelderfgoed. Elk eiland heeft zijn specifieke karakter weten te behouden en heeft geen knieval gemaakt voor ‘grootschalige toeristenonderkomens’, aldus Hoekstra. Al was Schiermonnikoog in de negentiende eeuw wel op weg om in navolging van de Duitse eilanden als Kurort ingericht te worden. ,,Dit was, gegeven de (deels) Duitse verwantschap en achtergrond van de toenmalige eigenaren (Banck en Von Berns-torff), niet verbazingwekkend. De structuur van het eiland heeft er echter niet onder geleden en als gevolg van een wijziging in de geul voor de Noordzeekust, hebben het Schiermonnikoogse Kurhotel en de boulevard ‘in de dop’ slechts korte tijd bestaan’. Michiel de Ruyter Alle eilanden hebben gemeen dat kloosterlingen een belangrijke rol hebben gespeeld bij de inrichting en dan met name bij de aanleg van dijken. Niet dat er kloosters op de eilanden hebben gestaan. Wel uithoven, dependances van kloosters op de vaste wal. Ook de walvisvaart is een rode lijn die voorkomt en grote namen als Michiel de Ruyter en Cornelis Tromp worden geregeld genoemd. Zij bezochten onder andere de Zeemanskerk in Oudeschild op Texel. Deze Nederlands Hervormde kerk werd tussen 1646 en 1650 gebouwd en in 1740 uitgebreid. Tromp schonk deze kerk enkele kroonluchters. De Ruyter deed het later ook, maar gaf veel grotere. Ze hangen er nog steeds. Ook de kerk in Oost-Vlieland kreeg een kroonluchter van De Ruyter. De rivaliteit tussen de twee beroemde vaderlandse zeehelden heeft veel Terschellingers het leven gekost. De twee bevelvoerders van de oorlogsvloot waren niet op de Vlierede, maar in Den Haag om een onderlinge vete uit te vechten, toen de Engelsen in 1666 toesloegen. Ruim 150 voor anker liggende schepen tussen Vlieland en Terschelling werden in brand gestoken en

honderden bemanningsleden kwamen om het leven. Vervolgens werd West-Terschelling vrijwel geheel platgebrand: van de 200 huizen bleven er 20 staan. Inclusief de gehavende Brandaris en de kerk. De plunderende Engelsen zouden vervolgens het eiland overtrekken, maar bij de oudste nederzetting op het eiland, Stryp, Striep of Seeryp, het Stryper kerkhof, kwamen de Engelsen een oude vrouw tegen, later bekend als het Stryper Wyfke. Op de vraag van de Engelse plunderaars of de kust veilig was, zei de vrouw: ‘Er staan er bij honderden en er liggen er bij duizenden’. Ze bedoelde de grafzerken die er sinds de negende eeuw staan. De Engelsen maakten vervolgens rechtsomkeert. Overigens leerde

Ondanks de verre reizen die de eilanders als zeevaarders maakten, bleek de afstand tussen de dorpen op het eiland erg groot

een reconstructie van de feiten, dat dit In het boek komen verscheidene verhaal slechts een volkslegende is, al- aardige historische details naar voren, dus Hoekstra. Het verhaal daarentegen zoals de bijzondere onafhankelijke powordt nog graag verteld op het eiland. sitie van Ameland tijdens de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De Buitenverblijf toenmalige heer van Ameland, Watso Het Stryper kerkhof is een van de wei- van Cammingha, wist het voor elkaar nige plekken waar op Terschelling ar- te krijgen dat de talrijke Amelander cheologisch onderzoek is verricht. Op koopvaardijschippers op de Oostzeede plek stond ooit een in 850 gebouwde vloot niet werden getroffen door de houten kapel en een kerk, die in 1569 sancties van de Engelsen gedurende de werd verwoest door anti-Spaansgezin- Eerste Engels-Nederlandse oorlog in de Watergeuzen, die tevens het nabij 1652, zodat ze ongehinderd zaken kongelegen buitenverblijf van de heer van den doen. Terschelling platbrandden. Die heer Ook Schiermonnikoog had lange was destijds Cornelis van Bergen. De tijd een bijzondere positie. De Friese laatste heer van Terschelling was de Staten verkochten het eiland in 1638 Spaansgezinde Karel van Aremberg, om veldslagen tijdens de Tachtigjarige die het kasteeltje ook in bezit had. Oorlog te kunnen bekostigen en om infrastructurele projecten te kunnen betalen. In tegenstelling tot Ameland bleef de soevereiniteit van Schier bij de Friese Staten, maar werd het wel een speelbal van welgestelde adelijke families, zoals Stachhouwer en later bij John Eric Back en Duitse graaf Von Bernstorff. Vooral laatstgenoemde was erg geliefd bij de Schiermonnikogers. Pas in december 1945 eigende de Nederlandse staat het eiland zichzelf toe en kwam het weer bij Fryslân, hoewel Groningen verscheidene malen aasde op het autovrije eiland. Al met al is Glans op het wad een vlot, leesbaar boek. Knap is dat ondanks de vele overeenkomsten van de eilanden Hoekstra niet tweemaal hetzelfde schrijft. Soms verwijst hij naar een eerder hoofdstuk. Mooi is ook een zin en fotobijschrift als deze: ‘Strekdammen aan de Noordzeekust, waar zeemeeuwen genieten van het zeebanket’. De liefde van de schrijver voor de Waddeneilanden spat van het boek af. En dat hij uitsluitend zijn eigen foto’s zonder mensen erop gebruikt, is een duidelijke keuze. Glans op het wad, Dick Hoekstra. Uitgeverij Noordboek Natuur, 22,50 euro

Scan QR-code voor de video De nieuwe simmerútstalling “Hoop” is open! Bewonder de natuur in de kleurrijke en sfeervolle doeken van Gosse Koopmans en de prachtige bronzen en cortenstalen beelden van Hans Jouta. Ook zijn er werken van Klaas Koopmans te zien als voorproef van de grote overzichtstentoonstelling met boekpresentatie die op 7 november start in Museum Drachten, Tresoar in Leeuwarden en Museum dr. Guislain in Gent (België). erder in de galerie: nieuw keramiek van Nel Rood, Annet Hamster, Tiety Koonstra en Tjabel Klo Openingstijden: vrijdag, zaterdag en zondag van 14.00 – 17.00 uur en op afspraak. De Stripe 14, 9264 TW Earnewâld – www.galeriekoopmans.nl

blad Abonneevoordeel Exclusief voor abonnees WEEKDEAL VAN € 79,99 (ADVIESPRIJS)

VOOR

€

49,99

37% korting op de Fresh ’n Rebel Rockbox Bold X Profiteer van deze geweldige weekdeal en geniet overal van uw favoriete muziek! De Rockbox Bold X is een draagbare bluetooth speaker van Fresh ’n Rebel die is gemaakt om overal mee naartoe te kunnen nemen. De ronde vormen en het platte design maken de Bold X een compacte speaker die niet alleen op een feestje alle aandacht trekt, maar die zich ook ok op het strand, in d de bossen of op de piste thuis voelt. De Fresh ’n Rebel Bold X is

gemaakt van waterproof (IPX7) materiaal en heeft een batterijduur van 8 uur. De Rockbox Bold X heeft een helder geluid en een krachtige bas en u kunt hem verbinden met een andere Bold X om in stereo te luisteren. Beschikbare kleuren Ice Grey, Dusty Pink, Misty i Mi t Ruby Red, Mint, Red torm Grey en Petrol Blue.

Abonneevoordeel Abonnees van het Friesch Dagblad ontvangen 37% korting op deze weekdeal. U betaalt slechts € 49,99 i.p.v. € 79,99 (adviesprijs). Let wel, op=op! Deze weekdeal is geldig t/m maandag 20 juli 2020. Deze weekdeal kunt u bestellen op

FRIESCHDAGBLAD.NL/VOORDEEL

Mineralogisch Museum m Grou stichting

mineralen en edelstenen voor jongg en oud

OP Sta voor kinderen +31 (0)6 36 03 81 32 Cornelis Trooststraat 48 8932 BR Leeuwarden

Leechlân 22 9001ZH H Grou 0566-623636 6 Op de weg tussen Warteen en Grou museum@mineralengrrou.nl Www. Mineralengrou u.nl

Openingsijden: Juli en Augustus Dinsdag t/m zondag 11 1: 00 - 17: 00 uur September en Oktober Zaterdag en Zondag 11: 00 - 17:00 uur

info@staopvoorkinderen.nl www.staopvoorkinderen.nl NL83 INGB 0009 5227 62

t2a

Het e Ne over de Midden Ste wa t met

Hergebruik Weiting

IN- EN VERKOOP, ONTRUIMINGEN Verkoop van oa. Verzamelspullen, vintage, antiek, brocante, curiosa, wjnvaten en regentonnen, fruitkisten. Wj houden ons aan de regels van de RIVM. Genoeg loopruimte en desinfectiemiddelen aanwezig!

OPENINGSTJDEN; Maandag 12.00 - 17.30 uur Dinsdag tot vrjdag 9.00 - 17.30 uur Zaterdag 9.00 - 17.00 uur Zondag gesloten Hoofdstraat 81-A • 9356TA, Tolbert

GEVEN OM MOLENS IS

GEVEN AAN

MOLENS molenfonds.nl

Donderdag 16 juli 2020

Het winkeltje in de haventerminal van Wagenborg Plaza in Holwert, onderdeel van de Winkeltjesroute. Foto’s: Jan Spoelstra

Afke Kramer in haar Kadowinkel Ter-Sted.

Winkeltjesroute Fietsen langs Waddenkust en genieten van Werelderfgoed Mensen bewust maken van hun omgeving, met name de Noord-Friese Waddenkust. In 2013 besloot een aantal winkeltjes, ateliers en ambachtelijke zaken in het noorden van Fryslân een fietsroute te maken om te laten zien wat dit deel van de provincie gasten te bieden heeft. Pieter Anko de Vries

elfs de mensen die in Fryslân wonen kennen de schoonheid van deze regio niet”, zegt Afke Kramer, eigenares van Kadowinkel Ter-Sted in Ferwert, een van de veertien gastheren en -vrouwen van de Noord Friese Winkeltjes Route. ,,Fietsen, wandelen of zelfs autorijden langs de Waddenkust is een speciale ervaring. De Wadden horen bij het natuurlijke erfgoed van Nederland, sterker nog: bij het Werelderfgoed. Het is een omgeving die iedereen zou moeten kunnen ervaren”, al-

dus Kramer. En veel mensen hebben inmiddels de route gevonden. Uit Nederland, het buitenland en de eigen provincie. En geregeld komen de routeliefhebbers terug om de route nog een keer af te leggen of de tocht, die tussen de 60 en 65 kilometer is, die ze al een keer deels hebben gereden af te maken, zo is de ervaring van Afke. In 2013 werd de route opgezet door acht (cadeau)winkels, (kunst) ateliers en thee- en koffieschenkerijen. Op de route kunnen deelnemers op verschillende plaatsen terecht voor koffie en thee, zoals bij Sneupzolder De Terp in Hiaure (terras), Sathe 1772 in Morra (koffie- en theeschenkerij), Atelier Kleine-Lijn

in Blije (theetuin), Outdoor Mozaiek Gallery in Ferwert (theetuin), Atelier Nunique in Oosternijkerk (koffie en thee) en bij De Bonte Blikvanger in Hallum (koffie en thee). Op de website van de winkeltjesroute staan adressen van andere bedrijven die zich langs de route bevinden en waar je op die dag ook even langs kunt gaan: een fietsenverhuur (e-bikes), een cafetaria, een lunch-room, terrassen, Hegebeintum,(de hoogste terp van Fryslân), bed en breakfasts en een schapenmelkerij. Elke donderdagmiddag, vrijdagmiddag en zaterdag zijn de meeste locaties open. Elke laatste zaterdag van de maand openen alle winkeltjes en ateliers van de NoordFriese Winkeltjesroute hun deuren. Naast elke laatste zaterdag van de maand, is de winkeltjesroute wekelijks van donderdag tot en met zaterdag te volgen. Een routekaart op zakformaat zorgt ervoor dat vlot naar de verschillende locaties kan worden gereden. En iedereen kan zelf bepalen in welke volgorde de route wordt gereden en welke winkeltjes en ateliers worden bezocht. De routekaart is, net als die van de Elfstedentocht, ook een stempelkaart. Bij elke winkel of atelier ontvangt de klant een stempel. Als de

kaart vol is, krijgt iedereen een attentie. Samen De zaken die gemeenschappelijk moeten worden geregeld doen ze samen. ,,Als er nieuwe flyers moeten komen, gebeurt dat in goed overleg. En voor de publiciteit van de route worden er elke maand redactionele stukjes voor verschillende kranten of tijdschriften geschreven.” De Kadowinkel van Afke in Ferwert bestaat al twintig jaar, in de stal van de boerderij. ,,We hadden een landbouwbedrijf maar zijn daarmee zeven jaar geleden gestopt. Er was geen opvolger.” Afke runt haar winkel zelf. Voor een aantal deelnemers aan de route is de winkel of het atelier

De Waddenkust is een omgeving die iedereen zou moeten kunnen ervaren

geen hoofdzaak om in het levensonderhoud te voorzien. Sommigen hebben naast de winkel of atelier ook een baan. Gastvrijheid en het ontmoeten van mensen is vooral het motief. ,,Het verkopen van spullen is een leuke bijkomstigheid”, zegt Afke. Liesbeth Sijtsma is een van de organisatoren van Kunst in de Kerk in Lichtaard, onderdeel van de Winkeltjes Route. Via verschillende kanalen, zoals Facebook en andere connecties worden kunstenaars gevraagd hun werken te exposeren in de kerk, die eigendom is van Stichting Alde Fryske Tsjerken. ,,We betalen huur en kunstenaars betalen ons om hun werk te kunnen exposeren. De deelnemers aan de route, toch per week gemiddeld zo’n honderd mensen, kunnen daar kunstwerken bezichtigen en eventueel kopen. We streven naar een grote variëteit van kunstenaars, zoals schilders, glas- en houtbewerkers en dichters die hun werk daar te koop aanbieden. Per zaterdag hebben we drie kunstenaars, achttien in het hele seizoen.” Dit jaar gooide de coronacrisis roet in het eten. ,,De exposities die we voor 2020 hadden gepland zijn verschoven naar volgend jaar”, zegt Sijtsma.

Zorg

Donderdag 16 juli 2020

Bij de Pastorie, de winkel van Dorein Hofker in Reitsum.

Uniek leefgebied

Waddenzee is Werelderfgoed De Waddenzee langs de kusten van Nederland, Duitsland en Denemarken is een heel gevarieerd landschap. Het is ontstaan onder invloed van eb en vloed. Een uitgebreid stelsel van geulen en geultjes wordt afgewisseld door droogvallende zandplaten. Mosselbanken, voedselrijke slikgebieden, uitgestrekte kwelders, witte zandstranden en duinen en hier en daar zeegrasvelden. Deze variatie aan landschappen maakt de Waddenzee tot een uniek leefgebied. De Waddenzee is een gebied waar miljoenen vogels tijdens hun trektocht neerstrijken. En meer dan 10.000 vaak zeldzame planten diersoorten vinden hier hun thuis. De Waddenzee van Nederland en Duitsland is werelderfgoed sinds 2009. In 2014 is het Deense deel ook bijgeschreven, waardoor de Waddenzee nu compleet op de Werelderfgoedlijst staat. Hoe kwetsbaar het Waddenzeegebied is bleek met de ramp met MSC Zoe in de nacht van 1 op 2 januari 2019 waarbij heel veel plastic en consumentenproducten in zee terecht kwamen. Duizenden vrijwilligers hielpen de stranden van de Waddeneilanden schoon te maken.

Donderdag 16 juli 2020

1) Drie bemanningsleden van De Sneker Pan uit de jaren zestig: Sytze Hobma, Dicky van der Werf en Jan van Akker. 2) Berend Mink aan de borrel op een van de volgschepen, jaren vijftig of zestig. 3) Peke Wouda en Meindert de Groot van het Súdwesthoek-skûtsje, 1964. 4) Op de foto van Gerhard Pietersma als tienjarig jongetje, staat hij met zijn pake Albert van Akker op het Leeuwarder skûtsje, 1975. 5) Hattum en Wiemer Hoekstra op de Twee Gebroeders van Drachten, jaren zeventig. Foto’s: Ger Dijs

Vrolijke ‘Facebookexpo’ over skûtsjesilen Wie de komende maanden juichende, etende en drinkende skûtsjesilers wil zien, moet het museum in. In het Fries Scheepvaartmuseum is de expositie Eén grote familie, 75 jaar SKS skûtsjesilen te zien. Ruurd Walinga

e tentoonstelling bestaat grotendeels uit kiekjes uit familiealbums van de bekende skûtsjesylgeslachten. Het was een idee van PR-vrouwe Hilda BoesjesBeljon. Museumdirecteur Meindert Seffinga was aanvankelijk niet zo enthousiast over het idee, zo onthulde hij tijdens de opening van de expositie begin juni, maar hij draaide al gauw bij. ,,De histoarje fan de SKS is al faak yn boeken optekene, mar dizze eksposysje jout in hiel oar ynsjoch”, aldus Seffinga. Op de jaarvergadering van de SKS deed Seffinga vorig jaar een oproep aan de schippers om foto’s in te leveren. ,,Kom mei bylden út jim privé-album”, luidde zijn oproep. Aanvankelijk liep het niet storm. Enkele fami-

lies reageerden totaal niet op zijn oproep. Daarentegen kwamen er ook enkele bij hem ,,mei tassen fol. Sykje mar wat út”, was het commentaar. Voor de buitenwacht staat skûtsjesilen gelijk aan ‘striid en spanning’, aldus Seffinga. Maar wie de foto’s bekijkt krijgt vooral een vakantiegevoel. ,,Lekker mei elkoar ite en drinke yn grutte selsskippen. It is in fleurich byld.” Naast de vele familiekiekjes zijn er enkele grote foto’s te zien van professionele persfotograven, zoals van Martin de Jong en Tom Coehoorn. Vanaf de wal, maar zeker ook vanaf het water op een persboot maken zij de mooiste skûtsjefoto’s. Filmbeelden De expositie Eén grote familie, 75 jaar SKS skûtsjesilen is zo ingericht dat het voor de leek ook interessant is, aldus Seffinga. ,,It is net allinnich bedoeld foar de

yncrowd”, legt de directeur van het Fries Scheepvaartmuseum uit. Daarnaast zijn er bewegende beelden te zien. Tegelijk met de opening van de expositie werd alle filmbeelden van de SKS digitaal ontsloten met behulp van het Fries Film Archief. Hoewel de expositie met veel tamtam door commissaris Arno Brok werd geopend, is het geen onthullende tentoonstelling met nog nooit vertoonde beelden. Integendeel. De foto’s uit de familiealbums zijn weinig verrassend. Berend Mink die een borrel inschenkt voor de vrouwen op een van de volgschepen is eerder voor de hand liggend, dan uitzonderlijk. Mogelijk is de afwas bijzonder die Peke Wouda en Meindert de Groot van het Súdwesthoek-skûtsje doen. ‘Us pop’ Grappig was de reactie van commissaris Brok toen die een foto zag van Gerhard Pietersma, schipper op het statenjacht en tevens SKS-schipper op Earnewâld, toen die tien jaar oud was. Hij was een knul met blonde haren die op het skûtsje zat van zijn pake Alfred van Akker op het Leeuwarder skûtsje. ,,Och dat is ús pop, want sa nimme wy him op it provinsjehûs. Us pop.” Maar deze onthulling van Brok over Pietersma weet de bezoeker van de jubileumexpositie niet. Het is gewoon een mooi kiekje van een pake-

Had maar eens in kaart gebracht hoe verweven al die families met elkaar zijn sizzer die bij zijn pake aan boord zit van een skûtsje. De expositie laat vooral de zonnige kant van het skûtsjesilen zien en die is er natuurlijk ook volop, hoewel er ook een paneel is met foto’s van omgeslagen skûtsjes. Maar och dat zijn ook beelden die bij het skûtsjesilen horen. Juist van die beelden houdt menig toeschouwer. En van die beelden dat de skûtsjesilers geconcentreerd naar de zeilen, de vlaagjes op het meer of naar de concurrenten zien. Verder toont de expo genoeg kiekjes van juichende en lachende mensen aan boord. Helaas niet van woedende of huilende. Het zijn emoties die op de expositie niet te zien zijn. Mogelijk omdat ze niet zijn ingeleverd.

nige kant wordt uitsluitend getoond. Een deel van de waarheid. De kant die al zo vaak te zien is. En daarvoor hoef je niet naar een museum. De expositie draagt weinig bij aan wat we al zo vaak zien rondom het skûtsjesilen. En dat is jammer. De afgelopen decennia heeft de SKS heel wat crisissen gekend. Ze heeft de eigen regels steeds weer moeten aanpassen en aanscherpen, omdat alle schippers, fanatiek als ze zijn, willen winnen. Over teleurstellingen, dieptepunten en tegenslagen is vrijwel geen foto te zien. Toch had het scheepvaartmuseum goud in handen om van het jubileum van de SKS iets bijzonders te maken. Zeker met de titel Eén grote familie. Had maar eens in kaart gebracht hoe verweven al die families met elkaar zijn. Hoe Meeters, Brouwers, Zwaga’s, Van der Meulens, Pietersma’s, De Groots en Vissers bij elkaar skûtsjebabys maakten. Had de romances bijvoorbeeld in kaart gebracht. En het was echt een spannend privé-album-expositie geworden waarover nog lang nagepraat zou worden. Nu ben je in een kwartier uitgekeken. De expo voegt niks toe. Helaas.

Fanatiek De jubileumtentoonstelling is daarom een grote Facebook-expo. De zon-

De tentoonstelling is tot en met 23 augustus 2020 te zien in het Fries Scheepvaart Museum