laagspanning (LS) en zeer lage spanning (ZLS) HCL (deel 2): nieuwe lichtgrootheid MEDI

Human Centric Lighting, deel 2: nieuwe lichtgrootheid MEDI

De nieuwe lichtgrootheid die door de CIE ontwikkeld is om het welzijnseffect van licht op de mens de kwantificeren is de melanopisch daglichtequivalente verlichtingssterkte (MEDI). Het symbool voor MEDI is E v,mel D65 en de eenheid is lux net zoals bij fotopische verlichtingssterkte. We ontrafelen deze

grootheid voor u:

Ev: “Ev” is het symbool voor verlichtingssterkte. Het is belangrijk dat de MEDI op ooghoogte in de kijkrichting wordt gemeten omdat we de lichtinval op de IPRGC’s (Intrinsically photosensitive retinal ganglion cells) in het oog willen capteren.

D65: Daglicht (D65) wordt als referentie in de MEDI opgenomen omdat daglicht de meest natuurlijke lichtbron is om ons circa diaans systeem aan te sturen. MEDI kunnen we dus uitdrukken als de hoeveelheid fotopische lux daglicht die nodig is om de melanopische lux van een bepaalde lichtbron te bekomen. Aangezien daglicht de referentie is, zal de fotopische verlich tingssterkte bij daglicht dus altijd gelijk zijn aan de MEDI. Bij de meeste lichtbronnen zal de MEDI echter lager zijn dan de fotopische verlichtingssterkte.

Mel: De spectrale bestralingssterkte wordt bij de MEDI niet gewogen door de fotopische ooggevoeligheidscurve (visueel systeem), maar wel door de melanopische ooggevoeligheids curve (niet-visueel systeem). De melanopische ooggevoeligheidscurve heeft een piekgevoeligheid op 490 nm (=cyaan) in tegenstelling tot de piekgevoeligheid van de fotopische ooggevoeligheidscurve die ligt op 555 nm (=groen).

Een hoge MEDI is vooral belangrijk van zodra we opstaan tot rond 11u. Voor volwassenen raden we 250 MEDI aan, voor senioren mag dit tot 500 gaan.

Hoe MEDI meten?

De MEDI wordt altijd verticaal op ooghoogte gemeten. Idealiter wordt het meetinstrument ook 15° gekanteld ter compen satie van onze wenkbrauwen die een deel van de lichtinval tegenhouden.

Omrekenen met luxmeter (Ev x MDER = MEDI): Wanneer u fotopische verlichtingssterkte vermenigvuldigt met de melanop sinewerkzaamheidsfactor (MDER; Melanopic Daylight Efficacy Ratio) van de lamp bekomt u de MEDI. De MDER kan opge vraagd worden bij de lichtfabrikant. Hoe hoger de MDER, hoe beter de lamp is in het activeren van het niet-visuele systeem. Indien de MDER = 1 dan wil dit zeggen dat de lamp even effectief is als daglicht in het stimuleren van het fotopigment me lanopsine (bijvoorbeeld: MDER fluolamp T8 840, 4000K = 0.59).

Rechtstreeks met spectrofotometer: Dit toestel meet de be stralingssterkte per golflengte en weegt deze automatisch voor de melanopische ooggevoeligheidscurve. De resultaten kunnen gewoon afgelezen worden op het toestel

Hoe MEDI verhogen?

• Lampen: - Gebruik lampen met hoge lumen (bv. 1000) en een hoge

MDER of CCT (bv. 5000K). Let wel, vanaf 17u best dimmen of lampen aanzetten met lagere lumens (bv. 150) en de CCT laten zakken tot min. 2700K om onze biologische klok niet te ontregelen. Laat u niet vangen door de tunable white-hype: enkel CCT regelen is niet voldoende om welzijnseffecten te bekomen. - Indirecte of hoge diffuse verlichting met een breed oppervlak helpt om meer licht via reflecties op ons oog te doen invallen. • Interieur: vermijd zwarte en rode kleuren want deze absorberen veel van het gewenste licht. Lichte en cyaan kleuren reflecteren beter. • Architectuur: veel ramen zorgen voor veel daglicht en daglicht helpt om onze biologische klok juist te zetten.

 Eowyn Van de Putte (KU Leuven) en Sara Kindt (Howest)

Eowyn Van de Putte en Sara Kindt zijn samen mede-uitvoerders van het door VLAIO-gesubsidieerde TETRA-project rond ‘Human Centric Lighting’.