Lekker.Vegetarisch #02 Kom in Beweging by Noël the art of living

ZOMER 2017 HET LEKKERSTE VEGA MAGAZINE

INTERVIEW RIK JANSMA Koken met groenten is ‘waanzinnig uitdagend’

PAGINA'S EET-INSPIRATIE

GAST REDACTEUR STEFANIE VAN DE WALLE FASHION CHICKS

dé zomer trend van 2017: poké bowls • cover recept van snckbr: lees er alles over op pagina 40.

€ 3,95 Kwartaalmagazine van de Vegetariërsbond

n i m o Kbeweging!

COCO GOODNESS IN A NUTSHELL

Proef de zomer met Provamelâ&#x20AC;&#x2122;s exotische en verfrissende kokosnoot producten. Onze Kokosnoot Drinks en Plantaardige Variaties op Yoghurt zijn verrukkelijk veganistisch en 100% biologisch. Ze zijn niet alleen goed voor jou*, maar ook voor de planeet, de mensen en de dieren. Duurzaam en ethisch geoogst, een CO2-neutraal productieproces, ecologisch verantwoord vervoerd en jawel, ongelooflijk lekker. Geniet van onze kokosnoot producten in pure vorm, of voeg toe aan een recept voor een vrolijk streepje zonneschijn. Nieuwsgierig naar onze producten en groene filosofie? www.provamel.com * Van nature lactosevrij en daarom licht verteerbaar. Een gevarieerde en evenwichtige voeding en een gezonde levensstijl zijn belangrijk voor een goede gezondheid.

2 PROVAMEL_COCOGONIA2_ADV165x225_juni2017.indd | ZOMER 2017

31/05/17 09:14

Even bijkomen? 7 of 8 bladen voor maar

â&#x201A;Ź 8,50

Te koop in de winkel en in onze webshop: www.tijdschriftenpakket.nl

lupine? = voedzame, gezonde eiwitten = lokaal geteeld

lupeh= gefermenteerde lupinebonen verkrij gbaar in de natuurvoedingswinkels 100% bio en 100% vegan

nieuw

www.hobbit.be * info@hobbit.be

lekker vegetarisch mei.indd 1

05/05/2017 14:41:04

WORD ABONNEE!

Een abonnement op Lekker Vegetarisch kost slechts € 19,50 per jaar. Nog beter: steun het werk van de Vegetariersbond en wordt donateur voor € 35,00 per jaar Geef je op via www.vegetariers.nl

m o k l e W Welkomstgeschenk voor nieuwe donateurs

De Hippe Vegetariër is het ideale boek voor iedereen die vaker vegetarisch en gezond wil koken. Door de variaties in de recepten, de bespreking van vleesvervangers en de hotspots is het veelmeer dan het zoveelste kookboek. Mocht je vaker vegetarisch willen koken dat is dit boek een must have. Meld je aan via www.vegetariers.nl

4 | ZOMER 2017

WAAROM

DONATEUR WORDEN VAN DE VEGETARIËRSBOND?

Honderdduizenden mensen zijn geholpen om meer vegetarisch te eten door voorlichting en voedingsinformatie. Duizenden mensen hebben zich opgegeven voor de nieuwsbrief ´30 dagen vegetarisch´ en hebben zo de stap gezet naar een vegetarische levensstijl. Er zijn inmiddels vele honderden producten in de winkel met het Vegetarisch Productkeurmerk. Hiermee zie je in één oogopslag dat een product gegarandeerd vegetarisch is. Daarnaast laten we met de vegetarische productranking zien welke producten (waarschijnlijk) vegetarisch zijn en welke producten niet. Mede door de inspanningen van de Vegetariërsbond stijgt het aantal vegetariërs en vleesminderaars nog steeds.

Hét vegetarische Receptenboek voor het horeca-onderwijs. Niet in de boekhandel verkrijgbaar. Nieuw receptenboek van onze uitgebreide vegetarische lesmodule voor het hoger beroepsonderwijs. Met nieuwe kooktechnieken en bijdragen van internationale sterrenkoks. Puur plantaardige recepten. Geschikt voor de gevorderde vegetariër/ kok. 92 recepten Prijs: 15 euro aan te vragen via info@vegetariers.nl

VOEDINGSSCAN Krijg ik voldoende voedingsstoffen binnen? Het is een vraag die bijna iedereen zich tegenwoordig stelt. Leden van de Vegetariërsbond kunnen exclusief een voedingsscan laten doen door onze voedingskundige Sytske de Waart, aan te vragen via info@vegetariers.nl

VASTE LEDENKORTING: • 10% korting bij ecomarkt.nl. 7000 biologische producten op voorraad. • Webwinkel Vegetarische slager; 5% korting. Dit tikt aan voor echte fans van de Vegetarische Slager. • Artic Blue omega 3 capsules, 25% korting. Bestellen via de webshop artic-blue.com • Webwinkel www.aveso.eu. 5% korting. Kleding, accessoires en gadgets. Talloze merken, puur plantaardig. • Korting op vakantiereizen bij onze reispartner Veggietravel. • 10% korting bij meer dan 50 restaurants. • Check www.vegetariers.nl voor de volledige lijst met kortingen.

colofon.

REDACTIE: Floris de Graad ART DIRECTOR: Noëlla Straakenbroek REDACTIONELE BIJDRAGEN: Philip Limberly, Vincent Kagie, Sytske de Waart, Dirk-Jan Verdonk, Danielle Ooteman en medewerkers Vegetariërsbond FOTOGRAFIE: Shutterstock (tenzij anders vermeld) COVERFOTO: Esther Verwindt DRUKWERK: Veldhuis Media, Raalte ISSN: 2405-982X DISTRIBUTEUR: Betapress KANTOOR: Bereikbaar op ma. - do. tussen 10.00 en 16.00 uur. Minahassastraat 1, 1094 RS Amsterdam 020 - 330 00 44, info@vegetariers.nl www.vegetariers.nl, @veganieuws, IBAN: NL95TRIO0197982603.

ADVERTEREN: Tarieven (excl. btw): 1 pagina (165 x 225 mm): € 1200,-, ½ (165 x 110 mm): € 600,-, ¼ (80 x 110 mm): € 300,-, 1/8 (80 x 52,5 mm): € 150,-. Kortingen bij herhaalde plaatsingen en voor keurmerkhouders. Advertentieacquisitie: Henriëtte Tomassen (info@yuno.nu), tel. 06 - 50 84 48 08. Artikelen en advertenties in Lekker vegetarisch geven niet noodzakelijkerwijs de mening weer van de redactie. Dit magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier. Heb je het uit? Geef het dan door aan andere geïnteresseerden! Het volgende nummer verschijnt begin juni. Doelstelling Vegetariërsbond: Het vegetarisme verspreiden en daarmee de wereld een beetje mooier maken. De bond is voor zijn werk afhankelijk van leden en donateurs. Lidmaatschap/abonnement: Lidmaatschap/donateurschap (incl. Lekker vegetarisch en ledenpas) per kalenderjaar € 35,-

6 | ZOMER 2017

voorwoord. Kom in beweging! Van niets komt niets. Een idee, ideaal of drift brengt ons in beweging. Het mooiste is natuurlijk hjet plezier aan beweging, zoals een jong kind dat kan hebben, nog zonder de druk van prestatie of competitie. Bewegen is het leven beleven en ervaren. En past daarom uitstekend bij een voedingswijze die het leven centraal stelt. Wie dit eenmaal als uitgangspunt heeft genomen en onbevooroordeeld rondkijkt vallen de schellen van de ogen. Het is toch te gek voor woorden. Waar een varken of kip in de bio-industrie tot stilzitten en een ingeperkte bewegingsvrijheid gedwongen wordt, kluisteren wij ons vrijwillig aan de TV, computer of smartphone. De uren die zo vegeterend worden doorgebracht mogen eigenlijk wel als verloren worden beschouwd voor het leven. Waartoe gezond eten en hopen op een lang leven als we onze tijd als een plant doorbrengen? In dit nummer van Lekker Vegetarisch daarom de nodige tips die horen bij een leven in beweging. Het zijn zaken waar je op kan letten op het gebied van voeding en persoonlijke verzorging, maar het is op een bepaalde manier allemaal bijzaak. Vóórop staat de beweging, de rest volgt! Het hoofdartikel in dit nummer is ook uitdrukkelijk een oproep om in beweging te komen. In ‘de ware prijs van vlees’ geeft Philip Limbely een inkijkje in de effecten van onze vleesconsumptie en productie. Wat de Vegetariërsbond betreft wordt het tijd dat we deze kosten eens goed in kaart brengen en in het prijskaartje van vlees verdisconteren. Plus nog een extra bedrag om vleesconsumptie te ontmoedigen, want niet alle ellende laat zich in geld uitdrukken. Laat dit nummer van Lekker Vegetarisch daarom de opmaat naar een beweging voor belasting op vlees zijn. Kom in beweging, de rest volgt!

Floris de Graad, directeur Vegetariërsbond

inhoud. Hoe wordt onze gastredactrice Stefanie wakker? Lees het op p. 31

specials 13

DE WERKELIJKE PRIJS VAN GOEDKOOP VLEES. Door Floris de Graad.

RIK JANSMA DE SMAAKMAKER

‘T KOOKEILAND NIEUWE RUBRIEKEN: OP DE VOORKANT Hét vega recept van chef-kok Maxime van bar/restaurant SNCKBR Amsterdam. Zijn recept vind je op pagina 41.

Natuurzuiver: p. 20. • Vega factchecker: p. 18. Cover recept: p. 41. • NL Spots: p. 48. Vega hotspots: p. 50.

Actualiteiten & nieuws waar je blij van wordt.

BLIK ONVERWACHT DUURZAAM. En daar lag plotseling een verloren blikopener op de grond van Amsterdam Centraal. Toeval, of niet, het bevestigde symbolisch dat de beslissing die Maartje had genomen om voedsel in blik te gaan verkopen de juiste was. Want blik heeft een milieuonvriendelijk imago en kan wel een steuntje in de rug gebruiken. Maartje heeft zich altijd verbaasd over de weerstand tegen blik. Het idee voor haar bedrijf vanBLIK is geboren op een zeilboot. Met een rijk assortiment eten uit blik in het vooronder werd er altijd heerlijk gegeten. Maartje heeft samen met haar ouders veel gevaren op hun zeilboot. Ze is opgegroeid op een boot en dus ook met het eten dat op zee door haar moeder werkt gekookt. ,,Ik kom uit een Bourgondisch gezin. Mijn moeder was zo creatief en goed met het koken uit blik, dat ik altijd heerlijk heb gegeten. Mijn ouders zijn mijn inspiratiebron. Ik wil het negatieve imago van blik veranderen. Dat is mijn missie.”

BLIK IS VOLLEDIG RECYCLEBAAR, ZONDER ENIG KWALITEITSVERLIES

• healthfood restaurant • biologische kwaliteit • lunch en diner • diverse salades & belegde broodjes • vruchten- en groentesap • elke dag veganistisch menu en natuurlijk heerlijke vegetarische maaltijden • open: elke dag van 12.00 tot 22.00 uur

8 | ZOMER 2017

Blik is een ideaal verpakkingsmiddel voor het snelle leven van vandaag de dag. Blik is zonder conserveermiddelen lang en ongekoeld houdbaar. Hierdoor hoeft minder eten weggegooid te worden en kan je binnen no time een smakelijke hap op tafel toveren, ultiem gemak dus. Na het eten van een blik wordt het materiaal voor 95% gerecycled. Het behoort daarmee tot meest duurzame verpakkingen. vanBLIK gelooft in blik en wil overtuigen met 3 wereldse maaltijden. De maaltijden zijn met liefde samengesteld, bestaande uit goede ingrediënten, zonder vage toevoegingen. Ook is er bewust omgesprongen met het gebruik van zout en suiker. Deze zomer lanceert vanBLIK de Vegetarische Curry Madras. Het product mag het V-label met het predicaat ‘vegan’ dragen.

De Bonenburgers van HAK

Bonenburgers HAK LANCEERT

Groente- en peulvruchtenfabrikant HAK zet een belangrijke volgende stap in haar rol in de beweging naar meer plantaardig eten. Met de introductie van een Hollandse bonenburger, een pittige linzenburger en een zwarte bonenworst maakt het bedrijf het eten van bonen nog gemakkelijker en lekkerder. Bonen zijn een mooi product. Maar in de verkoop van bonen in een potje zit niet zoveel groei. Dat ligt niet aan de bonen, maar aan de presentatie en aan de creativiteit van de consument. Deze wil blijkbaar wat op weg geholpen worden. Want sinds HAK nieuwe kant-en-klaar of bijna-klaar producten op de markt brengt zit de omzet weer in de lift. De afgelopen 12 maanden steeg de omzet met 14%. Dat kwam onder meer door de grote “bonen erbij” campagne met Herman den Blijker. De nieuwe bonenburgers en –worst zitten boordevol bonen en groenten en zijn 100% plantaardig. Ze zijn op smaak gebracht met kruiden en specerijen. Daarnaast bevatten ze geen smaakversterkers noch conserveringsmiddelen. De nieuwste bonenproducten van HAK passen hiermee perfect binnen de huidige foodtrends: plantaardig, gezond, zonder onnodige toevoegingen en zeer geschikt voor een dagje zonder vlees. Bovendien inspireert HAK om zelf ook met bonen aan de slag te gaan. Aan de binnenkant van de verpakking vinden consumenten recepten om zelf een bonenburger te maken.” Volgens Nicole Freid, directeur marketing en innovatie, ‘Als Nederlanders eten we vaker en meer peulvruchten binnen het steeds meer plantaardige menu, maar nog steeds relatief weinig ten opzichte van Zuid-Europese consumenten. Dit komt vooral omdat we nog niet goed weten hoe we bonen lekker kunnen klaarmaken. Wij willen Nederlanders hierbij helpen: de bonenburgers en – worst zijn een hele lekkere manier om vaker bonen te eten.’ Het motto van HAK is “Leven uit afhankelijkheid”. Hiermee onderstreept het bedrijf het principe van wederkerigheid en respect voor mens en natuur bij alles wat het bedrijf doet. De 100% plantaardige en vegetarische producten dragen het V-label van de Vegetariërsbond en zijn bij supermarktketen Jumbo verkrijgbaar.

RELAXED DOOR GROENTE? Opmerkelijk. Minder stress door het eten van groente en fruit. Dit zou blijken uit onderzoek van de Universiteit van Sydney. Zestigduizend Australiërs van 45 jaar en ouder werden onderzocht. MET OPMERKELIJKE RESULTATEN • Mensen die dagelijks 5-7 porties groente en fruit eten, hebben 14% minder kans op stress dan zij die 0-4 porties groente en fruit eten per dag • Vrouwen die dagelijks 5-7 porties groenten en fruit eten, hebben 23% minder kans op stress dan vrouwen die dagelijks 0-1 porties groenten en fruit eten Wat het verband precies is wordt uit de publicatie van de Universiteit niet geheel duidelijk. Hebben relaxte mensen een ander voedingspatroon met meer groente en fruit of wordt je relaxed van het eten van groente en fruit? De opmerking dat ‘groente en fruit vrouwen beter beschermt dan mannen’ doet het laatste vermoeden. Daarbij worden de gelukkige groenteen fruiteters vergeleken met mensen, die (vrijwel) nooit groente en fruit eten. Maar wat zijn dat voor mensen met een dergelijk extreem voedingspatroon? Op de redactie van Lekker Vegetarisch kennen we niemand die zo eet. De Universiteit ziet in ieder geval dat de bevindingen consistent zijn met een keur aan andere onderzoeksresultaten die de consumptie van groente en fruit in verband brengen met een lager risico op depressie en een beter welbevinden. Maar misschien is de vraag naar oorzaak en gevolg wel niet eens zo heel belangrijk. Ook de gedachte dat relaxte mensen voor meer groente en fruit kiezen is al heel mooi!

GOED BEGIN

EEN GOED BEGIN IS HET HALVE WERK. LEKKER.VEGETARISCH WIJST JE DE WEG.

GASTVRIJ OOK BUITEN DE DEUR IS HET STEEDS MAKKELIJKER OM VOOR VEGETARISCH TE KIEZEN. ER ZIJN AL MEER DAN 200 RESTAURANTS MET KEURMERK ‘GASTVRIJ VOOR VEGETARIËRS’ KIJK OP WWW.VEGETARIERS.NL/ LEKKER OF DOWNLOAD DE APP.

VEGETARISEER!

VEGA-RECENSIES

Zijn er vleesgerechten waar je maar moeilijk afscheid van kan nemen? De vervanglijst helpt je een net zo lekkere vegetarische versie te maken. www.vegetariers.nl/lekker/kooktips

Om de paar weken verschijnt er wel een nieuw vegetarisch kookboek. Welk boek past bij jou? De beste kookboeken worden besproken op www.vegetariers.nl/lekker/kooktips

JUBILEUMEDITIE VEGGIE FAIR

Veggie Fair 2017 is alweer een jubileumeditie! Opnieuw vindt dit vega(n) festival plaats op het illustere Landgoed de Olmenhorst te Lisserbroek. Al vijf jaar is de Vegetariërsbond trots partner van dit mooie evenement. Naast het uitgebreide aanbod standhouders die de volledige lifestyle presenteren, kun je komen genieten van een echte stilte-disco voor jong en oud! Om het vijfjarig bestaan te vieren wordt er in samenwerking met Plant Power een speciaal glossy jubileum magazine uitgegeven, dat zal worden uitgegeven op het beursterrein zelf! Informatie over de beurs, trendy recepten en nog veel meer frisse vrolijke onderwerpen zullen in het magazine belicht worden.

KOM OP 16 EN 17 SEPTEMBER MET HET HELE GEZIN GENIETEN VAN DIT VEGA-LIFESTYLE-EVENT!

10 | ZOMER 2017

Extra bijzonder is dat dit jaar ook de vermaarde VegeQ naar Landgoed de Olmenhorst komt! Op 16 september in de avond zal in het paviljoen op het terrein het vuur worden ontstoken voor de leukste, lekkerste en grootste vega(n) vegetarische barbeque van het land! Met je deelname aan de VegeQ steun je ook nog eens de werkzaamheden van de Vegetariërsbond. Een win-win. Een bezoek aan de Veggie Fair is helemaal gratis. Om deel te nemen aan de VegeQ moet je je wel even vooraf inschrijven: https://www.vegenement.nl/onze-evenementen/16-september-vegeq

actueel.

#VEGETARIERSBOND #LEKKERVEGETARISCH

“GROENTE!” HET IS NIET EENS EEN VEGETARISCH KOOKBOEK,

en toch besteedt Lekker Vegetarisch er graag aandacht aan. Het gebeurt immers niet dagelijks dat een kok met een Michelin ster een kookboek schrijft met groenten in de hoofdrol. Een kookboek dit keer met gemiddeld vijf basisingrediënten, geschreven voor ´gewone mensen´ die geen halsbrekende toeren in de keuken uit willen halen. ´Ik probeer vooral niet te vertellen wat wel en niet mag´. Inderdaad. Twee derde van de gerechten is zonder vlees. Kunz heeft met zijn filosofie van 80/20 veel in beweging gebracht. 80/20 maakt het voor iedereen makkelijk om een stap naar duurzaamheid te zetten en kan als filosofie op van alles toegepast worden: de verhouding groentenvlees, regionaal-internationaal, biologisch-niet biologisch. Maar ook thuis kan dit principe een stimulans zijn om aan een duurzamere levensstijl te beginnen. ‘Mijn nieuwe boek ‘Groente’ is voor de thuiskok. Ik wil dat het thuis doorsijpelt. Dat veel chefs het 80-20 principe hebben

Aubergine met rozemarijntijmkaas

overgenomen doet mij deugd. Ik heb het altijd gehoopt, want ik wil dat het een beweging is die grote groepen mensen aanspreekt. En eigenlijk zijn er weinig redenen om niet mee te doen. We hebben prachtige groenten in Nederland, ook het gehele jaar door, groenten zijn in het algemeen goedkoper dan vlees en vis, de herkomst van groenten zijn makkelijk te achterhalen en misstanden komen eigenlijk niet voor. Je zult verrast staan over het resultaat: niet alleen de afwisseling, de seizoenen en al die verschillende smaken, maar ook de combinaties. Vraag de groenteboer gewoon eens naar een aardpeer of haal bij de supermarkt een pompoen.

Het is allemaal niet duur en best eenvoudig klaar te maken´. Is het boek interessant voor de voltijd-vegetariër? Dat hangt van je norm af. Als je tevreden bent als een kookboek je twee of drie recepten voor je vaste repertoire aanlevert dan is ‘Groente!’ een mooie aanwinst. Dat kan met dit boek zeker lukken. Wie van vleesrecepten verschoond wil blijven kan het links laten liggen.

Rodebietensalade met peertjes

Quinoasalade met groene asperges

Groente! enthousiasmeert en is in ieder geval een leuk cadeau voor wie zijn vrienden op het spoor van vegetarisch wil zetten en een volledig vegetarisch kookboek te drammerig of suggestief vindt overkomen.

60 jaar toegewijd aan bio BIO ETEN

MET RESPECT VOOR AL HET LEVEN

Sinds het begin verdedigt Lima de waarden van de biologische landbouw en deelt die met de winkels binnen het bio-kanaal.

Door vis en vlees van ons menu te schrappen, halveren we onze ecologische voetafdruk.

Het labo Lima Expert legde de fundamenten voor het Europese lastenboek voor bio-voeding.

Daarom moedigen we elke dag opnieuw iedereen aan om plantaardig te eten.

EEN WERELD VOL SMAKEN

KWALITATIEF ETEN Vandaag willen we meer dan ooit weten wat er op ons bord ligt. Onze kwaliteitsdienst superviseert al onze producten, zonder enig compromis rond kwaliteit. Naast de standaard analyses voeren zij ook systematisch pesticide-analyses uit en, waar van toepassing, GGOanalyses om u steeds de beste kwaliteit te garanderen.

Iedereen heeft het recht om te kunnen genieten van lekkere en gezonde voeding. Daarom vindt u in ons gamma ook heel wat glutenen lactosevrije producten en producten die rijk zijn aan plantaardige eiwitten.

ERVARINGEN PROEVEN Beter eten, dat is ook nieuwe smaken ontdekken. Lima is altijd trouw gebleven aan zijn oorspronkelijke voedingsprincipes. GeĂŻnspireerd door de macrobiotiek kiezen we steeds voor plantaardige en volkoren voedingsmiddelen, zonder toegevoegde suikers en zonder in te boeten aan smaak!

VOLUIT LEVEN Sinds 1957

Lima producten zijn enkel verkrijgbaar in de biologische speciaalzaken. Ontdek deze verkooppunten op: www.limafood.com. Heeft u nog vragen?

info@limafood.com

onderzoek.

s j i r p e k j i l e k De wer

VAN GOEDKOOP VLEES HET PRIJSKAARTJE OP HET GOEDKOPE VLEES IN DE SUPERMARKT IS ONVOLLEDIG. NAAST DIERENLEED BRENGT DE PRODUCTIE VAN VLEES ALLERLEI MAATSCHAPPELIJKE KOSTEN MET ZICH MEE DIE DEELS IN GELD UIT TE DRUKKEN ZIJN MAAR NIET IN REKENING GEBRACHT WORDEN. EEN EXTRA BELASTING OP VLEES KAN HET BEGIN VAN VERANDERING ZIJN, BETOOGT PHILIP LIMBERLY, DIRECTEUR VAN COMPASSION IN WORLD FARMING.

Het lijden van dieren achter de gesloten deuren van de intensieve veehouderij is bijna onvoorstelbaar. Leghennen worden in zulke kleine kooien gepropt dat ze zelfs hun vleugels niet uit kunnen slaan. Zeugen brengen een groot deel van hun leven opgesloten tussen stalen stangen door. Ze kunnen zich niet omdraaien en niet op een fatsoenlijke manier met hun biggetjes communiceren. Broedkuikens worden gefokt om sneller te groeien dan hun eigen lichaam bij kan houden, wat leidt tot allerlei lichamelijke problemen zoals verlamming, zwakke of gebroken botten, infecties en orgaanuitval. Het moment dat mijn ogen open gingen voor de realiteit van de intensieve veehouderij en de gevolgen hiervan voor dieren was een keerpunt in mijn leven. Een spreker van Compassion in World Farming –de organisatie waarvan ik nu het voorrecht geniet directeur te zijn- hield op mijn school een lezing over ‘de herkomst

14 | ZOMER 2017

van ons voedsel’. Ik herinner me dat ik foto’s zag van leghennen in kooitjes en zwoer bij mezelf dat ik hier wat tegen zou gaan doen. Tien jaar later was ik werkzaam bij Compassion in World Farming.

de toegenomen resistentie van het menselijk lichaam tegen antibiotica. Door deze toegenomen resistentie dreigt de situatie te ontstaan dat we levensbedreigende ziektes niet meer effectief kunnen behandelen.

Tijdens mijn leven ben ik mij steeds meer zorgen gaan maken over de ver strekkende invloed van de intensieve veehouderij. Deze vervuilt het milieu en vergiftigt de natuurlijke omgeving met een reeks potentieel dodelijke gifstoffen. Ook de resistentie tegen antibiotica is nauw verbonden met de intensieve landbouw. Dieren in de intensieve veehouderij krijgen regelmatig antibiotica toegediend bij hun voer of water vanwege het verhoogde gevaar van ziekte door de manier waarop ze in grote aantallen onder onmenselijke omstandigheden en overbevolkte stallen gehouden worden. Er is overweldigend bewijs dat het gebruik van antibiotica in de intensieve veehouderij bijdraagt aan

In het systeem van de intensieve veehouderij worden dieren binnen opgesloten terwijl hun voer elders wordt verbouwd en naar hen toe gebracht moet worden. Sterker nog, er zouden drie miljard mensen extra gevoed kunnen worden als de dieren die nu met graan gevoed worden op grasland gehouden zouden worden en het graan voor mensen beschikbaar zou zijn. Met deze kennis is het frustrerend te moeten horen hoe de intensieve veehouderij claimt de oplossing te zijn voor een groeiende wereldbevolking. De waarheid is dat we nu al voldoende voedsel produceren maar dat veel hiervan verspild wordt. En één van de meest voorkomende manieren van verspilling is het

TEKST: PHILIP LIMBERLY

voeren van graan aan dieren in de intensieve veehouderij. De opkomst van de intensieve veehouderij en ‘goedkoop’ vlees heeft wereldwijd eveneens geleid tot aanzienlijke overconsumptie. De overmatige consumptie van rood en bewerkt vlees wordt in verband gebracht met een serie ernstige gezondheidsproblemen waaronder obesitas, diabetes en kanker. Het verband tussen intensieve veehouderij en de afname van wilde dieren is minder zichtbaar en relatief onbekend. Ook bij mij duurde het even voor de reikwijdte van het probleem volledig tot me was doorgedrongen. Het inzicht dat me er toe aanzette een boek aan dit onderwerp te wijden ontstond een paar jaar geleden tijdens een bezoek aan Zuid-Afrika. Ik ging naar het Boulders strand bij het Kaap-schiereiland, waar een kolonie Afrikaanse pinguïns zich sinds kort in de buurt van een woonwijk had gevestigd. In het bezoekerscentrum werden allerhande pinguïnartikelen verkocht. Ik was echter vooral onder de indruk van de getoonde lijst met ‘bedreigingen’ van de pinguïn, waaronder overbevissing door de visserij. Met andere woorden: pinguïns worden met uitsterven bedreigd omdat wij hun voedsel uit de zee halen. Je zou verwachten dat deze vis op ons bord belandt, maar het grootste deel wordt de halve wereld over gesleept en gevoerd aan dieren in de intensieve veehouderij. Ik ontdekte dat de Afrikaanse pinguïn in Zuid Afrika en de Humboldt pinguïn in Peru fors in aantal achteruit zijn gegaan. Omdat de vis uit zee gehaald wordt sterven deze zeevogels ongezien. Dat is waarom ik besloot de zaak uit te spitten en het boek Dead Zone: Where the Wild Things Were te schrijven om het probleem onder de aandacht te brengen. Ik onderzocht hoe vele andere gekoesterde wilde dieren in hun bestaan bedreigd worden door de intensieve veehouderij en wat ik ontdekte was onthutsend. Het bewijs is overweldigend. We hoeven alleen maar onze conclusies te trekken. Op Sumatra wordt de laatste habitat van de Sumatraanse olifant vernietigd door ontbossing voor palmplantages. Een groot deel van de palmproducten is bestemd voor voer voor de intensieve veehouderij in Europa. Het inkrimpen van hun habitat zorgt voor toenemende problemen tussen olifanten en de plaatselijke bevolking. Er zijn er nog slechts ongeveer 2500 over.

de werkelijke prijs van goedkoop vlees. In Brazilië is de gestage opmars van soja en de steeds maar uitbreidende grootschalige landbouw de boosdoener. Brazilië is ‘s werelds grootse soja exporteur. Het eens zo rijke en gevarieerde regenwoud wordt vernietigd. Voor de jaguar blijft er weinig over: geen thuis, geen voedsel en geen bescherming tegen de landeigenaren die hem als plaag zien. Er leven nu nog maar ongeveer 15.000 jaguars in het wild, waarvan de helft in Brazilië. De toekomst van de soort hangt aan een zijden draadje. Het verlies van dergelijke iconische diersoorten is een hoge prijs die we moeten betalen voor het goedkope vlees in het schap van de supermarket. In werkelijkheid is dit ‘goedkope vlees’ door de enorme niet verdisconteerde kosten op het gebied van milieu, gezondheid en de impact op wilde dieren helemaal niet goedkoop. Hier schiet de economie tekort. Tijd voor een belasting op goedkoop vlees? In Nederland wordt er door verschillende partijen, waaronder de Vegetariërsbond, gepleit voor het invoeren van een dergelijke belasting. Natuurlijk, niemand zit te wachten op hogere belastingen. Maar wie kan hier tegen zijn als het betekent dat we ons gedrag veranderen en beter, dat wil zeggen minder producten uit de intensieve veehouderij gaan eten? Een belasting op goedkoop vlees kan boeren aansporen om over te stappen op een werkwijze die vriendelijker is voor het milieu en de dieren. Ik ben er van overtuigd dat de kosten van goedkoop vlees in rekening gebracht moeten worden. Een belangrijke oplossing ligt in een ander soort landbouw. Ik heb boeren ontmoet die afscheid hebben genomen van een op chemie gebaseerde landbouw. Pioniers die hun vee weer lieten grazen en zich wisten te ontdoen van de afhankelijkheid van graan. Kampioenen natuurbescherming die hun boerenbedrijf afstemden op de natuur, in plaats van deze tegen te werken. Er ligt voor onze voeding een prachtige toekomst in het verschiet, maar we moeten wel nú handelen. Wanneer dieren weer op de juiste manier op het land gehouden worden, in een goed beheerd, gemengd bedrijf met wissellandbouw, dan kan ons landschap weer vitaal en tot leven gewekt worden, met een keur aan positieve effecten voor zowel gedomesticeerde als wilde dieren.

TEKST: FLORIS DE GRAAD

Ten burele van Lekker Vegetarisch werd een briefje afgeleverd, gedateerd 11 mei 1966. Het was het welkomstwoord van de secretaris van de Vegetariërsbond bij de inschrijving van het lid Frank de Jongh. ‘Voor in het archief ’. Het briefje luidde een periode van vijftig jaar in waarin de houding ten opzichte van vegetarisch radicaal is verander. Lekker Vegetarisch kijkt terug met Frank de Jongh.

DE AANBLIK VAN EEN SLAGERIJ WAS GENOEG

REKRUUT DE JONGH Op zijn vijfde wist Frank de het zeker: ‘Voor mij geen vlees meer’. Het was in de jaren vijftig. Moeder accepteerde de keuze van haar zoon en kookte in het vervolg apart. Een bijzondere situatie, want het was in die jaren veel minder makkelijk om vegetariër te zijn.

JONGE VEGETARIËRS. In de jaren vijftig was de Vegetariërsbond een kleine maar actieve organisatie. Voorzitter was de minister van Onderwijs, Arie Pais. De ledenvergaderingen in hotel Krasnapolsky trokken stampvolle zalen. Er was ook een jeugdafdeling: de Jonge Vegetariërs. Op middelbare schoolleeftijd sloot Frank zich hierbij aan. Er heerste naar de smaak van Frank een licht sektarische sfeer. Er werd een reinheidsideaal aangehangen waarin alcohol taboe was. Naturisme, volksdansen, pepermuntthee en reformvoeding waren populair. Er werd in De Vegetarische Bode (de voorloper van Lekker Vegetarisch) uitgebreid gediscussieerd over de heldere, schreefloze letter in het clubblad. Een lid dat tijdens een kamp in Giethoorn bier had gedronken werd tot ontsteltenis van Frank na een het oordeel van een voor de gelegenheid opgezette ‘rechtbank’ naar huis gestuurd. Frank zou later de prestigieuze onderscheiding L’Ordre du Mérite Agricole krijgen voor zijn kennis en verdiensten op het gebied van wijn. MILITAIRE DIENST In juli 1969 werd Frank opgeroepen voor militaire dienst. Bepaald geen omgeving waar men erg ingesteld was op vegetariërs. De eerste hobbel was de persoonlijke uitrusting. Het foedraal, de legerkistjes en het binnenwerk van de helm waren standaard in leer uitgevoerd. Frank weigerde deze aan te nemen. Hier werd met verwarring en verbazing op gereageerd. Frank volhardde. De foerier haalde de dienstdoende luitenant er bij die zich met de situatie ook geen raad wist. Er werd getelefoneerd met Den 16 | ZOMER 2017

Haag. De zaak was te ingewikkeld en niet van voldoende belang voor de landsverdediging. De luitenant moest het zelf maar oplossen. Er zat niets anders op dan het geval aan de krijgsraad voor te leggen. Maar hiervoor was eerst een overtreding nodig. Frank werd overgedragen aan een korporaal. Deze gaf de foerier opdracht schoenen te halen. “Welke maat?” informeerde de foerier. “Maakt niet uit “. Het paar schoenen werd voor Franks neus gezet. “Rekruut De Jongh, trek je schoenen aan” klonk het bevel. Frank weigerde, de overtreding was nu officieel. De weigerachtige rekruut werd naar een cel overgebracht waar hij twee uur voor de vorm verbleef. Om Frank toch enigszins het aanzien van een militair te geven kreeg hij een militair overall en een groen petje om het ontbreken van een helm (want met leren band) te compenseren. Frank werd voor twee majoors van de Militaire Inlichtingendienst geleid die hem verhoorden. Aanvankelijk werd er gedreigd en twee jaar cel in het vooruitzicht gesteld. “ We maken je kapot “. Maar Frank volhardde. Toen bleek dat er aan Frank geen eer te behalen viel kreeg het verhoor een wending en bleek het militaire apparaat over enige creativiteit te bezitten. Er werd een paar (vieze) rubberen laarzen opgeduikeld. Uit het magazijn werd een paar jungle boots getoverd die eigenlijk voor de inzet in Suriname bestemd waren en de leren band in de helm werd verwijderd. Getooid in de allegaartje mocht rekruut de Jong niet op parades verschijnen, maar aan de andere onderdelen van het soldatenleven, zoals de bivakken en trainingen nam Frank in zijn aangepaste outfit gewoon deel.

Rekruut de Jongh.

â&#x20AC;&#x2DC;Voor mij geen.â&#x20AC;&#x2122; vlees meer Getooid in de allegaartje mocht rekruut de Jong niet op parades verschijnen

Op de kazerne mocht Frank bij wijze van uitzondering als soldaat aanschuiven in de officiers kantine, waar de kok beter op afwijkende dieetwensen ingesteld was. We mogen ons gelukkig prijzen dat het tegenwoordig zo makkelijk is om voor vegetarische voeding te kiezen. Frank heeft dit in de loop van zijn leven langzaamaan zien veranderen. In Nederland dan. In Frankrijk bestaat de vegetarische optie in een restaurant nog steevast uit omelet. 17

vega factchecker.

AFLEVERING

A & Q TEKST: SYTSKE DE WAART

VEGETARIËRS & GEZONDHEID META-STUDIES ONDER DE LOEP

Q: Zijn vegetariërs gezond? A: Als je deze vraag zo’n 45 jaar geleden gesteld had, had je een ander antwoord gekregen dan nu. Toen was de vraag ‘Eten zonder vlees kan dat?’. Die vraag heeft zich omgedraaid, en nu is het ‘Past vlees in een gezond eetpatroon?’.

Het Voedingscentrum vindt, in navolging van de Gezondheidsraad, dat vegetariërs vis moeten eten. De Vegetariersbond onderschrijft dit laatste niet: de gezondheidsvoordelen van vis (een lager risico op hart- en vaatziekten) kun je ook halen door…. vegetarisch te eten! Zegt ook de Gezondheidsraad.

Het antwoord op de eerste vraag is ja (op de tweede overigens ook): een gevarieerd Westers lacto-ovo vegetarische voedingspatroon levert alle benodigde voedingsstoffen. Het Voedingscentrum geeft wel eiwit, ijzer, vitamine B1 en B12 als aandachtspunten. • Eiwitrijke vegetarische producten (als vleesalternatief bij de warme maaltijd) zijn peulvruchten (waaronder sojaproducten als tahoe en tempe), noten, ei, vegaburgers en kaas. • Ijzer zit in volkorenproducten (brood, pasta), noten, gedroogd fruit (rozijnen, abrikozen, appel, tutti frutti) en peulvruchten, zoals bruine bonen en linzen • B1 wordt geleverd door brood en graanproducten, aardappelen, groente en zuivel. • En B12 door zuivel en eieren. Mocht je die niet willen of kunnen eten, dan is B12 ook nog te halen uit verrijkte producten als sojadranken en vleesvervangers, en anders is een supplement de aangewezen manier.

Vegetariërs leven vaak gezonder

Receptenboekje Voorlichtingsbureau voor de Voeding, jaren 70

Q: Zijn vegetariërs gezonder? A: Vegetariërs zijn zeker gezonder dan de gemiddelde bevolking. Maar dat is ook niet zo gek. Meer dan de helft van de Nederlanders is te zwaar, minder dan 10% eet genoeg groente en fruit, een kwart rookt, de bewegingsnorm wordt maar door de helft gehaald en een pilsje op zijn tijd is wellicht gezellig, maar 12% weet geen maat te houden en is een zware drinker. Het is niet zo héél moeilijk het beter te doen dan dat. De Gezondheidsraad concludeert dat vegetariërs in de regel een gezondere leefstijl hebben dan omnivoren. Maar wil je alleen het effect van de voeding hebben, dan moet je andere factoren als roken, drinken, bewegen en sociaal economische factoren als opleiding, werk en inkomen, dus buiten beschouwing laten. En wat blijkt? Als je hiervoor corrigeert, zijn vegetariërs nog steeds gezonder: ze hebben een lager risico op hart- en vaatziekten. Vegetarisch eten beschermt je hart zelfs beter dan (1x per week) vis eten. Voor de andere aandoeningen (borstkanker, darmkanker, beroerte, longkanker en totale sterfte) is er onvoldoende bewijs dat vegetarisch eten hier een voordeel biedt. Q: Zijn vegetariërs het gezondst? A: Nee, dat kun je niet zeggen. Er is niet iets als ‘een vegetarische bonus’. Vegetariërs blijken zich gewoon goed aan de Schijf van Vijf te houden: niet te veel eten en vooral plantaardig. Vergelijkbare gezondheidsvoordelen zijn echter ook te halen met een omnivoor voedingspatroon (met vis en matig vlees) volgens de Schijf van Vijf.

Allerhande, januari 2016 NB: hierboven hebben we het over lacto-ovo vegetariërs (die geen vis eten). 18 | ZOMER 2017

TEKST: SYTSKE DE WAART PORTRETFOTO: JANNEKE WALTER

N VA 5 •

H I JF N5 VA •

Heb je een voedingsvraag die Sytske kan bespreken? mail deze ovv 'vraag Sytske' naar info@vegetariers.nl

HI J F

VOEDINGSVRAGEN

ONZE VOEDINGSKUNDIGE SYTSKE DE WAART BEANTWOORDT AL JE VRAGEN OVER VOEDING. FABEL: SPORTENDE VEGETARIËR KRIJGT NIET GENOEG EIWIT BINNEN. Feit is dat je lichaam bij intensief sporten meer eiwit nodig heeft. Maar daar hoef je geen vlees voor te eten, of eiwitpoeders voor te kopen. Bij intensief sporten gaat je caloriebehoefte omhoog, en als je meer eet, en volgens de Schijf van Vijf, krijg je automatisch ook meer van alle belangrijke voedingsstoffen binnen. Dat geldt óók als je vegetariër bent en veel sport. Vegetarische eiwitbronnen zijn brood, graanproducten, peulvruchten, sojaproducten, noten, kaas, melk en ei.

Effect creatine is slechts tijdelijk

CREATINE SCHIJNT JE PRESTATIES TE VERBETEREN, MAAR DAT ZIT TOCH ALLEEN IN VLEES? Voor verreweg de meeste sporters zijn supplementen onnodig, zeker op recreatief niveau. Alleen als je heel intensief sport, of op topniveau, kunnen supplementen als vitamine C, cafeïne, creatine en natriumbicarbonaat volgens het Voedingscentrum helpen bij de sportprestatie. Creatine speelt een belangrijke rol bij herhaalde, kort durende inspanningen met een hoge intensiteit. Het heeft de naam voor een toename van explosiviteit,

kracht, uithoudingsvermogen en spiermassa te zorgen. Je lichaam maakt zelf creatine aan, en daarnaast komt de stof (dus) vooral in vlees en vis voor. Met een omnivore voeding krijg je zo’n 1 gram per dag binnen. Dit is bij lange na niet genoeg voor een positief effect bij het sporten: daarvoor moet je 5 tot 6 dagen dagelijks zo’n 25 gram creatine slikken, en daarna 2 gram per dag als onderhoudsdosis voor zeker een maand. Vegetariërs blijken minder creatine in hun lichaam te hebben. Logisch, want ze krijgen het niet via hun voeding binnen. Niet gek dus dat vooral vegetarische

sporters goed blijken te reageren op supplementatie. Overigens is het (mogelijke) voordeel van creatine in de sport (niet iedereen reageert er op) voor vegetariërs slechts tijdelijk. Zodra je creatinegehalte op peil is, verdwijnt het effect. MEER IJZER VOOR VEGETARISCHE SPORTERS? IJzer is sowieso een aandachtspunt in vegetarische voeding, of je nou sport of niet. Omdat plantaardig ijzer minder goed wordt opgenomen dan ijzer uit vlees, ligt de aanbeveling voor vegetariërs 1,8 keer hoger. En aangezien een ijzertekort je sportprestatie negatief beïnvloedt, moet je hier als (top)sporter goed op letten. Eet dus voldoende ijzerrijke producten als volkorenbrood, volkorenpasta, noten, gedroogd fruit (rozijnen, abrikozen, appel, tutti frutti) en peulvruchten, zoals bruine bonen en linzen. Ook belangrijk: neem bij elke maaltijd groenten of fruitsoorten die rijk zijn aan vitamine C, dan neemt het lichaam ijzer gemakkelijker op. Bij het ontbijt bijvoorbeeld een glas sinaasappelsap, bij de lunch fruit en bij het avondeten zit over het algemeen voldoende groente. Denk je dat je ijzervoorzienging toch te laag is: laat het checken bij je huisarts.

TEKST: DANIELLE OOTEMAN

BEWEGEN IS LEVEN

SPORTIEF IN BALANS Voor een optimale gezondheid is bewegen een must naast een bewust voedingspatroon en balans tussen in- en ontspanning. Te weinig lichaamsbeweging kan disbalans in het lichaam teweeg brengen en ziekte veroorzaken. Werkgevers stimuleren daarom soms middels een bijdrage in de kosten hun werknemers om te gaan sporten om zo ziekteverzuim tot een minimum te beperken. Social media laat in grote getale afgetrainde ‘fitgirls’ en ‘fitboys’ met strakke sixpacks zien en sportscholen schieten als paddelstoelen uit de grond. Het is overduidelijk, bewegen is leven! In mijn praktijk heb ik een scala aan cliënten die graag hun leefstijl willen veranderen om een fit, gezond, stralend en gelukkig leven te hebben. De adviezen die ik dan geef met betrekking tot bewegen en sporten zijn altijd per persoon verschillend. Belangrijk vind ik dat je leuk vindt wat je doet. Met tegenzin naar de sportschool gaan geeft ook weer stress en dat is nu juist wat we tot een minimum willen beperken. Balans houden tussen in- en ontspanning en genieten van wat je doet is het eerste advies dat ik geef. Laatst had ik een cliënt die dagelijks fanatiek hardloopt. Ze had haar hardloop rondje écht nodig om ‘uit haar hoofd’ te komen na een drukke werkdag. Haar huid verouderde snel en werd droger. Intensieve duursport kan de collageen en elastine uit de huid onttrekken. Ook kan dit gebeuren bij keratine uit het haar. Dunner wordend haar is een veelvoorkomende klacht. Als het lichaam geen rust- en herstelmoment krijgt staat het als het ware onder stress. Stress rooft eiwitten en zodoende kunnen huid- haar en nagelproblemen ontstaan en kan zelfs spierverlies voorkomen. Naast het advies om natuurcosmetica te gebruiken om van buitenaf de huid te optimaliseren en voldoende water te drinken kreeg ze het advies om het hardlopen af te wisselen met wandelen en krachttraining. Elke dag bewegen op diverse manieren zorgt voor de juiste balans en werkt tegen stress..

20 | ZOMER 2017

natuurzuiver.

Groente en fruit kunnen helpen tegen zweetlucht Zweten hoort bij sporten, het lichaam raakt haar hitte kwijt door transpiratie. Een andere belangrijke functie van zweten is het afvoeren van afvalstoffen uit het lichaam. Zweet hoort niet vervelend te ruiken! Door bacteriën op de huid of in kleding die warm en nat wordt en weer opdroogt kan een onaangename geur ontstaan. Ook is het soms een disbalans in de PH waarde van het lichaam waardoor de zuurgraad zo hoog dat een zurige penetrante lichaamsgeur ontstaat. Het lichaam ontzuren is dan de remedie. Met een voedingspatroon met dagelijks minimaal een pond groente en drie stuks fruit kun je al verzuring voorkomen. Deodorant neutraliseert geur en heeft een antibacteriële werking. Een 100% natuurlijke deodorant sluit de huid niet af en bevat geen schadelijke stoffen zoals aluminiumzouten. Lichaamsbeweging hoeft echter niet altijd intensief en explosief te zijn. Heerlijk wandelen en fietsen in de natuur is ontspanning en beweging tegelijkertijd. De natuur zorgt voor goede energie en zuurstof die de geest kalmeert en het lichaam tot rust brengt. Dit geldt ook voor yoga en pilates, wat prachtige manieren zijn voor een flexibel krachtig lichaam en een rustige geest. Balans is de sleutel tot een gezond, energiek, blij en gelukkig leven. Work it out!

Danielles favourites

Danielle Ooteman (1971), eigenaresse van Studio Natuurzuiver, is specialist op het gebied van 100% natuurlijke huidverzorging, voeding en leefstijl. Zij helpt je om een natuurlijke bewuste leefstijl te ontwikkelen en aandacht aan jezelf te geven middels wellness behandelingen en beauty/food/health coaching. Ontspanning, welbehagen, biologische 100% natuurlijke producten, aandacht en eerlijkheid zijn de speerpunten van Danielle en haar praktijk. 1.

Natuurlijke groet,

Danielle

UIT DE WEBSHOP VAN WWW.ECOMARKT.NL 1. Mattisson bio hennep proteine poeder 400 gram = vegan 2. Weleda Arnica Sport Douchegel 200 ml 3. Mattisson Alkabalans badzout ph 8.0 700 gram 4. Bonusan Arnica montana complex 30 ml 5. Earthline deodorant long lasting creme 50 ml Leden en donateurs van de Vegetariërsbond kopen met 10% korting bij ecomarkt.nl

22 | ZOMER 2017

het kookeiland. INHOUD

SMAAKMAKER

FIT GIRL

SNCKBR

Rik Jansma

Stefanie van de Walle

Cover Recept

14 RECEPTEN TWEE WEKEN VERNIEUWENDE RECEPTEN INCLUSIEF DÉ ZOMER TREND VAN 2017 POKÉ BOWL VAN SNCKBR 2323

e D k a a Smmaker STERRENCHEF RIK JANSMA:

“HET BEWUSTZIJN ROND ETEN GROEIT NOG STEEDS.” ‘WAAR KOMT MIJN ETEN VANDAAN EN WAT DOET HET MET ME?’ OOK DE GASTEN VAN RESTAURANT BASILIEK AAN DE RAND VAN DE VELUWE STELLEN ZICH NU DEZE VRAGEN. JANSMA MAAKT DE LEKKERSTE GROENTEGERECHTEN VOOR DEZE STEVIGE ETERS. 24 | ZOMER 2017

kookeiland.

TEKST: FLORIS DE GRAAD

Koken met groenten is ‘waanzinnig uitdagend’. Chef Rik Jansma van sterrenrestaurant Basiliek uit Harderwijk doet zijn best om zijn gasten bekend te maken met groentegerechten. De eerste tien gerechten op de kaart zijn daarom vegetarisch. Daarna volgen pas de variaties met vlees en vis. ‘Je ziet dat steeds meer mensen vegetarische gangen in hun menu bestellen. Een aantal jaren geleden was het nog ‘not done’ om vegetarische gerechten op de kaart te hebben staan, maar de trend is nu naar een veel bewustere manier van eten.’ De kunst is om zo te koken dat het vlees niet gemist wordt. De gast moet met een voldaan gevoel het restaurant verlaten. In het vegetarische gerecht moet er daarom goed gekeken worden naar de zetmeelcomponent: aardappels, pasta of granen moeten het menu voldoende body geven. ‘Met alleen groenten red je het niet. Zeker niet aan de rand van de Veluwe. Men is hier toch gewend om wat steviger te eten. Als ik hier porties serveer zoals in Amsterdam gebruikelijk is dan wordt ik als oplichter weggezet’. ‘Mensen willen steeds meer weten over de herkomst en achtergrond van hun eten. Heel goed dat dit bewustzijn toeneemt. Helaas gaat dit nog niet altijd gepaard met het besef dat verantwoord geproduceerde voedingsmiddelen vaak duurder zijn. Om discussies te voorkomen zijn ook de vegetarische gerechten op de kaart goedkoper dan de vleesgerechten. Dat heeft met de perceptie van de klant te maken, maar eigenlijk is het onterecht, want ik heb er meer werk aan. Vlees bereiden is, gechargeerd gezegd, veel eenvoudiger. Bakken, sausje erover en men vindt het al snel lekker. Met groenten komt het er veel meer op aan of je de bereidingstechnieken onder de knie hebt. Je bent er ook langer mee bezig.’

veganisten zijn de echte uitdaging ‘Jansma is tevens voorzitter van de Europese branchevereniging JRE (Jeune Restaurateurs Europe). Ook in de rest van Europa is de opmars van de vegetarische keuken onmiskenbaar. Een echte uitdaging vormen de veganisten. We kunnen heel veel voor ze maken, zeker als we het van te voren weten. Dan gaan we in de keuken bij elkaar zitten en een apart gerecht maken. We vinden het waanzinnig om veganistisch te koken. Er komen hele mooie creaties uit voort, die dan ook weer in andere gerechten toepasbaar zijn.’ WAAROM VEGA? ‘Er komst steeds meer aandacht voor het welzijn van dieren.’ LEKKERSTE GERECHT: ‘Een tomatengerecht met acht verschillende soorten bereiding van tomaat.’ IS VEGETARISCH KOKEN MOEILIJK? ‘Nee, de groente spreekt voor zich. Er zijn wel talloze manieren van bereiden mogelijk, maar je moet vooral de groente zelf recht doen.’ Restaurant Basiliek, Vischmarkt 57L Harderwijk tel: (0341) 41 52 90 www.restaurantbasiliek.nl restaurant_basiliek basiliek

advertorial

Lekker,snel én voedzaam ZO KAN ONTBIJT OOK ZIJN Met de Superfoodies ontbijtproducten zet je binnen een handomdraai een voedzaam en smaakvol ontbijt in elkaar, zodat je de dag energiek start én ’s ochtends net wat langer de tijd hebt! Inmiddels heeft Superfoodies al 9 verschillende kant-en klare ontbijtproducten ontwikkeld. Voor ieder wat wils en ideaal om te kunnen variëren.

Alle Superfoodies producten zijn 100% biologisch, vegan en raw. Daarbij zijn ze ook nog eens vrij van: zuivel, soja, tarwe, geraffineerde suikers en gmo.

Iets voor jou? Superfoodies is voor vrouwen én mannen die zich fit willen voelen en er gezond uit willen blijven zien. Superfoodies haalt het ‘’het zware’’ oftewel ‘’het moeten’’ uit gezond eten en benadrukt de plezierkant ervan. Wij zorgen er namelijk voor dat je met Superfoodies de juiste basis voor de dag binnenkrijgt zonder gedoe en het ook nog eens lekker smaakt!

RECEPT

PINK PROTEIN SMOOTHIE MET CRUNCHY GRANOLA INGREDIËNTEN: • ½ avocado • 2 rauwe bieten (zonder schil) • 200 ml kokoswater • handje framboosjes • 1 schep Superfoodies Vanille bruine rijst eiwitpoeder • 1 citroen (sap) OPTIONEEL: • 2 handen boerenkool of spinazie

26 | ZOMER 2017

BEREIDING: Mix alle ingrediënten in de blender en top af met een handje noten/zaden wat verse bessen en een handje Superfoodies granola voor een extra ‘’crunchy bite’’. Wil je een knapperige ‘bite’ door jouw smoothie bowl of (kokos)yoghurt. De granola is verkrijgbaar in 3 smaken! • Chocolade, met cacaonibs en maca. Goed voor 4.5 gram vezels per portie*.   • Fruit, met goji bessen en açai. Goed voor 45mg vitamine C per portie*.   • Kokos, met spirulina en kelp. Goed voor 0.23 mg jodium per portie*. * Slechts gemiddelde waarden ter indicatie

CHIA PUDDING MET APPEL, KANEEL EN NOTENBOTER INGREDIËNTEN: • 3 eetlepels Superfoodies chia ontbijtmix (goji en incan berries) • 150 ml ongezoete amandelmelk • 1 groene appel (met schil) in kleine blokjes gesneden • 1 eetlepel notenboter (probeer eens een van onze superfoodies notenboters: (https://superfoodies. com/collections/commodities/ cf-type-raw-snacks) • 1 handje Superfoodies paleonola mix apple cinnamon • 1 theelepel kaneel Deze ontbijtmix op basis van havervlokken, chiazaden en diverse superfoods, leng je slechts even aan met water of ‘(plantaardige) melk’ en nuttig je al binnen 10 minuutjes. • Chocolade, met cacao en vanille • Ananas, met ananas, kokos en amandelen • Bessen, met goji bessen en inca bessen

BEREIDING: Leng 3 eetlepels chia ontbijtmix aan met 150 ml amandelmelk en roer het geheel goed door. Laat vervolgens even 5-10 minuten intrekken (dit hoeft dus niet verwarmd te worden en kan zelfs de avond van te voren al bereid worden, bewaar het dan in de koelkast). Snijd ondertussen het appeltje met schil in blokjes. Nadat jouw ontbijtmix goed dik is geworden, strooi je het appeltje een eetlepel notenboter en een handje paleonola mix over de pap, enjoy! Uiteraard kun je variëren met andere soorten ‘vegan milk’, net wat jouw favoriet is (kokos/haver/rijst melk) om de ontbijtmix mee aan te lengen.

Wil je (een keertje) zonder granen ontbijten? Dat kan met deze heerlijke smaken! • Appel/kaneelsmaak met oa chiazaden & lucumapoeder • Fruity Greens (fruitsmaak) met oa spirulina & bananenpoeder • Tropical Berries (tropische bessensmaak) met oa gojibessen en passievruchtpoeder. Porties per verpakking: 6 - 7 Prijs per portie: € 0,78 Volg ons op: facebook.com/superfoodiesEU instagram.com/superfoodieseu Verkrijgbaar bij Ekoplaza of de Natuurwinkel en online via superfood.nl

'FILL YOUR BODY WITH GOOD FOOD AND LET YOUR SOUL SHINE' Stefanie

28 | ZOMER 2017

profiel: stefanie

TEKST: FLORIS DE GRAAD

PROFIEL VAN ONZE GASTREDACTRICE

STEFANIE VAN DE WALLE Plotseling zin in rode biet? Voor ‘superfoodie’ Stefanie van de Walle is het een duidelijk signaal dat je lichaam dit nodig heeft. Een signaal dat je maar beter niet kunt negeren. Als je lichaam in balans is, vertelt het je immers precies wat het nodig heeft. Sporten en voeding zijn voor Stefanie onlosmakelijk met elkaar verbonden. De aanvankelijke carrière van Stefanie wees in het geheel niet op een bestaan dat draait rond gezonde voeding. Met een master marketing op zak werkte ze voor bedrijven als Cointreau (sterke drank) , Schwarzkopf en Amaretto. Ze boekte succes, maar het was geen logische plek voor iemand die zelf geen alcohol drinkt en bewust met voeding bezig is. Na een bezinningsweek op Ibiza besloot ze het roer om te gooien. Ze vond als marketeer direct bij Superfoodies een baan waarin ze haar passie helemaal kwijt kan. ‘

Als echte ‘foodie’ droomt ze bij het naar bed gaan al van haar ontbijt de volgende morgen. De uitgelezen persoon dus om vanaf het volgende nummer de ontbijtrubriek van lekker Vegetarisch te verzorgen!

Gezond betekent voor Stefanie onbewerkt en puur, met veel groente, veel eiwitten uit algen, ei, hummus en smoothies en het gebruik van de juiste vetten, zoals die uit avocado, noten en chiazaad. ‘Ga je veel uit eten? En kom je er echt niet uit omdat er op de menukaart maar 5 no-way-dat-ik-dit-ga-eten gerechten staan? Word vrienden met de ober. Leg hem uit dat je een soort konijn / health addict bent en vraag alle groentes van de kaart.’ Wat minder assertieve mensen mag dit extreem in de oren klinken. Het roept wellicht de vraag op wanneer gezonde voeding tot obsessie is geworden. ‘Zolang je nog bewust en onbevangen kunt genieten is alles nog in balans’.

‘Je bent niet slap als je vlees laat staan’.

Het draait dus om de balans. Maar hoe verhoudt dit zich met superfoods? Bij superfoods lijkt alles in extremen en superlatieven uitgedrukt te moeten worden, terwijl balans geen overtreffende trap kent. Je kunt immers niet ‘extreem in balans’ zijn. ‘Superfoods is een gehypt begrip. Veel superfoods, zoals maca poeder, passen gewoon in eeuwenoude tradities en zijn wat dat betreft ook niet nieuw. Het is een onderdeel van een gevarieerd voedingspatroon, specifieke superfoods kunnen daarbij bepaalde voedingsstoffen leveren die andere voedingsmiddelen niet of tegenwoordig veel minder hebben. Ze passen dus juist erg in deze tijd. Superfoods zijn zo een oud antwoord op een nieuw probleem.’ Vanuit intuïtie is Stefanie gestopt met vlees eten. Het voelt gewoon niet als een geschikt voedingsmiddel. Mijn lichaam zegt er ‘nee’ tegen. Later kwam het bewustzijn. Beelden van vlees of het slachten van dieren zijn inmiddels onverdraaglijk. Ze ontwijkt ze. Afstappen van vlees is het makkelijks als we leren denken buiten het gevestigde patroon van aardappels groente en vlees. De eiwitten uit vlees heb je niet nodig. En op het gebied van smaak valt er van alles te ontdekken. Je bent niet slap als je vlees laat staan. Het leven wordt er juist interessanter van. Zo raakte Stefanie in de ban van gezonde en lekkere voeding. Ze is een expert geworden in ongezonde lekkere dingen gezond maken en minstens zo lekker. 29

PROFESSIONAL FIT GIRL Het leven van Stefanie van de Walle

I LOVE HEALTHY FOOD, EXPLORING THE WORLD AND SEE LIFE AS ONE BIG CHALLENGE TO FURTHER DEVELOP MYSELF EVERY DAY!

Maandag: iets losser...

Ben ik nog een Rome ivm een lang weekendje weg. Ik laat alles rondom mijn voeding dan wat losser en geniet van alles wat ik normaal niet zo snel eet (normaal eet ik liever geen gluten en lactose). Voor ik ga ontbijten neem ik altijd 1 eetlepel Superfoodies Green Juice poeder met water, om aan mijn dagelijkse behoefte groenten en fruit te komen! Ik ontbijt met 2 slow juices met appel, venkel, gember, wortel en bleekselderij, vers fruit en volle yoghurt met noten en zaden. ’s middags lunch ik uitgebreid na een prachtige tour in het Vaticaan bij een fantastisch biologisch tentje in een van de prachtige zijstraatjes. Vers zuurdesem brood met avocado en rauwkost, plus een warme quinoa salade met gegrilde groentes ik sluit de trip af met 2 bollen ‘extra dark’ chocolade (melk vrij) ijs. Op het vliegveld een simpele salade. Onderweg nog een vegan proteine reep. Dit was een uitzonderlijke dag ivm het reizen.

Dinsdag: koken op kantoor

Verheug ik mij enorm op mijn eigen creaties na een lang weekend buitenland. Ik start de dag met mijn green juice poeder, daarna volgt een enorme xxl smoothie bowl met plantaardige proteine poeder van Superfoodies, diverse verse groene groentes en fruit afgetopt met rauwe granola van Superfoodies, bijenpollen en cacao nibs. Na wat afspraken werk ik op kantoor, daar koken wij altijd. Ik eet een salade met warme gegrilde groentes zoals pompoen en pastinaak op een bedje van courgetti (spagetti van rauwe courgette), avocado en tomaatjes. ’s Tussendoor eet ik wat lovechock rauwe chocolade (mijn favo en erg verslavend)! s’ Avonds eet ik een groente omelet met hummus en gebakken tempe, ik ga namelijk trainen en drink daarna nog een hennep proteine eiwit shake van Superfoodies met wat rijstmelk en kaneel. 30 | ZOMER 2017

Woensdag: Smoothies eten

Ontbijt ik na mijn green juice met overnight oats van Superfoodies. Ik koos voor de kant-en klare chia ontbijtmix Cacao & Vanille en leng dit aan met amandelmelk en nog een extra schep chocolade smaak plantaardige eiwitpoeder. Ik top het geheel af met vers fruit en superfoods. Tijdens de lunch ben ik onderweg en eet ik (ja ik eet mijn smoothies) een plantaardige mango proteine smoothie met rauwe granola. Voor ik ga dineren met 2 vriendinnen eet ik nog een halve avocado wat paranoten en rauwkost. Ik diner met een enorme salade met gegrilde groentes en tempé en sluit af met vegan avocado lime pie en een stuk bananencake met notenboter.

Donderdag: warm ontbijt

Ontbijt ik na mijn green juice met mijn eigen gebakken proteine cake, een laag Superfoodies hennepboter, kokosyoghurt en cacao nibs met wat verse bessen. Ik lunch op kantoor met een groente omelet met avocado en rauwkost. ’s Avonds train ik en eet ik daarvoor 2 eigen gebakken kikkererwtenburgers op een portobello broodje (broodje van champignons) met gegrilde groentes en bietenhummus. Na de training neem ik nog een proteine shake in de smaak vanille met wat golden milk poeder (een heerlijke kant-en klare mix van Superfoodies met oa kaneel, specerijen en kurkuma). Zo combineer ik mooi wat extra proteine met de kracht van kurkuma na het sporten.

TEKST: STEFANIE VAN DE WALLE

mijn dagelijkse leven.

FOTO’S RECHTERPAGINA: LOTTE MANOU

Guilty Pleasure Vrijdag: lovechock...

Ontbijt ik na mijn green juice met Superfoodies proteine pancakes, kokosyoghurt en vers fruit. Vervolgens ben ik de hele dag onderweg ivm afspraken buiten de deur en lunch ik een salade van SLA met falafel en avocado. ’s Avonds ga ik lekker koken met mijn beste vriendinnetje en maken wij onze eigen gebakken pizza van havermout-ei-boekweit met gegrilde groentes, ruccola en verse tomaatjes en bacilicum. Wij sluiten af met een blokje lovechock chocolade en verse gemberthee!

Zaterdag: weekend is on!

Ontbijt ik met met een verse groene smoothie met diverse powerneeds oa. Matcha, Maca en Spirulina en een einde ochtend neem ik een flink stuk van mijn eigen gebakken proteine cake met Superfoodies almond butter en vers fruit. ’s Middags zit ik nog vol van mijn ontbijt en neem ik in de stad met mijn moeder een groene juice met een stuk raw/vegan chocolade taart mmmm weekend is on! ’s Avonds eet ik met mijn zusje een eigen gemaakte curry met kokosmelk, groentes, cashewnoten en bak hier een omelet bij.

Zondag: groentespiesjes van de grill

Brunch ik met een enorme groene smoothie met diverse superfoods, verse groentes en fruit. Vervolgens eet ik chia breakfast goji berries en incan berries aangelengd met amandelmelk en vers rood fruit en garneer ik het geheel met knapperige cacao & maca granola, stukjes rauwe chocolade en kokosyoghurt. Ik kan er de komende uren tegenaan! ’s middags krijg ik toch weer trek en haal ik een proteine smoothie in de stad. ’s avonds ga ik bbq’en bij mijn ouders met mijn vriend en eet ik falafel balletjes, en groentespiesjes van de gril, met een grote ruccola salade en knolselderij/zoeteaardappel frietjes met eigengemaakte pindasaus en avocado dip! Toe weersta ik een vegan frambozen cheescake taartje niet ;-) het is immers weekend ;-)! 31

eerste hulp bij etiketten.

TEKST: SYTSKE DE WAART

Vitamine B12 uit algen? Nee dus! Vitamine B12 is een voor vegetariërs en veganisten interessant vitamine, omdat het ‘van nature’ alleen in dierlijke voedingsmiddelen als vlees, vis, zuivel en eieren voorkomt. Producenten van vleesvervangers (en zuivelvervangers) spelen hier soms op in door vitamine B12 toe te voegen. Maar sommige producenten claimen dat plantaardige producten als zeewier en algen óók vitamine B12 leveren. Hoe zit dat? Het is een hardnekkige fabel dat je B12 uit plantaardige bronnen kunt halen. Over het algemeen zijn dit analogen (een op B12 lijkende variant) waar je niks aan hebt. Onderzoek van de Wageningen Universiteit uit de jaren 80 heeft laten zien dat het behoorlijk mis kan gaan als je er op vertrouwt dat het om de echte B12 gaat: jonge kinderen die alleen zeewier als B12-bron kregen, liepen een niet meer in te halen achterstand in hun mentale ontwikkeling op.

Deze worstjes zijn gemaakt met Ierse Dulse zeewier uit de Atlantische oceaan. Zeewier zoals Dulse bevat spoorelementen zoals calcium, ijzer, zink en vitamine B12.

Aan plantaardige B12 heb je niets Op het etiket van de veganistische Dee’s worstjes staat dat de gebruikte zeewier vitamine B12 bevat. Is hier sprake van misleiding, of zelfs van een warenwetovertreding? In mijn optiek wel, maar waarschijnlijk is de fabrikant te goeder trouw. Het is namelijk best moeilijk om de echte en de pseudo-B12 van elkaar te onderscheiden. Met een gangbare labtest haal je ze niet uit elkaar. Dit kan alleen door het aan menselijke proefpersonen te geven waarna je hun bloed test. Dat is duur onderzoek, en de meeste producenten gaan af op de onbetrouwbare labtest. Een complicerende factor in het hele verhaal is, dat er wat anekdotisch bewijs is dat er wel degelijk werkzame B12 in bijvoorbeeld nori (een zeewiervariant) lijkt te zitten. Maar de verklaring hiervoor is redelijk prozaïsch: bij het oogsten van het zeewier worden kleine zeedieren (vis en kreeftachtigen) meegevangen. Deze worden samen met het zeewier verpoederd, waarna er gelijk in de papierproductie nori-vellen van gemaakt worden. De nori is dus niet vegetarisch.

De algemene wetenschappelijke consensus is dat de bruikbaarheid van vitamine B12 uit algen op zijn minst twijfelachtig is, en het dus niet verstandig is om er op te vertrouwen. Los daarvan: in de veganistische worstjes van Dee’s zit 0,7% zeewier. Zelfs áls het hier de bruikbare B12-variant betreft, dan zal dat in zulke minieme hoeveelheden zijn dat het geen zoden aan de dijk zet.

Bronnen: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5188422/ http://www.living-foods.com/articles/firshinnori.html • https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17691004

32 | ZOMER 2017

Geniet van een (h)eerlijke zomer met 100% biologische producten

Natuurlijk kan het 

Ontdek Odin, de biologische voedselcoöperatie van Nederland al bijna 5.000 leden 100% biologisch eerlijk van boer tot bord eigen imkerij 



Alkmaar, Amersfoort, Amsterdam (Bos en Lommer, Ceintuurbaan, Czaar Peterstraat, Westerpark, Zeeburg), Arnhem, Bergen, Breda, Delft, Den Haag, Dordrecht, Driebergen, Ede, Maastricht, Nijmegen, Utrecht, Wageningen en Zutphen. Meer info: www.odin.nl Lekker je biologische boodschappen thuis laten bezorgen? Kijk op www.odinbezorgdienst.nl

Photocredit: Heikki Verdurme

34 | ZOMER 2017

GROENTEBROCHETTES MET MEXICAANSE QUINOA

VOORBEREIDING: 20 MINUTEN: MARINEREN EN BAKKEN 30 MINUTEN MATERIAAL: MENGKOM, BROCHETTESTOKJES, OVEN INGREDIËNTEN Gemarineerde tempé en groenten • 4 koppen seizoensgroenten (bijv. 1 kleine venkel, 1 rode ui, ½ butternutpompoen) • 1 pakje gerookte tempé, in blokjes (170 g) • 6 eetlepels tamari • 3 eetlepels limoensap • 2 eetlepels oregano • ½ a 1 eetlepel komijn • Cayennepeper naar smaak Mexicaanse quinoa • 1 kop gekookte quinoa (130 g) • 1 scheutje limoensap en olijfolie • Zeezout en cayennepeper naar smaak • Enkele takjes koriander (of bladpeterselie)

BEREIDING Gemarineerde tempé en groenten Snijd de groenten en tempé in stukjes van ongeveer dezelfde grootte. Meng in een grote kom de tamari, het limoensap, de oregano, de olijfolie, het komijnpoeder en de cayennepeper. Roer goed met een lepel. Doe de groenten en de tempé erbij en roer opnieuw. Laat 15 minuten of langer marineren. Verwarm de oven op 180 °C. Rijg de gemarineerde groenten en tempé aan brochettestokjes. Plaats de brochettes 15 minuten of langer in de oven, tot de groenten gaar zijn. Draai de brochettes na 10 minuten om zodat de bovenkant zeker niet aanbrandt. Mexicaanse quinoa Breng de quinoa op smaak met limoensap, olijfolie, zout, cayennepeper en koriander. Serveer met de groentebrochettes en saus naar keuze. Uit: Easy Vega met Julie

SPAGHETTI KOKO KERRIE VOORBEREIDING: 15 MINUTEN MATERIAAL: BLENDER, RUBBEREN SPATEL, SPIRAALSNIJDER INGREDIËNTEN Kokos-kerriesaus • 1 blik kokosmelk (400 ml=2koppen) • 2 medium tomaten, grof gehakt • 1 klein teentje look (optioneel) • 1 kleine lente-ui • ½ (grote) kop pure tomatenpuree (120 g) • 1 eetlepel limoensap • 1 eetlepel verse gember, geschild • 2 koffielepels kerriepoeder • 1 kleine koffielepel zeezout • ½ koffielepel zeezout • ½ koffielepel ahornsiroop of 1 ontpitte dadel • Cayennepeper naar smaak Pasta • 4 medium courgettes • 4 medium wortels • 1 handvol pijnboompitten • 2 grote handen vol kerstomaatjes, gehalveerd • 1 lente-ui, in fijne ringetjes • 1 handvolkoriander (of bladpeterselie)

BEREIDING Kokos-kerriesaus Giet de kokosmelk en de blender samen met de tomaten, de look, de lente-ui, de tomatenpuree, het limoensap, de gember, het kerriepoeder, het zout, de ahornsiroop en wat cayennepeper. Mix tot een romig saus. Proef en voeg eventueel extra kruiden toe. Pasta Schil de courgettes en de wortels. Gebruik een spiraalsnijder om er noedels van te maken. Rooster de pijnboompitten eventueel in een pan zonder vetstof tot de goudbruin zijn. Meng de groentepasta en de kokos-kerriesaus vlak voor het serveren. Zo voorkom je dat de pasta waterig wordt. Heb je zin in iets warms of moeite om rauwe courgettes te verteren? Warm de noedels en de saus dan kort even op. Serveer met de kerstomaatjes, lente-ui, koriander en pijnboompitten. Uit: Easy Vega met Julie

RAINBOWSUSHI VOORBEREIDING 15 MINUTEN, ROLLEN 10 MINUTEN MATERIAAL: KEUKENMACHINE, MENGKOM, BLENDER, RUBBEREN SPATEL, SUSHIMATJE INGREDIËNTEN Wortel-hazelnootpaté • ½ kop hazelnoten (50 g) • 4 eetlepels cashewnoten • 2 kleine wortels • ½ rode paprika • 1 eetlepel edelgistvlokken • 1 eetlepel citroensap • 1 eetlepel shiro miso • ½ koffielepel gedroogde rozemarijn • Zwarte peper en zeezout naar smaak Sinaas-misodip • Sap van 1 kleine sinaasappel • 3 eetlepels shiro miso • 2 eetlepels tahin (sesampasta) • Verse gember en look naar smaak (optioneel) • Zwarte peper en zeezout naar smaak Sushi rolls • 6 noribladen • 4 grote handen vol kiemscheuten • Groenten (bv. 1 geraspte wortel, ½ rode paprika in plakjes, ½ komkommer in reepjes, stukje geraspte rode kool)

BEREIDING Wortel-hazelnootpaté Doe de hazelnoten en cashewnoten in een keukenmachine voorzien van S-vormig mes. Mix tot een redelijk fijn meel. Voeg de wortels, de rode paprika, de edelgistvlokken, het citroensap, de miso en de rozemarijn toe, samen met de zwarte peper en zoet naar smaak. Mix tot dikke paté.

Sinaas-misodip Doe het sinaasappelsap, de miso en tahin in de blender samen met de gember, look, peper en zout naar smaak, Mix tot een romige dipsaus. Sushi rolls Leg het noriblad op de sushimat met de doffe, ‘ruwe’ kant naar boven. Bedek drie vierde van het blad met kiemscheuten. Voeg daarna wat wortel, rode paprika , komkommer en rodekool toe. Bedek de groenten met twee grote lepels wortel-hazelnootpaté. Rol de sushi door het noriblad strak aan te duwen met de sushimat. Maak de uiteinden van het noriblad nat met lauw water en ‘plak’ de sushirol dicht. Snijd de sushirol in gelijke stukken met een vlijmscherp met en serveer met de sinaas-misodip. Presenteer deze sushi zo vers mogelijk, zodat de nori niet te taai wordt.

Uit: Easy Vega met Julie

VEGAN MET JULIE VAN DEN KERCHOVE Julie Van den Kerchove gooide tijdens haar studie haar voedingspatroon volledig om en kookt sindsdien enkel met natuurlijke ingrediënten. In dit tweede boek kokkerelt ze opnieuw glutenen zuivelvrij, zonder vlees en gebruikt ze enkel natuurlijke suikers. Julie pakt dit zo eenvoudig mogelijk aan, zodat dit boek heel geschikt is voor wie snel en gezond wil koken in minder dan 30 minuten.

AUBERGINE MET ROZEMARIJNTIJMKAAS 4 PERSONEN INGREDIËNTEN • 2 aubergines • 250 ml hangop • 1 el rozemarijnnaaldjes, fijngehakt • 1 el tijm, fijngehakt • peper en zout • roze peperkorrels • Extra: aluminiumfolie 36 | ZOMER 2017

BEREIDING: 40 MINUTEN Verwarm de oven op 180 °C en verpak de aubergines apart in aluminiumfolie. Pof 40 minuten in de oven. Meng voor de kruidenkaas de hangop met de rozemarijn en tijm. Breng hem op smaak met peper en zout. Snij de aubergines in de lengte doormidden. Serveer met de verse kruidenkaas en bestrooi met (versgemalen) roze peperkorrels voor wat extra pit.

Uit: Groente! Van Niven Kunz

RISOTTO MET BOSPEEN 4 PERSONEN INGREDIËNTEN • 2 sjalotten, gesnipperd • 1 teen knoflook, fijngehakt • 3 el zonnebloemolie • 300 g risottorijst • 1 l wortelsap • 12 bospenen • 100 g roomboter • 2 el olijfolie • 4 eieren • 1 l water • 1 scheut azijn

BEREIDING: 45 MINUTEN Verwarm de oven voor op 180 °C. Fruit de sjalot en knoflook aan de olie op een laag vuur. Voeg zodra de ui glazig is de risottorijst toe en laat meefruiten tot de korrels doorzichtig worden. Voeg in 4 delen het wortelsap toe terwijl je in de risotto blijft roeren. Snij intussen het loof van de bospenen en was ze. Droog de penen af en meng de groente met olijfolie en peper en zout. Leg alles op een bakplaat met bakpapier en rooster de penen 20 minuten in de voorverwarmde oven. Maak de risotto af met boter, peper en zout. Breek de eieren in 4 aparte bakjes of bekertjes. Breng het water aan de kook. Voeg een scheutje azijn toe en zet iets lager tot het water tegen de kook aan zit. Laat de eieren een voor een in het water zakken en pocheer de eieren in 3-4 minuten tot het wit gestold is en de dooier nog zacht. Schep de risotto op een bord, met de bospeen en leg op het laatste moment het gepocheerde eitje op de risotto.

Uit: Groente! Van Niven Kunz

RODEBIETENSALADE MET PEERTJES 4 PERSONEN INGREDIËNTEN • 2 sjalotten • 200 g witte quinoa • 400 ml bietensap • 400 g gekookte rode bieten • 400 g geitenkaas • 400 g stoofperen • 20 witpuntradijsjes • 6 el olijfolie • 2 el balsamicoazijn • 120 g eikenbladsla, gewassen • 60 g bietenblad • 20 g radijsscheuten • zonnebloemolie om te bakken

BEREIDING: 25 MINUTEN Snipper de sjalotten en fruit de helft aan in een scheut zonnebloemolie. Voeg de quinoa toe en laat kort meefruiten. Voeg het bietensap en een snuf zout toe en laat de quinoa op middelmatig vuur garen totdat het vocht is opgenomen en de quinoa beetgaar is. Laat afkoelen en snij intussen biet, geitenkaas, stoofpeer en radijs in grove stukken. Maak de dressing door de olijfolie te mengen met de balsamicoazijn. Bouw de salade op door onderaan te beginnen met de eikenbladsla. Leg daarop de quinoa en de geitenkaas, radijs, stoofpeer en rode biet. Maak de salade af met bietenblad, de resterende sjalot, radijsscheuten en de dressing.

Uit: Groente! Van Niven Kunz

GROENTE! NIVEN KUNZ Met Groente! bewijst Niven Kunz eens en voor altijd dat koken met groente spannender, stoerder en vooral veel makkelijker is dan gedacht. De recepten in dit boek zijn supersimpel en de ingrediënten echt overal verkrijgbaar. Van simpele avocado-makreelsalade en gepofte biet met aardbei tot risotto met bospeen of een paddenstoelensoep met walnoot: de simpele twists zorgen voor een spectaculair resultaat. Voor iedereen die graag wil koken met groente maar niet altijd weet hoe: vanaf nu zijn groenten jouw nieuwe sterren in de keuken!

LIBANESE SPINAZIE LINZEN SOEP

GOEDE GRUTTENLAPJES

VOOR 4 PERSONEN

INGREDIËNTEN • olijfolie •1 ui • 4 teen knoflook • 1 l water of bouillon • 200 g kleine bruine linzen • 2 tl komijn

• ½ tl kaneel • 300 g spinazie • 75 g vermicelli • ½ -1 citroen • zout/peper • bosje koriander • Extra citroen

INGREDIËNTEN • 250 g boekweitgrutten • 1 grote ui • 25 g boter • 1 kopje sojasaus • 3 kopjes water • 2 eieren

• 100 g geraspte (rook)kaas • 1 theelepel curry • 2 theelepel nootmuskaat • 1 theelepel paprika • 1 theelepel basilicum

BEREIDING: tot 30 minuten

BEREIDING: tot 45 minuten

Bak de gesnipperde ui goudbruin in een soeppan met dikke bodem, voeg ook een beetje zout toe. Laat de zeer fijn gesneden knoflook even meebakken en voeg dan het water samen met de linzen en de specerijen toe. Laat zachtjes koken totdat de linzen gaar zijn – meestal zo’n 30-40 minuten. Snijd de spinazie fijn. Voeg -als de linzen zacht gekookt zijn- de vermicelli toe en kook gaar. Voeg op het laatst ook de spinazie en het citroensap toe. Breng verder op smaak met zout en peper en eventueel nog wat meer citroensap. Serveer met grof gehakte koriander en eventueel nog een extra schijfje citroen zodat iedereen de soep nog een beetje meer op smaak kan brengen.

Breng boter, water, fijngesnipperde ui, kruiden, specerijen en sojasaus aan de kook. Voeg onder voortdurend roeren de boekweit toe en blijf roeren totdat het mengsel van de zijkanten van de pan loslaat. Neem de pan van het vuur en voeg eieren en kaas toe. Roer tot een gladde massa is verkregen en vorm balletjes terwijl alles nog heet is. Laat de balletjes zich zetten in een koude omgeving en frituur of bak ze alvorens ze te serveren. Je kunt er ook lapjes van vormen en in een koekenpan bakken.

GESMOORDE WITLOF MET TOMAAT EN FETA

WORTEL EN KOOLHUSSEL

Dit recept is gemaakt door Birgit Flüg.

VOOR 2 PERSONEN

VOOR 4 PERSONEN INGREDIËNTEN INGREDIËNTEN • 4 stronken witlof • 4 tomaten • 150 g feta • beetje olijfolie • oregano • zout, peper • 2 teen knoflook

BEREIDING: tot 20 minuten Snijd de witlof in de lengte doormidden en haal evt. de harde kern eruit (alleen nodig als de kern erg bitter is). Laat een beetje olijfolie heet worden in een pan of hapjespan. Bak de witlofstronkjes totdat ze een beetje bruin gekleurd zijn, voeg de gesneden knoflook en tomaten toe en laat meebakken. Snijd de feta in stukjes, voeg toe en laat ook even meebakken. Het gerecht is klaar als de witlof (beet)gaar is.

38 | ZOMER 2017

• • • •

1 bos bospeen ¼ wittekool beetje zout beetje kokosolie

BEREIDING: tot 20 minuten Verwarm de kokosolie zeer rustig op laag vuur in een ruime koekenpan. Voeg de evt. geschilde bospeen toe en laat zachtjes zo’n 7-10 minuten garen. Draai de wortels zo nu en dan een beetje om gelijkmatige garing te bevorderen. Snijd ondertussen de witte kool in dunne repen en voeg toe. Laat zo’n 5 minuten meebakken en breng op smaak met wat zout. Mochten de wortels te snel gebruind raken, dan kun je één of twee slok water toevoegen.

Dit recept is gemaakt door Birgit Flüg.

NOTENRIJST MET KRUIDIGE PAKSOI

COURGETTES GEVULD

VOOR 2 PERSONEN

INGREDIËNTEN

• 150 g padanrijst • 150 g gemengde noten • 75 g abrikozen • 1 teen knoflook • 1 rode paprika • 2 struik paksoi – of 1 struik Chinese kool • Handje verse peterselie

• 2 courgettes • ½ potje kwark • Groen kruiden (bijvoorbeeld lavas, bieslook, selderij) • Knoflook • Zout

BEREIDING: tot 20 minuten Kook de rijst volgens de aanwijzingen op de verpakking. Snijd de abrikozen in stukjes, en hak de knoflook. Snijd de paprika in blokjes. Maak de paksoi of Chinese kool schoon en snijd in reepjes. Verhit de olie in de wok of hapjespan en laat knoflook en paprika 2 minuten bakken. Voeg paksoi of Chinese kool toe en roerbak 4 minuten. Schep de noten door de rijst. Serveer als hussel of houd beide gerechten apart. Garneer met fijngesneden peterselie.

Dit recept is gemaakt door Birgit Flüg.

BEREIDING Snijd de courgettes in de lengte doormidden en hol ze gedeeltelijk uit. Maak een mengsel van kwark, fijngesneden tuinkruiden, uitgeperste knoflook en zout. Vul de courgettes met die mengsle en leg ze in een vuurvaste schaal met een bodempje water. Zet de schaal in een voorverwarmde oven gedurende ongeveer 30 minuten op 200 °C.

Rainbowsushi

Recept: zie pagina 37 Uit: Easy Vega met Julie

QUINOA SCHOTEL VOOR 4 PERSONEN INGREDIËNTEN • scheut olijfolie • 3 ui • 4 teen knoflook • 400 g quinoa • 4 tl gem. komijn • cayennepeper • zout, peper

• 1 rode paprika • 1 gele paprika • 1 zoete aardappel • 1 blik mais • 1 courgette • 1 blik zwarte bonen • citroensap • bosje koriander

BEREIDING: tot 30 minuten Quinoa goed wassen en gaarkoken in ca. 700/750 ml water met wat zout. Ui en knoflook fruiten. Als ze glazig zijn, fijngesneden paprika, zoete aardappel en courgette toevoegen. Komijn, cayennepeper, peper en zout toevoegen. Groenten beetgaar bakken. Zwarte bonen en mais omspoelen en ook toevoegen. Gare quinoa en fijngesneden koriander door de beetgare groenten roeren. Eventueel verder op smaak brengen met een beetje citroensap, zout en peper.

Dit recept is gemaakt door Birgit Flüg.

Foto's: Esther Verwindt

cover story.

WWW.SNCKBR.COM

Cover recept INGREDIËNTEN: • 1liter natuurazijn • 1kg rietsuiker • 1 bloemkool • 4 tot 5 lente uitjes • 2 rode pepers • 1 mango • 1 avocado • Handvol Edamame gedopt • 1 grote chioggia biet • Ong. 100gr gr taugé of kiemscheuten • Halve komkommer • 2 kleine of 1 grote sjalot Ponzu, Togarashi en limoen naar smaak

POKÉ BOWL VOOR 2 PERSONEN BEREIDING: Maak met een verhouding van 1kg rietsuiker op 1 liter natuurazijn zoetzuur. De ingrediënten in een pan verhitten tot de suiker is opgelost in de azijn. Wij laten hier gember, citroengras, limoenblad en rode peper in meetrekken. Laat afkoelen. Snijd de bloemkool in kleine roosjes en pulse deze in twee etappes in een keukenmachine tot ze het formaat hebben van rijstkorrels. Snijd de lenteui en de rode peper (zonder zaadlijst) over de lengte in 2 en vervolgens zo dun mogelijk schuin (Chinoise). Leg beidein een bakje met ijswater. Hierdoor blijven ze mooi knapperig en krullen ze iets op. Ontdoe mango en avocado van schil en snijd ze in reepjes. Als je een mandoline hebt (pas op je vingers!!!) gebruik je deze om de chioggia biet in hele dunne plakjes te snijden (meiknol is ook erg lekker). Met een mes kan het ook. Ook deze blijft t mooist als je hem even op ijswater legt. Daarna leggen we deze in zoetzuur in. Snijd de komkommer in de lengte doormidden en vervolgens weer schuin (Chinoise). Snijd de sjalot dun. Leg ook deze in een laagje zoetzuur (niet bij de biet, anders kleurt deze alle andere ingrediënten). Maak de bloemkoolrijst aan met ponzu (een mix van sojasaus en zuren van onder andere yuzu, een beetje sojasaus en limoensap kan ook), zout naar smaak en Togarashi (een Japanse specerijenmix op basis van pepers). Voeg de andere ingrediënten op een bord toe en maak t mooi op. Varieer met de toppings. Alles kan! 41

Foto's: Esther Verwindt

INTERVIEW SNCKBR AMSTERDAM Jullie maken eten zonder bullshit. Wat is bullshit? SNCKBR staat voor een gezonde lifestyle. Gezond is voor ons een gebalanceerde voeding en een gebalanceerde lifestyle, gespeend van overbodige of overwegend slechte voedingsstoffen en extreme invloeden. Gebalanceerd betekent daarom in onze ogen dat wij er bewust voor kiezen om aangenaam te leven en ook een aangename bredere kaart te brengen. Daarom serveren wij niet alleen vegetarische of veganistische gerechten, maar ook gerechten die de vlees- of visetende mens behaagt. Wij prediken geen mantra’s, dat je vegetarisch of veganistisch moet leven! Je moet helemaal niets. Wij vinden het prettig dat iedereen zich in onze keuken thuis kan voelen. Onze gerechten zijn allemaal gemaakt van ingrediënten die iets moeten toevoegen aan het welzijn van de innerlijke mens of met behulp van het nalaten van ingrediënten die juist niets toevoegen. Neem het geval E-nummers. Wij zullen nooit roepen dat E-nummers allemaal ongezond zijn. Er zijn E-nummers in alle soorten en maten. Het ene nummer is gezonder of ongezonder dan de andere. Ook dat E-nummers een nuttig instrument zijn in de keuken wordt door ons niet betwist. Alleen vinden wij dat als je de keuze kunt maken tussen het wel of niet toevoegen van E-nummers aan je gerechten, wij liever kiezen voor het weglaten. Datzelfde geldt voor verkeerde vetten of geraffineerde suikers. Wie heeft het concept SNCKBR bedacht. De mannen van Hospitality Heroes BV. Deze waren aanvankelijk opgesplitst in twee groepen. Beiden groepen waren bezig met een vernieuwend concept, dat grappig genoeg vele parallellen kende.

De ene was bezig met een Snackbar 2.0 concept en de andere was bezig met een healthy fastfood café. Die plannen hebben we over elkaar gelegd en zo is SNCKBR ontstaan. We hebben wel een half jaar gediscussieerd over het wel of niet hanteren van deze naam. Want we heten wel SNCKBR, maar uiteindelijk zijn we het niet. We zijn een healthy casual dining concept, met een knipoog naar de traditionele snackbars van weleer. Wat drijft jullie Wij willen graag iets toevoegen aan het aanbod in Nederland. In de vorm van een vernieuwende kaart met verrassende gerechten die passen in een verantwoorde levensstijl. Ook zien wij graag de meeste snackbars uit het straatbeeld verdwijnen. Niet allemaal, want een lekker patatje oorlog op zijn tijd is niet te versmaden. Alleen het totale aanbod aan snackbars is wat ons betreft niet meer van deze tijd. De wereld van de snackbars lijkt nogal conservatief en vooral gericht op vet, vlees en zout. Op welke manier zijn jullie innovatief? Wij gebruiken matig zout, matig vet en variëren met vlees, vis en vegetarische of veganistische gerechten. Wij heten SCNKBR, maar zijn uiteindelijk geen snackbar. Wij zijn het gezonde, meer volwassen zeer knappe eloquente en “kosmopolitische” nichtje van de snackbar. Wat is het geheim van een lekkere en duurzame snack? De snack is slechts een heel klein aanbod van SNCKBR. Maar het geheim van een lekkere snack is uiteindelijk het geheim van de chef. Wij zijn gezegend met een aantal zeer op smaak gedreven chefs bij SNCKBR, die dingen uitproberen en blijven uitproberen tot het goed en lekker is. Het geheim van een goede snack is het geheim van onze chef… (-:

Op welke manier hebben jullie de bedrijfsvoering duurzaam gemaakt Duurzaamheid is niet een van onze kernwaardes. Ook al zijn wij het wel. Duurzaam zie je bij ons terug in de keuze voor materialen (hele oude deuren bijvoorbeeld in het interieur, of hergebruik van oude vloeren, tot de keuze van duurzame voedingsingrediënten in de keuken). Maar ook hier geldt dat het gebalanceerd is. Een koelkast schaffen wij bijvoorbeeld gewoon nieuw aan. Maar duurzaam zijn en duurzaam leven is iets wat hoe dan ook in het menselijk systeem ingebakken moet zijn, wat ons betreft. En laten we wel wezen: er is niets duurzamer dan een gezonde levensstijl te omarmen. Dat is duurzaam zijn in de meest pure vorm van het woord. Wat voor publiek trekt SNCKBR? SNCKBR trekt voornamelijk een publiek dat zit tussen de 21 en de 45 jaar. De vrouwelijke bezoekers zijn iets in de meerderheid. Het is een hoger opgeleid publiek dat heel bewust kiest voor een gebalanceerde en gezonde levensstijl. SNCKBR lijkt zich razendsnel uit te rollen. Heeft iedere provinciestad straks een vestiging? From your mouth to Gods ear. Wij gaan er in elk geval voor. En zullen dat ook doen met geschikte partners in den lande. Dus iedereen die een SNCKBR-vestiging wenst, meld je vooral aan bij ons. Wij kijken graag naar alle mogelijkheden. SNCKBR WEST - Amsterdam Kinkerstraat 106 SNCKBR DE PIJP - Amsterdam Van Woustraat 36 SNCKBR - Eindhoven Willemstraat 1D WWW.SNCKBR.COM 43

KEURMERK.

keurmerkproducten.

Het wordt steeds makkelijker om in de supermarkt een bewuste vegetarische keuze te maken. De Vegetariërsbond keurde deze veelal nieuwe producten goed. Binnenkort liggen ze ook met het V-label in het schap. Er zijn nu in Nederland al meer dan 1000 producten met het V-label verkrijgbaar! KNORR MEALKITS Knorr Wereldgerechten Griekse Kofta vegan Knorr Wereldgerechten Indiase Kip Tandoori vegan Knorr Wereldgerechten Zuid Afrikaanse Bobotie Knorr Wereldgerechten Kip Tandoori XXL Knorr Wereldgerechten Quesadillas vegan Knorr Wereldgerechten Griekse Gyros Knorr Wereldgerechten Mexicaanse Burritos vegan Knorr Wereldgerechten Mexicaanse Tacos vegan Knorr Wereldgerechten Turkse Durum vegan Knorr Wereldgerechten Libanese Falafel vegan Knorr Wereldgerechten Perzische Kip Orzo BERTOLLI PASTASAUS Bertolli Pastasaus Tomaat Bacilicum Bertolli Pastasaus Zongedroogde Tomaat Bertolli Pastasaus in zak Kruidig Bertolli Pastasaus Rode Pepers Tomaat Bertolli Pastasaus in zak Basilicum Bertolli Pastasaus in zak Knoflook Bertolli Saus in Zak Kruidig Bertolli Saus in Zak Pittig Bertolli Pastasaus in zak Pikant Calab. Bertolli Pastasaus in zak Trad. Toscana Bertolli Napoli Traditionale BERTOLLI PASTA Bertolli Pasta Fusilli Bertolli Pasta Pipe Rigate Bertolli Pasta Spaghetti CONIMEX KETJAP Ketjap manis Ketjap Asin CONIMEX KROEPOEK Cassave 44 | ZOMER 2017

CONIMEX NOODLES Mihoen Eiermie Mie Woknoodles Woknoodles k&k Conimex Woksaus Five spices Hoisin Knoflook Koriander Lemongrass Chili Sweet chili Sweet & Sour Teriyaki Zoete Soja MARGARINES Becel met walnootolie vegan Becel met kokosolie vegan Becel met avocado-olie vegan Becel Biologisch vegan Becel Original Vloeibaar vegan Becel Light Vloeibaar vegan Blue Band Iedere Dag Vloeibaar Blue Band Light Vloeibaar CALVÉ Calvé Mayonaise Calvé Belgische mayonaise Calvé mayonaise 3% vet Calvé YoFresh Calvé Licht & Romig Calvé frietsaus Calvé Olijf Mayonaise Calvé Broodje Unox Saus Calvé Statube Knoflooksaus Calvé Statube Ketchup

HELLMANN’S REAL Hellmann’s Light Hellmann’s met Yoghurt Hellmann’s with Olive Oil UNOX CUP A SOUP Unox Cup-a-Soup Tomaat Unox Cup-a-Soup Erwt Unox Cup-a-Soup Tomaat crème Unox Cup-a-Soup Toscaanse tomaat Unox Cup-a-Soup Groente Unox Cup-a-Soup Prei Unox Cup-a-Soup Pittige Tomaat Unox Cup-a-SoupTomaat GOOD PASTA Unox Good Pasta spaghetti met tomatensaus GOOD NOODLES Unox Good Noodles groente

Hellmann’s Light Maggi Marokkaans pompoenstoofpotje Mexicaans groentepannetje Hellmann’s met Yoghurt "Vlees" Indiase linzencurry UNOX Ragout Champignon vegan Hellmann’s with Olive Oil Unox vega ballen in satésaus vegan nieuw

Conimex Wokpaste Five Spices Black Bean Lemongrass Coconut Chili Soja Ginger Black Pepper Conimex Black Thai basil paste Vegan Sjalot Paste Vegan Chili Paste Vegan Knoflook paste Vegan Gember paste Vegan

nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw

Unox vega ballen in tomatensaus

Unox Cup a Soup Cup a Soup 10-pack UNOX Cup a Soup TOMATO Cup a Soup 3-pack UNOX Cup a Soup PEA UNOX Cup a Soup TOM CREAM UNOX Cup a Soup TOSCAN TOM UNOX SOEP UNOX Cup a Soup VEGETABLE UnoxUNOX Cup a Soup LEEK Soep in Blik Chinese Tomaat UnoxUNOX Cup a Soup SPICY TOMA Soep 4 Kommen Tomaat Crème UNOX Cup a Soup TOMATO

vegan

nieuw

Margarines Becel met walnootolie vegan nieuw Becel met kokosolie vegan nieuw Becel met avocado-olie vegan nieuw HONIG JONG FOOD Honig Becel Biologisch vegan nieuw Wraps groot vegan NU TE KRIJGEN BIJ DE BETERE Wraps groot vegan Becel Original Wraps Klein vegan vegan HORECAGROOTHANDELS: Becel Original vegan Wraps Klein vegan Unox Soep in Pak Champignon Wrap-Taco combi vegan Groentebitterballen Becel Original Vloeibaar vegan Unox Soep in Pak Pompoen Burrito Mix vegan Wrap-Taco combi vegan Unox Soep in Pak Courgette Dubbeldekker Mix vegan MC DONALDS Becel Original Vloeibaar vegan Burrito Mix vegan Unox Soep in Pak ChineseBecel Light Vloeibaar Tomaat Fajita Mix vegan Veggie vegan burger vegan Dubbeldekker Mix vegan Unox Soep in Zak Bospaddestoelen Becel Vlees & Jus Vloeibaar Unox Soep in Zak Pompoen OLD AMSTERDAM VANBLIK Fajita Mix vegan Becel Vlees & Jus Vloeibaar Unox Soep in Zak Champignon Old White (geitenkaas) Vegetarische Curry Madras vegan Unox Soep in Zak Ui Blue Band Iedere Dag Vloeibaar Old Amsterdam Blue Band Iedere Dag Vloeibaar MAGGI Unox Soep in Zak Kruidige Tomaat &SAMHOUD Unox Soep in Zak Pittige Blue Band Light Vloeibaar Tomaat Groentefrikandel & broccoliburger Marokkaans pompoenstoofpotje Old White (geitenkaas) Unox Soep in Zak Romige Tomaat Mexicaans groentepannetje Indiase linzencurry Unox Soep in Zak Extra gevuld Linzen MORA Calvé &Samhoud Unox Soep in Zak Biologisch Broccoli Groentebitterbal champignon-broccoli Calvé Mayonaise Unox Soep in Zak Biologisch Pompoen groentefrikandel & broccoliburger Unox Soep in Zak BiologischCalvé Belgische mayonaise Tomaten Creme STRUIK Calvé mayonaise 3% vet Unox Soep in Zak Biologisch Champignon Zoete aardappelsoep Mora ‘Vlees’ Calvé YoFresh Unox Champignon Ragout Groentebitterbal champignon-broccoli Calvé Licht & Romig HAK Unox Vegetarische Gehacktballetjes Hollandse bonenburger vegan Calvé frietsaus met satésaus vegan Pittige linzenburger vegan Calvé Olijf Mayonaise Struik

Zwarte bonenworst vegan Zoete aardappelsoep

HAK hollandse bonenburger pittige linzenburger zwarte bonenworst Jong Food

vegan vegan vegan

46 | ZOMER 2017

toetje.

KIJK. PROEF. ERVAAR. DOE. NL SPOTS VEGA REIZEN

e i n a f e t S volgens BOEKEN HISTORIE

S T O P S NL anie f e t S s n e volg

MIJN FAVORIETE ADRESJES IN NEDERLAND 48 | ZOMER 2017

vega hotspots.

Een vernieuwend interieur, een horecazaak met een gezonde missie, de passie voor eerlijke en pure voeding die je terugproeft, spannende vegan maaltijden op de menu kaart, healthy ‘to go treats’ ik ben er dol op!

HEALTHY HOTSPOTS NEDERLAND.

#01.

Voorheen was een omweg voor een healthy juice of vegan raw taartje geen uitzondering voor mij. Tegenwoordig heb ik zelfs een healthy juice bar aan de overkant en is ook de bio salade bar SLA niet meer weg te denken uit mijn systeem om even snel een gezonde maaltijd af te halen.

1. SLA niet heel origineel meer, maar wel altijd goed en gemakkelijk voor een snelle gezonde en vooral vullende maaltijd. Zij zitten inmiddels op meerdere plekken in Amsterdam en zelfs in Utrecht en Haarlem. Ik kom hier graag met vriendinnen of plan er zelfs weleens een zakelijke lunch. Als ik ’s avonds laat thuis kom is SLA mijn redding om nog even een gezonde portie groentes en eiwitten naar binnen te werken.

2. SPIRIT ROTTERDAM In de Groene Passage in Rotterdam ontdekte ik naast een fantastische biologische winkel Gimsel, het buffet van SPIRIT. Het idee van SPIRIT is simpel: goed eten maken dat beter smaakt. Beter in je mond, in je hoofd én in je hart. Je vindt er alleen gerechten die zij elke dag eigenhandig hebben klaargemaakt met respect voor mens, dier, milieu en economie. Dat betekent: 100% biologisch en 100% vegetarisch. Er is sinds kort ook een vestiging aan de Czaar Peterstraat in Amsterdam

3. SNCKBR Amsterdam (de Pijp of West en binnenkort zelfs Eindhoven). Wil ik lekker uit eten maar wel voldoende ‘’healthy’’ keuzes hebben, dan kies ik voor SNCKBR. Gerechten zijn zo zoveel mogelijk biologisch, vrij van zuivel, tarwe en geraffineerde suiker. De menukaart communiceert wel met een knipoog! De gehele kaart is een gezonde twist op bekende snkcs! Zo eet je er bijvoorbeeld zoete aardappelfrietjes uit de oven of pizza’s van bloemkoolbodem. Maar onderschat ook de allday breakfast gerechten niet met Superfoods of de vegan taartjes! Kortom, breed aanbod en zeker geschikt voor vegans en vegetariërs onder ons, maar de kaart beperkt zich niet tot konijnenvoer ;-) 4. ZEST FOR LIFE AMSTERDAM Nog zo’n heerlijk, gezellig, knus zaakje waar je niet weet wat je moet kiezen. Het liefst zou ik hier ook nog avondeten, maar helaas zijn ze om 19.00 uur dicht. Alles is rauw en onbewerkt en 100% biologisch en vegan. Ik ben fan van de raw wrap gemaakt van pompoen of courgette. De eigengemaakte kokosyoghurt is tevens ook een absolute must try, waanzinnig lekker.

#02.

#03.

#04.

IBIZA

e i n a f e t S volgens

MIJN FAVORIETE ADRESJES IN HET BUITENLAND 50 | ZOMER 2017

vega vakantie.

Met stip op één staat voor mij toch wel Ibiza. Je vliegt er zo heen zonder gedoe, daarbij heeft het eiland echt iets magisch. Ik kan er altijd echt tot rust komen en voel mij daar zo thuis! Tevens is er voor ieder wat wils. Van yoga retreats en kleine mooie baaitjes tot aan de drukke hotspots en de uitgaansgelegenheden. Helaas wordt het er wel ieder jaar steeds drukker. Mooie plekjes in de wereld worden niet voor niets ontdekt ;-)

IBIZA. 1. ONTBIJTEN DOE JE BIJ PASSION Ik ben dol op Passion in de Marina. De menukaart is overweldigend, zoooooooveel keuze. Van vegan pancakes tot geweldige breakfast bowls en dan hebben we het nog niet over het uitgebreide aanbod juices en smoothies. Must visit wat mij betreft, want wil je wat minder die-hard bestel je toch gewoon een volkoren croissant.

2. DINEREN IN DE TUIN BIJ LA PALOMA Naast dat alle gerechten super puur en onbewerkt zijn en met liefde worden bereid, is de prachtige tuin ook echt een ware beleving om te kunnen dineren op een zwoele zomeravond! De kaart (lees handgeschreven krijtbord) biedt meer dan voldoende vega opties bestaande uit veel verse groentes.

#01. 3. DINEREN BIJ LOCALS IN DE OUDE STAD Locals, is een super klein tentje, dat met dagverse gerechten werkt. De naam zegt het al, alles op basis van lokale producten. Super smaakvol, super puur, onbevangen!

#02.

4. LUNCHEN BIJ COTTON BEACH Wil je echt voor het uitzicht gaan, ga dan naar Cotton Beach, waanzinnig uitzicht over zee, hier word je gegarandeerd gelukkig van.

‘EAT GLITTER FOR BREAKFAST AND SHINE ALLDAY’

#03.

Stefanie

#04.

MOOIE PLEKJES IN DE WERELD WORDEN NIET VOOR NIETS ONTDEKT ;-)

#05. 5. BEACH HOUSE OF EL CHIRINGUITO Als je dan toch op Ibiza bent, is dit vooral op zondag een heerlijke beleving om uitgebreid te gaan lunchen bij Beach House of El Chiringuito (zelfde eigenaar). Heerlijke muziek, zeer goede kwaliteit (zoveel mogelijke lokale producten) en verfijnde smaken. Wel Ibiza prijzen en kleine porties ;-)

52 | ZOMER 2017

AMAN PRANA ▲ Bij Amanprana zijn we ons bewust van de ﬁlosoﬁe van Hippocrates: ‘laat voeding je medicijn zijn en medicijn je voeding.’ Kunstenaar Peter Engels schilderde zijn portret.

Voeding als medicijn volgens Amanprana Na een jaar van research bracht Amanprana in 2005 de Adapto Botanico-mix noemt men ook de eerste extra vierge kokosolie op de markt “Studenten Botanico-mix” Bart Maes, oprichter van Amanprana: “In Adapto Botanico-mix van Amanprana bestaat uit 2004 kwam ik wegens een sportblessure vitaliserende kruiden waarvan voldoende wetenschappelijk bij een bevriende orthopedist. Hij bewezen is dat ze werken. De kruidenformule is kwam net terug van een congres versterkt met: 1. de sumak-bes als kampioen in antioxidanten; 2. Vier zeewieren als rijkste bron waar hij een specialist in vetzuren ontmoette. Verrast over diens van mineralen en sporenelementen waaronder ▲ Bart Maes voordracht vroeg hij een pakket jodium en elektrolyten; 3. met Khoisan ﬂeur de 2005 wetenschappelijke informatie die hij mij tijdens dit sel. Echt iets voor studenten. Bovendien heel bezoek overhandigde. Na een jaar van research bracht lekker. Naar believen te gebruiken in een beetje Amanprana in 2005 de eerste extra vierge kokosolie op warm water als bouillon. Of strooi Adapto op al je de markt. Onze wetenschappelijk onderbouwde mening maaltijden. over verzadigde vetten, extra vierge kokosolie en rode palmolie stond lijnrecht tegenover de gevestigde waarden.” Adapto Botanico-mix • Ook “studenten Botanico-mix” Tussen pellen en geperst: maximum 48 genoemd uur verser dan vers Amanprana-garantie • Uitgebalanceerde kruidenmix Voor Amanprana worden rijpe • Met sumak als sterke antioxidant kokosnoten geoogst, gepeld, op • Met 4 zeewieren voor zachte temperatuur van max. 45°C jodium en elektrolyten gedurende 24 uur gedroogd en • Met Khoisan ﬂeur de sel meteen geperst. Amanprana • Lekkere aanvulling op je verpakt bewust in glas. Nooit dagelijks menu levering van uw bestelling op in plastic. Beter voor jou en www.amanvida.eu • Zeewier van hoge kwaliteit, ons milieu. Niet gebleekt, zonder additieven met code LEKKERVEG-6-2017 Geldig tot 30/06/2017 niet ontgeurd, 100% • Ga voor 100% natuurlijk, rauw. Fair trade. 100% bio. Niet geldig in combinatie met 100% veggie, 100% bio

nr1

ORIGINAL

GRATIS

andere promotionele codes. Als Hippocrates nu geleefd zou hebben, zou hij meteen de mond worden gesnoerd. De wetgeving verbiedt ons om voldoende wetenschappelijk bewezen feiten en eeuwenoude kennis over de gezondheids aspecten van onze produkten neer te schrijven. Scheid het kaf van het koren en lees over gezondheidsinformatie op het internet en in boeken. Over kwaliteit en herkomst mogen we nog spreken.

Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu • Info, gezonde recepten en inschrijven op de nieuwsbrief: www.noble-house.tk

boeken.

vega

TEKST: MARIEKE BROEDERS

PLEIDOOI ELK KWARTAAL BESPREKEN WE HIER OPZIENBARENDE EN VERNIEUWENDE BOEKEN.

LEAFS Leafs is een kookboek met vegetarische recepten uit de moestuin. Het is duidelijk dat de auteur van het boek meet liefde haar eigen groenten kweekt. In het boek wordt hier ook veel aandacht aan besteed. Het boek is ingedeeld in de vier seizoenen; elk seizoen begint met een moestuinkalender waarin wordt uitgelegd welke groente wanneer gezaaid moet worden en waar je op moet letten. Het kookboek bevat overzichtelijke, makkelijk te lezen recepten. Het boek bestaat voor een groot gedeelte ook uit bijzondere gerechten waarbij veel gebruikt wordt gemaakt van speciale ingrediënten. Denk aan freekeh of fregola sarda. Hierdoor is het boek ook zeer geschikt voor feestelijke gelegenheden, wanneer je iets speciaals wilt serveren. Het leuke aan Leafs is het persoonlijke aspect van het boek. Elk recept begint met een persoonlijk verhaaltje van de auteur. En door de mooie, natuurlijke foto’s lijkt het er soms op alsof je zelf bij bent. Als je een eigen moestuintje hebt en het leuk vindt om bijzondere recepten uit te proberen, is dit boek een leuke aanwinst. Als je niet zo van tuinieren houdt, moet je er rekening mee houden dat je soms wat moeite moet doen om de juiste ingrediënten bij elkaar te krijgen.

Carola de Kanter, Leafs, 320 p, Good Cook B.V ISBN 9789461431622, €29,95

54 | ZOMER 2017

TEKST: DIRK-JAN VERDONK

historie.

DE GEVAARLIJKE SCHOONHEID VAN SPORT Zonder veel overdrijving valt te stellen dat het moderne vegetarisme en de moderne sport beide een Britse uitvinding zijn die verbreiding vindt vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw. Sport wint de meeste zieltjes, maar soms is de band met vegetarisme innig, met name in Duitsland. Daarin blijken ook gevaren te schuilen. Waar Engeland vooral teamsporten floreren (cricket, rugby, voetbal) en Frankrijk aan het fietsen slaat, legt men zich in Duitsland toe op gymnastiek, op atletiek, op ‘wandelen’. En ideeën over gezondheid, over voeding en vegetarisme, zijn innig verweven met die Duitse lichaamscultuur. Vanuit vegetarische hoek in Nederland kijkt men daar met bovengemiddelde belangstelling naar. Zo doet de Vegetarische Bode in 1897 verslag van een wandelwedstrijd over zeventig Engelse mijl rond Berlijn en constateert met onverholen trots dat de eerste zes deelnemers die de over de finish komen allen vegetariër zijn. De winnaar legt de afstand overigens af in veertien uur en een kwartier. Topatleten doen het nu in de helft van die tijd. Maar dat fenomeen van wedstrijden heeft ook bedenkelijke kanten. De Duitse minister van oorlog blijkt belangstelling te hebben voor de uitzonderlijke prestaties van de vegetarische winnaar. Zou het Duitse leger daar geen baat bij hebben? De redacteur van de Vegetarische Bode, Felix Ortt, kan het niet nalaten daarover iets op te merken: ‘Oorlogsman en ….vegetariër, dat sluit elkander vrij wel uit, menschen die geen mede-dier willen dooden, zullen er moeilijk toe te krijgen zijn op hun medemenschen met sabel en geweer los te trekken.’ Er zijn ook andere reacties mogelijk. De vegetariër-veearts en sportfanaat B.J.C. te Hennepe ziet eveneens met lede ogen de sport zich ontwikkelen in een in zijn ogen verkeerde richting van wedstrijdzucht: ‘Het idee ltichaamscultuur verdwijnt om plaats te maken voor het idee sport overwinningen’, schrijft hij in zijn boek Lichaamscultuur en vegetarisme (1917). Voor Te Hennepe dient sport in dienst te staan van harmonische lichaamsschoonheid, die op haar beurt bijdraagt aan ‘zieleadel’. Deze hooggestemde idealen hebben echter een schaduwzijde die gedurende het Interbellum steeds donkerder wordt: de ‘ziele-adel’ blijkt zich gemakkelijk te verbinden met racisme en antisemitisme. Wie bepaalde, pertinente ideeën heeft over gezondheid en schoonheid en de wil om de wereld dienovereenkomstig te verbeteren, heeft allicht ook bepaalde ideeën over hoe die wereld te zuiveren van wat daar niet aan voldoet. Bovendien: wedstrijden kunnen gaan tussen personen en teams, maar tevens tussen volkeren. Lang verhaal kort, Te Hennepe sluit zich aan bij het fascistische Nationaal Front van Arnold Meijer. Het volgende recept is uit Moderne voeding. Receptenboek voor “rauw-kost” en rationeele voedselbereiding (1931). Ook de samensteller van dit boek, de arts IJsbrand Hettema, wist de verlokking van het Duitse nationaalsocialisme niet te weerstaan. Maar als drinken bij sport onontbeerlijk is en het cliché wil dat je sterk wordt van spinazie, is het wel een toepasselijker recept: Spinaziedrank Men wascht de spinazie, maalt ze of hakt ze fijn en perst ze dan door een molen of pers goed uit. Het sap wordt naar smaak met water verdund en met citroensap, maggi-aroma of marmite naar smaak opgediend.

Hallo, wij zijn The Friendly Food

Wij zijn vriendelijk voor je gezondheid, vriendelijk voor onze planeet en ook vriendelijk voor jou. Dรกt is plantaardig eten met SoFine, The Friendly Food. SoFine smaakt niet alleen geweldig, maar is ook nog eens lekker makkelijk en gezond. Peulvruchten en groenten zijn onze helden, want ze vormen de basis voor onze 100% plantaardige producten. Op onze gloednieuwe website laten we je graag kennismaken met de Veggie Heroes. Samen met hen eet jij de wereld een stukje mooier. Eet je mee?

Ontdek SoFine in het vegaschap van Jumbo of Vomar of op sofine.eu en deel jouw ervaring met #thefriendlyfood.

The friendly food