จดหมายข่าวโครงการหลวง เมษายน 2561

ปที่ 26 ฉบับที่ 4 ประจําเดือน เมษายน 2561

วันที่ 19 มีนาคม 2561 รัฐบาลญี่ปุนไดมอบเงินสนับสนุน ใหแกมูลนิธิโครงการหลวง ผานสถานกงสุลใหญญปี่ นุ ณ นครเชียงใหม และไดจดั พิธลี งนามความ ตกลงวาดวยการสนับสนุนจากรัฐบาลญีป่ นุ ผานโครงการความรวมมือ ทางดานเศรษฐกิจแบบใหเปลาเพื่อพื้นฐานและความมั่นคงของมนุษย (Grant Assistance for Grassroots Human Security Projects Scheme (จีจีพี)) แก “โครงการสงเสริมวงจรเกษตรกรรมและพัฒนาตลาดผลิตภัณฑในภาคเหนือของ ประเทศไทย” ของมูลนิธิโครงการหลวง โดย นายคะซึโนริ คาวาดะ กงสุลใหญญี่ปุน ณ นครเชียงใหม รวมดวย นายสุทศั น ปลืม้ ปญญา หัวหนาฝายพัฒนา และ ดร.นุชนาฏ จงเลขา ผูอ าํ นวยการศูนยอารักขาพืช ผูแทนจากมูลนิธิโครงการหลวงเขารวมในพิธี ดวยรัฐบาลญี่ปุนเล็งเห็นความสําคัญของงานพัฒนาอาชีพ แกชาวเขา ลดปญหาการเผาปา การทําไรเลื่อนลอย เพื่อการทําการเกษตรชีวภาพแบบครบวงจรของ โครงการหลวง ซึง่ ดําเนินงานตามพระราชปณิธานของพระบาท สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดชบรมนาถบพิตร จึงใหการ สนับสนุนงบประมาณจํานวน 3,150,000 บาท เพื่อจัดหา ถังหมักเชื้อจุลินทรีย ปองกัน และกําจัดศัตรูพืช และเครื่อง หอฟลมยืด เพื่อพัฒนาประสิทธิผลของการจัดสงผลิตภัณฑ และสงเสริมการเกษตรแบบครบวงจร สงผลตอการพัฒนาชีวิต ความเปนอยูที่ดียิ่งขึ้นของเกษตรกรตอไป

1

ขาวทั่วไป NEWS UPDATE

วันที่ 9 มีนาคม 2561 สมเด็จพระเจาอยูหัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงพระกรุณาโปรดเกลา ฯ ให ศ.เกียรติคุณ นพ.เกษม วัฒนชัย องคมนตรี เยี่ยมชมงาน “อุนไอรัก คลายความหนาว” ณ ลานพระราชวังดุสิต และสนามเสือปา โดยไดเยี่ยมชมรานโครงการหลวงพรอมถายรูปสวนพื้นที่จัดนิทรรศการเปนที่ระลึกในครั้งนี้ดวย “งานอุน ไอรัก คลายความหนาว” เปนงานทีส่ มเด็จพระเจาอยูห วั มีพระราชดําริใหจดั งานขึน้ เพือ่ เปนขวัญกําลังใจ ยังความสุขและความอบอุนแกพสกนิกร อันเปนสิ่งสําคัญที่ชวยบรรเทาความเหน็บหนาวในใจของประชาชนคนไทย ที่กําลังทุกขยาก และไดรวมโดยเสด็จพระราชกุศล ชวยเหลือ ผูยากไรผานกิจกรรมตางๆ ภายในงาน ซึ่งไดจัดขึ้นในวันที่ 8 กุมภาพันธ - 11 มีนาคม 2561 ณ ลานพระราชวังดุสิตและ สนามเสือปา กรุงเทพมหานคร

2

วันที่ 8 มีนาคม 2561 มูลนิธิโครงการหลวง รวมจัดงาน ROYAL PROJECT STRAWBERRY FESTIVAL 2018 @ Central Plaza Mahachai จากยอดดอยสูชายฝงทะเล โดยภายในงานนี้ โครงการหลวงไดนําผลผลิตและผลิตภัณฑไฮไลตโครงการหลวง อยาง สตรอวเบอรรี่ พันธุพ ระราชทาน 80, เคปกูสเบอรรี่ และผลผลิต อืน่ ๆ อาทิ ผัก ผลไม สินคาแปรรูป ผลิตภัณฑเครือ่ งสําอางจากสมุนไพร ดอกไมสด ดอกไมกระถาง ดอกไมอบแหงจัดชอ เขารวมจําหนาย โดยงานนีจ้ ดั ขึน้ ในระหวางวันที่ 8-14 มีนาคม 2561 ณ ลานกิจกรรม ชั้น 1 เซ็นทรัลพลาซา มหาชัย จ.สมุทรสาคร

3

ขาวจากดอย N E W S

ÍÔ¹·¹¹·

U P D A T E

วันที่ 22 มีนาคม 2561

งานสงเสริมและพัฒนาเห็ดมูลนิธิโครงการหลวง ไดจัดอบรม เชิงปฏิบัติการ การเพาะเห็นโคนนอยจากวัสดุเหลือใชทางการเกษตร ในพื้นที่ โดยการนําวัสดุเหลือใชในพื้นที่ เชน ฟางขาวและวัสดุเหลือ ใชทางการเกษตรอื่นๆ มาใชใหเกิดประโยชนสูงสุด ใหแกเกษตรกรในพื้นที่รับผิดชอบ ของสถานีวิจัยโครงการหลวงอิน ทนนท ณ สถานีวิจัยขุนหวยแหง อ.จอมทอง จ.เชียงใหม มีผูเขาอบรมทั้งสิ้นรวม จํานวน 40 คน เพื่อใหเกษตรกร สามารถรูว ธิ กี ารเพาะเห็ดดังกลาวเพือ่ บริโภคภายในครัวเรือนและจําหนายเพือ่ เปนรายไดเสริม สงเสริมการนําวัสดุเหลือ ใชทางการเกษตรมาสรางมูลคาเพิ่มจากการเพาะเห็ดและนํามา เปนปุยสําหรับพืชหรือวัสดุปรับปรุงสภาพดินตอไป ซึ่งเปนการลด การเผาทําลายซากพืช ซึ่งเปนอันตรายตอสุขภาพและสิ่งแวดลอม และมีกําหนดจัดการฝกอบรมครั้งตอไป ในวันที่ 4 เมษายน 2561 ณ ศูนยพัฒนาโครงการหลวงหมอกจาม อ.แมอาย จ.เชียงใหม

4

µÕ¹µ¡ วันที่ 7 มีนาคม 2561 องคการบริหารสวนตําบลแมแดด อ.กัลยาณิ วัฒนา จ.เชียงใหม นําคณะผูเขารวมอบรมในโครงการ อบรมและสงเสริมการปลูกกาแฟบนพื้นที่สูง ประจํา ป 2561 จํานวน 14 คน เขาศึกษาดูงานที่ศูนยพัฒนา โครงการหลวงตีนตก อ.แมออน จ.เชียงใหม เพื่อใหผูเขารับการอบรมไดรับความรูในการผลิต กาแฟใหมีคุณภาพและสามารถเพิ่มรายไดใหกับครอบครัว ตอไป

ศูนยพฒั นาโครงการหลวงตีนตก อ.แมออน จ.เชียงใหม รวมกับ สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องคการมหาชน) ไดจัดโครงการฝกอบรมเกษตรกร เรื่อง การเพาะปลูกที่ดี พืชอาหาร และการปฐมพยาบาลเบือ้ งตน ประจําป 2561 ใหแกเกษตรกรและเจาหนาที่ผูเกี่ยวของ ของศูนย ฯ จํานวน 150 คน ขึ้น ณ ศูนยพัฒนาโครงการหลวงตีนตก วันที่ 2 อ.แมออน จ.เชียงใหม เพื่อทบทวนความรู ทัศนคติและ และ 8 มีนาคม การปฏิบตั ติ นในการพัฒนาการผลิตพืชผัก ไมผล ชา กาแฟ 2561 พืชไร ขาว ไมดอก และเห็ดใหมีคุณภาพตามมาตรฐาน GAP ซึ่งประกอบดวยการบรรยาย เรื่อง หลักการระบบ การเพาะปลูกที่ดี โดย วิทยากรจากมูลนิธิโครงการหลวง การปฐมพยาบาล แนวทางการปฏิบัติตน ใหปลอดภัยจากสารเคมีตกคางในเลือด และสุขลักษณะสวนบุคคล การจัดการศัตรูพชื แบบผสมผสาน (IPM) การใชสารเคมี อุปกรณ เครื่องมือเกี่ยวกับการพนสารเคมี และการจัดการภาชนะบรรจุสาร เคมีอยางถูกตองเหมาะสม

5

Í‹Ò§¢Ò§ วันที่ 15 มี น าคม 2561

ทูตเยอรมันดูงานโครงการหลวง Mrs.Claudia Ebach ทูตที่ปรึกษาดานอาหาร และการเกษตรจากสถานทูตเยอรมันประจําประเทศไทย เขาเยี่ยมชมแปลงวิจัยและแปลงสงเสริมอาชีพเกษตรกร เพื่อรับทราบแนวการดําเนินงานของสถานีเกษตรหลวง อางขาง ในระหวางปฏิบัติหนาที่ประจําประเทศไทย

คณะนักศึกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม

วันที่ 11 มี น าคม 2561

คณะนักศึกษากระบวนวิชาเรียน ไมผลเขตหนาว คณะเกษตรศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม จํานวน 9 คน เขาศึกษาดูงานไมผลเขตหนาว ภายใน แปลงวิจัยสถานีเกษตรหลวงอางขาง อ.ฝาง จ.เชียงใหม ไดแก แปลงพีช สาลี่ พลับ กีวีฟรุท และบวย

6

วันที่ 15-16 มีนาคม 2561

7

คณะลูกคาฝายตลาด โครงการหลวง งานฝายตลาด มูลนิธิโครงการหลวง ได นํ า ตั ว แทนบริ ษั ท ผู  สั่ ง ซื้ อ ผลผลิ ต ของมู ล นิ ธิ โครงการหลวง จากประเทศรัสเซีย จํานวน 2 คน เขาชมแปลงผลิตและงานกระบวนการหลัง การเก็บเกี่ยวที่สถานีเกษตรหลวงอางขางเพื่อ เห็นสถานที่ผลิตจริง และไดแลกเปลี่ยนความ คิดเห็นกับเจาหนาที่

คลินิกพืช NEWS UPDATE

เทคนิค

SURFACE WIPE SAMPLING กับการตรวจหาสารกําจัดแมลง

นฤพล วัฒนภาพ ศูนยอารักขาพืช มูลนิธิโครงการหลวง Surface wipe sampling หรือ swab sampling เปนเทคนิคหลัก ที่สําคัญอยางหนึ่งในการเก็บตัวอยางเพื่อตรวจหาสิ่งปนเปอนบนพื้นผิว โดยการเช็ดดวยวัสดุดดู ซับเชน สําลี ฟองนํา้ กระดาษ ผาทีเ่ ปยกดวยตัว ทําละลายที่เหมาะสม กลุมงานที่นิยมใชเทคนิคนี้ในการเก็บตัวอยางคือ งานนิตวิ ทิ ยาศาสตรทใี่ ชเก็บหลักฐานคราบเลือด สารคัดหลัง่ จากรางกาย เขมาดินปนบนมือผูต อ งสงสัย กลุม งานทางจุลชีวทิ ยาใชเก็บตัวอยางหาเชือ้ และใชเฝาระวังปองกันไมใหหอ ง clean room มีเชือ้ ปนเปอ น กลุม งานดาน เคมีอตุ สาหกรรมใชตรวจหาฝุน สารกัมมันตรังสี สารพิษอันตราย ทีก่ ระจาย อยูบ นผิววัตถุและโรงงาน ทางดานการแพทยใชเทคนิคนีเ้ ก็บตัวอยางจาก ผูป ว ยเพือ่ นําไปวินจิ ฉัยหาสาเหตุของโรค นอกจากนีท้ างอุตสาหกรรมอาหาร ยังใชตรวจเชือ้ ทีก่ อ ใหโรคทางเดินอาหารตามหลักปฏิบตั ขิ อง food safety อีกดวย เนือ่ งจากเปนวิธเี ก็บตัวอยางทีร่ วดเร็ว สะดวก ราคาถูก งายตอการ ใชงานและสามารถพกพาไปเก็บตัวอยางนอกสถานทีไ่ ดจงึ ถือวามีประสิทธิภาพ เหมาะแกการใชงาน

8

สารกําจัดแมลงกลุม ไพรีทรอยดสงั เคราะห (Synthetic pyrethroid) เปนสารออกฤทธิ์กําจัดแมลงแบบสัมผัสและ กินตาย มักจะเคลือบอยูที่พื้นผิวของผักผลไมที่ถูกพนและ ไมถกู ดูดซึมเขาในเซลลพชื มีประสิทธิภาพในการกําจัดหนอน และแมลงชนิดตางๆ ไดหลายชนิดโดยสารกลุม นีจ้ ะออกฤทธิ์ ทําใหแมลงตายอยางรวดเร็ว (knock down) เหมาะสําหรับ พืชไร ไมดอก ไมผลและผักตางๆ ทีม่ รี าคาไมแพง จึงนํามาใช กันอยางแพรหลาย ตัวอยางสารในกลุม นีไ้ ดแก permethrin, cypermethrin, lambda-cyhalothrin, deltamethrin, cyfluthrin และ fenvalerate เปนตน สารกลุมนี้มีพิษ ตกคางประมาณ 3-14 วัน มีการใชกันอยางกวางขวาง มีพิษตอระบบประสาท เชนเดียวกับสารกําจัดแมลงกลุม organophosphate และ carbamate แตเปนสารกลุม ที่ ตองมีการเฝาระวังเนื่องจากเกษตรกรไทยนิยมใช และ ไมสามารถตรวจไดดว ยชุดทดสอบ GT เนือ่ งจากมีคณ ุ สมบัติ ในการไมยับยั้งการทํางานของเอนไซม acetylcholenesterase ได ซึ่งเมื่อตรวจดวยเครื่อง GC/LCMSMS ตามวิธมี าตรฐานทําใหตรวจพบสารกลุม นีต้ กคางในผลิตผล บอยครั้ง

9

SURFACE WIPE SAMPLING ชุดทดสอบ Py เปนชุดนํ้ายาตรวจหาสารตกคางกลุมไพรี ทรอยดสังเคราะหในผักและผลไม ถูกคิดคนโดยนางกอบทอง ธูป หอม (ผูคิดคนชุดทดสอบ GT) ซึ่งประกอบดวยนํ้ายา 8 ชนิด ซึ่งใช หลักการสกัดตัวอยางแบบ cotton swab คือใชสําลีจุมสารตัวทํา ละลายเรียกวา extraction solution เช็ดที่ผิวพืชตัวอยาง เพื่อเอา สารกําจัดแมลงออกมาโดยไมตอ งบดตัวอยางใหละเอียดดังทีใ่ ชชดุ GT สารสกัดจากผิวพืชที่มีสารกลุมไพรีทรอยดสังเคราะห จะยับยั้ง ปฏิกิริยาเคมีของนํ้ายา PY ซึ่งปกติหากไมมีสารกลุมไพรีทรอยด ตกคางสารละลายจะเปนสีฟา สวนตัวอยางที่มีสารตกคางจะมีสี ฟาออนลงมาจนกระทั่งใสไมมีสีเมื่อมีปริมาณของสารตกคางสูงถึง ระดับไมปลอดภัย ขัน้ ตอนการตรวจวิเคราะหดว ยชุดทดสอบคือ สุม ตัวอยางที่ตองการตรวจแลวใชสําลีชุบ extraction solution พอ ชุม เช็ดที่พื้นผิวตัวอยางแบบสลับฟนปลาไปมา แลวบีบสารสกัดที่ ไดลงในหลอดแกว จึงทําการตรวจวิเคราะหดวยชุดนํ้ายา Py โดย เตรียมตัวอยางทีไ่ มมสี ารกําจัดแมลงอีกหลอดหนึง่ ทีเ่ รียกวา (blank) สําหรับใชตรวจเทียบสีกับหลอดตัวอยาง

10

การอานผลโดยเทียบสี มีหลักการอานดังนี้ หลอดตัวอยางที่มีสีฟาใกลเคียงหรือเทากับหลอด blank อานผลวา ตรวจไมพบสารตกคางกลุมไพรีทรอยด หลอดตัวอยางมีสีฟาออนกวาหลอด blank อานผลวา ตรวจพบในระดับปลอดภัย หลอดตัวอยางที่ใสไมมีสี อานผลวาตรวจพบในระดับไมปลอดภัย จะเห็นไดวา การนําเอาเทคนิค Surface wipe sampling หรือ swab sampling มาประยุกตใชใน งานวิเคราะหสารตกคาง เปนวิธที มี่ ปี ระสิทธิภาพ สามารถลดขัน้ ตอนการสกัดทีย่ งุ ยากซับซอนใหงา ยและเร็ว ขึน้ รวมถึงประหยัดเวลาและคาใชจา ย แตอยางไรก็ตามเทคนิคนีย้ งั มีขอ จํากัดคือ สามารถตรวจไดเฉพาะสาร เคมีประเภทสัมผัสเทานั้น และเทคนิคนี้เปนเพียงการคัดกรองเบื้องตนเทานั้น ไมสามารถบงบอกถึงปริมาณ ที่แทจริงได รวมถึงสารออกฤทธิ์บางตัวบนผิวของพืชบางกลุมสามารถรบกวนผลการทดสอบซึ่งอาจเกิดผล บวกลวง (false positive) ขึ้นได ทําใหตองมีขั้นตอนพิเศษในการกําจัดสารรบกวนออกไป

กดติดตาม ขาวสารและกิจกรรมของมูลนิธิโครงการหลวง ไดที่

11

4. รานโครงการหลวง สาขา เซ็นทรัลพลาซา เชียงใหม แอรพอรต ตั้งอยูในศูนยการคาเชียงใหม แอรพอรต โซน ชั้น G บริเวณโซนกาดหลวง อําเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม

10. รานโครงการหลวง สาขา มูลนิธิพระดาบส 384-386 ถนนสามเสน ฝงตรงขามหอสมุดแหงชาติ เขตดุสิต กรุงเทพฯ 10300 โทรศัพท 0-2282-8361 เปดทําการวันจันทร-วันเสาร เวลา 07.00-19.00 น.

ปีที่ 26 ฉบับที่ 4 ประจําเดือน เมษายน 2561