Zorgbijlage 24 november 2020 FD by Mediahuis Noord

Dinsdag 24 november 2020

â&#x20AC;&#x153;Wie zegt me hoe lang dit nog gaat duren? Ik sta positief in het leven en kijk zo veel mogelijk naar wat ik wel kan en heb. En ik hoop dat het elke dag een beetje beter gaat.â&#x20AC;? Suzan Zuidberg kampt nog altijd met de nasleep van corona

Zorg

Pagina 4

Zorgboerderij Rust, ruimte en heel veel liefde bij Stay & Pray

Pagina 8

Laat u tijdelijk verzorgen bij Boarnsterhim State in Aldeboarn In een van onze vier speciaal ingerichte hotelkamers voorzien wij u van alle zorg en service die u nodig heeft. U kunt tijdelijk bij ons verblijven na bijvoorbeeld een ziekenhuisopname, om uw mantelzorger te ontlasten of om gewoon even tot rust te komen. Neem voor meer informatie vrijblijvend contact met ons op.

Dinsdag 24 november 2020

Nagenoeg dezelfde dekking, en toch twintig euro per maand duurder Met weinig moeite is vaak al veel geld te besparen op de zorgverzekering. Zo kan het alleen al bij de basisverzekering van De Friesland twintig euro per maand schelen, als je het als klant prima vindt om alles via internet af te handelen. De dekking is nagenoeg identiek. Pieter Atsma

e campagnes van zorgverzekeraars om mensen te verleiden over te stappen zijn weer in volle gang. Nadat de laatste verzekeraars op de uiterste datum van 12 november hun premies hadden bekendgemaakt, werd al duidelijk dat iedereen gemiddeld vijf euro meer per maand moet betalen voor de basisverzekering. De belangrijkste reden lijkt de uitbreiding van het basispakket, met onder meer nieuwe vergoedingen voor thuiswonenden met de ziekte van Parkinson of multiple sclerose. Vergelijkingssite Independer.nl analyseerde alle nieuwe premies van de negen zorgverzekeraars in Nederland, die gezamenlijk 42 merken aanbieden. Bas Knopperts van de site vertelt dat basisverzekeringen daarbij ruwweg zijn opgesplitst in drie categorieën: polissen met een beperkt aantal gecontracteerde zorgverleners, polissen waarbij alle ziekenhuizen en ook veel andere zorgverleners zijn gecontracteerd en zogeheten restitutiepolissen. Bij die laatste groep wordt in principe alle zorg vergoed, dus ook van zorgverleners die niet zijn gecontracteerd. ,,Het maakt dan niet uit naar welke zorgverlener je gaat, de nota wordt altijd betaald – tenzij het om een écht buitensporig tarief gaat.” Bij basisverzekeringen is wettelijk voorgeschreven welke vormen van zorg vergoed worden.

Het verschil tussen de goedkoopste en de duurste basisverzekering is op jaarbasis vijfhonderd euro

De eerste categorie herbergt logischerwijs de goedkoopste verzekeringen, zo ook de goedkoopste basisverzekering die er is voor 2021: de budgetpolis van VGZ-merk ZEKUR. Die is af te sluiten voor 105,95 per maand. ,,Bij deze polissen is het wel echt van belang dat je je ervan bewust bent dat slechts bepaalde ziekenhuizen zijn gecontracteerd”, zegt Knopperts. ,,Voor de niet-gecontracteerde ziekenhuizen geldt dan vaak dat je 20 procent van de kosten zelf moet betalen. En met het oog op de tarieven voor ziekenhuiszorg kan dat flink in de papieren lopen.”

Van de vier Friese ziekenhuizen heeft ZEKUR bijvoorbeeld alleen contracten met het MCL in Leeuwarden/Harlingen en het Antonius Ziekenhuis in Sneek. Klanten die naar Tjongerschans in Heerenveen of Nij Smellinghe in Drachten gaan, moeten bij deze polis inderdaad 20 procent zelf betalen. De goedkoopste polis waarbij wel alle ziekenhuizen zijn gecontracteerd kost volgend jaar 109,85 per maand. Die wordt aangeboden door Ditzo, een merk van ASR. ,,Bij andere zorgverleners, zoals fysiotherapeuten, blijft het bij deze polissen wel opletten of die gecontracteerd zijn.” Er is normaliter wel genoeg keuze in de buurt, zegt Knopperts. ,,Het is niet zo dat je naar de andere kant van Nederland hoeft te reizen.” Vijfhonderd euro verschil Dan is er nog de duurste categorie basisverzekeringen, de restitutiepolissen. De extra dekking – in principe wordt ook alle niet-gecontracteerde zorg vergoed – is te zien in de prijs. De duurste restitutiepolis voor 2021 is die van De Amersfoortse: die kost 147,95 per maand. ,,Zo is het verschil tussen de goedkoopste en duurste basisverzekering op jaarbasis zo’n vijfhonderd euro”, aldus Knopperts. De Amersfoortse valt overigens eveneens onder ASR. De Friesland, waar de meeste Friezen verzekerd zijn, biedt volgend jaar twee basisverzekeringen aan: de Zelf Bewust Polis (113 euro per maand) en de Alles Verzorgd Polis (128,45 per maand). De verschillen tussen die twee polissen zijn betrekkelijk klein: bij beide zijn alle ziekenhuizen en ook dezelfde overige zorgverleners gecontracteerd, en wordt dus precies dezelfde zorg volledig vergoed. ,,Het belangrijkste verschil is dat je bij de goedkopere polis veel meer online moet regelen”, zegt Knopperts. Mensen die er geen moeite mee hebben om veel via internet te doen, kunnen zo relatief gemakkelijk minstens vijftien euro per maand besparen. Wel is er nog één ander verschil: mochten mensen toch kiezen voor een niet-gecontracteerde zorgverlener, dan moeten ze bij de goedkopere polis een iets groter deel zelf betalen: 25 in plaats van 20 procent. Knopperts benadrukt dat dat slechts uitzonderingen zijn: naast de ziekenhuizen hebben verreweg de meeste andere Friese zorgverleners wel een contract met De Friesland. De onderhandelingen over de contracten lopen dit jaar wat langzamer dan normaal. Dat heeft alles te maken met de coronacrisis, vertelt Knopperts: veel ziekenhuizen en zorgverzekeraars hadden de afgelopen maanden andere prioriteiten dan het onderhandelen over de contracten voor 2021. Garantie Voor de ziekenhuiszorg wordt dit niet zo’n groot probleem. De verwachting is dat de meeste contracten die dit jaar zijn gesloten voor volgend jaar ook wel weer rondkomen. De verzekeraars geven daarvoor in veel gevallen

Foto: ANP

ook een garantie, zegt Knopperts. ,,Zij vermelden dat de gesprekken nog lopen, maar dat de klanten zich er niet druk over hoeven te maken. De verzekeraar gaat hoe dan ook de zorg vergoeden.” De wijze van contractering is een punt waarvan Independer al jaren vindt dat het anders moet, zegt Knopperts. Vooral bij kleinere zorgaanbieders worden contracten vaak pas (ver) na de jaarwisseling afgesloten. Het maakt dat mensen bij de keuze voor een zorgverzekeraar nog niet kunnen weten bij welke instellingen ze precies zorg vergoed krijgen. ,,Het is een heel raar iets. Je hebt zes weken om je keuze te maken voor een zorgverzekeraar, maar pas daarná wordt duidelijk of er een contract is. Eigenlijk vinden we dat niet kunnen.” Hij noemt het voorbeeld dat iemand een behandeling wil bij een bepaalde fysiotherapeut of kliniek, waarvan op 1 januari nog niet duidelijk is of die wordt gecontracteerd. ,,Het zou best jammer zijn als zoiets de mogelijkheid om over te stappen zou beperken.” Opvallend is dat de korting bij De Friesland is gehalveerd voor mensen die hun jaarpremie in één keer betalen: die gaat van 2 naar 1 procent van de jaarpremie, wat bij de Alles Verzorgd Polis zo’n vijftien euro (op jaarbasis) scheelt. Volgens Knopperts past die maatregel bij een trend die al wat jaren gaande is. ,,Vroeger waren die kortingen 4 of 3 procent, vaak 3. Dat werd 2 en nu gaat het alweer naar 1 procent. Ik kan me voorstellen dat het te maken heeft met de lage rentestand.” Het eigen risico blijft volgend jaar 385 euro. Verzekerden kunnen zoals gewoonlijk wel kiezen voor een ver-

hoogd eigen risico – dat kan maximaal 885 euro worden – in ruil voor een korting op de maandelijkse premie. Bij De Friesland verschillen de kortingen bij beide polissen: bij de goedkoopste polis is de maximale korting 22 euro per maand, bij de duurdere polis 17,50. De verschillen tussen beide polissen van De Friesland lopen bij een maximaal eigen risico dus nog verder op, naar 91 versus 110,95 per maand. Knopperts zegt dat verzekeraars de kortingen bij een verhoogd eigen risico ,,hier en daar” wat verhogen, tot enkele euro’s per maand. De veranderingen daarin zijn niet al te groot. 2021 wordt een van de laatste jaren dat verzekerden kunnen profiteren van collectiviteitskorting op hun basisverzekering, een extra korting door afspraken van zorgverzekeraars met bijvoorbeeld werkgevers. Minister Tamara van Ark wil die mogelijkheid voor de basisverzekering afschaffen, omdat die zou leiden tot ongelijkheid. Het afschaffen wordt op zijn vroegst per 2023 doorgevoerd. Overigens is collectiviteitskorting vaak alleen mogelijk bij de duurdere basisverzekeringen, zo ook bij De Friesland: daar kan het alleen bij de Alles Verzorgd Polis. Beperkte veranderingen Naast de basisverzekeringen zijn er de aanvullende verzekeringen, waarvan de dekking en de prijzen vanouds sterk uiteenlopen per merk en per pakket. Knopperts zegt dat Independer nog bezig is met een uitgebreide analyse van de nieuwe pakketten, maar dat de meeste verzekeraars niet al te veel lijken te hebben veranderd. ,,Onze eerste indruk is de veranderingen best beperkt zijn. Het gebeurde

wel eens dat pakketten werden uitgekleed, maar dat lijkt nu niet zozeer te zijn gebeurd. Er zijn wel wat verhogingen in tarieven van 50 cent of een euro per maand, maar het zijn geen heel schokkende verschillen.” Bij De Friesland zijn de meeste wijzigingen in aanvullende verzekeringen ook vrij specifiek, bijvoorbeeld dat bij de drie duurste verzekeringen acnétherapie alleen nog wordt behandeld als het gaat om gezicht en/of hals, en dat de morningafterpil hier niet langer wordt vergoed. Knopperts zegt dat veel aanpassingen voor de grote groep klanten niet het verschil maken. ,,De morningafterpil heb ik bijvoorbeeld nog nooit als dekkingswens gezien. Al is dat natuurlijk ook een goed voorbeeld van een zorgpost die je in principe niet ziet aankomen.” Mensen kijken bij aanvullende verzekeringen volgens Knopperts vooral naar dekking voor tandzorg, fysiotherapie en alternatieve geneeswijzen. Corona Bij alle nieuwe verzekeringstarieven spelen de extra zorgkosten door de coronapandemie slechts een beperkte rol, stelt Knopperts. Voor verzekeraars staat er namelijk tegenover dat ook heel veel zorg níét is verleend. De kosten heffen elkaar volgens Knopperts min of meer op Veel van de niet verleende zorg zal komend jaar wel ingehaald moeten worden, maar het blijft voor verzekeraars lastig om in te schatten hoe de situatie zich zal ontwikkelen. Knopperts denkt daarom dat financiële gevolgen van de coronapandemie pas later zullen worden vertaald in premiestijgingen. ,,Er is zeker een kans dat we dit terugzien in de premie van 2022.”

Dinsdag 24 november 2020

Nasleep Lang onder de pannen met corona Het overgrote deel van mensen die corona hebben gehad of hebben, is een halfjaar later nog altijd niet boven Jan. ,,Ik ging ervan uit dat ik er met een week of twee wel weer zou zijn”, zegt een van hen.

Wouter Hoving

e meeste coronapatiënten, 95 procent, hebben een halfjaar na hun besmetting nog gezondheidsklachten. Dat bleek onlangs uit onderzoek onder ruim duizend coronapatiënten door het Longfonds, kennis- en behandelcentrum Ciro en de Universiteiten Maastricht en Hasselt. 55 procent heeft meer dan zes symptomen en ruim 90 procent spreekt van meer dan één gezondheidsklacht. Het gaat daarbij veelal om vermoeidheid die een halfjaar aanhoudt (86 procent), kortademigheid (59 procent), spierpijn (40 procent), druk op de borst (36 procent) en hoofdpijn (35 procent). De meeste respondenten van dit onderzoek (94 procent) hebben niet in het ziekenhuis gelegen, maar hadden tijdens hun ziekte zogenoemde milde

klachten. Veel patiënten gaven aan vóór de coronatijd een goede gezondheid te hebben. Ruim 60 procent had geen onderliggende ziekte. De deelnemers aan het onderzoek waren gemiddeld relatief jong: 48 jaar. Volgens directeur Michael Rutgers van het Longfonds is dit ,,een zorgwekkend beeld”. ,,Het wordt duidelijk hoe groot de gezondheidsgevolgen zijn van dit virus.” Hoe kan het dat de ene persoon meer last heeft van langdurige klachten of een ernstig ziekteverloop en de andere niet? Dat willen wetenschappers van het Universitair Medisch Centrum Groningen gaan onderzoeken met Lifelines, het langjarige gezondheidsonderzoek in Noord-Nederland. Lifelines bouwt een data- en biobank op, waarbij dertig jaar lang de gezondheid van 167.000 vrijwillige deelnemers uit Noord-Nederland gevolgd wordt. ,,Soms kunnen klach-

ten psychisch zijn, maar de infectie kan ook langdurige lichamelijke klachten blijven geven”, zegt Lude Franke, hoogleraar genetica aan de Rijksuniversiteit Groningen/UMCG. Die verschillende reacties op het virus gaan de onderzoekers ook binnen familiebanden onderzoeken. ,,We hebben in onze database honderd gezinnen waar ten minste twee gezinsleden corona hebben gehad. Wij willen bijvoorbeeld kijken: hoe zit het met de overdracht? Hoe snel kun je je partner aansteken? Daar is nog niet zo veel over bekend.” Extra vatbaar Nu al doen de Lifelines-wetenschappers onderzoek naar corona onder 35.000 besmette en niet-besmette deelnemers om uit te zoeken welke mensen vanuit genetisch oogpunt extra vatbaar zijn. Daaruit is tot nu toe gebleken dat erfelijkheid mede bepaalt hoe ziek iemand wordt van het virus.

Hoe zit het met de overdracht? Hoe snel kun je je partner aansteken? Daar is nog niet zo veel over bekend

Volgens Franke is het immuunsysteem bij mensen die door corona ernstig ziek zijn, te scherp afgesteld. Dat zou komen door erfelijke aanleg. Sommigen reageren daardoor te heftig op het virus en krijgen een ‘overreactie’ die het eigen lichaam schaadt. Daarnaast testen de wetenschappers een kleinere groep van 130 Lifelines-deelnemers die een halfjaar geleden besmet raakten. De deelnemers uit dit traject zijn besmet geweest met het virus en geven voor het onderzoek extra bloed af. Bij die deelnemers kijken de onderzoekers naar antistoffen, veranderingen in genen, immuuncellen en ribonucleinezuur (RNA). ,,We proberen de deelnemers helemaal binnenstebuiten te keren om te kijken hoe het zit met het immuunsysteem”, zegt Franke. Daarmee moet een inschatting worden gemaakt hoe groot de kans is en welke factoren een rol spelen bij herbe-smetting van het virus.

Een maand eerder liep ik nog de marathon V

oor Suzan Zuidberg (39) uit Wolvega begon de coronaziekte in maart. ,,Ik ging ervan uit dat ik er met een week of twee wel weer zou zijn. Mijn collega’s noemen mij het toonbeeld van fitheid.” Maar tot haar frustratie moest ze voortdurend haar leidinggevende bellen om te zeggen dat ze toch nog te koortsig of kortademig was. Voorheen liep Zuidberg zo’n vijf keer per week hard, meestal voor werktijd. In februari rende ze nog 25 kilometer op een evenement in Apeldoorn. Maar hoe fit ook, de klachten bleven: de ene dag misselijk, de volgende knallende hoofdpijn, dan weer pijn in de benen, oorsuizen, geen eetlust of heisa in de darmen. En altijd last van prikkelverwerking. ,,Geen dag is hetzelfde.” Omdat haar herstel zo is gestagneerd, wordt nu onderzoek gedaan naar de oorzaak en gekeken naar hoe er het beste gerevalideerd kan worden. Desondanks probeert ze af en toe weer een dag te werken, in haar baan in de gehandicaptenzorg. Dat

Ik sta positief in het leven en kijk zo veel mogelijk naar wat ik wel kan en heb

vindt ze fijn, maar het is ook afzien vanwege de prikkels. ,,Gisteren werkte ik ’s middags, en dan zijn de bewoners altijd drukker. Dan ben ik blij dat ik thuis ben en kan gaan liggen. Ik heb nu een paar dagen om bij te komen, en dan kan ik volgende week weer een paar uurtjes werken.” Ze weet nog dat ze voor het eerst de supermarkt inliep, weken na de

Suzan Zuidberg. Foto: Rens Hooyenga

besmetting. ,,Ik liep er meteen weer uit. Ik werd gek van de geluiden. Ik wil geen angst en paniek zaaien, maar corona is veel meer dan ‘maar een verkoudheidje’. Ik was áltijd fit! Dit gun ik niemand.” Op sociale media merkt Zuidberg dat er vaak tegen coronapatiënten wordt aangeschopt. ,,Ze zijn dan boos op ons, omdat wij ervoor zouden zorgen dat andere zorg wordt afgeschaald. Sommigen denken zelfs dat wij de media opzoeken en ervoor worden betaald om ons verhaal te doen.” Dat is grote onzin, zegt ze. ,,Dit zet echt je leven op je kop. Ik zou niets liever willen dan terug naar mijn oude leven: sporten en werken.” Soms vindt ze het lastig dat de situatie zo uitzichtloos lijkt. ,,Wie zegt me hoe lang dit nog gaat duren? Daar sta ik maar zo min mogelijk bij stil. Je hebt er toch geen invloed op. Ik sta positief in het leven en kijk zo veel mogelijk naar wat ik wel kan en heb. En ik hoop dat het elke dag een beetje beter gaat.”

Dinsdag 24 november 2020

Soms moet ik lachen om de hersenmist J

acques Malschaert (64) uit Leeuwarden was al vóór de eerste lockdown besmet. Hij werd goed ziek en bracht twee weken door in het ziekenhuis. Bij thuiskomst was hij zeven kilo kwijt en kon hij maximaal tien meter lopen. Zijn werk en taken in vijf stichtingsbesturen zette hij even in de ijskast. ,,Ik ben altijd erg actief geweest, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat. Nu plan ik één ding op de dag en dan is het klaar. ’s Morgens blijf ik zo lang mogelijk wachten tot de dag begint. Lekker uitslapen, zou je normaal gesproken zeggen, al heeft dit een chronischer karakter.” Tussen maart en juni ging het herstel voorspoedig. Maar vanaf de zomer stagneerde dat, zegt Malschaert. ,,Ik blijf nu energietekort houden. En soms ben ik redelijk vergeetachtig.

’s Morgens blijf ik zo lang mogelijk wachten tot de dag begint

Hersenmist, noemen sommigen dat.” De hersenmist en de moeheid zijn vervelend, maar daar moet je volgens hem niet over tobben. ,,Je moet niet balen van wat je niet meer kan, maar genieten van wat je nog wel kan.” Soms moet je er ook een beetje de

lol van inzien. ,,Mijn dochter had haar jas bij mij laten liggen. Ik zou ’m meenemen voor haar. De eerste keer vergat ik dat. En de tweede keer dacht ik halverwege: o jee, ik ben hem wéér vergeten. Toen ik later thuiskwam van het bezoek aan mijn dochter, bleek het jasje gewoon in de auto te liggen. Ik was vergeten dat ik het erin had gelegd.” Malschaert denkt nog een halfjaar nodig te hebben om er helemaal bovenop te komen. Deze zomer waren fietstochten van 35 kilometer voor hem het maximaal haalbare, terwijl hij in de zomervakanties graag lange tochten maakt. Hij heeft daarom al een doel bedacht voor de volgende zomer. ,,Dan wil ik dat aantal kilometers verdubbelen. Maar ook als dat niet lukt, is het niet erg. Ik heb de tijd, ik heb geen haast.”

Jacques Malschaert. Foto: Marchje Andringa

Ik voel me een jaar of tachtig K

Radjish Balkaran. Foto: Marchje Andringa

ennissen noemden mij altijd ‘windkracht 9’, nu ben ik alleen nog maar een briesje”, zegt Radjish Balkaran (45) uit Harlingen. Hij raakte in maart besmet en de effecten duren nu nog altijd voort. ,,Ik heb het in het begin onderschat. Na twee, drie weken dacht ik: nu is wel klaar. Maar ik ben nog steeds moe, heb spierkrampen en hoofdpijn.” Er springen Radjish tranen in de ogen als hij het vertelt. Want hij had plezier in wat hij deed. In het cultureel centrum Nieuw Zuid in Harlingen was hij beheerder en maakte hij de planningen. ,,Dan ren je heen en weer, ik maakte per dag heel wat kilometers.” In maart raakte hij besmet door onbekende bron. Hij was niet benauwd en hoefde daarom niet naar het ziekenhuis. Maar zijn problemen bleven wel. Bovendien kreeg hij er een hartritmestoornis bij. ,,Ik ben 45, maar voel me een jaar of tachtig.” Door de problemen voelt Balkaran

Ik heb het gevoel dat ik anders word bekeken. Ik voel me niet altijd begrepen

zich vaak alleen. ,,Duurt het bij jou zo lang?”, vragen mensen wel eens. ,,Ik kan er niks aan doen!”, benadrukt Radjish dan. ,,Hier in Harlingen zijn weinig besmettingen. Ik heb het gevoel dat ik anders word bekeken. Ik voel me niet altijd begrepen.” Bij een lotgenotengroep kwam hij er-

achter dat meer mensen deze problemen hebben. Zo langzamerhand gaat het iets beter, maar de beperkingen zijn groot. Balkaran is een alleenstaande vader met drie kinderen. Twee van hen volgen thuisonderwijs, maar zijn zestienjarige dochter moet voor haar opleiding soms echt de deur uit. ,,Van haar probeer ik toch afstand te houden. Maar dat raakt me emotioneel heel erg.” Op de goede dagen probeert hij het leven op te pakken. Dat heeft daarna wel zijn weerslag. ,,Ik probeer te accepteren dat het gewoon zo is. En ik probeer mensen via Facebook en andere kanalen erop te wijzen dat dit kan gebeuren. Ik ben niet oud en heb er niet om gevraagd.” Er zijn momenten dat het hem even allemaal te veel wordt. ,,Als je iemand met corona in de buurt heb, blijf dan positief, begripvol en houd aandacht. Want het kan heel lang duren voor iemand hersteld is.”

De hele familie kwam aan de beurt D

e coronaklachten die Johan Wijbenga (62) uit De Westereen sinds september had, zijn inmiddels verdwenen. Het Sociaal Links-raadslid in Dantumadiel werd besmet door zijn 86-jarige moeder. Op een dinsdag in september werd zijn moeder onwel in de badkamer. Ze lag er anderhalf uur voor ze iemand kon waarschuwen. ,,Er was wat paniek onder ons kinderen: ze had ooit eerder een beroerte gehad.” Alle acht broers en zussen van Wijbenga (behalve degene die in het buitenland woont) kwamen om beurten naar huis om te waken, koffie te drinken of een maaltijd te bezorgen. ,,Wij zijn een hechte familie. Niemand had in de gaten dat ze duizelig was geworden van de corona.” Ook echtgenoten en kinderen raakten besmet, in totaal twaalf personen. ,,Toen wij donderdagmiddag hoorden dat onze moeder het had, zijn we allemaal meteen in quarantaine gegaan. Dat bleek slim, omdat

Ik heb wekenlang ’s middags een tijd op de bank geslapen

we het allemaal hadden.” De testresultaten van Wijbenga kwamen de volgende dag. Die zondag kreeg hij echt last. ,,Min, moe, hoofdpijn, snotterig en hoge koorts”, somt hij op. Die koorts hield vier dagen aan. De moeheid en hoofdpijn hielden enkele weken aan. ,,Ik heb wekenlang ’s middags een tijd op de bank geslapen. Maar die behoefte voelde ik ’s ochtends na de koffie al.” Om wat te revalideren wandelde hij elke dag wat op de skeelerbaan achter zijn huis. Een rondje van vier-

honderd meter. Zo wist hij precies welke afstand hij aflegde. ,, In het begin was ik na één rondje bekaf. Elke dag deed ik er een paar honderd meter bij. Nu kan ik weer makkelijk een uur wandelen zonder problemen.” Ook de rest van de familie – op een broer na – is goed hersteld van corona. Door de gebeurtenissen is Wijbenga wel minder laconiek over het virus. ,,In het begin dacht ook ik: het valt wel mee. We zitten hier in Fryslân niet boven op elkaar. Maar als je ziet hoe besmettelijk het is, denk je: bliksem!” Wijbenga was al alert, maar is nog voorzichtiger geworden. ,,Ik heb het gehad, in een milde vorm, maar dat is geen garantie dat ik het niet nog een keer kan krijgen.” Hij is vorige week begonnen met een cursus bron- en contactonderzoek. ,,Een beetje idealisme geeft voldoening. Ik denk dat ik me goed kan verplaatsen in de mensen die ik ga bellen.” Johan Wijbenga. Foto: Marcel van Kammen

ONBEZORGD ONTSPANNEN, JUIST NU!

69,00 PER PERSOON

2-daags Genieten • • • •

Welkomstkopje koffie of thee 1x Overnachten 1x Ontbijt 2 Dagen gebruik van sauna a’s en oosters badhuis , .

Woudfennen 10 | 8503 BA Joure | Tel: 0513 - 415 200 receptie@dewoudfennen.nl | www.dewoudfennen.nl

€ AL VANAF € 20,00

BADKLEDING & DAMESDAG

OVERNACHT IN ONS HOTEL

Even niet bang zijn omdat mama als een monster tegen je praat Zieke kinderen voelen zich beter als hun ouders dichtbij zijn. Daarom zijn er de Ronald McDonald Huizen. Dan is zo’n lekkere knuffel van papa of mama nooit ver weg.

www.kinderfonds.nl

Een ziek kind kan niet zonder zijn ouders

Dinsdag 24 november 2020

Overstappen naar een baan in de zorg, omdat alle handen nodig zijn Fokje van der Wal uit Stavoren stopt met haar winkel Trendlabel28 in Lemmer om al haar tijd te steken in de fulltime zorgbaan die ze sinds eind februari combineert met het ondernemerschap. ,,Je hebt een maatschappelijke plicht te helpen als dat nodig is.” Saffira Rijkee

et was een droom van Fokje van der Wal (60), een eigen kledingwinkel. Eind 2016 maakte ze haar droom waar met Trendlabel28: een mode- en woonwinkel aan de Vissersburen in Lemmer. Tot dat moment werkte ze in de zorg als regievoerder schoonmaak bij Zorggroep Alliade. Haar contract was tijdelijk en de toekomst niet duidelijk. Van der Wal: ,,Toen dit pand in mijn oude woonplaats Lemmer op mijn pad kwam dacht ik: weet je wat? Ik wacht het niet af, het is nu of nooit, ik ga ervoor.”

Toen begon Covid-19 en werd me gevraagd of ik fulltime aan de slag kon, liefst de volgende dag al

Toen binnen Alliade bekend werd dat Van der Wal als zelfstandig ondernemer verder wilde, vroegen ze haar voor een aantal uren per week aan te blijven, want ze wilden haar niet kwijt. ,,En ik wilde ze niet laten vallen, er was al zo’n groot tekort in de zorg. Dus naast de winkel werkte ik sinds 2017 tien uurtjes in de zorg.” Dat werden er afgelopen voorjaar snel meer. ,,Toen begon Covid-19 en werd me gevraagd of ik fulltime aan de slag kon, liefst de volgende dag al. We hebben je hard nodig, zeiden ze, en we willen graag dat je vijf dagen per week beschikbaar bent. Sinds eind februari werk ik fulltime in de zorg en run ik daarnaast de winkel. Hartstikke hectisch natuurlijk. Gelukkig helpt mijn dochter en af en toe een vriendin. Het uitgangspunt was dat dit tijdelijk zou zijn: tot de zomer. Maar het is niet meer gestopt.”

De functie die Van der Wal heeft, regievoerder voor de schoonmaak, is extra belangrijk in coronatijd. Ze is onder meer verantwoordelijk voor inkoop, kwaliteitscontrole en schoonmaakprotocollen, die door corona allemaal herzien moeten worden. Droom Per 1 december stopt ze met Trendlabel28. De keuze tussen haar winkel en de zorg was een moeilijke en ze hoopte iemand te vinden die haar zaak wilde voortzetten. ,,Het was toch een droom van me. Zelfs hier heeft Covid impact op. Vooral het idee dat ik de winkel zou moeten opruimen vond ik moeilijk. Maar toen ik de knoop eindelijk had doorgehakt en een berichtje plaatste op Lemster Nijs met de oproep om een opvolger, kwam er diezelfde dag een kandidaat op mijn pad. En ook nog een vrouw met dezelfde achternaam als ik! Nu voelt het goed, dacht ik. Helemaal nadat we de intentieverklaring hadden getekend op de verjaardag van mijn moeder – mijn beide ouders leven niet meer – en zij de initialen van mijn vader bleek te hebben. Dat voelde als een teken.” Haar verantwoordelijkheidsgevoel gaf de doorslag, zegt Van der Wal. ,,Je kunt de zorg niet in de steek laten. Als je eenmaal een zorgmedewerker bent, al ben je geen verpleegkundige maar ondersteunend medewerker, dan heb je er toch een speciale band mee. Ik geef trainingen aan medewerkers die schoonmaken, op locatie. Dan ben je heel nauw betrokken. Zorg is mensenwerk.” Dat is toch een verschil met het werk in de winkel. ,,In een winkel krijg je ook een band met klanten, maar zij hebben je zorg niet nodig. Zorgbehoeftige mensen zijn aangewezen op anderen. Je hebt een maatschappelijke plicht, vind ik, om te helpen als dat nodig is. Dat vinden de meeste zorgmensen, ook als ze ondersteunende taken verrichten. En het is zulk dankbaar werk. Je werkt met mensen die hulp nodig hebben, die sommige dingen zelf niet kunnen.” Dringend tekort Van de zorg naar een eigen zaak en terug naar de zorg. Van der Wal had

Fokje van der Wal stopt volgende week met haar modewinkel Trendlabel28 om zich helemaal op de zorg te richten. ,,Alle handen zijn nodig en ik wil graag mijn bijdrage leveren.” Foto: Niels de Vries

het twee jaar geleden niet kunnen bedenken. Ze was eigenlijk van plan haar werk in de zorg af te bouwen en helemaal voor haar winkel te gaan. Door corona is dat omgekeerd. ,,Ze zeiden echt: je moet nú komen, vandaag. Dat geeft wel aan hoe dringend het personeelstekort in de zorg is.”

Het virus maakt dat nog nijpender. ,,Mensen die in de zorg werken zitten allemaal in de frontlinie. We lopen met zijn allen het risico dat we zelf corona krijgen, waardoor we eventueel niet meer beschikbaar zijn. Het was altijd al een kunst de roosters rond te krijgen, maar nu is

dat nog moeilijker. Het werken met vrijwilligers, bijvoorbeeld in de dagbesteding, is ook anders: je mag niet zo veel mensen meer hebben op een locatie. Leuke dingen doen met bewoners gebeurt nog maar minimaal. Alle handen zijn nodig en ik wil graag mijn bijdrage leveren.”

satie waar je terecht wilt komen. • Bekijk welke opleidingsvorm het beste bij je past. Het is vaak mogelijk om werken en leren te combineren. In dat geval ontvang je een leerlingensalaris, dat elk jaar stijgt. • Vraag advies. Op ontdekdezorg.nl kun je persoonlijk advies krijgen over een overstap naar de zorg. Op werkdagen van 9.00 tot 19.00 uur kun je chatten op de site, bellen via

088-0182888 of mailen via info@ontdekdezorg.nl. • Op sterkinjewerk.nl kan iedereen die de stap naar de zorg wil maken maar niet weet hoe, gratis persoonlijk loopbaanadvies krijgen van een loopbaancoach.

Carrièreswitch

Overstappen naar de zorg: hoe pak je dat aan? Als je overweegt een carrièreswitch te maken naar de zorg moet je je de volgende dingen realiseren. • Allereerst: onderzoek of de zorg echt iets voor je is. Praat met mensen die werken in het gebied van de zorgsector waar jij je voor interesseert. Vraag een gesprek aan bij de HR-afdeling van een zorg- of welzijnsinstelling in de buurt. Vaak kun je een dag

meelopen. Op ontdekdezorg.nl, een samenwerking van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en branche-, beroeps-, werknemers- en werkgeversorganisaties in de zorgen welzijnssector is veel informatie te vinden en vertellen honderden mensen over hun werk in de zorg en over hoe hun overstap is verlopen. • Zoek uit wat je diploma waard is. Met een zogenoemd

EVC-traject kun je je werkervaring en opleidingen laten herwaarderen. Meer informatie hierover vind je op www.evc-centrum-nederland.nl. Als je nog nooit eerder in zorg of welzijn gewerkt hebt, is er een kans dat je de schoolbanken in moet. Soms is het mogelijk om voor bepaalde vakken vrijstellingen te krijgen. Dat hangt af van je vorige functie, de branche en de organi-

ontdekdezorg.nl eve-centrum-nederland.nl sterkinjewerk.nl

Dinsdag 24 november 2020

Foto’s vanaf links: Dirk rijdt de kliko naar de weg. Hij komt elke dag vanuit zijn woonplaats naar de dagbesteding van Stay & Pray. Paardencoach Esther Kok geeft het voer aan bewoner Julia die Foto’s: Marchje Andringa

Zorgboerderij Rust, ruimte en veel liefde bij Stay & Door corona staan zorglocaties onder hoogspanning. Bij zorgboerderij Stay & Pray in Lytse Geast proberen ze de rust te bewaren voor hun acht bewoners. Op de 5,6 hectare rond de boerderij is gelukkig iedere dag veel afleiding te vinden. Marianne Velsink

econcentreerd bespeelt Wessel (19 jaar) de toetsen van de piano die in de centrale ruimte staat. Even gaat hij in de muziek op. Dan pas merkt hij dat er mensen naast hem staan. Een grote gulle lach verschijnt op zijn gezicht. Voorheen bespeelde hij elke week het orgel van de christelijk gereformeerde kerk. Maar dat was voor corona, toen alles nog anders was. ,,Ik ging naar school in Kampen en liep stage, maar toen hield alles door corona op en zat ik ineens thuis”, vertelt hij. Het ging daarna snel niet goed meer met hem. ,,Als de dingen anders zijn dan normaal, raak ik snel van slag”, legt

Wessel uit. Pas in de zorgboerderij Stay & Pray in Lytse Geast vond hij zijn rust. ,,Ik kom van de boerderij en ik kan hier, corona of niet, bezig met de dieren. Er zijn paarden, varkens, schapen, kippen en katten. Maar met het ruimen van poep heb ik ook geen moeite hoor.” Op de 5,6 hectare van zorgboerderij Stay & Pray is altijd wel iets te doen. Vandaag moet er bijvoorbeeld hooi worden opgehaald met het busje. En de paarden moeten gevoerd worden. ,,Het voordeel van alles binnen handbereik hebben, is dat de dagbesteding hier altijd kan doorgaan”, zegt Henk Sikkema. De plannen voor de zorgboerderij, die hij samen met zijn vrouw Bertineke opzette, maakte hij al in 2005. ,,Hier in Lytse Geast komt alles samen waar wij voor staan.”

Allereerst was dat een veilige woonplek creëren voor Annelies, de zus van Bertineke, die geboren is met het syndroom van Down. Bertineke groeide met haar op en werkt jaren in de zorg. Annelies heeft Henks ogen geopend. ,,De eerste keer dat ik bij mijn schoonfamilie op bezoek kwam stond Annelies al met mijn jas klaar. Ik vond dat een aardig gebaar, maar ze bedoelde eigenlijk te zeggen: ga jij maar weer naar huis. Het is precies die eerlijkheid wat ik zo in haar waardeer. Annelies spreekt altijd de waarheid, ook als die je niet bevalt. Ze is eerlijk en puur.” Evangelie Henk werkte zeven jaar in het onderwijs en tien jaar in de zorg, maar kreeg ook meer interesse in het evangelie. Hij werd voorganger van een pinkstergemeente en schreef een plan voor een zorglocatie waar ook plek is voor het geloof. ,,We wilden een plek midden in de natuur zonder licht- en geluidsvervuiling, maar niet helemaal van de buitenwereld afgesneden. Sterker nog, ik zocht een plek waar we de buitenwereld juist naar ons toe konden halen. Dat vonden we hier in Lytse Geast.” Annelies is een van de acht vaste bewoners op de boerderij. Er zijn plannen voor nog vier of vijf woonunits. Sinds Annelies bij Stay & Pray woont,

gaat het een stuk beter met haar. Ze is nu dicht bij haar zus en zwager. En bij Egbertje, de dochter van Henk en Bertineke, die met haar gezin ook op de boerderij woont en teamleider is. Het binnenhalen van de buitenwereld, wat Henk zo graag wilde, gebeurt onder meer met de dagbesteding. Vijf mensen worden elke dag met de bus naar de zorgboerderij gehaald en naar huis gebracht. Henk stelt de boerderij ook beschikbaar aan de bijbelschool of als vergaderruimte voor kerkelijke gezelschappen. Het hoogtepunt van het jaar is voor Henk het jaarlijkse Pinkstervuur Tent Event. Tijdens het pinksterweekend zijn er een paar dagen lang workshops en ontmoetingen op het terrein. ,,Bewoners mogen overal aan meedoen, maar alleen als ze dat willen”, legt Henk uit. Dat geldt voor alle christelijke activiteiten op de zorgboerderij. ,,Je hoeft geen christen te zijn om je hier thuis te voelen. Als je maar wel respect toont voor de rituelen van mensen die hun geloof wel willen belijden, zoals bidden voor het eten en op zondag naar de kerkdienst kijken.” Onzeker Vanwege corona ging er dit jaar een dikke streep door Pinkstervuur. Dat is niet alleen jammer, maar ook een

Annelies spreekt altijd de waarheid, ook als die je niet bevalt. Ze is eerlijk en puur

Dinsdag 24 november 2020

e voor het eerst zelf de paarden voert. Zorgmedewerker Jelly Ann Schothorst laadt hooi in met een bewoner die liever niet met zijn naam in de krant wil. Eigenaren Henk en Bertineke Sikkema.

Pray financiële aderlating voor Stay & Pray. ,,We hebben de zorgboerderij vanaf de grond opgebouwd en breiden nog altijd uit. Er komt bijvoorbeeld nog een professionele keuken. Maar die plannen liggen nu even stil. Het is te onzeker nu.” Van corona is binnen de muren van Stay & Pray niet veel te merken. Geen looproutes en pijlen, geen ‘verboden toegang’ en mondkapjes. ,,Een bewuste keuze”, legt Henk uit. ,,Officieel zouden we met medische mondkapjes moeten werken, maar voor onze groep werkt dat niet. De impact van corona is op deze groep heel groot. Onze bewoners zijn oprecht heel bang. Ze kunnen het nieuws niet relativeren.” Henk noemt een voorbeeld. ,,Mensen die net hun zelfstandigheid terug hadden, durven nu ineens niet meer naar de winkel. Ze zijn letterlijk bang om dood te gaan. Naar de kerk gaat helemaal niemand meer.” Toen er in de eerste lockdown een bewoner ziek werd en in zijn eigen appartement in quarantaine moest, werkte het zorgpersoneel wel met mondkapjes en handschoenen. ,,De bewoner begreep niet waarom dat moest. Het vergrootte de onrust alleen maar.” Gelukkig bleek hij niet besmet te zijn met het coronavirus. Dat er geen pijlen staan komt

doordat de bewoners tot één huishouden worden gerekend. ,,We hebben afgesproken dat zij onderling geen anderhalve meter afstand hoeven te houden”, zegt Henk. Ze wonen immers samen, werken samen en eten en drinken samen.” Dat corona helemaal geen rol speelt in het huis, spreekt Henk tegen. ,,Want hoe weinig druk we ook leggen op onze bewoners, onze tien medewerkers en wij zelf zijn misschien wel extra alert.” Zijn grootse nachtmerrie was en is dat er corona uitbreekt op de zorgboerderij. ,,Bij het minste of geringste verschijnsel zeggen we daarom tegen onze medewerkers: blijf thuis. Ook wanneer een huisgenoot maar iets als een loopneus heeft. We wassen onze handen stuk en zijn ons heel bewust van de kwetsbare groep waarmee we werken.” Heftig Ook Esther Kok, die op de locatie aangenomen is als paardencoach, weet nog hoeveel angst er in de eerste golf was bij de bewoners. ,,Het was heftig, ze konden niet naar familie toe en de familie mocht hier niet komen. Ik heb uiteindelijk voor alle bewoners een programma opgesteld waarin ik de paarden inzette om de bewoners weer wat controle te ge-

Ik voelde hier zoveel warmte en echt contact. Nu ik hier werk, weet ik dat wat ik toen zag ook echt is zoals het hier gaat

ven over hun angsten. Iedereen deed dat op zijn eigen manier en het pakte goed uit. Er was ook iemand die liever met de konijnen knuffelde en dat was ook goed. Het bracht ze uiteindelijk rust.” Dat ze als paardencoach uiteindelijk bij een zorglocatie aan de slag kon, had ze zelf nooit verwacht. ,,Ik weet nog de dag waarop ik hier kwam en voorstelde om als onderaannemer af en toe aan de slag te gaan. Er was meteen een klik. Al snel werd me gevraagd of ik in dienst wilde komen. Ik heb er geen seconde spijt van gehad.” De bewoners heeft ze in haar hart gesloten, zegt ze. ,,Ik had eerlijk gezegd nooit met mensen met een zorgvraag gewerkt. Maar ik viel meteen voor hun eerlijkheid en oprechtheid. Er zit niks tussen wat ze zeggen en wat ze doen.” Julia (20), die nog maar anderhalve week bij Stay & Pray woont, durft wel in het diepe te springen. Als Esther de emmers met paardenvoer heeft gevuld, grijpt Julia de emmer en durft de imposante dieren zo te voeren. ,,Dit heb ik eigenlijk nog nooit gedaan”, glimlacht ze, ,,en ik vind het harstikke leuk.” Julia denkt wel dat ze zich goed in Lytse Geast gaat vermaken. ,,Ik ben twaalf jaar lang heel liefdevol opgevangen door mijn pleegouders, maar

het was tijd om op mezelf te gaan wonen.” Julia voelde zich al snel thuis, zeker nadat Henk en zijn dochter Egbertje de moeite namen haar leven in haar vorige woonplaats te komen bekijken. ,,Daarna ging het ineens heel snel en nu heb ik mijn eigen plek hier.” Ze is ook blij dat er altijd wel wat te doen is op de boerderij. ,,Ik ben graag bezig, maar ik heb ook rust nodig, want ik raak best wel snel gestrest. Maar dat onrustige gevoel heb ik hier nog niet gehad.” Warmte Wat de bezoeker opvalt bij Stay & Pray is de rust, reinheid en liefde die hier overal uit spreken. Zorgmedewerker Jelly Ann Schothorst glimlacht. ,,Eigenlijk had ik dat gevoel ook toen ik hier voor het eerst kwam. Ik was hier als bezoeker van Pinkstervuur. Ik werkte al in de zorg, maar in een grote instelling. We kwamen bijna nooit met de cliënten buiten. Hier zag ik de bewoners in de moestuin helpen, de dieren verzorgen, muziek maken of gewoon even alleen zijn op hun schommelstoel in de tuin. Ik voelde hier zoveel warmte en echt contact. Nu ik hier werk, weet ik dat wat ik toen zag ook echt is zoals het hier gaat.”

35 jaar ervaring

Sinds 198 30 jaar ervarin

SAMEN VERDER w w w.samen-verder.nl

w w w.samen-verder.nl ijblijvend contact 0519-3460 Vrijblijvend contactopnemen? opnemen?Bel: Bel:088-1303400 088-1303400Voor Friesland: GRATIS BROCHURE ijblijvend 0519-3460 jblijvend contact contactopnemen? opnemen?Bel: Bel:088-1303400 088-1303400Voor Friesland: GRATIS BROCH

Freek en Mirjam inmiddels getrouwd

GEEF JIJ ONS EEN TOEKOMST?

"ZEER DESKUNDIGE BEGELEIDING"

Met € 20,- per maand helpt u één van de bewoners in een christelijk tehuis bij Bethlehem.

Samen verder

Wij komen

Deskundig en diskreet

bij u op bezoek

WWW.JEMIMA.NL/ financiele-adoptie

Wij bemiddelen

75%

voor alle gezindtes

Slagingspercentage

HET PASSION Vangnet en springplank voor daklozen en verslaafden

Even op adem komen De nabijheid van mensen Met elkaar aan de slag Doet u mee?

WORD DONATEUR

STICHTING HET PASSION

BOEK EEN WERKVAKANTIE HET HELE JAAR DOOR

0314 382 462 6999DD Hummelo info@hetpassion.nl www.hetpassion.nl NL11TRIO 078.13.22.618

Dinsdag 24 november 2020

Anne-Lys Herder helpt ondernemende vrouwen de kracht in henzelf te ontdekken. ,,Ik wil hen laten zien dat je veel meer kan dan je wellicht denkt.” Foto: Jilmer Postma

Ondernemen met Flow helpt vrouwen zien dat ze meer kunnen dan ze denken Met Ondernemen met Flow wil Anne-Lys Herder ervoor zorgen dat vrouwelijke ondernemers hun kwetsbaarheid omzetten in kracht. Precies hoe zij zelf met haar eigen handicap is omgegaan dus. Redmar Bosma

mbitieuze powervrouwen laten opstaan, daar gaat het Anne-Lys Herder (33) uit Wijnjewoude om. Hen met vertrouwen laten ondernemen in datgene wat dicht bij hen staat. Want ‘dichtbij’ heb je volgens Herder je interesse en kennis vaak liggen. Dat kan je inspiratie geven om op te staan. ,,Zo leer je het goud omarmen. Sommigen hebben iets vervelends meegemaakt, zoals een dwarslaesie, of hebben met overgewicht te kampen gehad. Die nare ervaring kun je omzetten in iets positiefs. Je kunt er kracht uithalen. Ik help vrouwen dat in te zien, zodat ze in zichzelf geloven en dat weer kunnen overbrengen.”

Herder heeft cerebellaire ataxie, een verstoord bewegingspatroon als gevolg van een afwijking in de kleine hersenen (cerebellum). Tot 2014 werkte ze als websitebouwer en hielp ze ondernemers met het bijhouden van hun Facebook-account. Nadat ze tweeënhalf jaar geleden haar eerste kind kreeg, wilde ze zich richten op iets wat dichter bij haar ligt. ,,Ik richtte Ondernemen met Flow op. In eerste instantie lag mijn focus op ondernemers in sport, voeding en gezondheid. Later ben ik het breder gaan trekken, omdat ik merkte dat er veel meer ondernemers zijn die een verhaal met zich meedragen dat ze positief kunnen gebruiken.” Ze kiest specifiek voor het gesprek met vrouwen. ,,Dat is mijn doelgroep, omdat ik me daarbij het beste

voel. Ik kan me beter in hen verplaatsen. Meestal de ideale klant degene in wie je jezelf kunt herkennen.” Impact Ze herkent zich bijvoorbeeld in de onzekerheid die haar cliënten met zich mee kunnen dragen. Toen Herder twee jaar was, werd bij haar cerebellaire ataxie vastgesteld. ,,Het had een flinke impact op me. Eerst ging ik naar School Lyndensteyn in Beetsterzwaag, waar ik speciaal onderwijs volgde.” Daarna kwam Herder op een reguliere basisschool terecht, waar ze het gevoel had dat ze niet werd geaccepteerd door jaar leeftijdsgenoten. ,,Ik kon namelijk niet meedoen met tikkertje en voetbal. Bovendien had ik hulpmiddelen nodig, zoals een laptop. Je valt dus al snel op. De dokter vertelde mij dat ik nooit op een tweewieler zou kunnen fietsen, of lopen. Dat blijk ik nu toch te kunnen. Dat komt door mijn doorzettingsvermogen, dat ik van mijn ouders heb meegekregen. Ook ondernemers, trouwens.” Het buitengesloten worden heeft volgens Herder een grote impact op haar gehad. ,,Het doet iets met je zelfvertrouwen. Bovendien heb ik altijd het gevoel gehad dat ik me extra moest bewijzen. Dat veranderde toen

Als ik een kind op de wereld kan zetten, heb ik nog veel meer in mijn mars, dacht ik

mijn dochter werd geboren. Als ik een kind op de wereld kan zetten, heb ik nog veel meer in mijn mars, dacht ik.” Powermail ,,Nu ik na de geboorte van mijn tweede kind weer tijd heb, heb ik voor mijn cliënten een driemaandstraject opgezet”, vervolgt Herder. ,,Om de week is er een een-op-eensessie, de andere week bespreken we als groep zaken met elkaar, en elke dag verstuur ik een zogenoemde powermail met motiverende teksten.” Ook houdt ze in april een powerretreat. Drie dagen, in een groep, werken aan je persoonlijke ontwikkeling

en onderneming, in de natuur op Ameland. Tijdens de sessies bespreekt Herder onder meer hoe de deelnemers zichtbaarder kunnen zijn als ondernemer. Daarbij staat de persoonlijke ontwikkeling voorop. Want dat is volgens Herder essentieel. Het bedrijf is niet de enige waarmee de ondernemer zich bezig moet houden, legt Herder uit. ,,Hobby’s, een handicap, alles heeft invloed op elkaar. Wat ik bij mezelf heb ondervonden, zie ik ook terug bij anderen. Ze willen bijvoorbeeld een bedrijf beginnen, maar weten niet hoe ze het moeten aanpakken. Ze hebben een droom, maar weten niet waar ze moeten beginnen. Ze willen zichtbaar zijn, en toch houdt iets hen tegen. Daar kijken we dan samen naar. Ik wil hen laten zien dat je veel meer kan dan je wellicht denkt. Ondernemers hebben een spiegel nodig. Je kunt het niet altijd alleen.” Herder wil met Ondernemen met Flow 10.000 vrouwen laten opstaan. ,,Dat kan direct gebeuren door de gesprekken die we voeren, maar ook indirect. Want vrouwen die sterker uit de sessies komen, kunnen op hun beurt anderen inspireren. Dat zou mooi zijn. Ik wil een prachtig positief sneeuwbaleffect creëren.”

Dinsdag 24 november 2020

Huisartsentekort Zoeken naar een opvolger in de huisartsenpraktijk Huisartsen in Fryslân die met pensioen gaan hebben vaak moeite om opvolging voor hun praktijk te vinden. De huisartsenvereniging en overheden werken samen om de huisartsenzorg op het platteland te behouden. Wybe Fraanje

r is hier in Fryslân een behoorlijk tekort aan huisartsen, dus wat dat betreft is het mooi dat ik hier ben gebleven.” Het waren persoonlijke overwegingen voor Germ Anne Hooisma (34) om huisarts in Fryslân te worden – hij groeide op in Akmarijp en zijn familie en vrienden wonen hier – maar dat is ook nodig. In Fryslân hebben huisartsen, net als in andere regio’s buiten de Randstad, al jaren moeite om opvolging voor hun praktijk te vinden. Hooisma heeft samen met zijn collega een van de drie duopraktijken in het Peldershûs in Burgum. Veertien huisartsenpraktijken in Fryslân zijn op korte termijn op zoek naar een opvolger. De Friese Huisartsenvereniging helpt met artsondersteuningsdienst Dokterszorg praktijken een opvolger te zoeken.

Daartoe is twee jaar geleden het project 11 Huisartsen opgezet. ,,Er zijn praktijken die al langdurig op zoek zijn naar een opvolger”, zegt Elzelyne Balkema, huisarts in Sneek en bestuurslid van de Friese Huisartsenvereniging. ,,Met 11 Huisartsen proberen we een match te maken tussen huisartsenpraktijken en opvolgers.” Dit jaar zijn elf huisartsen erin geslaagd een opvolger te vinden, van wie vijf dankzij 11 Huisartsen. Manon Urff (35) en haar man namen in januari een praktijk in Sneek over. Ze waren via 11 Huisartsen met de stoppende huisarts in contact gekomen. Ze waren in Fryslân werkzaam als waarnemend huisarts. ,,Voordat we naar Fryslân kwamen woonden en werkten we in Utrecht; daar hebben we ook de huisartsenopleiding gedaan.” Trends Dat het lastig is voor huisartsen om een opvolger te vinden heeft te maken met een aantal trends, legt Balkema uit. Artsen die met pensioen gaan, werken vaak fulltime en draai-

en de praktijk in hun eentje. Jonge, beginnende artsen willen liever parttime werken, een landelijke trend onder hogeropgeleiden in het algemeen. ,,Daardoor heb je per praktijk dus meer dan één opvolger nodig.” Dat speelt ook bij Urff en haar man. ,,We gingen de gesprekken in met het idee dat mijn man een praktijk zou overnemen en ik als waarnemend arts zou blijven werken. We hebben een gezin met twee jonge kinderen en een derde op komst. Als waarnemend huisarts kun je makkelijker de deur achter je dichttrekken als de patiëntenzorg van die dag is afgerond. De extra taken die bij een eigen praktijk komen kijken, heb je dan niet. Toch werd het gaandeweg het proces voor ons heel logisch om toch samen praktijkhouder te worden.” Want een tweede trend is dat het runnen van een huisartsenpraktijk sterk veranderd is. Balkema: ,,Vroeger bestond een praktijk uit een huisarts en een assistent, tegenwoordig is veel zorg vanuit de tweede lijn overgeheveld naar de eerste lijn en is er ook meer personeel. Het zijn kleine bedrijven geworden, waar veel regelwerk bij hoort. Naast de zorg zelf is het houden van de praktijk ook een klus.” ,,Dat wij beiden huisarts zijn en samen een praktijk hebben maakt ons erg flexibel, zowel in het werk als in ons gezin”, vult Urff aan. ,,We kunnen de praktijkorganisatie onderling verdelen, daarnaast hebben we fijne collega’s en een praktijkmanager die ons veel taken uit handen neemt. Als

echtpaar kun je makkelijker de ander vragen iets over te nemen en andersom. Samen zorg je ervoor dat wat moet gebeuren ook gebeurt. Maar niet iedereen heeft een huisarts als partner, en dan kan het een uitdaging zijn om een duo-partner te vinden met wie je een vergelijkbare samenwerking kunt hebben.”

Voor hogeropgeleide partners die niet in de zorg werken, is er vaak een barrière omdat hier minder banen zijn

Huisartsen moeten dat kunnen en willen en sommige beginnende artsen zijn daardoor minder geneigd een praktijk over te nemen, zegt Balkema. ,,Door ondersteuning van praktijkmanagers die het regelwerk doen, zou dat beter kunnen worden opgevangen.” Ambitie Hoewel beginnende huisartsen zich soms liever als zzp’er laten inhuren

Praktijkverbouw

Subsidiepotjes zijn populair De provincie Fryslân heeft een subsidieregeling waarop praktijken aanspraak kunnen maken om het gebouw beter overdraagbaar te maken. ,,Dat een opvolger lastig te vinden is, heeft ook vaak te maken met beperkingen aan het praktijkgebouw”, weet Erik Dijkstra, regiocoördinator Noord-Nederland en landelijk projectleider huisartsentekort bij de Landelijke Huisartsenvereniging. ,,Vaak gaat het om net

dat extra kamertje, of juist de samenvoeging van twee ruimtes. Dat kan voor een kandidaat precies het zetje zijn om toch die praktijk over te nemen.” Praktijken kunnen subsidie krijgen voor de verbouwing, en ook voor de inhuur van een extern adviseur, die een verbouwplan maakt. Er is veel behoefte aan: de eerste ronde van de tender, in totaal 325.000 euro, was vorig jaar al snel inge-

vuld. De tweede tender, ook weer 325.000 euro, is inmiddels gesloten en de provincie bepaalt binnenkort de toekenning. Belangrijk is ook dat het met de verbouwing mogelijk wordt dat een praktijk een huisarts kan opleiden, zegt Dijkstra. ,,Als jij een huisarts opleidt, is de kans groter dat diegene in de omgeving wil blijven werken. Dan landt een huisarts eerder.” Momenteel is er vanuit het mi-

nisterie van Volksgezondheid en de LHV extra aandacht en ondersteuning voor de regio’s Fryslân, Noord-Holland Noord, Twente en Zeeland. Dijkstra is blij met de provinciale subsidie in Fryslân. ,,Het is fantastisch dat de provincie dit heeft opgepakt en zo goed op de bal zit. De subsidie levert een mooie bijdrage aan het behoud van huisartsenvoorzieningen in de provincie.”

Dinsdag 24 november 2020

Germ Anne Hooisma nam de praktijk in Burgum over waar hij eerder een deel van zijn huisartsenopleiding volgde. ,,Zo ben ik deze praktijk in gerold.” Foto: Niels Westra

als praktijkwaarnemer, blijkt uit onderzoek dat drie kwart van de jonge huisartsen de ambitie heeft om praktijkhouder te worden, weet Balkema. ,,Ze zitten zelf bijvoorbeeld nog met jonge kinderen. Sommigen vinden het fijn om eerst verschillende praktijken te zien voor ze zich aan een vaste plek binden.”

Praktijken zijn kleine bedrijven geworden, waar veel regelwerk bij hoort

Het probleem van het huisartsentekort speelt in heel Nederland, zegt Erik Dijkstra, projectleider huisartsentekort bij de Landelijke Huisartsenvereniging. ,,Uit onderzoek van eind 2018 blijkt dat in 2023 de helft van de regio’s een tekort heeft, en in 2028 alle regio’s behalve Amsterdam.” Op congressen of de landelijke startersdagen blijkt dat er wel beginnende huisartsen zijn die de Randstad willen verlaten om daarbuiten als huisarts te werken. Dat huizen in de Randstad voor jonge gezinnen bijna niet meer te betalen zijn, helpt daarbij. Balkema: ,,Maar vaak hangt het ook af van de baan van de partner. Wij hopen erop dat de trend van het thuiswerken daar een positieve invloed op heeft. De partners kunnen nu makkelijker vanuit huis werken, zodat het niet meer zoveel uitmaakt waar zij wonen.” Balkema (37) groeide op het Zuidwest-Fryslân en keerde twee jaar geleden terug als huisarts, onder meer dankzij 11 Huisartsen. ,,Dat was mede omdat ik de verantwoordelijkheid voelde van: er is daar een tekort en ik kom er vandaan.” Urff en haar man hebben nog steeds een groot deel van hun sociale

leven in de Randstad. ,,In Sneek hebben we de afgelopen jaren vrij snel een fijn sociaal leven opgebouwd. We wilden graag naar het Noorden als de oudste naar de basisschool ging, maar we hebben die stap al gezet toen ze een jaar was. Daar hebben we geen moment spijt van gehad. Mijn man komt uit IJlst, dus we kenden de omgeving. Het woont en werkt hier prettig. Het scheelt voor ons dat we beiden huisarts zijn. Voor hogeropgeleide partners die niet in de zorg werken is er vaak een barrière omdat er minder banen zijn.” Hooisma erkent dat. ,,Mijn vrouw is kinderfysiotherapeut, dus die heeft makkelijk een baan in Fryslân kunnen vinden. Veel jonge huisartsen zijn vrouw: in mijn lichting was het al 70 procent en dat is alleen maar meer geworden. Hogeropgeleide partners die in de technische of bedrijfskundige sector werken, kunnen hier niet makkelijk aan een baan komen.” Hooisma deed een deel van zijn huisartsenopleiding in de praktijk die hij nu heeft overgenomen. ,,Zo kende ik de praktijk al. Daardoor heb ik hiervoor gekozen, want ik had zo ergens anders in Fryslân aan de slag gekund. Ik ben in deze praktijk gerold.” Subsidieregeling Zo komt praktijkopvolging vaker tot stand. De provincie Fryslân heeft daarom een subsidieregeling om praktijkgebouwen geschikt te maken om huisartsen op te leiden (zie kader). Balkema: ,,Via 11 Huisartsen zijn dit jaar vijf praktijken gekoppeld aan een opvolger. Dokterszorg kan een transitiemanager leveren voor de overdracht, dat kan dankzij financiering van zorgverzekeraar De Friesland. In april vorig jaar was er een 11 Praktijkentocht, een open dag van praktijken die opvolging zoeken. Als gevolg van die dag is in elk geval één praktijk overgenomen. Het was de bedoeling dat er dit jaar weer een 11 Praktijkentocht zou zijn, maar die ging niet door. Balkema denkt dat het uiteindelijk goed komt met de oplossing van het huisartsentekort. ,,Het is een lange weg, maar ik zie het zeker zitten. We moeten op alle vlakken tegelijk inzetten: modernisering van gebouwen, ICT, praktijkmanagement enzovoorts.”

Zoekt u nog een leuke plek voor dagopvang? Wij hebben nog ruimte voor nieuwe cliënten.

Ot en Sien O

Dagopvang Ot en Sien Voor wie is dagopvang Ot en Sien • Ouderen in een sociaal isolement • Ouderen waarvan de mantelzorger overbelast is • Ouderen die behoefte hebben aan een zinvolle dagbesteding • Ouderen met beginnende/gevorderde dementie • Ouderen met beperkingen (lichamelijk, geestelijk of sociaal) Er is een indicatie voor zorg in natura of persoonsgebonden budget nodig voor de aanmelding bij Dagopvang Ot en Sien. Deze indicatie kunt u aanvragen bij het WMO-loket van uw ge-

meente. Wij kunnen zorg bieden aan mensen n uit de gemeente Achtkarspelen, Tyt ytsjerksterat diel en Smallingerland Heeft ftt u interesse of wilt u meer informatie ontvangen dan kunt u altijd vrijblijvend contact met ons opnemen. Uiteraard is het ook mogelijk om voor een ori nterend gesprek eens langs te komen of een keer een dag(deel) mee te draaien.

Wij heten u van harte welkom

Met dagbesteding bieden wij ondersteuning aan ouderen en hun mantelzorgers in het behouden van hun zelfredzaamheid en een gezonde leefstijl. We werken met 2 verschillende soorten groepen. De ene groep bestaat uit cliënten met psychogeriatrische aandoening zoals dementieele problematiek, de andere groep bestaat uit cliënten die te maken hebben met lichamelijke en sociale aandoeningen.

M U K K O D T R PE

RG O Z T R E EXP LIST OP HET SPECIA VAN ZORG GEBIED TEERDE GERELALEN. ARTIKE NG A L N E K 2 WE RTING S L E 20% KO I B O M T OP SCOLOATORS! EN ROL Expert Dokkum Kleine Breedstraat 6-8 | 0519-221944 expert.nl/dokkum | dokkum@expert.nl

TOT

2KO0RT% ING

Prijs- en modelwijzigingen en eventuele druk- en zetfouten voorbehouden. Aanbiedingen en acties zijn geldig zolang de voorraad strekt en uiterlijk t/m 10-12-2020.

Advertorial

Herbergier Bartlehiem al tien jaar zorg met liefde

Het werd geen grootschalig feest bij de Herbergier in Bartlehiem. Maar toch werd er op mooie manier teruggekeken op tien bijzondere jaren. “We hebben een aangepaste feestweek georganiseerd voor onze bewoners en met medewerkes in kleine groepjes ons jubileum herdacht. Maar eigenlijk maken we iedere dag weer onvergetelijk voor de mensen die bij ons wonen”, kijken Oeds en Judith Visser samen met een team van medewerkers en vrijwilligers met voldoening terug op het afgelopen decennium. Öeds: “Wij bieden kleinschalig wonen voor mensen met geheugenproblemen. Door de kleinschalige opzet van ons huis is er een gemoedelijke en huiselijke sfeer. Dat maakt persoonlijke aandacht mogelijk voor onze gasten. Wij bieden zorg aan mensen met de ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie, Lewy Body dementie, Parkinson dementie of een van de andere vormen van dementie. Ook mensen die door een andere oorzaak geheugenproblemen ondervinden kunnen bij

ons terecht. De huiselijke aanpak is één van de kenmerken waar de landelijke huizen van de Herbergier om bekend staan. Eigenlijk is dat in de afgelopen jaren niet anders geworden. De ‘formule’ blijkt gewoon heel goed te werken.”

Bij de herbergier wordt in het dagelijks leven bij de belevingswereld en gewoonten van de bewoners aangesloten. “Dat maakt ons zo bijzonder”, verklaart Oeds. Familieleden van de bewoners weten deze manier van zorg zeer te waarderen.

Klompje zeilen “Onze specialiteit is: gewoon doen. Samen praten, eten, spelletjes doen, wandelen, aardappel schillen of groente snijden en samen leven. Ook muziek speelt een belangrijke rol voor de week invulling in Bartlehiem. “We hebben twee verschillende groepjes waarbij de bewoners kunnen kiezen uit muziek van vroeger luisteren of zelf meedoen met een instrument als ik improviserend piano speel.” Goede herinneringen hebben Oeds en Judith aan het klompje zeilen. “Dat hebben we een aantal jaren geleden georganiseerd. We hebben toen met z’n allen de vaartuigen gemaakt en zelfs een wedstrijd gezeild. Dat was echt onvergetelijk.”

Liefde en aandacht als beste medicijn Bijzonder is, dat er goed gekeken wordt naar het medicijngebruik. “We pakken niet meteen de pot met pillen als er iemand onrustig is. We kijken verder dan alleen het gebruik van medicijnen. Zorgen voor beweging, voldoende activiteiten, naar buiten kunnen, samen zingen en eventueel een borreltje voor het slapen gaan zorgen net zo goed voor een goede nachtrust. Of voor minder onrust. En het allerbeste medicijn is liefde en persoonlijke aandacht. Daar gaan we voor. Zorg op nr. 1 “We kijken graag naar wat goed is voor onze bewoners. We verlaten daarbij de traditionele wegen. Zo beperken we het papierwerk voor

onze medewerkers. Op die manier kunnen ze de dingen doen waar ze goed in zijn en wat ze graag doen. Goede zorg bieden aan onze bewoners en tijd hebben voor een praatje, een wandeling of het doen van een spelletje”, legt Oeds de manier uit waarop bij de herbergier zorg wordt verleend. Meer informatie? Het is ook in deze bijzondere tijd mogelijk om bij Herbergier Bartlehiem te komen kijken. Dat kan op een veilige manier in een bijgebouwtje bij onze Herbergier. We doen dan ook een korte rondleiding. Wie zich wil oriënteren op het wonen in Bartlehiem en een bijzonder woonplek voor een familielid zoekt kan altijd eerst mailen of bellen. Voor meer informatie kijk op https://www.herbergier.nl/bartlehiem