DIPLOMAT #2

PC_gercek_dost_mak_21x29,7.pdf

1

09/06/16

14:14

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

For table reservation please call: (+995 32) 2 000 245 3, Gorgasali str. Tbilisi, Georgia (”Tiflis Palace”) www.facebook.com/TiflisVerandaRestaurant

CONTENT

Diplomatic Discourse

4-13

საქართველო გაეროში - 25 წელი Georgia in the United Nations – 25 Years

14-19

თურქეთის ელჩი რეფერენდუმის კრიტიკას პასუხობს Turkish Ambassador responds to referendum criticism

Occupied Territories

20-23

ოკუპაციის მახინჯი სახე THE UGLY FACE OF THE OCCUPATION

european integration

24-26

ვიშეგრადის ოთხეულმა საქართველოს „ევროპულ პერსპექტივას“ მწვანე შუქი აუნთო The Visegrad Four gave the green light to the ‘European Perspective’ of Georgia

country development

27-29

ინფრასტრუქტურული პროექტების ბუმი Infrastructural boom planned in Georgia

historical narrative

30-33

ლევილის ისტორია: „ძვლებიც კი ჰფიქრობს საქართველოზე“ The story of Leuville: “even my bones dream about Georgia”

business

35-38

წარმატების კიდევ ერთი რეცეპტი: საქმიან ქალთა გაერთიანება გლობალურ ბიზნეს ფორუმს მასპინძლობს Another recipe for success: The Union of Business Ladies is hosting a global business forum

cultural diplomacy

40-44

„სუხიშვილები“ - საბჭოთა კავშირის „რბილი ძალიდან“ ქართულ კულტურულ დიპლომატიამდე Sukhishvili - from the ‘soft power’ of the Soviet Union to the Georgian cultural diplomacy

45-47

პირველი ქართული ვირტუალური მუზეუმი, რომელიც აფხაზეთის კულტურულ მემკვიდრეობას გაგაცნობთ First Georgian Virtual Museum showing Cultural Heritage of Abkhazia

dress code

49-50

ახალი ტენდენციები საქმიანი ქალის გარდერობში Nеw Trеndѕ in Wоrking Wоmеn’ѕ Wаrdrоbе

შიო მღვიმელის ქ. #15 თბ. 0179 15 Shio Mghvimeli Str. Tbilisi 0179, Georgia

გენერალური დირექტორი ნინო შარაშიძე Managing Director Nino Sharashidze

აღმასრულებელი დირექტორი ნათია გამყრელიძე executive director Natia Gamkrelidze

nino.sharashidze@observer.com.ge

natia.gamkrelidze@observer.com.ge

გამოწერა და რეკლამის განთავსება Subscription & Advertising sales@observer.com.ge

info@observer.com.ge TEL: +995 595 313 637 რედაქტორთა კოლეგია Editorial Commitette editor@observer.com.ge DIPLOMAT 3

Diplomatic Discourse

საქართველო გაეროში - 25 წელი როგორ გახდა საქართველო „კაცობრიობის პარლამენტის“ 179-ე წევრი

Georgia in the United Nations – 25 Years

How Georgia became 179th member state of the ‘Parliament of Man’ ნათია გამყრელიძე natia gamkrelidze

ელს, 31 ივლისს, სრულდება 25 წელი საქართველოს გაეროში გაწევრიანებიდან. ახლად დაბადებული სახელმწიფოსთვის, რომელმაც დაიბრუნა ორჯერ (პირველად 1801 წელს, მეორედ კი 1921 წელს) დაკარგული სუვერენიტეტი, ეპოქური მნიშვნელობა ჰქონდა გაეროში გაწევრიანებას, თუმცა საქართველოში იმ დროინდელი მოვლენების ფონზე, ამ მიზნისთვის მიღწევა მარტივი არ ყოფილა. თუ რა გზა გაიარა საქართველომ გაეროში გაწევრიანებამდე გვესაუბრება ამ მიღწევის უშუალო თანამონაწილე ბატონი დავით ჩიკვაიძე - გაეროს ჟენევის ოფისის გენერალური დირექტორის აპარატის უფროსი.

წ

ბატონო დავით, საქართველოს გაეროში გაწევრიანება 4 DIPLOMAT

uly 31 this year will mark the 25th anniversary of Georgia’s joining the United Nations. It was an event of seminal importance for a ‘new-born’ nation that had re-established its sovereignty, which it had lost twice in the past, in 1801 and in 1921. However, membership did not come easy.

j

Mr. David Chikvaidze, Chef de Cabinet of the Director-General of the United Nations Office at Geneva, a key player in these events, recounts Georgia’s journey leading up to its entry into the UN. Mr. Chikvaidze, Georgia's membership in the United Nations was achieved through the efforts of your father Alexander Chikvaidze, please recall the processes that preceded such an

Diplomatic Discourse

მამაჩემი ისტორიაში შევიდა როგორც სამი ქვეყნის ელჩი: კერძოდ კი - საბჭოთა კავშირის ელჩი კენიასა და ნიდერლანდებში, დაახლოებით 2 თვემდე რუსეთის ელჩი ნიდერლანდებში და შემდეგ საქართველოს ელჩი საბერძნეთში, შვეიცარიაში, ვატიკანსა და გაეროს ევროპულ შტაბ–ბინაში ჟენევაში. მამათქვენის ალექსანდრე ჩიკვაიძის უშუალო ძალისხმევით მოხდა, რაშიც თქვენც იყავით ჩართული, გთხოვთ გაიხსენოთ ის პროცესები, რომელიც წინ უძღოდა ჩვენი ქვეყნისთვის ესოდენ მნიშვნელოვან მოვლენას. გაეროში გაწევრიანება საქართველოსთვის ისეთი ადვილი პროცესი არ ყოფილა, როგორც სხვა ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკებისთვის. ისინი ადრე შევიდნენ და ჩვენ ცოტა შეგვაგვიანდა. 1991-92 წ.წ. მოვლენებმა თბილისში ცუდი შთაბეჭდილება დატოვა მსოფლიოს მთავარ დედაქალაქებში და ჩამოყალიბდა აზრი, რომ დემოკრატიულად და დიდი მანდატით არჩეული პრეზიდენტი გადაყენებული იყო სამხედრო ძალის საშუალებით და ის მთავრობა რომელიც ამ გზით მოვიდა, ნაკლებად სასურველ პარტნიორად მიაჩნდათ დასავლეთში. იმ პერიოდში, მამაჩემი ალექსანდე ჩიკვაიძე, საბჭოთა ელჩი იყო ნიდერლანდებში. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, ის მოქმედი ელჩები ვინც ადგილზე იყვნენ, 1992 წლის 1 იანვრიდან ავტომატურად გახდნენ რუსეთის ელჩები. ამ ავტომატური გადასვლის გამო, მამაჩემი ისტორიაში შევიდა როგორც სამი ქვეყნის ელჩი: კერძოდ კი - საბჭოთა კავშირის ელჩი კენიასა და ნიდერლანდებში, დაახლოებით 2 თვემდე რუსეთის ელჩი ნიდერლანდებში და შემდეგ საქართველოს ელჩი საბერძნეთში, შვეიცარიაში, ვატიკანსა და გაეროს ევროპულ შტაბ–ბინაში ჟენევაში. 1992 წლის დასაწყისში, მამაჩემს დაურეკა პრემიერ მინისტრის მოვალეობების შემსრულებელმა ბატონმა თენგიზ სიგუამ და შესთავაზა საქართველოში დაბრუნება საგარეო საქმეთა მინისტრის თანამდებობაზე.

1992 წლის თებერვალში, აშშ-ს იმდროინდელმა სახელმწიფო მდივანმა - ჯეიმს ბეიკერმა ჩაატარა ტურნე ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებში, უკვე ახალ დამოუკიდებელ ქვეყ-

my father had made history by eventually becoming the only person in recent memory to have served as ambassador of three countries. He was Soviet ambassador to Kenya and the Netherlands, Russian ambassador to the Netherlands for just under two months and then Georgian ambassador to Greece, Switzerland, the Holy See and permanent representative of Georgia to the United Nations Office and other international organizations in Geneva. important event for our country.

Unlike the other former Soviet republics, joining the UN was no easy task for Georgia and it joined later than many of them. The dramatic events of 1991-92 in Tbilisi had left a bad impression in key capitals, that of a democratically elected president with a huge popular mandate removed by military force and, as a result, the government that had come to power in this manner was not regarded as a welcome partner for the West.

At the time, my father Alexander Chikvaidze was Soviet Ambassador in the Netherlands. Following the disintegration of the Soviet Union, those serving ambassadors who were in post as of January 1, 1992, automatically became ambassadors of the Russian Federation. Because of this automatic switch, by the end of his career, my father had made history by eventually becoming the only person in recent memory to have served as ambassador of three countries. He was Soviet ambassador to Kenya and the Netherlands, Russian ambassador to the Netherlands for just under two months and then Georgian ambassador to Greece, Switzerland, the Holy See and permanent representative of Georgia to the United Nations Office and other international organizations in Geneva. In early 1992, my father received a call in The Hague from the acting Prime Minister of Georgia Mr. Tengiz Sigua, inviting him to return to Georgia as Foreign Minister.

At around the same time, in February 1992, U.S. Secretary of State James A. Baker, III undertook a tour of the capitals of the newly independent states that had emerged from the ruins of the USSR. However, due to the impression noted above, he did not visit Georgia. I already knew James Baker well by then, due

DIPLOMAT 5

Diplomatic Discourse

ბეიკერს უკვე მაშინ პირადად კარგად ვიცნობდი ვაშინგტონში ხუთწლიანი მივლინების გამო. მოსკოვში ვიზიტის დროს მას ვახლდი როგორც დელეგაციის პასუხისმგებელი. სწორედ მაშინ ვთხოვე მას, რომ მამაჩემს შეხვედროდა და ეს თხოვნა გავამყარე რუსეთში ამერიკის იმდროინდელი ელჩის ბატონ რობერტ შტრაუსის საშუალებით.

I already knew James Baker well by then, due to my preceding five-year tour of duty at the Soviet embassy in Washington, D.C. I was responsible for the smooth running of Baker’s visit in Moscow and worked closely with his delegation. That was precisely when I asked Mr. Baker to receive my father. I also asked the American ambassador in Moscow Mr. Robert Strauss to support my request, which he did.

დავით ჩიკვაიძე და ჯეიმს ბეიკერი | 1999 DAVID CHIKVAIDZE WITH JAMES A BAKER III | 1999

ნებში, თუმცა საქართველოში არ ჩამოსულა ზემოდაღნიშნული მოსაზრებების გამო. ბეიკერს უკვე მაშინ პირადად კარგად ვიცნობდი ვაშინგტონში ხუთწლიანი მივლინების გამო. მოსკოვში ვიზიტის დროს მას ვახლდი როგორც დელეგაციის პასუხისმგებელი. სწორედ მაშინ ვთხოვე მას, რომ მამაჩემს შეხვედროდა და ეს თხოვნა გავამყარე რუსეთში ამერიკის იმდროინდელი ელჩის ბატონ რობერტ შტრაუსის საშუალებით. მამამ შეძლო ბეიკერის დარწმუნება იმაში რომ სიგუას შეხვედროდა და ასე შედგა მათი შეხვედრა 1992 წლის 19 თებერვალს მოსკოვში, სასტუმრო „ოლიმპიკ პენტაში“. მე ამ შეხვედრის თარჯიმნის როლი მერგო. სწორედ ეს იყო საქართველოს მიმართ გამოცხადებული ოსტრაკიზმის პირველი გარღვევა. შემდეგ, მარტიდან, როცა მამა მინისტრის მოვალეობის შესრულებას შეუდგა, მისი მთავარი ამოცანა იყო რაც შეიძლება სწრაფად შეეყვანა საქართველო გაეროში, რაც იქნებოდა უსაფრთხოების გარანტია და აგრეთვე იმისი, რომ საქართველოს 1921 წლის ბედი აღარ გამეორდებოდა, 6 DIPLOMAT

to my preceding five-year tour of duty at the Soviet embassy in Washington, D.C. I was responsible for the smooth running of Baker’s visit in Moscow and worked closely with his delegation.

That was precisely when I asked Mr. Baker to receive my father.

I also asked the American ambassador in Moscow Mr. Robert Strauss to support my request, which he did. In his meeting with Mr. Baker, my father managed to convince the Secretary of State to meet with acting Prime Minister Sigua in Moscow and they did, on February 16, 1992 at the Olympic Penta Hotel. I interpreted for Baker and Sigua. This meeting represented the crucial first breach of the ostracism that Georgia had been subjected to.

From March onwards, as foreign minister, my father’s overriding objective was to ensure the speediest possible accession of Georgia to the United Nations, which would help guarantee the country’s security and ensure that the events of 1921 would not be repeated, when due to a variety of reasons, Georgia had failed to join the League of Nations, largely contributing to the impunity with which Soviet Russia took over Georgia that year.

Diplomatic Discourse

ამერიკის მხრიდან საქართველოსადმი დღევანდელი გვერდში დგომის, დახმარების და მხარდაჭერის ერთი მეასედიც კი საკმარისი იქნებოდა 1992-94 წლებში, რომ მოვლენები სულ სხვაგვარად განვითარებულიყო. როცა სხვადასხვა მიზეზების გამო საქართველო ერთა ლიგაში ვერ შევიდა და ამან დიდ წილად განაპირობა დამოუკიდებელი საქართველოს განუკითხავად დაპყრობა საბჭოთა კავშირის მიერ. მარტიდან ივლისამდე, მამამ დიდი სამუშაო ჩაატარა სხვა მოწინავე ქვეყნების მთავრობებთან, რათა საქართველოს გაეროში გაწევრიანებისთვის მხარდაჭერა მიეღო მათი მხრიდან. გადაწყვეტილებას ახალი ქვეყნის გაეროში მიღების შესახებ ღებულობს უშიშროების საბჭო. ცხადია, რომ ან ამერიკის შეერთებული შტატები, ან უშიშროების საბჭოს რომელიმე სხვა მუდმივი წევრი წინააღმდეგი რომ ყოფილიყო, ეს ვეტოს ტოლფასი იქნებოდა და საქართველო ვერ გაწევრიანდებოდა ამ უნივერსალურ საერთაშორისო ორგანიზაციაში. მაგრამ დიდი ძალისხმევის შედეგად, საქართველო მიღებული იქნა „კაცობრიობის პარლამენტის“ 179-ე წევრად და მამაჩემს, საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრს ალექსანდრე ჩიკვაიძეს, წილად ხვდა პატივი შეეყვანა თავისი ქვეყანა გაეროში და აღემართა საქართველოს დროშა გაეროს შტაბ-ბინის წინ, ნიუ-იორკში. ამის შემდეგ როგორი იყო გაეროს მოპყრობა საქართველოსადმი? გაეროში შესვლის შემდეგ მთავარი ამოცანა გახლდათ ქვეყნის აღიარებისა და დიპლომატიური ურთიერთობების დამყარების ტალღის შექმნა და მისი მართვა და ქვეყნის გაწევრიანება მთავარ საერთაშორისო ორგანიზაციებში. ამასთან ერთად, უმნიშვნელოვანესი გამოწვევა ქართული დიპლომატიისთვის იყო შიდა კონფლიქტები. ალექსანდრე ჩიკვაიძემ ურთულესი სამუშაო ჩაატარა იმისთვის, რომ აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს საკითხები გაეტანა საერთაშორისო არენაზე და დაემკვიდრებინა გაეროს უშიშროების საბჭოს დღის წესრიგში. აქვე, უნდა აღინიშნოს, რომ როგორც ინგლისს ჰქონდა თავისი ინტერესები რუსეთთან 1921 წელს, ისე ბილ კლინტონის ამერიკას ჰქონდა თავისი ინტერესები იელცინის რუსეთთან მიმართებაში. როდესაც საქართველოს საკითხი, როგორც იქნა, გავიდა გაეროს უშიშროების საბჭოზე, დასავლეთის ქვეყნებმა, რუსეთთან ინტერესების იშვიათი დამთხვევის შედეგად, არ დაუჭირეს მხარი სრულფასოვან საერთაშორისო ოპერაციას და შეჩერდნენ ჰიბრიდულ ვარიანტზე: ოპერაცია იქნებოდა გაეროსი, ხოლო რუსეთი ჩააყენებდა სამშვიდობო ძალებს. რუსეთის მიმართ ინტერესების გარდა, დიდი ნეგატიური როლი ითამაშა იმ დროინდელმა საერთო ვითარებამ მსოფლიოში და კერძოდ ამერიკაში, სადაც ნაკლები ინტერესი არსებობდა საგარეო პოლიტიკის და კონფლიქტებში ჩაბმის მიმართ. ამერიკის მხრიდან საქართველოსადმი დღევანდელი გვერდში დგომის, დახმარების და მხარდაჭერის ერთი მეასედიც კი საკმარისი იქნებოდა 1992-94 წლებში, რომ მოვლენები სულ სხვაგვარად განვითარებულიყო.

Foreign Minister Chikvaidze put in much diplomatic effort in the short time span from March to July 1992 to garner the support of key countries for Georgia’s membership in the United Nations.

The decision to admit a new country to the United Nations is taken by the Security Council. It is clear that if the United States or any other permanent member of the Council had been against, it would have amounted to a veto and Georgia would have failed to join this universal international organization. As a result of these efforts, however, Georgia was admitted to the ‘Parliament of Man’ as its 179th member state. My father, Georgian foreign minister Alexander Chikvaidze, was privileged to usher his country into the United Nations and to raise the Georgian flag at United Nations Headquarters in New York.

How did the United Nations relate to Georgia following admittance and what challenges was the country facing?

Having joined the United Nations, Georgia’s next challenge was to create in short order and manage a wave of diplomatic recognition of the country and of the establishment of bilateral diplomatic relations with the countries of the world and integrate Georgia into most international organizations. Together with this, Georgian diplomacy faced the major challenge of internal conflict. Foreign Minister Chikvaidze undertook strenuous diplomatic efforts in order to place the problems of Abkhazia and Samachablo on the international scene and to have the United Nations Security Council ‘seized of the matter.’

It should be noted here, that just as in 1921 Britain had its own interests vis-à-vis Soviet Russia, so did the administration of Bill Clinton have its own agenda vis-à-vis the Russian Federation.

When Georgia’s breakaway territories finally came into focus in the Security Council, the Western members of the Security Council and Russia, in a rare ‘meeting of the minds’, did not agree to a classic peacekeeping operation, opting for a ‘hybrid’, by which it would be an operation under UN auspices, but Russia would provide the peacekeeping troops for the operation.

If in 1992-94, Georgia could have benefitted from even a fraction of the support, assistance and help that it enjoys today from the United States, events then and subsequently would likely have unfolded quite differently.

DIPLOMAT 7

Diplomatic Discourse

ამის გარდა, ა.ჩიკვაიძეს კარგი სამუშაო ურთიერთობები ჰქონდა აფხაზეთის ხელმძღვანელობასთან, კერძოდ არძინბასთან, რომელმაც ერთხელ განაცხადა კიდევაც, რომ ჩიკვაიძის მჯერაო და შემიძლია ვესაუბროო, თუმცა, რატომღაც, იმ დროს პრეზიდენტმა მამაჩემი ახლოს არ მიუშვა ამ საკითხთან. ამ ვითარების მეორე მხარე იყო უმძიმესი ეკონომიური მდგომარეობა საქართველოში, ქვეყანას ძალიან უჭირდა იმ პერიოდში. ძალიან ხშირად, მივლინების დროს, როდესაც ქვეყანაში მხოლოდ ორი კვირის პურის მარაგი რჩებოდა, საგარეო საქმეთა მინისტრი იძულებული ხდებოდა, რთულ პოლიტიკურ მოლაპარაკებებთან ერთად ეთხოვა, რომ პური გამოეყოთ საქართველოსთვის, ან კრედიტი, კიდევ უკეთესი - გრანტი. რთული პირობები იყო, მაგრამ სწორედ მაშინ იყო, საქართველომ რომ თავისი „მე“ განაცხადა საერთაშორისო არენაზე. საქართველოდან ვინ იყო ოფიციალური წარმომადგენელი გაეროში მისი გაწევრიანების შემდგომ? თავდაპირველად შევარდნაძემ ბატონი პეტრე ჩხეიძე დანიშნა ერთდროულად მუდმივ წარმომადგენლად ნიუ-იორკში და ელჩად - ვაშინგტონში. ეს ორი წარმომადგენლობა არის უმნიშვნელოვანესი არა მარტო საქართველოსთვის, არამედ ყველა ქვეყნისთვის, და ითხოვს ძალიან დაძაბულ მუშაობას და, რაც მთავარია, ელჩის განუწყვეტლივ ყოფნას ადგილზე. თან, ნუ გვავიწყდება, რომ ეს ხდებოდა აფხაზეთის და სამაჩაბლოს გაღვივებული პრობლემების ფონზე. როგორი ძლიერი დიპლომატიც არ უნდა ყოფილიყო ელჩი, იგი ვერ გასწვდებოდა ნიუ-იორკსა და ვაშინგტონს ერთდროულად, მითუმეტეს იმ საერთაშორისო ვითარებაში. შემდგომში, პრეზიდენტმა გადაწყვიტა ამ ორი თანამდებობის გაყოფა და ვაშინგტონში ელჩად მიავლინა ბატონი თედო ჯაფარიძე, ბატონი პეტრე ჩხეიძე კი ნიუ-იორკში დატოვა და დადებითმა შედეგმა არ დააყოვნა. თუმცა, გარკვეულ წილად, ეს გადაწყვეტილება უკვე დაგვიანებული იყო. მამა ხშირად იმეორებდა, რომ პატარა ქვეყანას არ აქვს იმის ფუფუნება, რომ დაუშვას დიდი შეცდომები, ჩვენ კი წლების განმავლობაში, სამწუხაროდ, დიდ შეცდომებში დავოსტატდით. თქვენ სად იყავით ამ პერიოდში?

1990 წლის სექტემბრიდან, როდესაც ვაშინგტონში საბჭოთა საელჩოში ხუთწლიანი მივლინებიდან დავბრუნდი, 1992 წლის დეკემბრამდე, კრემლში ვმუშაობდი, ჯერ გორბაჩოვის, შემდეგ კი თერთმეტი თვის განმავლობაში, იელცინის ადმინისტრაციაში, პროტოკოლის განყოფილებაში. მოსკოვში ვმუშაობდი იმიტომ, რომ საბჭოთა კავშირი იყო ფედერაცია, რომლის ნაწილი იყო საქართველო და დიდ დიპლომატიაში თუ გინდოდა მუშაობა, იქ უნდა ყოფილიყავი. მინდა განსაკუთრებით მძაფრი მომენტი აღვწერო, რომ კარგად შეიგრძნოთ ის რთული ვითარება, რომელშიც აღმოვჩნდი. 1991 წლის 25 დეკემბერს, საღამოს რვა საათისთვის, სწორედ იმ კაბინეტში ვიყავი სადაც მთელი მსოფლიოს კამერების წინაშე გორბაჩოვი კითხულობდა გადადგომის სიტყვას და აცხადებდა სსრკ-ს არსებობის შეწყვეტას. იმ ოც-წუთიანი გამოსვლის დასასრულს, აღმოვჩნდი იმავე დარბაზში, იმავე შენობაში, იმავე ქალაქში, ოღონდ უკვე სხვა ქვეყანაში, რაც 8 DIPLOMAT

These interests vis-à-vis Russia, compounded by the unsettled international situation and America’s palpable reluctance to engage on the international scene and in conflicts, contributed to an overall undesirable result. If in 1992-94, Georgia could have benefitted from even a fraction of the support, assistance and help that it enjoys today from the United States, events then and subsequently would likely have unfolded quite differently.

I would also mention, that A. Chikvaidze had good working relations with the Abkhaz leadership, specifically with Ardzinba, who once declared that he “believed“ Alexander Chikvaidze and could talk with him. For some reason, the president of Georgia did not let my father near this problem at the time.

A concomitant predicament was the sorry state of the impoverished Georgian economy. Often during diplomatic missions, when the country’s wheat reserves were down to a two-week supply, the minister of foreign affairs was obliged

Diplomatic Discourse

არ მომხდარა ჩემი რუსი კოლეგებისთვის, რომლებიც ჩემთან ერთად ესწრებოდნენ გორბაჩოვის გადადგომის სცენას. ჩემი ქვეყანა, სადღაც შორს, ამ უზარმაზარი ქვეყნის პერიფერიაზე ჩამოატყდა მას და თან წაიღო ჩემი რუსეთში ყოფნის ლოგიკური საფუძველი. მაშინ გადავწყვიტე, რომ გაეროს სამდივნოზე ნიუ-იორკში ამეღო გეზი და დამჭირდა დაახლოებით თერთმეტი თვე და ჩემი ამერიკელი მეგობრების კეთილგანწყობა და დახმარება, რომ სამსახური მენახა გაეროში. ვამაყობ, რომ პირველი ქართველი გახლდით გაეროს სამდივნოში ქართულ განაკვეთზე, როდესაც სამსახურში გამოვცხადდი ნიუ-იორკში 1993 წლის 26 იანვარს. ჩემამდე თემური ალასანია და ბორის ზნამენსკი, ორი ქართველი, მუშაობდა გაეროში, თუმცა ვინაიდან ისინი საბჭოთა განაკვეთზე იყვნენ, პირველ ხანებში ავტომატურად რჩებოდნენ რუსულ განაკვეთზე.

to intersperse tough diplomatic negotiations with requests for wheat shipments and credits, or better still, grants. Things were tough then, but that was also when Georgia first made itself known on the world stage.

Who was Georgia’s representative at the United Nations following its accession to the Organization?

At first, Shevardnadze appointed Mr. Peter Chkheidze simultaneously as permanent representative to the United Nations and as ambassador to the United States. These two diplomatic outposts are the most important ones not only for Georgia, but also for every country in the world. They require very intense work and, most importantly, the constant presence of the ambassador. Let us not forget that the backdrop to this was the raging conflicts in Abkhazia and Samachablo. Regardless of

DIPLOMAT 9

Diplomatic Discourse

დავით ჩიკვაიძე და ბან კი მუნი DAVID CHIKVAIDZE WITH BAN KI-MOON

მამათქვენმა რამდენად იქონია გავლენა თქვენ პროფესიულ არჩევანზე? ეს იყო აბსოლუტურად პირდაპირი გავლენა. 8 წლის ვიყავი როდესაც მამა ვიცე კონსულად იქნა მივლინებული ბომბეიში. ორი წლის შემდეგ იგი ინგლისში გადაიყვანეს პირველ მდივნად, შემდეგში მრჩევლად და, საერთო ჯამში, ექვსი წელი სულ დიპლომატიურ გარემოში მიწევდა ცხოვრება. ამან არა მარტო პროფესიის არჩევანში ჩამომაყალიბა, არამედ შემმატა სხვა კულტურების ცოდნა, განსხვავებული მსოფლმხედველობა და სხვისი პოზიციის გაგების და გაზიარების უნარი; უცხო ენებზე აღარაა საუბარი. ამავე დროს, საზღვარგარეთ რომ ვიზრდებოდით მე და ჩემი ძმა, მუდამ მონატრებულები ვიყავით საქართველოს (მე დღესაც ასე ვარ!) ასე რომ, ამ ძირითად ქართულ საფუძველს, რომელსაც დედა და მამა ყველანაირად აღვივებდნენ ჩვენში, დაემატა გამოკვეთილი დასავლური, უფრო ზუსტად ანგლო-საქსონური მსოფლმხედველობა და სტუდენტურ და პირველ სამუშაო წლებში, ასევე - საბჭოთა ხედვა. ძლიერი განათლების ბაზა და ენების ცოდნა, ამერიკელებთან, რუსებთან და სხვა ეროვნებებების წარმომადგენლებთან უშუალო მუშაობის ხანგრძლივი პრაქტიკული გამოცდილება აძლიერებს იმ სამ მხარეს და ძალიან მეხმარება გაეროშიც, ვინაიდან სხვისი პოზიციის წინასწარ გაჭვრეტა, გაზიარება და შენ ინტერესებზე გადმობირება არის დიპლომატიის ერთერთი საბაზო ელემენტი. ამ ეტაპზე ჩვენ რამდენად კარგად ვართ წარმოდგენილი გაეროში? გვყავს ორი ელჩი, ნიუ-იორკში მუშაობს ძალიან კომპე10 DIPLOMAT

how capable the ambassador was, he could not cover both New York and Washington, not least in the situation at the time. Later, the president decided to split the two posts and appointed Mr. Tedo Japaridze as ambassador to Washington, D.C., while Mr. Chkheidze remained as permanent representative in New York and the benefits of this soon became evident. Despite that, it was also clear that the decision was well overdue.

My father often said that a small country did not have the luxury of making big mistakes; we Georgians, however, have in recent decades become real ‘pros’ at making big mistakes.

Where were you during this period?

From September 1990, when I returned from a five-year tour of duty at the Soviet embassy in Washington, D.C., through December 1992, I worked in the Kremlin, first as protocol and advance for President Gorbachev and then for eleven months, also as protocol and advance for president Yeltsin. I worked in Moscow, because the Soviet Union was a federation of which my country was a constituent part and if you wanted to make a career in diplomacy, Moscow was the place to be. Let me recall an episode, which underscores the predicament that I found myself in. Around eight p.m. on December 25, 1991, I was present in an office where before the world’s cameras president Gorbachev read his speech resigning the presidency of the Soviet Union and announcing the demise of the country. By the end of these twenty or so minutes, I found myself standing in the same room, in the same building, in the same city, but in a different country, which was not the case for my Russian colleagues, who were also present to witness Gorbachev’s resignation. My own country had broken off somewhere far away on the periphery of this huge country and with it disappeared the rationale for my

Diplomatic Discourse

being in Russia. That was when I decided to set as my objective the United Nations Secretariat in New York. It took me eleven months and some good will and support from my American friends to secure a position in the UN Secretariat. I am proud that when I entered on duty on January 26, 1993, I was the first Georgian international civil servant to serve on the Georgian geographic quota. Two Georgians – Temur Alasanya and Boris Znamenski were already working for the UN Secretariat before I joined, but since they had been against the Soviet geographic quota, they automatically remained on the Russian quota for the first few months and then moved to the Georgian quota.

How much of an influence was your father on your own choice of profession?

ტენტური პროფესიონალი ბატონი კახა იმნაძე. წინა გენერალურ ასამბლეაზე საქართველო იყო არჩეული ვიცე თავმჯდომარედ და კახა ბრწყინვალედ მართავდა გაეროს გენერალური ასამბლეის სხდომებს. იგი დიდი ავტორიტეტით სარგებლობს დიპლომატიურ კორპუსში და გაეროს ხელმძღვანელობასთან. ჟენევაშიც ძალიან კომპეტენტური პროფესიონალია, ბატონი შალვა ცისკარაშვილი, რომელმაც დიდი სამუშაო ჩაატარა, რათა საქართველოს ტერიტორიების საკითხი დამდგარიყო გაეროს ადამიანის უფლებების საბჭოს დღის წესრიგში. ეს იმას ნიშნავს, რომ ის დარღვევები, რომელიც იქ ხდება აღარ იქნება მიჩქმალული. ამ დროს, გადმოცემით, დარღვევები ბევრია, მაგრამ არავის უშვებენ გაეროდან არც აფხაზეთში და არც სამაჩაბლოში. საქართველო 2 წლით არის არჩეული საბჭოს შემადგენლობაში და საქართველოს მუდმივი წარმომადგენელი არის საბჭოს ბიუროს წევრი და ვიცე თავმჯდომარე, ამგვარად საქართველოს ძალიან კარგი პოზიციები აქვს და მაღალი სინჯის დიპლომატები ჰყავს გაგზავნილი გაეროს ამ ორ მთავარ შტაბ-ბინაში. თქვენ რამდენად ჩართული ხართ საქართველო-გაეროს ურთიერთობების კონტექსტში? უფლება არ მაქვს ოფიციალურად ვიყო შინაარსობრივად ჩართული, ვინაიდან საერთაშორისო მოხელე გახლავართ. ამავე დროს, მე წილად მხვდა 2008 წლის ომის მერე შექმნილი მოლაპარაკებების, ე.წ. „ჟენევის მოლაპარაკებების“ პირველი რაუნდის მომზადება ფრანგული კლასიკური დიპლომატიური სკოლის წარმომადგენელთან, ელჩ პიერ მორელთან ერთად. ცხადია, რომ ახლა ამ მოლაპარაკებების მნიშვენლობაც ისეთი არ არის როგორც მაშინ. ზოგადად,

A very direct influence. I was eight, when my father was appointed vice-consul in Bombay, India. He was transferred two years later to London as first secretary and then counsellor. For six years, I was a ‘foreign-service brat’, which not only helped me eventually make my career choice, but also taught me to appreciate other cultures, gave me a special outlook and the ability to understand other viewpoints and see things from the ‘other guy’s’ perspective, to say nothing of foreign languages.

At the same time, growing up abroad, my late brother and I constantly missed Georgia (I suffer from this to this day!) So, this basic Georgian identity - which our parents did everything in their power to enhance and solidify - was supplemented by a pronounced Western - more precisely Anglo-Saxon – outlook and, later, during my student and early professional years by a Soviet perspective.

A solid educational base, coupled with fluency in foreign languages and extensive practical experience of working with and among the Americans, the Russian and representatives of other nationalities have fused with my above-described three pronounced sides and have been a major asset for me, including at the United Nations. Indeed, the ability to understand someone’s position in advance, analyse it and attempt to have it evolve towards the interests you represent, is one of the basic tenets of diplomacy.

How well are we currently represented at the United Nations?

We have two ambassadors at the United Nations; a highly competent professional, Mr. Kakha Imnadze, is our permanent representative in New York. Georgia was elected as one of the vice presidents of the General Assembly during the previous session and ambassador Imnadze did an excellent job chairing sessions of the Assembly. He is highly respected within the diplomatic corps and by the leadership of the UN Secretariat. In Geneva, another highly competent professional, ambassador Mr. Shalva Tsiskarashvili, did an excellent job in putting the issue of Abkhazia and Samachablo on the agenda of the UN Human Rights Council, which means that the violations of human rights that take place in these territories will no longer go unseen. There are reports of many human rights abuses, but no UN staff are allowed into either territory. Georgia was elected to the Human Rights Council for a two-year membership term and Georgia’s permanent representative is a member of the bureau of the Council and one of its vice presidents. Thus, Georgia is well-positioned in the United Nations and has excellent diplomats representing it in these key United Nations duty stations.

DIPLOMAT 11

Diplomatic Discourse

ძალზე მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს ყოველთვის ჰყავდეს მაღალი რანგის მოხელე გაეროს სამდივნოში, რომელიც ხედავს „დიდ სურათს“ და საქართველოს ადგილს მასში. თუმცა, „ჩართულობის“ მრავალი ფორმა არსებობს, თუ გაქვს ინტერესი და შენ ქვეყანაზე ფიქრობ. ერთ-ერთი პროექტი, რომლის განხორციელება ძალიან მნიშვნელოვანი იქნებოდა საქართველოსთვის არის ჟენევის გაეროს შტაბ-ბინის ტერიტორიაზე განლაგებული ერთერთი ვილის რეკონსტრუქცია. ამ ვილას დაერქმეოდა „საქართველოს სახლი“ და იქნებოდა მოლაპარაკებებისა და მედიაციის ცენტრი. ამითი ჩვენი ქვეყანა აჩვენებდა თავის მნიშვნელობას და ხაზს გაუსვამდა ქვეყნის კონსტრუქციულ როლს საერთაშორისო არენაზე. ეს ყველაფერი ხუთი მილიონი დოლარის ფარგლებში უნდა დაჯდეს. სამწუხაროდ, სადღაც ჩვენს სახელმწიფო სტრუქტურებში არის დაბრკოლებები. თავად რატომ არ ჩაერთეთ ქართულ პოლიტიკაში და რა არის ის მთავარი მიზეზი რაც საქართველოს წინსვლაში უშლის ხელს? რთულია ამ კითვაზე პასუხი. მე თვითონ არც მიცდია ქართულ პოლიტიკურ ცხოვრებაში ჩართვა, თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს რომ საქართველოზე არ ვფიქრობ. რაც შეეხება საქართველოს წინსვლას, ჩვენ არ უნდა დავივიწყოთ საიდან მოვდივართ, რა სირთულეები გამოვიარეთ და სადამდე მოვედით. მე რომ მეკითხებიან როგორი არის მდგომარეობა საქართველოში, ვეუბნები რომ როგორც ყველა ქვეყანას მასაც აქვს პრობლემები, მაგრამ მთელი ამ პრობლემების მიუხედავად, საქართველო არის ერთადერთი ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკა, ბალტიისპირეთის გარდა, რომელშიც არის დემოკრატია, არასრული, ახალგაზრდა, ხმაურიანი, ჩოჩქოლიანი, ბევრის მხრივ დაულაგებელი, მაგრამ მაინც დემოკრატია. ეს უდიდესი მიღწევაა. ეს პროცესი უნდა გაგრძელდეს და არ მოისპოს და აუცილებლად მივაღწევთ უკეთეს შედეგს. ამავე დროს, მე ძალიან მაწუხებს პოლიტიკური კულტურის ის დაბალი დონე, რომელიც ვლინდება არა მარტო ხმამაღალ და არაკორექტულ დებატებში, არამედ „პოლიტიკური გუნდის“ მენტალიტეტში. სანამ ეს მენტალიტეტი რეალურად არ ჩანაცვლდება ქვეყანაზე და არა საკუთარი „გუნდის“კეთილდღეობაზე ზრუნვით, მანამდე დიდი, ხარისხობრივი პროგრესი ნაკლებად მოსალოდნელია. ამას პოლიტიკურის გარდა, ეკონომიკური მხარეც აქვს. სანამ იქნება პირობები, რომელშიც ქართული წარმოება იბეგრება უფრო მაღალი თანხით, ვიდრე ანალოგიური იმპორტი, ეკონომიკის სერიოზულ განვითარებას ნუ ველოდებით. არაფერია თავიდან გამოსაგონი, კლასიკური ფორმულაა დასანერგი: სახელმწიფომ მოსახლეობას („გუნდის“ მიუხედავად!) უნდა შეუქმნას ეკონომიური, ფინანსური, სოციალური და იურიდიული პირობები რომ იგი მოკეთდეს, გამდიდრდეს და სამართლიანად და ეფექტურად დაიბეგროს. ერთი ციცქნა ქვეყანა ვართ, შვეიცარიისხელა, სილამაზით ბევრად უფრო ლამაზი და მრავალფეროვანი, თავის სუბტროპიკებით და რვა ათასწლიანი ისტორიით. რაზე დადგა საქმე, ამ ტერიტორიის მოვლაზე და იმაზე, რომ ვიფიქროთ როგორც ერთი გუნდი და არა სხვადასხვა გუნდები?! 2012 წლის არჩევნებმა ნათლად დაანახა ხალხს, რომ „ძალა ერთობაშია“. ეს არასოდეს უნდა დავივიწყოთ.

12 DIPLOMAT

How engaged are you in the UN-Georgia relations context?

As an international civil servant, I am not allowed to be directly involved in the work of my country, or government with the UN. Nevertheless, in 2008, I was the UN point person, working with the classical French diplomat, ambassador Pierre Morel, in organizing the first session of the so-called Geneva Discussions, which remain as the only formal channel on the issue of Georgia’s breakaway territories, although, clearly, the sensitivity of these discussions is no longer the same as at the outset. In general terms, it is important for Georgia to have at all times a high-ranking international official in the Secretariat who can see ‘the big picture’ and Georgia’s place in it.

‘Engagement’ can take different forms as long as one has the interests of one’s country at heart. Let me tell you about one of the projects, the implementation of which would be very important for Georgia. The proposed project focuses on the refurbishment of one of the villas located on the grounds of the United Nations Office at Geneva. Once redone, this villa would be called ‘Georgian House for Peace and Mediation.’ Through this, our country could highlight its weight and underscore its constructive role in the international arena. The cost of this project is in the vicinity of USD 5 million.

Unfortunately, the proposal has become stuck somewhere within the Georgian government bureaucracy.

Why aren’t you in Georgian politics and what is the main obstacle for Georgia’s forward movement?

It is a difficult question to answer. I, myself, have never attempted to engage in the Georgian political scene. However, it does not follow that I do not think about Georgia.

As to Georgia’s forward movement, we should always remember from whence we came, what difficulties we overcame on that road and how far we have come. I am often asked about the situation in Georgia and my reply to this question is that like every other country, Georgia has its problems. But all these problems notwithstanding, Georgia is the only one of the former Soviet republics, the Baltics aside, which is a democracy. An imperfect, immature, noisy, impolite, unsettled in many ways, but a democracy. This is an incredibly important achievement, which should never be reversed and can bring us much better results if continued.

I am at the same time deeply concerned by the very low level of political culture, which manifests itself not only in rude and loud debates, but also in the dominance of the ‘political team’ mentality.

Until such time, as this mentality is superseded by caring for the interests of the entire nation, as opposed to those of your ‘team’, real, meaningful progress is unlikely to occur. This phenomenon has an economic dimension as well. As long as conditions exist which impose excise taxes on local producers, higher than those imposed on importers of similar products, no serious economic progress should be expected. There is no wheel to reinvent here, the formula is a classic and well-tried one: the government needs to create economic, financial, social and legal conditions for entrepreneurs (regardless of which ‘team’ they belong to!), so that the people can get back on their feet, grow richer and be subject to a fair, but thorough tax collection system.

We are one tiny country, the size of Switzerland, even prettier and more multifaceted than Switzerland, with its own subtropical regions and at least eight millennia of history. What is it that stumps us in managing this patch of land, the inability to think in terms of ‘one team?!’ The 2012 elections amply demonstrated that with unity comes power. We should never forget this.

დავით ჩიკვაიძე და რიჩარდ ნიქსონი | 1992 წ.

DAVID CHIKVAIDZE WITH RICHARD NIXON | 1992 DIPLOMAT 13

Diplomatic Discourse

თურქეთის ელჩი რეფერენდუმის კრიტიკას პასუხობს Turkish Ambassador responds to referendum criticism ნათია გამყრელიძე natia gamkrelidze 6 აპრილს თურქმა ხალხმა რეფერენდუმის შედეგად მხარი დაუჭირა 18 საკონსტიტუციო ცვლილებას, რომლის მიხედვით საპარლამენტო მმართველობა იცვლება საპრეზიდენტო სისტემით. ამ ქმედებამ კრიტიკა და ეჭვები აღძრა მრავალ საერთაშორისო დამკვირვებელსა და სუბიექტში, გარდა საქართველოსა და აზერბაიჯანისა, რომელთა მთავრობებმაც მიულოცეს თურქეთს რეფერენდუმის შედეგები. ჩვენ შევხვდით თურქეთის ელჩს საქართველოში - მის აღმატებულება ზექი ლევენთ გუმრუქჩუს იმის გამოსარკვევად არსებობს თუ არა თურქეთში დიქტატურის ჩამოყალიბების რეალური საფრთხე.

1

ამონარიდები ინტერვიუდან: როგორც თურქი ხალხის, ასევე საერთაშორისო წარმომადგენლობებზე დაყრდნობით შესაძლოა ითქვას, რომ 2017 წლის 16 აპრილის რეფერენდუმის შედეგს არ ჰქონია საყოველთაო მოწონება. ხალხის ნაწილი, განსაკუთრებით კი საერთაშორისო წარმომადგენლობები, ფიქრობენ, რომ ეს შედეგები ქვეყანას დიქტატურამდე მიიყვანენ. რით უპასუხებთ ამ ეჭვს? შეგიძლიათ თურქეთის მთავრობის პოზიციის გაჟღერება?

14 DIPLOMAT

n April 16, the Turkish nation approved 18 proposed amendments to the Turkish Constitution as a result of a referendum and replaced the country’s parliamentary democracy with a presidential system. This raised doubts and criticisms among many international observers and bodies, except from her neighbors Georgia and Azerbaijan, whose governments congratulated Turkey on the referendum results.

We sat together with H.E. the Turkish Ambassador to Georgia, Zeki Levent Gumrukcu to find out if there is any real concern about Turkey gradually sliding into dictatorship.

O

Excerpts: The result of the referendum on April 16, 2017, based on the reaction of the Turkish population, as well as the international community, was not welcomed by all. Part of the people, especially from the international community, believes that these results may lead towards a dictatorial system in Turkey. How would you answer this and can you state the position of the Turkish government?

First of all, we have to understand that the referendum was about moving from a parliamentary system to presidential system. And I am sure you will agree with me that both presidential and parliamentary

Diplomatic Discourse

პირველ რიგში, ჩვენ უნდა გავიაზროთ, რომ რეფერენდუმი შეეხებოდა ქვეყნის წყობის შეცვლას საპარლამენტოდან საპრეზიდენტოზე. მჯერა, დამეთანხმებით, რომ ორივე სისტემა - საპარლამენტოც და საპრეზიდენტოც - თანაბრად დემოკრატიული მეთოდებია მართვისათვის. დემოკრატიული ქვეყნების სიაში მრავალია ერთი ან მეორე მმართველობის ფორმით და მმართველობის ტიპი არ გარდაქმნის ამ ქვეყნებს მეტად თუ ნაკლებად დემოკრატიულად. ასე რომ, ვერანაირად ვერ დავეთანხმები იმ კრიტიკას, რომ ამ რეფერენდუმით თურქეთი ან დემოკრატიას შორდება, ან დიქტატურას უბრუნდება. თითოეული დემოკრატიის ნამდვილი ღირებულება მმართველობის ფორმაში კი არ არის, არამედ - ისეთი ძირეული პარამეტრების ქონასა თუ არ ქონაში, როგორიცაა: ძალთა გადანაწილება, თავისუფალი და მიუკერძოებელი არჩევნები, ადამიანის უფლებების პატივისცემა, პასუხისმგებლობა და ა.შ. და ამ გაგებით თურქეთი სრულიად დემოკრატიული ქვეყანაა, რომელიც ესწრაფვის დემოკრატიული სტანდარტების მეტ განვითარებას მისივე ხალხის სასიკეთოდ. რა შეიცვალა ამ რეფერენდუმით? როგორც აღვნიშნე, მთავარი ცვლილება საპარლამენტოდან საპრეზიდენტო მართვაზე გადასვლაა, მაგრამ ეს ცვლილება ძალაში მხოლოდ 2019 წელს შევა, როდესაც შემდგომი საპარლამენტო და საპრეზიდენტო არჩევნები ჩატარდება. ამ დრომდე, ჩვენ ისევ საპარლამენტო სისტემით ვიმართებით და ამ პერიოდს კი გამოვიყენებთ ჰარმონიზაციის კანონებზე მუშაობისათვის - რომ კანონმდებლობის რამდენიმე ნაწილი მოვიყვანოთ ახალ კონსტიტუციასთან თანხმობაში. ახალი კონსტიტუცია აბათილებს პრემიერ-მინისტრის პოზიციას და აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაურად პრეზიდენტს ადგენს, რომელიც არჩევნების გზით იქნება არჩეული მაქსიმუმ ორჯერ 5-წლიანი ვადით. რა საკვირველია, ჩვენ ისევ შევინარჩუნებთ ძალთა გადანაწილებას დამოუკიდებელ მიუკერძოებელ სასამართლო სისტემასა და პარლამენტს შორის, რომელსაც მინდობილი აქვს კანონ შემოქმედებისა და გადახედვის ექსკლუზიური ფუნქცია. ფაქტიურად, ახალი სისტემის გადახედვისას აღმოაჩენთ, რომ პარლამენტის როლი რიგ - მაგალითად იმპიჩმენტის საკითხებში გაძლიერებულია, ვინაიდან პარლამენტს შეეძლება პრეზიდენტის იმპიჩმენტი ნებისმიერი დანაშაულის შემთხვევაში, მაშინ როდესაც, მოქმედი კანონმდებლობის მიხედვით პარლამენტს პრეზიდენტის იმპიჩმენტი მხოლოდ ღალატის შემთხვევაში შეუძლია. მეტიც, მიუხედავად იმისა, რომ პრეზიდენტს აქვს უფლება აწარმოოს საპრეზიდენტო ბრძანებულებები მთავრობის ყოველდღიური აქტივობების განსაკარგავად, ვერც ერთი ასეთი ბრძანებულება ვერ აღემატება ან შეეწინააღმდეგება პარლამენტის მიერ დადგენილ კანონებს.

systems are equally democratic ways of governance. In the democratic community of nations, there are many countries ruled by either system and the type of the system alone does not make them more or less democratic.

So, I can by no means agree with those critiques who claim that, with this referendum, Turkey is either drifting away from democracy or turning into a dictatorship. The real measure of any democracy is not the type of governing system but the absence or presence of some of the basic parameters such as separation of powers, rule of law, free and fair elections, respect for human rights, accountability etc. And, in this regard, Turkey is a fully democratic country committed to even further raise the standards of its democracy for the benefit of its own people.

So what has changed with the referendum?

As I said, the main change is the move from parliamentary to presidential system. But that will come into force only in 2019 when we have the next parliamentary and presidential elections. Until then, we will still be governed by parliamentary system and will utilize this period to work on the harmonization laws in order to bring several pieces of legislation in line with the new Constitution.

However, subject to this timetable, the new Constitution in essence abolishes the position of Prime Minister and makes the President the head of the executive branch, who will be elected by popular vote for a maximum of two 5-year terms. And of course, we will still continue to have a full separation of powers with an independent, impartial judiciary and a parliament entrusted with an exclusive law-making and oversight functions.

In fact, when you look at the new system, in certain areas such as the impeachment of the President, for instance, the oversight role of the parliament is even strengthened, since the Parliament can now impeach the President for any crime, while in the present system this can be done only for the crime of treason. Moreover, although the President is authorized to issue Presidential Decrees to run the day-to-day conduct of the government, no such decree can be above or in violation with the laws adopted by the Parliament.

რა ტიპის ცვლილებებს გამოიწვევს რეფერენდუმის შედეგები საგარეო პოლიტიკის მიმართულებით?

What kind of changes will the result of the referendum create in terms of Turkey’s policies at the international arena?

არანაირს. რეფერენდუმი შეეხება თურქეთის შითა მმართველობის სისტემას და არაფერს ცვლის საგარეო ურთიერთობებში. ამგვარად, თურქეთი გააგრძელებს დიდი ხნის ჩამოყალიბებული საგარეო პოლიტიკას, რომელიც მიმართულია მშვიდობის, უსაფრთხოების, სტაბილურობის და განვითარების დამყარებაზე რეგიონში და მის მიღმა. ჩვენ ასევე ვუერთ-

Not at all. The referendum is about the system of governance in Turkey and has nothing to do with our international relations. Thus, Turkey will continue to pursue its long-established foreign policy aiming at generation of peace, security, stability and prosperity in its own region and beyond. We will also continue to honor all our international commitments and obligations.

DIPLOMAT 15

Diplomatic Discourse

გულებთ ჩვენს ყველა საერთაშორისო ვალდებულებასა და მოვალეობას. ამ მხრივ, უნდა გვახსოვდეს, რომ თურქეთი არაა ახლად დაფუძნებული სახელმწიფო, რომელსაც შეუძლია საკუთარი ძირეული პოლიტიკური კურსის ერთ ღამეში შეცვლა. ჩვენი საგარეო პოლიტიკა დამყარებულია მრავალ ფაქტორზე, მათ შორის: ისტორია, გეოგრაფია, ჩვენი ხალხის ღირებულებები და ჩვენს მიერ შექმნილი ხედვები - არც ერთი ამათგანი არ შეცვლილა რეფერენდუმით. ასე რომ, თქვენ კვლავაც იხილავთ თურქეთს, რომელიც აქტიურად იღწვის სასიკეთო ცვლილებებისათვის საკუთარი მიწის დიდ მასშტაბებზე დიალოგის, თანამშრომლობის და კეთილ მეზობლური ურთიერთობების საშუალებით. მეორეს მხრივ, თუ ახლახანს მიღებული საკონსტიტუციო ცვლილებები გზას გაგვიხსნის დემოკრატიული მართვის უკეთესი, უფრო სწრაფი და მეტად ეფექტური სისტემისაკენ, ეს გვაქცევს უფრო ძლიერ აქტორად მსოფლიო არენაზე. ამით საერთაშორისო მშვიდობისა და უსაფრთხოების განვითარების საქმეში მეტი პოზიტიური წვლილის შეტანის საშუალება მოგვეცემა ყველა ჩვენი მოკავშირის, პარტნიორის და მეგობრის სასიკეთოდ - მათ შორის საქართველოსი.

Therefore, in all the areas and issues NATO is dealing with, including the fight against terrorism, Turkey will continue to make vitally important contributions to the Alliance. In fact, just by looking at Syria, one can easily see the indispensable role played by Turkey in the fight against terrorist organizations such as DEASH and PKK. Same is valid for Afghanistan where Turkey is a major troop contributor for the NATO-led operations.

In this regard, one has to keep in mind that Turkey is not a newly-emerged country which can change its basic policies overnight. Our foreign policy, for instance, is based on a number of factors including our history, geography, values of our people and the vision we set for ourselves, none of which has changed with the referendum. So you will continue to see a Turkey which actively endeavors to make a positive difference in its wide geography through dialogue, cooperation and good-neighborly relations.

On the other hand, if these Constitutional amendments which have just been approved at the referendum leads to a better, faster and more effective system of democratic governance, of course this will make Turkey a stronger actor in the international arena, allowing us to make even more positive contributions for the advancement of the international peace and security to the benefit of all our allies, partners and friends, including Georgia.

As the developments in Turkey are of such a serious nature and its position has been worsened in NATO especially after the coup attempt of last year, what should the international community expect vis-à-vis NATO-Turkey relations and whether there can be some changes in that front?

The coup attempt of last year was certainly a traumatic event for all of us. But fortunately, it has been foiled in less than 24 hours and as such it did not have any impact on the overall capability of our armed forces or the quality of Turkish democracy. In fact, with the identification and removal of the terrorist elements from our army and other state institutions, we now feel much stronger to fulfill our obligations to our own people as well as to our international allies and partners.

It is against this backdrop that I can easily say that there has been no change in Turkey’s relations with NATO. Turkey continues to be an integral and vital part of the North Atlantic

16 DIPLOMAT

Diplomatic Discourse

ყოველი მიმართულებით, რომლითაც ნატო მუშაობს - მათ შორის ტერორიზმი - თურქეთი განაგრძობს სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი როლის შესრულებას ალიანსისათვის. ფაქტიურად, სირიაზე თვალის შევლებაც კმარა, რომ აღმოაჩინოთ თურქეთის შეუცვლელი როლი ტერორისტული ორგანიზაცების - დაეშისა (DAESH) და ბასრას მშრომელთა პარტიის (PKK) - წინააღმდეგ გაწეულ ბრძოლაში. ვინაიდან თურქეთში სერიოზული ცვლილებებია და მისი მდგომარეობა ნატოში გაუარესდა განსაკუთრებით შარშანდელი სამხედრო გადატრიალების მცდელობის შემდეგ, რას უნდა მოელოდეს მსოფლიო ნატო-თურქეთის ურთიერთობებისგან და მოსალოდნელია თუ არა ცვლილებები ამ მიმართულებით? გადატრიალების მცდელობა შარშან ნამდვილად იყო შოკის მომგვრელი ყველა ჩვენგანისათვის. მაგრამ საბედნიეროდ, 24 საათზე ნაკლებ დროში იქნა აღკვეთილი და როგორც ასეთი, მას არ ჰქონია რაიმე ზეგავლენა ჩვენი შეიარაღებული ძალების სრულ შესაძლებლობებზე ანდა დემოკრატიის ხარისხზე. ფაქტიურად, ჩვენს არმიაში და სხვა ინსტიტუტებში ტერორისტული ელემენტების აღმოჩენითა და განადგურებით გაცილებით ძლიერნი ვართ ჩვენი ხალხისა და საერთაშორისო მოკავშირეების წინაშე აღებული ვალდებულებების შესასრულებლად. სწორედ ამ მოსაზრებას ვეწინააღმდეგები იმის თქმით, რომ თურქეთსა და ნატოს ურთიერთობებში არაფერი შეცვლილა. თურქეთი რჩება ჩრდილო-ატლანტიკური ალიანსის სასიცოცხლო და სრულუფლებიან წევრად და ეს ასე იქნება იმ დრომდე, სანამ ნატო არსებობს. მეტიც, თურქეთის შემოგარენში - შავი ზღვიდან ცენტრალურ აღმოსავლეთამდე - უსაფრთოების სიტუაციის სწრაფად განვითარებისათვის ჩვენი პოლიტიკური და სამხედრო ჯგუფები ჩვენს გეო-სტრატეგიულ მდებარეობასთან ერთად ხდება კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი დასაყრდენი ნატოსათვის. შესაბამისად, ყოველი მიმართულებით, რომლითაც ნატო მუშაობს - მათ შორის ტერორიზმი - თურქეთი განაგრძობს სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი როლის შესრულებას ალიანსისათვის. ფაქტიურად, სირიაზე თვალის შევლებაც კმარა, რომ აღმოაჩინოთ თურქეთის შეუცვლელი როლი ტერორისტული ორგანიზაცების - დაეშისა (DAESH) და ბასრას მშრომელთა პარტიის (PKK) - წინააღმდეგ გაწეულ ბრძოლაში. იგივეს თქმა შეიძლება ავღანეთზე, სადაც თურქეთის მეომრები მასშტაბურად არიან ჩართულნი ნატოს მიერ წარმოებულ ოპერაციებში. როგორ წარმოგიდგენიათ თურქეთის საპრეზიდენტო მმართველობის პერსპექტივა, რა ეფექტს მოახდენს ევრო-კავშირის წევრობის პროცესზე? პირველ რიგში, მინდა ხაზი გავუსვა, რომ ჩვენ ისევ ვიღვწვით ევრო-კავშირის წევრობისათვის. საგარეო საქმეთა მინისტრმა სულ ახლა ხანს დაწერა სტატია ფრანგული გაზეთისათვის, სადაც ამბობს, რომ ევრო-კავშირის წევრობა რჩება თურქეთის სტრატეგიულ მიზნად. ასე რომ, საპარლამენტოდან საპრეზიდენტო მმართველობაზე გადასვლა არ ცვლის ჩვენს მისწრაფებას. მიუხედავად ამისა, ამ მიზნის მიღწევა, არ არის მხოლოდ

alliance and this will not change as long as NATO continues to exist.

Furthermore, given the fast evolving security situation in the regions surrounding Turkey, from Black Sea to the Middle East, our political and military aggregates together with our geo-strategic location becomes an even more valuable asset for NATO. Therefore, in all the areas and issues NATO is dealing with, including the fight against terrorism, Turkey will continue to make vitally important contributions to the Alliance. In fact, just by looking at Syria, one can easily see the indispensable role played by Turkey in the fight against terrorist organizations such as DEASH and PKK. Same is valid for Afghanistan where Turkey is a major troop contributor for the NATO-led operations.

How do you think the prospect of Turkey’s presidential governance system will affect Turkey’s EU membership process?

First of all, I have to underline that we are still committed to becoming a member of the EU. In fact, my Foreign Minister has just written an article for a French newspaper reiterating that EU membership continues to be a strategic objective for Turkey. So, the change from parliamentary to presidential system has no impact on our commitment.

However, achievement of this objective does not solely depend on Turkey. We are ready to fulfill all the membership criteria and do whatever is expected of a candidate country. But, first and foremost, the EU should allow this process to work in a meaningful way. When the accession talks are almost blocked due to the political stance of certain member countries and no new negotiation chapter is opened for a long period of time, how can you make progress in this direction or how can you criticize Turkey for not being committed enough to a process which is not allowed to function.

So in Turkey we have a clear mind about EU membership. We want it. In fact, it has always been Turkey knocking on the doors of the EU and asking to be given a level playing ground like the other candidate countries. But whether the EU is ready to engage Turkey in a way that will honor their commitments and pave the way for a meaningful membership process is yet to be seen. When the EU is ready to embark upon that road, Turkey is more than ready and willing to make it a success for both sides.

And if you ask me whether I am optimistic in this regard, I truly am. Because Turkey’s membership to the EU is a classic win-win case where both sides are going to benefit. In other words, we are

DIPLOMAT 17

Diplomatic Discourse

თურქეთზე დამოკიდებული. ჩვენ მზადა ვართ შევასრულოთ ყველა კრიტერიუმი წევრობისათვის და გავაკეთოთ ყველაფერი, რასაც კი მოელიან კანდიდატი ქვეყნისაგან. მაგრამ პირველ რიგში ევრო-კავშირმა უნდა მისცეს ამ პროცესს მნიშვნელობა. როდესაც საუბრები წინსვლაზე თითქმის იბლოკება კონკრეტული წევრი ქვეყნების პოლიტიკური მოსაზრებების გამო და არანაირი მოლაპარაკებები აღარ იმართება დიდი ხნის განმავლობაში, როგორ შეიძლება ამ მიმართულებით პროგრესზე საუბარი ანდა როგორ შეიძლება თურქეთის კრიტიკა, თითქოს ის არასაკმარისად შრომობს იმ პროცესში, რომელსაც არ აძლევენ უფლებას იმომქმედოს. ასე რომ, თურქეთში ჩვენ ნათლად გამოვხატავთ წევრობის სურვილს. ჩვენ გვინდა ეს. ფაქტიურად, ყოველთვის თურქეთი იყო, ის ვინც აკაკუნებდა ევროპის კარზე თხოვნით - ჰქონოდათ იმავე დონეზე მუშაობის უფლება, რა დონეზეც მუშაობენ სხვა კანდიდატი ქვეყნები. მაგრამ ჯერ კიდევ გაურკვეველია, არის თუ არა თავად ევროკავშირი მზად შედეგის მომცემი თანამშრომლობისაკენ გზის გასაკვალად და თურქეთის პროცესებში ისე ჩასართავად, რომ ეს ღირსეული პასუხი იყოს ამ უკანასკნელის ძალისხმევაზე. როდესაც ევროკავშირი მზად იქნება ამ გზის გასავლელად, თურქეთი მზაობაზე მეტს იზამს ორივე მხარის წარმატებისათვის. თუ მკითხავთ, ვარ თუ არა ოპტიმისტი ამ მიმართულებით, დიახ, მე ნამდვილად ოპტიმისტურად ვუყურებ მომავალს. იმიტომ, რომ თურქეთის წევრობა ევროკავშირში კლასიკური მომგებიანი პროექტი იქნება, რომელიც ორივე მხარეს არგებს. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენ ორივე ერთი და იმავე გამოწვევებისა და შესაძლებლობების წინაშე ვდგავართ. ნათელია, რომ ერთად დგომით გავძლიერდებით, ხოლო მარტოობაში - დავსუსტდებით. შესაბამისად, დარწმუნებული ვარ, რომ დღის მიწურულს საერთო აღქმა იმარჯვებს და შევძლებთ ისტორიულად და სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი პროცესის დაწყებას, რომლის მიზანიც ნაყოფიერებაა. და ბოლოს, წევრობით ან წევრობის გარეშე, თურქეთი ყველაფერს გააკეთებს იმისათვის, რომ განავითაროს დემოკრატიის ხარისხი. იმიტომ, რომ პირველ რიგში, საკუთარი ხალხის წინაშე გვაქვს ვალდებულება, რომელმაც მსხვერპლი გაიღო გასულ წელს გადატრიალების მცდელობისას, როდესაც იცადვდა დემოკრატიას ტერორისტებისაგან. თურქეთის რესპუბლიკის დამაარსებლის მუსტაფა ქემალ ათათურქის სიტყვებით - „ჩვენი შრომა მათთვის ისაა, რომ განვავითაროთ თურქეთი თანამედროვე ცივილიზაციების დონეზე და ამას ვერ შევაყოვნებთ“ და ბოლოს, იმის გათვალისწინებით, რომ თურქეთი საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორია და ჩვენი ქვეყანა მიესალმება რეფერენდუმის შედეგებს, რა აქტივობებსა და ცვლილებებს უნდა მოველოდეთ თურქეთ-საქართველოს ურთიერთობებში? როგორც ზემოთ ვახსენე, არაფერი შეიცვლება თურქეთსაქართველოს ურთიერთობებში რეფერენდუმის შემდეგ. საქართველო ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორია და ჩვენი ურთიერთობები დარჩება ამ ფუნდამენტური რეალობით გამოკვეთილი. როგორც ასეთი, ჩვენ გავაგრძელებთ ყველა შესაძლებლობის გამოყენებას ჩვენი ორმხრივი ურთიერთობის და რეგიონალური თანამშრომლობის დასახვეწად. ჩვენ ისევ ვაგრძელებთ საქართველოს ტერიტორიული ერთიანობისა და ევტო-ატლანტიკური ინტეგრაციის პოლიტიკის (ასევე ნატოს წევრობის) მხარდაჭერას.

18 DIPLOMAT

both faced with the same challenges and opportunities, and it is obvious that we will be stronger together and weaker if not.

Therefore, I am confident that at the end of the day common sense will prevail and we will be able to take this historically and strategically important process forward to fruition.

Finally, with or without membership, Turkey will do everything to raise the standards of its democracy. Because, first and foremost, we owe it to our own people who made the ultimate sacrifice last year during the coup attempt while protecting our democracy against terrorists. In the words of the founder of Turkish Republic Mustafa Kemal Atatürk, our commitment to them is to bring Turkey to the level of contemporary civilizations and we will not relent in that.

Finally, given that Turkey is a strategic partner for Georgia and our country welcomes the results of the referendum, what activities and changes should we expect in Turkey-Georgia relations?

As I alluded before, nothing will change in Turkey-Georgia relations after the referendum. Georgia is a strategic partner and our relations will continue to be shaped by this fundamental reality.

Diplomatic Discourse

რაც შეეხება, მომავალში დაგეგმილ ღონისძიებებს, წელს ჩვენ ვზეიმობთ თურქეთსა და საქართველოს შორის დიპლომატიური ურთიერთობის დამყარების 25-ე იუბილეს. ჩვენ ძალიან გვეამაყება ის შედეგები, რომელთაც საუკუნის მეოთხედში მივაღწიეთ. ასე რომ, მთელი წლის განმავლობაში ჩვენ გამოვიყენებთ ყველა შესაძლებლობას, რომ ვაჩვენოთ 25 წლიანი პარტნიორობის სამაგალითო შედეგები. ეს შედეგები ასევე მოწმობაა იმისა, თუ რას მივაღწევთ შემდგომ 25 წელიწადში. ამ მხრივ მოხარული ვარ გაცნობოთ, რომ მაისში ჩატარდება რიგით მეორე „თურქეთ-საქართველოს მაღალი დონის სტრატეგიული თანამშრომლობის შეხვედრა“ თბილისში. შეხვედრას, რომელსაც გაუძღვება ორი ქვეყნის პრემიერ-მინისტრი და დაესწრება რამდენიმე მინისტრი, თავად იქნება შესანიშნავი საშუალება წარსული მიღწევების შესაფასებლად და კიდევ უფრო ამბიციური ხედვის შესაქმნელად მომავლისათვის. და ეს ხედვა მიმართულია მთლიანად ორმხრივი ურთიერთობის განვითარებისაკენ, რომელიც მოიცავს: რეგიონული თანამშრომლობის გაღრმავებას, ჩვენს ხალხთა შორის მეტი კავშირების გაბმას და ჩვენს რეგიონში და მის მიღმა საერთაშორისო მშვიდობისა და უსაფრთხოების დაცვაში წვლილის შეტანა.

As such, we will continue to do everything possible to further advance our bilateral relations and regional cooperation. We will also continue to strongly support Georgia’s territorial integrity and Euro-Atlantic integration policy, including membership to NATO. As to the possible activities ahead of us, this year we are celebrating the 25th anniversary of the establishment of diplomatic relations between Turkey and Georgia. We are so proud of how much we have achieved in this quarter of a century in all areas.

So, throughout the year, we will use every opportunity to mark the exemplary accomplishments of this 25 years of strategic partnership, which is also a testament to what we can and shall achieve in the next 25 years.

In this regard, I am pleased to share with you that in May we will be holding the second meeting of the Turkey-Georgia High Level Strategic Cooperation Council in Tbilisi. The meeting to be co-chaired by two Prime Ministers and attended by several Ministers will in itself be an excellent opportunity to take stock of our past achievements and lay down even a more ambitious vision for the future. And this vision is all about further enhancing bilateral relations, deepening regional cooperation, promoting even closer ties between our peoples and contributing to international peace and security in our region and beyond.

DIPLOMAT 19

Occupied Territories

ოკუპაციის მახინჯი სახე THE UGLY FACE OF THE OCCUPATION ნინო მახაური

nino makhauri

ასულ თვეში საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე განვითარებული მოვლენები კვლავ მოექცა საერთაშორისო მედიის ყურადღების ცენტრში. ცხინვალის რეგიონისა და აფხაზეთის არაღიარებული რესპუბლიკების მთავრობების მიერ განხორციელებულ ანტისამართლებრივ ქმედებებს ტრადიციულად, ადეკვატური შეფასება მისცა როგორც ოფიციალურმა თბილისმა ასევე საერთაშორისო თანამეგობრობამ და დაგმო მომხდარი, თუმცა შექმნილი პრობლემების პრაქტიკული გადაწყვეტა კვლავ ვერ მოხერხდა. უპირველეს ყოვლისა, უნდა აღინიშნოს ის ფაქტი, რომ ოკუპირებულ ზონაში მცხოვრებმა ქართველებმა, გასული რვა წლის მსგავსად, კვლავ ვერ შეძლეს აღდგომის დღესასწაულის სათანადოდ აღნიშვნა, რადგან ვერც ამ ჯერზე მოხერხდა ჰუმანიტარული კორიდორის შექმნა და ამ გზით საქართველოს მოქალაქეებისათვის საფლავების მონახულების უზრუნველყოფა. აღდგომის მეორე დღეს მავთულხლართების გადაღმა დარჩენილ საფლავებთან მისვლის მცდელობა ოკუპანტების მხრიდან მათი დაკავებით დასრულდა. დაკავებულების - გორის მუნიციპალიტეტის სოფელ ჯარიაშენის მცხოვრებლების - ლევან ბოლოთაშვილის, გიორგი ბაბუნაშვილისა და რევაზ სრესელის გათავისუფლება მხოლოდ ადმინისტრაციული ჯარიმის გადახდის შემდეგ მოხერხდა. სახელმწიფო მინისტრმა შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში ქეთევან ციხელაშვილმა ამ დაკავებას „ოკუპაციის მახინჯი სახე“ უწოდა. ოკუპაციის მახინჯი სახე გამოვლინდა ოსური დელეგაციის ხელმძღვანელის განცხადებაშიც, რომლის მიხედვით ქართველებს მოსავლის აღების უფლებას აღარ მისცემენ, რადგან მისი თქმით, საქართველოს მოქალაქეები ოსურ ტერიტორიაზე მიწებს უკანონოდ ამუშავებენ.

გ

20 DIPLOMAT

he recent developments in the occupied territories of Georgia last month have once again come to the attention of international media. The official Tbilisi and the international community have condemned the illegal activities carried out by the governments of the unrecognized Tskhinvali region and the unrecognized republic of Abkhazia, but still, no practical solution of the existing problems could be achieved.

First of all, it should be noted that Georgians residing in the occupied zone have not been able to celebrate the Easter holiday and this has been a trend that has continued for the past eight years, because they could not create a humanitarian corridor at this time and thus cannot ensure the safe visit of the graves for Georgian citizens.

On the second day of Easter, those who attempted to get to the graves behind the barbed wire fences were detained by the occupants. The release of the detainees - residents of the village of Jariasheni of Gori municipality - Levan Bolotashvili, Giorgi Babunashvili and Revaz Sreseli was only successful after they had been made to pay administrative penalty. State Minister for Reconciliation and Civic Equality, Ketevan Tsikhelashvili called the detention "an ugly face of occupation".

The ugly face of the occupation was revealed in the statement of the head of the Ossetian delegation who pointed out that Georgians will not be allowed to harvest, as he says, Georgian

T

Occupied Territories

კიდევ უფრო შემაშფოთებელი კი აპრილის დასაწყისში ცხინვალის რეგიონში გამართული ე.წ. საპრეზიდენტო არჩევნები და ე.წ. რეფერენდუმია არაღიარებული რესპუბლიკისათვის სახელწოდება „ალანიის“ მინიჭების თაობაზე. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო მომხდარს შემდეგი განცხადებით გამოეხმაურა: "საერთაშორისო სამართლის თანახმად, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ნებისმიერი არჩევნები და რეფერენდუმი არის უკანონო და არ წარმოშობს რაიმე სამართლებრივ შედეგს. საოკუპაციო ძალის პროვოკაციული ქმედება უხეშად არღვევს საქართველოს სუვერენიტეტს და ტერიტორიულ მთლიანობას და წარმოადგენს ეთნიკური წმენდის, სამხედრო ინტერვენციის და ოკუპაციის ლეგიტიმაციის მორიგ მცდელობას.“ განცხადება ასევე, ხაზს უსვამს რეალური საფრთხის შემცველ გარემოებებს: „ე. წ. რეფერენდუმი მიზნად ისახავს ანექსიისთვის საფუძველის მომზადებას. ეს განზრახვა დასტურდება ე. წ. შეთანხმებითაც, რომელიც ცხინვალის რეგიონის სამხედრო დაჯგუფებების რუსეთის შეიარაღებული ძალების შემადგენლობაში გაერთიანებას ითვალისწინებს.“ - ვკითხულობთ საგარეო უწყების მიერ გავრცელებულ განცხადებაში. ოფიციალური თბილისი, ასევე, სამართლიანად მიუთითებს რუსეთის ფაქტორზე მიმდინარე მოვლენებში და საერთაშორისო თანამეგობრობას სთხოვს მხარდაჭერას: „რუსეთი მიზანმიმართულად აფერხებს სამშვიდობო ძალისხმევას, მათ შორის ჟენევის საერთაშორისო მოლაპარაკებების ფარგლებში და ხელს უშლის საოკუპაციო ხაზებით გაყოფილ საზოგადოებებს შორის ნდობის აღდგენას. საგარეო საქმეთა სამინისტრო მიმართავს საერთაშორისო თანამეგობრობას, სათანადო შეფასება მისცეს უკანონოდ მიმდინარე ე. წ. არჩევნებს და რეფერენდუმს და მოუწოდებს რუსეთს, პატივი სცეს საერთაშორისო სამართლის ფუნდამენტურ პრინციპებს და გაიყვანოს სამხედრო შენაერთები საქართველოს ტერიტორიიდან", - ნათქვამია უწყების განცხადებაში. ცხინვალის რეგიონის ტერიტორიაზე ჩატარებულ ე.წ. საპრეზიდენტო არჩევნებში ყოფილი ე.წ. პრეზიდენტის ლეონიდ თიბილოვისა და ყოფილი ე.წ. პარლამენტის თავმჯდომარეს ანატოლი ბიბილოვის დაპირისპირება ამ უკანასკნელის გამარჯვებით დასრულდა: მან ხმათა 50 % ზე მეტი მოაგროვა. ეს შედეგი იმით არის საინტერესო, რომ დამარცხებული კანდიდატი - თიბილოვი კრემლის აშკარა ფავორიტი იყო. აღსანიშნავია, რომ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე რუსეთის მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატებმა (მაგ. რაულ ხაჯიმბამ 2004 წელს, სერგეი შამბამ 2011 წელს) ადრეც განიცადეს მარცხი. მოცემული მდგომარეობა ცხადყოფს იმას, რომ მოსახლეობაში არსებობს ანტირუსული განწყობა და მათი უმრავლესობა სულაც არ იზიარებს ე.წ. რესპუბლიკების პოლიტიკური მომავლის მოსკოვისეულ ხედვას. რეგიონში დიდია გავლენა იმ ძალების, რომლებიც ე.წ. რესპუბლიკის სუვერენიტეტის იდეის ერთგულები არიან და არ სურთ მისი რუსეთის შემადგენელ ნაწილად ქცევა. ამ მიმართულებით ბიბილოვის პოლიტიკას მოუწევს გაუმკლავდეს მოსალოდნელ გამოწვევებს, რადგან ე.წ. პარლამენტის ყოფილი თავმჯდომარე ყოველთვის დიდი მხარდამჭერი იყო რუსეთთან ინტეგრაციის და აღნიშნული საკითხი მისი საარჩევნო პროგრამის პრიორიტეტადაც კი განიხილებოდა. გამარჯვების შემდეგ Sputnik Южная Осетия-სთან ჩაწერილ ინტერვიუში ახლადარჩეული ე.წ. პრეზიდენტი ამბობს, რომ აპირებს ინტეგრაციის საკითხი კრემლთან განხილოს თუმცა, აცხადებს იმასაც, რომ ამ საკითხზე ოსური საზოგადოების აზრი გაყოფილია. აქედან გამომდინარე, ჯერ უცნობია, რა ნაბიჯებს გადადგამს ამ მიმართულებით ბიბილოვი, ან მოიპოვებს თუ არა მხარდაჭერას საზოგადოების მხრიდან. ისიც დასაშვებია, რომ ამ ეტაპზე თავად კრემლი გამოვიდეს აღნიშნული ინიციატივის წინააღმდეგ, რათა თავიდან აიცილოს მოსალოდნელი პოლიტიკური გართულებები. „რეფერენდუმის“ შესახებ ე.წ. რესპუბლიკისათვის „ალანიის“ დარქმევის თაობაზე პრემიერ მინისტრმა გიორგი კვირიკაშვილმა საგანგებო განცხადება გაავცელა, რომელშიც ვკითხულობთ, რომ საქართველოს უძველესი რეგიონისთვის რუსეთის სუბიექტის მსგავსი სახელის მინიჭებაზე ე. წ. რეფერენდუმის ჩატარება ანექსიისთვის საფუძვლის მომზადებად განიხილება. ოსური მხარის მიერ შემოთავაზებული ფორმულირებით, რეფერენდუმის მიზანი რესპუბლიკისათვის „ისტორიული სახელის

citizens are illegally cultivating land in Ossetian territory.

Even more alarming is the so-called Presidential elections and Referendum on the name change of the unrecognized republic to Alania.

The Ministry of Foreign Affairs of Georgia responded with the following statement: "According to international law, any elections and referendum on occupied territories is illegal and does not generate any legal consequences. The provocative action of the occupation force grossly violates Georgia's sovereignty and territorial integrity and represents ethnic cleansing ". The statement also emphasizes the real threat to the circumstances: "The so-called referendum aims to prepare the basis for annexation, which is confirmed by the so-called Agreement, which includes Tskhinvali Regional Military Commandments in the Russian Armed Forces. Tbilisi also demands justice for the Russian factor and urges the international community to support:" Russia deliberately impedes peacekeeping efforts, including within the Geneva International Discussions, and hinders the trust already being built between societies from growing. The Ministry of Foreign Affairs will appeal to the international community to give due assessment to the current situation and calls on Russia to respect the fundamental principles of international law and withdraw its military units from the territory of Georgia, "the statement reads.

The so-called Presidential elections in Tskhinvali Region between the former President Leonid Tibilov and former chairperson of the parliament, Anatoly Bibilov, ended with the victory of the latter: he gained more than 50% of votes. This result is interesting as the defeated candidate - Tibilov was an obvious favorite of the Kremlin. It should be noted that in the occupied territories of the Russian- backed candidates (eg., Raul Khajimba, 2004, Sergei Shamba, 2011) had suffered defeat. This indicates that there is an anti-Russian attitude in the population and most of them do not share the so-called “Republics political vision for the future of Moscow.”

The region is greatly influenced by the forces that are described as loyal to the idea of sovereignty of the republic and do not want to become part of Russia.

Bibilov's policy in this direction will have to deal with expected challenges, as the “former chairperson of the Parliament” was always a great supporter of integration with Russia and this issue was considered as the priority of his electoral program.

In the interview with Sputnik Южная Осетия after winning, the newly elected “President” says he intends to discuss the issue of integration with the Kremlin, however, declaring that the opinion of the Ossetian community is divided on this issue.

Therefore, it is not clear what steps will be taken in this direction

by Bibilov, or whether it will gain support from the public. It is also possible that at this stage, the Kremlin will come out against this initiative to avoid possible political complications.

Prime Minister Giorgi Kvirikashvili spread the statement on the so called Referendum on name change to Alania, it says that giving the name for the region similar to the Russian territory is considered to be the basis for annexation.

The Ossetian side proposed to give the "historical name back," to Tskhinvali region, but here we are dealing with historical inaccuracies and fraud, because the area was never called Alania, nor was there any history of national unification. In the historical sources, these people are referred to as "aliens" and nowhere do they demonstrate the existence of the state union.

DIPLOMAT 21

Occupied Territories

დაბრუნება“ იყო, თუმცა აქ საქმე გვაქვს ისტორიულ უზუსტობასთან და სიყალბესთან, რადგან საქართველოს ტერიტორიაზე არასოდეს უარსებია არავითარ ალანიას და არც ოსთა რაიმე სახელმწიფოებრივ გაერთიანებას. ისტორიული წყაროები, რომლებიც საქართველოს ტერიტორიაზე ოსების ჩამოსახლებასა და დასახლებაზე გვაწვდიან ინფორმაციას, ამ ხალხს მოიხსენიებენ „ხიზნებად“ და არსად არ აფიქსირებენ მათ მიერ სახელმწიფოებრივი გაერთიანების შექმნის არსებობას. ცხადია, საქმე გვაქვს ისტორიის გაყალბების მცდელობასთან, რისთვისაც, როგორც ისტორიული გამოცდილება გვკარნახობს, არაერთხელ მიუმართავს რუსეთს ანექსიის მისაღწევად. ხმაურიანი გამოდგა გასულ თვეში აფხაზეთში მომხდარი მოვლენებიც. 18 აპრილს სოხუმს ოფიციალური ვიზიტით ეწვია სერგეი ლავროვი, რომელმაც რუსეთის ე.წ. საელჩოს ახალი შენობის გახსნაში მიიღო მონაწილეობა და შეხვედრა გამართა ე.წ. პრეზიდენტ რაულ ხაჯიმბასთან. მომხდართან დაკავშირებით განცხადებები გაავრცელეს საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლებმა. საქართველოს საგარეო უწყების შეფასებით, „აღნიშნული წარმოადგენს მოსკოვის პროვოკაციული პოლიტიკის გაგრძელებას საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ“, ხოლო საქართვლოს პრეზიდენტის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში ვკითხულობთ, რომ „უცხო ქვეყნის წარმომადგენლის ვიზიტი საქართველოში და საქართველოს ტერიტორიაზე ნებისმიერი წარმომადგენლობის ფუნქციონირება შესაძლებელია მხოლოდ და მხოლოდ საქართველოს ხელისუფლების თანხმობით. სხვა შემთხვევაში ასეთი ქმედება წარმოადგენს როგორც საქართველოს კანონმდებლობის, ასევე საერთაშორისო სამართლის უხეშ დარღვევას. რუსეთის ფედერაციის მცდელობები, საერთაშორისო ურთიერთობების იმიტაციით მოახდინოს საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე საკუთარი ყოფნის ლეგალიზაცია, ეწინააღმდეგება 2008 წლის 12 აგვისტოს შეთანხმებასა და, ასევე, საერთაშორისო სამართლის ძირეულ პრინციპებს“. ლავროვის ვიზიტის დროს კვლავ გაჟღერდა მოსკოვის უცვლელი პოზიცია ძალის გამოუყენებლობის შესახებ იურიდიული ძალის მქონე დოკუმენტის ხელმოწერის აუცილებლობის შესახებ, ოღონდ არა საქართველოსა და რუსეთს, არამედ საქართველოსა და აფხაზეთს შორის. „ე.წ. ჟენევის დისკუსიას შედეგი მოაქვს. ყოველ შემთხვევაში, დარწმუნებულნი ვართ, რომ უახლოეს მომავალში რეალურია ძალის გამოუყენებლობის დოკუმენტის გაფორმება, რაც მნიშვნელოვანი სიგნალი იქნება მთლიანად კავკასიის რეგიონისთვის“ - განაცხადა სერგეი ლავროვმა. მოსკოვი უყურადღებოდ ტოვებს საქართველოს მზადყოფნას სამშვიდობო ხელეკრულების გაფორმებაზე რუსეთის ფედერაციასთან, რადგან თავს არ აღიარებს კონფლიქტის მონაწილედ. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მშვიდობის დამყარების წინაპირობად კრემლი საქართველოს მხრიდან აფხაზეთის ფაქტობრივ აღიარებას მოითხოვს. რუსეთის ამგვარი ქმედებები და განცხადებები არ ჯდება საერთაშორისო სამართლის არც ერთ ნორმაში და წარმოადგენს საქართველოს ღირსების შელახვის მორიგ მცდელობას. ექსპერტების შეფასებით, ლავროვის ვიზიტს შესაძლოა სხვა მიზეზიც ჰქონდეს, კერძოდ, რუსეთის პოზიციების განმტკიცების მცდელობა აფხაზეთის ტერიტორიაზე. შესაძლოა, რუსეთის გავლენა ტერიტორიაზე სულაც არაა ისეთი ძლიერი როგორიც ერთი შეხედვით ჩანს, და ანტირუსულ განწყობასაც ფეხი მყარად აქვს მოკიდებული აფხაზურ მოსახლეობაში. იმდენად, რომ რუსეთის მხრიდან მაღალი რანგის ოფიციალური წარმომადგენლის გამოგზავნა გახდა საჭირო. კვლავ პრობლემატურ საკითხად რჩება 6 აპრილს აფხაზეთ-სამეგრელოს საოკუპაციო ხაზთან დაკავებულ მამა-შვილის - არჩიკო და პაატა როგავების გათავისუფლების საკითხი. 25 აპრილს გალში „ინციდენტების პრევენციისა და მათზე რეაგირების“ შეხვედრაზე გაირკვა მამა შვილის ადგილსამყოფელი: ისინი სოხუმის წინასწარი დაკავების იზოლატორში იმყოფებიან საზღვრის უკანონო გადაკვეთისა და დაკავების დროს წინააღმდეგობის გაწევის ბრალდებით. როგორც ცნობილია, მათ სოხუმის სასამართლომ წინასწარი ორთვიანი პატიმრობა შეუფარდა. პაატა და არჩიკო როგავები ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის სოფელ რიყის მცხოვრებლები არიან.

22 DIPLOMAT

Obviously, we are dealing with the history of attempts, for which, as the historical experience tells us repeatedly referred to Russia's will on annexation.

The events that took place in Abkhazia last month were noisy.

On April 18, Sergey Lavrov visited Sokhumi on an official visit, opened the new building of the Russian Embassy, and held a meeting with President Raul Khajimba. Representatives of the Georgian government thereafter released statements about the incident. The foreign affairs ministry assessed it as Moscow’s provocative policy, the Georgian president said in a statement that "the foreign representation on Georgian territory can only operate with the consent of the government. In other cases, such action is a gross violation of the Georgian legislation and international law. The attempts of the Russian Federation to legalize their own presence on the occupied territories of Georgia by the implication of international relations are contrary to the August 12, 2008 Agreement and the fundamental principles of international law."

During Lavrov's visit, Moscow's unchanged position on the necessity of signing a document on non- use of force was still in place, not between Georgia and Russia but between Georgia and Abkhazia. "The so called Geneva Discussion brought results.

Anyway, we are convinced that in the nearest future there is a sign of non-use of force, which will be an important signal for the Caucasus region, "Sergey Lavrov said. Moscow is unaware of Georgia's readiness to sign the peacekeeping ties with the Russian Federation, as they do not recognize themselves as part of the conflict. In other words, the Kremlin requires the recognition of Abkhazia's factual recognition as a precondition for peace. Such actions and statements of Russia do not fall into any norm of international law and constitute another attempt to damage the dignity of Georgia.

Experts estimate that Lavrov's visit may have other reasons, namely attempts to strengthen Russia's position on the territory of Abkhazia. Perhaps the Russian influence on the territory is not as strong as it seems, and the anti-Russian mood has a strong foot in the Abkhazian population; so much that Russia's senior official representative was required to send.

The issue of dismissal of father-son Archicho and Paata Rogava, who were arrested on April 6 in Abkhazia-Samegrelo occupation line remains a problematic issue. At the meeting

Occupied Territories

ოჯახის წევრების განმარტებით, მამა-შვილი მდინარე ენგურის სანაპიროზე დე ფაქტო რესპუბლიკის მესაზღვრეებმა მაშინ დააკავეს, როცა ისინი ცხენს ეძებდნენ. მორიგი შეხვედრა გალში 31 მაისისთვისაა ჩანიშნული. ტრადიციულად, მკაცრი ვერბალური პროტესტი მოჰყვა ოკუპირებულ ტერიტორიებზე განვითარებულ მოვლენებს საერთაშორისო თანამეგობრობის მხრიდან. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა სპეციალური განცხადება გაავრცელა ცხინვალის რეგიონის „არჩევნებისა“ და „რეფერენდუმის“ შესახებ: „ეს არალეგიტიმური არჩევნები და რეფერენდუმი საქართველოს ტერიტორიაზე იმართება საქართველოს მთავრობის თანხმობის გარეშე. აშშ სრულად უჭერს მხარს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს საერთაშორისოდ აღიარებული საზღვრების ფარგლებში. ჩვენი პოზიცია აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთთან მიმართებაში უცვლელი და ცხადი რჩება: ეს რეგიონები საქართველოს განუყოფელი ნაწილია“, - ნათქვამია შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის განცხადებაში. ნატოს ოფიციალური განცხადება შემდეგია: „ნატო გმობს საქართველოს ოკუპირებულ რეგიონებში ჩატარებულ არალეგიტიმურ არჩევნებსა და რეფერენდუმს. რეგიონისთვის სახელის ან სტატუსის შეცვლის ცალმხრივი ნაბიჯები, საქართველოში სიტუაციის მოგვარებისკენ მიმართულ ძალისხმევას ძირს უთხრის. ნატოს მოკავშირეები საქართველოს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის რეგიონებს დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად არ აღიარებენ და მხარს უჭერენ საქართველოს სუვერენიტეტსა და ტერიტორიულ მთლიანობას საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში“. ევროპის საბჭოს გენერალურმა მდივანმა ტიორბიორნ იაგლანდმა სტრასბურგში 19 აპრილს გამართულ მინისტრთა სხდომაზე წარადგინა მორიგი კონსოლიდირებული ანგარიში „საქართველოში არსებულ კონფლიქტზე“, რომელიც 2016 წლის ოქტომბრიდან 2017 წლის მარტის ჩათვლით პერიოდში მომხდარი მოვლენების ანალიზსა და შეფასებას წარმოადგენს. ანგარიშში ყურადღება გამახვილებულია მოსკოვის მიერ უკანონო ხელშეკრულებების გაფორმებაზე სოხუმსა და ცხინვალთან, საოკუპაციო ხაზზე გადაადგილების თავისუფლების ხელყოფაზე, ადამიანთა უკანონოდ დაკავებასა და მათი ფუნდამენტური უფლებების შელახვაზე, ისტორიული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლების განადგურებასა და ქართული ენის აკრძალვისა და ადგილობრივთა მშობლიური ენის რუსული ენით ჩანაცვლების პრობლემაზე. რუსეთის ფედერაციის მრავალგზის ხსენება ანგარიშში აშკარას ხდის, რომ ის ნამდვილად არის კონფლიქტის მონაწილე ყველაზე დიდი და გავლენიანი სახელმწიფო, და ე.წ. რესპუბლიკების პოლიტიკის უკან კრემლის დესტრუქციული ზრახვები დგას. საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე დავით ზალკალიანი, რომელიც მინისტრთა კომიტეტის სხდომაში მონაწილეობის მისაღებად სტრასბურგში საგანგებოდ ჩავიდა, აცხადებს, რომ საქართველომ სრული მხარდაჭერა მიიღო სხდომის მონაწილე ქვეყნებისაგან. ანგარიშის მნიშვნელობაზე საუბრისას ის ასევე ხაზს უსვამს შემდეგ ნიუანსს: „ეს არის ნეიტრალური და სანდო წყაროს მიერ წარმოდგენილი ანგარიში, რომელიც აღწერს რეალურ სიტუაციას. ამ კონფლიქტებში ჩართული მხარეებისგან დამოუკიდებელი, ოკუპირებულ ტერიტორიებთან მიმართებით კომპეტენტური და ჩამოყალიბებული აზრი არის ეს და ის არის სანდო როგორც საერთაშორისო ორგანიზაციებისთვის, ასევე მედიასაშუალებებისთვის, დიპლომატებისთვის და ნებისმიერი ადამიანისთვის თუ ორგანიზაციისთვის, რომელიც შეიძლება დაინტერესდეს ამ სიტუაციით“. ნათელია, რომ საქართველოს, როგორც ყოველთვის, აქვს საერთაშორისო საზოგადოების მტკიცე და ურყევი მხარდაჭერა, რაც ქვეყნისთვის კონფლიქტების გადაწყვეტის ყველაზე მნიშვნელოვან ბერკეტს წარმოადგენს. ამიტომ ამ მიმართულებით მუშაობის კიდევ უფრო გააქტიურება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია საქართველოს ეროვნული ინტერესებისთვის. გასულ თვეებში ოკუპირებულ ტერიტორიებზე განვითარებული მოვლენები სერიოზული საფრთხის შემცველია საქართველოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული ერთიანობისათვის, ამიტომ ქართულ მხარეს მოცმულ სიტუაციაში დაკვირვებული და გონივრული პოლიტიკის გატარება მართებს.

of the Incident Prevention and Response Mechanism on April 25, the location of the father and son was found: they were in Sukhumi preliminary detention isolator, for illegal crossing of the border. As we know, they were sentenced to two-month pre-trial detention. Paata and Archik Rogavas are residents of the village of Rike in Zugdidi municipality. According to family members, the father and son of the de- facto republic of the Enguri coast were detained when they were looking for a horse.

The next meeting is scheduled for May 31 in Gali.

Traditionally, a strict verbal protest followed the developments in the occupied territories by the international community. The US Department of State has released a special statement about the "elections" and "referendum" of the Tskhinvali region: "This illegitimate election and referendum is held on the territory of Georgia without the consent of the Georgian government. The US fully supports Georgia's territorial integrity and sovereignty within its internationally recognized borders. Our position on Abkhazia and South Ossetia remains unchanged and clear: these regions are an integral part of Georgia, "the statement of the US State Department said.

NATO's official statement reads: "NATO condemns illegitimate elections and referendum in the occupied regions of Georgia. Unilateral steps to change the name or status of the region undermines the efforts to address the situation in Georgia. NATO allies do not recognize Abkhazia and South Ossetia regions as independent states and support Georgia's sovereignty and territorial integrity within the internationally recognized borders."

The Council of Europe Secretary General Thorbjørn Jagland, presented the next consolidated report on "the conflict in Georgia" at the Ministers' meeting on April 19 in Strasbourg, which is an analysis and assessment of events that took place in the period from 2016 to March 2017. The report focuses on Moscow's illegal agreements with Tskhinvali and Sukhumi, the occupation line on freedom of movement of people and illegal detention of their fundamental rights, the historical and cultural heritage of the Georgian language, to prohibit the destruction of the local native language. Russia's repeated mention of the report makes it clear that she is really in conflict with the most influential state, and the so-called Republics policy stands behind the Kremlin's destructive intentions.

Deputy Minister of Foreign Affairs Davit Zalkaliani arrived in Strasbourg to participate in the meeting of the Committee of Ministers, declaring that Georgia has received full support from the participating countries. Speaking of the importance of the report, he also emphasizes the following nuances: "This is a neutral and reliable source report that describes the real situation. It is a competent and well- grounded opinion of independent, occupied territories involved in these conflicts and is reliable for international organizations as well as media outlets, diplomats and any person or organization who may be interested in this situation."

It is clear that Georgia, as always, has a strong and unwavering support from the international community. That is the most important tool for resolving conflicts for the country. Therefore, it is vitally important to work in this direction for Georgian national interests. Recent developments in the occupied territories are a serious threat to Georgia's sovereignty and territorial integrity, and therefore, the Georgian side manages to monitor and take reasonable policy to address the situation.

DIPLOMAT 23

european integration

ვიშეგრადის ოთხეულმა საქართველოს „ევროპულ პერსპექტივას“ მწვანე შუქი აუნთო The Visegrad Four gave the green light to the ‘European Perspective’ of Georgia ნათია გამყრელიძე natia gamkrelidze

3 დღე გავიდა მას შემდეგ რაც საქართველოს მოქალაქეებს შენგენის ზონაში უვიზოდ გადაადგილების საშუალება მიეცათ. ევროპულ ოჯახში დაბრუნების ეს ხელშესახები შედეგი არის ლოგიკური გაგრძელება იმ ხანგრძლივი პოლიტიკური პროცესის და რეფორმათა ჯაჭვისა, რომელიც ჯერ კიდევ 2012 წლის ივნისში იქნა ინიცირებული სავიზო დიალოგის ფორმატში. თუმცაღა, საქართველოს საგარეო პოლიტიკური მისწრაფებები ბევრად უფრო დიდია, ვიდრე თავისუფალი მიმოსვლა ევროპის კონტინენტზე. ვიზალიბერალიზაციის ოფიციალურად ძალაში შესვლის შემდეგ ყველაზე აქტუალურ საკითხს ევროკავშირთან პარტნიორობის შემდეგი ეტაპი წარმოადგენს. ევროპის პოლიტიკურ, ადმინისტრაციულ და სავაჭრო სივრცესთან დაახლოებასთან ერთად, საქართველო ევროკავშირთან უფრო მჭიდრო თანამშრომლობისთვის იბრძვის და აშკარაა, რომ მისი მისწრაფება გაწევრიანების პერსპექტივას უკავშირდება, ხოლო ასოცირების ხელშეკრულება, ისევე, როგორც ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ შეთანხმება (DCFTA), ვიზალიბერალიზაცია, თუ სხვა ინტეგრაციული ინიციატივა აღნიშნული მიზნის განხორციელების საშუალებებია. ასოცირების ხელშეკრულება და ვიზალიბერალიზაცია, რომ არ წარმოადგენს საბოლოო მიზანს ევროკავშირსა და საქართველოს ურთიერთობებში ადასტურებს სხვადასხვა გარემოება. 2017 წლის 29 დეკემბერს საქართველოს უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოს მიერ მიღებულ იქნა რეზოლუცია საგარეო პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებების შესახებ. დოკუმენტში გაცხადებულია, რომ „ასოცირების შეთანხმება არ არის საქართველოსთვის ბოლო ნაბიჯი და საქართველოს საბოლოო მიზანია ევროკავშირში გაწევრიანება, ევროკავშირის ხელშეკრულების 49-ე მუხლის შესაბამისად“. ლისაბონის ხელშეკრულების ეს მუხლი, რომელზე აპელირებაც საქართველოსა და ევროკავშირის საკანონმდებლო დონეზე მიღებულ რეზოლუციებში ხდება, განმარტავს, რომ ნებისმიერ ევროპულ სახელმწიფოს, რომელიც ლისაბონის ხელშეკრულების მე-2 მუხლში ფორმულირებულ ღირებულებებს იზიარებს, როგორიცაა ადამიანის ძირითადი უფლებების პატივისცემა, მათ შორის უმცირესობათა უფლებების დაცვა, კანონის უზენაესობა, თანასწორობა, სამართლიანობა, თავისუფლება და დემოკრატია, შეუძლია განაცხადი გააკეთოს ევროკავშირში გაწევრიანების თაობაზე.

3

24 DIPLOMAT

3 days have passed since Georgian citizens were barred from moving freely within the Schengen zone. This tangible outcome of returning to the European family is a logical continuation of the long-term political process and chain of the reform that was initiated in June 2012 in the form of a visa dialogue.

However, Georgia's foreign political aspirations are much bigger than the free movement on the European continent.

After the Visa liberalization officially entered became binding, the next most important issue became that of the partnership with EU. Together with the closer relation with the European political, administrative and trade sphere, Georgia is fighting for closer cooperation with the EU and it is clear that its aspiration is related to the prospect of membership, and the Association Agreement, as well as a Deep and Comprehensive Free Trade Agreement (DCFTA).

Visa liberalization or any other integrative initiative is the only viable means of implementing this objective.

Association Agreement and Visa liberalization that did not represent the ultimate goal of the EU and Georgian relations confirms the different circumstances. On December 29, 2017, the High Council of Justice adopted a resolution on the main directions of foreign policy. The document states that

3

european integration

მიუხედავად, იმისა, რომ ევროკავშირსა და საქართველოს შორის ასოცირების ხელშეკრულების პრეამბულა „საქართველოს ევროპულ მისწრაფებებსა და ევროპულ არჩევანს“ აღიარებს, ევროკავშირის წარმომადგენლები ასოცირების შეთანხმებაზე მიმდინარე მოლაპარაკებების პროცესში, ცდილობდნენ, რომ საქართველოს ენთუზიაზმი ევროკავშირის წევრობის მიმართ შეეკავებინათ და ხშირად უსვამდნენ ხაზს, რომ საქართველოსთან, მოლდოვასა და უკრაინასთან ხელმოწერილი ასოცირების ხელშეკრულებები არ მოიცავს გაწევრიანების პირობას და ევროპულ პერსპექტივას. ევროპული პერსპექტივა ნიშანდობლივი ცნებაა, გამომდინარე იქიდან, რომ ევროკავშირის მიერ ამ ცნების გამოყენება რომელიმე არაწევრი ქვეყნის მიმართებაში ნიშნავს იმას, რომ ეს უკანასკნელი ევროკავშირში გაწევრიანების გზას დაადგა. ამ საკითხთან მიმართებაში მხედველობაში უნდა მივიღოთ ევროკომისარი დიმიტრის ავრამოპულოსის ვიზიტი, რომელიც 27 თებერვალს საქართველოს ხანმოკლე სიმბოლური ვიზიტით ეწვია, რათა პრემიერ-მინისტრ გიორგი კვირიკაშვილისთვის და პრეზიდენტ გიორგი მარგველაშვილისთვის საქართველოს ვიზალიბერალიზაციაზე ევროკავშირის საბჭოს საბოლოო გადაწყვეტილება მიელოცა. ევროკომისარმა ორმხრივი შეხვედრები გამართა პრემიერ-მინისტრთან და პრეზიდენტთან, რომლიც განმავლობაშიც მიერ მიერ ორჯერ იქნა მოხსენიებული საქართველოს ევროპული პერსპექტივა. „საქართველო პროგრესისა და რეფორმების მაგალითია. სწორედ ეს აწინაურებს მას ევროპისკენ მიმავალ გზაზე, ევროპული პერსპექტივისკენ“აღნიშნა ევროკომისარმა პრემიერთან საუბრისას. ხოლო პრეზიდენტთან საუბრისას ევროკომისარმა ხაზი გაუსვა გარემოებას, რომ ყველა წამოწყების და ქვეყანაში განხორციელებული რეფორმის გათვალისწინებით, ევროპა ძალიან მალე შეიმუშავებს პოზიციას საქართველოს ევროპულ პერსპექტივაზე.

"the Association Agreement is not a final step for Georgia as Georgia's ultimate goal is to join the EU in accordance with Article 49 of the EU Agreement."

This Article of the Treaty of Lisbon, which applies to the adopted resolution on the legislation of the EU and Georgia, explains, that any European state that shares values formulated in Article 2 of the Lisbon Treaty, such as respect for human rights, including the protection of minority rights, rule of law, equality, equity, fairness, freedom and democracy can pursue joining the EU. Despite the fact that the preamble of the Association’s Agreement between the European Union and Georgia recognizes "Georgia's European aspirations and European choice", EU representatives during the process of negotiating the Association’s Agreement, have tried to hinder Georgia's enthusiasm towards EU membership and often emphasize that the Association’s Agreements was signed with Ukraine. Moldova and Ukraine do not include the terms of membership and the European perspective.

The European perspective is a notable concept, since the use of this notion by the EU in regard to any non-member country means that the latter has embarked on a path to joining the EU. In this regard, we should take into consideration the visit of the European Commissioner Dimitri Abramapulo to Georgia on February 27, 2017, the main idea of his visit was to communicate the final decision of the EU Council on Visa Liberalization of Georgia to Prime Minister Giorgi Kvirikashvili and President Giorgi Margvelashvili.

The European Commissioner had held bilateral meetings with the Prime Minister and the President, during the meetings he had twice referred to Georgia’s European perspective. "Georgia is an example of progress and reform.

DIPLOMAT 25

european integration

შემდეგი და უფრო ხეშესახები არგუმენტი ამ საკითხთან დაკავშირებით 2017 წლის 12 აპრილს ქალაქ ვარშავაში „ვიშეგრადის ოთხეულისა“ და „აღმოსავლეთ პარტნიორობის“ ქვეყნების საგარეო საქმეთა მინისტრების მიერ გამართული შეხვედრაა, რომლის მიზანი იყო ევროკავშირსა და ,,აღმოსავლეთ პარტნიორობის'' ქვეყნებს შორის თანამშრომლობის შემდგომი განვითარების პერსპექტივებზე მსჯელობა და ამ პროცესში „ვიშეგრადის ოთხეულის'' ჩართულობა. შეხვედრაზე მიღებულ იქნა ერთობლივი განცხადება. ვიშეგრადის ჯგუფის (V4) საგარეო საქმეთა მინისტრებმა ერთობლივი განცხადებით ოფიციალურად დაუჭირეს მხარი აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნების „ევროპულ პერსპექტივას“. განცხადებაში აღნიშნულია, რომ აღმოსავლეთ პარტნიორობის 2017 წლის ბრიუსელის სამიტის დეკლარაციამ უნდა ასახოს ევროკავშირის პარტნიორი ქვეყნების განსხვავებული მისწრაფებები ევროინტეგრაციის გზაზე და წევრობის ინტერესის მქონე სახელმწიფოებს შესთავაზოს „ევროპული პერსპექტივა“. საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი მიხეილ ჯანელიძე ვიშეგრადის ქვეყნების ერთობლივ განცხადებასთან დაკავშირებით შემდეგ კომენტარს აკეთებს: „ამ დღის წესრიგის შედეგად საქართველო გახდება ევროპული სახელმწიფო, წევრი ქვეყნის სტატუსის გარეშეც. ჩვენი მიზანია ევროკავშირის სრული წევრობა. ყველასათვის ცნობილია, რომ ეს წარმოადგენს საქართველოს მისწრაფებას. რეფორმები და საქართველოს მთავრობის მიერ შემუშავებული ექვს პუნქტიანი გეგმა წარმოადგენს სრული წევრობის გზას. აღნიშნულ პროცესში დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ევროკავშირის მხრიდან პოლიტიკურ გზავნილს - ევროპული პერსპექტივის დაფიქსირებას. ჩვენ განვაგრძობთ მუშაობას ამ მიმართულებით, რათა შევძლოთ ამ პოლიტიკური მისწრაფების განხორციელება“. თუმცა როდესაც საქართველოს ევროკავშირში წევრობაზე ვსაუბრობთ, საინტერესოა რამდენად შეიძლება განვიხილოთ იგი აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებისგან დამოუკიდებლად, რადგან „ვიშეგრადის ოთხეულის'' აქტიური ჩართულობით ევროკავშირსა და „აღმოსავლეთ პარტნიორობის'' ქვეყნებს შორის თანამშრომლობის შემდგომი განვითარების პერსპექტივებზე მსჯელობისას აშკარა ხდება, რომ ვიშეგრადი რეკომენდაციას აძლევს ევროკავშირს, რომ აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნები ევროპისთვის ერთობლიობაში მნიშვნელოვანია და სწორედ ამიტომ საჭიროა ახალი პოლიტიკური ნაბიჯების გადადგმა, რომ პროცესი იყოს შეუქცევადი. ვიშეგრადის ქვეყნები ფიქრობენ, რომ ევროპული პერსპექტივის მინიჭებით, აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამი ქვეყანა საქართველო, უკრაინა და მოლდოვა აქტიურ ჯაჭვს არ გაწყვეტს ევროკავშირთან და უფრო მეტიც, შესაძლოა პოზიტიურად შეიცვალოს იმ აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამი წევრი ქეყნის დამოკიდებულება, რომლებსაც არ სურთ ევროკავშირში გაწევრიანება. რთულია იმის წინასწარ განსაზღვრა, თუ კონკრეტულად რა შედეგით დასრულდება ბრიუსელის შემოდგომის სამიტი და შესთავაზებს თუ არა ევროკავშირი საქართველოს და აღმოსავლეთ პარტნიორობის სხვა ქვეყნებს ევროპულ პერსპექტივას, თუმცაღა ის რომ ამ ცნებამ უკვე გაიჟღერა გვიქმნის იმის საფუძველს, რომ ევროკავშირი გადადგამს ამ ისტორიულ ნაბიჯს და აქტიურად დაიწყება განხილვები საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების თაობაზე.

26 DIPLOMAT

This promotes it on the path to Europe, the European perspective "- said the Commissioner during the conversation with the Prime Minister. While talking with the president, the European Commissioner emphasized that taking into account all the initiatives and reforms implemented in the country, Europe will soon develop its position on Georgia's European perspective.

The next and more tangible argument in this regard is the meeting held in Warsaw on April 12, 2017, by the Ministers of Foreign Affairs of the Visegrad Group (V4) and the Eastern Partnership countries. The idea of this meeting was to discuss about ways of further developing co-operation between the European Union and the Eastern Partnership countries, and to highlight the involvement of the Visegrad Group in this process. The V4 ministerial meeting adopted a joint statement. By the decision of the ministers, the Eastern Partnership Summit declaration, which will be adopted in Brussels in 2017 will reflect support for the European aspirations of the Eastern partnership countries.

Minister of Foreign Affairs of Georgia Mikheil Janelidze commented on the joint statement of the Visegrad states: “As a result of this agenda Georgia will become a European state without the status of a member state. Our goal is the full membership of the EU. Everyone knows that it is Georgia's aspiration. the Georgian Government’s six-point plan designed to bring Georgia closer to the EU. The reforms and the six-point plan developed by the Government of Georgia represents a full membership path. In this process, the political message – and the fix of European perspective from EU is very important. We will continue to work in this direction to make this political aspiration a success”.

But when we talk about Georgia’s membership in the EU, it is interesting to see how it can be achieved independently from the Eastern Partnership countries. But when we speak about Georgia’s EU membership, it is interesting how far we can discuss it independently from the eastern partnership countries, because it is evident that with the active involvement of the Visegrad countries and the EU, the Visegrad recommends to the EU that the Eastern Partnership countries are important for Europe, and that is why it is necessary to take new political steps to make the process irreversible.

V4 thinks that awarding three Eastern Partnership countries Georgia, Ukraine and Moldova with European perspective will not break the activity chain with the EU. Moreover the three countries of the Eastern partnership which do not want to join the EU, may positively change their attitude.

It is hard to predict the exact outcome of the Brussels autumn summit and whether or not the EU will offer Georgia and other Eastern Partnership countries the European perspective, however the assertion has already proved that the EU will take this historic step and actively start discussions about Georgia's accession to the EU.

country development

ინფრასტრუქტურული პროექტების ბუმი

Infrastructural boom

planned in Georgia პრილში ცნობილი გახდა, რომ 2017-2020 წლებში საქართველოში 2 500-მდე ინფრასტრუქტურული პროექტი განხორციელდება. აღნიშნულ საკითხზე ჯერ საქართველოს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრომ გააკეთა პრეზენტაცია, შემდეგ პრემიერ მინისტრმა გიორგი კვირიკაშვილმაც გააკეთა კომენტარი. მთავრობის 4-პუნქტიანი გეგმის ყველაზე მსხვილი კომპონენტის, სივრცითი მოწყობის 2017-2020 წლების სამოქმედო გეგმა გულისხმობს მასშტაბური და შიდასახელმწიფოებრივი მნიშვნელობის პროექტების განხორციელებას, ქვეყნაში არსებული შესაძლებლობების მაქსიმალურად გამოყენებას და სრული დატვირთვით მუშაობას ქვეყნის სწრაფი განვითარებისთვის. ,,განხორციელდება უმნიშვნელოვანესი პროექტები გზების, წყალმომარაგების, ტურისტული ინფრასტრუქტურის, ეკოლოგიური, გარემოს დაცვის და სხვა მიმართულებით. განსაზღვრულია ის მიდგომები, რომლითაც ქვეყნის ყველა მოქალაქე, საქართველოს ნებისმიერ კუთხეში შეძლებს მიიღოს განათლება, დასაქმდეს და თავად დაასაქმოს. სრული დატვირთვით ამუშავებული და განვითარებული ინფრასტრუქტურა მისცემს მოსახლეობას არსებული შესაძლებლობების რეალიზების საშუალებას“-განაცხადა ინფრასტრუქტურის მინისტრმა ზურაბ ალავიძემ.

ა

n April, it became known that in 2017-2020, over 2,500 infrastructural projects will be implemented in Georgia. The Ministry of Regional Development and Infrastructure of Georgia made a presentation on this issue first, then Prime Minister Giorgi Kvirikashvili made a comment.

The 2017-2020 Action Plan for the largest component of the Government's 4-point plan, spatial arrangement, implies the implementation of large-scale and significant projects, the utilization of capacities in the country and full-scale work for the rapid development of the country.

"The most important projects will be implemented in roads, water supply, tourism infrastructure, ecological, environmental protection and other directions. The approaches are determined by which all citizens of the country can be educated and employed in any part of Georgia. The full operational and developed infrastructure will enable the population to realize existing opportunities, "said Zurab Alavidze, Minister of Infrastructure.

According to the Prime Minister's assessment, this is a very important and large-scale program, after which all major services will be available at any point of Georgia.

i

DIPLOMAT 27

country development

პრემიერის შეფასებით, ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი და მასშტაბური პროგრამა, რომლის დასრულების შემდეგ საქართველოს ნებისმიერ წერტილში იქნება ხელმისაწვდომი ყველა ძირითადი სერვისი. მთავრობის მეთაურმა აღნიშნა, რომ ძალიან კარგად იმუშავა რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის მინისტრმა ზურაბ ალავიძემ, მისმა სამინისტრომ და წინამოსამზადებელი სამუშაო უპრეცედენტოდ მოკლე ვადაში დასრულდა. „ვფიქრობ, ეს არის მიმართულება, რომელსაც ექნება ყველაზე ხელშესახები შედეგი იმ თვალსაზრისითაც, რომ, უპირველეს ყოვლისა, დაახლოებით 40 ათასი ახალი სამუშაო ადგილი შეიქმნება. გარდა ამისა, ძალიან სწრაფად და უპრეცედენტოდ მოკლე დროში გარდაიქმნება ინფრასტრუქტურა და ჩვენი ქვეყანა გაცილებით უკეთ შეასრულებს იმ გეოსტრატეგიულ სატრანზიტო ფუნქციას, რომელიც მას გააჩნია", - განაცხადა პრემიერმა. მთავრობის დაპირებისამებრ დაგეგმილია 1000 კილომეტრი გზის მშენებლობა-რეაბილიტაცია, დამატებით ნახევარ მილიონამდე ადამიანი ისარგებლებს 24-საათიანი წყალმომარაგებით, აშენდება შვიდი ახალი, ევროსტანდარტების შესაბამისი რეგიონული ნაგავსაყრელი, რეაბილიტაცია ჩაუტარდება 120- ზე მეტ საზოგადოებრივ-კულტურული დანიშნულების ობიექტს. 2 500-მდე პროექტის განხორციელება პირდაპირ შექმნის 40 000 სამუშაო ადგილს. აღნიშნული პროექტები საქართველოს მთავრობის და საერთაშორისო დონორი ორგანიზაციების ფინანსური მხარდაჭერით ხორციელდება და მათი ჯამური ღირებულება 9 მილიარდ ლარზე მეტია. ჭიათურის საბაგირო გზების რეაბილიტაცია დაწყება - 2017 წლის დასაწყისი დასრულება - 2017 წლის ბოლოს დასრულდება ღირებულება - 40 მლნ. ლარი რევერსიული, გონდოლებიანი საბაგირო გზის მოწოდება უზრუნველყო ფრანგულმა კომპანიამ - „პომაგალსკი“ (Pomagalski). გზის სიგრძე 3428 მეტრია და ამ ხაზებისთვის ახალი, თანამედროვე სტანდარტების შესაბამისი, 8 გონდოლა იქნა შეძენილი. ამ ეტაპზე რეაბილიტაცია უტარდება ერთ ცენტრალურ სადგურს და მისგან გამავალ 3 მიმართულებას: სანატორიუმი (862 მ), ნაგუთი (1081 მ) და ლეჟუბანი (845 მ). მე-4 საბაგიროზე - მუხაძე (640 მეტრი) ამჟამად, მიმდინარეობს სატენდერო პროცედურები. რიკოთის უღელტეხილის 54 კმ - იანი გზის მონაკვეთი პროექტი ითვალისწინებს 90 ხიდისა და 40 მაგისტრალური გვირაბის მშენებლობას. მშენებლობის ვადა - 2 წელი ამ ეტაპზე მიმდინარეობს პროექტირების სამუშაოები. რიკოთის საუღელტეხილო მონაკვეთზე გადაადგილების დრო 40 წუთით შემცირდება. დარიალის გვირაბი ამ ეტაპზე მიმდინარეობს პროექტირების სამუშაოები სამუშაოები მიმდინარე წელს დაიწყება დაფინანსება - საქართველოს მთავრობა ვანის მუზეუმი ღირებულება - 14, 5 მლნ ლარი დონორი - მსოფლიო ბანკი 28 DIPLOMAT

The head of the Government noted that Zurab Alavidze, the Minister of Regional Development and Infrastructure worked very well and his ministry and preparatory work ended in an unprecedented short time.

"I think this is the direction that will have the most tangible results in the sense that, above all, about 40 thousand new jobs will be created. In addition, the rapidly and unprecedentedly short-term infrastructure will be transformed and our country will do much better with the geostrategic transit function it has, "- said the Prime Minister.

Construction of the rehabilitation of the 1000 km road is planned by the government, with additional half a million people will use 24 hour water supply, seven landfills and more than 120 socio-cultural objects will be rehabilitated. Over 2,500 projects will directly create 40,000 jobs.

These projects are implemented with the financial support of the Government of Georgia and international donor organizations and their total value is over 9 billion GEL. Rehabilitation of Chiatura ropeway roads Start - Beginning of 2017 Finish - will be completed by the end of 2017 Cost - 40 million. Gel The reversal, gondola ropeway was provided by the French company "Pomagalski" (Pomagalski). The length of the road is 3428 meters and the new, modern standards for 8 lines have been purchased.

At this stage rehabilitation is carried out at one central station and three directions from it: sanatorium (862 m), nukuti (1081 m) and lejubani (845 m). At the 4th rope Mukhadze (640 meters) presently, tender procedures are ongoing.

Rikoti Pass 54 km section of road The project envisages construction of 90 bridges and 40 main tunnels.

Construction period - 2 years At this stage design works are underway.

The time for traveling to Rikoti Pass section will be reduced by 40 minutes.

Darial tunnel At this stage design works are underway The works will start this year Financing - Government of Georgia Vani Museum Cost - 14, 5 million GEL Donor - World Bank The rehabilitation of the Vani archaeological museum, the territory of the town and the museum is underway in

country development

პროექტის ფარგლებში მიმდინარეობს ვანის არქეოლოგიური მუზეუმის , ნაქალაქარის ტერიტორიის და მუზეუმამდე მისასვლელი გზის რეაბილიტაცია. ასევე, დაგეგმილია მუზეუმის სპეციალური ინვენტარით აღჭურვა. ვანის არქეოლოგიური მუზეუმს 1985 წლის შემდეგ რეაბილიტაცია არ ჩატარებია. პროექტის დასრულების შემდეგ ის საერთაშორისო სტანდარტებს გაუთანაბრდება და რეგიონში ყველაზე გამორჩეული მუზეუმი იქნება. ჯვარის წყალმომარაგების სისტემის რეაბილიტაცია პროექტის დაწყება - 2017 წლის აპრილი ჯვრის წყალმომარაგების სისტემის მშენებლობა 10 000 მაცხოვრებელს 24 საათიანი წყალმომარაგებით უზრუნველყოფს. ზუგდიდის წყალმომარაგების სისტემის რეაბილიტაცია პროექტი დაიწყო -2016 წლის გაზაფხული პროექტი დასრულდება 2018 წლის ბოლოს პროქტის დასრულების შემდეგ 45 000 მაცხოვრებელი 24 საათიანი წყალმომარაგებით იქნება უზრუნველყოფილი. ქუთაისის მყარი ნარჩენების ინტეგრირებული მართვის პროექტი პროექტის საერთო ბიუჯეტი შეადგენს 26 მილიონ ევროს. მათ შორის: ● სესხი - 20 მილიონი ევრო (KfW) ● გრანტი - 2 მილიონი ევრო (ევროკავშირის სამეზობლო საინვესტიციო ფონდი (NIF)) ● ადგილობრივი კონტრიბუცია - 4 მილიონი ევრო ● პროექტის განხორციელების პერიოდი - 2014-2019

the framework of the project. It is planned to equip the museum with special equipment. Vani Archaeological Museum has not been rehabilitated since 1985. After completing the project, it will be equal to international standards and will be the most outstanding museum in the region.

Rehabilitation of Jvari Water Supply System Start of Project - April 2017 The Cross Water Supply System will provide 10 000 inhabitants with 24 hour water supply.

Rehabilitation of Zugdidi water supply system The project was launched in spring -2016 The project will be completed by the end of 2018 After completion of the project 45 000 residents will be provided with 24 hour water supply.

Kutaisi Solid Waste Integrated Management Project The overall budget of the project is 26 million euros. between them: ● Loan - 20 million euros (KfW) ● Grant - 2 million euros (European Neighborhood Investment Fund (NIF)) Local contribution - 4 million euros ● Project implementation period - 2014-2019

პროექტი ითვალისწინებს მყარი ნარჩენების ინტეგრირებული მართვის სისტემის დანერგვას იმერეთისა და რაჭალეჩხუმი ქვემო სვანეთის რეგიონებში. პროექტი მოიცავს იმერეთის რეგიონში ახალი რეგიონული სანიტარული ნაგავსაყრელის მოწყობას და ქუთაისში მოქმედი ძველი ნაგავსაყრელის დახურვას, ნარჩენების მოგროვების, ასევე ქუჩების დასუფთავების სისტემის გაფართოებასა და გაუმჯობესებას, ნარჩენების გადაზიდვის სისტემის დანერგვას და გადამუშავებას დაქვემდებარებული ნარჩენებისთვის სორტირების საწარმოს მოწყობას.

The project envisages the introduction of solid waste management system in Imereti and Racha-Lechkhumi Kvemo Svaneti regions. The project includes the establishment of a new regional sanitary landfill in Imereti region and closing the old landfill in Kutaisi, removing waste, as well as cleaning and improving the cleaning system of the streets, introduction of waste transportation system and arrangement of a sorting enterprise for waste disposal.

ქვემო ქართლის მყარი ნარჩენების პროექტი პროექტის საერთო ბიუჯეტი შეადგენს 11,5 მილიონ ევროს. მათ შორის: ● სესხი -7 მილიონი ევრო (EBRD) ● გრანტი - 3 მილიონი ევრო (SIDA) ● ადგილობრივი კონტრიბუცია - 1,5 მილიონი ევრო ● პროექტის განხორციელების პერიოდი - 2015-2019 ქვემო ქართლის ნარჩენების მართვის პროექტი გულისხმობს მყარი ნარჩენების მართვის გარემოსა და ადამიანის ჯანმრთელობისათვის უსაფრთხო ინტეგრირებული სისტემის განვითარების ხელშეწყობას ქვემო ქართლის რეგიონში. პროექტის მიზანია ქვემო ქართლის ახალი რეგიონული სანიტარული ნაგავსაყრელის მშენებლობა, რომელიც განხორციელდება საკონსულტაციო კომპანია COWI-ს მიერ განხორციელებული ტექნიკურ-ეკონომიკური შეფასების დოკუმენტის საფუძველზე. ახალი ნაგავსაყრელი მოემსახურება ქვემო ქართლის 5 მუნიციპალიტეტს (წალკა, დმანისი, თეთრიწყარო, მარნეული, ბოლნისი) და მოხდება მათი აღჭურვა აუცილებელი ტექნიკური საშუალებებით.

Kvemo Kartli Solid Waste Project The overall budget of the project is 11.5 million euros: ● Loan-7 Million EUR (EBRD) ● Grant - 3 million euro (SIDA) Local contribution - 1,5 million euros ● Project implementation period - 2015-2019 The Kvemo Kartli Waste Management Project implies the development of solid waste management and human health-safe integrated system in Kvemo Kartli region. The project aims to build a new regional sanitary landfill in Kvemo Kartli, based on a technical-economic assessment document implemented by the consulting company COWI. The new landfill will serve 5 municipalities of Kvemo Kartli (Tsalka, Dmanisi, Tetritskaro, Marneuli, Bolnisi) and will be equipped with the necessary technical means.

DIPLOMAT 29

historical narrative

ლევილის ისტორია:

„ძვლებიც კი ჰფიქრობს საქართველოზე“

ლია შიხიაშვილი lia shikhiashvili

The story of Leuville:

“even my bones dream about Georgia” 6 მაისი საქართველოს დამოუკიდებლობის დღეა. ზუსტად 99 წლის წინ საქართველოს ეროვნულმა საბჭომ სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აქტი მიიღო. დამოუკიდებლობამ სულ რაღაც ორი წელი და შვიდი თვე გასტანა.

1921 წლის 25 თებერვალს წითელი არმიის მიერ თბილისის დაკავების შემდეგ ნ. ჟორდანიამ და მისმა მთავრობამ თავი შეაფარეს ჯერ ქუთაისს, ხოლო შემდეგ ბათუმს. იმავე წლის 18 მარტს კი, წავიდნენ საფრანგეთში პოლიტკურ ემიგრაციაში. ამ პერიოდიდან იწყება ლევილის ქართული მამულის ისტორია, რომელიც 2016 წლის 23 სექტემბერს მის კანონიერ მემკვიდრეს, ქართველ ხალხს დაუბრუნდა. საქართველოს მთავრობის მხრიდან ხელი მოაწერა დიასპორის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრმა გელა დუმბაძემ, ხოლო ფრანგული მხარიდან აქტზე ხელმომწერნი საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის (1918-1921) მთავრობის წევრთა ოჯახების წარმომადგენლები არიან. ლევილის მამული პარიზიდან 37 კილომეტრში მდებარეობს და მისი ფართობი 45 000 კვადრატულ მეტრს შეადგენს. მისი შეძენა დევნილობაში მყოფმა საქართველოს მთავრობამ გადაწყვიტა, რომ ეს ყოფილიყო თავშესაფარი ქართველი პოლიტიკური ლტოლვილებისათვის და საქართველოს განთავისუფლების შემდეგ საქართველოს საკუთრებად დარჩენილიყო. საქართველოს მთავრობის ემიგრაციამ, 1922 წლის 24 ივნისს, მამული ნიკოლოზ ჯაყელისა და ბენია ჩხიკვიშვილის სახელზე გააფორმეს. აღნიშნული გადაწყვეტილება და მამულის კერძო საკუთრებად გაფორმება წარმოადგენდა წინდახედულ ნაბიჯს და ასევე, გარანტიას იმისა რომ ლევილის მამული დაცული იქნებოდა გასაბჭოების საფრთხისგან. თუმცა, მას შემდეგ რაც ბენია ჩხიკვიშვილი საქართველოს 1924 წლის აჯანყებაში მონაწილეობის გამო დახვრიტეს, მთავრობა

2

30 DIPLOMAT

ay 26th is the independence day of Georgia. Exactly 99 years ago, the Georgian National Council approved the act of national independence. The independence endured only for 2 years and 7 months. On 25th of February 1921, after occupation of Tbilisi by the red army, N. Jhordania and his government sought shelter in Kutaisi at first, and then in Batumi.

On 18th March, they left for France in a political emigration.

The history of the Georgian country in Leuville begins from that moment which on 23rd September 2016, it was returned to its legal owners – the Georgian nation. In the name of Georgia Gela Dumbadze, – the state minister for Diaspora issues – signed the document. On the French side, representatives of the family of the Georgian Democratic Republic (1918 – 1921) members signed the document.

The Chateau of Leuville is 37 km far from Paris and its area is approximately 45 000 m2. The Georgian government in exile decided to buy this country for political refugees from Georgia. It should be left even as a property of Georgia after its liberation.

On 24th June, 1922 the Emigrated Georgian government registered the country officially on the account of Nikoloz Jakheli and Benia Chkhikvishvili. this decision and registration of the country as a private property was a cautious act, and also guarantees that the country would be safe from becoming part of the soviet country. But, after Benia Chkhikvishvili was executed for participating in the 1924 revolution, Government had to find a

M

historical narrative იძულებული გახდა მოენახა მამულის მმართველობის ახალი სისტემა.

1928 წელს შეიქმნა საქართველოს სხვადასხვა პოლიტიკური პარტიის (სოციალ-დემოკრატთა, ეროვნულ-დემოკრატთა და სოციალისტ- ფედერალისტთა) წარმომადგენლების შვიდწევრიანი კომისია - საქართველოს ეროვნული მთავრობის თავმჯდომარის ნოე ჟორდანიას, საფრანგეთში საქართველოს ელჩის აკაკი ჩხენკელის, საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის ნოე რამიშვილის, საქართველოს დამფუძნებელი კრების თავმჯდომარის მოადგილის, ეროვნულ-დემოკრატის, პროფესორ ექვთიმე თაყაიშვილის, საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის ევგენი გეგეჭკორის, საქართველოს სოციალ- ფედერალისტთა პარტიის ლიდერის სამსონ ფირცხალავას და საქართველოს ფინანსთა მინისტრის კონსტანტინე კანდელაკის შემადგენლობით, რომელთაც 1928 წლის 30 აპრილს, პარიზში დაწერეს ხუთპუნქტიანი ერთობლივი ანდერძი ”ოც და ათი აპრილი ათას ცხრაას ოცდარვა წელი, ქალ. პარიზი. ჩვენ ქვემოთ ამისა ხელის მომწერნი: ნოე ჟორდანია, აკაკი ჩხენკელი, ნოე რამივილი, ექვთიმე თაყაიშვილი, ევგენი გეგეჭკორი, სამსონ ფირცხალავა და კონსტანტინე კანდელაკი - ვაძლევთ ამ ხელწერილს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობას იმაში, რომ მამული, მდებარე სოფ. ლევილში (Leuville s/orge) საფრანგეთში, სენის და უაზის დეპარტამენტში და ცნობილი სახელწოდებით ”Chateau de Leuville” (”ლევილის შატო”), რომელიც შეძენილია საჯარო ვაჭრობაზე 10 თებერვალს, 1927 წ. საზოგადოების ”Foyer Georgoen”-ის (”ქართული კერის”) მიერ, რომლის წევრნი ვართ ჩვენ, ზემოთ აღნიშნულნი პირნი, ნაყიდი არის საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის ფულით და საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის საკუთრებას შეადგენს”. ამ ხელწერილის დადებიდან თითქმის ოცი წლის შემდეგ ქართულ პოლიტიკურ ემიგრაციაში აზრთა სხვადასხვაობა წარმოქმნილა მამულის იურიდიულ მესაკუთრეობაზე თუმცა, იგი კვლავ კერძო საკუთრებად რჩებოდა. მნიშვნელოვანია, რომ 1976 წლის 15 ივნისს შედგა სოფელი ლევილის ქართული მამულის ”სოსიეტესა” და ასოციაციის ადმინისტრაციის შეერთებული სხდომა, რომელზეც ერთხმად კიდევ ერთხელ დადგინდა გადაწყვეტილება, რომ: „1. მიღებული იქნეს ყოველგვარი ზომები, რათა ზემოხსენებულ პირთა ანდერძი შესრულებულ იქნას; 2. ამისათვის გამოინახოს ისეთი იურიდიული ფორმა, რომელიც უზრუნველყოფს მამულზედ ერის უფლებას.“ 1993 წლის ივნისის ბოლოს, იუნესკოში საქართველოს გაწევრიანებასთან დაკავშირებით, პარიზში ჩავიდა საქართველოს სამთავრობო დელეგაცია, რომელმაც იმავე წლის 7 ივლისს დაბა ლევილში ქართული ემიგრაციის წარმომადგენლებთან და ლევილის ქართული მამულის ხელმძღვანელებთან მოლაპარაკების საფუძველზე გააფორმა შეთანხმება - კომუნიკე, რომლის მიხედვითაც მხარეების მიერ დადასტურებულია, რომ „...ლევილის მამული არის ნაყიდი საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის მიერ და ეკუთვნის საქართველოს დამოუკიდებელ რესპუბლიკას. 1958 წელს საზოგადოების კრებამ დაამტკიცა ერთხმად, რომ ლევილის მამული გადაეცემოდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს. ამასთან, უნდა იქნეს გათვალისწინებული შემდეგი პირობები: ქვეყნის პოლიტიკური და ეკონომიური სტაბილიზიცია, სრული დემოკრატიზაცია და ადამიანის უფლებების დაცვა, აგრეთვე, ლევილის მამული უნდა გამოცხადდეს საქართველოს ელჩის საზაფხულო რეზიდენციად... პირველი მხარე იღებს თავის თავზე ვალდებულებას, მიაწოდოს საქართველოს რესპუბლიკას ლევილის მამულის ნასყიდობის და სხვა (მამულის გამგებლობასთან და ფლობასთან დაკავშირებული) დოკუმენტების ფოტოპირები. მეორე მხარე, კისრულობს ვალდებულებას დოკუმენტების პირების ანალიზის მიხედვით აწარმოოს ლევილის მამულის საქართველოსათვის გადაცემის მოსამზადებელი სამუშაოები. საქართველოს რესპუბლიკის კომისია თავს იდებს დააყენოს საკითხი საქართველოს მთავრობისა და ხელისუფლების წინაშე ნოე ჟორდანიას, ნოე რამიშვილის და სხვების სახელების უკვდავყოფის შესახებ” დოკუმენტს ლევილის მამულის გამგეობის სახელით ხელს აწერდნენ აკაკი რამიშვილი და ნათელა ჟორდანია, ხოლო საქართველოს რესპუბლიკის სახელით - კოტე კემულარია, გურამ მუჩაიძე და რეზო ჩხეიძე. აღსანიშნავია ლევილის მამულის საქართველოსათვის გადაცემის სამართლებრივი პროცესების დაწყებაში გურამ შარაძის უდიდე-

new way to govern the country.

In 1928, a 7-member commission was created consisting with the members of different political parties of Georgia (Social-democrats, National-democrats, Social-federalists). Here is the list of the members: Noe Jordania – the chairman of the Georgian National Government, Akaki Chkenkeli – ambassador of Georgia to France, Noe Ramishvili – Minister of internal affairs of Georgia; Prof. Ekvtime Takaishvili – National-democrat and vice-chairman of the Georgian constitutive council; Evgeni Gegetchkori – minister of foreign affairs; Samson Pirtskhalava – leader of Georgian Social- Federalist party; Konstantine Kandelaki – minister of finance. They wrote the last will consisting of 5 points on 30th April 1928.

“Paris, April 30th, 1928 year We the signers of this testament: Noe Jordania, Akaki Chkhenkeli, Noe Ramishvili, Ekvtime Takhaishvili, Evgeni Gegechkhori, Samson Pirtskhalava and Konstantine Kandelaki – give this receipt to the Government of the democratic republic of Georgia to signify that the country situated in Leuville, Department of Seine, France, known as “Chateau de Leuville”, bought at public commerce on 10th February 1927 by Society “Foyer Georgoen” (Georgian hearth) of which members are the persons signified in the beginning of the letter, bought with the money of Georgian Government and is the property of the Georgian government” After approximately 20 years of signing this receipt, the difference between opinions about legal ownership of the country began, but it still kept being a private property. It is important that on 15th June, 1976 united meeting between the “Societe” of Georgian country in Leuville and the administration of association. At this meeting the proclamation was again approved that: “1. Every measure must be taken, for the fulfillment the testament of persons signified ahead; 2. Such a legal form of ownership must be found which ensures the right of nation on the country” At the end of June 1993, governmental representatives of Georgia arrived in Leuville as regards joining Georgia to UNESCO. On 7th of July, the officials of Georgia with the representatives of Georgian emigration and heads of leuville Georgian country wrote an agreement – communiqué, according to which the sides approve that: “Leuville country is bought by the Government of Georgian Democratic Republic and belongs to the Democratic Republic of Georgia. In 1958, the Council of committee approved that the Leuville country should be given to Tbilisi State University.

By the way the following terms must be foreseen: Political and economic stabilization of the Country, full democratization, besides Leuville country must be declared as a summer residence of the ambassador… The First side takes a responsibility for the delivery of the photographic plates containing the documents of deeds of purchase etc. The second side after analyzing the photo plates, takes the responsibility for transacting preparative jobs of transferring the country. The Commission of the Republic of Georgia takes the responsibility for presenting the case before the Government of Georgia to immortalize the names of Noe Jhordania, Noe Ramishvili and others.” Akaki Ramishvili and Natela Jhordania signed the document in the name of Leuville country, Kote Kemularia, Guram Muchaidze and Rezo Chkheidze signed the document as the representatives of the Republic.

It must be noted significantly the immeasurable role of Guram Sharadze in this great job. He worked for the whole month and ensured that the archives kept in Leuville, got in touch with famous members of the Georgian emigration, descendants of persecuted DIPLOMAT 31

historical narrative

სი როლი. მან 1989 წლის შემოდგომაზე ზუსტად ერთი თვე იმუშავა ლევილში დაცულ არქივზე, გაიცნო ქართული ემიგრაციის ცნობილი წარმომადგენლები, დევნილი მთავრობის წევრთა შთამომავლები და დიდი წვლილი შეიტანა 1928 წლის 30 აპრილს დადებული ანდერძის ვადის გაგრძელების პროცედურის ორგანიზებასა და განხორციელებაში. 1996-1997 წლებში გურამ შარაძემ ლევილიდან და ჰარვარდიდან საქართველოში ჩამოიტანა ეროვნული არქივები. თუმცა, მიუხედავად მოლაპარაკებებისა და წინგადადგმული ნაბიჯებისა, საქმე მაინც ადგილიდან არ იძვროდა...

2011 წლის 23 მაისს, ლევილის მამულში მემორანდუმი გაფორმდა საქართველოს სახელმწიფოსა და საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის წევრთა შთამომავლებს შორის. დოკუმენტს საქართველოს მხრიდან ხელი მოაწერა დიასპორის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრმა მირზა (პაპუნა) დავითაიამ, ხოლო საფრანგეთის მხრიდან ლევილის მამულის მმართველმა, ასოციაცია "ქართული კერა" -ს თავმჯდომარემ ირენ ციციშვილმა. საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 13 დეკემბრის N2014 განკარგულებით შეიქმნა "ლევილის "შატოს", მამულისა და ქონების საქართველოსთვის გადმოცემისა და მისი შემდგომი ფუნქციის განმსაზღველი პარიტეტული კომისია", რომელსაც 2014 წლის 5 სექტემბრიდან დიასპორის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრი გელა დუმბაძე ხელმძღვანელობდა. პარიტეტული კომისიის წევრები იყვნენ: ქ-ნი ირენ ციციშვილი - საზოგადოება „ქართული კერა“-ს მმართველი, ქ-ნი ეთერ ფაღავა-დუე - საზოგადოება „ქართული კერა“-ს წარმომადგენელი, ბ-ნი ტიერი ბერიშვილი - საზოგადოება „ქართული კერა“-ს წარმომადგენელი, ბ-ნი გოჩა ჯავახიშვილი - საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი დესპანი საფრანგეთის რესპუბლიკაში. ლევილის მამულის საქართველოსთვის გადმოცემისთვის აუცილებელი და მნიშვნელოვანი სამართლებრივი საკითხების გადასაწყვეტად კომისიის წევრობა ეთხოვა საქართველოს იუსტიციის მინისტრს, ქ-ნ თეა წულუკიანს. პარიტეტული კომისიის სხდომებზე გამართული მოლაპარაკებების შედეგად, ბოლო ერთი წლის განმავლობაში, ფრანგულ მხარესთან შეიქმნა ნდობის მაღალი ხარისხი. ლევილის მამულის დაბრუნების პროცესმა მნიშვნელოვნად წაიწია წინ.

2015 წლის 4 სექტემბერს, საქართველოს პრემიერ–მინისტრის, ბატონ ირაკლი ღარიბაშვილის განკარგულებით, საქართველოს მთავრობის სარეზერვო ფონდიდან დიასპორის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატს გამოეყო 107 200 ევროს ექვივალენტი ლარი. აღნიშნულმა განკარგულებამ სახელმწიფო მინისტრის აპარატს საშუალება მისცა წარმატებული ნაბიჯი გადაედგა მამულის დაბრუნების გზაზე.

2016 წლის 26 მაისს, თბილისში, პირველი რესპუბლიკის სახელობის ბაღში, საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების 98 წლისთავზე და საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის 25 წლისთავზე ხელი მოეწერა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დევნილობაში მყოფი მთავრობის მიერ საფრანგეთში, პარიზთან ახლოს მდებარე დაბა ლევილში შეძენილი ლევილის მამულის და „შატოს“ საქართველოსთვის გადმოცემის წინასწარ

32 DIPLOMAT

government members, and contributed highly to the prolongation of the date of the testament signed on 30th April 1928. Guram Sharadze delivered archives from Leuville and Harvard to Georgia around 1996-1997, despite the agreement and previous steps, the process wasn’t beginning.

On 23rd of May 2011, another memorandum was signed by the Government of Georgia and the descendants members of the government of Georgian’s democratic republic. Mirza (Papuna) Davitaia – the state minister of diaspora issues – and Iren Tsitsishvili the head of Leuville country and the chairman of Association “Foyer Georgoen” signed the document.

According to the 13th December 2012’s order #2014 of the Georgian government, “Joint commission for transferring Chateau de Leuville’s country and property to Georgia and determination of its further usage”. Its chairman after 5th December 2014 was Gela Dumbadze – the state minister of Georgia. The members of the Joint commission includes: “Mrs. Iren Tsitsishvili - chairman of the association “Foyer Georgoen”, Mr. Tieri Berishvili – a representative of the association “Foyer Georgoen”, Mr. Gocha Javakhishvili - Ambassador of Georgia to the Republic of France.

Tea Tsulukiani - the minister of justice was asked to become the member of the commission to solve the important and inevitable juridical questions associated with transferring the country into the property of Georgia. While the meetings of joint commission held, a high degree of trust was formed with the French officials. The process of reverting Leuville country to her previous status advanced seriously.

On 4th September 2014, by the order of Prime-minister Irakli Gharibashvili € 107,200 equivalent in Gel was transferred from reserve funds to apparatus of State minister in the Diaspora issues. The above cited decision helped the apparatus of state minister make the successful steps on the way to retrieving the country back to Georgia.

On the 26th of May 2016 in Tbilisi, at the park of the first Republic, on the 98th anniversary of independence declaration and on the 25th anniversary of restoration of independence, by the exiled government of the Georgian Democratic Republic, a preliminary document was signed for the assigning of the acquired country at the close to Paris’s located borough Leuville and the ‘’chateau’’ to the Georgian republic.

On the 21st day of July, 2016, after the meeting of the Georgian government, the state minister for Diaspora issues Gela Dumbadze asserted that on the Georgian side, they have

historical narrative განზრახულებათა დოკუმენტს.

2016 წლის 21 ივლისს, საქართველოს მთავრობის სხდომის დასრულების შემდეგ დიასპორის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრმა გელა დუმბაძემ განაცხადა, რომ ლევილის მამულის საქართველოსთვის გადმოცემის კომისიის ქართული მხარის მიერ სხდომაზე წარმოდგენილი იქნა ათწლიანი გეგმა, რომლის მიხედვითაც სახელმწიფო თავის ბიუჯეტში გაითვალისწინებს 5 მილიონამდე ევროს, რათა ათი წლის განმავლობაში ლევილის მამულში განხორციელდეს როგორც შატოს, ისე მისი მიმდებარე ტერიტორიის რეკონსტრუქცია-რეაბილიტაცია, მათ შორის იქნება, ალბათ, დამატებითი ახალი ნაგებობებიც.მინისტრის თქმით, აღნიშნული საკითხი ფრანგული მხარის, საქართველოს პირველი რესპუბლიკის მეთაურების ოჯახების წარმომადგენელთა მოთხოვნაა. როგორც გელა დუმბაძემ აღნიშნა, ამ დოკუმენტით ფაქტობრივად დასრულდა ქართული მხარის მიერ აღებული ვალდებულებების შესრულება. თუ ზემოაღნიშნულ ისტორიულ ექსკურსს გადავავლებთ თვალს, დავინახავთ რომ ლევილის მამულის საქართველოსთვის გადმოცემის პროცესში სხვადასხვა დროს მასში უამრავი ადამიანი მონაწილეობდა. მამულის გადმოცემის მიზნით შექმნილმა სპეციალურმა პარიტეტულმა კომისიამ 2014 წლიდან განსაკუთრებით აქტიურად დაიწყო მუშაობა და მამულის სამართლებრივ მემკვიდრეებთან თანამიმდევრული მოლაპარაკებებისა და საქართველოს მთავრობის მხარდაჭერით ეს პროცესი ისტორიული მნიშვნელობის დოკუმენტის ხელმოწერამდე მიიყვანა, რომელიც საფრანგეთის რესპუბლიკაში, ლევილის მამულში საზეიმოდ გაფორმდა. „ლევილის მამულის საქართველოსთვის დაბრუნება არის ყოველგვარი ზეპარტიული მოვლენა. მსურს, თუნდაც პატარა იმპულსი, პატარა ნაპერწკალი მიუვიდეს თითოეულ გულანთებულ ქართველს და პარიზის მახლობლად, 40- მდე კილომეტრში, რამდენიმე ჰექტარი საუკეთესო მიწისა და შატოს დაბრუნება საქართველოსთვის გადაიქცეს დიდ სულიერ ინსპირაციად უფრო დიდი ტერიტორიების მშვიდობიანად და ღირსებით დაბრუნებისა!“ - განაცხადა გელა დუმბაძემ. არაერთი განცხადება გააკეთა საქართველოს იუსტიციის მინისტრმაც. „საქართველოს ელჩი საფრანგეთში სპეციალურად იყო ჩასული კულტურის მინისტრთან ერთად იტალიაში, შეისწავლა „ვილა მედიჩის“ მოქმედების და საქმიანობის პრინციპები და წარმოადგინა როგორც მამულის შემდეგი განვითარების ერთ-ერთი, ძირითადი პოსტულატი, რაც ასევე მნიშვნელოვანია იმის ხაზგასასმელად, რომ ჩვენ სერიოზულად, აკადემიურად ვფიქრობთ მამულის შემდგომ კეთილმოწყობაზე. ეს იქნება ისტორიული ფასეულობების შენარჩუნება, ეს იქნება ქართულ- ფრანგული კულტუროლოგიური კერა და უნიკალური შესაძლებლობა როტაციის პრინციპით მივლინებული უამრავი ახალგაზრდისთვის, რათა შექმნან აკადემიური თემები და ნაშრომები საქართველოს დამოუკიდებელ რესპუბლიკაზე, იმ გმირებზე, რომლებიც განისვენებეენ იქვე, რამდენიმე მეტრში, ლევილის სასაფლაოზე... და, იმედია ამგვარი აქტივობები გახდება გარანტი, რომ მამულის ცხოვრება იქნება მჩქეფარე და მუდამ განახლებადი.“ - განაცხადა თეა წულუკიანმა. დღეს, ლევილის მამულის ცენტრალურ ადგილას დგას 3 სართულიანი შატო (ციხე-სიმაგრე),რომელიც ლუი მეცამეტისდროინდელი სტილით ხასიათდება და გარს აკრავს საუკუნოვანი ცაცხვის ხეივნები და ძველი გალავანი.შატოს გარდა, ქართველთა ამ ხუთჰექტარიან მამულში დგას სხვა კოპწია ნაგებობანი, რომელთა ერთ ნაწილში ქართული სტამბა და წიგნსაცავია, დანარჩენი კი საცხოვრებლად არის გამოყენებული. აღსანიშნავია რომ საქართველოს პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდის დაფინასებითა და მხარდაჭერით სარემონტო სამუშაოები ჩატარდა ლევილის ბიბლიოთეკაში და მოწესრიგდა წიგნების ფონდი. დიახ, ამ შენობაში ცხოვრობდნენ ნოე ჟორდანია, ნოე რამიშვილი, ქაქუცა ჩოლოყაშვილი... ამ მამულში ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა ექვთიმე თაყაიშვილი. ლევილის მამულში ინახებოდა საქართველოდან 1921 წელს გატანილი განძეულობის ნაწილი, მათ შორის ბორჯომის და ლიკანის სასახლეებიდან წაღებული უძველესი სურათები, რომლებიც ამჟამად საქართველოს ხელოვნების მუზეუმშია დაცული. ვინ იცის ამ ხნის განმავლობაში ლევილის მყუდრო სავანეში რამდენმა ქართველმა ლტოლვილმა ჰპოვა თავშესაფარი. რამდენი გმირი განისვენებს ლევილის სასაფლაოზე, სადაც დღესაც ყველა საფლავს თითო მუჭა ქართულ მიწას აყრიან.

presented the ten year long term plan for assigning of the Leuville country to Georgia, accordingly the state will consider about 5 million Euros in order to realize a befitting Leuville country and this includes reconstructing and rehabilitating the Chateau and also its surrounding territories during the ten years, and probably among them there will be new buildings too. According to the minister, the issue is the request belonging to the French side – the families of the commanders of the first Georgian Republic. As Gela dumbadze noted, by this document the obligations carried on by the Georgian side had practically ended.

If we look well at the noted historical exercise, we will notice that many people have been participating in different times for the assigning process of the Leuville to Georgia. The special joint commission created in order for the final assigning process of the country, started actively working from 2014 and following successive negotiations with the juridical successors of the country, and by the support from the Georgian government, this process was of assigning the country was achieved to historical significance, and the document was thereafter ceremonially registered in Leuville, French Republic.

“The reversion of Leuville country is a supreme event that carries no partial meaning. I want that even a little impulse, a little spark could be delivered to each of the Georgian patriots near Paris, returning to a couple of hectare of the best earth and Chateau about 40 kilometres, may be the biggest spiritual inspiration for peaceful and worthy reversion of much bigger territories.’’ – stated Gela Dumbadze.

Other numerous statements were made by the minister of justice: “The Ambassador of Georgia in France arrived in Italy with the minister of culture to study the principles of action and work of Villa Medicchi, and to present postulates for our country’s up growth. It is a very important action to emphasize that we seriously and academically think about the country’s future improvement. It will be preserving of historical value, it will be Georgian-French cultural home and will be a unique possibility for lots of youths in Leuville and provide them with academic articles and works about the Independence of the Republic of Georgia and about those heroes who continues to rest in peace nearby at the cemetery of Leuville. I hope that activities like that will become a guarantee for the revolving lifestyle of the country.” – Tea Tsulukiani stated.

At this time in the center of the Leuville country stands a 3-floor Chateau (fortress) which is characterized based on the style of Luis XIII. The building is surrounded by a lime-tree lane and an old fence. Except that the fortress in this 5-hectare-land of Georgians stand around other numerous cute buildings. In some of them, the Georgian printing-house and book-depository are arranged. Other buildings used to be habited. To note, The library was repaired and book fund was regulated by the support and financing from the Presidential reserve fund.

Yes, Noe Jhordania, Noe Ramishvili, Kakutsa Cholokhashvili were living in this country. Ekvtime Takhaisvili lived and worked in this country. In Leuville, we kept a part of the treasure which was taken away from Georgia in 1921; among them include – the oldest pictures from Borjomi and Likani palaces, which now are saved in the museum of art of Georgia.

Who knows how many Georgians found shelter in the peaceful refuge of Leuville. How many heroes are currently resting at Leuville cemetery where even today, all graves remained covered up with some Georgian earth.

DIPLOMAT 33

Business

წარმატების კიდევ ერთი რეცეპტი: საქმიან ქალთა გაერთიანება გლობალურ ბიზნეს ფორუმს მასპინძლობს

Another recipe for success: The Union of Business Ladies is hosting a global business forum აქმიან ქალთა გაერთიანების“ პრეზიდენტი ეკატერინე მაისურაძე წლებია წარმატებით მოღვაწეობს, როგორც ქართულ ისე საერთაშორისო ბიზნეს სექტორში. მას წვლილი შეაქვს საგანმანათლებლო, სამედიცინო და ტურიზმის სფეროს განვითარებაში, თანადგომას უცხადებს და აძლიერებს ქალთა ორგანიზაციებს. ის არის მაგალითი იმ ქალბატონებისთვისაც, რომელსაც გამოწვევად მიაჩნიათ ოჯახის და ბიზნეს სფეროში ერთობლივი წარმატების მიღწევა.

katerine Maisuradze, president of the "Union of Business Ladies" has been successful over the years, both in the Georgian and international business sectors. Ms. Maisuradze is a potent contributor to many educational, tourism, and women empowerment organizations. She sets a great example for the women, who find it challenging to maintain family and business alongside each other.

საქართველოში არცთუ ისე ხშირია ორგანიზაციები, რომლებიც ქალთა წარმატებაზე ზრუნავენ, თქვენ რატომ გადაწყვიტეთ დაგეარსებინათ „საქმიან ქალთა გაერთიანება’’ UBL-ი?

Organizations that care about women's success are not too common in Georgia, why have you decided to set up a "Business Women's Union" UBL?

UBL-ი 2015 წელს ,,საერთაშორისო ურთიერთობების ცენტრის’’ IRC ჰოლდინგის ბაზაზე დაარსდა. ორგანიზაციის დაფუძნების იდეა მე მეკუთვნოდა, რადგან წლებია თავად ვარ ასეთი საერთაშორისო ორგანიზაციების წევრი საზღვარგარეთ, მაგალითად არაბთა გაერთიანებულ საამიროებში, გერმანიაში, სამხრეთ აფრიკაში, ამერიკის შეერთებულ შტატებში და ა. შ. მინდოდა საქართველოშიც ყოფილიყო მსგავსი დონის და მასშტაბების ორგანიზაცია. ამიტომ გადავწყვიტე, რომ დამეარსებინა საქმიან ქალთა გაერთიანება. ამ წამოწყების გარშემო ბევრი საქმიანი ქალბატონი გაერთიანდა, რომლებიც დღეს UBL-ის წევრები არიან.

Union of Business Ladies (UBL) was established by the International Relations Center (IRC) Ltd in 2015. It was my idea to establish this organization, because for many years I have been a member of such international organizations abroad, for example in the United Arab Emirates, Germany, South Africa, the United States, and so on. I wanted to have a similar level and scale organization in Georgia. That is why I decided to establish Union of Business Ladies. A lot of business women joined this initiative who is members of UBL today.

ს

E

DIPLOMAT 35

Business

თავად რა მოგცათ საქმიან ქალთა გაერთიანებებში გაწევრიანებამ უცხოეთში და რა ანალოგიურ მომსახურებებს სთავაზობს UBL-ი საქართველოში იმ ქალებს ვისაც კარიერული წინსვლა და წარმატება სურს? ეს არის ძალიან კარგი შესაძლებლობა გაეცნო მათ კულტურას, გახდე მათი საზოგადოების ნაწილი და დაამყარო საქმიანი კონაქტები. „საქმიან ქალთა გაერთიანება“ ყველანაირად ხელს უწყობს ქალბატონებს წარმატების მიღწევაში. ამისთვის სხვადასხვა ხერხს ვიყენებთ ჩვენი წევრების საჭიროებიდან გამომდინარე: კონსულტაციებს, ტრენინგებს, ვუთმობთ შეხვედრების ოთახს უფასოდ და ა. შ.

UBL-ი არაერთი ინოვაციური წამოწყების ავტორია, თქვენს რომელ მომსახურებებს გამოყოფდით? ყოველთვის ვცდილობთ, რომ ჩვენი უპირატესობები დავხვეწოთ, მეტად მრავალფეროვანი გავხადოთ. ამიტომ ჩვენთან ხშირად შეხვდებით ქართულ სივრცეში სრულიად ინოვაციურ წამოწყებებს: UBL-ის წევრი ქალბატონები სარგებლობენ პერსონალური ტურ-მენეჯერის მომსახურებით - მათთვის საქმის გამარტივებაზე ზრუნავს პერსონალური ,,UBL დამხმარე’’, რაც გულისხმობს დროის და თანხის დაზოგვას შემდეგ მომსახურებებზე: მოგზაურობა, დაზღვევა, სასტუმროს, რესტორნის, კონცერტის ბილეთის, ტრანსფერის დაჯავშნა და ა.შ. მათთვის როგორც UBL-ის წევრებისთვის ეს მომსახურება უფასოა. ყველაზე მეტად კი ჩვენს წევრებს სანდოობა ხიბლავთ, იმიტომ რომ პირადად იცნობენ ,,UBL დამხმარეს’’ და ენდობიან მათ.

UBL-ის წევრებისთვის ხშირად ეწყობა კლუბური შეხვედრები, თბილისში და ქალაქ გარეთ. ესეთი ტიპის შეხვედრებზე ძირითადად გავცემთ და ვიღებთ საჭირო რჩევებს ჩვენი საქმიანობის შესახებ. ჩემს გამოცდილებაზე დაყრდნობით შემიძლია ვთქვა, რომ მსგავსი ტიპის შეხვედრები

36 DIPLOMAT

What was the benefit you derived from the Union of Business Ladies abroad and what similar services does UBL offers to these women in Georgia who want to develop their careers and success?

This is a good opportunity to get acquainted with their culture, become part of their society and to develop an outstanding network for successful entrepreneurs. UBL is an outstanding platform and opportunity to share experience and guidance to choose right way to achieve success in business. We use different methods for it depending on the needs of our members. Masterclasses, consultations and Training etc.

UBL is the author of many innovative initiatives, which one is the most special for you?

We always try to improve our advantages and to make it more diversified. That is why you will often find us with completely innovative initiatives alien to the Georgian space: any member of the UBL can use a Personal travel assistant for free. The Personal Travel assistant is responsible to make arrangements in favor of local and international members based on their personal requirements which include – Planning, vacations and tours, making reservations, booking air tickets, Travel Insurance, arranging transport, setting the excursions etc.

Club meetings are often held in Tbilisi and outside the city for

Business

არაფორმალურ გარემოში ყოველთვის ძალიან ეფექტურია. ასევე ისინი სრულიად უსასყიდლოდ სარგებლობენ სივრცით შეხვედრებისთვის ასე, რომ ხშირად ვმასპინძლობთ პრეზენტაციებსა და საინტერესო საღამოებს. UBL-ის გუნდი ამისთვის ყოველთვის მზადაა. დაბოლოს, რადგან საქმიანი ქალი მუდმივად უნდა ზრუნავდეს თვითგანვითარებაზე, ჩვენთან გაწევრიანების შემთხვევაში ისინი ისარგებლებენ სპეციალური ფასდაკლებით ჩვენს პარტნიორ ტრენინგ-ცენტრებში. ფორუმის მხარდამჭერია ბრიტანულ-ქართული სავაჭრო პალატა და მადლობა მის დირექტორს მაკო აბაშიძეს აღსანიშნავია, რომ 15 მაისამდე UBL-ში გაწევრიანება უფასოა, რა კრიტერიუმებს უნდა აკმაყოფილებდნენ წევრობის მსურველი ქალბატონები?

15 მაისამდე სრულიად უფასოდ UBL-ში გაწევრიანება შეუძლია ყველა საქმიან ქალბატონს. ამ გზით ჩვენ გვინდა ვანახოთ ჩვენი შესაძლებლობები მათ ვისაც ჯერ არ ჰქონია შეხება ჩვენს ორგანიზაციასთან.

UBL-ის ეგიდით 15 სექტემბერს გაიმართება გლობალური ბიზნეს ფორუმი ქალთა წარმატების თემაზე, რომელიც ძალიან მასშტაბური ღონისძიება იქნება, რა იგეგმება ღონისძიების ფარგლებში? ფორუმი იქნება მართლაც გლობალური და მასში მთელი მსოფლიოდან 250-300 საქმიანი ადამიანი მიიღებს მონაწილეობას, რაც უნიკალური შესაძლებლობაა ბიზნეს წრის გასაფართოებლად. აღნიშნული ღონისძიების მიზანია საქმიან ქალთა ხელშეწყობა და მათი კავშირების გაძლიერება საქართველოსა და მის ფარგლებს გარეთ, ასევე საქართველოს, როგორც ახალი ბიზნეს მიმართულების აღმოჩენა. რაც შეეხება ფორუმის თემატიკას, რამდენიმე საკითხს განვიხილავთ: როგორიცაა ბიზნესი და ინვესტირების შესაძლებლობები საქართველოში, ქვეყნის ეკონომიკის გაძლიერება და ქალის როლი, რატომ არის მნიშვნელოვანი ქალთა თანამონაწილეობა ბიზნეს სექტორში, ქალბატონები ბიზნესში და მათი პასუხი 21-ე საუკუნის გამოწვევებზე. სპიკერები კი იქნებიან როგორც საქართველოდან, ისე საფრანგეთიდან, დიდი ბრიტანეთიდან და ამერიკის შეერთებული შტატებიდან. ჩვენი აზრით ეს საუკეთესო საშუალებაა საერთაშორისო გამოცდილების გასაზიარებლად. ვის შეუძლია ფორუმში მონაწილეობა და რა პროცედურების გავლაა ამისთვის საჭირო? პირველ რიგში არ მინდა ვინმე შეცდომაში შევიდეს და ხაზგასმით აღვნიშნავ, რომ დასწრება ყველა მსურველს შეუძლია. რამდენჯერმე მივიღეთ შეკითხვები, მაგალოთად შეეძლოთ თუ არა დასწრება მამაკაცებს. რა თქმა უნდა, ფორუმი ტარდება ყველა საქმიანი ადამიანისთვის.

members of UBL. At such meetings, basically, we receive and give advice about our activities. Based on my experience I can say that such meetings in an informal atmosphere are always very effective. Also, they are completely free of charge so that people can enjoy the space for meeting. We often host presentations and interesting evenings. The UBL team is always ready for it.

Finally, since the business woman is constantly positioned for self-development, when they join us, they will use special discounts in our partner training centers. The forum is supported by the British-Georgian Chamber of Commerce and thanks to its Director Mako Abashidze It is noteworthy that before the 15th of May UBL membership is free, what criteria do women meet to be eligible?

All business women can join UBL for free until May 15. In this way, we want to show our ability to those who have not yet got in touch our organization.

The Global Business Forum organized by UBL will be held on September 15 on the topic of women's success, which will be a large-scale event, what is planned to happen within the event?

The forum will be truly global and about 250-300 people from around the world will participate, which is a unique opportunity to expand the business circle.

The aim of this event is to promote business women and enhance their ties in Georgia and abroad, as well as discover Georgia as a new business direction.

As for the topic of the forum, we will discuss a number of issues such as business and investment opportunities in Georgia, strengthening the country's economy and the role of women,

why women participation is important in business sector, women in business, and their response to the challenges of the 21st century.

DIPLOMAT 37

Business

Speakers will be from Georgia, as well as from France, Great Britain and the United States.

We think this is the best way to share international experiences.

Who can participate in the forum and what procedures are required for it?

ამისთვის საჭიროა ღონისძიებაზე რეგისტრაცია ჩვენი ვებ-გვერდის ubl.ge მეშვეობით, სადაც ფორუმზე დეტალური ინფორმაციაა განთავსებული. აქვე ვიტყვი იმასაც, რომ 15 მაისამდე ფორუმზე რეგისტრაციის შემთხვევაში მონაწილეები საკმაოდ დიდ ფასდაკლებას იღებენ . დასწრება შეუძლია ყველა ბიზნეს სფეროს წარმომადგენელს ვისთვისაც ეს თემატიკა საინტერესოა. ქართულ რეალობაში ისიც სიახლეა, რასაც ჩვენ ვთავაზობთ დამსწრეებს, ეს არის ფაქტობრივად განახევრებული ღირებულება მათთვის ვისაც სურს ფორუმს მეუღლესთან ან შვილთან ერთად დაესწროს. რამდენ ხანს გრძელდება გლობალური ბიზნეს ფორუმი?

First of all, I do not want anyone to be misled and to emphasize that there are some prerequisites to fulfill before attending. Several times, we have been asked questions, whether men could participate or not. Of course, the forum is for all business people. For this purpose registration is required through our website ubl. ge, where the forum is provided with detailed information.

I would like to say that in case of registering before May 15, participants receive a very large discount. Attendance is possible for all business spheres to whom this topic is interesting.

What's new in Georgian reality is what we offer to attendees, this is actually 50 percent discount for those who want to attend the forum with their spouse or children.

How long does the Global Business Forum last?

ფორუმი 15 სექტემბერს დაიწყება და მთელი დღე გასტანს. დღის ბოლოს კი დაგეგმილია გალა ვახშამი. ღონისძიება საკმაოდ მაღალი დონის სტუმრებს უმასპინძლებს, ჩვენც შესაბამისად ვემზადებით, მათ დასახვედრად. ხოლო 16 სექტემბერს მოეწყობა ტური 3 სხვადასხვა მიმართულებით ფორუმის მონაწილეთათვის. დამსწრეებს ვთავაზობთ თბილისის ტურს და შოპინგ-ტურს, კახეთის ღვინის ტურს და მცხეთა-თბილისის ისტორიულ-კულტურულ ტურს. ტურზე დარეგისტრირება ფორუმისგან დამოუკიდებლად ხდება, ვებ-გვერდის გამოყენებით. ეს არის შესაძლებლობა ყველამ გადავინაცვლოთ არაფორმალურ გარემოში და კიდევ უფრო უკეთ გავიცნოთ ერთმანეთი.

The Forum will start on September 15 and will last all day.

At the end of the day, we have planned a gala dinner. The event will host a very high level of guests; we are getting ready to meet them. On September 16, the tour will be arranged in three different directions for the participants of the forum. We offer a Tbilisi tour and shopping-tour, Kakheti wine tour and Mtskheta-Tbilisi historical-cultural tour. Registration is done independently from the forum, using the web-page. This is an opportunity for everyone to be in an informal environment and get to know more about each other.

როგორია საქმიან ქალთა გაერთიანების სამომავლო გეგმები?

What are the future plans of the business women's union?

ამ ეტაპზე ჩვენი ფორუმის მოსამზადებელი სამუშაოები ძალიან აქტიურ ფაზაში შევიდა და ყველაზე მნიშვნელოვანი სამომავლო გეგმა სწორედ გლობალური ბიზნეს ფორუმის წარმატებულ ჩატარებას უკავშირდება. ზოგადად მომავალში ვგეგმავთ, რომ ღონისძიება გახდეს ყოველწლიური. კიდევ ერთი ძალიან მნიშვნელოვანი გეგმა, რომლის განხორციელებაც უკვე დაწყებულია ეს არის მეტი ცნობადობის მოპოვება ქართულ ბაზარზე. საქმიან ქალთა გაერთიანებას კარგად იცნობენ საზღვარგარეთ თუმცა ჩვენ გვსურს, რომ საქართველოშიც მოვიპოვოთ სათანადო ნდობა და აღიარება. კიდევ გვაქვს რაღაც გეგმები და ჩანაფიქრი, თუმცა ამ ეტაპზე მათი გაჟღერებისგან თავს შევიკავებ.

At this stage, the preparatory work of our Forum has entered into a very active phase and the most important future plan is related to the successful conduct of the Global Business Forum. In general, in the future we plan to have the event on an annual basis.

Another very important plan that has already begun is to get more awareness on the Georgian market. We are familiar with business women association abroad, but we want to gain proper trust and recognition in Georgia. We still have some plans and intentions, but at this stage I will refrain from voicing them.

38 DIPLOMAT

cultural diplomacy

„სუხიშვილები“ - საბჭოთა კავშირის „რბილი ძალიდან“ ქართულ კულტურულ დიპლომატიამდე Sukhishvili - from the ‘soft power’ of the Soviet Union to the Georgian cultural diplomacy გიორგი თედიაშვილი giorgi tediashvili ართული ფოლკლორი თავისი დახვეწილობით და რთული საშემსრულებლო ტექნიკით ყოველთვის იწვევდა უცხოელი ერების გაოცებას და აღფრთოვანებას, თუმცა ის რაც ქართულმა ნაციონალურმა ბალეტმა „სუხიშვილებმა“ წლების მანძილზე შექმნა და წარუდგინა მსოფლიოს, გაცილებით მეტია ვიდრე მხოლოდ ეროვნული კულტურის პოპულარიზაცია. ძალიან პრინციპულია ანსამბლის დამოკიდებულება რუსული პოლიტიკის მიმართ, რის გამოც „სუხიშვილები“ ოკუპანტის სცენაზე კონცერტებს არ მართავს და ცდილობს საკუთარი პროტესტი ამით გამოხატოს. სხვა ქვეყნებში კი „სუხიშვილები“ ხშირად მოგზაურობს და ერთი ცეკვითაც ახერხებს ჩვენი ქვეყნის სრული სისავსით წარმოჩენას უცხოელი მაყურებლის წინაშე. ამ და სხვა თემებზე ანსამბლის დირექტორს ნინო სუხიშვილს პირადად ვესაუბრეთ:

ქ

სუხიშვილების ქართული ნაციონალური ბალეტი კულტურული დიპლომატიის თვალსაჩინო მაგალითია, როგორ მივიდა ანსამბლი ამ ეტაპამდე? კულტურული დიპლომატიის მაგალითს „სუხიშვილებში“ ჯერ კიდევ 1947 წელს ვაწყდებით, როდესაც ანსამბლმა ფინეთში კონცერტი გამართა. მოგეხსენებათ, მეორე მსოფლიო ომის დროს ფინეთი რუსეთისთვის მტერ სახელმწიფოდ აღიქმებოდა, შესაბამისად ამ ორ ქვეყანას შორის დიპლომატიური ურთიერთობა წარუმატებელი იყო. საბჭოთა კავშირმა გადაწყვიტა ფინეთში ანსამბლი „სუხიშვილები“ გაეგზავნა და თუ ფინელი მაყურებელი „სუხიშვილებს“ კარგად მიიღებდა, ეს საბჭოთა კავშირის წარმატებად ჩაითვლებოდა, წინააღმდეგ შემთხვევაში კი წარუმატებლობას საქართველოს მიაწერდნენ. საცეკვაო პროგრამა იმდენად შთამბეჭდავი აღმოჩნდა, რომ დასი იგივე პროგრამით ფინეთის შემდეგ, ჯერ ნორვეგიაში, შემდეგ დანიაში მიიწვიეს. ფინური პრესა კი წერდა, რომ ქართული ანსამბლის, „სუხიშვილების“ კონცერტის ნახვის შემდეგ საბჭოთა კავშირზე შეხედულება აუცილებლად შეეცვლებოდათ. მომდევნო ეტაპებზე დიდი ილიკო სუხიშვილი და ნინო რამიშვილი ანსამბლის ყველა კონცერტს მხოლოდ საქართველოს სახელით მართავდნენ და წლების მანძილზე არ იღლებოდნენ იმის მტკიცებით, რომ სუხიშვილები იყვნენ ქართველები, აბსოლუტურად სხვა კულტურის და ტრადიციების მატარებელი ერის შვილები და არაფერი აკავშირებდა მათ გენეტიკას რუსეთთან. ეს გამოიწვევდა საბჭოთა კავშირის მაღალჩინოსანთა გაღიზიანებას... ასეც მოხდა, მაგალითად: როდესაც 1957 წელს „სუხიშვილების“ ზამთრის საგასტროლო ტურნე საფრანგეთში ახალ წელს დაემთხვა, ჩვენი ანსამბლის ერთ თვიანი წარმატებული პარიზული კონცერტების შემდეგ, (ქვეყნის ტელევიზიას ჰქონდა ტრადიცია, საახალწლო მილოცვა რომელიმე გამოჩენილი არტისტისგან გაეჟღერებინა)

40 DIPLOMAT

eorgian folklore with its refinement and difficult performing techniques has always caused astonishment and fascination amongst foreign nations, but what the Georgian National Ballet Sukhishvili has created and presented to the world over the years is much more than just popularization of the Georgian national culture.

The attitude of the ensemble towards the Russian policy is a very principled one, which is why Sukhishvilebi does not hold concerts on the occupant's scene and by this act he tries to express his own protest.

In other countries, even one dance of Sukhishvili is enough to demonstrate to the fullest height, the culture of our country before the foreign audience, and with one of the dances present our country with full vigor before the foreign audience.

We talked to the director of the Ensemble Nino Sukhishvili on this and other topics, and he shared his thoughts with us personally:

g

cultural diplomacy

ფრანგულმა ტელევიზიამ გადაწყვიტა მისი ეთერით ფრანგი მაყურებელისთვის ახალ წელი „სუხიშვილების“ რამდენიმე წევრს მიელოცა. იმ დროისთვის ანსამბლს გასტროლებზე საბჭოთა კავშირის უშიშროების თანამშრომლები დაჰყვებოდნენ, რომელთა გადაწყვეტილებით მოცეკვავეებს მილოცვა რუსულ ენაზე უნდა გაეჟღერებინათ, თარჯიმანს კი ის მაყურებლისთვის რუსულიდან ფრანგულ ენაზე ეთარგმნა. ნინო რამიშვილს და ილიკო სუხიშვილს რა თქმა უნდა არ მოეწონათ ეს ფაქტი და გამოსავალი შემდეგნაირად მოძებნეს: მამაჩემი, თენგიზ სუხიშვილი, რომელიც იმ პერიოდში 22 წლის გახლდათ, კარგად ფლობდა ფრანგულ ენას და მისალოცი ტექსტი სწორედ მას, ფრანგულ ენაზე ქართულ ჩოხაში გამოწყობილს ათქმევინეს. რა თქმა უნდა ამ ფაქტმა უშიშროების წარმომადგენლების გაღიზიანება გამოიწვია, რასაც ანსამბლისთვის საქართველოში დაბრუნების შემდეგ გარკვეული პრობლემები მოჰყვა თუმცა „სუხიშვილების“ ხელმძღვანელების ეს გადაწყვეტილება, რომლითაც იმდროინდელი საბჭოთა პერიოდის მიუხედავად, საქართველო ევროპელი მაყურებლისთვის ცალკე ქვეყანად წარმოჩნდა, მნიშვნელოვანი და პრინციპული გახლდათ. რამდენად საპასუხისმგებლოა თქვენთვის ასეთი მნიშვნელოვანი მისიის შესრულება? ანსამბლის პროგრამა ყოველთვის სულყოფილად გადმოსცემდა/ გადმოსცემს ქართველების ისტორიას, კულტურას, ადათ-წესებს და მენტალიტეტს. სწორედ ამის გამო „სუხიშვილებისთვის“ არაერთხელ უწოდებიათ საქართველოს არაოფიციალური ელჩი. ეს კი ყოველთვის იყო და დღესაც არის ძალიან საპასუხისმგებლო ჩვენთვის, რადგან გვერგო მისია ჩვენი ქვეყნის სახელით წარვდგეთ მსოფლიოს სხვადასხვა მაყურებლის წინაშე და დავიცვათ საქართველოს ღირსება. დღეს როგორ გრძელდება ეს ტრადიცია და როგორც ანსამბლის დირექტორს, რა პასუხისმგებლობას გაკისრებთ ასეთი მნიშვნელოვანი როლი?

Georgian National Ballet Sukhishvili is a prominent example of cultural diplomacy, how did the ensemble come to this stage?

The example of cultural diplomacy in Sukhishvili was first celebrated in 1947, when the ensemble held a concert in Finland. As you know, during World War II, Finland was perceived to be the enemy for Russia, accordingly diplomatic relations between these two countries developed tensions and became unsuccessful. The Soviet Union decided to send the ensemble Sukhishvili to Finland, to see if the Finnish audience would get well with them, it would be considered as a success of the Soviet Union, otherwise Georgia would be responsible for it.

The dance program was so impressive and the troupe with the same program, was further invited to Denmark, then in Finland, the Finnish press wrote that after seeing the concert of the Georgian ensemble, Sukhishvili the view about the Soviet Union would be surely changed.

In the next stages, Iliko Sukhishvili and Nino Ramishvili performed all the concerts of the ensemble only for the sake of Georgia and have not been tired in doing so for years now, claiming that Sukhishvili were Georgians, the nation who has absolutely different culture and traditions, and nothing else connecting their genetics with Russia.

This would lead to the annoyance of high-ranking officials of the Soviet Union So it happened, for example, when in 1957 the winter tour of Sukhishvili coincided with the new year in France, After one of our ensemble's successful Parisian concerts (the country's television had tradition, the New Year's greetings were greeted by some outstanding artists) The French television decided to invite several members of the Sukhishvili in order to wish them a new year for the French audience.

At that time, the ensemble was followed around by the security personnel of the Soviet Union who decided to voice dancer’s congratulations in the Russian language, and then have translators translate from Russian to French.

DIPLOMAT 41

cultural diplomacy

პირველ რიგში გეტყვით, რომ ტრადიცია ნამდვილად გრძელდება და ეს ანსამბლის ხელმძღვანელებისთვის და მისი თითოეული წევრისთვის ძალიან საპასუხისმგებლოა. მინდა გითხრათ, რომ ჩვენი ანსამბლი ხშირად აკეთებს იმას, რასაც საქართველოს სახელმწიფო ხანდახან აშკარად ვერ ახერხებს პოლიტიკური და სხვადასხვა მიზეზების გამო. ასეთია მაგალითად სახელმწიფოებრივი პოზიციის მკვეთრად დაფიქსირება საერთაშორისო მასშტაბით. ცოტა ხნის წინ უკრაინაში, მაიდანზე განვითარებული მოვლენების დროს, ჩვენ ჩავთვალეთ, რომ საქართველომ უკრაინას აშკარად და სათანადოდ ვერ დაუჭირა მხარი და სწორედ ამიტომ გადავწყვიტეთ ჩვენი ქვეყნის სახელით ეს თავად გაგვეკეთებინა. იმ პერიოდში გამართულ ყველა კონცერტზე „სუხიშვილებს“ ხორუმის ცეკვისას უკრაინის დროშა გამოჰქონდა სცენაზე. ამით გვინდოდა დაგვენახებინა უკრაინელებისთვის, რომ ჩვენი სახით მათ მთელი საქართველო უცხადებდა სოლიდარობას და მხარდაჭერას. მახსოვს ამასთან დაკავშირებით უკრაინელი მაყურებლის განსაკუთრებული ოვაციები, მთელი მოსახლეობა საოცარ მადლიერებას გამოხატავდა ჩვენ მიმართ, ფაქტობრივად მათ მიერ ეროვნულ გმირებად ვიყავით აღიარებული. ასევე აღსანიშნავია „სუხიშვილების“ კიდევ ერთი გადაწყვეტილება, რომლითაც ანსამბლმა ნადეჟდა სავჩენკოს გამოუცხადა მხარდაჭერა. უკრაინელი მფრინავის მიმართ რუსეთის მხრიდან 22 წლიანი პატიმრობის მისჯასთან დაკავშირებით დასმა რუსეთის საელჩოს წინ საქართველოს სახელით გამოხატა თავისი დამოკიდებულება იმ დროს, როცა ჩვენ ქვეყანას აშკარად არ შეეძლო ამის გაკეთება.

ილიკო და ნინო სუხიშვილები ILIKO AND NINO SUKHISHVILI

მოგეხსენებათ პოლიტიკურად არც საქართველოს აქვს მარტივი მდგომარეობა, ქვეყნის 20 პროცენტი ოკუპირებულია, ქართულ სოფლებში კი მავთულხლართებია გაბმული, როგორ ფიქრობთ რისი გაკეთება შეიძლება ასეთ დროს კულტურული დიპლომატიის საშუალებით? ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით ერთადერთი, რაც ჩვენ შეგვიძლია გავაკეთოთ როგორც ქვეყნის ეროვნულმა საგანძურმა (ასე გვიწოდებენ და მეც მოურიდებლად შემიძლია ამის თქმა) არის ის, რომ რუსეთში არ გავმართოთ კონცერტები და ამით გამოვხატოთ ერთგვარი პროტესტი რუსეთის სახელმწიფოს (და არა რუსი ხალხის) მიმართ. რუსეთი დიდი ქვეყანაა და მის საზოგადოებაში ქართული კულტურის მიმართ ინტერესი და დადებითი განწყობა არსებობს, შესაბამისად ჩვენთვის რუსულ კონცერტებზე უარის თქმა ნიშნავს საკმაოდ მნიშვნელოვან ფინანსებზე უარის თქმას. მიუხედავად იმისა, რომ „სუხიშვილებს“ შეუძლია კონცერტებზე რუსული დარბაზების მაყურებლით გავსება, ჩვენ გვაქვს პრინციპული და სახელმწიფოებრივი პოზიცია ამ თემასთან დაკავშირებით. რუსულ ანექსიას ვერ შევეგუებით, რადგან ჩვენ გვინდა გავაგრძელოთ ჩვენი ქვეყნის და არა რუსეთის ან რომელიმე სხვა ქვეყნის კულტურის გატანა საქართელოს ფარგლებს გარეთ. ეს პოზიცია ყოველთვის იყო ჩვენ ანსამბლში, მათ შორის ტოტალიტალური რეჟიმის დროსაც, იყო შემთხვევები, როცა „სუხიშვილების“ უცხოური კონცერტების აფიშებზე დაუწერიათ „ანსამბლი რუსეთიდან“, რომელზეც ილიკო სუხიშვილს და ნინო რამიშვილს მწვავე რეაქცია ჰქონდათ. ბაბუაჩემს ასეთი კონცერტები პროტესტის ნიშნათ არაერთხელ გაუუქმებია ან იქამდე არ გაუმართავს, სანამ ახალი აფიშები არ დაბეჭდილა წარწერით „ანსამბლი საქართველოდან“. ზოგადად რა ადგილი უჭირავს ნაციონალურ ცეკვას, ეროვნულ კულტურას თანამედროვე საქართველოში? არ მეგულება სხვა ქვეყანა საქართველოს გარდა, სადაც ხალხური ცეკვები ასეთი პოპულარულია. ეს რა თქმა უნდა ჩვენი ანსამბლის დამსახურებაც არის, რომელმაც 70 წლის განმავლობაში ქართული ცეკვა დახვეწა და როგორც ქართველებს ისე უცხოელებს შეაყვარა. სასიხარულოა, რომ ბოლო წლების განმავლობაში ქართული ცეკვა განსაკუთრებით პოპულარული და საყვარელი გახდა ქართველი

42 DIPLOMAT

Nino Ramishvili and Iliko Sukhishvili certainly did not like this fact and found the solution as follows: my father, Tengiz Sukhishvili, who was 22 years old, was fluent in French language and he said greeted the audience in French but was dressed in Georgian Chokha.

This fact caused irritation amongst security officials, which caused many problems after the return of the ensemble to Georgia. However, this decision by the heads of Sukhishvili, was important and principal because Georgia appeared as a separate country for European viewers despite still being in the Soviet period.

How difficult is it for you to fulfill such an important mission?

The Ensembles program was always perfectly conveyed Georgian history, culture, customs and mentality. For this reason, Sukhishvili was repeatedly referred to as the unofficial ambassador of Georgia. It was always, and still is very responsible for us; because we inherited a mission on behalf of our country's standing in front of the world audience and to protect the dignity of Georgia.

How is this tradition continuing today, and as the director of the Ensemble, What responsibility lies before you at such an important role?

First of all, I can tell you that the tradition is really going on and it of course comes with a lot of responsibility as the ensemble's head, as well as for each member of the ensemble. I want to tell you that our ensemble often makes what the state of Georgia sometimes cannot afford obviously for political and various reasons happen. On the international scale, the state maintains a clearly fixed state position.

Recently, in Ukraine, during the events of Maidan, we considered that Georgia did not support Ukraine clearly and properly, and that is why we

cultural diplomacy

decided to do it on behalf of our country. At that time, at every concert held by Sukhishvili, the Ukrainian flag was on the stage during the dance of Khorumi.

In this way, we wanted to show for the Ukrainian people that Georgia declared their solidarity and support towards Ukraine. I remember the special ovation from the Ukrainian audience in this respect, the whole population was very grateful to us, in fact we were recognized as heroes of the National Movement.

One more decision of Sukhishvili is also remarkable; our ensemble announced its support to Nadezhda Savchenko. Concerning the imprisonment of the 22 years old Ukrainian pilot By Russia, the ensemble on behalf of Georgia expressed its attitude towards the Russian embassy, at a time when our country was not able to do so.

As you know politically, Georgia does not have a simple situation, 20 percent of the country is occupied, Georgian villages are in barbed wires, How do you think we can address this cultural diplomacy in a such a time as this?

ახალგაზრდებისთვის. მიმაჩნია, რომ ეს ტენდენცია ჩვენი იდენტობის და არამატერიალური ეროვნული კულტურული მემკვიდრეობის შენარჩუნების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პირობაა. ანსამბლი სულ ახლახანს დაბრუნდა ტურნედან, რომლის ფარგლებშიც მსოფლიოს რამდნეიმე ქვეყანაში არაერთი კონცერტი გამართა. მოგვიყევით, როგორ ჩაიარა ტურნემ და რომელი ქვეყნები მოიცვა მან? ტურნემ უკრაინა, ბელორუსია, პოლპნეთი და ჩეხეთი გააერთიანა და ტრადიციულად ტრიუმფით ჩაიარა. ოთხივე ქვეყანის სხვადასხვა ქალაქში ჯამში 48 კონცერტი გავმართეთ. მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნულ ქვეყნებში კონცერტების სერიას ყოველწლიურად ვმართავთ, იქაური მაყურებლის ინტერესი და სიყვარული ჩვენი ანსამბლის მიმართ არ განელებულა, რაც ძალიან გვახარებს. საბჭოთა კავშირის საზღვრებს ანსამბლი 1948 წლიდან გასცდა, ამ დროიდან მოყოლებული მრავალი ქვეყნის მაყურებელი საქართველოს სწორედ „სუხიშვილებით“ იცნობს. დღეს როგორ აწვდით უცხოელ მაყურებელს ჩვენ ქვეყანას და მის კულტურას? ჩვენ ამ კუთხითაც ვაგრძლებთ იმ ტრადიციას, რაც ანსამბლის წინა თაობამ დაგვიტოვა. ყოველწლიურად განახლებული პროგრამით ვსტუმრობთ მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანას და ვცდილობთ მაყურებლის აღფრთოვანებას ჩვენი მდიდარი კულტურული ტრადიციებით და ცეკვით. არაერთ ქართველ ელჩს უთქვამს ჩემთვის, რომ ჩვენი ქვეყნის სრული სისავსით წარმოჩენას უცხოურ ქვეყნებში, რაზეც ისინი წლების განმავლობაში მუშაობენ, „სუხიშვილები“ ერთი კონცერტით ახერხებს. სწორედ ამიტომ ქართველი ელჩები ყოველთვის იწვევენ უცხოელ კოლეგებს, დიპლომატიურ კორპუსს და მთავ-

The only thing that we can do as the national treasure (They call us so and I can also freely claim it), about the occupied territories is that we should not hold concerts in Russia and to express a kind of protest against the Russian government (and not against the Russian people).

Russia is a big country and its society has an interest and positive attitude towards Georgian culture, so the refusal of Russian concerts means refusing substantial finances. Despite the fact that "Sukhishvili" is able to fill the concert with Russian viewers, we have a principal and national position regarding this issue.

We cannot tolerate Russian annexation because we want to continue to represent the culture of Georgia and not culture of Russia or that of any other countries outside the country.

This position was always in the ensemble, including during the totalitarian regime, when on the foreign concerts posters of Sukhishvili was written "Ensemble from Russia", Iliko Sukhishvili and Nino Ramishvili had an acute reaction to this. The grandfather has repeatedly canceled such concerts as a sign of protest or will rather not continue until the new prints are released with the inscription "Ensemble from Georgia".

In general, what is the place of national dances, national culture in contemporary Georgia?

I do not have any other country other than Georgia, where folk dances are very popular. This is of course the merits of our ensemble. Which has improved the Georgian dance for 70 years and recorded love from Georgians and foreigners as well. It is good that Georgian dance has become especially popular and accepted amongst Georgian youths in recent years. I think this trend is one of the most important conditions for preserving our identity and intangible national cultural heritage.

The ensemble has just returned from a tour, which held many concerts in some of the countries in the world. Tell us, how was the tour and which countries it covered?

The tour covered Ukraine, Belarus, Poland and Czech Republic and was traditionally held triumphantly. We held over 48 concerts in different cities of all four countries. Despite the fact that we have a series of concerts in each of these countries every year, the interest and love of the viewers have not been exposed to our ensemble yet, and this made them very happy when we arrived.

The ensemble went beyond the Soviet Union since 1948, since then, many of the country's viewers have accustomed Georgia with Sukhishvili.

How do you present our country and its culture to foreign viewers today?

DIPLOMAT 43

cultural diplomacy

რობის წარმომადგენლებს ჩვენ კონცერტებზე. უამრავ ქართველ დიპლომატს თუ რიგით ემიგრანტს უთქვამს ასევე ისიც, რომ ჩვენი კონცერტების ნახვის შემდეგ მათი უცხოელი მეგობრების თუ ნაცნობების დამოკიდებულება მათ მიმართ იცვლება, რადგან „სუხიშვილების“ კონცერტები დიდ როლს თამაშობს უცხოელი მაყურებლის ცნობიერებაზე და ზუსტ შთაბეჭდილებას უქმნის ჩვენ ქვეყანაზე. სუხიშვილების ნაციონალური ბალეტი ათწლეულების მანძილზე ქმნიდა ქართული ცეკვის თანამედროვე ისტორიას, ის დღესაც ინარჩუნებს ქართული ცეკვის ტრადიციებს და ამაზე დაყრდნობით ქმნის თანამედროვე ქართულ ცეკვას, რაც შეიძლება ითქვას, რომ გამოარჩევს „სუხიშვილებს“ სხვა ანსამბლებისგან. საინტერესოა, როგორ იცვლება და ვითარდება დასის საცეკვაო პროგრამა დროთა განმავლობაში და როგორ იღებს უცხოელი თუ ქართველი მაყურებელი ქართული ცეკვგის თანამედროვე ელემენტებს? ქართული მოძრაობები, ილეთები ჩვენთვის ერთგვარი საშენი მასალაა, რომლისგანაც ხალხურ ტრადიციებზე დაყრდნობით ვქმნით ახალ ქორეოგრაფიას. ქართული ცეკვის ერთი ილეთიდანაც კი შეიძლება ახალი კომპოზიციის შექმნა. ნიჭიერი ქორეოგრაფი ტრადიციებს თანამედროვეობას უთანხმებს და ქმნის ახალს. ჩვენც ასე ვიქცევით და სწორედ ასეთი სინთეზი ქმნის ჩვენ ანსამბლს საინტერესოს და მოთხოვნადს როგორც საქართველოში ისე მის ფარგლებს გარეთ. თანამედროვე მსოფლიოში დრო თითქოს აჩქარებულია, ნებისმიერმა ხელოვანმა და მათ შორის ქორეოგრაფმა კი უნდა შეძლოს ცხოვრების თანამედროვე რიტმისთვის ფეხის აწყობა. დროთა განმავლობაში მოცეკვავეები განვითარდნენ და ის დონე, რაც ქართულ ქორეოგრაფიაში 40-50-იან წლებში არსებობდა, დღევანდელობისთვის შესაფერისი აღარ არის. ჩვენ გვჯერა, რომ არ შეიძლება მოცეკვავეების ერთ დონეზე გაჩერება, რადგან ცეკვა არის ცოცხალი ორგანიზმი, რომელიც მუდმივად ვითარდება და იცვლება. ქართული ცეკვის სწრაფი ევოლუცია კი, რომელიც მან ბოლო 70 წლის მანძილზე განიცადა ილიკო სუხიშვილის, ნინო რამიშვილის და უმცროსი ილიკო სუხიშვილის დამსახურებით, როგორც ქართველ ისე უცხოელ მაყურებელს განსაკუთრებით ხიბლავს და აინტერესებს. საკმაოდ აქტიური წელი გელით წინ, კონკრეტულად რა კონცერტებია დაგეგმილი? მაისში ანსამბლი ილიკო სუხიშვილის 110 წლისადმი მიძღვნილ იუბილეს აღნიშნავს, რომლის ფარგლებშიც თბილისში სამ კონცერტს გამართავს. შემდეგ კი დაგეგმილი გვაქვს კონცერტები ბულგარეთში, ყაზახეთსა და ინდოეთში. აღსანიშნავია, რომ ინდოეთში „სუხიშვილების“ კონცერტი ჯერ კიდევ 60-იან წლებში ჩატარდა, რომელმაც პრემიერ მინისტრი ჯავაჰარალ ნერუ აღაფრთოვანა. მას შემდეგ ამ ქვეყანაში ტურნე არ გვქონია, ამიტომ განსაკუთრებით ველოდებით. ოქტომბერში ამერიკას ვესტუმრებით, სადაც ასევე რამდენიმე კონცერტს გავმართავთ ნიუ იორკში, ვაშინგტონსა და სხვა ქალაქებში, დაგეგმილი გვაქვს კონცერტი ლინკოლნის ცენტრშიც. ნოემბერში კი ისრაელს ვეწვევით.

44 DIPLOMAT

We keep on doing this to keep and preserve the traditions, which the previous generation of the ensemble has left us. Every year, we revive the world with a renewed program, and try to impress our audience with our rich cultural traditions and dances. A number of Georgian ambassadors have told me that Sukhishvili manages to present our country in one full concert beyond whatever they might have been planning for years. That's why Georgian ambassadors always invite foreign colleagues, diplomatic corps and government representatives to our concerts.

A lot of Georgian diplomats or ordinary emigrants also say that the attitude of their Foreign friends and acquaintances is changed after seeing our concerts because Sukhishvili concerts plays a great role in the consciousness of the foreign audience and gives them the correct impression of our country.

The National Ballet of Sukhishvili has created a modern history of Georgian dance for decades, and it still maintains the traditions of Georgian dance and creates modern Georgian dances, which distinguish Sukhishvili from other ensembles. Interestingly, how is the dance program of the ensemble developing and changing over time, and how are the foreign and Georgian viewers getting used to the modern elements of Georgian dance?

Georgian movements and tricks are a kind of building material for us, from which we create new choreography based on popular traditions.

Even one of the tricks from the Georgian dance can be used to create a new composition. The talented choreographer agrees with modernity and creates new ones. We do this too, and this synthesis creates interesting demands both in Georgia and abroad.

Time in the modern world seems to be hastily spent, for any artist and choreographer of the modern life to be able to step up the rhythm, the person needs to be in tune with elements available around the environment. Overtime, dancers have developed and the level that the dances have existed in Georgian choreography in the 40-50-ies is no longer suitable for today.

We believe that dancers can no longer stand at one level, because dance is a living organism that is constantly evolving and changing. The rapid evolution of the Georgian dance, which it has suffered during the last 70 years, is due to the merits of Iliko Sukhishvili, Nino Ramishvili and Junior Iliko Sukhishvili, and are particularly keen for Georgian and as well as for foreign viewers.

It seems that you have an extremely interesting year ahead, could you please specify what concerts are planned?

In May, the ensemble will celebrate Iliko Sukhishvili's 110th anniversary, and three concerts will be held in Tbilisi. Then concerts are planned in Bulgaria, Kazakhstan and India. It must be mentioned that in India the concert of the Georgian ensemble Sukhishvili was last held in the 60s, which was graced by Prime Minister Jawaharlal Nehru. Since then, we have not had any tour in this country, so we are extremely looking forward to it. In October, concerts will be held in the United States - in New York, in Washington and other cities. We will also have a concert at Lincoln Center, and in November, we are going to visit Israel.

cultural diplomacy

პირველი ქართული ვირტუალური მუზეუმი, რომელიც აფხაზეთის კულტურულ მემკვიდრეობას გაგაცნობთ

First Georgian Virtual Museum

showing Cultural Heritage of Abkhazia გიორგი თედიაშვილი giorgi tediashvili 5 აპრილს, საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროში აფხაზეთის არაღიარებული რესპუბლიკის ისტორიის, კულტურისა და ეთნოლოგიის ვირტუალური მუზეუმის პრეზენტაცია გაიმართა. მუზეუმი მსოფლიო პრაქტიკის გათვალისწინებით შექმნილ ონლაინ პლატფორმას წარმოადგენს და აფაზეთის კულტურული მემკვიდრეობის ისეთ ძეგლებს აერთიანებს, რომელთა ნაწილი ოკუპირებულ ტერიტორიებზე არსებულ მუზეუმებში, მეორე ნაწილი კი საქართველოს სხვადასხვა საცავსა თუ მუზეუმშია დაცული. ვირტუალური მუზეუმის შექმნის ინიციატივა აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის სამინისტროს კულტურულ ფასეულობათა დაცვის სამსახურს ეკუთვნის. პროექტი აფხაზეთის ა/რ მთავრობის მხარდაჭერით განხორციელდა და მასზე სპეციალიტებმა ერთი წლის განმავლობაში იმუშავეს. როგორ შეიქმნა და მნიშვენლობის მატარებელია პირველი ქართული ვირტუალური მუზეუმი, ამასთან დაკავშირებით აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის სამინისტროს კულტურულ ფასეულობათა დაცვის სამსახურის უფროსს და პროექტის კოორდინატორს - ირაკლი გელენავას ვესაუბრეთ:

2

როგორ გაჩნდა აფხაზეთის ა/რ ისტორიის, კულტურისა და ეთნოლოგიის ვირტუალური (ონლაინ-მუზეუმის) შექმნის იდეა? მოგეხსენებათ, საქართველოს მოსახლეობის უმეტეს ნაწილს წლების განმავლობაში არ ჰქონია წვდომა აფხაზეთთან დაკავშირებულ კულტურულ ძეგლებზე არსებულ ინფორმაციასთან, ეს კი რეალურ პრობლემას წარმოადგენდა როგორც სპეციალისტებისთვის, მკვლევარებისთვის ისე რიგითი მოქალაქეებისთვის. შესაბამისად დადგა საჭიროება, რომ აფხაზეთში არსებულ სამუზეუმო ფონდებში დაცული ძეგლები რაიმე სახით ხელმისაწვდომი გამხდარიყო ქართული და უცხოური საზოგადოებისთვის. პროექტზე სამუშაოდ გუნდი 2015 წელს შეიკრიბა და გადაწყდა, გაკეთებულიყო ონლაინ-მუზეუმი, რომელიც დაინტერესებულ საზოგადოებას აფხაზეთის კულტურულ მემკვიდრეობას აღწერილობასა და ვიზუალიზაციასთან ერთად წარუდგენდა. აფხაზეთის კულტურული მემკვიდრეობის დიდი ნაწილი დღეს უკვე რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიაზეა თავმოყრილი, ამ ფონზე საინტერესოა რა მასალას აერთიანებს თქვენ მიერ შექმნილი ონლაინ-მუზეუმი? ონლაინ-მუზეუმში ამ ეტაპზე წარმოდგენილია შვიდი დარბაზი, მათ შორის არის აფხაზი შემოქმედის, ალექსანდრე შერვაშიძის ნამუშევრების დარბაზი, რომელსაც მნიშვნელოვანი წვლილი აქვს შეტანილი თავისი ეპოქის კულტურის განვითარებაში. ვირტუალურ მუზეუმში ასევე დაგხვდებათ არქიტექტურის დარბაზი, მასში შესულია ოკუპირებულ ტერიტორიებზე განთავსებული

n April 25th, the Ministry of Culture and Monument Protection, held a presentation of the virtual museum of history, culture and ethnology of the unrecognized Republic of Abkhazia.

The museum operates from an online platform designed according to worldwide standards and practice, and seeks to unite the cultural monuments part of each of the museums existing on the occupied territories and the others preserved in other different museums located in Georgia.

This initiative of creating virtual museum belongs to the Service of Protecting Cultural Values (Ministry of Education and Culture of the autonomous republic of Abkhazia) The project was done by the support of the autonomous republic of Abkhazia and the specialists have worked on it for about a year.

We sat together with the chief of the protective service in charge of protecting cultural values of the Ministry of Education and Culture of the Abkhazian autonomous Republic and the project coordinator – Irakli Gelenava, the subject of their talk was on how the Georgian Virtual Museum was established and what importance it carries.

o

How was the idea of creating the Abkhazian virtual historical, cultural and ethnological museum (on-line museum) born?

As you know for years, the most part of Georgian population hasn’t had an access to the information existing on the cultural monuments about Abkhazia which was a real problem for both specialists and ordinary people. Accordingly, it has become necessary to make the preserved monuments in the Abkhazian museum funds accessible for

DIPLOMAT 45

cultural diplomacy

აფხაზეთი ყოველთვის იკავებდა, დღესაც იკავებს და მომავალშიც დაიკავებს უმნიშვნელოვანეს ადგილს საქართველოს ისტორიაში. რაც შეეხება ონლაინ-მუზეუმს, მისი არსებობა არაერთი კუთხით არის მნიშვნელოვანი: პირველ რიგში გეტყვით, რომ ვებ-გვერდს წლის ბოლომდე დაემატება აფხაზური და ინგლისური ენების მხარდაჭერაც და ონლაინ-მუზეუმი ქართულ, აფხაზურ და ინგლისურენოვან მომხმარებელს მიაწვდის მნიშვნელოვან და სრულ ინფორმაციას აფხაზეთში არსებულ კულტურულ ძეგლებსა და მათ ისტორიაზე. ჩვენი საერთო კულტურული მემკვიდრეობა, (ტაძრები და არქიტექტურულ ნაგებობები). მუზეუმში წარმოდგენილია ასევე აფხაზეთის თანამედროვე მხატვრების ნამუშევრების, ეთნოლოგიის, ისტორიულ ხელნაწერთა და შუა საუკუნეების ხელოვნების დარბაზები. როგორი იყო პროექტზე მუშაობის პროცესი და ზოგადად რა სირთულეებთან იყო დაკავშირებული მისი განხორციელება? პროექტის განხორციელებისას ერთ-ერთი ყველაზე დიდი სირთულე ონლაინ-მუზეუმთან დაკავშირებული კონცეფციის რეალობაში განხორციელება და მისი პროგრამული უზრუნველყოფა გახლდათ. პროექტის განმავლობაში, მუზეუმის ვიზუალიზაციის არაერთ ვერსიაზე ვიმუშავეთ, თუმცა საბოლოოდ მივაგენით ისეთ ვიზუალს, რომელიც ჩვენთვის ყველაზე მეტად მისაღები აღოჩნდა. კომპანია „ბიზნეს იქსთან“ ერთად, რომელმაც პროექტის პროგრამული უზრუნველყოფა განახორციელა, დიდი მუშაობა დაგვჭირდა იმისთვის, რომ სამუშაოები ონლაინმუზეუმის ამოქმედების ფაზაში გადასულიყო. ვირტუალური მუზეუმის შექმნის პროცესში ასევე სირთულეს წარმოადგენდა მასში განსათავსებელი მასალების სრულყოფილად მოძიება, რაშიც საქართველოს ეროვნული მუზეუმი, კორნელი კეკელიძის სახელობის ეროვნული ცენტრი, კულტურისა და ძეგლთა დაცვის ეროვნული სააგენტო, სოხუმის უნივერსიტეტი და აფხაზეთის მხატვართა კავშირი დაგვეხმარა. უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ ონლაინ-მუზეუმის თითოეულ დარბაზს აქვს აფხაზეთის კონკრეტული კუთხისთვის დამახასიათებელი მუსიკალური გაფორმება, მუსიკალური ჰანგები მთლიანად გურამ ყურაშვილის სახელობის აფხაზეთის სახელმწიფო კაპელას ეკუთვნის. რა ადგილი უჭირავს აფხაზეთს თანამედროვე საქართველოს ისტორიაში და რა მნიშვნელობის იქნება მისი ისტორიის, კულტურისა და ეთნოლოგიის ვირტუალური მუზეუმის არსებობა საქართველოში?

Abkhazia has always played, is still playing and will continue to play a very important role in the Georgian History. As for the on-line museum, its existence is important in numerous ways.

In the first place I’ll tell you that the Abkhazian and English languages will be added to the website before the end of the year and the on-line museum will provide Georgian, Abkhazian and English- speaking users with important information on the cultural monuments existing in Abkhazia and details about their history. both Georgian and the foreign society at large. The team had to get together to work on the project in 2015, and then and there, we decided to create an on- line museum which would present the cultural heritage together with the description and visuals to the interested society.

The most part of the Abkhazian cultural heritage is now gathered on the territories occupied by Russia. In this connection, it’s interesting to know what materials are represented in the on-line museum created by you.

Nowadays, there are seven halls presented in the on-line museum, among which there is a hall of the works of Abkhazian artist Alexandre Shervashidze, whose contribution to the cultural development of his epoch is important. There is also an architectural hall in the virtual museum. It includes our joint cultural heritage and is as well situated on the occupied territory (churches and architectural edifices). There are also halls containing works of contemporary Abkhazian artists, halls of ethnology, historical manuscripts and the art of the Middle Ages.

What was the process of working on the project like and in general what difficulties did it carry?

While working on the project, one of the biggest difficulties was to implement the concept connected with the on-line museum in reality and its software support. We had worked on numerous versions of the museum visualization during the project though at last, we found such a visual that was the most acceptable for us. Together with the company “Business X” which had created the project software, we had to do a lot of work in order to make the on-line museum fully functional and operating at maximum capacity.

In the process of creating the virtual museum, we also had difficulty in finding the materials located in it. The Georgian National Museum, the National Centre named after Korneli Kekelidze, the National agency of the culture and monuments, Sokhumi University and the Union of

46 DIPLOMAT

cultural diplomacy

აფხაზეთი ყოველთვის იკავებდა, დღესაც იკავებს და მომავალშიც დაიკავებს უმნიშვნელოვანეს ადგილს საქართველოს ისტორიაში. რაც შეეხება ონლაინ-მუზეუმს, მისი არსებობა არაერთი კუთხით არის მნიშვნელოვანი: პირველ რიგში გეტყვით, რომ ვებ-გვერდს წლის ბოლომდე დაემატება აფხაზური და ინგლისური ენების მხარდაჭერაც და ონლაინ-მუზეუმი ქართულ, აფხაზურ და ინგლისურენოვან მომხმარებელს მიაწვდის მნიშვნელოვან და სრულ ინფორმაციას აფხაზეთში არსებულ კულტურულ ძეგლებსა და მათ ისტორიაზე. მეორე მნიშველოვანი მიმართულება არის ის, რომ გარკვეული მეთოდოლოგიის შემუშევაბის შემდეგ მუზეუმის, როგორც თვალსაჩინოების გამოყენება ადამიანებისთვის საგანმანათლებლო სივრცის ნებისმიერ საფეხურზე გახდება შესაძლებელი. ონლაინ-მუზეუმის მესამე მნიშვნელოვანი ასპექტი კი ის გარკვეული პოლიტიკური დატირთვაა, რომელსაც ის ატარებს. მოგეხსენებათ, აფხაზეთში არსებული ვითარებიდან გამომდინარე ყველაფერი, რაც საქართველოს მხრიდან მასთან მიმართებაში კეთდება, თავისებურად პოლიტიკური ჩრდილის ქვეშ ხვდება. ამ კუთხით არც ჩვენი მუზეუმია გამონაკლისი, რომლის არსებობა მნიშვნელოვანია იმით, რომ ის ხაზს უსვამს შემდეგს: აფხაზეთის კულტურული მემკვიდრეობა არის ჩვნი, ქართველთა და აფხაზთა საერთო კულტურული მემკვიდრეობა, რომელსაც ჩვენი წინაპრები ერთობლივად ქმნიდნენ და ხშირად სიცოცხლის ფასად იცავდნენ. დღეს კი ქართული მხარე მაქსიმალურად ცდილობს საკუთარი წვლილის შეტანას ამ კულტურის პოპულარიციის, შენარჩუნებისა და შემდგომი თაობებისთვის გადაცემის საქმეში. როგორია ონლაინ-მუზეუმების შექმნის საერთაშორისო პრაქტიკა, რა როლს ასრულებენ ისინი დღევანდელ მსოფლიოში? მოგეხსენებათ, თანამედროვე სამყაროში ინფორმაციის მიღების სხვადასხვა ფორმებია დამკვიდრებული, საზოგადოებაში უკვე ფართოდ გავრცელდა ელექტრონული პროდუქტების მოხმარებაც (წიგნები, ჟურნალები, გაზეთები, ტელევიზია, ონლაინ ექსკურიები, მუზეუმები და ა.შ). ონლაინ მუზეუმების ანალოგი მსოფლიოს არაერთ ქვეყანაში არსებობს და შეიძლება ითქვას, რომ ისინი საკმაო პოპულარობითაც სარგებლობენ თუმცა ამასთან ერთად ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ ჩვენი მუშაობის პროცესში მაგალითის ასაღებად ვერ მივაგენით ვერც ერთ სრულიად ვირტუალურ მუზეუმს ევროპაში, რაც კიდევ ერთხელ ცხადყოფს აფხაზეთის ა/რ ისტორიის, კულტურისა და ეთნოლოგიის ვირტუალური მუზეუმის უნიკალურობას. თუ იგეგმება სხვადასხვა ეტაპზე ა/რ ისტორიის, კულტურისა და ეთნოლოგიის ვირტუალური მუზეუმის კიდევ უფრო დახვეწა ან გაფართოება? მუზეუმი ცოცხალი ორგანიზმივითაა და რა თქმა უნდა ის სამომავლოდ კიდევ უფრო გაიზრდება, შეიცვლება და გავითარდება. იგეგმება მუზეუმისთვის სხვა დარბაზების დამატებაც, ამ ეტაპზე განვიხილავთ ცნობილ აფხაზ საზოგადო მოღვაწეთა და აფხაზური სამზარეულოს დარბაზების შექმას თუმცა ჯერ მხოლოდ მასალების მოძიების პროცესში ვართ. უახლოს მომავალში გვსურს ელ. მუზეუმის ვებ-გვერდისთვის ძლიერი ტექნიკური შესაძლებლობებით აღჭურვაც, რაც მას კიდევ უფრო მეტ მოქნილობას შესძენს. იმედი გვაქვს ვირტუალური მუზეუმი საზოგადოებისთვის სულ მალე გახდება პოპულარული. ამისთვის პროექტის მთელი გუნდი აქტიურად ვმუშაობთ ელექტრონული მუზეუმის წარმატებისთვის მხოლოდ ჩვენი მუშაობა არ კმარა. OBSERVER-ის დახმარებით კი ყველა ორგანიზაციას, რომელსაც რაიმე კუთხით აფხაზეთის კულტურული მემკვიდრეობის საკითხი ეხება, მინდა მოვუწოდო აფხაზეთის ა/რ ისტორიის, კულტურისა და ეთნოლოგიის ვირტუალური მუზეუმის პოპულარიზაციაში ჩვენი დახმარებისკენ.

Abkhazian artists helped us. It should be noted that each hall of the on-line museum has its own musical enclosure. The musical pieces totally belong to the Abkhazian musical choir named after Guram Kurashvili.

How important is Abkhazia in contemporary Georgian History and what will be the importance of this existing virtual historical, cultural and ethnological museum in Georgia?

Abkhazia has always played, is still playing and will continue to play a very important role in the Georgian History. As for the on-line museum, its existence is important in numerous ways.

In the first place I’ll tell you that the Abkhazian and English languages will be added to the website before the end of the year and the on-line museum will provide Georgian, Abkhazian and English- speaking users with important information on the cultural monuments existing in Abkhazia and details about their history.

The second important thing is that after working out the definite methodology, the museum will be available for people to use as a visual aid adaptable at all stages within the educational space.

The third important aspect of the online-museum is the political dimension, which it holds and brings to the table. As you know, because of the situation in Abkhazia, all of Georgia’s efforts towards Abkhazia, ultimately has to have a political shade and undertone.

In this way, the museum is not an exception - it underlines the following: the cultural heritage of Abkhazia is ours – Abkhazians’ and Georgians’ – common cultural heritage, which was created together by our forefathers and often resulted in them defending with their own blood. And now the Georgian government is doing its best to contribute in popularizing, preserving, and further assigning the task of preserving this culture to future generations.

What about the world-wide practice of online-museums, what about their role in modern world?

As you see, in the modern world, there are different ways to get information, a big number of the populace uses electronic products (books, magazines, television, online-excursions, museums etc.) there is an available analogue of online-museums existing in numerous countries, and it must be noted that they are so popular but we must also note that, while we worked on this project, we couldn’t find any fully virtual museum in Europe. This fact once again reveals the uniqueness of the museum of Abkhazia.

Do you plan to improve or expand the virtual museum of history, culture and ethnology of Abkhazia?

The museum is alive, and of course it will be improved and changed. We plan to add more halls to the museum. At this moment, we are discussing to create halls for famous Abkhazian public figures and Abkhazian cuisines. Now we are just gathering materials. We wish to equip the web-page with strong technical abilities in the nearest future, this way the museum will become more flexible.

We believe the virtual museum will soon become popular among the people. Our whole team continues to work hard to get this result. Only our work for the success of the museum is not enough and we realize this, so we want to call on all the organizations that cherish and hold the Abkhazian cultural heritage dear, to help us popularize the Virtual Museum of Abkhazia’s Autonomous Republic history culture and ethnology and make it real among the people.

DIPLOMAT 47

MATÉRIEL TBILISI

GEORGIAN BRAND

KOTE APKHAZI STREET 22,TBILISI GEORGIA, +995 32 2 99 68 18, WWW.MATERIELTBILISI.COM

#ჩაიცვიქართული

Kote Apkazi street 22, Tbilisi, Georgia Rustaveli street 40, Hilton Hotel, Batumi, Georgia +995322999530 www.dotstbilisi.com

dress code

ახალი ტენდენციები საქმიანი ქალის გარდერობში Nеw Trеndѕ in Wоrking Wоmеn’ѕ Wаrdrоbе საქმიანი ქალბატონის სტილს და მოდურ ტენდეცნციებს საკმაოდ ბევრი ფაქტორი განაპირობებს. განსაკუთრებთ მნიშვნელოვანია იმის გაანალიზება, რომ სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენელ ქალბატონებს სხვადასხვა მოთხოვნები და საჭიროებები აქვთ, ტენდენციები კი დროის ცვლილებასთან ერთად იცვლება და მთლიანად დამოკიდებულია იმ ფაქტორებზე, რაც კონკრეტული ქალბატონის ინტერესებს განსაზღვრავს. ის თუ რა ფერის ტანისამოსი ჩაიცვან, ქალები ამინდის მიხედვით ირჩევენ. მაგალითად, ზამთრის განმავლობაში ქალები უპირატესობას შავ ფერს ანიჭებენ, გაზაფხულზე კი უფრო ნათელ ფერებს. გთავაზობთ საქმიანი ქალების საგაზაფხულო გარდერობის რამოდენიმე აუცილებელ კომპონენტს, რაც ამ სეზონზე ტრენდულია და საქმიანი ქალების მოთხოვნებს ზუსტად ერგება.

Thеrе аrе mаnу different factors thаt are involved in gоvеrning thе fаѕhiоn trеnd for working wоmеn’s wardrobe. Thе kеу element iѕ tо undеrѕtаnd thе rеquirеmеntѕ of different women bеlоnging to different backgrounds rеgаrding lаtеѕt fаѕhiоn trеndѕ.

Fashion trends сhаngе from time tо timе, аnd it all dереndѕ uроn ѕоmе key factors thаt determine thе сhаnging trends bаѕеd оn wоmеn'ѕ intеrеѕt. Wоmеn prefer to wеаr соlоurѕ ассоrding tо thе wеаthеr.

For еxаmрlе, it mау bе ѕееn thаt during thе wintеr ѕеаѕоn most wоmеn рrеfеr to wеаr dark соlоurѕ whеrеаѕ ѕрring iѕ the timе оf wеаring bright colours.

These are example of working women’s wardrobe

თავისუფალი საზაფხულო პალტო (trench coat) ალილუია, მოვიდა გაზაფხული თავისუფალი სტილის ზედებით, რომელიც ისე როგორც არასდროს აქტუალურია ამ სეზონზე. აუცილებლად გაამდიდრეთ თქვენი გარდერობი მუდამ მოდური „თრენჩით“, რომელიც ამ სეზონზე დიდი ზომის და თავისუფალი სტილით წარმოგვიდგება. ატარეთ ის გახსნილი, კიდევ უფრო ტრენდული „ლუქისთვის“.

Rооmу Trеnсhеѕ Thiѕ spring is аll аbоut looser-fitting tорреrѕ, and tо that wе ѕау аmеn. Tаkе thе аlwауѕ-сhiс trеnсh соаt—it'ѕ nоw соming in swingier, оvеrѕizе shapes. Wеаr it undоnе for аn even mоrе relaxed look.

DIPLOMAT 49

dress code

ხაკისფერი

თეთრი პიჯაკი

ერთ დროს მამების და ბაბუების საყვარელი ხაკისფერი ამ სეზონზე განსაკუთრებით ტრენდულია. იფიქრეთ მასზე შინოს ნაჭრის მასალაზე როგორც ახალი ნეიტრალური ფერი (ზამთრის კლასიკური პალტოს ანალოგი თბილ ამინდში).

შავი და მუქი ლურჯი ყოველთვის იქნება კლასიკური, მაგრამ რაც უფრო თბება, პიჯაკების გახალისებაც უფრო შეგვიძლია. თეთრი პიჯაკი ძალიან დახვეწილია და ახალ სიცოცხლეს შემატებს თქვენს სამსახურეობრივ გარდერობს.

Anуthing Khаki

White Blаzеrѕ

Onсе rеѕеrvеd for preps and dads, khаki iѕ trеnding аgаin in a major way. Think оf thiѕ сhinо fаbriс аѕ a nеw nеutrаl (kind оf a warmer-weather version of camel соаtѕ). ნაქარგებიანი ჯინსის ქურთუკი ეს ნამდვილად საუკეთესოა. თითქოს ნაქარგები ჯინსთან ნაკლებად არის კავშირში მაგრამ ამ სეზონზე აქტუალურია რადგან ძალიან მოსახერხებელია და რაც მთავარია ხელმისაწვდომი.

Embrоidеrеd Denim Jackets Thiѕ iѕ thе сооlеѕt. These are unаbаѕhеdlу оbѕеѕѕеd with jеаn jacket, but wе’rе really digging this season’s tаkе оn thе closet ѕtарlе— еѕресiаllу since it's ѕuреr еаѕу tо dо yourself for, likе, ten bucks.

ფერადი მოტო ქურთუკი

Cоlоrful Mоtо Jасkеtѕ

მოდით ერთ რამეზე შევთანხმდეთ, ჩვენ ნამდვილად არ ვაგდებთ შავ მოტო ქურთუკს ჩვენი გარდერობიდან, თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ სამოსში ფერები არ უნდა შევიტანოთ. ამ შემთხვევაში საუკეთესო ვარიანტია პასტელის ფერები ქურთუკის ნაპირებში.

Let's gеt ѕоmеthing ѕtrаight: Wе’rе by nо mеаnѕ retiring оur go-to blасk moto. But thаt doesn't mеаn we саn't injесt a littlе color into оur spring wаrdrоbе.

The реrfесt wау tо do that withоut it bеing cheesy iѕ by аdding said соlоr in thе fоrm оf еdgiеr pieces.

ორბორტიანი ორბორტიანი ჟაკეტი: ზუსტი, საქმიანი და პირდაპირ 80-იანი წლებიდან მოსული. თუმცა ახალ მოდაში უფრო თავისუფალი სტილია. კვლავაც ელოდეთ ოთხკუთხედ სილუეტებს, თუმცა უფრო მოკლე სტილის და გაზაფხულის ფერებში მაგალითად პასტელის ვარდისფერი.

Dоublе-Brеаѕtеd Thе dоublе-brеаѕtеd jасkеt: stark, рrоfеѕѕiоnаl and ѕtrаight оut of thе '80s.

Thе newest itеrаtiоn, thоugh, iѕ anything but stuffy. Expect bоxу silhouettes ѕtill but in ѕhоrtеr lеngthѕ аnd spring-y соlоrѕ like pastel рink.

50 DIPLOMAT

Black and nаvу will always be сlаѕѕiс, but уоu саn mix thingѕ uр in thе blаzеr department аѕ thе wеаthеr gеtѕ wаrmеr. A whitе blazer iѕ сlеаn, сriѕр аnd perfect fоr brеаthing nеw lifе into your professional wаrdrоbе.

ყვავილებიანი პრინტი

Flоrаl Printѕ

ყვავილებიანი პრინტი წელს ყველაზე მეტად არის პოპულარული. იმისთვის რომ ასეთი პრინტი იყოს ახალი და ცოცხალი, გამოიყენეთ თანამედროვედ მოჭრილ ტანსაცმელში მაგალითად უხეში „ბომბერის“ ქურთუკი.

Florals are еvеn more рорulаr thаn еvеr thiѕ year. The kеу tо kеерing this рrint frеѕh iѕ tо wеаr it in a modern cut, like a tоugh bоmbеr situation.

სამხედრო სტილი

Camo Militаrу

სამხედრო სტილის ქურთუკები კარგი არჩევანია გარდამავალ ამინდში, როცა გინდა რამე თხელი მოიცვა, ისე რომ არ „გაიბერო“. ამ სეზონზე კომუფლიაჟი პრინტი შეიძინეთ, რომელიც ერთნაირად უხდება როგორც მთლიანად შავ ლუქს ისე bоуfriеnd-ის ტიპის ჯინსს და ზოლიან მაისურს.

Militаrу jackets аrе реrfесt fоr thоѕе in-bеtwееn-wеаthеr dауѕ whеn you wаnt a light tорреr that will соvеr уоu up withоut feeling super bulkу. Thiѕ ѕеаѕоn, consider buуing уоurѕ in аn оn-trеnd camo рrint, whiсh lооkѕ juѕt as grеаt аtор аn аll-blасk outfit as it does with bоуfriеnd jeans аnd a ѕtriреd tее.