?YUMANIY HAOY} MIYUTOAN ERGLEZVOAN AMSACIR
DARI 68 TIV 03 -04 (2(42 - 2(43 ƒ Մարտ - ապրիլ 2017
Ի Տեր ննջեց Տ. Զարեհ ծայրագույն վարդապետ Պարոնյանը
PYVANXAGYUTOYUN Հայոց ցեղասպանության 102-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումներ Ռումինիայում ........................... =` 4 Խաչքարի օրհնություն Ռումինիայի Կոնստանցա քաղաքում ............... =` 7 Ի Խորոց Սրտե ... 10 Ի Տեր ննջեց Տ. Զարեհ ծայրագույն վարդապետ Պարոնյանը ................. =` 11 ԻՄ ԽՈՍՏՈՎԱՆԱՀԱՅՐԸ ........................................................................... =` 14 Բարեկամի մը կորուստը, հոգևոր առաջնորդի կորուստը... ................................................................ =` 15 Հոգեշնորհ Տ. Զարեհ ծայրագույն վարդապետ Պարոնյան... ....................................................... =` 16
Supliment limba rom`n[
Raport financiar privind strângerea de donații pentru Fondul Armenia în 2016 și Raport privind participarea la a 26-a întrunire a Consiliului de administrație a Fondului Armenia și a reprezentanților filialelor naționale ale Fondului Armenia ............................. p. 19 Pe 29 martie 1900 s-a născut pictorul HRANDT AVAKIAN ....................... p. 24 Արագիլները ................................................................................................... =` Հայերեն լեզվի դասաժամ ........................................................................... =` Հայերու աննախադեպ ներկայությունը «Պատմություններու պարկ» ....................................................................... =` «Ճորճե Պարիցիու» Ազգային դպրոցի աշակերտներու այցելությունը ՌՀՄ Գլուժի մասնաճյուղի կեդրոնատեղին ................. =` Հոլլոշի Սիմոնին նվիրված ձեռնարկներ Սիկեթին մեջ ......................... =` Արվեստագետ Օվիտիու Փանիկյանցի ցուցահանդեսի բացումը Ալպա Յուլիայի Պատկերասրահին մեջ .................................................... =` ՌՈՒՄԻՆԻԱՅԻ ՀԱՅՈՑ ԹԵՄԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴ ԳԵՐՇ. Տ. ՏԱԹԵՎ ԵՊՍ. ՀԱԿՈԲՅԱՆԻ ՊԱՏԳԱՄԸ Ս. ՀԱՐՈՒԹՅԱՆ ՏՈՆԻ ԱՌԻԹՈՎ 2017 Թ. .............................................. =`
25 26
26
27 28
29
30
ŠNYR GOANQ‹IN AN"NAGAZM: MIQAOEL SDEWAN-CAZAZOAN Œ ,mpacr^ ;nxh^ qardyukar MADLEN DER-KYUGASOAN Œ ,mpacir VARXAN MARTAOAN Œ ,mpacir MIHAOIL GEYRGIYU Œ lyusangari¿[ MARIAM BYSTAN)OAN Œ meqenacryuhi
COLECTIVUL «NOR GHIANK»
MIHAI STEPAN-CAZAZIAN – secretar-general de redacție MADLEN TER-GHUKASIAN; VARTAN MARTAIAN – redactori MIHAI GHEORGHIU – fotoreporter MARIAM BOSTANGIAN – dactilografă-operatoare
REDAC|IA: Bucure=ti, Bd. Carol I, nr. 43, sector 2, tel./ fax. 314.67.83 redactia@araratonline.com
TEHNOREDACTARE COMPUTERIZATĂ: LAURENțIU ALExANDRU POPESCU
TIPARUL: S.C. ARARAT srl.I.S.S.N. 1221-9169
Ա
շխարհի սովորական քաղաքացիներուն համար այս ամսաթիվը սոսկ տարվա օրերեն մեկն է: Հնարավոր է, որ Ապրիլ 24 ամսաթիվին հետ կապված այլ կարեւոր իրադարձություններ ալ ըլլան, սակայն հայերու համար ատ ունի հատուկ նշանակություն՝ ուր ալ որ անոնք ապրին այս երկրագնդին վրա, Միացյալ Նահանգներեն եւ Ֆրանսայեն մինչև Ռուսաստան, Արժանթին, Հայաստան կամ ալ Թուրքիա՝ ուր մնացած է միայն քանի մը տասնյակ հազար հայ, որոնք այսօր ալ սրտի վախով կապրին, որ հանկարծ բան մը չպատահի: Վատ բան մը՝ ինչպես տեղի ունեցավ 1894-1896թթ. hամիդյան ջարդերու, 1909թ. Ադանայի ջարդերու, և հատկապես 1915թ. Ապրիլ 24-ին սկսված սարսափելի դեպքերու ատեն: Այդ պատճառով այս օրը համայն հայության համար արյունով գրված է: Այդ պատճառով աշխարհասփյուռ հայությունը կնշե ազգային սգո այս օրը՝ ի հիշատակ մարդկության դեմ կատարված հանցագործության զոհերու: Այդ պատճառով Ապրիլ 24-ը կմնա հայոց պատմության սև օրը և առանձին խորհուրդ կպարունակե: Օրերս ես խոսեցա Կայծ Մինասյանի «Հայերու հօդս ցնդած երազանքը» բացառիկ գրքի («Հումանիտաս» հրատարակչություն, Բուխարեստ, 2017թ.) շնորհանդեսին: Այդ շնորհանդեսին, ինչպես նաև Radio France International ռադիոընկերությանը ես ըսի, և հետագա մեկնաբանություններուն մեջ ալ ևս պիտի նշեմ, որ ՀԱՅԵՐՈՒ ՀՕԴՍ ՑՆԴԱԾ ԵՐԱԶԱՆՔԸ ՉՄՆԱՑ ԱՆԿԱՏԱՐ: Հրեաները 2000 տարի երազեցին վերակենդանացնել Երեց Իսրայելը: Հերցլի սիոնիստական ջատագովները բոլոր ուղիներով և բոլոր միջոցներով պայքարած են, որ իրենց երազանքը չմնա անկատար: Եվ ատ անոնց հաջողվեցավ: 1916թ. Լորտ Պալֆուրի հռչակագրի, որով Պաղեստինը կոչվեցավ ազգային օջախ (heimat), և 1948թ. Իսրայելի պետության հիմնադրման ու միջազգային ճանաչման միջև քիչ մը ավելի, քան 30 տարվա տարբերություն կա: Ինչո՞ւ պիտի հայերը հրաժարին իրենց երազանքեն, ինչո՞ւ պիտի հայերը չպահանջեն, որ «Մեր Հողերը» նորեն դառնան իրենց հայրենիքը: Այնտեղ, ուր ծնած են, ապրած
24 ԱՊՐԻԼ
հազարավոր տարիներ, աշխատած, դպրոցներ եւ եկեղեցիներ կառուցած, ուր և մահացած և հավերժացած են՝ հանդերձ իրենց խաչքարերու և Արարատի: Հազարավոր հայրենասեր եւ հեղափոխական հայերու՝ դաշնակ, հնչակ, թե ռամկավար, երեկվա և այսօրվա իրավունքն է՝ հուսալ և չնահանջել: Վերջ ի վերջո, բոլոր երեք հայկական քաղաքական կուսակցություններն ալ նույն բանը կուզեին՝ ի հեճուկս իրենց բռնած ուղիներու, ինչի մասին մեծ զգուշավորությամբ եւ փաստագրված կպատմե Կայծ Մինասյանը: Արդյո՞ք Ֆրանսայի ներկայիս նախագահ Ֆրանսուա Օլանդի իրավունքն է Փարիզի մեջ մեծ ջերմությամբ ընդունիլ ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը և պաշտոնական ընթրիքի ժամանակ զգացմունքայնորեն խոստովանիլ հայ ժողովրդին Je serai toujours à vos cotés (Ես միշտ ձեր կողքին կըլլամ) եւ votre combat n’est jamais terminé (ձեր պայքարը երբեք ավարտված չէ), իսկ քանի մը օր հետո «սալամալեյքումներ» և օդային համբույրներ փոխանակել այսօրվա ժողովրդավարական Եվրոպայի «մեծ բարեկամ» Ատրպեճանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ: Ցինի՞զմ: Կեղծավորությո՞ւն: Երկերեսանիությո՞ւն: Մարդու իրավունքները բնավ չհարգող ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիո մը նկատմամբ ռազմավարական շահերու հետապնդման հետևանքով Եվրոպական Միության սեփական սկզբունքներեն շեղո՞ւմ: Վերջերս կարդացի թուրք վաստակաշատ լրագրող և մտավորական Ճեմ Տունտարի բանտա-
յին հուշերը: Անկարայի իշխանություններու կողմե հալածված եւ Թուրքիո կաշառված դատական համակարգի կողմե դատապարտվելու արդյունքին, ան հիմա Գերմանիո մեջ փախստական դարձավ: Նույնիսկ թուրք մտավորականները չեն նահանջիր: Ահ ու սարսափը, խաբեությունը չեն կրնար փշրել ոչ մեկ երազանք: Ոչ մեկ ժողովրդի ճշմարտությունը կրնա փշրված երազանք ըլլալ: Հետևաբար, բարի մտադրություններով հետազոտողի տրամաբանութենեն և գիտելիքներեն անդին, ցանկացած ժողովրդի հավաքական հիշողության մեջ այս արագ կլոպալացվող աշխարհին մեջ գոյություն ունի ներքին ուժ մը, ազգային գիծ մը, որոնք առաջ կանցնին իրադարձություններու շղթայումեն: Ուստի, Ապրիլ 24-ը ոչ միայն
պարզապես ազգային աղետի մը հիշատակման օր է, այլ նաև օր մը, երբ, ի միջի այլոց, Երեւանի մեջ Ցեղասպանությանը նվիրված Ծիծեռնակաբերդի հուշարձանի սրբատաշ քարերու եւ սրբազան կրակի շուրջ դրվող ծաղիկներու մեջեն դեպի երկինք կխոյանա Արարատը՝ որպես ազգի մը ինքնապահպանման երազանք: Այնտեղ՝ մեր հողերուն վրա, Հայրենիքին մեջ, որտեղ կրնան գտնվիլ Հակոբներ կամ Վարդուհիներ, Կարապետներ կամ Սիրանույշներ՝ Երեւանի, Փարիզի, Նյու Յորքի կամ Ստամպուլի մեջ: Ապրիլ 24-ին այդ աղետի հիշատակումը կհաստատե այն փաստը, որ հայերը դեռևս գոյություն ունին: Գոյություն ունինք: Միասին:
Պետրոս ԽՈՐԱՍԱՆՃՅԱՆ
03-04/2017
3
Հայոց ցեղասպանության 102-րդ տարելիցին նվիրված միջոցառումներ Ռումինիայում
Հայոց ցեղասպանության 102-րդ տարելիցի կապակցությամբ Ռումինիայի մի շարք քաղաքներում տեղի ունեցան հիշատակի միջոցառումներ:
Ա
պրիլի 12-ին Բուխարեստի «Տապան» թատրոնում Ռամպա թատերախմբի կողմից բեմադրվեց Վարուժան Ոսկանյանի «Շշուկների մատյան» վեպի վրա հիմնված «Տեղդմնացիրյան» պիեսը։
4
03-04/2017
Ա
պրիլի 20-ին Բուխարեստի «Հումանիտաս» գրախանութում ներկայացվեց ֆրանսահայ քաղաքագետ Կայծ Մինասյանի «Հայերի հօդս ցնդած երազանքը. 1915» գրքի ռումիներեն թարգմանության հրատարակությունը: Գրքի շնորհանդեսին ելույթներով հանդես եկան Ռումինիայում ՀՀ դեսպան Համլետ Գասպարյանը, փիլիսոփայության դոկտոր, նախկին նախագահ Տրայան Բըսեսկուի խորհրդական Կըտալին Ավրամեսկուն, դոկտոր Օանա Սուչիուն, ցեղասպանագետ, դոկտոր Միհայ Կիովեանուն և գրող Պետրոս Խորասանջյանը: Իր ելույթում Կըտալին Ավրամեսկուն կոչ արեց Ռումինիայի իշխանություններին վերջապես ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը:
Ա
պրիլի 21-ին Կլուժ-Նապոկա քաղաքի Արվեստի թանգարանը, տեղի Հայագիտության ինստիտուտի և Հայոց միության նախաձեռնությամբ կազմակերպել էր Հայոց ցեղասպանությանը և 20-րդ դարի պատմությանը նվիրված սիմպոզիում, որը բացեցին Արվեստի թանգարանի և Հայագիտության ինստիտուտի տնօրեն Լուչիան Նաստասը Կովաչը, Կլուժի նահանգային խորհրդի փոխնախագահ Իշտվան Վակարը և Կլուժի Հայոց միության նախագահ Կարեն Աթիլա Սեբեշին: Հայոց ցեղասպանության քաղաքական, իրավական և հումանիտար ծանր հետևանքների մասին ծավալուն ելույթներով հանդես եկան դեսպան Համլետ Գասպարյանը, քաղաքական վերլուծաբան Պավել Դալլաքյանը, ռումինահայ «Արարատ» հանդեսի խմբագիր Էդուարդ Անտոնյանը, պատմաբան Պաուլ Կրըչիունը և մշակութաբան Աթիլա Յակոբը: Այնուհետև, Արվեստի թանգարանի սրահում բացվեց ռումինահայ նկարիչ Օվիդիու Փանիկյանցի գործերի ցուցահանդեսը։
03-04/2017
5
Ա
պրիլի 22-ին Բոտոշան քաղաքում տեղի ունեցավ ռումինահայ հռչակավոր ջազային դաշնակահար Հարրի Դավիդյանի համերգը, որի ընթացքում երաժիշտը հանդես եկավ հայկական ազգային և հոգևոր երաժշտության կատարումներով:
Ա
պրիլի 24-ին Ռոման քաղաքի Ֆրանցիսկյան աստվածաբանական ինստիտուտում կազմակերպվել էր Հայոց ցեղասպանությանը նվիրված «Հայերը. պատմության էջեր» խորագրով գիտական սիմպոզիում, որտեղ ելույթներով հանդես եկան Ռումինական ակադեմիայի Յաշի «Ա.Դ. Քսենոպոլ» պատմության ինստիտուտի գիտաշխատող Մարիուս Կելկուն, պատմաբան հայր Ալոիս Մորարուն, ռումինահայ դերասան և ռեժիսոր Ֆլորին Գևորգյանը:
Ապրիլյան օրերին Հայոց ցեղասպանությանը նվիրված հանրային քննարկումներ տեղի ունեցան նաև Յաշ, Բակըու, Գեռլա, Դումբրավեն, Գեորգեն, Թըրգու Մուրեշ, Բայա Մարե քաղաքներում, Հայոց ցեղասպանության անմեղ նահատակների հիշատակության կարգ կատարվեց Պիտեշտ քաղաքում, Բուխարեստի Սուրբ Հրեշտակապետաց մայր տաճարում, ինչպես նաև Ռումինիայի հայ առաքելական և կաթոլիկ բոլոր եկեղեցիներում: 6
03-04/2017
http://hayernaysor.am
Խաչքարի օրհնություն Ռումինիայի Կոնստանցա քաղաքում
Ա
պրիլի 25-ը պատմական ու հիշարժան օր էր Ռումինիայի Հայոց թեմի և մասնավորապես Կոնստանցա քաղաքի հայ համայնքի համար: Ռումինիայի մի շարք քաղաքներից, ինչպես նաև Հայաստանից Կոնստանցա քաղաքում էին հավաքվել հոգևոր ու աշխարհիկ իշանությունների ներկայացուցիչներ, դիվանագետներ, դեսպաններ, հյուպատոսներ, ճարտարապետներ, բազմաթիվ հյուրեր, հեռուստա և ռադիո լրագրողներ, տեղական մամուլի և հայ համայնքի ներկայացուցիչներ: Առիթը մեկն էր: Տեղի ունեցավ Կոնստանցա քաղաքում առաջին հայկական Խաչքարի բացման ու օրհնության սրբազան արարողությունը՝ Թեմակալ Առաջնորդ գերշ. Տ. Տաթև եպս. Հակոբյանի ձեռամբ: Արարողությանը ներկա էին ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան Համլետ Գասպարյանը, Ռումինիայի Հայոց միության նախագահ Վարուժան Ոսկանյանը, Ռու-
մինիայի խորհրդարանի պատգամավոր, Ազգային փոքրամասնությունների ղեկավար Վարուժան Փամբուկչյանը, Կոնստանցայի քաղաքապետ Դեչեբալ Ֆըգըդըուն, Կոնստանցայի փոխքաղաքապետներ Դումիտրու Բաբուն և Կոստին Ռըսըուցեանուն, Կոնստանցայի մարզային խորհըրդինախագահՀորիաՏուցուիանուն, Մարզային Խորհրդի փոխնախագահ Կլաուդիու Իորգա Պալազը, Կոնստանցայի Պրեֆեկտ Ադրիան Նիկոլաեսկուն, Ռումինիայի Հայոց միության Կոնստանցայի մասնաճյուղի նախագահ Լիվիու Մերդինյանը,քանդակագործ, խաչքարագործ Արտակ Համբարձումյանը, Կոնստանցայում Ռուսաստանի Դաշնության հյուպատոսության մշակույթի գծով պատասխանատու Նիկոլայ Բելերան, Անդրեյ Շագունա համալսարանի ռեկտոր, դոկտոր պրոֆեսոր Աուրել Պապարին, Օվիդիուս համալսարանի ռեկտոր, դոկտոր պրոֆեսոր Սորին Ռուջինան, Օվիդիուս համալ-
սարանի փոխռեկտոր Ալեքսանդրու Բոբեն, հունական համայնքի ղեկավար Միխնեա Հաջիուն, Ռուս լիպովենների համայնքի ղեկավար Նիկոլայ Արտիոմը, Հրեական համայնքի ղեկավար Սորին Լուչիան Իոնեսկուն, ներկայացուցիչներ տեղի թուրքական և թաթարական համայնքներից, հայ համայնքի ներկայացուցիչներ Ռումինիայի մի շարք քաղաքներից՝ Բուխարեստ, Տուլչա, Բաքըու և այլն, տեղի հայ համայնքը և բազմաթիվ հյուրեր: Խաչքարի հեղինակը ճանաչված քանդակագործ Արտակ Համբարձումյանն է: Խաչքարը Ռումինիայի Հայոց թեմին է նվիրաբերվել հեղինակի և Պիտեշտ քաղաքի նախկին հո գևոր հովիվ (ներկայումս՝ Ախթալայի հոգևոր հովիվ) Տ. Հեթում քահանա Թարվերդյանի կողմից: Խաչքարը Հայաստանից Ռումինիա է տեղափոխվել Կոնստանցայի հոգևոր հովիվ արժ. Տ. Օշական քահանա Խաչատրյա03-04/2017
7
նի, տեղի ծխական խորհրդի և հայ համայնքի ներկայացուցիչների ջանքերով և տեղադրվել է քաղաքի ամենաճանաչված ու ամենատեսանելի վայրում՝ Սև ծովյան նավահանգստին մոտ գտնվող գեղեցիկ պուրակում, ուր տարվա ընթացքում հարյուր հազարավոր մարդիկ են այցելում: Տեղի ընտրությունը պատահական չէր նաև այն իմաստով, որ Հայոց Ցեղասպանությունից հետո հայ գաղթականները նավերով ժամանել են Կոնստանցա քաղաքի Սև ծովյան այդ նավահանգիստը, իսկ Ռումինիան եղել է առաջին պետություներից մեկը, որ գրկաբաց ընդունել և կացարան է տվել մազապուրծ եղած հայ որբերին ու գաղթականներին: Խաչքարը տեղադրվել է ի հիշատակ մեր սուրբ նահատակների, ինչպես նաև որպես նշան երախտագիտության և ապացույց հայ
8
03-04/2017
և ռումին ժողովուրդների դարավոր բարեկամության: Տերունական աղոթքի հնչյուններով սկսվում է խաչքարի բացման հանդիսավոր արարողությունը` գլխավորությամբ Ռումինիայի Հայոց թեմի առաջնորդի: Խոսքով հանդես են գալիս Առաջնորդ Սրբազան հայրը, ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան Համլետ Գասպարյանը, Ռումինիայի Հայոց միության նախագահ Վարուժան Ոսկանյանը, փոխնախագահ Վարուժան Փամբուկչյանը, Կոնստանցայի քաղաքապետ Դեչեբալ Ֆըգըդըուն, Ռումինիայի Հայոց միության Կոնստանցայի մասնաճյուղի նախագահ Լիվիու Մերդինյանը: Կոնստանցայի հոգևոր հովիվ արժ. Տ. Օշական քահանա Խաչատրյանը՝ իր խոսքում շնորհակալություն է հայտնում Կոնստանցայի հայ համայնքի նախագահ Լիվիու Մերդինյանին, Հարի Բոյաջյա-
նին և բոլոր այն նվիրյալ անձանց, որոնք աջակցել են այս կարևոր նախաձեռնությունն իրականություն դարձնելու կարևոր գործին: Ռումինիայի Հայոց թեմի առաջնորդ գերշ. Տ. Տաթև եպս. Հակոբյանն իր խոսքում մասնավորապես նշում է. «Սիրելիներ, ուրախության, բերկրանքի ու ցնծության մեջ են այսօր ամենքիս հոգիները, քանզի ականատեսն ենք լինում Կոնստանցայի հայ համայնքի զարթոնքին ու վերածնությանը, միասնությանն ու համատեղ աշխատանքին հանուն հայ եկեղեցու զորացման և հայ ինքնության պահպանման: Խոսքերիս վառ ապացույցն այս հոյակերտ խաչքարն է, որն այսուհետ դառնալու է Կոնստանցա քաղաքի այցեքարտերից մեկը՝ հիշեցնելով այս քաղաքում հայ ժողովրդի դարավոր ներկայության ու թողած հետքի մասին,
հիշեցնելով այն բարեկամության ու ամուր կապի մասին, որ դարերի ընթացքում ստեղծվել է հայ և ռումին ժողովուրդների միջև: Այս հրաշակերտ խաչքարը հարգանքի տուրք է և մեծարում մեր հերոս նախնիներին ու նահատակներին, որոնք դարեր շարունակ պայքարել են հանուն իրենց հավատքի, սրբությունների ու արժեքների, ինքնության ու մշակույթի պահպանման համար՝ շատ հաճախ նաև նահատակվելով և իրենց կյանքը զոհաբերելով հանուն այդ սրբությունների»: Բացման արարողությունից հետո Թեմակալ Առաջնորդի կողմից օրհնության ու գնահատանքի գրերով են պարգևատրվում և նվերների արժանանում Կոնստանցայի քաղաքապետ Դեչեբալ Ֆըգըդըուն, Լիվիու Մերդինյանը, Հարի Բոյաջյանը, քանդակագործ Արտակ Համբարձումանը, արժ. Տ. Օշական քահանա Խաչատրյանը և այլ նվիրյալներ: Հատուկ անակնկալ էր պատրաստվել Կոնստանցայի ծուխի հոգևոր հովիվ արժ. Տ. Օ-
շական քահանա Խաչատրյանի և տեղի հայ համայնքի կողմից: Մի շարք արժանավոր ու նվիրյալ անձինք արժանանում են հատուկ այս առիթով Հայաստանից բերված փայտյա ձեռագործ խաչքարերի՝ որպես երախտագիտություն և արժեվորում ցուցաբերած աջակցության և նվիրյալ աշխատանքի համար: Վերջում Առաջնորդ Սրբազան հայրն օրհնում է բոլոր ներկաներին և մաղթում, որ
սուրբ Խաչի զորությունն ու պահպանությունը մշտապես լինի Կոնստանցայի հայ համայնքի, Կոնստանցա քաղաքի և ընդհանրապես հայ համայնքի և ռումին պետության ու ժողովըրդի հետ:
http://hayernaysor.am
03-04/2017
9
Ս
Ի Խորոց Սրտե
րտի խորը կսկիծով տեղեկացանք, որ կյանքի 76-րդ տարում վախճանվել է Հայ Եկեղեցու նվիրյալ ու արժանավոր սպասավոր, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի միաբան, Ռումինիայի Հայոց Թեմի երիցագույն հոգևորական հոգեշընորհ Տ. Զարեհ ծայրագույն վարդապետ Պարոնյանը: Հայ Եկեղեցին և Ռումինահայ գաղութը, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինն ու համայն հայությունը կորցրեցին իրենց ականավոր զավակներից մեկին, որի կյանքն ու գործունեությունն իսկական նվիրում էր ու ծառայություն: Շուրջ 50 տարիներ լուսահոգի Հայր Սուրբն իր ծառայությունն է բերել Հայ Եկեղեցու սրբազան անդաստանից ներս՝ զբաղեցնելով Ռումինիայի Հայոց Թեմի առաջնորդական փոխանորդի և Բուխարեստի ծուխի հոգևոր հովվի պատասխանատու պարտականությունները, իր կյանքը նվիրելով Մայր Եկեղեցու, Մայր Հայրենիքի և մանավանդ ռումինահայ համայնքի զորացման ու պայծառացման սրբազան առաքելությանը: Լուսահոգի Զարեհ Պարոնյանի հայի տեսակը փնտրված տեսակ է, ում անունն ու հեղինակությունը մշտապես հպարտության զգացողություններ են առաջ բերում ռումինահայության շրջանակներում՝ վայելելով բո-
լորի սերն ու համակրանքը: Լուսահոգի Հայր Սուրբի վաստակն ու կատարած աշխատանքը, նվիրյալ ծառայությունն ու վաստակնըստ արժանվույն գնահատվել է ինչպես Ռումինիայում, այնպես էլ նրա սահմաններից դուրս: Մեր Տիրախնամ Թեմի և Հայաստանյայց Ս. Եկեղեցու պատիվը մշտապես բարձր է եղել շնորհիվ այն արժանավոր հոգևորականի ու հովվի կերպարի, որ լուսահոգի Հայր Սուրբը կերտել է անցնող 50 տարիների ընթացքում՝ ի պայծառություն, բարգավաճում և ի փառս Հայաստանեայց Ս. եկեղեցու և օրհնյալ հայոց ազգի: Մեր Եկեղեցին դարեր շարունակ աստվածահաճո իր առաքելությունը մշտապես ի կատար է ածել իր հոգևոր սպասավորների հավատարիմ ու նվիրյալ աշխատանքով: Լուսահոգի Հայր Սուրբը պատկանում էր հոգևոր դասի այդ խմբին` իր կյանքի 50 տարիների եկեղեցանվեր գործունեությամբ մշտապես վայելելով բոլորիս սերն ու հարգանքը, իր հովվությամբ ու հոգենորոգ քարոզչությամբ, իր նախանձախնդրությամբ միշտ բարձր պահելով Հայ Եկեղեցու Սուրբ անունը` հավատարիմ մնալով իր կոչմանն ու հայ ժողովրդին: Ռումինիայի Հայոց Թեմի հոգևոր ու աշխարհիկ դասի անու-
նից մեր խորին ցավակցությունն ու վշտակցությունն ենք հայտնում Ազգիս Վեհափառ Հայրապետին, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի միաբանությանը, ռումինահայությանն ու համայն հայ ժողովրդին, լուսահոգի Հայր Սուրբի ընկերներին ու հարազատներին: Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի միաբանությունը, Ռումինահայոց Թեմն ու համայնքը և հայ ժողովուրդն ընդհանրապես կորցրեցին բազմավաստակ ու շնորհաշատ հոգևորականի ու մեծագույն մարդու: Աղոթում ենք լուսահոգի Հայր Զարեհի հոգու խաղաղության ու հանգստության համար՝ հայցելով Բարձրյալին արժանացնել նրա հոգին Երկնային Արքայության լուսեղեն օթևաններին: Հիշատակն արդարոյն օրհնությամբ եղիցի. Ամեն:
Տ. Տաթև եպիսկոպոս Հակոբյան Առաջնորդ Ռումինիայի Հայոց Թեմի 10
03-04/2017
Ի Տեր ննջեց Տ. Զարեհ ծայրագույն վարդապետ Պարոնյանը
Տ
ԿԵՆՍԱԳՐԱԿԱՆ
«Ստեփանոս Վարդապետ Լեհացի. կյանքն ու գործը» թեմայով:
«Տեղական ժողովները և իրենց տեղն ու նշանակությունը Հայ 1963 թ. սեպտեմբերին Ս. Էջ- Եկեղեցու Կանոնադրության Զարեհ ծայրագույն վարմեջ» թեմայով: դապետ Պարոնյանը (ավա- միածնում ձեռնադրվել է սար1976 թ. ստացել է Աստվազանի անունը` Հակոբ) կավագ` ձեռամբ Գերաշնորհ Տ. Հայկազուն արքեպիսկոպոս ծաբանության դոկտորի աստիծնվել է 1941 թ. հոկտեմբերի 2-ին Աբրահամյանի: ճան` պաշտպանելով ավարտաԲուխարեստում (Ռումինիա): 1965թ. հունվարին ձեռնադըր- ճառ` «Հայ Եկեղեցու ՊատարաՆախնական կրթությունը ստացել է Բուխարեստի Հայ- վել է կուսակրոն քահանա` ձե- գը Արևելյան մյուս եկեղեցիների պատարագների շարքում» կական վարժարանում (1948- ռամբ Գերաշնորհ Տ. Ասողիկ թեմայով: եպիսկոպոս Ղազարյանի: 1955 թթ.): 1965-2001 թթ. եղել է Բու1967-1970 թթ. ուսանել է Բու1955-1959 թթ. սովորել է Երեխարեստի առաջնորդանիստ վանի Մանկավարժական ուսում- խարեստի Աստվածաբանական եկեղեցու հոգևոր հովիվ: ակադեմիայում: նարանում: 1973-2001 թթ. սպասավորել 1969 թ. հուլիսին վարդապե1961թ. ընդունվել է Ս. Էջմիածտական աստիճանի համար է Ռումինիայի հայոց թեմում նի Գևորգյան հոգևոր ճեմարան, պաշտպանել է ավարտաճառ` որպես առաջնորդական փոխաորի լսարանական բաժինն ա- «Հովսեփ արքեպիսկոպոս Ար- նորդ: վարտել է 1965 թ.: ղության. կյանքն ու գործը» թեԶարեհ ծայրագույն վարդա1963-1964 թթ. սովորել է Ռուս մայով: պետը հեղինակ է բազում հոդ-
Ուղղափառ Եկեղեցու Զագորսկի հոգևոր ակադեմիայում և պաշտպանել ավարտաճառ`
1971 թ. ծայրագույն վարդա- վածների և ուսումնասիրությունպետության աստիճանի համար ների, արժանացել է տարբեր պաշտպանել է ավարտաճառ` մրցանակների:
03-04/2017
11
12
03-04/2017
03-04/2017
13
ԻՄ ԽՈՍՏՈՎԱՆԱՀԱՅՐԸ
Ա
վագ հինգշաբթի օրը կյանքեն հեռացավ Ռումանիո հայ համայնքի խորհրդանշական դեմք մը հանդիսացող Հոգեշնորհ Տ. Զարեհ ծայրագույն վարդապետ Պարոնյանը: Չեմ ճանչնար հայկական առաքելական դավանանքին հետևող ընտանիք մըն ալ, որու վրա Հայր Սուրբի աստվածատուր շնորհքը իջած եղած չըլլա: Ան մեր բոլորիս տան շեմքը անցավ, բոլորիս օջախները օրհնեց, ծնողներնիս թաղեց, մեզ բոլորիս արժանացուց մկրտության կամ պսակի սուրբ խորհուրդներուն: Ինչ կվերաբերի 14
03-04/2017
ժամանակի բոլոր որմնանկարներուն և քանդակներուն մեջ՝ սկսած Պերսեպոլսի նետաձիգներու բարձրաքանդակեն մինչև Սիքսթինյան Քապելլայի գմբեթին նկարված դեմքերը: Ան եղած է ներողամիտ՝ կանոններու հանդեպ ոչ խիստ խոստավանահայր մը: Ուներ գեղիցիկ և միաժամանակ նաև այրական ձայն մը: Իր քարոզներուն մեջ միշտ կխոսեր աղոթքի ուժի, սիրո խոսքի թափանցող զորության և հույսով ու հավատով վառած մոմի մեղմ լույսի մասին: Ան եղած է գիտուն մարդ մը և մշակույթի մեծ սիրահար: Ներկա էր մայրաքաղաքի բոլոր կարևոր երաժշտական միջոցառումներուն, իսկ ձայնասկավառակներու իր տպավորիչ հավաքածուն անկասկած պիտի հարստացնե Ռումեն օպերայի ունեցվածքը: Շատ մարդու կողմե սիրված էր ան, բայց, անտարակույս, իր նվերները այնքան շնորհալի եղած են, որ ստացածեն ավելի շատ սեր ինձ, ապա իմ քրիստոնյա կյան- նվիրած է: Ճիշդ չէ այն պնդումը, թե ոչ քիս բոլոր կարևոր՝ թե՛ ցավոտ և թե՛ ուրախ պահերը, որպես ոք անփոխարինելի է: Ես թոռ, որդի, ամուսին կամ ծնող, կվկայեմ, թե ոչ մեկը և ոչինչ արժանացան Հայր Սուրբի օրհ- պիտի կարենա մեր սիրտերուն և ռումանահայ համայնքի կյաննության և մխիթարության: Ան այցելած է Ֆոքշանի մեր քին մեջ զբաղեցնել Հոգեշնորհ տունը դեռ այն ատեն, երբ տա- Տ. Զարեհ ծայրագույն վարկավին կուսակրոն քահանայի դապետ Պարոնյանին տեղը: Ոչ աստիճան ուներ: Իր բարձրա- մեկ ուրիշ բան շնորհքով, վեհասակ կազմվածքով, սև ու նը- հանձնությամբ ու բարությամբ շաձև աչքերով, ճերմակ մոր- պիտի կարենա հավասարվիլ թով և կապույտին տվող սև անոր, թերևս միայն մեր բագանգուր մազերով՝ Զարեհ Պա- րեպաշտ հիշողությունները արոնյան օժտված էր բյուզան- նոր մասին, զոր կմաղթեմ ըլդական սրբանկարի գեղեցկու- լան հարատև: թյամբ: Ան ուներ այն վեհաշուք ՎԱՐՈՒԺԱՆ ՈՍԿԱՆՅԱՆ գեղեցկությունը, որը առկա է
Բարեկամի մը կորուստը, հոգևոր առաջնորդի կորուստը...
Հ
ոգեշնորհ Տ. Զարեհ ծայրագույն վարդապետ Պարոնյանի մահվան բոթը ցնցեց աշխարհով մեկ սփռված ռումանահայերու սրտերը՝ Նյու Յորքեն և Կալիֆորնիայեն մինչև Արժանթին և Եվրոպա: Ոչ ոք կակնկալեր նման հարված մը, որ վրա հասավ կայծակնային և կործանարար՝ թողուլով վիթխարի և անփոխարինելի բաց մը: Իր ամբողջ գործունեության ընթացքին Զարեհ վարդապետ Պարոնյան եղած է համայն ռումանահայության հոգևոր առաջնորդը: Կճանչնար բոլոր ռումանահայերը՝ անկախ անոնց բնակած մայր ցամաքեն, շատերուն մկրտած և պսակած, խոստովանեցուցած և հաղորդություն տված էր, թաղած էր ծնողներ, մեծ հայր ու մեծ մայր: Հայր Սուրբը կսերեր ազգին և եկեղեցիին նվիրված ընտանիքե մը: Հայրը՝ բանաստեղծ և մանկավարժ Զարեհ Պլպուլ Պարոնյանը եղած է շատերուս ուսուցիչը Պուքրեշի «Միսաքյան-Գեսիմյան» ազգային վարժարանեն ներս, իսկ մայրը՝ Հայկուհին մասնակցած է երկրի Բարեգործականի և Կարմիր Խաչի կոմիտեներուն: Զարեհ վարդապետի տոհմը տված է չորս քահանա, որոնք պատարագեցին Ռումանիո հայկական եկեղեցիներուն մեջ. մայրական գծով՝ մեծ հայր Ներսես ավագերեց Քերովբյանը, մորեղբայր Բաբգեն քահանա Քերովբյանը, զարմիկ Ներսես արքեպիսկոպոս Տեր-Ներսեսյանը, իսկ հայրական գծով՝ հորեղբայր Մեսրոպ քահանա Պարոնյանը: Զարեհ վարդապետը սիրված և հարգված էր բոլորի՝ թե՛ հայե-
րու և թե՛ ռումանացիներու կողմե, հանդիսանալով այն ձգողական ուժը, որ հավատացյալները կբերեր եկեղեցի: Ան ուներ առաքյալի կեցվածք, իսկ դիմագիծերը կարտահայտեին բարություն և վստահություն: Ջատագովն էր «հարգե, որ հարգվիս» ասույթին, արդարամիտ էր ու ազնիվ, անարդարությունը կզայրացներ իրեն և կաշխատեր հարթել համայնքեն ներս ծագած անհարթությունները: Զարեհ վարդապետը եղած է մեր բարեկամը և դասընկերը հայկական դպրոցեն ներս և, թեև դարձավ խաչակիր վարդապետ, աստվածաբանական գիտություններու տոքթոր և համալսարանական դասախոս՝ արժանանալով տասնյակ պարգևներու և մեդալներու, մանուկ ժամանակվա խաղընկերներուն և դասընկերներուն համար, որոնց հետ կվազվզեր եկեղեցիի բակին մեջ, մնաց և պիտի մնա նույն Ակոբիկ Պարոնյանը: Երիտասարդության տարիներուն հաճախ կտեսնվեինք,
միասին սուրճ կխմեինք, կհանդիպեինք եկեղեցի, առաջնորդարան՝ Վահե Կեմիճյանի գրասենյակը, ինչպես նաև Հ. Ճ. Սիրունիի տունը, միշտ ներկա կգտնվեր Սուրբ Հակոբի տոնին, երբ ինքը և ուսուցիչը իրենց անվանակոչության տոնը կկատարեին: Զարեհ Պարոնյան շատ կփափագեր դառնալ եպիսկոպոս և Առաջնորդ` աստիճան և պաշտոն որուն լրիվ արժանի էր: Բայց այդպես չեղավ՝ առնվազն պաշտոնապես: Սակայն իր ծխականներու աչքերուն ինքը եղած է իրենց եպիսկոպոսը և Առաջնորդը, և այդպես ալ վախճանվեցավ: Վախճանվեցավ Սուրբ օր մը՝ Ավագ Հինգշաբթի մը, այն օրը, երբ երեկոյան ժամերգությունը կկոչվի Լացումի Գիշեր. այս տարի մեր լացը մեր սիրած Հայր Սուրբին է նվիրված: Բարի ճանապարհ, Ակոբիկ, Աստված հոգիդ լուսավորե:
Էդուարդ ԺԱՄԿՈՉՅԱՆ
Պուքրեշի հայ դպրոցի սաները եկեղեցվո բակին մեջ. Հակոբ Պարոնյանը՝ վարեն վեր երկրորդ շարքին, աջեն երկրորդը
03-04/2017
15
Հոգեշնորհ Տ. Զարեհ ծայրագույն վարդապետ Պարոնյան...
... Հռոմի Պապ Հովհաննես- Պողոս Բ-ի և Ներսես արքեպիսկոպոս Տեր-Ներսեսյանին հետ (Վատիկան, 7 դեկտեմբեր 1988թ.)
16
... Ռումանիո թագավոր Միհայ Ա-ի հետ (Վերսոա, Զվիցերիա, 27 նոյեմբեր 1997թ.)
... Ռումեն Ուղղափառ Եկեղեցվո Առաջնորդ Թեոքթիսթ պատրիարքին հետ (Պուքրեշ, 2011թ.)
03-04/2017
... Ռումանիո հրեաներու Առաջնորդ ռաբբի Մոզես Ռոզենին հետ (Պուքրեշ, 1985թ.)
... Հայազգի պարիթոն Դավիթ Օհաննիսյանին հետ (Պուքրեշ, 6 հունվար 2007թ.)
... Հայազգի պարիթոն Էդուարդ Թումաճանյանին հետ (Ռումանիո Հայոց Միության մրցանակներու շնորհում, Պուքրեշ, փետրվար 2002թ.)
... Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազգեն Ա-ին հետ (Պուքրեշ, հունիս 1965թ.)
03-04/2017
17
Ա
պրիլ 19-ին, Պուքրեշի Ս. Հրեշտակապետաց առաջնորդանիստ եկեղեցիին մեջ, հընթացս Ս. Պատարագի կատարվեցավ Հայր Զարեհի վերջին օծումը, ապա հուղարկավորության արարողությունը:
18
ՅԻՇԱՏԱԿՆ ԱՐԴԱՐՈՅՆ ՕՐՀՆՈՒԹԵԱՄԲ ԵՂԻՑԻ: 03-04/2017
2017
IAN-FEB
PUBLICA ÞIE BILINGVÃ A UNIUNII ARMENILOR DIN ROMÂNIA
Raport financiar privind strângerea de donații pentru Fondul Armenia în 2016 și Raport privind participarea la a 26-a întrunire a Consiliului de administrație a Fondului Armenia și a reprezentanților filialelor naționale ale Fondului Armenia
A
Republica Armenia și Republica costul proiectului de aprox. 35 milioane USD fiind acoperit de FonArțah, după cum urmează: dul Armenia împreună cu autorităa. Inspectarea lucrărilor la autos- țile de la Erevan și Stepanakert. trada Vardenis-Martakert – 116 Km. Termenul de finalizare este septemDetalii: autostrada are o impor- brie 2017. Localitățile aflate în aprotanță strategică, economică și turis- pierea autostrăzii vor fi principaletică inestimabilă și este al III-lea le beneficiare ale proiectului; de proiect de acest fel al Fondului Ar- asemenea, turismul va fi puternic menia; autostrada a devenit a doua stimulat. A ramas de asfaltat o porțiune importantă cale de comunicație între Republica Armenia ți Republi- de aprox. 1-2 km într-o zonă unde ca Arțah și va contribui la amplifi- există ape subterane care trebuiesc * carea relațiilor de cooperare și a par- înlăturate. * * teneriatelor regionale dintre ele; pâb. Inaugurarea centrului comună acum, singurul drum de acces înÎn perioada 18-29 mai 2017 am tre Republica Armenia și Republi- nal din localitatea Kochoghot – reparticipat la întrunirea consiliului ca Arțah era autostrada Goris-Ste- giunea Martakert. de administrație a Fondului Arme- panakert, construită tot prin finanDetalii: localitatea se află la 40 nia și a reprezentanților filialelor țarea acordată de Fondul Armenia. km. de Martakert și are 537 de Construirea autostrăzii a început în locuitori care se ocupă cu creștenaționale ale Fondului Armenia. Lucrările s-au desfășurat în 2014 și include nu numai asfaltarea rea animalelor si cu legumicultura; căii de comunicație ci și refacerea în sat există o școală cu 92 de elevi două etape: a 16 poduri, sisteme de scurgere a și o maternitate, dar duce lipsa uapei și sisteme de semnalizare – nei grădinițe; ținând cont că localiI. Pe teren II. Întrunirea consiliului de administrație și a reprezentanților filialelor naționale ale Fondului Armenia, la sediul guvernului Republicii Armenia șa cum rezultă și din tabel (vezi pagina 23), filiala din România a colectat și virat Fondului Armenia în contul anului 2016 suma de 2.101 USD. Mulțumesc pe această cale tuturor participanților la colectă. De asemenea, îi mulțumesc pentru sprijinul primit în timpul perioadei de colectare Preasfinției Sale Episcop Datev Hagopian.
I. Pe teren s-au inaugurat și sau inspectat o serie de obiective din
03-04/2017
19
tatea nu avea sediu pentru primărie iar sala de festivități necesita reparații capitale Fondul Armenia – filiala Franța – a decis construirea unei clădiri multifuncționale care cuprinde: sediul primariei, sala de festivități, biblioteca, camera cu calculatoare conectate la internet, dispensar medical; cladirea este mobilată în întregime și este dotată cu sisteme de ventilație și de încălzire; construirea centrului comunal rezolvă o serie de probleme din punct de vedere social-economic cum ar fi îmbunătățirea serviciilor comunale, dezvoltarea activităților social-culturale cu efect asupra populației să-și continue viața pe aceste meleaguri.
c. Inaugurarea centrului comunal din localitatea Qyuratagh – regiunea Hadrout. Detalii: localitatea numără 338 de persoane care se ocupă cu creșterea animalelor și legumicultura; satul are o școală nouă unde învață 52 de elevi dar are nevoie de grădiniță, instalație de alimentare cu gaze și reabilitarea instalației de alimentare cu apă și de canalizare; dispensarul medical și sediul primăriei erau în niște clădiri aproape de stadiu de ruină astfel încât Fondul Armenia filiala Franța a decis construirea unui centru comunal în localitate; clădirea multifuncțională P+1 cuprinde sediul primăriei, sala de festivități, biblioteca, sala de calculatoare conectate la internet, dispensar medical; clădirea este mo-
20
03-04/2017
Detalii: renovarea Liceului nr. 9 a început în 2015 și se realizează de filiala S.U.A. Coasta de vest a d. Inaugurarea centrului comu- Fondului Armenia cu o importantă nal din localitatea Sargsashen – donație din partea binefăcătorilor regiunea Martuni. Dl. și D-na Gerald Turpanjian Detalii: în sat locuiesc 300 de per- precum și cu cofinanțare din parsoane care se ocupa cu agricultura; tea autorităților de la Stepanakert; culturile sunt irigate întrucât în apro- Liceul nr. 9 este o instituție multipiere se află râul Shrshran; satul a funcțională, având și clase speciaavut de suferit în timpul razboiului le pentru elevii cu deficiențe audide eliberare din anii 1992-1994, la tive; anul acesta sunt înscriși la liceu 385 de elevi și 52 de preșcolari; lucrările se referă la armarea pereților exteriori cu beton în vederea aducerii parametrilor de protecție seismică în standarde, refacerea compartimentării clădirilor și înlocuirea acoperișului la blocul nr. 2 bilată și deține sisteme de încălzire și de aer condiționat.
lupte participând aproape 60 de locuitori; o parte dintre ei și-au găsit odihna într-un modest mausoleu unde am depus flori; Fondul Armenia a mai construit în 2013 instalația de alimentare cu apă potabilă a satului astfel că în prezent toți locuitorii au apă potabilă acasă; centrul comunal finalizat în 2017 de Fondul Armenia – filiala Franta – cuprinde sediul primăriei, sala de festivități, biblioteca, sala de calculatoare conectate la internet, dispensar medical.
e. Vizitarea șantierului Liceului nr. 9 din Stepanakert.
f. Vizitarea șantierului Spitalului de Oncologie din Stepanakert. Detalii: spitalul este construit de filiala franceza a Fondului Armenia/donator Richard Ohanessian cu cofinanțare din partea autorităților de la Stepanakert; se prevede ca spitalul să ofere servicii medicale de calitate privind diagnosticarea, operarea și tratamentul bolilor oncologice; clădirea este formată din subsol și 3 nivele având o suprafață de 2.520 mp; un pasaj subteran leagă subsolul spitalului de Centrul Medical Republican; spitalul cuprinde laboratoare generale și laboratoare clinice patomorfologice, secție cu aparatură Roentgen, cabinete pentru tomografie, sală de conferințe, secția de terapie intensivă, secția de operații, arhiva me-
dicală, vestiare pentru personalul medical; spitalul este dimensionat pentru 35 de pacienți; de asemenea, spitalul conține și 3 secții de câte 16 paturi destinate urgențelor în perioade de război; utilajele pentru spital sunt în curs de livrare. g. Vizitarea unei locuințe individuale predate unei familii cu mulți copii din localitatea Qrasny. Detalii: în 2016 s-a continuat în paralel cu celelalte proiecte construirea de locuințe individuale pentru familiile cu 5 sau mai mulți copii; fondurile provin de la teledon; din
portanță istorică pentru toți armenii la o viață normală, printre care mentionez: – asfaltarea de străzi; – biblioteca orășenească; – instalația de alimentare cu apă potabilă; – repararea acoperișului de la o serie de clădiri; – reconstruirea celei mai mari școli din localitate; – reconstruirea Centrului educațional.
Centrul cultural a fost construit în anii ‘60; este o clădire P+3 , cu acoperișul refăcut în 2005 cu fonduri guvernamentale; are o sală de festivități cu 450 de locuri care în 2007 și 2008 a găzduit festivalul internațional de film „Caisa de Aur”; reconstrucția s-a desfășurat pe parcursul ultimilor ani cu fonduri de la Fondul Armenia – filiala Toronto, Canada – și cu cofinanțare de la guvern; în cadrul Centrului cultural s-au organizat cercuri de pictură, de muzică și balet, de actorie și funcționează un teatru de păpuși.
totalul de 33 de locuințe individuale planificate în 13 s-au mutat deja familiile calificate, 4 sunt construite și mobilate dar înca nelocuite, 14 sunt în curs de construcție și 2 în curs de adjudecare a licitației pentru desemnarea antreprenorului; locuințele se construiesc în diferite regiuni ale Republicii Arțah. Localitatea are 243 de persoane, ocupatia de bază fiind creștei. Vizitarea scolii de muzica Ceairea animalelor și agricultura. kovski din Erevan.
h. Inaugurarea Centrului cultural din Șuși – regiunea Șuși. Detalii: în Șuși locuiesc 5.400 de persoane; este localitatea care a avut cel mai mult de suferit în timpul razboiului de eliberare din anii 1992-1994; de aceea, Fondul Armenia a finantat numeroase proiecte pentru revenirea localității de o im-
Detalii: școala care a fost construită în 1940 este complet renovată cu sprijinul – filialei S.U.A., Coasta de est –; renovarea include și refacerea structurii de rezistență a clădirii precum și o nouă distribuție a spațiilor din clădire; de asemenea este complet renovată sala de audiții care are o scena nouă și echipamente moderne necesare unei asemenea săli; s-au construit un lift nou și rampe de acces pentru persoanele cu dizabilități locomotorii; noua distribuție a spațiilor din clădire a permis constituirea unor săli de repetiții pentru orchestra simfonică a școlii, pentru cvartetul de coarde, pentru fanfară și pentru formația de jazz; s-a refăcut sala de sport; datorită renovării, școala care are o tradiție de aproape 80 de ani, timp în care a format mulți artiști celebri ai muzicii armene, a devenit o unitate de învățământ model, în prezent având 610 elevi; statistica arată că aproximativ 80% dintre absolvenții școlii devin studenți ai Conservatorului din Erevan; sculptura de la intrarea în clădire ca și sculpturile și vitraliu din interior conferă clădirii o imagine artistică deosebită. De asemenea, s-a înființat un laborator audio-vizual dotat cu aparatură de ultimă generație inclusiv o colecție de CD-uri și DVD-uri, proiectul fiind finanțat de Fondul Armenia – filiala Elveția; tot în cadrul proiectului menționat anterior școala a primit instrumente de coarde și de suflat; de asemenea, cu contribuția Fondului Armenia – filiala Australia – școala a fost remobilată. j. Vizitarea fabricii de prelucrare de hrișcă din localitatea Bavra – regiunea Șirak. Detalii: localitatea numără 570 de persoane, ocupația de bază a locuitorilor fiind creșterea animale03-04/2017
21
lor și horticultura; din cauza condițiilor climaterice severe nu s-au dezvoltat și alte activități agricole; proiectul de construire al fabricii este finanțat de Fondul Armenia –
filiala Argentina – cu sprijinul familiilor Devecyan, Ekserciyan și Kirkor Simsiroglu; hrișca se cultivă în cadrul unui program de asociere cu „European Neighbourhood Programme for Agricultural and Rural Development” (ENPARD); scopul programului este producerea pe plan local a hrișcăi, regiunea Șirak alocând o suprafață de 240 de hectare în acest sens; hrișca este o cereală răspândită și apreciată în fostul spațiu sovietic; fabrica de procesare va crea noi locuri de muncă pentru locuitorii din Bavra.
1. Cuvânt de deschidere a luDetalii: proiectul a fost finanțat de Fondul Armenia – filiala Elve- crărilor – președintele consiliului ția – și cuprinde echipamentul me- de administrație al Fondului Ardical necesar plus mobilier; echi- menia; 2. Prezentarea Raportului direcpamentul medical este compus din torului executiv al Fondului Armenia – dl.Ara Vartanian; 3. Prezentarea Raportului comisiei de cenzori și a raportului firmei de audit financiar Grant Thornton; 4. Discutarea temei sub care se va desfășura Teletonul în 2017. 5. Ddiscuții referitoare la problemele de pe ordinea de zi. dispozitiv sonograf, analizor biochimic, dispozitiv de măsurare hemoglobină, analizor automat al urinei și accesorii incluzând dispozitivul cu ultrasunete care a fost achiziționat cu finanțare din partea familiilor Devecyan, Ekserciyan and Kirkor Simsiroglu din Argentina; Casa Copiilor găzduiește aproape 130 de copii cu dizabilități mentale și fizice cu varsta până la 6 ani.
II. Întrunirea consiliului de administrație și a reprezentanților filialelor naționale ale Fondului Ark. Inaugurarea Laboratorului menia, la sediul guvernului Repubiochimic de la Casa Copiilor – blicii Armenia. Ordinea de zi: Gyumri.
22
9-10/2016
Ordinea de zi a fost acoperită în întregime adoptându-se următoarele hotărâri: 1. Au fost prezentate și aprobate rapoartele directorului executiv, ale comisiei de cenzori și ale firmei de audit; 2. S-a stabilit că tema Teletonului 2017 să fie dedicată forării de adâncime și construirii de noi sisteme de irigație precum și utilizării energiei solare.
Garabet HACIATURIAN, Reprezentantul Fondului Armenia în România
9-10/2016
23
Pe 29 martie 1900 s-a născut pictorul HRANDT AVAKIAN
H
RANDT AVAKIAN s-a născut pe 29 martie 1900, la Alep, (Imperiul Otoman, azi Siria) și a decedat în 1990 la București. A fost un pictor armean și colecționar de artă din România. La începutul Primului Război Mondial, familia Avakian (mama, trei fete și doi băieți), ca multe alte familii care au scăpat de pogromul din 1915, a părăsit țara de baștină și s-a refugiat în România, stabilindu-se pentru început în Dobrogea, la Balcic. Aici, văzându-i vrednicia și entuziasmul, Jean Alexandru Steriadi i-a propus lui Avakian să vină la București, oferindu-i adăpost la Muzeul Kalinderu, al cărui director era, și l-a angajat ca paznic al muzeului. Hrandt Avakian a avut la bază studii libere de pictură executate pe lângă maeștrii ai artei plastice românești precum Jean Alexandru Steriadi și Alexandru Satmari. Hrandt Avakian a expus în multe expoziții de pictură din București (1928,1943, 1957, 1963, 1967 și 1975) și din Erevan (Armenia) (1960 și 1962)
24
De asemenea, a participat și la „Salonul de Desen și Gravură“ de la București, din 1930, precum și la „Salonul Oficial“ din 1934. Tot în 1934, Hrandt Avakian și Ștefan Constantinescu deschid la București o expoziție cu picturi înfățișând Balcicul. Lucrările sale se găsesc expuse în muzee din România, ca „Muzeul Zambaccian“ din București, „Muzeul Național de Artă“ din Cluj și „Muzeul de Artă“ din Con-
Colecția Beatrice și Hrandt Avakian
03-04/2017
stanța, dar și în colecții din străinătate (Franța, Bulgaria, Germania, Liban, Rusia și SUA). După Al Doilea Război Mondial, Hrandt și sora sa Beatrice au început să colecționeze sistematic obiecte de artă, pe care le-au donat statului român în 1971. Începand cu 1974, această colecție a devenit accesibilă publicului, în clădirea din Str. Arhitect Ion Mincu nr. 19. Colecția fraților Beatrice și Hrandt Avakian, alcătuită din obiecte de artă orientală, picturi pe mătase și figurine din fildeș provenite din Japonia, statuete din India, Tibet, țările arabe, piese de orfevrerie lucrate de meșteri din Sibiu, din Anglia sau Franța, dar și o serie de tablouri ale unor artiști ca Grigorescu, Pallady, Steriadi sau Petrașcu, au rămas în această locație până în 1978, când au fost transferată la Muzeul Colecțiilor de Artă. https://ro.wikipedia.org
manga-badanegan
Արագիլները
Ա
նանկ բարոյական յատկություններ կը վերագրուին արագիլներուն, ինչպես ժուժկալություն, հաւատարմութիւն, որդեսիրութիւն ու ծնողասիրութիւն, որ այդ թռչունները միշտ յարգուած են հին ու նոր բոլոր ժողովուրդներուն մէջ։ Եթէ հաւատանք այս թռչունին բարքերը ուսումնասիրող մեզ ծանօթ պատմիչներուն, արագիլը կարծուածէն շատ աւելի երկար ժամանակ կը սնուցանէ իր ձագերը և շատ աւելի սրտառուչ խնամքներ կը տանի անոնց։ Երբ կը տեսնէ որ անոնք բոյնէն դուրս կը թռչտին և օդին մէջ թեւածելու փորձեր
կ’ընեն, կը հետեւի անոնց, կը քաջալերէ և իր թռիչներուն վրայ կը կրէ զանոնք.եթէ նշմարէ թէ վտանգ մը կ’սպառնայ անոնց, քովը կը կոչէ զանոնք. եթէ անոնց վրայ յարձակող մը ըլլայ, կը պաշտպանէ զանոնք և տեսնուած են արագիլներ որոնք նախընտրած են սպաննուիլ իրենց ձագերուն հետ, քան ձգել որ անոնք մեռնին լքուած։ Տեսնուած են արագիլներ որոնք սիրոյ և նոյնիսկ երախտագիտութեան նշաններ ցոյց տուած են զիրենք հիւրընկալող վայրերուն և ասպնջականներուն համար.կը հաւաստեն, թէ արագիլները կը կափկափեն երբ կ’անցնին դուռներուն
առջեւէն՝ իբր թէ ուզէին իմացնել բնակիչներուն իրենց մեկնումը կամ վերադարձը։ Յաճախ տեսնուած են երիտասարդ և ուժեղ արագիլներ, որոնք ուրիշներուն բերած են իրենց ձեռք անցուցած սնունդը։ Հիները այնպէս կը կարծէին թէ ասիկա օրինակ մըն էր բնութեան կողմէ մեզի տրուածև թէ աստուածները անասուններուն մէջ դրած էին այս բարեպաշտ զգացումները՝ իբր դաս ծառայելու համար մարդոց, որոնք յաճախ զուրկ են այդ զգացումներէն։
ՊԻՒՖՕՆ
03-04/2017
25
Հայերեն լեզվի դասաժամ
հետաքրքիր, գեղեցիկ անակընկալներով լի հայերեն լեզվի դասաժամ մը վարելու համայնքի երեխաներու և երիտասարդներու համար։ Միևնույնատեն «Պատմություններու պարկ» Փառատոնի շրջանակեն ներս, ըլլալով 4-րդ թողարկումը Գլուժին մեջ, Գայանեն ազգային փոքրամասնություններու կողքին պիտի ներկայացնե հայ լեզվով պատմություն մը։ Այլ խոսքով Գլուժ, նաև երկրի այլ վայրեր ՀՄ Գլուժի մասնաճյու- (Ռումանիա) ժամանած էր քահաճախ կուգան կամավորներ։ ղի կեդրոնատեղին տե- ղաքի տարբեր դպրոցներու մեջ ղի ունեցավ մասնավոր նկարչության ու գծագրության Կհուսանք, որ ապագային Գահայերեն լեզվի դասաժամ։ Ե- դասեր վարելու և գտնվելով Գլու- յանեն կրկին կվերադառնա հայ րիտասարդ կամավոր, հայու- ժի հայ համայնքի շրջանակեն համայնքին գիրկը։ Շնորհակահի Գայանե Բաղդասարյան Գլուժ ներս, ան ժամանակ գտավ շատ լություն Գայանե։
Ռ
Հայերու աննախադեպ ներկայությունը «Պատմություններու պարկ»
Փ
առատոնի 4-րդ թողարկմանը «Պատմություններու պարկ» Փառատոնի առաջին օրը տեղի ունեցավ հայկական պատմվածքի մը աննախադեպ ներկայացումը երեք լեզուներով-հայերեն, ռումաներեն, հունգարերեն՝ մեկնաբանությամբ ՌՀՄ Գլուժի մասնաճյուղի քարտուղար Աննա Սթեյպի և Հայաստանեն կամավոր Գայանե Բաղդասարյանի։ «Պատմություններու պարկ» Փառատոնի 4-րդ թողարկումը կազմակերպված է Firul Ariadnei Ընկերակցության, Բազմամըշակութային Approach Ընկերակցության և Ռումանիո Ծնողներ Հիմնարկության կողմե՝ համագործակցաբար Թրանսիլվանիո Ազգագրական Թանգարանի, Գլուժ-Նափոքայի Քաղաքա26
03-04/2017
պետարանի, Գլուժի Դպրոցական Տեսչության և Օքթավիան Կոկա Մարզային Գրադարանի, որու նպատակը և ցանկությունն է ըլլալ բազմամշակութային և գեղարվեստական իրադարձություն մը, որ հեքիաթի հովանոցի մը տակ պիտի ժողվե տարբեր մշակութային և գեղարվեստական խմբավորումներ, դերասաններ և գրավաճառներ։ Երեխաները հրավիրված են
ունկնդրելու և հեքիաթներ պատմելու, նկարելու արվեստանոցի շրջանակեն ներս, մասնակցելու պատմություններ գրելու և ավանդական հեքիաթներու հերոսներ նկարելու մրցության, ստեղծագործական աշխատանոցներու մեջ դիտելու մուլտիպլիկացիոն ժապավեններ, տիկնիկային թատրոններու ներկայացումներ, գրքի շնորհանդեսներ և այլն։
«Ճորճե Պարիցիու» Ազգային դպրոցի աշակերտներու այցելությունը ՌՀՄ Գլուժի մասնաճյուղի կեդրոնատեղին
Ք
իչ հայեր մնացած են Գլուժի մարզին մեջ ինչպես Արմենոպոլիսը (ճանչցված Կեռլա անվան տակ) և Գլուժ-Նափոքա քաղաքը, սակայն մեզ ապացուցեցին, որ թեև հայերը մեծ թիվ չեն կազմեր ունին արտակարգ մեծ արժեք։ Կեդրոնի Քուզա Վոտը փողոցին վրա գտնվող «Ճորճե Պարիցիու» Ազգային դպրոցի աշակերտներս շնորհիվ մեր ուսուցիչ Վլատիմիր-Ալեքսանտրու Պոկոսավլիեվիչի, շատ նոր բաներ գիտցանք հայերու մասին,անոնց հաստատվիլը Թրանսիլվանիո մեջ, Արմենոպոլիսի հիմնադրումը, բայց և անոնց մշակույթի մասին։ Գլուժի մասնաճյուղի քարտուղար տիկին Անա Սթեյպի միջնորդությամբ տեսանք հայերու մշակույթին մաս կազմող որոշ առարկաներ՝ ինչպես հայկական ազգային զգեստներ, որ կան մասնաճյուղի կեդրոնատեղին, մինչև գորգեր և հայկական դրոշակը։ Հակառակ որ այս այցելություն մըն էր միայն Ռումանիո Հայոց Միության Գլուժի մասնաճյուղը, մենք հիմա հազիվ կսպասենք շատ շուտով այցելել Արմենոպոլիս ծանոթ և Կեռլա անունով, ուր ցավոք միայն 80 ծագումով հայեր կան։ Մեզ՝ աշակերտներես շատերու համար, անակնկալ մըն էր այս համայնքին խոհանոցըճանչնալը։ Թերթելով ճաշատեսակներու գիրքը հայտնագործեցի ամենատարբեր հետաքրքիր, տարօրինակ ճաշերու տեսականի։ Մեզմե շատերուն գրավեց վար-
դով տոլմաները, գառնուկի հայերու մշակույթի և այս ժոմիսը սերկևիլով և մանավանդ ղովուրդի զբաղմունքի մասին։ սմբուկի անուշը։ Այցելությունը ՌՀՄ Գլուժի մասնաճյուղ շատ հաճելի էր աշակերտներուս համար և գնահատվեցավ մեր կողմե ինչ որ տեսանք և սորվեՍոնյա Լուժերտեան ցանք և միևնույնատեն կարևոր Գլուժի Ճորճե Պարիցիու Ազտեղեկություններ քաղեցինք գային դպրոցի աշակերտուհի
03-04/2017
27
Հոլլոշի Սիմոնին նվիրված ձեռնարկներ Սիկեթին մեջ
Ս
իկեթցի նկարիչ Հոլլոշի Սիմոնի ծննդյան 160 ամյակի առիթով կարգ մը ընդարձակ ձեռնարկներ տեղի ունեցան Սիկեթու Մարմացիեին մեջ։ ՌՀՄ Պայա Մարեի մասնաճյուղը Մարամուրեշի Թանգարանի և Գլուժ Նափոքայի Պապեշ Պոլյայ Հայագիտական Ինսթիտուտին հետ համատեղ, մարտ 25-ին կազմակերպեցին կարգ մը ձեռնարկներ այս առիթով, որուն իրենց մասնակցությունը բերին մշակույթի հետ կապված մարդիկ, Մարամուրեշի հայտնի անձնավորություններ և շատ ուրիշներ։ Օրվա ոգեկոչման նվիրված ձեռնարկը ծայր առավ Հոլլոշի Սիմոն արվեստագետի մասին տեղի ունեցած սեմինարով, որու սատարողը և գլխավորողը Հայագիտական Ինսթիտուտի տնօրեն Լուչիան Նասթասը Կովաչն էր։ Սեմինարին խոսք առավ ՌՀՄ նախագահ Վարուժան Ոսկանյան,Ռումանիո մեջ Հայաստանի դեսպան Համլետ Գասպարյան, նաև Սիկեթու Մարմացիեի քաղաքապետ Հորիա Սկուպլի։ 28
03-04/2017
Ձեռնարկները շարունակվեցան Ռումանիո հայ եկեղեցիներու մասին ցուցահանդեսի մը բացումով, ՌՀՄ Պայա Մարեի մասնաճյուղի «Հոլլոշի Սիմոն» նկարչական գործերու շարքի ցուցադրումով և Վարուժան Ոսկանյանի «Պատերազմի երեխաներ» գիրքին շնորհանդեսով։ Ձեռնարկին ներկաները այցելություն մը ըրին Իոան Միհալի Տունը, ուր Մարամուրեշի Թանգարանի տնօրեն Կեորկե Թոնտիքը անոնց ներկայացուց տեղանքը և խոսեցավ արվեստագետի «Hustului բերդը» ստեղծագործության մասին, որը և հիացուց այցելուները։ «Ընտրեցի Սիկեթու Մարմացիեի, քանի որ հոս ծնած է Հոլլոշի Սիմոնը և հոս ալ մահացած և թաղված Է։ Սիկեթը բազմամըշակութային քաղաք է, ուր բոլոր ազգերը իրենց տեղը գտած են և լավ կզգան։ Հոլլոշի ընտանեկան տունի հիշարժան սալիկի բացումը ըրինք, որպեսզի ան մնա ժամանակի հիշողության մեջ։ Հաջորդ տարի կլրանա Հոլլոշի մահվան 100 տարին,հուսանք որ այլ ազգային փոքրասանություններու, այլ մասնաճյուղերու հետ համագործակցելով պիտի կրնանք ավելի մեծ մասշտաբի ձեռնարկ իրականացնել»- հայտարարեց ՌՀՄ Պայա Մարեի մասնաճյուղի նախագահ Սորին Կըտըլյան։ Ան քանի մը ճշգրտումներ ըրավ կապված Հոլլոշի Սիմոն իբրև մանկավարժի և որ ան եղած է ոչ միայն արվեստագետ, այլև Պըյմըրենյան դպրոցի հիմնադիրը՝ ըլլալով Եվրոպայի այս շրջանի միակ դպրոցը, ավելցնելով նաև սիկեթցի նկարիչ Հոլլոշի Սիմոնի ընտանիքի մասին տվյալներ։
Ան իր դրոշմը ձգած է շատ մը արվեստագետներու վրա, որ կազմավորված են Պըյըմարենյան Դպրոցին մեջ, որու հիմնադիրը եղած է Հոլլոշի Սիմոն։ Օրինակի համար Պըյմըրենյան Արվեստի Դպրոցի արվեստագետներեն մեկը նկարած է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներու 5 տոլարնոց թղթադրամ։ Հոլլոշի ընտանիքը Սիկեթի կարևոր ընտանիքներեն էր։ Ինչը շատ կարևոր է և նորություն մըն է, թե Մյունխենի Արվեստի Ակադեմիո մեջ Հոլլոշի Սիմոնի կրթաթոշակը ամբողջապես վճարված էր Թիսա Օթյակի կողմե՝ մասոնական օթյակ մը Սիկեթու Մարմացիեի մեջ, որ շատ կարևոր համարած էր օգնելու երիտասարդի մը հասնելու հոն»-շարունակեց պատմել ՌՀՄ Պայա Մարեի մասնաճյուղի նախագահ Սորին Կըտըլյան։ Նույն շաբաթ օրը կաթոլիկ գերեզմանատան մեջ Հոլլոշի Սիմոնի գերեզմանին ծաղկեպսակներ և ծաղկեփնջեր զետեղվեցան։
http։/maramedia.ro
Արվեստագետ Օվիտիու Փանիկյանցի ցուցահանդեսի բացումը Ալպա Յուլիայի Պատկերասրահին մեջ
«Օվիտիու Փանիկյանցի գործերը հետադարձ անցյալի արտացոլումներ են, սակայն պասսիվ հիշողություններու բնույթ չեն կրեր։ Անոնք կսկսին իմաստավորվիլ պատկերներու վերածվելով, քանի որ պատկերը կընկալվի իբրև փրկության նոր սկիզբ մը։ Եվ այս նոր սկիզբի նշանի տակ ալ առկա է գաղափարը, արտահայտման լեզուն, որ առաջին հերթին կհանգի գրեթե կոպտության հասնող անկեղծության։ Այս նույն լեզուն կկրե զավեշտական դրոշմ մը, որու ւրբաթ, մարտ 31-ին Ալ- տակ քողարկված է ինքնահեգպա Յուլիայի պատկե- նանքի ճանապարհով մինչև ցիրասրահին մեջ տեղի նիկության հասնող, բարեբախունեցավ արվեստագետ Օվի- տաբար ամաչկոտութենեն ձերտիու Փանիկյանցի ցուցահանդեսի բացումը։ Օվիտիու Փանիկյանցը Պասարապիայի հայ ընտանիքի մը սերունդեն է, արմատներով կհասնի մինչև առասպելական Մանուկ Պեյին։ ԱվարտածէԱրվեստիԱկադեմիայի Կերպարվեստի ֆաքուլթետի գծանըկարչության բաժինը 1997թ.-ին (դասախոսները՝ Միրչա Տումիթրեսկու և Տան Իոն Էրչեանու)։ 1994թ.-ին օգտված է «TEMPUS» (BATH, U.K.) կրթաթոշակեն, մասնագիտացած է համակարգիչի, տեսահոլովակի, լուսանկարչության և սերիկրաֆիայի մեջ։ Ցուցահանդեսին իրենց մասնակցությունը բերին Ալպա Յուլիայի փոխքաղաքապետ Գաբրիել Փլեշա, Միջազգային Արվեստի Հիմնարկության նախագահ Շթեֆան Պալոկ, Ալպա Յուլիայի Կերպարվեստագետներու Միության ներկայացուցիչներ և մեծաթիվ հանրություն մը։ Ահավասիկ պատկերասրահի վարիչ Անա Փանտեայի արտասանած խոսքը ցուցահանդեսի բացմանը։
բազատվող փխրուն ու ճշմարիտ բնավորություն մը։ Օվիտիու Փանիկյանցի գործերը դիտողին կստիպեն մշտապես հայտնաբերել նոր բան մը»։
Ո
03-04/2017
29
ՌՈՒՄԻՆԻԱՅԻ ՀԱՅՈՑ ԹԵՄԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴ ԳԵՐՇ. Տ. ՏԱԹԵՎ ԵՊՍ. ՀԱԿՈԲՅԱՆԻ ՊԱՏԳԱՄԸ Ս. ՀԱՐՈՒԹՅԱՆ ՏՈՆԻ ԱՌԻԹՈՎ 2017 Թ. Յանուն Հօր և Որդւոյ և Հոգւոյն Սրբոյ.ամէն
Մահուամբ զմահ կոխեաց եւ յարութեամբն Իւրով մեզ զկեանս պարգեւեաց (Շարական)
Սիրելի բարեպաշտ քույրեր և եղբայրներ ի Քրիստոս,
Այսօր համայն աշխարհի բոլոր հայ եկեղեցիների սրբազան խորաններից մեզ է տրվում մեր Տիրոջ և Փրկչի՝ Հիսուս Քրիստոսի հրաշափառ Սուրբ Հարության հոգենորոգ ավետիսը: Բերկրանք և ցնծություն են ապրում մեր հոգիներն ու սրտերը՝ միախառնվելով առաքյալների ուրախությանը, որոնք առաջին վկաները եղան Քրիստոսի հարության: Եվ ինչպես առաքյալները, լսելով Տիրոջ հարության հրաշափառ ավետիսը, նորոգվեցին, լցվեցին հարուցյալ կյանքի ու փրկության հույսով, զորացան հավատքով, այդպես էլ այսօր մեծ ցնծություն է մարդկային մեղավոր բնության համար: Քրիստոսի հարությամբ տեղի ունեցավ այդքան սպասված բաղձալի հաշտեցումը Արարչի և արարածի միջև: Քրիստոս Իր խաչելությամբ ու հարությամբ խորտակեց մահը, քավեց մարդկային մեղքերը, հաշտեցրեց աշխարհը Աստծո հետ և հնարավորություն տվեց մարդուն վերագտնելու դեպի կորուսյալ դրախտ տանող ճանապարհը: Այսօր մենք գոհություն և փառաբանություն ենք մատուցում Տիրոջը մեզ պարգևած փրկու-
30
03-04/2017
թյան շնորհի համար՝ հայցելով Նրա հարության կենդանարար զորությունը մեր կյանքից ներս: Այսօր էլ մենք կարիք ունենք նորոգվելու, վերափոխվելու, համայն աշխարհը կարիք ունի կյանքի նորոգության, քանզի խախտված է ներդաշնակությունը Արարչի և արարածի, մարդու և բնության, բուսական ու կենդանական աշխարհների միջև: Ամենուր պատերազմներ ու մարդկային կյանքի արժեզրկում, կորուստ, չկա խաղաղություն, արդարամտություն: Մարդկությունը քայլում է խավարի ճանապարհով և այս ընթացքի մեջ հրաշափառ հարության ավետիսը մեզ լցնում է լավատեսությամբ, նոր կյանք սկսելու հնարավորությամբ ու հույսով: Քրիստոսի պարգևած փրկության շնորհներն ընդունելով, հոգով վերածնվելով մենք պետք է գտնենք կամքն ու զորությունը կյանքը վերափոխելու, նոր էջ բանալու, լույսի ճանապարհով ընթանալու, արդի աշխարհի խնդիրներն ու հրամայականները հաղթահարելու համար: Սիրելի բարեպաշտ ժողովուրդ, Քրիստոսի հարության տոնն այսօր հրավեր և կոչ է մեզ արթնանալու թմբիրից, անդրադառնալու, թե մեր հոգում որքա՞ն
տեղ ունի մեր Փրկիչը, որքա՞ն է մեր կյանքը լույս առնում Նրա հարուցյալ ներկայությունից, որքա՞ն է վերափոխվում մեր իրականությունը Նրա խոսքով ու պատգամներով և արդյո՞ք Նրա ճշմարտությունը տեղ ունի մեր կյանքից ներս: Այս հարցադրումները հարկ է, որ մշտապես հնչեցնենք մեզ համար: Զորացնենք մեր հավատքը և հոգևոր իմացությունը, մեր հոգին ամրացնենք աղոթքով, մեր հայրերի հոգենորոգ խոսքերով, Տիրոջ Ավետարանի, Սուրբ Գրքի ընթերցանությամբ, որպեսզի առաքյալի խոսքի համաձայն` նորոգվի մեր ներքին մարդը օրըստօրէ (Բ Կոր. Դ 16): Նոր մարդիկ լինենք՝ նոր երկիր ու նոր կյանք կառուցելու համար: Ինչպես առաքյալները Տիրոջ հարության ավետիսով փոխակերպված ու զորացած` աշխարհը վերափոխեցին, մենք էլ մշտապես աճելով ու զորանալով հավատքի մեջ, պիտի վերափոխենք մեր իրականությունը՝ հաղթահարենք կյանքի դժվարությունները և դիմագրավենք ժամանակի մարտահրավերներին: Սիրելիներ, առաջնորդական մեր սերն ու օրհնությունն ենք բերում ձեզ և աղոթք բարձրացնում, որ հարուցյալ մեր Փրկչի
խաղաղությունն ու ողորմությունը և փրկարար շնորհները սփռվեն աշխարհի ու մարդկանց հոգիների վրա և պարգեվեն զորություն` կառուցելու անխըռով, առավել ապահով ու խաղաղ կյանք՝ Տիրոջ ներկայության ու շնորհների մեջ: Հայցում ենք, որ Տերն Իր օրհնության ներքո անվրդով ու ապահով, պայծառ ու անսասան պահպանի Հայսատան ու Արցախ աշխարհները, Առաքելական մեր Սուրբ
Եկեղեցին, աշխարհասփյուռ հայությանը, Ռումինիայի Հայոց Թեմն ու ռումինահայ համայնքը՝ պարգևելով շենացում, բարգավաճում և նորանոր ձեռքբերումներ: Փրկչի Հարության ավետիսն այսօր հրավեր է բոլորիս մեր կյանքի դժվարությունների առջև չընկրկելու, այլ աներեր կամքով ջանքեր գործադրելու լուսավոր գալիքի համար: Մեր առջև ծառացած խնդիրներն ու մարտահրավերները կարող
ենք վճռել կյանքը վերափոխելու անվարան ձգտումով, քրիստոնեական մեր արժեքներին հավատարմությամբ, ազնիվ, բարի ընթացքով, մեր հանձնառություններով, հայրենանվեր, ազգաշահ գործերով: Թող հարուցյալ Տիրոջ սերը և խաղաղությունը լինեն մեզ հետ` այսօր և միշտ և հավիտյանս. ամեն:
Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց Օրհնեալ է Յարութիւնն Քրիստոսի
03-04/2017
31