Robbins Temel Patoloji by Nobel Tip Kitabevi Ltd

KUMAR ABBAS ASTER

TEMEL PATOLOJİ

Robbins TEMEL

Robbins

DOKUZUNCU BASIM

Vinay Kumar, MBBS, MD, FRCPath; Abul K. Abbas, MBBS; Jon C. Aster, MD, PhD Gereksiniminiz olan patoloji bilgisini, güvenebileceğiniz isimden alınız! Deneyimli yazar ekibi dersleriniz ve USMLE sınavlarınız için gerek duyduğunuz ana kavramlara en etkin biçimde hakim olmanıza yardımcı olacaktır.  Bu ünlü topluluğun rehberliğinde temel patoloji kavramlarını derinlemesine anlayın.  Baştan sona klinikopatolojik korrelasyonlar ile temel bilimler ve klinik tıp arasındaki bağlantıları yakalayın.

PATOLOJİ DOKUZUNCU BASIM

ISBN: 978-605-335-002-6 Orjinali “Robbins Basic Pathology 9th Edition” olarak yayınlanan bu kitabın Türkçe çevirisi Elsevier sözleşmesi altında yayınlanmaktadır.

KUMAR ABBAS ASTER

Robbins

TEMEL PATOLOJI Çeviri Editörleri

Prof. Dr. Sıtkı Tuzlalı Doç. Dr. Mine Güllüoğlu Prof. Dr. Uğur Çevikbaş

DOKUZUNCU BASIM

patoloji01-16-girisayfalar› 27/8/1316:11 Pagei

Temel Patoloji ROBBINS

D O KUZU N C U BA S K I

Vinay Kumar, MBBS, MD, FRCPath Donald N. Pritzker Professor Chair, Department of Pathology Biologic Sciences Division and Pritzker School of Medicine University of Chicago Chicago, Illinois

Abul K. Abbas, MBBS

Distinguished Professor and Chair Department of Pathology University of California San Francisco San Francisco, California

Jon C. Aster, MD, PhD

Professor of Pathology Harvard Medical School Brigham and Women’s Hospital Boston, Massachusetts RESİMLEYEN

James A. Perkins, MS, MFA Çeviri Editörleri: Prof. Dr. Sıtkı Tuzlalı Doç. Dr. Mine Güllüoğlu Prof. Dr. Uğur Çevikbaş

© 2014 Elsevier Limited Robbins Temel Patoloji ISBN: 978-605-335-002-6 Vinay Kumar, Abul Abbas, Jon Aster tarafından hazırlanan “Robbins Basic Pathology 9th Edition”nin bu Turkce yayını Elsevier Inc., 1600 John F. Kennedy Blvd, Suite 1800, Philadelphia, PA 19103-2398 ile anlaşmalı olarak yayınlanmıştır. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri yasası gereği herhangi bir bölümü, resmi veya yazısı, yazarların ve yayınlayıcısının yazılı izni alınmadan tekrarlanamaz, basılamaz, kopyası çıkarılamaz, fotokopisi alınamaz veya kopya anlamı taşıyabilecek hiçbir işlem yapılamaz.

This Turkish edition of the “Robbins Basic Pathology 9th Edition” by Vinay Kumar, Abul Abbas, Jon Aster, is published by arrangement with Elsevier Inc., 1600 John F. Kennedy Blvd, Suite 1800, Philadelphia, PA 19103-2398 United States.

Yazarlar

: Vinay Kumar, Abul Abbas, Jon Aster

Çeviri Editörleri : Prof. Dr. Sıtkı Tuzlalı, Doç. Dr. Mine Güllüoğlu, Prof. Dr. Uğur Çevikbaş Yayımcı : Nobel Tip Kitabevleri, (Millet Cad. No:111 34104 Fatih-İstanbul) / in collaboration with ELSEVIER (Elsevier Limited, The Boulevard, Langford Lane, Kidlington OX15 1GB United Kingdom) Yayımcı Sertifika No : 15710 Baskı / Cilt : No-bel Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. Kurtini Mevki, General Şükrü Kanatlı Cad. Ömerli - Hadımköy - İstanbul Matbaa Sertifika No : 12565 Sayfa Tasarımı - Düzenleme : YÜCE reklam/yayım dağıtım a.ş. Kapak Tasarım : YÜCE reklam/yayım dağıtım a.ş. Baskı Tarihi : Eylül 2013 - İstanbul

NOBEL TIP KİTABEVLERİ TİC. LTD. ŞTİ. MERKEZ - ÇAPA Millet Cad. No:111 Çapa-İstanbul Tel: (0212) 632 83 33 Fax: (0212) 587 02 17 CERRAHPAŞA Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Karşısı Park içi Cerrahpaşa-İstanbul Tel: (0212) 586 17 58 KADIKÖY Rıhtım Cad. Derya İş Merkezi No: 7 Kadıköy-İstanbul Tel: (0216) 336 60 08

ANKARA Sağlık Sokak No:17/C Çankaya (Sıhhiye) Tel: (0312) 434 10 87

ELAZIĞ Yahya Kemal Cad. Üniversite Mah. No: 36/B Tel: (0424) 233 43 43

ANTALYA Meltem Mah. Dumlupınar Bulv. Başkent Sitesi, B Blok No: 4 Meltem Tel: (0242) 238 15 55

İZMİR Kazım Dirik Mahallesi, 186 Sokak No: 21/B Bornova Tel: (0232) 343 10 50

BURSA Sakarya Mah. Bahriye Üçok Cad. Menekşe Sok. N: 21/18 Görükle Nilüfer Tel: (0224) 224 60 21

SAMSUN Ulugazi Mah. 19 Mayıs Bulvarı 16/6 Tel: (0362) 435 08 03

DİYARBAKIR Kurt İsmail Paşa 2. Sokak No: 12/C Ofis Tel: (0412) 228 93 93

www.mea.elsevierhealth.com

www.nobeltip.com

patoloji 01-16-giri sayfalar› 27/8/13 16:11 Page v

İTHAF Çocuklarımız ve özel torunumuz Kiera Chapman Kumar’a

patoloji01-16-girisayfalar› 27/8/1316:11Pagevii

Katkıda Bulunanlar Charles E. Alpers, MD Professor and Vice Chair Department of Pathology University of Washington Seattle, Washington Böbrek ve Toplayıcı Sistemi

Jonathan Epstein, MD

Professor of Pathology, Urology, and Oncology The Reinhard Professor of Urological Pathology Director of Surgical Pathology The Johns Hopkins Medical Institutions Baltimore, Maryland Erkek Genital Sistem ve Alt Üriner Traktus

Agnes B. Fogo, MD

John L. Shapiro Chair of Pathology Professor of Pathology, Microbiology, Immunology, Medicine, and Pediatrics Director, Renal/EM Division of Pathology Vanderbilt University School of Medicine Nashville, Tennessee Böbrek ve Toplayıcı Sistemi

Matthew P. Frosch, MD, PhD

Lawrence J. Henderson Associate Professor of Pathology and Health Sciences & Technology Harvard Medical School Director, C.S. Kubik Laboratory for Neuropathology Massachusetts General Hospital Boston, Massachusetts Santral Sinir Sistemi

Aliya Noor Husain, MBBS Professor Department of Pathology The University of Chicago Chicago, Illinois Akciğer

Alexander J.F. Lazar, MD, PhD

Associate Professor Departments of Pathology and Dermatology The University of Texas M.D. Anderson Cancer Center Houston, Texas Deri

Mark W. Lingen, DDS, PhD

Associate Professor Department of Pathology The University of Chicago, Chicago, Illinois Ağız Boşluğu ve Gastrointestinal Traktus

Anirban Maitra, MBBS

Professor of Pathology and Oncology The Johns Hopkins University School of Medicine Pathologist The Johns Hopkins Hospital Baltimore, Maryland Genetik ve Pediatrik Hastalıklar; Pankreas; Endokrin Sistem

Alexander J. McAdam, MD, PhD

Associate Professor of Pathology Harvard Medical School Medical Director, Infectious Diseases Diagnostic Laboratory Children’s Hospital Boston, Massachusetts Enfeksiyon Hastalıklarının Genel Patolojisi

Richard N. Mitchell, MD, PhD

Lawrence J. Henderson Professor of Pathology and Health Sciences & Technology Department of Pathology Harvard Medical School Staff Pathologist Brigham and Women’ s Hospital Boston, Massachusetts Hemodinamik Bozukluklar; Tromboembolizm ve Şok; Kan Damarları; Kalp

Peter Pytel, MD

Assistant Professor Department of Pathology The University of Chicago Chicago, Illinois Periferik Sinirler ve Kaslar

Andrew E. Rosenberg, MD

Clinical Professor of Pathology Director, Bone and Soft Tissue Pathology Department of Pathology Miller School of Medicine University of Miami Miami, Florida Kemikler, Eklemler ve Yumuşak Doku Tümörleri

patoloji01-16-girisayfalar›27/8/1316:11Pageviii

Katkıda Bulunanlar

Husain A. Sattar, MD

Assistant Professor of Pathology The University of Chicago Chicago, Illinois Kadın Genital Sistemi ve Meme

Jerrold R. Turner, MD, PhD

Sara and Harold Lincoln Thompson Professor Associate Chair Department of Pathology The University of Chicago Chicago, Illinois Ağız Boşluğu ve Gastrointestinal Traktus

Arlene H. Sharp, MD, PhD

Professor of Microbiology and Immunobiology, and Pathology Harvard Medical School and Brigham and Women’s Hospital Boston, Massachusetts Enfeksiyon Hastalıklarının Genel Patolojisi

Wei-Lien Wang, MD

Thomas Stricker, MD, PhD

Assistant Professor of Pathology Section of Soft Tissue and Dermatopathology The University of Texas M.D. Anderson Cancer Center Houston, Texas Deri

Instructor Department of Pathology The University of Chicago Chicago, Illinois Neoplazi

Neil D. Theise, MD

Professor Departments of Pathology and Medicine (Digestive Diseases) Beth Israel Medical Center of Albert Einstein College of Medicine New York, New York Karaciğer, Safra Kesesi ve Safra Yolları

Edward C. Klatt, MD

Professor and Academic Administrator Department of Pathology Florida State University College of Medicine Tallahassee, Florida Fotoğraf Editörü

Raminder Kumar, MBBS, MD

Chicago, Illinois Klinik Editör Kalp, Akciğer, Pankreas, Ağız Boşluğu ve Gastrointestinal Kanal ve Karaciğer Hastalıkları

Richard N. Mitchell, MD, PhD

Lawrence J. Henderson Professor of Pathology and Health Sciences & Technology Department of Pathology Harvard Medical School Staff Pathologist Brigham and Women’s Hospital Boston, Massachusetts Hedefe Yönelik Tedavi (Online) Editörü

patoloji01-16-girisayfalar› 27/8/1316:11 Pageix

Sunuş Kırk yıllık bir zaman diliminde sekiz baskı yapan ve dünya üzerinde hemen her Tıp Fakültesi öğrencisinin yararlandığı bir kitap haline gelmiş bir kitap konusunda söylenecek fazla söz olmasa gerektir. Elinizdeki bu baskısında da bu özelliğini koruyan “Robbins Temel Patoloji” temel bilimler ve klinik arasındaki bağlantı niteliğini geliştirerek sürdürmektedir. Yazarları, hastalık mekanizmaları, hastalıkların makroskopik ve mikroskopik bulguları konusunda hekimlik hayatında da başvuru kitabı olma özelliğine sahip bu kitabın yeni baskısını da hızla gelişen tıp mesleğine kazandırmışlardır. Bizler de bu temel eseri, değerli öğrencilerimiz ve meslektaşlarımız için kendi dilimize kazandırmaya çalıştık. Kitabın çevirisi toplam otuz bir meslektaşımız tarafından yapıldı. Bu geniş çevirmen yelpazesi terminoloji birliği açısından ciddi güçlük yaratmaktadır. Bu nedenle terminoloji birliğini sağlayabilmek amacıyla bölümler editörler tarafından satır satır okundu. Latince ve İngilizce’den dilimize geçmiş kimi sözcüklerin yazılım tarzı konusunda bir standardın olmayışı bu noktadaki en temel zorluk olarak karşımıza çıktı. Bazı bilim dallarının kendi konularındaki Türkçe sözlük çalışmalarının varlığı, bizler için

referans oluşturdu. Ancak bunların sınırlılığı ve patolojinin kapsamının çok geniş oluşu nedeniyle camiamızın en sık kullandığı sözcükleri seçmeye özen gösterdik. Bazı konularda alternatif sözcükleri ve hatta yabancı dildeki orijinal sözcükleri de ayrıca belirtmeyi uygun bulduk. Sonraki baskıları da düşünerek geri bildirimlerinizin bizim için son derece değerli olduğunu belirtmek isteriz. Kitabın hazırlanmasındaki özverili çalışmaları ve gerçekleştirdikleri üst düzey baskı kalitesi nedeniyle Yüce Reklam AŞ.’ne ve Nobel Tıp Kitabevi’ne ve bölüm çevirilerini gerçekleştiren değerli meslektaşlarımıza teşekkür ederiz. Bugünün öğrencilerine, yarının hekimlerine yararlı olması dileğiyle.

ST MG UÇ

patoloji01-16-girisayfalar› 27/8/1316:11 Pagexi

Önsöz TEMEL PATOLOJİ’NİN KIRK YILI Robbins Temel Patoloji’nin yayınlanmasının 40. yılına ulaşmamız vesilesiyle Stanley Robbins’in birinci baskıdaki (1971) önsözünden aşağıdaki alıntıyı yapmakta yarar görmekteyiz: “Kitaplarda da, tıpkı insanlarda olduğu gibi şişmanların içinde, dışarıya çıkmak için kavga veren zayıflar mevcuttur. Bu kitabın da, çok daha kapsamlı olan, öncülü Robbins Pathology ile bu tür bir ilişkisi vardır. Modern tıp öğrencisinin çıkmazına duyulan saygıdan kaynaklanmıştır. Müfredatın klinik deneyime daha fazla vurgu yapacak biçimde yeniden şekillendirilmesi, okuma süresinde kısalmaya neden oldu. …. Bu kitap yazılırken, çok nadir görülen, özel lezyonlar herhangi bir mazeret gösterilmeksizin kapsam dışı bırakıldı, seyrek ya da önemsiz olanlardan ise kısaca bahsedildi. Ancak, ana hastalık antitelerinin nispeten tümüyle ele alınmasının önemli olduğu görüşündeyiz.” “Bebek Robbins’in” bu baskısının amaçlarında da Stanley Robbins’in bu vizyonuna sadık kalınmıştır. Günümüz, tıp öğrencileri için heyecan verici bir dönemdir, zira hastalıkların temelleri olağanüstü bir hızla ortaya konmaktadır. Patoloji, hastalıkların moleküler temelini anlamada merkezi bir role sahiptir, Robbins Temel Patoloji’de bu yeni bilimin özünü yakalamaya çalıştık. Patolojinin, tıbbın bilimsel esasını oluşturduğuna ve temel bilimlerdeki gelişmelerin sonuçta her bir hastadaki hastalığı anlamamıza yardımcı olduğuna kuvvetle inanmaktayız. Genom düzeyindeki ve kişiselleşmiş tedavideki yeni keşiflerin çoğu, genel patolojinin başlangıç bölümlerinde ele alınsa da, bilimsel gelişmelerin organ sistemlerindeki hastalıklara olan etkisini tüm metin boyunca vurgulamaya çalıştık. Tıbbi uygulamada hastalık mekanizmalarının önemini vurgulamak için patogenez ile ilgili bölümlere dikkat çektik. Son yıllarda hastalıkların moleküler temeli anlayışı, “hedefe yönelik tedavilerin” gelişmesini sağladı. Bunlar, kitabın onli-

ne baskısında “Hedefe Yönelik Tedavi” kutucukları ile vurgulandı. Bu yeni özelliğin “laboratuvardan hasta başına” tıbbi örneklerini sağladığını umuyoruz. Laboratuvardaki birçok “gelişme” henüz hasta başına ulaşmamış olsa da, öğrencilerin kariyerlerinin ilerisindeki heyecanları deneyimlemeye başlayabilmeleri için, bunları ölçülü “dozlarda” dahil ettik. Modern tıp öğrencisinin son gelişmeleri de içeren en gerekli bilgileri sentezlemeye çalışırken, başa çıkamayacağını hissettiğini anladığımızdan, “eve götürülecek” anahtar mesajları sağlamak için hazırlanan Özet kutucuklarını kullanmaya devam ettik. Bunlar, öğrencilerin tümünün yararlı bulduklarını söylemeleri nedeniyle, kitaba birkaç ek sayfa ekleme riskine rağmen, korundular. Hücre siklusunun kontrolü, kanser genlerinin işlevleri, HIV’un reseptörleriyle ilişkileri ve apoptotik hücre ölümünün biyokimyasal temeli gibi zor kavramların anlaşılmasını kolaylaştırmak amacıyla, birçok yeni renkli resim, grafik, akım şeması ve hastalıkların şematik anlatımlarıeklendi. Daha fazla çizim eklendi ve toplam sayı 1000’i geçti. Daha iyi anlaşılırlı k sağlamak amacıyla, tabloların formatı ve renk paletleri değiştirildi. Kapsamlı değişikliklere ve düzeltmelere rağmen, temeldeki amaçlarımız aynı kaldı. Genomik çağa girmekle birlikte, makroskopik ve mikroskopik incelemenin gelenekselleşmiş kalıpları hala yararlılığını sürdürmekte ve hazır referans olarak morfolojik değişiklikler vurgulanmaktadır. Klinikopatolojik korelasyonlara güçlü vurgulamalar korundu ve anlaşıldığı yerlerde, moleküler patolojinin tıp pratiğine katkısı vurgulandı. Bütün bunlar metnin “göbeğini şişirmeden” başarılabildiği için mutluyuz. Metnin anlaşılabilir olmasının ve dilin doğru kullanımının kavramayı arttırdığına ve öğrenme sürecini kolaylaştırdığına kuvvetle inanmaya devam ediyoruz. Her nesilden öğrenciler, bize bu kitabı okumaktan zevk aldıklarını ifade etmişlerdir. Bu baskının yararlı olacağını ve kendisinden öncekilerin geleneğini sürdüreceğini umut ediyoruz.

patoloji01-16-girisayfalar›27/8/1316:11Pagexiii

Teşekkür İlk olarak ve öncelikle, çok eski arkadaşımız ve meslektaşımız Dr. Nelson Fausto’ya bu kitabın önceki baskılarına olan katkıları için teşekkür etmek isteriz. Kendisinin yazıları ve düzeltmelerinden yararlanmaya devam ediyoruz. Bu tür ve boyuttaki hiçbir çaba, birçok kişinin yardımı olmaksızın sonlandırılamaz. Birçok bölüme katkıda bulunanlara teşekkür ederiz. Bunların çoğu, bu metnin “Büyük Robbins” olarak adlandırdığımız ağabeyinin kıdemli yazarları olup, adları içerik tablosunda sıralanmıştır. Her birine özel teşekkürler. Çizimleri ile soyut fikirleri yaşama geçiren ve güç kavramları açıklığa kavuşturan Jim Perkins ile işbirliğimizi sürdürdüğümüz için şanslıyız. Birçok bölümü doğruluk ve klinik içeriğin uygunluğu açısından gözden geçiren Dr. Raminder Kumar’a da hoş geldin diyoruz. Asistantlarımız, Chicago’dan Valerie Driscoll, San Francisco’dan Ana Narvaez ve Boston’dan Muriel Goutas görevleri koordine ettikleri için teşekkürü hak ettiler. Birçok meslektaşımız, ilgi alanlarındaki değerli eleştirileri ile metni zenginleştirdiler. Bunlar içerisinde yer alan Rick Aster iklim değişikliği bilim alanından “son dakika haberlerini” sağladı. Diğerleri de birçok bölümle ilgili eleştiride bulundular. Bunlar Şikago Üniversitesi’nden Dr. Tony Chang ve Dr. Neeraj Jolly; San Francisco california Üniversitesi’nden Dr. Ryan Gill, Dr. Andrew Horvai, Dr. Marta Margeta, Dr. Arie Perry ve Dr. Mike Rosenblum; Harvard Tıp Fakültesi Massachusetts General Hospital’dan Dr. John Stone; UT Southwestern Tıp Fakültesi’nden Dr. Diego H. Castrillon ve Birmingham Alabama Üniversitesi’nden Dr. Victor J. Thannickal’dir. Kişisel koleksiyonlarındaki mücevher niteliğindeki fotoğrafları sağlayan diğerlerine katkıları için ilgili bölümlerdeki alt yazılarda tek tek teşekkür edilmiştir. İstemeden oluşan ihmaller için özürlerimizin kabulünü dileriz.

Elsevier’in birçok mensubu bu kitabın oluşumundaki katkıları nedeniyle tanınmayı hak etmektedir. Bu metin, birçok baskıdaki partnerimiz Rebecca Gruliow’un (Yönetici, İçerik Geliştirici) ellerinde olduğu için şanslıydı. Teşekkürü hak eden diğerleri de Sarah Wunderly (Kıdemli Proje Yöneticisi) ve Lou Forgione (Kıdemli Kitap Tasarımcısı)’dır. Bill Schmitt, İçerik Stratejisti, takım liderimiz ve arkadaşımız olmaya devam etti. Kimi zaman “imkansıza” yakın taleplerimizi tolere ettikleri, bitmez tükenmez gibi gözüken bir görevi kabullenen tüm yazarları sarsan aşırı tükenmişlik dönemlerindeki hassasiyetlerimize katlandıkları için tüm üretim ekibine, özellikle minnettarız. Tüm Elsevier ekibine mükemmeliyet konusundaki azmimizi için müteşekkiriz. Bu tür girişimler ailelere de ağır bedeller ödetir. Fiziksel ve ruhsal yokluğumuzu tolere ettikleri için onlara teşekkür ediyoruz. Onların koşulsuz destek ve sevgisi ile, ve çabalarımızın zahmete değer ve yararlı olduğu inancını bizlerle paylaştıkları için kutsandık ve güçlendik. Özellikle de eşlerimiz Raminder Kumar, Ann Abbas ve Erin Malone’a sarsılmaz desteklerini sağlamayı sürdürdükleri için minnettarız. Ve son olarak, Vinay Kumar ve Abul Abbas Hastalığın Patolojik Temeli’nin sekizinci baskısı ile ilk deneyimini yaşayan Jon Aster’e, yazar ve editör olarak olarak aramıza hoş geldin derler. Görüşlerdeki ve bireysel tarzlardaki farklılıklara rağmen, öğretmedeki mükemmeliyet vizyonunun paylaşılması ortaklığımızı geliştirmektedir. VK AKA JCA

patoloji01-16-girisayfalar›27/8/1316:11Pageiii

Temel Patoloji ROBBINS

ÇEVİRİ EDİTÖRLERİ: Prof. Dr. Sıtkı Tuzlalı: İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Doç. Dr. Mine Güllüoğlu: İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Uğur Çevikbaş: İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi

BÖLÜM ÇEVİRMENLERİ: Bölüm 1 Prof. Dr. Sıtkı Tuzlalı Doç. Dr. Mine Güllüoğlu

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 2 Doç. Dr. Ömer Yalçın Prof. Dr. Yavuz Özoran

Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 3 Prof. Dr. Murat Alper

Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Patoloji Servisi

Bölüm 4 Prof. Dr. Özden Tulunay Prof. Dr. Işınsu Kuzu

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Emekli Öğretim üyesi

Bölüm 5 Prof. Dr. Tahir Ercan Patıroğlu

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 6 Prof. Dr. Erdener Özer

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 7 Prof. Dr. Murat Demiriz Doç. Dr. Ayhan Özcan Prof. Dr. M. Salih Deveci

Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 8 Doç. Dr. Mine Güllüoğlu Prof. Dr. Sıtkı Tuzlalı

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 9 Prof. Dr. Gülen Akyol Yard. Doç. Dr. Özgür Ekinci Doç. Dr. İpek Işık Gönül

Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 10 Prof. Dr. Nasuhi Engin Aydın Prof. Dr. Reyhan Eğilmez

İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 11 Prof. Dr. Mehmet Ağan Doç. Dr. Mine Güllüoğlu

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 12 Doç. Dr. Sevgen Önder

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 13 Prof. Dr. Gülfiliz Gönlüşen Prof. Dr. İlhan Tuncer

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi

Bölüm 14 Doç. Dr. Mine Güllüoğlu

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 15 Prof. Dr. Uğur Çevikbaş

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi

Bölüm 16 Prof. Dr. Sıtkı Tuzlalı

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 17 Doç. Dr. Şaduman Balaban Adım Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Yard. Doç. Dr. Berna Aytaç Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı Bölüm 18 Prof. Dr. Osman Zekioğlu

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 19 Prof. Dr. Kürşat Yıldız

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 20 Prof. Dr. Sancar Barış

Ondokuz Mayıs Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 21 Doç. Dr. İnanç Elif Gürer

Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 22 Prof. Dr. Büge Öz Doç. Dr. Nil Çomunoğlu

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

Bölüm 23 Prof. Dr. Nesimi Büyükbabani

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı

İndeks

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı

Uzm. Dr. Semen Yeşil Önder

patoloji 01-16-giri sayfalar› 27/8/13 16:11 Page xv

İçindekiler BÖLÜM 1 Hücre Hasarı, Hücre Ölümü ve Adaptasyonlar

BÖLÜM 2 İnflamasyon ve Onarım

BÖLÜM 3 Hemodinamik Bozukluklar, Tromboembolizm ve Şok Richard N. Mitchell

BÖLÜM 4 İmmün Sistem Hastalıkları

BÖLÜM 5 Neoplazi

161

BÖLÜM 6 Genetik ve Pediatrik Hastalıklar

215

BÖLÜM 7 Çevresel ve Beslenme ile İlgili Hastalıklar

269

BÖLÜM 8 Enfeksiyon Hastalıklarının Genel Patolojisi Alexander J. McAdam, Arlene H. Sharpe

309

BÖLÜM 9 Kan Damarları Richard N. Mitchell

327

BÖLÜM 10

Kalp Richard N. Mitchell

365

BÖLÜM 11

Hematopoietik ve Lenfoid Sistemler

407

BÖLÜM 12

Akciğer Aliya Noor Husain

459

BÖLÜM 13

Böbrek ve Toplayıcı Sistemi Charles E. Alpers, Agnes B. Fogo

517

BÖLÜM 14

Ağız Boşluğu ve Gastrointestinal Kanal Jerrold R. Turner, Mark W. Lingen

551

Yazar adı bulunmayan bölümler editörler tarafından yazılmıştır.

patoloji01-16-girisayfalar› 27/8/1316:11 Pagexvi

xvi İçindekiler

BÖLÜM 15

Karaciğer, Safra Kesesi ve Safra Yolları Neil D. Theise

603

BÖLÜM 16

Pankreas Anirban Maitra

645

BÖLÜM 17

Erkek Genital Sistemi ve Alt Üriner Traktus Jonathan Epstein

657

BÖLÜM 18

Kadın Genital Sistemi ve Meme Husain A. Sattar

681

BÖLÜM 19

Endokrin Sistem Anirban Maitra

715

BÖLÜM 20

Kemikler, Eklemler ve Yumuşak Doku Tümörleri Andrew E. Rosenber

765

BÖLÜM 21

Periferik Sinirler ve Kaslar Peter Pytel

797

BÖLÜM 22

Santral Sinir Sistemi Matthew P. Frosch

811

BÖLÜM 23

Deri Alexander J. F. Lazar, Wei-Lien Wang

851