A city block for all_Diploma Thesis

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά την καθηγήτρια μας κ. Ρόδη για την καθοδήγησή

της και τις διορθώσεις της καθόλη την πορεία της διεξαγωγής της διπλωματικής μας

εργασίας.

Τους υπαλλήλους του τμήματος πολεοδομίας της Πάτρας.

Τις οικογένειες μας και τους φίλους μας που ήταν πάντα δίπλα μας.

A CITY BLOCK FOR ALL

Η

Η παρούσα διπλωματική εργασία επιδιώκει να

επανασχεδιάσει ένα υφιστάμενο οικοδομικό

τετράγωνο στο αστικό περιβάλλον της Πάτρας

με γνώμονα την προσβασιμότητα, ώστε να

δημιουργηθεί ένα προσβάσιμο και ευνοϊκό

περιβάλλον για όλους. Το οικοδομικό τετράγωνο

βρίσκεται μεταξύ των οδών Μαιζώνος, Ζαΐμη, Κορίνθου και Πουκεβίλ. Η διπλωματική εργασία

αποτελεί συνέχεια της ερευνητικής μας εργασίας

και έρχεται με τη σειρά της να επανασχεδιάσει

σε επίπεδο ιδιωτικού χώρου το εσωτερικό των

πολυκατοικιών. Κρίθηκε σκόπιμο η ανάλυση της

εργασίας να πραγματοποιηθεί σε τέσσερα στάδια.

Το πρώτο περιλαμβάνει την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης του οικοδομικού

τετραγώνου και τον εντοπισμό των προβλημάτων

προσβασιμότητας.

Στη συνέχεια ακολουθεί η σχεδιαστική πρόταση με

τον επανασχεδιασμό των πολυκατοικιών και του

ακάλυπτου χώρου που τις περιβάλλει.

Η εργασία ολοκληρώνεται με την σχεδίαση μίας

αστικής πλατείας πάνω από τα νέα συγκροτήματα

πολυκατοικιών και τον ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα

τους.

Το νέο οικοδομικό τετράγωνο City Block for All

υιοθετεί όλες τις αρχές της προσβασιμότητας

μέσω σχεδιαστικών παρεμβάσεων τόσο στον

ιδιωτικό όσο και δημόσιο χώρο και έτσι φιλοδοξεί

να «αγκαλιάσει» τη διαφορετικότητα κάθε χρήστη.

This diploma thesis seeks to redesign an existing building block in the urban environment of Patras with a view to accessibility, in order to create an accessible and favorable environment for all. The block is located between Maizonos, Zaimi, Korinthou and Poukevil streets. This thesis is a continuation of our research work and comes in turn to redesign at the level of private space inside the apartment buildings. It was considered appropriate to carry out the analysis of the work in four stages.

The first involves the presentation of the current condition of the block and identifying accessibility problems.

Then, follows the design proposal with the redesign of the apartment buildings and the uncovered space that surrounds them.

The work is completed with the design of an urban square above the new apartment complexes and the in-between space they create.

The new City Block for All building block adopts all the principles of accessibility through design interventions in both private and public space and thus aspires to “embrace” the diversity of each user.

A CITY BLOCK FOR ALL

ΠΡΟΛΟΓΟΣ σ. 10-12

ΦΑΣΗ Α - ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ σ. 16

ΚΑΤΟΨΕΙΣ σ. 20

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΟΨΕΩΝ σ. 22

ΟΨΕΙΣ σ. 26

ΤΟΜΕΣ σ. 28

ΕΝΘΕΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ σ. 30

ΦΑΣΗ Β - ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ

IN BETWEEN

(ουσ.) < το χαρακτηριστικό του περιβάλλοντος, που επιτρέπει σε όλα τα άτομα να έχουν πρόσβαση σε αυτό αυτόνομα, με ασφάλεια και με άνεση.

Λίγα λόγια για την προσβασιμότητα

H προσβασιμότητα σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία

νοείται το χαρακτηριστικό του περιβάλλοντος που επιτρέπει σε

όλα τα άτομα να έχουν πρόσβαση αυτόνομα με ασφάλεια και

άνεση σε αυτό.

Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής

Ένωσης το ποσοστό θνησιμότητας και γήρανσης του

πληθυσμού της είναι πέντε φορές μεγαλύτερο από το ποσοστό

των γεννήσεων,

ασθένειες

και άλλα). Επομένως, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη οι πόλεις

να γίνουν προσβάσιμες, καθώς οφείλουν να ενσωματώνουν

μέσα τους όλους τους πολίτες ανεξαρτήτως δυνατοτήτων και

δεξιοτήτων.

(

στοιχεία από Ερευνητική εργασία Urban Disability, Τσάκας Νικόλαος)

Ο αποκλεισμός των ατόμων με αναπηρία από πολλές πτυχές

του αστικού περιβάλλοντος των πόλεων αποτελεί ένα φλέγον

ζήτημα προς αντιμετώπιση. Η προσβασιμότητα πρόκειται για

μια έννοια που συχνά παρατηρείται ότι παραγκωνίζεται από

τα σύγχρονα αστικά περιβάλλοντα και δεν λαμβάνεται υπόψιν

στον σχεδιασμό τους, μια συνήθεια που διαπιστώνεται και στην

περίπτωση της Πάτρας και πιο συγκεκριμένα στο οικοδομικό

τετράγωνο που επιλέχθηκε.

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Πρόκειται για ένα οικοδομικό τετράγωνο που εντοπίζεται μέσα στο αστικό ιστό

της πόλης λίγα μέτρα απόσταση από μία από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές

πλατείες της πόλης (Πλατεία Όλγας, Πλατεία Βασ. Γεωργίου) και περιβάλλεται

από τις δύο βασικές μεγάλες οριζόντιες κυκλοφοριακές αρτηρίες της Πάτρας,

την οδό Κορίνθου και την οδό Μαιζώνος.

Θα μπορούσαμε να πούμε, μετά από εκτενή αναζήτηση και συσχέτιση μέσα

στον χάρτη της Πάτρας, πως το συγκεκριμένο οικοδομικό τετράγωνο εμφανίζει

σχεδόν όλες τις βασικές κατηγορίες δρόμων και πεζοδρομίων που υπάρχουν

στην πόλη και θεωρούμε πως αποτελεί έτσι ένα χαρακτηριστικό δείγμα και μία

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Ειδικότερα είναι ένα τυπικό οικοδομικό τετράγωνο με πολυκατοικίες

της δεκαετίας του ‘70 και του ‘80. Διαρθρώνεται συνολικά από 11

πολυκατοικίες περιμετρικά του.

Οι πολυκατοικίες που βρίσκονται στις οδούς Κορίνθου και Μαιζώνος

εισχωρούν μέσα σε πλάτος και σε ύψος δημιουργώντας την στοά

και η προβολή του πρώτου ορόφου φτάνει μέχρι το ίχνος του

πεζοδρομίου.

Στο εσωτερικό του τετραγώνου δημιουργείται ένας ακανόνιστου

σχήματος ακάλυπτος και χαρακτηριστικό των πολυκατοικιών αποτελεί

και η δημιουργία στενών κατακόρυφων ανοιγμάτων φωταγωγών.

Ξεκινώντας από το ισόγειο παρατηρείται ο επαναλαμβανόμενος τρόπος

εισόδου στην κάθε πολυκατοικία, δηλαδή η χρήση του κλιμακοστασίου και

συχνά του ανελκυστήρα. Ως επί των πλείστων τα ισόγεια περιλαμβάνουν

καταστήματα και χώρους εστίασης. Σε αυτό συμβάλει η τυπολογία του

οικοδομικού τετραγώνου, με την ύπαρξη στοών επί της Μαιζώνος και της

Κορίνθου.

Προχωρώντας στους επόμενους ορόφους παρατηρείται μια

επαναλαμβανόμενη τυπολογία, ανά πολυκατοικία, όπου ο όροφος

κάθε πολυκατοικίας μοιράζεται σε δύο ή περισσότερα διαμερίσματα.

Καταγράφουμε τις βασικές κυκλοφορίες όπου μπορεί να κάνει ο κάτοικος

και παρατηρούμε ότι οι κυκλοφορίες αυτές είναι περιορισμένες.

Το κυριότερο πρόβλημα παρατηρείται στις εισόδους και στα στενά

κλιμακοστάσια, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις δεν περιλαμβάνουν καν

ανελκυστήρα, είτε απαιτείται η χρήση σκαλοπατιών για την πρόσβαση σε αυτό.

Προχωρώντας στους

επόμενους ορόφους

παρατηρείται μια

επαναλαμβανόμενη

τυπολογία, ανά πολυκατοικία, όπου ο όροφος κάθε

πολυκατοικίας μοιράζεται

σε δύο ή περισσότερα

διαμερίσματα. Καταγράφουμε τις βασικές κυκλοφορίες

όπου μπορεί να κάνει ο

κάτοικος και παρατηρούμε

ότι οι κυκλοφορίες αυτές είναι περιορισμένες. Το κυριότερο πρόβλημα

παρατηρείται στις

εισόδους και στα στενά

κλιμακοστάσια, τα οποία

σε πολλές περιπτώσεις

δεν περιλαμβάνουν καν

ανελκυστήρα, είτε απαιτείται η

χρήση σκαλοπατιών για την

πρόσβαση σε αυτό.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΦΕΡΟΝΤΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Στο παραπάνω διάγραμμα

παρουσιάζεται ο φέροντας

οργανισμός σε όλες τις

πολυκατοικίες που απαρτίζουν

το οικοδομικό τετράγωνο

αναφοράς.

Στο πρώτο διάγραμμα

παρατηρείται μία αρκετά

δομημένη μορφή που δεν

επιτρέπει την ελευθερία

πολλαπλών κυκλοφοριών

και επομένως οδηγείται σε μια περιορισμένης μορφής

προσβασιμότητα στο εσωτερικό

κάθε πολυκατοικίας. Όπου,

οι κινήσεις και η κυκλοφορία

περιορίζονται από το

κλιμακοστάσιο στην είσοδο του

κάθε διαμερίσματος.

Ενώ στο δεύτερο διάγραμμα

παρουσιάζεται μία πρώτη ιδέα

ενοποίησης των κυκλοφοριών

με την κατάργηση των

ενδιάμεσων στοιχείων, (δηλαδή

των τοίχων που διαχωρίζουν τα

δωμάτια των πολυκατοικιών)

που θα επέτρεπε μια πιο

ενιαία κυκλοφορία μεταξύ

των πολυκατοικιών και την

δημιουργία μεγαλύτερων

χώρων για την καλύτερη

αντιμετώπιση της

προσβασιμότητας.

Όπως έγινε γνωστό ήδη από την περίληψη,

η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί

συνέχεια της ερευνητικής εργασίας όπου

διεξήχθη έρευνα πάνω στο ζήτημα της

προσβασιμότητας στο αστικό περιβάλλον

του συγκεκριμένου οικοδομικού

τετραγώνου και εντοπίστηκαν αστοχίες

και η αδυναμία εφαρμογής της ελληνικής

νομοθεσίας για τα ΑμεΑ. Στο τέλος της

εργασίας προτάθηκαν σχεδιαστικές λύσεις

που αφορούν το ζήτημα αυτό σε επίπεδο

δημόσιας χρήσης, πέραν της ελληνικής

νομοθεσίας αλλά και των διεθνών

προτύπων σχεδίασης . Το οικοδομικό

τετράγωνο παρέμβασης και στις δύο

εργασίες είναι το ίδιο. Στην διπλωματική

εργασία θα συνεχιστεί η έρευνα αυτή

και σε επίπεδο ιδιωτικού χώρου στο

εσωτερικό των πολυκατοικιών του

οικοδομικού τετραγώνου. Έτσι, λοιπόν,

γίνεται καταγραφή των προβλημάτων σε

καθεμία πολυκατοικία ξεχωριστά και στη

συνέχεια παρουσιάζεται η σχεδιαστική

πρόταση που αποβλέπει στην υιοθέτηση

όλων των αρχών προσβασιμότητας και

στην ενσωμάτωση κάθε πιθανού χρήστη-

κατοίκου τόσο στο εξωτερικό όσο και τον

εσωτερικό χώρο αυτών.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ

Πλέον αντιμετωπίζουμε όλο το

οικοδομικό τετράγωνο σαν μια

οντότητα ενιαία.

Έτσι, λοιπόν, αφαιρούνται

οι όγκοι που είναι στενοί

και δεν εξυπηρετούν τη

προσβασιμότητα

και στην συνέχεια όλοι

τοίχοι και διατηρείται μόνο ο

υπάρχων φέρων οργανισμός

των πολυκατοικιών που

παραμένουν.

Επανασχεδιάζεται ο εσωτερικός

ακάλυπτος χώρος του

οικοδομικού όπου πλέον θα

αποτελέσει και την είσοδο στο

νέο συγκρότημα και πάνω σε

αυτόν θα δημιουργηθούν οι

νέες κυκλοφορίες και οι βασικές

ροές.

Οι πολυκατοικίες

ομαδοποιούνται σε τρεις

ομάδες και αποτελούνται από

το συγκρότημα κατοικιών της

Μαιζώνος, της Ζαΐμη και το

συγκρότημα περίθαλψης της

Κορίνθου, ενώ προστίθεται

ακόμα ένα νέο δημόσιου

χαρακτήρα ενωτικό πολιτιστικό

κτήριο στην Πουκεβίλ.

Πριν εξετάσουμε αναλυτικά την κάθε ομάδα, παρουσιάζουμε πως διαμορφώνεται

ακάλυπτο,

να σημειωθεί ότι τα ισόγεια στα περισσότερα συγκροτήματα

παραμένουν κενά ελεύθερα σε διαμόρφωση και χρήση, μετά την

ενοποίηση των πολυκατοικιών.

Ο ακάλυπτος επανασχεδιάζεται με ράμπες για να μπορεί να είναι

προσβάσιμος σε όλο το μήκος του και πάνω του τοποθετούνται οι

είσοδοι και οι κατακόρυφες κυκλοφορίες που οδηγούν στα επιμέρους

ΤΥΠΙΚΟΥ ΟΡΟΦΟΥ

Όπως προαναφέρθηκε, η όλη σχεδίαση έγινε με γνώμονα

την προσβασιμότητα και μια προσπάθεια αντιμετώπισης των

προβλημάτων προσβασιμότητας που καταγράψαμε στο

συγκεκριμένο οικοδομικό τετράγωνο. Πιο συγκεκριμένα, έγινε κάλυψη

όλων των υψομετρικών διαφορών με την χρήση κατάλληλων ραμπών

σε περιπτώσεις όπου οι εξομάλυνση τους δεν ήταν εφικτή.

Οι εσωτερικού χώροι επανασχεδιάστηκαν λαμβάνοντας υπόψιν τις

κατάλληλες και απαραίτητες διαστάσεις (όπως το ελάχιστο πλάτος

διαδρόμων 1,5 μέτρα για την ελεύθερη περιστροφή του αµαξιδίου σε

όλους τους χώρους).

Επιπλέον, η τοποθέτηση των ανοιγμάτων

ΑΝΑΛΥΣΗ ΝΕΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΚΑΤΟΙΚΗΣΗΣ

Ξεκινώντας με την Μαιζώνος, ενοποιούνται οι δύο πολυκατοικίες

Μαιζώνος 45 και 47 σε ένα νέο προσβάσιμο συγκρότημα κατοικιών

για νέους ανθρώπους με ένα χαρακτήρα συλλογικότητας.

Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο και δεύτερο επίπεδο περιλαμβάνει πέντε

χώρους υπνοδωματίου, με ιδιωτικό

και τέταρτο

τα οποία μοιράζονται από μία κοινόχρηστη κουζίνα, καθιστικό και τραπεζαρία ενώ διατηρούνται και σε αυτό το επίπεδο

πέντε ιδιωτικά υπνοδωμάτια με μπάνια.

Τέλος, το πέμπτο και έκτο επίπεδο περιλαμβάνει 6 μεμονωμένα

διαμερίσματα με ιδιωτικό μπάνιο, κουζίνα και καθιστικό.

Μέσω ενός κατακόρυφου ανοίγματος στο κέντρο του κοινόχρηστου

χώρου επιτυγχάνεται η κατακόρυφη επικοινωνία ανά δύο επιπέδων

ενισχύοντας τον συλλογικό χαρακτήρα του συγκροτήματος.

Συνεχίζοντας με τη Ζαΐμη, όπου εδώ ενώνονται τρεις πολυκατοικίες

σε ένα μεγαλύτερο συγκρότημα κατοικιών όπου θα μπορούν

να φιλοξενηθούν οικογένειες με 3 και 4 μέλη αντίστοιχα.

Τα τρία πρώτα επίπεδα αποτελούνται από τρία αυτοτελή

διαμερίσματα και περιλαμβάνουν ένα μεγάλο υπνοδωμάτιο

και ένα παιδικό, ένα ενιαίο χώρο καθιστικού, κουζίνας και

τραπεζαρίας και από ένα κοινό μπάνιο.

Τα επόμενα δύο επίπεδα αποτελούνται από δύο αυτοτελή

διαμερίσματα μεγαλύτερης κλίμακας.

Τα οποία διαμορφώνονται με τρία υπνοδωμάτια, εκ των οποίων

το ένα είναι το master, δύο μπάνια και ένα wc και από ένα ενιαίο

χώρο καθιστικού, τραπεζαρίας και κουζίνας.

Δεδομένου της μικρής υψομετρικής διαφοράς που υπήρχε από

την ένωση των τριών πολυκατοικιών σχεδιάστηκαν ράμπες, όπου κρινόταν απαραίτητες τόσο για την είσοδο σε κάποια

διαμερίσματα τόσο και στο εσωτερικό αυτών για να μπορεί να

επιτρέψει την πρόσβαση σε όλους τους εσωτερικούς χώρους αυτού.

Στην Κορίνθου ενώνονται οι τρεις πολυκατοικίες και διαμορφώνεται

ένα νέο συγκρότημα με σκοπό την ιατρική περίθαλψη των κατοίκων

όπου περιλαμβάνει ιατρεία, χώρους εκγύμνασης και φυσικοθεραπείας

καθώς επίσης και δωμάτια βραχύχρονης και μακρόχρονης νοσηλείας

σε ηλικιωμένους και ΑμεΑ.

Το ισόγειο και ο πρώτος όροφος του συγκροτήματος αποτελούνται

από την γραμματεία και από πολυιατρεία, όπου μπορούν οι ασθενείς

να εξετάζονται.

Το δεύτερο και τρίτο επίπεδο περιλαμβάνει ιδιωτικά δωμάτια νοσηλείας, κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους για το ιατρικό προσωπικό, γραμματεία και αποθήκες.

Το τέταρτο επίπεδο, τέλος, περιλαμβάνει ένα ελεύθερο χώρο

εκγύμνασης με ελεύθερα όργανα και μεγάλες αίθουσες γυμναστικής

όπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ποικίλους τρόπους ανάλογα τις

ανάγκες των χρηστών και τέλος ο χώρος των αποδυτηρίων.

Η πρόσβαση στο συγκρότημα

ΠΟΥΚΕΒΙΛ

Η επανασχεδίαση του οικοδομικού τετραγώνου ολοκληρώνεται με το

νέο κτήριο που σχεδιάζεται στην Οδό Πουκεβίλ και έχει ένα δημόσιο

χαρακτήρα.

Πρόκειται για ένα πολιτιστικό πολυχώρο ο οποίος αποτελείται από έξι επίπεδα.

Στο υπόγειο διαμορφώνονται δύο υπόγεια επίπεδα, το ένα

περιλαμβάνει τα αποδυτήρια, χώρους φυσικοθεραπείας και μασάζ

και δύο σάουνες και το άλλο δύο πισίνες μία μικρή

Στο ισόγειο βρίσκεται η είσοδος και οι κατακόρυφες κυκλοφορίες του, ο πρώτος όροφος περιλαμβάνει μία αίθουσα συνεδριάσεων και ένα φουαγιέ με γραμματεία για την παροχή πληροφορίων.

Το δεύτερο επίπεδο, έναν ενιαίο χώρο εκθέσεων free-plan που θα

μπορεί να διαμορφωθεί ανάλογα την περίσταση.

Το τρίτο επίπεδο αποτελείται από μικρούς χώρους για σεμινάρια και workshop, το τέταρτο από μία αίθουσα προβολών και μία αίθουσα

διδασκαλίας και τέλος στο πέμπτο επίπεδο διαμορφώνεται μία

βιβλιοθήκη με χώρους ανάγνωσης και αναζήτησης.

Σε όλα τα επίπεδα υπάρχουν τουαλέτες.

URBAN PLAZA

URBAN PLAZA

Η σχεδίαση του οικοδομικού ενισχύεται με έναν επιπλέον σχεδιαστικό

αντικείμενο το οποίο δεν είναι άλλο από την σχεδίαση μίας αστικής

πλατείας πάνω από τα τέσσερα συγκροτήματα.

Πρόκειται ουσιαστικά για την συνέχιση καθ’ ύψος του φέροντος

οργανισμού των πολυκατοικιών της υφιστάμενης κατάστασης και

την δημιουργία μίας νέας πλάκας που έρχεται να δημιουργήσει

ένα νέο τοπόσημο στην Πάτρα και

URBAN PLAZA

Η νέα αυτή αστική πλατεία μιμείται την γενική τοπογραφία της πόλης

σε μία μικρογραφία και ορίζεται σε διαφορετικά ύψη, ωστόσο δεν

παραμερίζεται ούτε σε αυτήν την η προσβασιμότητα η οποία

επιτυγχάνεται με ειδικά διαμορφωμένες ράμπες σε διάφορα σημεία

της.

Η είσοδος στην αστική πλατεία πραγματοποιείται μέσω των

κατακόρυφων κυκλοφορών είτε των συγκροτημάτων Κορίνθου και

Μαιζώνος, είτε απευθείας από το νέο κτήριο της Πουκεβίλ.

IN BETWEEN

FACADE