Obstetrik ve Jinekolojinin Temelleri Dördüncü Bask›
NEVILLE F. HACKER, MD Associate Professor of Obstetrics and Gynaecology Director, Gynaecological Cancer Center Royal Hospital for Women Randwick, New South Wales Australia J. GEORGE MOORE, MD† Professor and Chairman Emeritus Department of Obstetrics and Gynecology David Geffen School of Medicine at UCLA Los Angeles, California JOSEPH C. GAMBONE, DO, MPH Professor of Obstetrics and Gynecology Department of Obstetrics and Gynecology David Geffen School of Medicine at UCLA Los Angeles, California †
Deceased.
ÇEV‹R‹ ED‹TÖRLER‹ PROF. DR. CAZ‹P ÜSTÜN Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um A.B.D. SAMSUN DOÇ. DR. ‹DR‹S KOÇAK Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um A.B.D. SAMSUN
© 2009 Nobel T›p Kitabevleri Ltd. fiti. OBSTETR‹K VE J‹NEKOLOJ‹N‹N TEMELLER‹
Çeviri Editörleri: Prof. Dr. Cazip Üstün Doç. Dr. ‹dris Koçak ISBN: 978-975-420-659-3 Essentials of Obstetrics and Gynecology, Fourth Edition Neville F. Hacker, J. George Moore, Joseph C. Gambone ISBN: 978-0-7216-0179-3 © 2004 Elsevier Saunders
Bu kitab›n Türkçeye çeviri hakk› © Elsevier Saunders taraf›ndan NOBEL TIP K‹TABEVLER‹’ne verilmifltir. 5846 ve 2936 say›l› Fikir ve Sanat Eserleri yasas› gere¤i herhangi bir bölümü, resmi veya yaz›s›, yazarlar›n ve yay›nlay›c›s›n›n yaz›l› izni al›nmadan tekrarlanamaz, bas›lamaz, kopyas› ç›kar›lamaz, fotokopisi al›namaz veya kopya anlam› tafl›yabilecek hiçbir ifllem yap›lamaz.
Düzenleme:
Nobel T›p Kitabevleri Özkan Kaya
Bask› / Cilt:
Nobel Matbaac›l›k, Had›mköy-‹STANBUL
NOBEL TIP K‹TABEVLER‹ LTD. fiT‹. ÇAPA Millet Cad. No:111 Çapa-‹stanbul Tel: (0212) 632 83 33 Fax: (0212) 587 02 17 CERRAHPAfiA Cerrahpafla T›p Fakültesi Karfl›s› Cerrahpafla-‹stanbul Tel: (0212) 586 17 58 KADIKÖY R›ht›m Cad. Derya ‹fl Merkezi No: 7 Kad›köy-‹stanbul Tel: (0216) 336 60 08 SAMSUN Ulugazi Mah. 19 May›s Bulvar› 16/6 Samsun Tel: (0362) 435 08 03
Contributors
Katk›da Bulunanlar
EDITORS Neville F. Hacker, MD Associate Professor of Obstetrics and Gynaecology; Director, Gynaecological Cancer Center, Royal Hospital for Women, Randwick, New South Wales, Australia Breast Disease; Principles of Cancer Therapy; Cervical Dysplasia and Cancer; Vulvar and Vaginal Cancer; Uterine Corpus Cancer J. George Moore, MD† Professor and Chairman Emeritus, Department of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Clinical Approach to the Patient; Female Reproductive Anatomy and Embryology; Maternal Physiologic and Immunologic Adaptation to Pregnancy; Common Medical and Surgical Conditions Complicating Pregnancy; Congenital Anomalies and Benign Conditions of the Uterine Corpus and Cervix; Congenital Anomalies and Benign Conditions of the Ovaries and Fallopian Tubes; Endometriosis and Adenomyosis; Dysfunctional Uterine Bleeding Joseph C. Gambone, DO, MPH Professor of Obstetrics and Gynecology, Department of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Practice Management and Ethics in Obstetrics and Gynecology; Clinical Approach to the Patient; Female Reproductive Anatomy and
†
Decased.
Embryology; Obstetric Hemorrhage and Puerperal Sepsis; Common Medical and Surgical Conditions Complicating Pregnancy; Congenital Anomalies and Benign Conditions of the Vulva and Vagina; Dysmenorrhea and Chronic Pelvic Pain; Ectopic Pregnancy; Endometriosis and Adenomyosis; Gynecologic Procedures; Dysfunctional Uterine Bleeding; Climacteric; Menstrual Cycle–Influenced Disorders; PDA Companion Co-editor
PART EDITORS Grace Elizabeth Kong Medical Student, Class of 2004, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California PDA Companion Co-editor Brian J. Koos, MD, DPhil Professor and Vice Chair, Department of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Maternal Physiologic and Immunologic Adaptation to Pregnancy; Common Medical and Surgical Conditions Complicating Pregnancy Larry R. Laufer, MD Head, Division of Reproductive Endocrinology and Infertility, Department of Obstetrics and Gynecology, Naval Medical Center, San Diego, California Puberty and Disorders of Pubertal Development; Amenorrhea, Oligomenorrhea, and Hyperandrogenic Disorders; Climacteric; Menstrual Cycle–Influenced Disorders
3
iv
Katk›da Bulunanlar
Anita L. Nelson, MD Professor of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA; Chief, Women’s Health Care Programs, Research and Education Institute at Harbor-UCLA Medical Center, Los Angeles, California Congenital Anomalies and Benign Conditions of the Vulva and Vagina; Congenital Anomalies and Benign Conditions of the Uterine Corpus and Cervix; Congenital Anomalies and Benign Conditions of the Ovaries and Fallopian Tubes; Ectopic Pregnancy; Family Planning OTHER CONTRIBUTORS Martha J. Baird, CNM, MP, MSN Director of Education, Women’s Health Care Nurse Practitioner Program, Department of Obstetrics and Gynecology, Harbor-UCLA, Los Angeles, California Human Sexuality Richard A. Bashore, MD Professor Emeritus, Department of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Fetal Surveillance During Labor; Uterine Contractility and Dystocia Jonathan S. Berek, MD, MMSc Professor and Chair, College of Applied Anatomy; Executive Vice Chair, Department of Obstetrics and Gynecology; Chief, Division of Gynecologic Oncology and Gynecology Service; Director, UCLA Women’s Reproductive Cancer Program, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Ovarian Cancer; Gestational Trophoblastic Neoplasia Narender N. Bhatia, MD Chief, Gynecologic Urology, Department of Obstetrics and Gynecology, Harbor-UCLA Medical Center, Los Angeles, California Genitourinary Dysfunction Michael S. Broder, MD, MSHS Vice President, Zynx Health, Beverly Hills, California; Assistant Clinical Professor, Department of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Gynecologic Procedures
Richard P. Buyalos, Jr, MD Co-Director, Fertility and Surgical Associates of California; Associate Clinical Professor, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Puberty and Disorders of Pubertal Development Mary E. Carsten, PhD Professor Emeritus of Obstetrics/Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Endocrinology of Pregnancy and Parturition Lony C. Castro, MD Professor and Chair, Department of Obstetrics and Gynecology, Western University of Health Sciences, College of Osteopathic Medicine of the Pacific, Pomona, California; Director, High Risk Obstetrical Clinics, Riverside County Regional Medical Center, Riverside, California Hypertensive Disorders of Pregnancy Anita Backus Chang, MD Director of Obstetric Anesthesia, UCLA Medical Center; Associate Clinical Professor, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Normal Labor, Delivery, and Postpartum Care Ramen H. Chmait, MD Florida Institute for Fetal Diagnosis and Therapy, Tampa, Florida Obstetric Procedures Catherine Marin DeUgarte, MD Fellow, Reproductive Endocrinology and Infertility, Department of Obstetrics and Gynecology, Harbor-UCLA Medical Center, Los Angeles, California Ectopic Pregnancy; Human Sexuality; Domestic Violence and Sexual Assault; Puberty and Disorders of Pubertal Development Janice I. French, CNM, MS Project Coordinator, Los Angeles Best Babies Collaborative, Department of Obstetrics and Gynecology, Cedars-Sinai Medical Center, Los Angeles, California Pelvic Infections
Katk›da Bulunanlar
Paul A. Gluck, MD Associate Clinical Professor, Department of Obstetrics and Gynecology, University of Miami School of Medicine, Miami, Florida Clinical Performance Improvement Robert H. Hayashi, MD J. Robert Willson Professor of Obstetrics; Fellowship Director, Division of Maternal-Fetal Medicine, Department of Obstetrics & Gynecology, University of Michigan Medical School, Ann Arbor, Michigan Obstetric Hemorrhage and Puerperal Sepsis; Uterine Contractility and Dystocia Calvin J. Hobel, MD Vice Chair, Department of Obstetrics and Gynecology, Miriam Jacobs Chair in MaternalFetal Medicine, Cedars–Sinai Medical Center; Professor of Obstetrics and Gynecology, Professor of Pediatrics, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Antepartum Care; Normal Labor, Delivery, and Postpartum Care; Obstetric Complications Joel B. Lench, MD Director, Nurse Midwife Program, Department of Obstetrics and Gynecology, Naval Medical Center, San Diego, California Pelvic Infections John K.H. Lu, PhD Professor, Departments of Obstetrics and Gynecology and Neurobiology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Female Reproductive Physiology Michael C. Lu, MD, MS, MPH Assistant Professor, Department of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA; Department of Community Health Sciences, UCLA School of Public Health, Los Angeles, California Endocrinology of Pregnancy and Parturition; Antepartum Care Donald E. Marsden, BMedSc(Hon), MBBS, FRCOG, FRACOG, CGO Professor, Gynaecological Cancer Center, Royal Hospital for Women, Barker Street, Randwick, New South Wales, Australia Practice Management and Ethics in Obstetrics and Gynecology
v
James A. McGregor, MD CM Visiting Professor, Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California; Assistant Head, Perinatology, Obstetrix, Tucson, Arizona Pelvic Infections David R. Meldrum, MD Clinical Professor of Obstetrics and Gynecology, Department of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA; Department of Reproductive Medicine, University of California at San Diego; Reproductive Partners Medical Group, Los Angeles, California Infertility and Assisted Reproductive Technologies Thomas R. Moore, MD Professor and Chairman, Department of Reproductive Medicine, University of California San Diego School of Medicine, San Diego, California Multifetal Gestation and Malpresentation; Obstetric Procedures Sathima Natarajan, MD Clinical Assistant Professor, Department of Pathology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Pathology Module: PDA Companion Bahij S. Nuwayhid, MD, PhD Regional Chairman, Department of Obstetrics and Gynecology, Texas Tech University HSC-El Paso, El Paso, Texas Maternal Physiologic and Immunologic Adaptation to Pregnancy Ketan S. Patel, MD Senior Associate Consultant, Division of Reproductive Endocrine and Infertility, Mayo Clinic in Scottsdale, Arizona Amenorrhea, Oligomenorrhea, and Hyperandrogenic Disorders Andrea J. Rapkin, MD Professor, Department of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Dysmenorrhea and Chronic Pelvic Pain
vi
Katk›da Bulunanlar
Robert C. Reiter, MD Vice President, Quality and Clinical Performance Improvement; Patient Safety Medical Officer, ProMedica Health System, Toledo, Ohio Clinical Performance Improvement Klaus J. Staisch, MD Professor Emeritus, Department of Obstetrics and Gynecology, Washington University School of Medicine, St. Louis, Missouri Fetal Surveillance During Labor Khalil Tabsh, MD Professor, Department of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California Rhesus Isoimmunization Nancy Theroux, RN, PhD Clinical Administrator, UCLA Perinatal Group, David Geffen School of Medicine at UCLA; Assistant Clinical Professor, UCLA School of Nursing, Los Angeles, California Rhesus Isoimmunization
Paul J. Toot, MD Professor, Department of Obstetrics and Gynecology, David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, California; Physician Specialist—Obstetrics and Gynecology, Los Angeles County/Olive View-UCLA Medical Center, Sylmar, California Female Reproductive Physiology Linda Yielding, RN, MBA Corporate Director, Quality; Corporate Patient Safety Officer, Clinical Outcomes and Resource Management Department, ProMedica Health System, Toledo, Ohio Clinical Performance Improvement
Contributors
Obstetri ve Jinekolojinin Temelleri’nin bu bask›s› ilham verici bir ögretmen, büyük bir ak›l hocas› ve sevgili bir arakadafl olan Dr. J. George “Jerry” Moore’a ithaf edilmifltir. Neville F. Hacker Joseph C. Gambone
J. George Moore, MD 1917–2003
7
Contributors
9
Dördüncü Bask› ‹çin Önsöz
Essentials of Obsterics and Gynecology’nin dördüncü bas›m›n›n geliflimi ve sonuçland›r›lmas›nda oldukça büyük zorluklara gö¤üs gerildi, önemli kararlar almaya gereksinim duyuldu ve derin bir ac› ac› yafland›. ‹lk olarak bir meslektafl›n ve dostun kayb›; editör Dr. J. George (Jerry) Moore’un 86 yafl›nda 30 Ekim 2003’te vefat› yafland›. Jerry hepimiz için harika bir dost, ilham veren bir ak›l hocas› ve hiç yorulmak bilmeyen bir ö¤retmendi. Son günlerine kadar bu çal›flman›n içinde yer almas›ndan ötürü onun hala bizim ö¤retmenimiz olmas› gerçe¤i bize büyük bir keyif kayna¤› olmaktad›r. Kitab›n bu bas›m›n› ona ithaf etmekteyiz. Günümüzde t›p ö¤reniminde en büyük güçlük her gün geliflen teknolojiyi t›p ö¤rencilerine ve obstetri ve jinekoloji prati¤i yapan hekimlere ulafl›l›r k›labilmektir. Son zamanlarda oluflan dijital elektronik devrim güncel bilgi ve prati¤in h›zl› bir biçimde eriflilebilmesini mümkün k›lmaktad›r. Kitab›n bu bas›m› kitab›n k›rk üç bölümünün tamam›n›n elektronik sürümünü de kapsamaktad›r. Bu sayede ö¤rencilerin ve hekimlerin y›llarca klinik ve hastanelerdeki pratiklerinde kullanabilecekleri kolay eriflilebilir bir kaynak bulmas› sa¤lanm›flt›r. Bu sürüm ayr›ca obstetri ve jinekoloji prati¤inin ö¤renilmesinde ö¤renci hekimlere yard›mc› olabilecek elektronik içeriklere de sahiptir. Son obstetrik istatistikler, obstetrik terimler sözlü¤ü ve obstertri ve jinekolojide ilgi çekici patolojik vakalarla ilgili modüller de bu sürümde yer almaktad›r. Bu kitab› haz›rlarken niyetimiz ‘’gerekli’’ obstetrik ve jinekolojik bilgileri sunmakt›. Bu amaçla kitaptaki bilgilerin genifllik ve derinli¤ini ö¤rencilere
sunarken kimi tercihlerde bulunduk. Son bas›mdaki kimi bölümler kald›r›ld› ve baz›lar› yeniden gözden geçirilen bölümlere eklendi. Bu bas›m tümü renkli k›rk üç bölüm içermektedir. Tüm tablolar, resimler ve yeni renkli resimler gözden geçirilmifltir. Her giriflimde bilgi materyalini Jinekoloji ve Obstetri Profesörler Birli¤i (APGO)’nin t›p ö¤rencisi ö¤renim hedefleri ile uyumlu hale getirmek için u¤rafl›lm›flt›r. Bu ö¤renim hedefleri www.apgo.org sitesinde listelenmifltir. Bu bas›m baz› yeni bölüm yazarlar›n› içermektedir. Her biri kendi bölümünde otorite oarak kabul edilen kimselerdir. Baz› yeni k›s›m editörleri, Brian J. Koos, Larry R. Lamfer ve Anita L. Nelson içerik ve editörlük aç›s›ndan bu bas›m›n kalitesine hatr› say›l›r etki yapm›fllard›r. Ek olarak, eski bas›mlarda yer alanlarla birlikte bu yeni yazarlar›n da ismini zikretmek istemekteyiz. Onlar›n bilgileri ve sözcükleri bu kitab›n meydana getirilmesinde ve obstetri ve jinekoloji ö¤reniminde ö¤rencilere ›fl›k tutmada yer almaktad›r. Gynecologic Cancer Center at the Royal Hospital for Women in Sydney Avustralya’dan Helen McGilligan ve David Geffen, UCLA T›p Fakültesi’nden Sergio Huidor’un ismini zikretmek istemekteyiz. Elsevier and Saunders’tan William R. Schmitt’e vizyonu ve dostane profesyonelli¤i nedeniyle müteflekkiriz. Son olarak kar›lar›m›z ve ruh efllerimiz Etselle ve Marge’a bu proje boyunca gösterdikleri destek ve sab›r için teflekkür ederiz. Joseph C. Gambone Neville F. Hacker ›x
x
Dördüncü Bask› ‹çin Önsöz
*Contributors from previous editions John Marshall, Juan J. Arce, Carol L. Archie, A. David Barnes, Michael J. Bennett, Jennifer Blake, Clifford Bochner, J. Robert Bragonier, Charles R. Brinkman III, Philip G. Brooks, John E. Buster, Maria Bustillo, R. Jeffrey Chang, George Chapman, Gautam Chaudhuri, Kenneth A. Conklin, Irvin M. Cushner (deceased), Alan H. DeCherney, William J. Dignam, John A. Eden, Robin Farias-Eisner, Larry C. Ford (deceased), Michelle Fox, Ann Garber, Anne D.M. Graham, William A. Growdon, John Gunning (deceased), Lewis A. Hamilton, Hunter
A. Hammill, George S. Harris, James M. Heaps, Howard L. Judd, Samir Khalife, Ali Khraibi, Oscar A. Kletzky (deceased), Thomas B. Lebherz (deceased), Ronald S. Leuchter, Arnold L. Medearis, Rober Monoson, John Morris, Suha H. N. Murad, Lauren Nathan, John Newnham, Tuan Nguyen, Gary Oakes, Aldo Palmieri, Groesbeck P. Parham, Anthony E. Reading, Jean M. Ricci (Goodman), Michael G. Ross, Edward W. Savage, James R. Shields, William D. Schlaff, Eric Surrey, Maclyn E. Wade, Mathan Wasserstrum, and Barry G. Wren.
Contributors
11
Birinci Bask› ‹çin Önsöz
Bir nesil önce Amerika Birleflik devletleri’ndeki t›p fakültelerinin ço¤unda teorik obstetri ve jinekoloji dersleri 18 aya varan bir zaman dilimine yay›lmaktayd› ve üçüncü ile dördüncü s›n›flarda 8 ila 16 haftal›k pratik çal›flmalarla destekleniyordu. Ço¤u ö¤renci baflucu kayna¤› olarak obstetriyi ve jinekolojiyi kapsayan ayr› kitaplar› takip etmekteydi. Bu kaynaklar ö¤rencilerin hem t›p fakültesinde hem ev çal›flmalar›nda yaral› oldu¤u gibi t›p prati¤ine girdiklerinde de kütüphanelerinde baflvurduklar› bir kaynak haline geliyordu. 1960’l› y›llara gelindi¤indeyse ço¤u fakültede obstetri ve jinekoloji ‘’Klinik T›bba Girifl’’ veya ‘’Hastal›klar›n Patofizyolojisi’’ ad› alt›nda ortak bir çat›da birleflerek anlat›lmaya baflland›. Klinik ve servislerdeki pratik çal›flmalar 6 ila 8 haftal›k klinik stajlar haline gelmeye bafllad› ve alt uzmanl›k alanlar› (yüksek riskli obstetri, jinekolojik onkoloji, üreme endokrinolojisi, rol alma e¤itimi ve poliklinik jinekolojisi) da seçmeli olarak verilmekteydi. Bu klinik staja geçifl sürecinde ö¤rencilerin konuya ilgisini çekecek ve konuyla ilgili gereken bilgiden fazlas›yla u¤raflmaktan al›koyacak bir kaynak kitap bulmak bir hayli güçtü. Sonuçta kritik ve öz bilgiyi ö¤renmesi gereken ö¤rencileri elde etmek oldukça zor bir hale geldi. Klinik stajlarda önerilen kaynak kitaplar s›kl›kla ya yeterince derin bilgi içermemekteydi ya da pratik bilgiye dair anahtar referanslardan yoksundu. Di¤er yandan; klasik obstetri, jinekoloji, jinekolojik cerrahi metinleri ö¤renciler taraf›ndan çok pahal› ya da çal›fl›rken sindirilemeyecek kadar ayr›nt›l› bulunmaktayd›. Bu kitap bu ikileme karfl› bir durufltur. Tüm bölümleri University of California, Los Angeles (UCLA) Obsteri ve Jinekoloji Departman› ve onun uygulama hastaneleri olan Harbor (LA County) General
Hospital, Cedars-Sinai Medical Center, Martin Luther King, Jr. General Hospital, Kern County Medical Center üyeleri taraf›ndan haz›rlanm›flt›r. Kimi yazarlar kitab›n yay›mlanmas› öncesinde ilgili kurumlardan ayr›lm›fllard›r. Bu kitab›n ö¤rencilerin gereksinimlerini gidermesi umulmaktad›r, ev çal›flmalar› s›ras›nda yararl› olmas› ve t›bbi pratik s›ras›nda da yard›mc› bir kaynak olmas› ümit edilmektedir. Obsteri ve jinekolojinin bafll›ca prensip ve pratik uygulamalar› net bir biçimde dile getrilmifltir ancak patofizyolojinin aç›kça anlafl›labilmesi ve klinik yaklafl›ma güvnli bir aç›l›m getrimek için zaman zaman konularda yeterli ayr›nt›ya girmekten kaç›n›lmam›flt›r. Bu kitap bafll›ca befl k›sma ayr›lm›flt›r : Girifl k›sm›, obstetri, üreme endokrinolojisi, jinekoloji ve jinekolojik onkoloji. Kad›n sa¤l›¤› ve aile planlanmas›na özellikle vurguda bulunulmufltur. Teknik prosedürlerin anlafl›labilmesi için obstetri ve jinekolojideki kimi basit operasyonlara da yer verilmifltir. Neville F. Hacker ve J. George Moore kitab›n ortaya konmas›nda bafll›ca rol alan sorumlulard›r. En büyük güçlük kitab›n her bölümünde benzer bir stili izlemesi ve gerekli bilgilerin hiçbirinden ödün vermeden kitab› 550 sayfada tutmak olmufltur. Calvin Hobel, John Marshall, J. George Moore ve Jonathan F. Hacker kendilerine düflen k›s›mlar› düzenlemifllerdir. Neville F. Hacker ise tüm k›s›mlar›n son editörlü¤ünden sorumludur. Bu kitap isimleri belirtilenlerin özel yard›mlar› olmaks›z›n mümkün olmazd›; en çok teflekkürü hak edenler : Gwynne Goege, UCLA’daki çok yetenekli bafl t›bbi ressam, kitaptaki resimlendirmelerin genel tarz› ve yüksek kalitesinden sorumluydu; Dr. YaoShi Fu ve Dr. Robert Nieberg, fizyoloji departman›ndan, resimlendirmelere katk›lar›ndan ve jinekolojik x›
x››
Birinci Bask› ‹çin Önsöz
patolojiler hakk›ndaki tavsiyelerinden dolay›; Normal Chang, foto¤raflardan sorumluydu; Linda Olt, de¤eri ölçülemeyecek editoryal yard›mc›l›¤›ndan ve fihristin haz›rlanmas›ndan sorumluydu. W.B. Saunders’ta bize bafllama ilham›n› veren ve sonras›nda k›lavuzluk eden Dana Dreibelbis’e minnet borçluyuz. Son olarak, UCLA ö¤renci temsilcisi Cheri Buonagui-
di’nin bitip tükenmek bilmeyen çabas›, yetene¤i ve sevinç veren varl›¤› olmadan bu proje asla bitirilemezdi. O, tüm el yaz›lar›n› dikkatlice okudu ve dikkatle daktilo etti ve tüm kat›l›mc›larla tüm bölümler bitinceye de¤in çal›flt›. J. George Moore Neville F. Hacker
Contributors
13
‹çindekiler BÖLÜM B‹R G‹R‹fi Joseph C. Gambone 1
2
3
4
5
8
Do¤um Öncesi Bak›m: Gebelik Öncesi ve Prenatal Bak›m, Genetik De¤erlendirme ve Teratoloji, Antenatal Fetal De¤erlendirme , 83 Michael C. Lu ve Calvin J. Hobel Çeviri: Turgay fiener, Hüseyin Mete Tan›r
9
Normal Travay, Do¤um ve Postpartum Bak›m: Anatomik ‹liflkiler, Obstetrik Analjezi ve Anestezi ve Yenido¤an›n Resüstasyonu , 104 Calvin J. Hobel ve Anita Backus Chang Çeviri: Cem Atabeko¤lu, Esra Çetinkaya
10
Kad›n Üreme Sistemi Anatomisi ve Embriyolojisi, 20 Joseph C. Gambone ve J. George Moore Çeviri: Ali Çetin
Do¤um Eylemi Süresince Fetal ‹zlem , 136 Richard A. Bashore ve Klaus J. Staisch Çeviri: Cazip Üstün, ‹dris Koçak, Bertan Demir, Burcu Torumtay Al›ç
11
Kad›n Üreme Fizyolojisi , 33 Paul J. Toot ve John K. H. Lu Çeviri: Müfit Cemal Yenen, Emre Karaflahin
Obstetrik Kanamalar ve Puerperal Sepsis, 146 Robert H. Hayashi ve Joseph C. Gambone Çeviri: Cazip Üstün, ‹dris Koçak, Hüseyin Ay
12
Uterin Kontraktilite ve Distosi, 159 Richard A. Bashore ve Robert H. Hayashi Çeviri: Ali Çetin
13
Obstetrik Komplikasyonlar: Preterm Do¤um, Erken Membran Rüptürü, ‹ntrauterin Büyüme K›s›tl›l›¤›, Postterm Gebelik ve ‹ntrauterin Fetal Kay›p , 167 Calvin J. Hobel Çeviri: Meral Çetin
Obstetri ve Jinekolojideki Etik ve Pratik Uygulamalar , 3 Joseph C. Gambone ve Donald E. Marsden Çeviri: Cazip Üstün, ‹dris Koçak, Hasan Çak›ro¤lu, Esra Turgut Hastaya Klinik Yaklafl›m, 9 Joseph C. Gambone ve J. George Moore Çeviri: Da¤›stan Tolga Ar›öz
Klinik Performans ‹yilefltirilmesi: Kad›nlar›n Sa¤l›k Hizmetlerinin Kalite ve Güvenli¤inin De¤erlendirilmesi, 46 Robert J. Reiter, Linda Yielding ve Paul A. Gluck Çeviri: Da¤›stan Tolga Ar›öz
BÖLÜM ‹K‹ OBSTETR‹ (Do¤um Bilgisi) Brian J. Koos 6
7
14
Ço¤ul Gebelikler ve Prezentasyon Anomalileri, 183
Thomas R. Moore Çeviri: Tolga Taflç›, Murat Sönmezer
Gebelik ve Do¤umun Endokrinolojisi , 57 Mary E. Carsten ve Michael C.Lu Çeviri: Merih Bayram Gebelikte Maternal, Fizyolojik, ve ‹mmünolojik Adaptasyon , 65 Brian J. Koos, Bahij S. Nuurayhid ve J. George Moore Çeviri: Bülent Berker, Özgür fiahincio¤lu x›››
15
Gebeli¤in Hipertansif Bozukluklar›, 197 Long C. Castro Çeviri: Cazip Üstün, ‹dris Koçak, Davut Güven
16
Rh ‹zoimmünizasyon , 208 Khalil Tash ve Nancy Theroux Çeviri: Müfit Cemal Yenen, Murat Dede
x›v
‹çindekiler
17
Gebeli¤i Komplike Hale Getiren Yayg›n T›bbi ve Cerrahi Durumlar , 216 Joseph C. Gambone, J.George Moore ve Brian J. Koos Çeviri: Cazip Üstün, ‹dris Koçak, Emre Befle, Esra Turgut
18
Obstetrik ‹fllemler , 247 Ramen H. Chamait ve Thomas R. Moore Çeviri: Mehmet Y›lmazer
BÖLÜM ÜÇ J‹NEKOLOJ‹ Anita L. Nelson 19
20
21
Vulva ve Vajenin Konjenital Anomalileri ve Benign Durumlar›, 259 Anita L. Nelson ve Joseph C. Gambone Çeviri: Bülent Berker, Murat Gözüküçük Uteri Korpus ve Serviksin Konjenital Anomalileri ve Benign Durumlar›, 268 J. George Moore ve Anita L. Nelson Çeviri: Tolga Taflç›, Murat Sönmezer Overlerin ve Fallop Tüplerinin Konjenital Anomalileri ve Benign Hastal›klar›, 277 J. George Moore ve Anita L. Nelson Çeviri: Cem Atabeko¤lu, Esra Çetinkaya
22
Dismenore ve Kronik Pelvik A¤r›, 287 Andrea J. Rapkin ve Josaph C. Gambone Çeviri: Cazip Üstün, ‹dris Koçak, Sevinç Soran, Burcu Torumtay Al›ç
23
Pelvik Enfeksiyonlar: Vulvovajinitler, Cinsel Yolla Bulaflan Enfeksiyonlar Ve Pelvik ‹nflamatuar Hastal›k, 296 James A. Mc. Gregor, Janicel I. French ve Joel B. Lench Çeviri: Meral Çetin
24
25
Genitoüriner Disfonksiyon: Pelvik Organ Prolapsusu, Üriner ‹nkontinans ve Enfeksiyonlar , 309 Narender N.Bhatia Çeviri: Bülent Berker, Asl› Yarc› Ektopik Gebelik , 325 Anita L. Nelson, Catherina Marin De Ugarte ve Joseph C Gambone Çeviri: Cazip Üstün, ‹dris Koçak, Özgür Erdo¤an
26
Endometriosis ve Adenomyosis, 334 J. George Moore ve Joseph C. Gambone Çeviri: Merih Bayram
27
Aile Planlamas›: Kontrasepsiyon, Sterilizasyon ve Küretaj , 341 Anita L. Nelson Çeviri: Figen K›r fiahin, Gülengün Köken
28
‹nsanda Cinsellik , 352 Catherina Marin De Ugarte ve Martha J. Baird Çeviri: Ali Faik Y›lmaz
29
Aile ‹çi fiiddet ve Cinsel Sald›r›, 360 Catherina Marin De Ugarte Çeviri: Ahmet Turla
30
Meme Hastal›klar›: Jinekolojik Bak›fl Aç›s›yla , 364 Neville F. Hacker Çeviri: Ebru Öztürk, Özcan Balat
31
Jinekolojik Prosedürler , 372 Michael S. Broder ve Joseph C. Gambone Çeviri: Müfit Cemal Yenen, ‹brahim Alanbay
BÖLÜM DÖRT ÜREME ENDOKR‹NOLOJ‹S‹ ve ‹NFERT‹L‹TE Larry R. Laufer 32
Ergenlik ve Ergenli¤in Geliflimsel Bozukluklar› , 387 Catherina Marine De Ugarte, Richard P. Burgalos J. Ve Larry R. Laufer Çeviri: Y›lmaz Atay, Selim Büyükkurt
33
Amenore, Oligomenore ve Hiperandrojenik Bulgular , 398 Larry L. Laufer ve Ketan S. Patel Çeviri: Y›lmaz Atay, Selim Büyükkurt
34
Disfonksiyonel Uterin Kanama , 409 J. George Moore ve Joseph C. Gambone Çeviri: fiükrü Çokflenim
35
‹nfertilite ve Yard›mc› Üreme Teknolojileri , 413 David. R. Meldrum Çeviri: Funda Göde, Cemal Posac›
36
Klimakterium , 422 Larry R. Laufer ve Joseph C. Gambone Çeviri: Bar›fl Sever, Ömür Taflk›n
‹çindekiler
37
Menstruel Siklus Etkili Rahats›zl›klar , 429 Larry R. Laufer ve Joseph C. Gambone Çeviri: Bar›fl Sever, Ömür Taflk›n
BÖLÜM BEfi J‹NEKOLOJ‹K ONKOLOJ‹ Neville F. Hacker 38
39
40
Kanser Tedavi Prensipleri, 437 Nevilla F. Hacker Çeviri: Güzin Gönüllü, Nilgün Özbek Okumufl Servikal Displazi ve Kanser , 447 Nevilla F. Hacker Çeviri: Mesut Özsoy, Hakan Özgönen Over Kanseri , 459 Jonathan S. Berek Çeviri: Mete Gürol U¤ur, Özcan Balat
41
Vulva ve Vajen Kanseri, 469 Nevilla F. Hacker Çeviri: Fatma Bahar Cebesoy, Özcan Balat
42
Uterus Korpus Kanseri , 478 Nevilla F. Hacker Çeviri: Y›lmaz Dikmen
43
Gestasyonel Trofoblastik Neoplaziler , 486 Jonathan S. Berek Çeviri: Sinan Özalp, Ceren Y›ld›z
‹ndeks, 495
xv
Contributors
17
Çevirenler
Dr. ‹brahim Alanbay Gülhane Askeri T›p Akademisi Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Dr. Burcu Torumtay Al›ç Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Yard. Doç. Dr. Da¤›stan Tolga Ar›öz Kocatepe Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Doç. Dr. Cem Atabeko¤lu Ankara Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Prof. Dr. Y›lmaz Atay Çukurova Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Dr. Hüseyin Ay Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Prof. Dr. Özcan Balat Gazi Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Prof. Dr. Merih Bayram Gazi Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Doç. Dr. Bülent Berker Ankara Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Emre Befle Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Bertan Demir Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Selim Büyükkurt Çukurova Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Prof. Dr. Y›lmaz Dikmen Ege Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Yrd. Doç. Dr. Fatma Bahar Cebesoy Gaziantep Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D
Dr. Özgür Erdo¤an Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Hasan Çak›ro¤lu Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Prof. Dr. Ali Çetin Cumhuriyet Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Prof. Dr. Meral Çetin Cumhuriyet Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr.Funda Göde Dokuz Eylül Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Doç. Dr. Güzin Gönüllü Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Medikal Onkoloji A.B.D. Dr. Murat Gözüküçük Ankara Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Esra Çetinkaya Ankara Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Davut Güven Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Prof. Dr. fiükrü Çokflenim Mediva Hastanesi Kad›n Hast. ve Do¤um Uzman›
Dr.Emre Karaflahin Gülhane Askeri T›p Akademisi Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Murat Dede Gülhane Askeri T›p Akademisi Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. xv››
Doç.Dr.‹dris Koçak Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
xv›››
Çevirenler
Yard. Doç. Dr. Gülengül Köken Kocatepe Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Doç. Dr. Nilgün Özbek Okumufl Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Radyasyon Onkolojisi A.B.D. Prof. Dr. Sinan Özalp Osmangazi Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Dr. Hakan Özgönen Süleyman Demirel Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Doç. Dr. Mesut Özsoy Süleyman Demirel Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Sevinç Soran Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Yard. Doç. Dr. Ahmet Turla Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Adli T›p A.B.D.
Doç. Dr. Murat Sönmezer Ankara Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Yrd. Doç. Dr. Mete Güral U¤ur Gaziantep Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D Prof. Dr. Cazip Üstün Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Yard. Doç. Dr. Figen K›r fiahin Kocatepe Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Dr. Özgür fiahincio¤lu Ankara Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Prof.Dr. Turgay fiener Osmangazi Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Dr. Hüseyin Mete Tan›r Osmangazi Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Yard. Doç. Dr. Ebru Öztürk Gaziantep Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Tolga Taflç› Ankara Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Prof. Dr. Cemal Posac› Dokuz Eylül Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Prof. Dr. Ömür Taflk›n Akdeniz Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Bar›fl Sever Akdeniz Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Esra Turgut Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Dr. Asl› Yarc› Ankara Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Doç. Dr. Müfit Cemal Yenen Gülhane Askeri T›p Akademisi Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Dr. Ceren Y›ld›z Osmangazi Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D. Prof. Dr. Ali Faik Y›lmaz Ondokuz May›s Ün. T›p Fak. Üroloji A.B.D. Doç. Dr. Mehmet Y›lmazer Kocatepe Ün. T›p Fak. Kad›n Hast. ve Do¤um A.B.D.
Kitab›n Dilimize Kazand›r›lmas›na Büyük Emekleri Geçen De¤erli Hocalar›m›za Sevgi ve Sayg›lar›m›zla... Prof. Dr. Cazip ÜSTÜN Doç. Dr. ‹dris KOÇAK SAMSUN-2008