HERFST 2016 HET LEKKERSTE VEGA MAGAZINE
56
PAGINA'S EET-INSPIRATIE
HET ONTBIJT VAN LISA STELTENPOOL
OOK IN DIT NUMMER: Lisette Thooft: eten om te aarden
+EXTRA:
BP
€ 3,95 Kwartaalmagazine van de Vegetariërsbond
HEALTHY!
WECK JE EIGEN JAM MET CHIA & BOSBESSEN HEERLIJK HEALTHY MET HOME MADE GRANOLA
1
WAAROM
DONATEUR WORDEN VAN DE VEGETARIËRSBOND? Honderdduizenden mensen zijn geholpen om meer vegetarisch te eten door voorlichting en voedingsinformatie. Duizenden mensen hebben zich opgegeven voor de nieuwsbrief ´30 dagen vegetarisch´ en hebben zo de stap gezet naar een vegetarische levensstijl.
Er zijn inmiddels vele honderden producten in de winkel met het Vegetarisch Productkeurmerk. Hiermee zie je in één oogopslag dat een product gegarandeerd vegetarisch is. Daarnaast laten we met de vegetarische productranking zien welke producten (waarschijnlijk) vegetarisch zijn en welke producten niet. Mede door de inspanningen van de Vegetariërsbond stijgt het aantal vegetariërs en vleesminderaars nog steeds.
Hét vegetarische Receptenboek voor het horeca-onderwijs. Niet in de boekhandel verkrijgbaar. Nieuw receptenboek van onze uitgebreide vegetarische lesmodule voor het hoger beroepsonderwijs. Met nieuwe kooktechnieken en bijdragen van internationale sterrenkoks. Puur plantaardige recepten. Geschikt voor de gevorderde vegetariër/ kok. 92 recepten Prijs: 15 euro aan te vragen via info@vegetariers.nl
VOEDINGSSCAN
VASTE LEDENKORTING:
Krijg ik voldoende voedingsstoffen binnen? Het is een vraag die bijna iedereen zich tegenwoordig stelt. leden van de Vegetariërsbond kunnen exclusief een voedingsscan laten doen door onze voedingskundige Sytske de Waart. Aan te vragen via info@vegetariers.nl
• Webwinkel Vegetarische slager; 5% korting. Dit tikt aan voor echte fans van de Vegetarische Slager. • Artic Blue omega 3 capsules, 25% korting. Bestellen via de webshop artic-blue.com • Webwinkel www.aveso.eu. 5% korting. Kleding, accessoires en gadgets. Talloze merken, puur plantaardig. • Korting op vakantiereizen bij onze reispartner Veggietravel. • 10% korting bij meer dan 50 restaurants. • Check www.vegetariers.nl voor de volledige lijst met kortingen. 3
GOED BEGIN
EEN GOED BEGIN IS HET HALVE WERK. LEKKER.VEGETARISCH WIJST JE DE WEG.
WEEKMENU
GEWOON OVERSLAAN Vegetarisch is goedkoper: gemiddeld bevat de voeding van Nederlanders meer eiwit dan we nodig hebben. Af en toe geen vlees of minder vlees of eten, kan dus prima. Op de andere dagen kun je het vlees vervangen.
WIL JE VEGETARISCH ETEN, MAAR HEB JE GEEN IDEE HOE JE MOET BEGINNEN? OF BEN JE BANG VOOR DE LEGE PLEK OP JE BORD? LEKKER VEGETARISCH HELPT JE GRAAG OP WEG MET HET VOORBEELD WEEKMENU. DIT MENU RICHT ZICH VOORAL OP DE AVONDMAALTIJD EN DAN MET NAME DE EIWITBRON. HET VOORBEELD WEEKMENU IS TE VINDEN OP WWW. VEGETARIERS.NL/GEZOND
GEZOND BUDGET Goedkoper en lekkerder: verse producten van het seizoen. De Groenteen fruitkalender van MilieuCentraal geeft met een klasse ook aan wat de milieubelasting is van de teelt, transport en verpakking van groente en fruit. https://groentefruit.milieucentraal.nl/
GROTE ALLIANTIE
VOOR ANDERE EIWITTEN
Consumenten moeten straks nog makkelijker kunnen kiezen voor bekende en nieuwe smakelijke producten met plantaardige eiwitten. Dat is de ambitie van de onlangs opgerichte Green Protein Alliance, waaraan grote bedrijven deelnemen. Ze willen vooral een heldere boodschap over de voordelen van plantaardige eiwitten verspreiden. De ambitie is een markt waarin producten met plantaardige eiwitten een vanzelfsprekende keuze is. De Founding Members van de Green Protein Alliance zijn onder meer: Albert Heijn, Bonduelle, BOON, GoodBite, HAK, Marley Spoon, Rechtstreex, RotterZwam,The Dutch Weed Burger, ValkVers - De Cantharel, Vegafit, Vivera, en daarnaast Natuur & Milieu en Het Planeet. Ze krijgen steun van het Ministerie van Economische Zaken en hebben als kennispartners het Voedingscentrum en Milieu Centraal.
Niet aangesloten bij de alliantie is ABC Kroos. Dit startende bedrijf maakt plantaardige eiwitten uit eendenkroos. Probleem is dat eendenkroos door Brussel nog niet toegelaten is als levensmiddel. Of de Alliantie ABC Kroos gaat helpen om deze vreemde eend in de bijt toegang tot de voedingsmarkt te verschaffen is nog niet bekend. 8 | HERFST 2016
actueel.
follow us
DE VEGETARISCHE SLAGER OPENT CONCEPTSTORE IN BERLIJN BERLIJN TELT 80.000 INWONERS DIE LOUTER PLANTAARDIG ETEN EN WORDT WEL DE VEGAN HOOFDSTAD VAN DE WERELD GENOEMD. ‘DER VEGETARISCHE METZGER’ ZAL VANAF SEPTEMBER DE MOGELIJKHEID BIEDEN OM DE JONGSTE GENERATIE VEGAN EN VEGETARISCHE VLEESVERVANGERS TE KOPEN EN TE NUTTIGEN. De Vegetarische Slager is inmiddels uitgegroeid tot meer dan 3.000 verkooppunten in 13 landen. De Vegetarische Slager heeft als ambitie om plantaardige producten te maken die niet van vlees te onderscheiden zijn. In dat kader wordt ook samengewerkt met kennisinstituten als Wageningen Universiteit en TU Delft. De doorbraak in Duitsland wordt mogelijk doordat een familie van
succesvolle ondernemers zich bij De Vegetarische Slager meldde met het verzoek een conceptstore in Berlijn te mogen openen. De verwachtingen zijn hooggespannen. Vorige maand nog liep de opening van een vegan restaurant uit de hand doordat die een zodanige volksoploop veroorzaakte dat de politie moest ingrijpen. Bergmannstrasse 1, Kreuzberg, Berlijn.
VEGA PICKNICK
Op een kleedje in het gras. Meer back to basic kun je het bijna niet hebben. Deze nazomer organiseerde de Vegetariërsbond vegapicknicks in de stadsparken van Den Haag, Amersfoort en Rotterdam. Deelnemers konden natuurlijk hun eigen etenswaren meenemen. De Vegetariërsbond verkocht als basis voor de picknick met etenswaren gevulde picknickkleedjes voor € 2,50. Het kleedje was na afloop direct de afvalzak. Opgeruimd staat netjes! Enige honderden mensen deden mee aan de picknicks. IN DE KLEEDJES BEVOND ZICH ONDER ANDERE: • ‘ready to drink’ groene thee van Lima • broodjes van biologische bakker Carl Siegert, • tapenade van Leqrs • humus van Mazaa • appelsap van ‘sLandsBeste • plantaardige kaas van Wilmersburger
Op een kleedje in het gras. Meer back to basic kun je het bijna niet hebben. 9
onderzoek.
ETEN OM TE AARDEN WAAROM ETEN WE EIGENLIJK? OM CALORIEËN TE VERBRANDEN? OF OM MEER BIJ DE AARDE TE HOREN?
11
Niet lang geleden deed ik een sapvastenkuur in een kuuroord. We moesten thuis van te voren al een paar dagen voorbereiden: minder eten, en alcohol, koffie en suiker laten staan. Eenmaal ter plekke kregen we van maandagochtend tot vrijdagochtend alleen maar sap: ’s ochtends vruchtensap, ’s middags en ’s avonds groentensap. Het was heerlijke sap hoor, vers geperst, opgediend in een mooi glas met een lepeltje erbij zodat je elk hapje goed kon ‘inspeekselen.’ Maar wat is niet eten saai! Dat had ik niet verwacht. Ik had me voorgesteld dat ik moeiteloos in mezelf zou inkeren en heel spiritueel, meditatief door de dagen zou glijden, genietend van wat het kuuroord bood, me steeds meer ontspannend. In plaats 12 | HERFST 2016
daarvan verveelde ik me enorm, vooral in de lange middagen, en telde ik de uren die voorbij waren en die nog moesten komen. Ik miste de gezelligheid van het eten, de manier waarop eten de tijd in overzichtelijke stukken breekt, en ook het eten zelf, de stimulans ervan, de informatie zal ik maar zeggen, bij elke hap die je in je mond steekt en waarop je kauwt. Ik vond niet eten ondraaglijk prikkel-arm. Mijn lichaam protesteerde overigens niet. Ik had geen knorrende maag, geen slappe benen, geen hoofdpijn, geen vieze tong, geen slapeloze nachten, al die dingen die ik eigenlijk min of meer verwacht had. Voor mijn lijf was het goed, dat voelde ik. Maar mijn geest! Die was bijna niet te bedwingen. Niet dat ik voortdurend
aan eten dacht, dat wist ik succesvol te onderdrukken, maar mijn onbewuste had me vaak te pakken. Ik had voortdurend flitsjes van gedachten aan eten, op de gekste momenten, bijvoorbeeld: ‘Wat is dat voor een witte doos daar op tafel? Zou daar taart in zitten? Oh nee natuurlijk niet, daar doen ze hier niet aan. Jammer, het is een puzzel.’ Of: ‘Wat ligt daar, het lijkt wel een bonbon… Oh nee het is de stop van de wasbak.’ Wat je eet, komt altijd uit de Aarde. Ik hoorde het ooit van mijn spirituele leraar Barry Long en ik ben er altijd over blijven denken: we eten Aarde, zei hij. We bestaan uit Aarde omdat alles wat we eten en drinken bestaat uit Aarde. Klopt – soms gaat het
ZET DE TIJD STIL Wecken is simpelweg het onttrekken van zuurstof aan een fles. Belangrijk pluspunt is dat je je eigen smaak kunt bepalen. En je weet wat je in een fles stopt. Wecken is de enige manier waarbij wat je in een fles stopt er ook zo uitkomt. Wecken is juist ook geschikt voor diegenen die niet teveel tijd aan het eten willen besteden. Wat overblijft weck je voor de volgende keer, bijvoorbeeld nadat je uitgebreid voor je vrienden hebt gekookt.
28 | HERFST 2016
Foto: René van Manen | Styling: Noëlla Straakenbroek
NAPOLEON BONAPARTE LOOFDE IN 1800 EEN PRIJS UIT AAN DE PERSOON DIE EEN METHODE BEDACHT OM ETEN LANGER TE BEWAREN VOOR ZIJN LEGERTROEPEN. SINDSDIEN WORDT ER OVER DE HELE WERELD GEWECKT. LEKKER VEGETARISCH LAAT ZIEN HOE JE DE TIJD STIL ZET.
g a d e elk PLANTAARDIG BEWUST ETEN GAAT VEEL VERDER DAN ALLEEN DE AVONDMAALTIJD. ALS JE DOOR DE DAG HEEN GEZONDE GEWOONTES WILT OPBOUWEN IS SNEL EN GEMAKKELIJK BELANGRIJK.
30 | HERFST 2016
TEKST: LISA STELTENPOOL
elke dag plantaardig.
HET ONTBIJT IS HET FUNDAMENT VOOR DE REST VAN DE DAG.
MIJN ONTBIJT ZET DE TOON Het ontbijt van Lisa Steltenpool
DE HELE DAG DOOR BEWUST ETEN. LEKKER. VEGETARISCH KIJKT DE KUNST AF VAN LISA STELTENPOOL, SCHRIJFSTER VAN HET KOOKEN VOEDINGSSTIJLBOEK ‘KICKSTART’ ‘Een rustige ochtend is heilig voor me en daarom start ik altijd pas na 10.00 uur met werken. Tot die tijd slaap ik uit en eet ik rustig een goed ontbijt. Hierbij geniet ik van een kop koffie terwijl ik uitkijk over een Amsterdamse gracht en de tram zachtjes voorbij hoor komen. Deze uren ben ik ook offline, want de dag starten met alle notificaties; berichten, mailtjes en Facebook updates zorgt voor een minder productieve start. Zonde!’
30 MINUTEN EXTRA JE TELEFOON UITLATEN LOONT DE MOEITE
Pas na het ontbijt begin ik rustig met werken en start ik met het stellen van prioriteiten voor die dag, zoals een nieuw blog schrijven of cliënten begeleiden. Dit ochtendritueel zet de toon voor de rest van de dag.
MIJN ONTBIJT
Als diëtiste vind ik gezond eten erg interessant en belangrijk, maar het moet tegelijkertijd wel snel en lekker zijn. Het is anders simpelweg niet vol te houden in ons drukke, moderne leven. Zo zul je mij niet snel noten zien weken of extra vroeg mijn bed uitkomen om zelf granola te maken. Het kan namelijk eenvoudiger! En dat is ook mijn missie: gezond en plantaardig eten toegankelijk maken.
Lisa Steltenpool is dé food expert op het gebied van vegan eten. Ze runt haar eigen diëtistenpraktijk en is schrijfster van de lifestyleboeken 'De vegarevolutie' en 'Kickstart'. Voor meer info, check www.lisasteltenpool.nl
SIMPEL WORDT TRAKTATIE Mijn ontbijt bestaat altijd uit iets voedzaams, zoals havermout of sojayoghurt met muesli en fruit. Langzame koolhydraten en vezels uit volkorengranen en fruit, met daarnaast eiwitbronnen zoals sojayoghurt of -melk. Zo heb ik in mijn nieuwste kookboek Kickstart vier havermout variaties met taart smaken, zoals Apple Cake en Strawberry & Cream. Zo wordt een goedkoop, simpel ontbijtje ineens een traktatie! Allemaal niet te ingewikkeld en het vult voldoende tot de lunch. Maar soms eet ik ook gewoon volkorenbrood met hummus en sambal. Het liefst zelfgemaakte hummus, zoals mijn recept voor witte bonen & rucola hummus met zongedroogde tomaat. Ik voeg hier geen extra olie aan toe, waardoor de hummus relatief meer eiwit, ijzer en vezels bevat. Want wist je dat er in een bakje kant-en-klare hummus vaak wel vier eetlepels olie zit? Als je het zelf maakt kun je eindeloos variëren met smaken, heb je de volgende smaken wel eens geprobeerd: artisjok & citroen, zoete aardappel & kerrie, komkommer & dille of rode paprika & zontomaat? 31
180 GRADEN OM IS VOOR IEDEREEN DIE GEZONDER, FITTER EN BEWUSTER WIL LEVEN. SASJA, BERNARD & NOËL BIEDEN EEN LIFESTYLE PROGRAMMA IN VOEDING, BEWEGING & BEWUSTWORDING. ONS HEALTHY COVER RECEPT IS VAN HUN HAND.
34 | HERFST 2016
Foto: Saskia Beek | Styling: Noëlla Straakenbroek
0 8 1 GRADEN OM
vegacademy. Yes, op naar een fit en gezond leven waar jij je goed bij voelt! Voeding heeft hier uiteraard een groot aandeel in. Maar, wanneer is gezond nu gezond? De meeste (online) recepten beweren bewust te zijn maar zijn het niet altijd. Sasja (voedingsdeskundige & dietiste i.o.) laat zien dat je met simpele ingrediënten een heerlijk verantwoord en bewust ontbijt klaar kunt maken. (8 PORTIES VOOR 1 PERSOON)
HOME MADE GRANOLA MET BLAUWE BESSEN CHIA JAM (NO SUGAR!) Deze granola is super eenvoudig te maken! Handig om dit bijvoorbeeld op zondag te bereiden voor de hele week; zo heb je een voorraadje en kun je iedere dag bewust starten. En dan deze jam! Zonder suiker en met chia zaadjes als bindmiddel. De jam kun je ook wecken zodat je er héél lang van kunt genieten. INGREDIËNTEN GRANOLA • 300 gram havervlokken • 50 gram quinoa (ongekookt) • 40 gram noten (gemengd, ongezouten) • 20 gram gebroken lijnzaad • Snufje zout • 1 eetlepel kaneel • 25 gram gedroogde cranberry’s • 1 eetlepel honing • 1 eetlepel (zonnebloem)olie
BEREIDING Verwarm je oven voor op 200 graden. Mix alle ingrediënten door elkaar (behalve de cranberry’s) en spreid de mix uit over een bakplaat. Laat het mooi bruin worden in de oven, maar zorg wel dat je erbij blijft. Hussel de granola af en toe even om. Na zo’n 15 minuten is je granola klaar. Even laten afkoelen en je kunt het bewaren in een afgesloten pot. Serveer met magere kwark, granaatappelpitjes en een eetlepel blauwe bessen jam.
INGREDIËNTEN JAM • 350 gram Blauwe bessen • 1 Citroen • 30 gram Chia-zaadjes
BEREIDING Mix de bosbessen fijn in een blender. Rasp de citroen en pers de citroen uit in een schaal. Meng de chia-zaadjes, citroensap, rasp van citroen, bosbessenpuree goed door elkaar. Dek de schaal af en zet deze voor 2 tot 3 uur in de koelkast. De chia-zaadjes zullen vocht opnemen. Doe de inhoud van de schaal in de blender en mix de jam totdat deze enigszins vloeibaar is. Bewaar de jam in de koelkast en gebruik deze binnen 4 dagen. Wil je dat de jam lang houdbaar wordt? Weck deze dan in kleine weckpotjes in de inmaakketel op 90 graden gedurende 20 minuten. Op deze manier kun je elke keer een klein potje jam openmaken.
Hét Lifestyle programma in Voeding, Beweging & Bewustwording vind je via www.180gradenom.com
35
Badam melk GEURIG HERFST DRANKJE
INGREDIËNTEN: • 4 kopjes (soya) melk • 25 amandelen • 6 theelepels suiker of honing • 5 kardemom zaadjes • saffraan • eetbare rozenblaadjes BEREIDING: Week de amandelen 2 uur in water. Verwijder hierna de schilletjes. Pureer ze in een blender met 1 kopje (soya) melk erbij. Bak de saffraan even in een koekenpan aan. Doe de kardemom en saffraan in een vijzel en maak er een fijn poeder van. Meng nu de melk, suiker en amandel brei in een steelpannetje en breng langzaam aan de kook (blijf roeren!) zet het vuur laag en laat 20 minuutjes doorkoken, voeg dan de specerijen toe. Garneer af met rozenblaadjes, amandel en saffraan. Je kunt dit Indiase drankje warm of koud drinken! #180gradenom
36 | HERFST 2016
Foto: René van Manen | Styling: Noëlla Straakenbroek | Recept: Sasja Suidgeest #180gradenom
vegacademy.
Adviezen & weetjes waar je wijs van wordt.
Bron: Motivaction, Eetpatronen in verschillende sociale milieus, 2015
IN UTRECHT STAAT MEN HET MEEST OPEN VOOR ZEEWIER ALS VLEESVERVANGER (25% IPV 18% GEMIDDELD NL)
NOORD-HOLLANDERS STAAN HET MEEST OPEN OM VLEES AF EN TOE TE VERVANGEN (28% IPV 18% GEMIDDELD NL) GELDERLAND telt relatief het hoogste aantal vegetariërs (11% ipv 3% gemiddeld NL)
GRONINGERS vervangen vlees vaak door peulvruchten (23% ipv 15% gemiddeld NL)
In OVERIJSSEL vindt men duurzaam eten belangrijker dan lekker eten (24% ipv 15% gemiddeld NL)
FRIEZEN laten in een vleesloze maaltijd een vervanger vaker achterwege (33% ipv 21% gemiddeld NL)
NATIONALE KLIMAATOVERSTAP 10-DAAGSE. Overstappen naar een klimaatvriendelijke levensstijl? Dat is lang niet zo moeilijk als je misschien denkt! Er zijn een paar klappers die je eenvoudig kunt maken en die echt gewicht in de schaal leggen. Tijdens de overstap-10 daagse van 1 tot 11 november kun je ze gemakkelijk op één website regelen. De overstap 10 daagse is een initiatief van WISE en stichting DOEN. De kracht van de overstapweek zit in de eenvoud. Er komt een simpele website waarin de keuzes plus beloning op een aantrekkelijke manier worden gepresenteerd.
Via de website regel je in een handomdraai je overstap naar een klimaatvriendelijke energieleverancier. Als beloning maak je zelfs kans op een e-bike. Nog beter is het natuurlijk om je huis van zonnepanelen te voorzien. Ook daarvoor is de overstap10daagse het uitgelezen moment. Sungevity biedt tijdens de actie advies en € 250 korting op een zonnesysteem. Een andere grote verandering vindt niet in de meterkast maar in de keuken plaats. Overstappen op een voedingswijze zonder vlees scheelt behoorlijk in de klimaatbelasting. Wereldwijd veroorzaakt de landbouw vijftien tot twintig procent van de uitstoot aan broeikasgassen.
Dat is meer dan alle transport bij elkaar! De Vegetariërsbond helpt overstappers met ´30 dagen vegetarisch´. Via een dagelijkse nieuwsbrief krijg je praktische tips voor in de keuken en waardevolle achtergrondinformatie. Ook hier wordt goed gedrag aangemoedigd en beloond want je maakt kans op een gratis pakket vleesvervangers. De gedachte achter de overstap10daagse is dat vele kleintjes één grote maken. Dat is natuurlijk bij uitstek van toepassing op je spaargeld. Tijdens de overstap10daagse kun je daarom gelijk ook overstappen naar de meest klimaatvriendelijke bank van Nederland: de ASN bank. De ASN bank steunt op haar beurt ook de overstap10daagse.
De Nationale overstap10daagse. 1 tot 11 november www.overstap10daagse.nl 40 | HERFST 2016
goed advies.
KASHA: ‘NIEUW’ GRAAN MET RIJKE TRADITIE
NA DE HYPE RONDOM QUINOA LIJKT HET NU WEER EVEN WAT RUSTIGER. STILTE VOOR DE STORM? KASHA IS EEN GOEDE KANDIDAAT OM ALS VOLGENDE GRAANSOORT OP HET PODIUM GEHESEN TE WORDEN. KASHA, OFTEWEL GEROOSTERDE BOEKWEIT, IS BIJZONDER MAKKELIJK EN SNEL TE BEREIDEN. Het heeft een lekkere nootachtige smaak, is licht verteerbaar en daarom ideaal voor sporters. Hoewel boekweit eigenlijk een inheemse graansoort is, was het lange tijd maar moeilijk verkrijgbaar. Dat is inmiddels anders. De reden dat kasha geen prominente plaats in ons voedingspatroon inneemt is dat het vroeger arbeidsintensief was om te oogsten. Tegenwoordig is ook dit proces gemechaniseerd en als consument heb je hier sowieso geen last van. Profijt heb je daarentegen wel van het eigenwijze karakter van dit plantje: het verdraagt geen kunstmest en groeit op schrale gronden zonder dat er in de regel bestrijdingsmiddelen nodig zijn. Zijn eigen ‘luifel’ van laaghangende blaadjes voorkomt de groei van onkruid in de omgeving. De kans is dus groot dat ook de ‘gewone’ kasha uit de Turkse supermarkt eigenlijk al biologisch is.
Kasha is net zo makkelijk en snel klaar als pasta In Oost-Europa en Rusland heeft kasha een vaste plaats op het menu. Maar ook in Nederland werd het van oorsprong verbouwd. Zo toont het stadswapen van Hilversum vier boekweitkorrels. De naam boekweit komt van het Duitse Buchweizen, wat zoveel als beukengraan betekent: de driehoekige korreltjes doen sterk aan kleine beukennootjes denken.
KASHA IN VIJF STAPPEN: 1. Breng water met wat zout of bouillionblokje in een kleine pan aan de kook 2. Voeg 75 gram kasha per persoon toe 3. Draai het vuur naar de laagst mogelijke stand 4. Giet na 12 minuten de pan leeg in een zeef. Hang de zeef met kasha even terug in de pan en dek deze af met de deksel van de pan. 5. Na een paar minuten uitwasemen kan de kasha gegeten worden. Extra lekker met een schep room! Voor de preciezen: eigenlijk is boekweit net zo min als quinoa een echt graan. Het behoort tot de duizendknoopfamilie en valt qua voedingswaarde met graan ter vergelijken.
41
voedingsdilemma.
Bewust. SOJA
GOED ZIJN VOOR JEZELF ÉN DE WERELD OM JE HEEN. MET LEKKER! VEGETARISCH VIND JE DE BALANS. Soja is zonder twijfel hét wonderproduct uit de vegetarische keuken. Het kan bijna iedere smaak en elke gedaante aannemen. Een doorsnee huishouden heeft het ongemerkt ook volop in huis. Maar liefst 80 procent van de supermarktproducten bevat op de één of andere manier soja. De manier waarop veel soja geproduceerd wordt is echter niet onomstreden.
BOSKAP De meeste soja wordt geproduceerd in Latijns Amerika, waar de productie desastreuse gevolgen heeft. De sojateelt breidt zich hier nog steeds gestaag uit. Waar ooit tropisch bos vol leven was vinden we nu uitgestrekte velden soja zo ver het oog rijkt. Door de boskap voor de uitdijende sojaplantages worden talloze dieren plantensoorten in hun bestaan bedreigd, of ze zijn al verdwenen. De boskap zelf draagt voor een flink deel bij aan de uitstoot van broeikasgassen: in totaal eenvijfde van de door mensen veroorzaakte uitstoot! Deze landen leveren veelal soja voor veevoer. De soja die als ingrediënt voor voedingsmiddelen voor consumenten wordt gebruikt is vaak afkomstig uit de VS waar het probleem van de boskap minder speelt.
42 | HERFST 2016
Tachtig procent van de soja is genetisch gemanipuleerd GENETISCHE MANIPULATIE Het meest gebruikte bestrijdingsmiddel in de sojateelt is ‘roundup ready’. Dit middel doodt alles, behalve de sojaplant zelf, die door genetische manipulatie immuun is gemaakt voor het bestrijdingsmiddel. Tachtig tot negentig procent van de wereldwijde soja-productie betreft soja die op deze manier genetisch is gemanipuleerd. Of het bestrijdingsmiddel haar doel bereikt is overigens de vraag. Ook hier worden de onkruiden en schimmels langzaam resistent en daarom gebruiken de boeren inmiddels vaak ook weer de oudere bestrijdingsmiddelen.
DWANGARBEID Maar ook sociaal heeft de sojateelt een schaduwzijde. Lokale kleinschalige voedselproductie in Zuid-Amerika verdwijnt door de grote soja-plantages. De resterende kleine boeren lijden schade doordat de vliegtuigen met bestrijdingsmiddelen ook hun akkers besproeien. En tenslotte komt er, net als bij de chocolade, dwangarbeid voor in de sojateelt. Arbeiders moeten werken om hun ‘voorschotten’ terug te krijgen. BIO-SOJA Gelukkig zijn er initiatieven om tot ‘betere’ soja te komen. Daarbij wordt vooral gelet op ontbossing en sociale omstandigheden. Het meest omvattende initiatief (de Round Table on Responsible Soy) besteedt echter geen aandacht aan het vraagstuk van de genetische manipulatie. Als consument is het daarom belangrijk om waakzaam te zijn. Biologisch geteelde soja is duurzaam geproduceerd en niet genetisch gemodificeerd. Producten met biologisch geteelde soja zijn verkrijgbaar in natuurvoedingswinkels en supermarkten. Sommige fabrikanten gebruiken duurzaam geteelde soja met andere keurmerken zoals Pro Terra en het Braziliaanse EcoSocial keurmerk, maar deze staan niet op de verpakking.
Bron: MilieuCentraal
N J I R U T PIEDMONT, DE REGIO WAARIN TURIJN IS GELEGEN, IS DE THUISBASIS VAN FIAT EN HET MEEST GEÏNDUSTRIALISEERDE GEBIED VAN ITALIË. WIE ZOU VERWACHTEN DAT VANUIT DIT GEBIED EEN CULINAIRE OMWENTELING PLAATSVINDT? LEKKER.VEGETARISCH NEEMT JE MEE…
48 | HERFST 2016
TURIJN.
vega vakantie.
Vernieuwing van onze eetcultuur. Dat lijkt wel een exportproduct van Turijn. Vanuit deze regio kwam de slowfood beweging langzaam op gang. Nu wil de kersverse burgemeester van Turijn de eerste vegetarisch stad ter wereld maken. Dat klinkt veelbelovend. Hoe is het eigenlijk gesteld met het vegetarische aanbod in deze stad aan de voet van de Alpen? Vooropgesteld: Turijn is nog lang geen vegetarische hoofdstad. Sterker nog, nadat burgemeester Appendino van de progressieve Vijf Sterrenbeweging haar voornemen bekend maakte, diende de parlementariër Savino van Forza Italia een wetsvoorstel in om het veganistisch opvoeden van kinderen met maximaal drie jaar gevangenis te bestraffen. Het wetsvoorstel waarover deze herfst wordt besloten, wordt niet eens geheel kansloos geacht. In Italië pakt alles wat extremer uit. Ondertussen eet toch zeven procent van de Italianen vegetarisch, wat meer is dan in Nederland. Wie de vegetarische keuken op waarde weet te schatten kan dan ook goed aan zijn trekken komen in Italië. In ieder geval wel in Turijn. Het centrum van de stad zelf is klassiek en compact, waardoor veel eetgelegenheden op loopafstand van elkaar liggen. Turijn is verrassend. De stad doet denken aan Boedapest of Wenen met haar koffiehuizen en chocolaterieën.
1. SOUL KITCHEN Het meest geprezen veganistische restaurant in het centrum van Turijn. Ook een must voor wie van ‘raw’ food houdt. Via Santa Giulia, 2 10124 Torino. 2. UNIVERSO VEGANO Vestiging van de eerste 100% veganistische fast food keten in Italie. Oogst lovende kritieken. Via Giuseppe Barbaroux, 38.
Men beweert dat de stad een stuk aantrekkelijker is dan het nabijgelegen Milaan, én Turijn schijnt het beste uitgaansleven te hebben inclusief goede restaurants van noord Italië.Turijn heeft ook een eigen foodmarket: Eataly. Hier vind je in een enorm marktcomplex een overdaad aan streekproducten. Het doel van Eataly is om Italiaanse producten van hoge kwaliteit voor een
“De promotie van een veganistische- of vegetarische voedingswijze is cruciaal voor het bescherming van het milieu en de inwoners (van Turijn) en voor het welzijn van dieren"
#01.
#02.
schappelijke prijs toegankelijk te maken voor het grote publiek. Het is een plek waar je kunt winkelen, proeven en leren, in een omgeving gevuld met al het moois dat de Italiaanse keuken te bieden heeft. Ook hiermee liep Turijn voorop. We mogen Eataly tot (één van de) eerste hippe foodmarket rekenen.
5. OSTERIA LA CAPANNINA Osteria La Capannina is een typisch lokaal restaurant in Turijn. Gelegen in een mooie buurt niet te ver van het treinstation ontloop je 4. FOCACCERIA hier de drukte van het SANT’AGOSTINO toerisme. Hoewel niet Restaurant met een lokale vibe. Weinig toeristen maar volledig vegetarisch heeft het restaurant een breed des te meer authentiek vegetarisch, veganistisch eten en vriendelijke en zelfs gluten-vrij aanbod. medewerkers. Goed Geliefde lunchplek voor vegetarisch aanbod. Via ‘locals’. Via Vitaliano Sant’Agostino, 6, Torino. Donati, 1 10121 Torino. 3. VERDI D’INDIVIA Vegetarisch restaurant met groot veganistisch aanbod. In dezelfde schilderachtige straat als Universo Vegano. Via Giuseppe Barbaroux, 5.
#03.
#04. 49
Vega
VERRUKKELIJK NAPOLEON BONAPARTE LOOFDE IN 1800 EEN PRIJS UIT AAN DE PERSOON DIE EEN METHODE BEDACHT OM ETEN LANGER TE BEWAREN VOOR ZIJN LEGERTROEPEN. SINDSDIEN WORDT ER OVER DE HELE WERELD GEWECKT.
56 | HERFST 2016
a tot z.