Ti GUMIL Filipinas ken Siak

Ni Eliseo B. Contillo

NAKALLALAGIP a ti sigud a Department of Public Information (DPI) ti nangusat iti dalanko nga agbalin a mannurat idi 1978. Babaen iti DPI ken ti Department of Local Government and Community Development (DLGCD) a DILG itan, naiwayat idi ti dua nga aldaw a Developmental Communication Seminar iti Vigan a nakaawisanmi.

Iti met nasao a seminar a naam-ammok dagiti mabigbig a mannurat ken journalist a nagpaay a lektiurer kas kada Apo Liberato Marinas, Peter La. Julian, Manuel Diaz, ken Ben Pacris. Diak impagarup nga idi agangay, agpapada a nagbalin a kasinged ken pagayamko dagitoy.

Diak met impagarup idi a daytoy gayam ti rugina iti pannakailagak iti GUMIL a kas kameng manipud 1980 agingga ita.

Ti GUMIL Filipinas ngarud ti nagbalin a rangtayko a nakaam-ammo iti adu a kakabsat a mannurat. Nakadakulap ken nakatrabahok dagiti nalatak a tao iti gimong, nakastrekak nga agtrabaho iti Bannawag Magazine a nagpaayak iti 17 a tawen, nagbaniaga iti ballasiw-taaw, ken nagbalin nga information officer iti gobierno kalpasanna.

Ti panagaktibok iti GUMIL a nagtakemak iti nadumaduma nga akem kas direktor ken PRO, ken iti pannakasinningedko kadagiti bangolan a mannurat, adu ti nasursurok. Ket daytoy daytay kunada a by-product wenno bonus a magun-od no makapulapolmo dagiti nalalaing a mannurat.

Ibilangmi a dakkel a dayaw iti pannakaikappengko iti GUMIL Filipinas. Nangited daytoy iti gundaway tapno ad-adda pay a lumawa ti sirmatami a kas mannurat.

KALPASAN ti uppat a dekada manipud idi damok ti maikappeng iti GUMIL, iti panagluom ti edad, pannakaisapaw ti uban, ken iti naagsep nga adal, makunak nga adda dagiti pimmudno nga arapaapko a suraten. Ngem napaayak ketdi a nangilibro kadagitoy.

Inarapaapmi a mailibrok koma met dagiti sinuratmi a sarita ken daniw. Ngem diak naaramid gapu iti adu a pakakumikoman a kas ama ti pagtaengan ken kinakurang ti rekursos. Nupay kasta, naikkanak ketdi iti gundaway a maaddaan iti libro idi maipablaak ti Tan-ok ti Kailokuan, ti biograpia ni Dr. Godofredo S. Reyes, Laureado a Mannaniw ti Kailokuan, idi kamengkami pay iti GUMIL Metro Manila. Impatarus daytoy iti Ingles ti maysa a propesor iti UP Los Baños.

Kalpasan ti adu a tawen manipud idi makapagretiroak iti Bannawag, naamirisko a manmano pay laeng ti naipablaak a diksionario iti Ingles-Ilokano. Babaen ti panangguyugoy ti sumagmamano a gagayyemko, inrusatko ngarud ti pannakairugi daytoy a gannuat. Tinugawak ti proyekto a nangsurat iti baro nga English- Ilocano Dictionary.

Daytoy ti nangigugorak iti adu nga oras. Rinugiak daytoy aguppat a tawenen ti napalabas. Ngem naidissomi. Sa idi kuan, dinamag ni Apayao Vice Governor Remy Negre Albano, presidente ti GUMIL Filipinas, no komustan ti sursuratek a diksionario. Ket dita a nariing manen ti riknak, intuloyko ngarud a sinurat.

Natuok ti agsurat, aglalo no mangaramid iti maysa a diksionario. Kanenna ti adu nga oras. Masapul ti adu a reperensia. Aldaw ken rabii, diak matakderan ti laptop-ko. Ngem nagbalin nga inspirasionko ti tarigagay a makaaramid met iti uray nanumo laeng a diksionario a makatulong iti panagsantak ti pagsasaotayo.

Madakamatko ketdi a no makinilia ti inusarko, mabalin a nabaybayag pay ti panangisaganak ta narigat ti agiserrek iti koreksion. Ngem gapu ta addan kompiuter, nalaklaka laengen ti agiserrek iti koreksion ken mangnayon wenno mangikkat iti balikas, banag a no makinilia, narigat nga aramiden koma.

Ditoy ketdi a naamirisko a nagdakkel a tulong ti padasko a nagbalin a translator iti panangisaganak iti diksionario. Makuna a naasaak nga agipatarus ta daytoy ti maysa idi a trabahok iti addaak pay iti Bannawag. Aglalaok dagiti maited a maipatarus, kas iti diskurso dagiti nalalatak a tao wenno politiko. Diputado, senador, espiker, ken Presidente ti Senado. Adda pay nakatugaw idi a Presidente ti Republika a nagpaipatarus iti diskursona. Malaksid laeng dagiti naruay a translation nga aggapu iti ruar, ahensia ti turay ken multinational companies.

Ken uray idi addaakon iti probinsia, simmursurot daytoy a trabahok nga agipatarus ket limmawa pay ti lubongko. Adda dagiti regular a maawatko a maipatarus a literatura ken babasaen manipud iti ballasiw-taaw.

Isu a daytoy ti nangpalag-an iti trabahok a nangisagana iti sinuratko a diksionario a naipablaak itay laeng Disiembre idi napan a tawen.

Ngarud, agyamankami iti GUMIL. Ta daytoy ti nagbalin a rangtayko tapno makapagsuratak, makaipablaak iti libro, maamammo ti nadumaduma a tao, makapagbiahe iti ballasiw-taaw, ken kangrunaanna, nagbalin a pagsalinongak kasta metten kadagiti padak a mannurat iti amin a panawen.—•

Yaw-awat ti autor ti kopia ti librona a English-Ilocano Dictionary ken ni Luis “Chavit” Singson, mayor ti Narvacan, Ilocos Sur ken president ti League of Municipalities of the Philippines.