NTGent magazine mei - augustus 2017

DE TELEURSTELLING VOORBIJ

#12

© Jules August

2

DE TELEURSTELLING VOORBIJ Theater maken is een gezamenlijke denkoefening maken. Waar komen we vandaan? Waar staan we nu? Hoe ziet de wereld van morgen eruit?

Maar zo collectief als theater ook is, het resultaat – de voorstelling – staat of valt met het inzicht van één individu. Dan heb ik het niet over de regisseur, in zijn rol van gangmaker en artistieke eindverantwoordelijke, maar over de bron: de auteur.

Hoe diepgaander het inzicht van de schrijver, des te sterker kan de voorstelling inwerken. Het is een gedachte waarmee we de voorbije weken dagelijks worden geconfronteerd, sinds we aan de repetities begonnen zijn van Platform en Onderworpen van Michel Houellebecq.

Het oeuvre van deze briljante Franse schrijver is niet nieuw voor mij: de eerste enscenering van Platform bij NTGent dateert van 2005 en eerder al hadden we ook Elementaire deeltjes bewerkt. En toch sta ik telkens opnieuw versteld van het duizelingwekkende, zeg maar gerust visionaire inzicht van deze auteur. De wijze waarop Houellebecq de thema’s en spanningsvelden in Europa haarfijn aanvoelt en met elkaar verbindt, is ongezien. Daarom biedt de lectuur van Aan de rand van de wereld (2015), een reeks beschouwingen van zijn vaste Nederlandse vertaler Martin de Haan, ook zoveel meerwaarde. De Haan begeeft zich als virtuele gids op vertrouwd terrein,

sinds zijn vertaling van De wereld als markt en strijd, Houellebecqs debuutroman uit 1994. Hij heeft ook alle essays van het Franse genie naar het Nederlands omgezet, en kan dus als geen ander wijzen op de inhoudelijke verbanden in het literair denken van de auteur, die van opleiding trouwens een landbouwingenieur is.

'Het leven is pijnlijk en teleurstellend.' Zo luidt de eerste zin van een essay uit 1991 dat Houellebecq schreef over de Amerikaanse fantasy-auteur H.P. Lovecraft. Zoals in al zijn latere essays, merkt de Haan op, handelt deze beschouwing evenzeer over het onderwerp als over de visie en denkbeelden van Houellebecq zelf, in die typische 'wonderbaarlijke combinatie van scherpzinnigheid, ironie, zwartgalligheid en ingetogen lyriek'. In den beginne is er het lijden, zo luidt het. Elke mens op aarde wordt gedreven door begeerte en begint daarmee willens nillens aan een individuele lijdensweg. Het is een analyse die we als samenleving het liefst ontkennen, behalve in een religieuze of artistieke context. Juist daarom moet kunst ook 'de achterkant van de façade' durven laten zien.

Seks, economie, religie, politiek, onderwijs, toerisme: wie Houellebecq leest, krijgt een niet zo fraai mensbeeld voorgehouden, met literair bewijsmateriaal op elk van deze domeinen. Om die reden wordt hij vaak gecatalogiseerd als een cynicus of een nihilist. Die indeling gaat echter voorbij aan de subtiele, 'ingetogen lyriek' waar de Haan het terecht over heeft. Misschien is Houellebecq juist een zeer romantisch auteur, op

zijn onnavolgbare manier? Wie op zo’n bevlogen wijze de paradoxen van het leven in een aansprekend verhaal weet te verwerken, brengt hoe dan ook een hommage aan het leven zelf, in al zijn complexiteit en meerduidigheid. Er bestaat geen Waarheid in zwart op wit, zo beseffen we na het lezen van Onderworpen eens te meer. Er bestaan alleen maar onophoudelijke pogingen van de mens – soms moedig en gedurfd, maar vaak ook laf en opportunistisch – om er iets van te maken.

Mooi detail nog: toen Houellebecq in 2015 in Utrecht te gast was, voor een gesprek naar aanleiding van Onderworpen, kreeg hij de vraag waarom hij maar naar drie landen reisde voor de promotie van zijn nieuwe roman: Duitsland, Rusland en Nederland. Waarom Nederland?

Het had te maken met het devies van Willem van Oranje, verwerkt in het wapenschild. Je maintiendrai, zo hing het ook te lezen in Utrecht aan de muur. Ik zal handhaven.

Houellebecq: 'Dat devies heeft me altijd bevallen. Het heeft een sterk effect, ook omdat niet duidelijk is wat er precies zal worden gehandhaafd. Ik hou daarvan: met weinig woorden een effect teweegbrengen.'

De schrijver had ook nog een andere leuze van Oranje als favoriet, zo verklaarde hij. 'Het is niet nodig om te hopen om iets te ondernemen, noch te slagen om te volharden.'

Een romanticus? Jazeker.

Johan Simons

EDITORIAAL

3

AU-DELÀ DU DÉSENCHANTEMENT / BEYOND DISILLUSIONMENT / JENSEITS DER ENTTÄUSCHUNG F Faire du théâtre, c’est mener une réflexion commune.

D’où venons-nous ? Où nous trouvons-nous à présent ? À quoi ressemblera le monde de demain ?

Mais tout collectif que soit le théâtre, le résultat – le spectacle – dépend totalement du point de vue d’un individu. Je ne parle pas ici du metteur en scène, au rôle de créateur et de responsable artistique final, mais de la source : l’auteur.

Plus on approfondit le point de vue de l’écrivain, plus le spectacle peut avoir un impact fort. C’est une idée à laquelle nous avons été confrontés au quotidien ces dernières semaines, depuis le début des répétitions de Plateforme et Soumission de Michel Houellebecq.

L’œuvre de ce brillant écrivain français n’est pas nouveau pour moi : la première mise en scène de Plateforme au NTGent date de 2005 et nous avions auparavant déjà imaginé Les Particules élémentaires. Pourtant, je suis chaque fois stupéfait par l’intelligence vertigineuse, voire franchement visionnaire de cet auteur.

Die Art und Weise, wie D Houellebecq die Themen und Kraftfelder in Europa haarscharf erspürt und mit einander in Verbindung setzt, ist unbeschreiblich. Deshalb liest sich Aan de rand van de wereld (Am Rand der Welt), ein 2015 erschienener Band mit Betrachtungen seines festen niederländischen 4

EDITORIAAL

Übersetzers Martin de Haan, auch mit besonderem Gewinn. Als virtueller Fremdenführer bewegt sich de Haan auf vertrautem Gelände, kennt er den Autor doch seit der Übersetzung von dessen Debüt Ausweitung der Kampfzone aus dem Jahr 1994. Er hat auch sämtliche Essays des französischen Genies ins Niederländische übertragen und kennt daher wie kein anderer die inhaltlichen Zusammenhänge im literarischen Denken des Autors.

'Das Leben ist schmerzhaft und enttäuschend', lautet der erste Satz von Houellebecqs Essay über H.P. Lovecraft (1991). Wie auch in allen späteren Essays, so de Haan, geht es in dieser Abhandlung, in der typischen 'wunderbaren Mischung aus Scharfsinnigkeit, Ironie, Galligkeit und verhaltener Lyrik', nicht nur um den dargestellten Gegenstand, sondern gleichermaßen um die Ansichten und Ideen von Houellebecq selbst. Im Anfang ist Leid, so heißt es. Jeder Mensch auf Erden wird von Begierde getrieben, und das ist, nolens volens, der Beginn jedes individuellen Leidenswegs. In unserer Gesellschaft wird diese Analyse gern dementiert – außer in religiösen oder künstlerischen Kontexten.

Genau deshalb muss Kunst auch bereit sein, 'die Rückseite der Fassade' zu zeigen.

Sex, Wirtschaft, Religion, Politik, Bildung, Tourismus: wer Houellebecq liest, bekommt kein besonders schmeichelhaftes Menschenbild vorgehalten, mit literarischem Beweismaterial für jeden dieser Bereiche. Aus diesem Grund wird er häufig als Zyniker oder Nihilist

abgestempelt, doch dieses Urteil klammert die subtile, verhaltene Lyrik aus, die de Haan zu recht hervorhebt. Vielleicht ist Houellebecq im Gegenteil ein auf seine unvergleichliche Art sehr romantischer Autor?

Anyone capable of dealing E with life’s paradoxes in such an inspired way in an engaging narrative is also, one way or another, paying a tribute to life itself, in all its complexity and ambiguity. There is no black-and-white Truth, as we are all the more aware after reading Submission. All there is is humanity’s never-ending attempts – sometimes courageous and daring, but often cowardly and opportunistic – to make something of it.

A nice anecdote: when Houellebecq visited Utrecht for a conversation in relation to Submission, he was asked why he was only travelling to three countries to promote his new novel: Germany, Russia, and the Netherlands. Why the Netherlands? It had to do with William the Silent’s motto, which is to be found in the Dutch national coat of arms.

Je maintiendrai – it was there on the wall in Utrecht. I shall uphold.

'That motto has always appealed to me,' Houellebecq observed. 'It makes a powerful impact, in part because it is not clear exactly what will be upheld. I like that: creating an effect in just a few words.' Another maxim of William’s is also one of the writer’s favourites, he explained: 'It is not necessary to hope in order to undertake something, nor to succeed in order to persevere.'

A romantic? Definitely.

INHOUD

DE TELEURSTELLING VOORBIJ Editoriaal Johan Simons, artistiek curator

3

PLATFORM / ONDERWORPEN JOHAN SIMONS EN CHOKRI BEN CHIKHA STORTEN ZICH OP MICHEL HOUELLEBECQ Korte inhoud, credits en praktische info WE MOETEN HET DENKEN BEVRIJDEN Een gesprek met regisseurs Johan Simons en Chokri Ben Chikha BEPROEFD REPERTOIRE ELSIE DE BRAUW OVER LEARNING HOW TO WALK VAN BENNY CLAESSENS

6 8

20

DE BEWONERS VAN DE VLAKKE VLOER MENSEN WELKOM HETEN IN ONZE VERBEELDINGSWERELD | Sara De Roo over tg STAN 22 RUSSISCHE WEEMOED MAAL DRIE BIJ LAZARUS 26 DE KETTER EN DE BISSCHOP | Over SKaGeN en hun voorstelling Uw Rijk Kome 30 VICTORIA DELUXE EN NTGENT PRESENTEREN GELOOF IN DE STAD 34 GASTVOORSTELLINGEN 36 DAGBOEKFRAGMENTEN | Column Aya Sabi 38 PLUS 40 PRAKTISCHE INFO EN KALENDER GENTSE FEESTEN IN NTGENT

43 46

INHOUDSTAFEL

5

NL In 2005 werd Platform, naar de gelijknamige roman van Michel Houellebecq, voor het eerst door NTGent opgevoerd. Deze voorstelling over een grenzeloos geproclameerde (seksuele) vrijheid is tien jaar later actueler dan ooit en krijgt een nieuw jasje, een nieuwe bezetting én een vervolg. Het einde van de neoliberale wereld zoals aangekondigd in Platform wordt werkelijkheid in Onderworpen: alle westerse waarden worden opzij geschoven en het land wordt nu geregeerd door een democratisch verkozen moslimbroederschap.

Voor beide voorstellingen werken NTGent en Johan Simons samen met Action Zoo Humain van Chokri Ben Chikha, een collectief dat de superdiversiteit en de beeldvorming van etnische minderheden in de westerse wereld onderzoekt.

Plateforme, d’après le roman éponyme de Michel Houellebecq, a été représenté pour la première fois au F NTGent en 2005. Ce spectacle sur une liberté (sexuelle) proclamée est, dix ans plus tard, plus actuel que jamais et bénéficie d’une remise à neuf, d’une nouvelle distribution et d’une suite. La fin du monde néolibéral annoncée dans Plateforme devient réalité dans Soumission : toutes les valeurs occidentales ont été reléguées et le pays est à présent régi par une fraternité musulmane élue démocratiquement.

Pour ces deux spectacles, NTGent et Johan Simons travaillent avec Action Zoo Humain, un collectif mené par Chokri Ben Chikha, qui explore la foisonnante diversité et la représentation que l’on se fait des minorités ethniques dans le monde occidental.

NTGent first staged Platform, based on the novel of the same name by Michel Houellebecq, back in E 2005. A decade later, the piece, which deals with what is proclaimed to be boundless (sexual) freedom remains more topical than ever. It has been given a makeover, with a new cast and a sequel. The end of the neoliberal world, as foretold in Platform, becomes reality in Submission: all Western values are brushed aside and the country is now ruled by a democratically elected Muslim brotherhood.

For both productions, NTGent and Johan Simons have worked with Chokri Ben Chikha’s Action Zoo Humain, a group that explores superdiversity and the representation of ethnic minorities in the Western world.

2005 wurde Plattform, nach dem gleichnamigen Roman von Houellebecq, zum ersten Mal im NTGent D aufgeführt. Die Vorstellung über grenzenlose (sexuelle) Freiheit ist zehn Jahre später aktueller denn je und wird in Neubesetzung und mit einer Fortsetzung wiederaufgenommen. Das Ende der neoliberalen Welt, wie in Plattform angekündigt, wird in Unterwerfung Wirklichkeit: sämtliche westlichen Werte werden verworfen, das Land von einer demokratisch gewählten Muslimbruderschaft regiert.

Bei beiden Vorstellungen arbeiten NTGent und Johan Simons mit Action Zoo Humain von Chokri Ben Chikha zusammen, einem Kollektiv, das die Superdiversität und das Bild von ethnischen Minderheiten im Abendland untersucht.

6

PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

PLATFORM/ ONDERWORPEN JOHAN SIMONS EN CHOKRI BEN CHIKHA STORTEN ZICH OP MICHEL HOUELLEBECQ naar de romans van Michel Houellebecq, vertaald door Martin de Haan, in een bewerking van Tom Blokdijk (Platform) en Jeroen Versteele (Onderworpen) | regie Johan Simons en Chokri Ben Chikha (Onderworpen) | spel Steven Van Watermeulen, Lien Wildemeersch (Platform), Sara De Bosschere, Marijke Pinoy, Mourad Baaiz (Platform), Mourade Zeguendi (Onderworpen) en Zouzou Ben Chikha | productie NTGent en Action Zoo Humain, met dank aan KASK Stadsschouwburg Amsterdam Platform zo 23/04 (première), za 13, zo 14/05 16:00 Onderworpen zo 23/04 (première), ma 24/04, za 13, zo 14/05 20:30 KVS Brussel Platform za 29/04 16:00 (Belgische première), zo 30/04 15:00 Onderworpen za 29/04 20:00 (Belgische première), zo 30/04 20:00 Theaterzaal Vooruit, Gent Platform do 4/05 20:00 (Gentse première), za 6/05 16:00, zo 7/05 16:00 Onderworpen vr 5/05 (Gentse première), za 6, zo 7/05 20:00 Dit seizoen ook nog te gast in Brugge, Haarlem, Delft, Tilburg, Rotterdam, Eindhoven, Groningen, Antwerpen en Utrecht

Bij Platform/Onderworpen voorziet onze afdeling publiekswerking (gratis) INLEIDINGEN, 45’ voor aanvang van de voorstelling (behalve bij de première van Onderworpen op 5 mei). INLEIDINGEN XL door onze productiedramaturg Koen Haagdorens volg je op zaterdag 6 mei om 15u15 (Platform) en om 19u15 (Onderworpen). Na het tweede luik van deze double bill kan u die dag ook deelnemen aan het NAGESPREK met de dramaturg en acteurs uit de cast. Op zaterdag 6 mei voorzien we ook AUDIODESCRIPTIE bij beide voorstellingen. (SCHOOL)GROEPEN kunnen nog steeds reserveren. Voor omkadering kan je aansluiten bij elke inleiding, maar je kan ons ook boeken voor een inleidingsles of een inleidend gesprek op locatie. VOORBEREIDEN EN NABESPREKEN met je (school)groep doe je aan de hand van onze gratis LESMAPPEN, downloadbaar via de productiepagina van onze website. In een PRODUCTIEWORKSHOP ga je nog actiever aan de slag met deze voorstelling. En om je als groep eens extra te laten verwennen, bieden we jou graag een OMKADERING OP MAAT aan.

PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

7

WE MOETEN HET DENKEN BEVRIJDEN REGISSEURS JOHAN SIMONS EN CHOKRI BEN CHIKHA OVER HET TWEELUIK PLATFORM/ONDERWORPEN

‘Er is een sterke toename van de vraag naar zingeving.

Mensen hebben niet meer genoeg aan deze consumptiecultuur, het individualisme voldoet niet meer. Dus keren ze zich tot het geloof. Ik voel het zelf ook, met het ouder worden misschien, dat het atheïsme moeilijk vol te houden is, dat het atheïsme een pijnlijke levenshouding is. Een mens die zich tot God wendt – ik veroordeel dat niet. Ik vind dan ook niet dat ik een radicale islam in mijn boek heb beschreven, het is geen islam die angst inboezemt.’

Televisiezender France 2, avondjournaal van dinsdag 6 januari 2015. Aan het woord is Michel Houellebecq, Frankrijks meest gelezen auteur. Houellebecq beantwoordt vragen over zijn nieuwste roman Soumission (vertaald als Onderworpen), die de volgende dag in de boekhandel zal liggen. Het is al bij voorbaat een aangebrand boek. Kort: Frankrijk is au bout de souffle, maar vindt een nieuwe adem wanneer in 2022 een moslimpresident wordt verkozen. Het boek beschrijft de impact op het leven van de personages, met als ultieme vraag: bekeren of niet? Houellebecq: ‘Nee, ik ben het er niet mee eens dat dit boek als een cadeau voor Marine Le Pen wordt beschouwd, zij heeft in dit land geen cadeaus meer nodig.' En ook: 'Ik heb het heersende angstklimaat willen vatten. Maar dat is evenzeer de angst die mensen voelen voor de extreme islam als voor extreem-rechts.’ Die avond op France 2 zien we een minzame Houellebecq. Opmerkelijk voor een auteur die ooit nog werd veroordeeld vanwege zijn beledigingen aan het adres van de islam. Die tijd lijkt voorbij. Met Onderworpen heeft Houellebecq een gedachte-experiment geschreven, dat is wat hij zijn lezer aanbiedt.

8

PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

9

© Phile Deprez

PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

Is Houellebecq voor of tegen de islam? Voor of tegen polygamie? Voor of tegen vrouwenarbeid?

Voor of tegen prostitutie? Voor of tegen extreemrechts? Hij zal vast een antwoord op al die vragen kunnen geven, overigens niet noodzakelijkerwijs altijd hetzelfde, maar zijn roman zwijgt in alle toonaarden. Of beter, kakelt in alle toonaarden door elkaar. Dat is kunst.

MARTIN DE HAAN vertaler van het oeuvre van Michel Houellebecq in het Nederlands

De volgende ochtend plegen twee terroristen een dramatische aanslag op de redactie van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo, dat een afbeelding van de schrijver op zijn laatste cover heeft staan. In minder dan 24 uur tijd kruisen Houellebecqs discours en dat van Al Qaida elkaar op grote hoogte. Voor NTGent was het een reden om Platform terug op de planken te brengen. Platform is een theaterbewerking die Johan Simons in 2005 maakte naar de gelijknamige roman van Michel Houellebecq. Hiervoor ontwierp Bert Neumann een monumentaal decor: een luchtfoto van de stad Gent, die wordt gebombardeerd met twee containerladingen afval. Het is een verwijzing naar de terroristische aanslag op een Thais vakantieresort waarmee de roman Platform eindigt. Het decor is vanwege die luchtfoto profetisch gebleken: ooit zal het geweld doordringen tot in de straten van onze eigen steden.

Maar het beeld vertelt meer dan dat: het stelt de vraag naar het einde van de dominante westerse, individualistische consumptiecultuur. Komt dat einde er? Hoe? Wanneer? En vooral: wat komt er daarna?

PLATFORM STELT DE VRAAG NAAR HET EINDE VAN DE DOMINANTE WESTERSE, INDIVIDUALISTISCHE CONSUMPTIECULTUUR. KOMT DAT EINDE ER? HOE? WANNEER? EN VOORAL: WAT KOMT ER DAARNA? Vanuit die laatste vraag over de toekomst besloten NTGent en Action Zoo Humain om een theaterbewerking van Onderworpen te maken. Deze wordt in de vorm van een tweeluik gekoppeld aan een heropvoering van Platform. Want is Platform een terugblik op

10

PREMIĂˆRE PLATFORM/ONDERWORPEN

een ongebreidelde westerse vrijheidscultuur, dan blikt Onderworpen vooruit: Frankrijk wordt geregeerd door de moslimbroederschap. In Platform wordt de wereld onderworpen aan het westerse denken. Onderworpen maakt een omgekeerde oefening: het westen buigt het hoofd voor de islam.

EEN NIEUWE LEIDER ‘Houellebecq presenteert dat als een alternatief voor een verkiezingsoverwinning van rechts,’ stelt Johan Simons. ‘Is het een aanvaardbaar alternatief? Dat is de denkoefening. En het is geen makkelijke oefening, want in het beeld dat Houellebecq schetst, betekent het meteen ook het einde van de seculiere samenleving. Een heftig scenario: de werkloosheid neemt af, de criminaliteitscijfers nemen af, maar de prijs is de afschaffing van de seculiere samenleving. Ik zou niet in zo’n samenleving kunnen leven. Nu ja, kunnen wel, maar willen, dat niet nee.’De regie van Onderworpen doet Johan Simons samen met Chokri Ben Chikha.

Twee regisseurs met een verschillend artistiek parcours én met een verschillende achtergrond, maar die beiden het geloof dat hun ouders hun wilden meegeven hebben losgelaten. Voor Johan was dat het protestantisme, voor Chokri de islam. Chokri: ‘Ik vind het beeld dat Houellebecq schets net zoals Johan heftig.

Mijn voorgeschiedenis ligt in Tunesië. Tunesië heeft dictaturen gekend – Bourguiba, Ben Ali – maar dat waren seculiere dictaturen. Nu is er democratie in Tunesië en dat is fantastisch, maar je voelt wel dat de religie meer dominant aanwezig is. Ik word daar opstandig van.’

PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

11

© Phile Deprez

12

PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

Het beeld dat Houllebecq schetst, is heftig omdat het complex is. Het roept niet alleen vragen op naar religie. Houellebecq beschrijft in Onderworpen de fictieve politicus Mohammed Ben Abbes, een Fransman met Tunesische roots. Ben Abbes springt in het gat dat de Franse politiek heeft gelaten: hij verenigt de Franse moslims onder de koepel van een nieuwe partij, die wordt gesponsord door Saoedi-Arabië. In die zin fungeert de islam ook als vehikel om meer politieke slagkracht te verwerven. Het roept de vraag op naar wat voor soort leiders we vandaag nodig hebben om het hoofd te bieden aan de spanningen van onze veranderende samenleving, en welke offers daarvoor moeten worden gebracht.

MEER EN MEER ZIJN MENSEN BEREID OM HUN VRIJHEID OP TE GEVEN VOOR EEN GEVOEL VAN VEILIGHEID. DAT IS TOCH ONRUSTWEKKEND: ER IS ZEER LANG VOOR DIE VRIJHEDEN GESTREDEN. Chokri: ‘Inderdaad, dit stuk gaat breder dan enkel de vraag over het secularisme. Stel dat een Trump hier aan de macht zou komen, of een of andere extreme nationalist die regels invoert die vrijheidsbeperkend zijn… Er worden vandaag allerlei maatregelen genomen, zogezegd om onze vrijheid te beschermen, maar ik maak me daar zorgen over: hoe ver zal dat gaan? Goed, Houellebecq schrijft een profetie waarbij de vrijheid wordt beperkt door een moslimpresident, maar dat kan evengoed gebeuren door een populistische, niet-islamitische leider. Wilders heeft het gelukkig niet gehaald in Nederland, in een land onder

Wilders zou ik niet willen leven. En we weten niet wat er met de verkiezingen gaat gebeuren in Frankrijk, maar je voelt sterk een heersende hang naar het autoritaire. Dat voelt Houellebecq zeer goed aan. Want dat autoritaire brengt een aantal voordelen. En het wordt de mensen wijsgemaakt dat die voordelen moeten primeren op de rest.’ Johan vult aan: ‘Meer en meer zijn mensen bereid om hun vrijheid op te geven voor een gevoel van veiligheid. Dat is toch onrustwekkend: er is zeer lang voor die vrijheden gestreden.’

ANTI-ISLAM? Houellebecq drijft het verhaal op de spits: het gaat om én de opheffing van de seculiere samenleving, én het aantreden van een autoritaire leider, én die leider is een vertegenwoordiger van een andere cultuur dan de joods-christelijke West-Europese.

‘Ja, en dat laatste, het binnenbrengen van een andere cultuur, daar ben ik op zich helemaal niet tegen, dat werkt juist vitaliserend voor een samenleving.’ Het is een standpunt dat Johan Simons blijft onderzoeken in zijn werk. Dat was zo in De Asielzoeker (2005) naar Arnon Grunberg, en dat is nog steeds zo in zijn recentere werk als De Vreemden (2016) naar Albert Camus/ Kamel Daoud. ‘Je moet het zien als een uitdaging dat er andere culturen zijn en andere religies, ook al ben ik zelf een tegenstander van het geloof. Trouwens, die andere culturen, dat is voor Houellebecq niet het probleem. Hij is in Onderworpen – en in zijn andere boeken – juist bijzonder kritisch voor onze eigen, westerse, kapitalistische samenleving. Ik sluit me daarbij aan.

PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

13

Wat me treft bij het lezen van Onderworpen, is niet zozeer het visioen van een door moslims overgenomen maatschappij, ook niet de soms barre observaties en kortzichtige opmerkingen van Houellebecqs hoofdpersonage over de islam. Het is veeleer de melancholie. In het oog van de storm die Houellebecq in zijn boek ontketent, staat François, vol heimwee en verlangen naar verbondenheid. Eigenlijk is Onderworpen geen boek over de islam, maar over het cynisme en de leegte die we aanvaarden als mogelijke prijs voor onze 'vrije' samenleving. Dan is de onderwerping voor velen een veel draaglijker leed. De onderwerping aan een persoon, aan een god of een radicaal politiek ideaal. Het is zo droevig dat het weer grappig wordt, deze menselijke constructiefout. De grap sluimert bij Houellebecq dan ook om elke hoek, de ingehouden lach om de wereld en vooral om zichzelf. Ik ken weinig auteurs die zo vakkundig het evenwicht bewaren tussen tragedie en komedie. Het maakt van Onderworpen een onvatbaar boek, allesbehalve braaf, heel theatraal en bovenal menselijk.

JEROEN VERSTEELE bewerker van de roman Onderworpen tot theatervoorstelling

14

PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

Zelf ben ik ook kritisch voor het kapitalisme, dat de ongelijkheid tussen rijk en arm vergroot, waarbij het achtergestelde deel van de bevolking vreemdelingenhaat wordt bijgebracht.’

HET BINNENBRENGEN VAN EEN ANDERE CULTUUR, DAAR BEN IK OP ZICH HELEMAAL NIET TEGEN, DAT WERKT JUIST VITALISEREND VOOR EEN SAMENLEVING En daar zou Onderworpen volgens verschillende critici alleen nog maar olie op het vuur hebben gegooid.

Het boek zou de angst voor de islam alleen maar vergroten. En het zou dan ook een geschenk zijn voor de presidentscampagne van Marine Le Pen. ‘Dat is een zeer enge lezing van het boek,’ stelt Chokri. ‘Onderworpen wordt vaak omschreven als een anti-islam-boek, maar zoals we al zegden is religie maar een deel van het verhaal. Het gaat ook over de vraag welke politiek er wordt gevoerd in onze samenleving.’ Johan: ‘Meer nog: het boek stelt de vraag, net zoals andere boeken van Houellebecq, in wat voor samenleving we eigenlijk leven. Wat dat betreft is het voor mij helemaal geen anti-islam-boek. Eerder een boek dat laat zien wat het tekort is van de westerse samenleving.

Een tekort aan geborgenheid en samenhorigheid. Die zijn werkelijk in sneltreinvaart aan het verdwijnen in de geïndividualiseerde, neoliberale samenleving… En we kunnen natuurlijk blij zijn dat die Wilders het niet heeft gehaald in Nederland, maar als je kijkt naar de zetelverdeling dan is het duidelijk: rechts heeft gewonnen aan potentie, enorm zelfs.’

Chokri: ‘Je kan Wilders als de morele overwinnaar beschouwen, je ziet dat andere rechtse partijen dezelfde strategieën beginnen te volgen. Denk aan zo’n slogan als ‘Doe normaal of ga weg’, en dat uit de mond van een minister-president. En de media spelen daar gretig op in, ze weten dat ze met clowneske figuren zoals Wilders heel veel kijkers bereiken, dus maken ze die figuren heel groot. En daardoor verlies je een vorm van degelijkheid en rationaliteit die er vroeger – zonder nu nostalgisch te willen doen - meer was. Het emotionele en de sensatiezucht overheersen. Feit en fictie worden gewoon door elkaar gehaald.’

Johan: ‘Ja dat is heel heftig.’

Chokri: ‘Europa heeft een zeer grote geschiedenis. De vraag vandaag is: wat behoud je en wat smijt je weg.

Houellebecq is pessimistisch: hij geeft aan dat we véél te veel wegsmijten en dat wijzelf op de duur niet meer weten…’

Johan: ‘…wat de waarde is van wat.’

Chokri: ‘De degelijkheid van politici én van journalisten: het ligt allemaal te grabbel. In functie waarvan?

Van het behoud van het neoliberale model. Het personage van Mohammed Ben Abbes speelt daar handig op in. Hij haalt het mede door een populistisch discours, dat gesteund wordt van alle kanten. Het verhaal van Onderworpen speelt zich trouwens af in de academische wereld. De wereld die waakt over de kennis, een wereld waar vrijheid van onderzoek heerst. Hoe snel gaan de intelligentsia overstag, vraagt Houellebecq…’

BEKEREN OF NIET De uiteindelijke vraag van het stuk is dan: stel dat het populisme het haalt, wat zou je doen? Je kan zeggen dat je het niet wil, maar als het gebeurt, wat zou je doen? Onderwerp je je of teken je verzet aan? De roman van Houellebecq vertelt mee het verhaal van een gewelddadige weerstand: de identitaire beweging, die langzaam in opmars is, hanteert oorlogstaal. In de theaterbewerking behoort die dreiging tot het verleden.

Het beeld van een samenleving waarin het extreme geweld van de terreur is bezworen. Aan het slot lijkt het hoofdpersonage François zich tot de islam te willen bekeren.

‘Bekeert hij zich?’ Dat is de vraag die in de repetitieruimte herhaaldelijk klinkt en die Johan nu herhaalt.

‘Het is een mogelijkheid, het blijft open, ik wil dat open houden.’ En de vraag die daar onlosmakelijk mee verbonden is: wat is de drijfveer voor François?

Is het louter uit opportunisme? ‘Nee,’ stelt Johan. ‘Het is een vraag die voortkomt uit een verlangen naar samenhorigheid, omarming, liefde – dingen die François in onze huidige samenleving niet meer vindt. Houellebecq weet in elk van zijn boeken gevoelens naar boven te brengen, een interpretatie van de geschiedenis die altijd te maken heeft met het menselijk tekort. En in Onderworpen haalt hij de religie aan als een mogelijke oplossing. Religie is een belangrijk element voor de mens. Zelf vind ik dat de belangrijkste straf van God is dat hij niet bestaat, wat niet wil zeggen dat je niet naar zo’n God kan verlangen. Het feit dat Houellebecq religie introduceert is nieuw. In zijn vroegere boeken, PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

15

© Anthony Van Caeneghem

16

PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

als Elementaire Deeltjes en Platform, speelt religie hoegenaamd nog geen rol, die behoefte aan een geloof in iets. Maar er is wel telkens die vraag: waarom zijn wij met ons humanistisch wereldbeeld niet in staat om meer samenhorigheid te bieden. Dat humanistisch mensbeeld is dermate omgeslagen in een individualistisch mensbeeld: hoe meer vrijheid hoe beter, zorg vooral goed voor jezelf. Het humanisme heeft uiteindelijk geleid tot – en dat is misschien boud gesteld – het recht van de sterkste.’

WAAROM ZIJN WIJ MET ONS HUMANISTISCH WERELDBEELD NIET IN STAAT OM MEER SAMENHORIGHEID TE BIEDEN? Chokri vult aan: ‘Kijk, soms zeggen mensen met een migratie-achtergrond ‘broeder’ tegen mij. Is dat omwille van hoe ik eruitzie? Omwille van mijn naam? Bizar toch. Maar als ik in Tunesië ben, ja dan voel ik wel zoiets als die verbondenheid, de kracht, die energie.

En dan kan ik wel vloeken dat wij dat te weinig hebben hier.’ ‘Inderdaad,’ zegt Johan, ‘dat leidt tot grote vragen: hoe wil je overleven in een wereld die geen geborgenheid meer biedt?’ ‘En dan heb ik het nog maar over het gewone leven daar,’ gaat Chokri verder. ‘Als daar dan nog religie bijkomt als verbindend gevoel, dan heb je die kracht in honderdvoud. En veel minder angst.

En soms ook schoonheid. In het verleden heb ik de neiging gehad om heel hard te zijn voor de islam, net als vele anderen. Maar ik denk dat er nu behoefte is om de diversiteit binnen de islam ook te begrijpen. En het boek van Onderworpen helpt mij daarbij. Het is vreemd. Het doet me denken aan het eerste stuk dat

In vergelijking met andere romans van Houellebecq is Onderworpen veeleer kort. Toch roept het vele confronterende vragen op. Naast de grote vragen die elders in dit tijdschrift ter sprake worden gebracht, gaat het ook om het volgende.

Onderworpen speelt zich af in universitaire kringen. Meer bepaald die van de vakgroep Franse literatuur. Dat wordt vaak als een gimmick van Houellebecq gezien. De schrijver speelt graag een spel met het wetenschappelijke discours, door ongehinderd verschillende registers door elkaar te gebruiken: zijn boeken schakelen naadloos tussen citaten uit de wetenschap en filosofie, en het ongefilterde discours van de consumptiecultuur, het massatoerisme, de roddelpers en pseudo-wetenschap. In Onderworpen voert Houellebecq personages op die Balzac lezen, Rimbaud, Huysmans – literatuur uit de negentiende eeuw, waarin de staat van de vroege kapitalistische samenleving wordt opgemaakt. Duizenden en duizenden pagina’s die een neerslag zijn van de lange, moeizame ontvoogdingsweg die het westen sinds de Franse Revolutie heeft afgelegd en waarin talloze personages op zoek zijn naar hun plaats in de moderne samenleving. Die erfenis wordt afgewogen tegen een snelsnel boekje, Tien vragen over de islam.

Een boekje over de islam. Maar het had ook snelsnel over iets anders kunnen gaan.

Onderworpen toont hoe makkelijk de klok kan worden teruggedraaid in een samenleving die, na twee eeuwen moderniteit, onder grote druk is komen te staan. Opvallend: in het boek gaat dat gepaard met de verkwanseling van het literaire erfgoed. Zo drukt het boek – naast alle grote samenlevingsvragen waarmee het steevast wordt geassocieerd – ook een bezorgdheid uit over de plaats van de literatuur, of in bredere zin, de kunst.

En hoe gemakkelijk ook die wordt verkwanseld, gerecupereerd of vermarkt. Ongeacht wie daarvoor verantwoordelijk is: een fictieve vakgroepvoorzitter die banden onderhoudt met de Saoedi’s, of een beleid dat door harde verkoopscijfers wordt gedicteerd.

KOEN HAAGDORENS dramaturg Platform/Onderworpen PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

17

ik maakte, samen met mijn broer Zouzou (De Leeuw Van Vlaanderen, 2003): dat was een echte wraak op mijn vader, hij was heel autoritair. En tegen het einde van het stuk begreep ik plots: mijn vader was heel eenzaam. En nu, met deze materie, voel ik ook: het is allemaal veel complexer.’

ONS DENKEN Het is de eerste keer dat NTGent samenwerkt met het collectief Action Zoo Humain. De regie van Onderworpen wordt door twee regisseurs waargenomen, maar ook de bezetting bestaat uit spelers van beide ensembles. Action Zoo Humain heeft een grote expertise in het onderzoek naar de verwarring die de superdiversiteit van onze huidige samenleving oproept.

Kijk naar de complexiteit van het debat zoals het in de Waarheidscommissie (2013) of in Join The Revolution (2015) op scène wordt gebracht. ‘De mensen van Action Zoo Humain zijn zeer vertrouwd met de islamcultuur en vertegenwoordigen daarover dan ook nog eens verschillende standpunten,’ aldus Johan over deze samenwerking. ‘Dat is waanzinnig interessant. Ze hebben een kijk op onze samenleving waar we zeer veel van kunnen leren. Ikzelf kijk door dit project veel genuanceerder naar de islam.’

Het tweeluik Platform/Onderworpen omvat ook een experiment. Platform werd twaalf jaar geleden gecreëerd met enkel spelers van het NTGent-ensemble en van Wunderbaum: een Vlaams-Nederlandse groep van witte spelers, van migratie-achtergrond geen sprake.

18

PREMIÈRE PLATFORM/ONDERWORPEN

Dat beeld verandert door de samenwerking met Action Zoo Humain in deze hernieuwde versie van Platform. Bovendien wordt – anders dan in de oorspronkelijke versie – Yassin nu gespeeld door een vrouw en Aisha door een man.

HET GAAT EROM DAT JE HET THEATER VRIJMAAKT IN ZIJN DENKBEELDEN. DAT DENKBEELDEN VAN IEDEREEN KUNNEN ZIJN, EN NIET LANGER DE EXCLUSIEVE EIGENDOM VAN ÉÉN UITVERKOREN GROEP. WE MOETEN HET DENKEN BEVRIJDEN. ‘Inderdaad,’ stelt Johan. ‘Ik streef ernaar dat uiteindelijk iedereen alles kan spelen, ongeacht gender, huidskleur of afkomst. Ik beschouw het theater als een denk-omgeving. In die omgeving moet het zover komen dat het geen flikker meer uitmaakt of Hamlet een Tunesiër is, zijn moeder een Chinees en zijn vader een Duitser. Als je daar realistisch naar kijkt dan denk je dat zoiets niet kan. Maar daar gaat het niet om. Het gaat erom dat je het theater vrijmaakt in zijn denkbeelden. Dat denkbeelden van iedereen kunnen zijn, en niet langer de exclusieve eigendom van één uitverkoren groep. We moeten het denken bevrijden.

Dat is het.’

KOEN HAAGDORENS

WIJ LEZEN ONDERWORPEN De eerste schooldag opschuiven omwille van het Offerfeest? Wel of geen hoofddoeken op de werkvloer?

En wat met het onverdoofd slachten? Het zijn vragen die onze media in de greep houden, en ze zouden zo uit Onderworpen kunnen komen.

Op maandag 8 mei, daags na de laatste voorstelling in Gent ĂŠn na de tweede ronde van de Franse parlementsverkiezingen, organiseren we bovendien een live leesclub, waar we onze actieve mee-debatteerders de kans geven in gesprek te gaan met elkaar en enkele prominente stemmen in het debat en leden van de cast. Meer info op www.ntgent.be

Wij zijn benieuwd naar jouw mening over Houellebecqs roman. Elke lezer leest het boek immers door zijn eigen unieke bril, wat een wijd spectrum aan interpretaties en opvattingen oplevert. Waarover gaat de roman volgens jou? Welke passages grepen je het meest aan? Wat vind je van het wereldbeeld dat Houellebecq schiep?

Wil je Onderworpen lezen maar heb je het nog niet?

De Gentse boekhandel Paard van Troje lanceert naar aanleiding van Platform/Onderworpen een boekenactie: zowel Platform als Onderworpen zijn voor 10 euro te koop, op voorwaarde dat je de codewoorden uitspreekt: 'ikleesonderworpen'. Hup naar de boekhandelaar op de Kouter!

Om het uitwisselen van meningen zo veel mogelijk te stimuleren, startten we begin april een leesclub waarin lezers van het boek en de toeschouwers, uit alle theaters waar Onderworpen zal spelen, elkaar virtueel ontmoeten. Surf naar www.wijlezenonderworpen.be en lees mee.

Wij lezen Onderworpen, lees je mee?

www.wijlezenonderworpen.be

PREMIĂˆRE PLATFORM/ONDERWORPEN

19

ELSIE DE BRAUW OVER LEARNING HOW TO WALK VAN BENNY CLAESSENS Toen ik een dik jaar geleden aan Learning How to Walk begon, had ik slechts een flauw idee over het wat en het hoe. Maar Benny Claessens interesseerde en interesseert me, ik vond het fijn om weer met dansers te werken, Lisi Estaras bewonder ik en ken ik van tauberbach, Lara… kende ik nog niet, en Risto…. vind ik sowieso inspirerend. Als ik met goeie mensen in een productie zit, stap ik er met vertrouwen in.

Benny wilde onderzoeken waarom hij wél uren naar spelende kinderen kon kijken, maar niet naar spelende acteurs. Wij moesten ons dus naar een soort nulstand brengen. Een ontspanning. Een ‘niets moet’. En dan vandaar uit kijken wat er komt.

Benny onderscheidde op voorhand wel 5 delen, te weten: Learning How to Walk, Learning How to Talk, Learning How to Touch, Learning How to be Alone en Learning How to Die. Op deze 5 thema’s zijn we gaan improviseren.

Allemaal vanuit plezier, rust, prestatieloosheid, nieuwsgierigheid en respect.

Benny wilde het ‘interpreteren’ loslaten. Iets is wat het is en betekent niet eigenlijk iets anders. Bijvoorbeeld: de muziek, die speciaal voor deze voorstelling is gemaakt door Nid & Sancy, moest alleen klinken. Zonder dat wij daar iets bij deden. En de changementen en decorwisselingen waren ook een element op zich binnen de voorstelling en moesten zichtbaar en met aandacht uitgevoerd en bekeken worden.

Benny wilde ook graag dat we vóór de voorstelling bij de ingang het publiek verwelkomden en hen vertelden dat ze water konden nemen uit ons waterkraantje, dat ze weg konden gaan en weer terugkomen en dat ze hun drankjes mee de zaal in mochten nemen.

20

BEPROEFD REPERTOIRE

Al met al is dit een heerlijk avontuur geweest.

Ik ben nog nooit zo ontspannen een voorstelling ingerold, heb zelden met zo weinig bewijsdrang gespeeld en ben zo dicht bij ons publiek geweest.

Ben benieuwd wat u er van vindt.

Ik hoop u te zien in de Minard op 3 mei!

ELSIE DE BRAUW

LEARNING HOW TO WALK NTGent Over het ondramatische, het tussengebied waarin niks en alles gebeurt. Een voorstelling over kijken en luisteren. Een poging om iets terug te vinden van het moment in ons leven waar we tot nog niks in staat waren maar alle mogelijkheden nog in ons droegen. Een voorstelling die het talent bundelt van Benny Claessens, Elsie de Brauw, Risto Kübar, Lara Barsacq, Lisi Estaras, Nid & Sancy, e.a.

Wo 3/05 | 19:30 | NTGent Minard

21

© Jules August

BEPROEFD REPERTOIRE

MENSEN WELKOM HETEN IN ONZE VERBEELDINGSWERELD SARA DE ROO OVER TG STAN

Toneelspelersgezelschap STAN, acroniem voor Stop Thinking About Names, is het theatercollectief rond Jolente De Keersmaeker, Sara De Roo, Damiaan De Schrijver en Frank Vercruyssen die elkaar eind jaren tachtig ontmoetten aan het Conservatorium van Antwerpen.

Aan het woord is Sara De Roo, de anderen verontschuldigen zich. Zij zijn intensief op tournee, onder meer met het onlangs in première gegane The way she dies.

Sara speelde en creëerde de afgelopen jaren mee in onder andere Beroemden, Eind Goed al Goed, Het Wijde Land, The Marx Sisters en wat/nu. Samen met Steven Van Watermeulen creëerde ze de NTGent-coproducties Lucia Smelt/Lucia melts en Decemberhonger. Sinds september 2015 leidt ze samen met Clara van den Broek de acteeropleiding aan het Conservatorium Antwerpen, de oude school van Dora van der Groen.

SDR STAN is een collectief. De basisidee van een collectief is een gemeenschappelijk ideaal. Eigenlijk is dat iets wat niet bestaat, je kan dat niet zien, je kan dat niet optellen, je kan dat niet betalen. Maar het is een idee waar je samen op drijft en dat je bindt. Een idee dat misschien niet eens bereikt moet worden, maar waar je elke dag samen mee aan de slag gaat.

Als toneelspelers wilden wij zelf beslissen en verantwoordelijk zijn voor wat we op de scène staan te doen.

Politiek gezien is het ook echt een heel raar gegeven om u achter het idee van een regisseur, al was het God zelf, te verschuilen. Die eigen en gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, dat was het grondbeginsel van ons gezelschap.

Als ik denk hoe wij de voorbije 25 jaar met elkaar hebben verkeerd… Dat is iets waar ik heel trots op ben, eigenlijk. We zijn erin geslaagd om het collectief mee te laten evolueren met de dromen en de verlangens van ons vieren. In de jaren ’90 waren wij bijvoorbeeld geslotener dan nu, denk ik. We laten elkaar los om andere projecten te doen of andere mensen aan te trekken, om elkaar nadien weer te verwelkomen…

Want dat is de basis: die gemeenschappelijkheid en solidariteit.

Vandaag zijn dat lastige woorden. Collectieven zijn niet meer in de mode. Het had geen haar gescheeld of we hadden geen subsidie meer gekregen. Ik merk ook op school dat het landschap veranderd is. Toneelspelers die nu afstuderen zijn veel meer autonome cellen, die meer bezig zijn - en dat is ook goed - met hun eigen ontwikkeling als kunstenaar en minder in

22

GASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

de eerste plaats op zoek zijn naar een rol in een groter gezelschap. De ontvoogding is in feite doorgetrokken. Eerst wilde men niet meer onder een regisseur opereren, wat de collectieven voortbracht, en nu krijg je allemaal enkelingen in het landschap. Enfin, het is ook maar een poging tot inzicht, hoor. Maar met een doemblik zou je kunnen zeggen dat het neoliberalisme in de toneelwereld is geslopen. Het verschil met een collectief kan niet groter zijn, eigenlijk.

ZIJ DIE AANSLUITING HEBBEN BIJ EEN PAAR VRIENDEN EN SAMEN AF EN TOE DINGEN MAKEN, STELLEN HET VEEL BETER DAN MENSEN DIE ALLEEN HUN PLAN MOETEN TREKKEN IN HET OERWOUD VAN KANSLOOSHEID. Ik ben ervan overtuigd dat het collectief de redding voor de toneelspeler is. Het belang van dingen voor elkaar doen… Ik zie daar een functie in voor een toneelschool, en voor een gezelschap. Ik word echt een pastoor hoor, maar het is wel zo. Zij die aansluiting hebben bij een paar vrienden en samen af en toe dingen maken, stellen het veel beter dan mensen die alleen hun plan moeten trekken in het oerwoud van kansloosheid.

Binnenkort is bij NTGent de Thomas Bernhard-trilogie van STAN te zien: Alles is rustig, '’Redde wie zich redden kan’ geen slechte titel' en Eind goed al goed. Thomas Bernhard maakt al lang deel uit van het STAN-parcours. Alles is rustig, het begin van de trilogie, kwam in 1999

tot stand en was niet jullie eerste bewerking van zijn materiaal. Wat doet jullie steeds weer bij hem uitkomen?

SDR We hebben alle vier een sterke band met die schrijver. Wat ik fantastisch vind aan Thomas Bernhard, is de koppigheid maar ook de muzikaliteit van die teksten. Door ze veel te spelen zijn ze ook een referentie geworden in hoe je teksten, die dienen om uitgesproken te worden, moet componeren. Dat gaat over structuren, over herhalingen, over ritme. En dan de dubbelheid die altijd in zijn teksten zit, waardoor je nooit echt weet wat hij nu precies zegt. Doordat hij vaak op het einde toch nog ontkent wat hij net gezegd heeft. Of toch de woorden in de mond legt van een personage in plaats van de spreker. Die ambiguïteit in zijn teksten is heel dankbaar voor een toneelspeler.

Hoe gaan jullie met die teksten om? Er wordt bij STAN niet gerepeteerd in de conventionele betekenis van het woord; het grootste deel van het repetitieproces vindt plaats rond de tafel.

Het heeft voor mij veel te maken met zonlicht SDR toelaten. Wij trekken ons niet terug in een zwarte repetitieruimte om te doen alsof er al publiek in de zaal zit. Dat zou zijn alsof je met je ogen dicht zou werken.

Je kan geen beslissingen nemen op basis van een drogreden. 'Aha, dat werkt.' - 'Ik weet niet of dat werkt, we zullen het eens voor de mensen moeten doen om te zien of dat werkt.'

Aan tafel praten we eindeloos met elkaar over de verGASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

23

taling van één woord, wat dan ook aanleiding is om het te hebben over het grotere geheel en elkaars dromen en wensen met betrekking tot de tekst. Eens bewerkt, staat de tekst voor ons vast. Dat is het houvast, het kader, en dan kan je buiten de lijnen kleuren zoveel je wil. Als je dat kader zou beginnen afbreken, dan weet je ook niet meer waar je naartoe gaat. Je hebt die begrenzing nodig om te weten of je nu binnen of buiten aan het kleuren bent.

Redde Wie Zich Redden Kan, geen slechte titel (2005) is gebaseerd op de dramoletten van Thomas Bernhard. In die minidrama’s ontleedt Bernhard nogal expliciet het complexe, onverwerkte Oostenrijkse en Duitse naziverleden en het sluimerende fascisme in onze maatschappij.

Hij staat niet bekend als een auteur die zacht is voor zijn publiek.

Thomas Bernhard was helemaal niet genuSDR anceerd. Hij was compromisloos. Er zitten heel uitgesproken politiek beschuldigende sketches bij die dramoletten. Veel mensen vonden hem te kritisch. Hij is daarvoor ook uitgespuwd in Oostenrijk. De voorstelling die wij daarvan gemaakt hebben, komt ook nog vaak terug in gesprekken. Die wilden we sowieso nog eens opnieuw spelen om ze te toetsen aan nu, aan het publiek en de publieke opinie van nu. Toen dachten we: hoe leuk zou het zijn om deze drie voorstellingen achter elkaar te spelen, om ook te zien wat die voorstellingen bij elkaar teweeg brengen, hoe ze elkaar beïnvloeden.

24

GASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

Een theatervoorstelling is voor STAN een ‘levend’ ding. Dus geen zuivere reproductie maar iets dat elke avond opnieuw wordt gecreëerd, in context, samen met het publiek. Dat impliceert beweeglijkheid maar ook kwetsbaarheid. Hoe sta jij daar in als speler?

SDR Het gaat over een hier en nu. Over het spelen in het hier en nu en daarin niets ontkennen. In die zin zijn je drijfveren als toneelspeler belangrijker dan het verhaaltje dat gespeeld moet worden. Wat hebben wij met elkaar, hoe gaan wij het over dit verhaal hebben?

En wat gaan wij daarover aan de mensen zeggen?

WAT HEBBEN WIJ MET ELKAAR, HOE GAAN WIJ HET OVER DIT VERHAAL HEBBEN? EN WAT GAAN WIJ DAAROVER AAN DE MENSEN ZEGGEN? Met die premisse dat we zelf kunnen bepalen hoe groot de afstand is tot het publiek, komt bijvoorbeeld ook de vrijheid om fouten te maken. Geen fouten mogen maken, dat vind ik niet interessant. Het niet doorbreken van de theaterillusie ervaar ik als beklemmend. Ik kan niet iemand anders worden, ik blijf altijd Sara De Roo, of ik dat nu wil of niet. Soms vind ik dat spijtig (lacht).

Het gaat over mensen uitnodigen en welkom heten in onze verbeeldingswereld en alles wat we hebben voorbereid. Dat is hoe ik zelf het liefste naar voorstellingen kijk. Ik krijg het ervan als er iemand sterft en je krijgt een videoprojectie van iemand die sterft. Laat me toch mijn eigen doden voorstellen.

In 2013 werd het derde deel van de trilogie gemaakt: Eind goed al goed, naar Am Ziel. Voor STAN is Bernhard ‘een scherprechter, een meester van de overdrijving, virtuoos van de omkering. Hij is de gewetensonderzoeker van het individu, van de politiek en in het bijzonder van de kunst en de cultuur.’ Is het mensbeeld in de teksten van Thomas Bernhard echt ten gronde meedogenloos?

SDR Het is tragikomisch, zoals in alle goede toneel. Het is heel tragisch en het is vreselijk, maar het is ook heel erg om te lachen tegelijkertijd. Alles heeft ook weer altijd zijn tegengestelde, dat is Thomas Bernhard. Alles is altijd omgekeerd én verkeerd.

Verontrustend en hoopgevend tegelijkertijd. En een discours waarin niets ontkend wordt. Waarin de lelijke dingen niet ontkend worden. ‘Het is wat het is, en het is verschrikkelijk’. Er zijn er die dat interpreteren als mensenhaat, negativisme en kanker. Terwijl ik dat zeer geestig vind. Ik vind dat een opluchting als iemand zoiets schrijft. Het is wat het is, en het is verschrikkelijk. Ik denk: heerlijk. Nu kan het alleen maar meevallen.

TINEKE DE MEYER

BERNHARD TRILOGIE tg STAN Jolente De Keersmaeker, Sara De Roo, Damiaan De Schrijver & Frank Vercruyssen dompelen ons een weekend lang onder in het oeuvre van Thomas Bernhard. # 1 ALLES IS RUSTIG Za 13/05 om 17:30, zo 14/05 om 14:00 NTGent Minnemeers # 2 REDDE WIE ZICH REDDEN KAN Za 13/05 om 20:00, zo 14/05 om 16:30 NTGent Minnemeers # 3 EIND GOED, AL GOED Za 13/05 om 21:45, zo 14/05 om 18:15 NTGent Minnemeers met telkens gratis inleiding 45' voor aanvang

GASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

25

RUSSISCHE WEEMOED MAAL DRIE BIJ LAZARUS Er bestaan, kort samengevat, drie Lazarussen die een plaats in ons collectieve geheugen verdienen. Twee van hen komen voor in het Nieuwe Testament. Over deze eerste twee naamgenoten volstaat het te zeggen dat ze als onderbetaalde edelfigurant fungeren, respectievelijk in het evangelie van Lucas en in het evangelie van Johannes. In beide verhalen zijn ze van bescheiden komaf en bevinden ze zich in een situatie die niemand hen ooit zal benijden: de Lazarus van Lucas is een arme, zieke bedelaar die voor de deur van een rijke man ligt. De Lazarus van Johannes is er nog erger aan toe, want reeds overleden en begraven, na een fatale ziekte. Gelukkig heeft God voor hen beiden nog een verrassing in petto, zoals dat wel vaker gaat in parabels. De Lazarus van Lucas wacht een eeuwig zalige plek in het hemelrijk, 'in de schoot van Abraham' – een beloning die de egoïstische rijke man nooit te beurt zal vallen. De Lazarus van Johannes mag zich verheugen in een tweede leven, nadat hij door Jezus uit zijn graf werd opgewekt. Volgens sommige bronnen leefde deze man nog dertig jaar, op een Grieks eiland dan wel in Frankrijk. Vooral deze tweede, herrezen Lazarus geldt als een icoon in de religieuze – en bijgevolg ook artistieke – tradities.

ALIVE AND KICKING De derde Lazarus is een theatercollectief dat in januari 2006 werd opgericht. Gelijkenissen of overeenkomsten met de bovenstaande bijbelfiguren zijn moeilijk hard te maken, want tot dusver is het gezelschap in kwestie kerngezond, alive and kicking in zowel fysiek als artistiek opzicht. Een mogelijke parallel met 26

GASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

de Lazarus van Johannes is evenwel het feit dat nogal wat groepsleden onder deze naam aan een tweede artistiek leven bezig zijn. We overlopen even de zes vaste kernleden: Günther Lesage (°1967) studeerde aan Studio Herman Teirlinck en maakte voordien deel uit van De Onderneming, het gezelschap waar sinds 1997 ook Ryszard Turbiasz (°1953) kind aan huis was. Turbiasz was in diezelfde periode ook nog actief bij een ander geruchtmakend collectief: De Vereniging van Enthousiasten voor het Reële en Universele, samen met generatiegenoten Johan Dehollander en Dirk Van Dijck. Op de keper beschouwd is deze Poolse Lazarus dus al – minstens – aan een derde leven op de planken bezig. Koen De Graeve (°1972) is in Vlaanderen bekend en bemind als film- en televisieacteur, studeerde net als Lesage aan Studio Herman Teirlinck in Antwerpen en schrijft en speelt sinds 2006 regelmatig mee. Joris Van den Brande (°1979) leerde daarentegen de theaterstiel aan het RITS in Brussel en trad aan bij diverse gezelschappen, waaronder Theater Antigone en Bronks, tot hij het collectief vervoegde. Ook Pieter Genard (°1976) was lange tijd in diverse constellaties te zien, nadat hij in 1998 afstudeerde aan het conservatorium van Brussel. En last but not least is er de enige actrice van de club: Charlotte Vandermeersch (°1983). Zij studeerde, net als De Graeve en Lesage, aan Studio Herman Teirlinck en heeft al veel watertjes doorzwommen, op theaterpodia maar ook in film en televisie. Sinds 2012 behoort ze tot de artistieke kern.

THEATRALE WEEMOED IN WOORD EN BEELD Qua achtergrond mogen de stichters van Lazarus dan wel relatief verschillend zijn, wat ze als spelers en theatermakers gemeen hebben, is een grote gevoeligheid voor het absurde van dit ondermaanse leven – een existentieel aanvoelen dat in hun voorstellingen zowel naar humor als naar tragiek neigt. De optelsom van deze drie elementen is zoiets als theatrale weemoed, in woord en beeld. En daarbij hoeft het niet te verbazen dat dit gezelschap met grote regelmaat teruggrijpt naar de Russische literatuur, als vertrekpunt voor hun soms uitgesproken fysieke teksttheater. Alle genoemde elementen zijn daarin immers ten overvloede aanwezig: in de romans van Tolstoj, Dostojewski, Gontsjarow… Tweeduizend jaar na Christus is de mens nog steeds zijn eigen grootste vijand, zo kunnen we rustig stellen, en die schamele staat van zijn (of niet zijn) weten de Russische literaire grootmeesters als geen ander te treffen in woorden, ook anno 2017. Als Lazarus zich dan eens over een andere romanschrijver buigt, is het niet toevallig iemand als Charles Bukowski, de Amerikaans auteur met Poolse roots die een bijzonder trieste jeugd had gekend en die als volwassene, behalve in de letteren, ook een uitweg zocht in de alcohol.

Nee, het zijn doorgaans geen vrolijke wereldbeelden, de vertelperspectieven die Lazarus aanhaalt op scène.

Daartegenover staan hun grote fysieke inzet, collectief en individueel, en de poëzie van hun ogenschijnlijk eenvoudige beeldtaal. Of zoals de Engelse filosoof-wetenschapper Francis Bacon (1560-1626) ooit stelde: 'It’s all so meaningless, we may as well be extraorGASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

27

dinairy.' Vrij vertaald: 'Het leven is zo onbetekenend dat we er evengoed iets geweldigs van kunnen maken.'

Het is Lazarus ten voeten uit: omhels het absurde als een kans. Een kans op wat? Op iets positiefs, welja, ondanks alles. Die boodschap, impliciet of expliciet, schuilt ook in de voorstellingen waarmee ze in mei naar Minnemeers komen: Oblomow (naar de gelijknamige roman van Gontsjarow), Karamazow (naar De gebroeders Karamazow van Dostojewski) en Idioot (naar De idioot van diezelfde Dostojewski).

LUIHEID TOT LEVENSKUNST De roman Oblomow is met stip de bekendste titel van Ivan Gontsjarow (1812-1891). Dat heeft alles met de grote kracht en authenticiteit van zijn hoofdpersonage te maken. Centraal in de roman, geschreven in 1859, staat – of beter: ligt – een man die de luiheid tot levenskunst heeft uitgeroepen. Om die reden komt hij amper zijn bed nog uit, en toont hij zich een meester in het uitstellen van taken en andere dagelijkse handelingen. Luiheid geldt hier als een bijna religieuze of filosofische overtuiging, zo lezen we al op pagina zes: 'Liggen was voor Ilja Iljitsj geen noodzaak, zoals voor een zieke of voor iemand die wil slapen, geen toevallig aangenomen houding zoals voor iemand die vermoeid is, en geen genot, zoals voor een luiaard: het was zijn normale toestand.' In filmtermen heet dat: een sterke pitch, als insteek voor het verhaal. En inderdaad leidt dit radicale uitgangspunt niet tot verveling bij de lezer, merkwaardig genoeg, maar werkt dat consequente uitstelgedrag zowaar aanstekelijk. Pagina na pagina mijmert de antiheld van Gontsjarow over het Leven en 28

GASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

de daarbij horende lasten, gelegen in zijn rommelige kamer in Sint-Petersburg. Zijn landgoed is hem vooral een blok aan het been, waardoor de opbrengsten ervan zienderogen slinken.

EIGENZINNIGE PRODUCTIES Minder humoristisch, maar minstens zo meeslepend want grandioos zijn de romans van Dostojewski (18211881). Bij Lazarus lagen zowel De idioot, geschreven in 1868-1869, als De gebroeders Karamazow, zijn onbetwistbare meesterwerk uit 1879-1880, op tafel voor twee eigenzinnige producties. In dat eerste boek schetst de schrijver het wedervaren van een Christusachtige figuur: hoofdpersonage is een Russische prins, telg van een oude adellijke familie. Na jaren van ziekte (hij lijdt aan epilepsieaanvallen die hem tijdelijk van zijn verstand beroofden) keert hij terug naar het mondaine leven in Sint-Petersburg. De prins komt totaal wereldvreemd over, vandaar de titel, en verzeilt in een wirwar van relaties en intriges. Dat laatste heeft alles te maken met de grote erfenis die op hem wacht, nu zowel zijn ouders als zijn pleegvader overleden zijn: een erfenis van maar liefst 2,5 miljoen roebel.

De gebroeders Karamazow is een onvervalste klassieker uit de zogenaamde wereldliteratuur en telt drie broers als hoofdpersonages: Dmitri, Ivan en Aleksei.

Ze komen uit een gebroken gezin en hun vader, Fjodor, heeft nooit naar hen omgekeken. Vooral tussen hem en zoon Dmitri komt het tot een felle en bittere strijd, meer bepaald omwille van een vrouw genaamd Groesjenka. Of zoals Lazarus het zelf formuleert:

DRIE DAGEN LAZARUS IN NTGENT MINNEMEERS uitverkocht

'Geld, geilheid en God. Waar moet het anders over gaan?' Want ook hier staat er een erfenis op het spel, met alle dramatische gevolgen van dien. 'Lazarussischer' dan Karamazow wordt het inderdaad niet, zoals het collectief stelt. Maar laat dat vooral een reden zijn om toch de combinatie met die andere titels te maken: van de tragikomische luiaard in zijn smerige kamer in Oblomow, via de naïeve prins in Idioot, tot en met het epische gevecht tussen generaties in Karamazow. De typisch Russische weemoed schuilt immers in ieder van ons, onder alle westerse laagjes.

STEVEN HEENE

OBLOMOW LAZARUS maakte met succes een voorstelling over een romanpersonage dat 150 pagina’s zijn bed niet uitkomt. Als je houdt van slapen in het theater, kom dan kijken! Met Charlotte Vandermeersch, Joris Van den Brande, Ryszard Turbiasz, Günther Lesage, Pieter Genard en Koen De Graeve.

Wo 17/05 | 20:00 | NTGent Minnemeers met gratis inleiding 45’ voor aanvang KARAMAZOW Het geslacht Karamazow. Een vader, zijn zonen en hun vrouwen. Een erfenis - uiteraard - , een hoer - natuurlijk - en de vraag: is er leven na de dood?

Geld, Geilheid en God. Waar moet het anders over gaan? Dit is Dostojewski. Met Koen De Graeve, Pieter Genard, Günther Lesage, Ryszard Turbiasz, Joris Van den Brande en Charlotte Vandermeersch.

Do 18/05 | 20:00 | NTGent Minnemeers met gratis inleiding 45’ voor aanvang DE IDIOOT Een Russische prins keert na jaren van ziekte (hij lijdt aan epilepsieaanvallen die hem tijdelijk van zijn verstand beroofden) terug naar het mondaine leven in Sint-Petersburg. De prins komt totaal wereldvreemd over, vandaar de titel, en verzeilt in een wirwar van relaties en intriges. Dominique Collet, Koen De Graeve, Pieter Genard, Günther Lesage, Ryszard Turbiasz en Charlotte Vandermeersch smijten zich op deze klassieker van Dostojewski!

VR 19/05 | 20:00 | NTGent Minnemeers met gratis inleiding 45’ voor aanvang

GASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

29

DE KETTER EN DE BISSCHOP OVER SKAGEN EN HUN VOORSTELLING ‘UW RIJK KOME’

We schrijven het jaar 2000.

Een nieuwe eeuw dient zich aan en tegelijk een nieuwe theatergroep: SKaGeN. Ook dit in Antwerpen residerend collectief komt uit de opleiding van Dora Van der Groen, net als grote broers tg STAN en De Roovers of jonger broertje FC Bergman.

Clara Van den Broek, Mathijs F. Scheepers, Valentijn Dhaenens, Korneel Hamers, Bruno Van den Broeck en Yves Degryse zijn de stichtende leden. In 2009 verlaten de twee laatstgenoemden de groep op zoek naar nieuwe uitdagingen. Sedertdien maakt het resterende kwartet polychroom, exploratief, van tragisch gekleurd tot 'verraderlijk vrolijk' theater.

Een gesprek met Clara, Mathijs en Valentijn in hun repetitieruimte in deStudio te Antwerpen.

Wat was jullie drijfveer om vlak na jullie afstuderen te beginnen met SKaGeN? Wij waren een klasje van zes en konden heel CVSB goed met mekaar opschieten en samenwerken. We waren erg verschillend qua karakter, maar het geheel was meer dan de som van de delen. In het tweede jaar maakten we bijvoorbeeld een voorstelling die 'anders' was omdat we een andere manier vonden om met het materiaal om te gaan. Het tweede deel van Hamlet speelden we op locatie en we lardeerden het met verrassend filmmateriaal en het gebruik van voice over.

In tegenstelling tot andere groepen waren we niet zo 30

GASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

bezig met de klassieke canon of met modern teksttheater, we zochten naar andere manieren om theatermateriaal te ensceneren. We zijn daarom multidisciplinair beginnen werken.

VD Belangrijk in onze ontstaansgeschiedenis was ook de inbreng van Sara De Roo (tg STAN) als docente. Zij reikte ons de hand om een collagevoorstelling te maken gebaseerd op fragmenten uit verschillende theaterteksten. Zo stimuleerde zij onze goesting om te bricoleren en te experimenteren.

Van waar die belangstelling voor het vormexperiment en de zoektocht naar nieuwe verbeeldingsvormen?

Het is interessant om te blijven nadenken MFS over de vorm/het decor van een voorstelling; dat kan een verhaal apart vertellen, naast de tekst die je speelt. Ik vind het niet altijd even boeiend om te zien hoe andere gezelschappen daarmee omgaan. Het is net interessant om voortdurend op zoek te gaan naar de 'extra speler' die het decor kan zijn.

HET IS NET INTERESSANT OM VOORTDUREND OP ZOEK TE GAAN NAAR DE 'EXTRA SPELER' DIE HET DECOR KAN ZIJN. VD De andere collectieven waren bovendien schatplichtig aan de 'Discordia school'. Hun ruimtelijk denken paste heel goed bij hun collectieve speelstijl.

Wij hebben dat niet overgenomen omdat we een andere vorm van theater wilden maken. Wij waren meer

geïntrigeerd door iemand als Castelluci met zijn veel theatralere manier van theater maken. Waar de anderen zich op literatuur focusten, hebben wij ons meer op de popcultuur, televisie en film gericht.

WAAR DE ANDEREN ZICH OP LITERATUUR FOCUSTEN, HEBBEN WIJ ONS MEER OP DE POPCULTUUR, TELEVISIE EN FILM GERICHT. Wat belangrijk is en blijft, is dat vorm en inhoud nog altijd hand in hand gaan in ons creatieproces. We hebben een inhoudelijk idee dat vorm krijgt om opnieuw inhoudelijk afgetoetst te worden in een verdere vorm, enzovoort. Zolang we geen vorm hebben, kunnen we inhoudelijk niet verder. Vanaf het begin hadden we het gevoel dat dit onze manier van werken was om de wereld te verbeelden en haar complexiteit te vatten.

CVSB

Jullie hadden en hebben niet genoeg aan bestaande, affe (repertoire)teksten?

We hebben gisteren een debat gehad op het CVSB conservatorium rond repertoire. Ik vind dat het klassieke repertoire hoe langer hoe meer geen antwoord meer biedt op het gevoel dat de werkelijkheid ons geeft. Een gevoel van verschrikkelijke complexiteit, snelheid en chaos. Begrijp me niet verkeerd! Ik hou ontzettend veel van die teksten, ze geven me steeds weer een esthetisch genot, maar ze passen op de één of andere manier niet meer bij 'de wereld van vandaag'. Daarom gaan we op zoek naar andere bronnen.

Alles is of kan materiaal zijn. We willen zo dichter bij de werkelijkheid komen.

Alle genres komen bij SKAGeN ook aan bod: van de hilarische deurenkomedie Deurdedeurdeur tot complexe locatieprojecten in het Antwerpse Centraal Station of het Gerechtsgebouw. En bovendien spelen jullie voor jong en oud.

MFS Dat is onze grote kracht en tegelijkertijd onze achillespees.

In welke zin?

MFS Bepaalde critici hebben het er moeilijk mee dat ze ons niet in een vakje kunnen onderbrengen en vinden dat een zwaktebod. Ze vinden dat we geen identiteit hebben en maar wat aanmodderen… Idem dito bij het aanleveren van een dossier. Eigenlijk vragen ze: ‘in welk hokje moeten we jullie steken?’ Terwijl wij juist in het hokje willen zitten van de mensen die niet in een hokje willen zitten!

EIGENLIJK VRAGEN ZE: ‘IN WELK HOKJE MOETEN WE JULLIE STEKEN?’ TERWIJL WIJ JUIST IN HET HOKJE WILLEN ZITTEN VAN DE MENSEN DIE NIET IN EEN HOKJE WILLEN ZITTEN! CVSB We hebben ook altijd een vrij sociale inslag gehad. We wilden geen highbrow of elitaire kunst maken, maar een theatervorm presenteren die toegankelijk is en waarin we samen kunnen zijn met de toeschouwer.

GASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

31

Daarbij hebben we verschillende soorten publiek 'uitgeprobeerd'.

Is dat ook af te lezen uit de samenstelling van jullie jaarprogramma?

Eerst en vooral: we moeten dossiers schrijven, dat is al richtinggevend. Twee: we zijn nu met z’n vieren. Ieder lid kan voorstellen doen die met mekaar gedeeld worden. Daaruit kunnen we thematische lijnen trekken en komt er uiteindelijk een verhaal bovendrijven. Dit jaar onderzoeken we het thema 'cultuur versus barbarij'.

Wij willen ons wel blijven openstellen voor dingen die zich aandienen, impulsen of dwingende themata; de flexibiliteit mag niet ondersneeuwen door zaken die jaren geleden zijn vastgelegd.

CVSB

Uw Rijk Kome is jullie nieuwe voorstelling die in mei in de Minard speelt. Een voorstelling met een religieus randje: Jezus komt terug op aarde.

Ik was erg gefascineerd door de roman De MFS Meester en Margarit van Michaïl Boelgakov en dan vooral door het deel waarin Jezus een gesprek voert met Pontius Pilatus. Na een tijdje zijn we uitgekomen op een variante van dat verhaal: een gesprek tussen een afgevaardigde van Christus, een bisschop, en een vertegenwoordiger van het atheïsme, een ketter als je wil. Die twee gaan op het scherp van de snee met elkaar in discussie en dat gebeurt in een ruimte die schijnbaar normaal lijkt maar dat niet is. Is het een labo? Een onderzoeksruimte? Een hotelkamer? Zij 32

GASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

volgen een persoonlijke lijn die ze tijdens het gesprek steeds verder ontwikkelen. Zo logt de bisschop in het begin van de voorstelling in op een computer die alle eigenschappen van God blijkt te hebben.

VD Ook De grootinquisiteur van Sevilla, deel II van Dostojewski’s Gebroeders Karamazow zorgde oorspronkelijk voor inspiratie. In de zin dat we twee oude iconen tonen, elk fanatiek een bepaald gedachtegoed verdedigend vanuit hun eigen perspectief, die met mekaar in discussie gaan over thema’s van vandaag zoals abortus of euthanasie.

Maar u begrijpt dat we dan Dostojewski ver achter ons gelaten hebben.

En Houellebecq?

Zijn laatste boek, Soumission, komt zeker VD aan bod. Het thema van de religieuze terreur en het idee om onderworpen te worden door de moslimgemeenschap die onze westerse vooruitgang viseert, is een groot en belangrijk punt van discussie in de voorstelling. Bovendien kunnen beide personages enkel maar vanuit hun westerse, blanke suprematie denken en gaan zij ervan uit dat 'die anderen' nog heel wat achterstand moeten goedmaken om ons, de westerling, in te halen.

Nemen jullie in de voorstelling een standpunt in ten overstaan van de 'religieuze cultuur'?

VD De personages nemen heel sterke standpunten in en onderbouwen die als geoefende intel-

lectuelen. Citaten uit de bijbel of de koran worden aangehaald om redeneringen te staven. Het zijn hersenmensen die moeilijk instinctief of emotioneel kunnen reageren maar elkaar uiterst rationeel bekampen.

Alhoewel er privé verschillende scheuren of gaten te zien zijn.

Mijn persoonlijk gevoel zegt dat deze voorstelling gaat over het einde van een era. En ik hoop dat mijn dochter in een andere en betere wereld opgroeit met andere normen. Als ik de voorstelling zou beleven als toeschouwer, zou ik het gevoel hebben dat die mensen lieden zijn uit een andere periode.

Wat kan de betekenis van religie nog zijn?

Mijn personage heeft het op een bepaald MFS moment over 'lijden'. De ketter zegt dat wij moeten proberen het lijden zoveel mogelijk te vermijden zodat we er niet mee geconfronteerd worden. De bisschop daarentegen roept juist de religie in om met het lijden te leren omgaan. De religie kan zin geven aan het bestaan. Misschien is het dat wel wat religie nog betekenis geeft.

GOMMER VAN ROUSSELT

UW RIJK KOME SKaGeN SKaGeN peilt naar de staat van de mens vandaag, in een wereld beheerst door schijnbaar religieuze terreur. Wat is de betekenis van het geloof en wat zijn de repercussies? In welke mate steunen onze morele ideeën over goed en kwaad, rechtvaardigheid en solidariteit op een religieuze cultuur? Tekst en spel: Clara Van den Broek, Mathijs F Scheepers, Korneel Hamers en Valentijn Dhaenens Wo 10, do 11, vr 12/05 | 20:00 | NTGent Minard met gratis inleiding 45’ voor aanvang

GASTVOORSTELLINGEN UITGELICHT

33

VICTORIA DELUXE EN NTGENT PRESENTEREN

GELOOF IN DE STAD In Geloof in de stad brengen elf jeugdige spelers een ode aan de vindingrijkheid waarmee jongeren vandaag van verscheidene geloofssystemen gebruikmaken om hun identiteit te construeren. Vroeger huisden mensen dikwijls van wieg tot graf in een en hetzelfde (religieuze) geloofssysteem. In de 21ste eeuw hebben we ons echter een meerlagige identiteit aangemeten vanuit het gezamenlijke verlangen om een thuis te vinden in onze superdiverse stad en samenleving.

Sommige jongeren aanbidden de Heilige Cristiano Ronaldo of de Maagd BeyoncÊ, net zoals ze hun God of Profeet aanbidden. Anderen putten kracht uit spiritualiteit, beulen tegelijkertijd hun goddelijke lichaam af in de Basic-Fit, schuiven uren aan bij Primark voor een paar sokken of knallen ’s avonds stevig met hun laatste Tinderdate. Nog andere jongeren hangen een politieke partij aan, geloven in de wetenschappelijke grond van alles of gewoonweg in zichzelf. Halleluja!

Lang leve de meervoudigheid!

De verschillende lagen van onze identiteit schuren tegen elkaar aan, vloeien in elkaar over, of hangen soms slechts met spuug en touw aan elkaar. Ieder van ons bricoleert zich een unieke identiteit bijeen, een zeewaardige sloep om er de woeste golven van het leven mee te trotseren. We worden aangemoedigd om in onszelf en in de Andere te geloven, wanneer geleidelijk het besef doorsijpelt dat sommigen onder ons de toegang tot bepaalde betekenis- en geloofssystemen ontzegd wordt.

In de theatervoorstelling Geloof in de stad zien we de jonge spelers struikelen, rechtkrabbelen en snoeihard 34

GELOOF IN DE STAD

met hun hoofd tegen de vele blinde muren lopen. Maar ze zetten door, ze ontwikkelen telkens nieuwe talen om in te huizen en verzinnen nieuwe verhalen voor de toekomst van hun stad.

MATTHIAS VELLE & DOMINIQUE WILLAERT

GELOOF IN DE STAD Victoria Deluxe en NTGent tekst en regie Matthias Velle en Dominique Willaert | spel Aminata Abdoul, Mohamed talbi, Abu Dar Abbas, Emma Loncke, Diego Gonzalo, Yvette O Boatemaa, Hilair Francisco, Sammy Belabbas, Nabil Haizoune, Steffen Meirlaen, Bilal Azzaoui | originele muziek en live uitvoering Rudi Genbrugge en Karen Willems | scenografie Ruimtevaarders | kostuums Lieve Pynoo Vr 19, za 20, zo 21 (15u), do 25, vr 26, za 27/05 | 20:00 | De Expeditie, Dok Noord 4F, 9000 Gent

GELOOF IN DE STAD

35

TE GAST IN ONS HUIS Naast de gastvoorstellingen die elders in dit nummer werden uitgelicht, heeft NTGent nog andere producties te gast, waarover u hier de basisinformatie vindt, maar waar onze website uitgebreider aandacht aan besteedt met foto’s, filmpjes, en teksten of extra weblinks. Eén adres: www.ntgent.be

CALCUTTA, VASTENAVOND Bellevue Producties

BLESSED Meg Stuart / Damaged Goods

Vr 5, za 6/05 | 20:00 | NTGent Minnemeers

Wo 31/05, do 1, vr 2/06 | 20:00 NTGent Minnemeers met gratis inleiding 45' voor aanvang

Een zwarte komedie over medisch toerisme, verziekte familieverhoudingen en het bankroet van het Westerse superioriteitsdenken. Warre Simons regisseert Elsie de Brauw, Ria Eimers en Kees Hulst.

'Grotesk en komisch, met een grimmige ondertoon (...) De dialogen zijn met vaart geschreven en de vormgeving is prachtig in zijn eenvoud. (...) Met deuren in het decor, zoals je verwacht bij een klucht. De Indiase straatgeluiden maken het plaatje compleet.'

(Theaterkrant)

36

GASTVOORSTELLINGEN

De Amerikaanse choreografe en danseres Meg Stuart en de Portugese choreograaf en danser Francisco Camacho ontmoetten elkaar voor het eerst in New York.

Hij volgde haar naar België om er te dansen in haar debuut Disfigure Study. Daarna ging elk zijn eigen weg, maar in BLESSED vonden ze elkaar opnieuw.

Gelauwerd met de Franse Prix de la Critique voor ‘meilleur spectacle étranger’ (2008) en met een Bessie Award in de categorie ‘outstanding visual design’ (2012).

© Koenraad Dedobbeleer

NACHTELIJK SYMPOSIUM Mesut Arslan

DE MENSHEID LOD muziektheater

Wo 31/05 | 20:00 | Domzaal Vooruit - uitverkocht

Do 1, vr 2, za 3/06 | 20:00 | NTGent Minard met gratis inleiding 45' voor aanvang

Make-over van een memorabel stuk van wijlen Eric De Volder. Regisseur Mesut Arslan - vorig jaar nog te zien in Vooruit met Betrayal - focust op de familie Meiresonne, allesbehalve een modelgezin. Drie zonen en een moeder voeren een dramatisch steekspel rond ‘de familiezaak’ en ‘hij daarboven, ons pa’.

Een hoop schoon volk bundelt zijn krachten: Josse De Pauw, Kris Defoort, Arnon Grunberg, Mark Schaevers, Claron McFadden, Greta Goiris… De mensheid zal er wel bij varen.

GASTVOORSTELLINGEN

37

DAGBOEKFRAGMENTEN Oktober 2010 Vandaag schreef ik de eerste zin van mijn roman. Het gaat over een meisje dat bezeten werd verklaard. Ze heet Adesina, ik weet niet welke Afrikaanse taal het is, maar het betekent: 'De weg ligt open voor meer.'

Maandag 21 januari 2013 Vanaf vandaag doe ik mee met de schrijfmarathon. Het is een manier om mij een echte schrijfster te voelen.

Elke dag moet ik 5OO woorden schrijven en dat een maand lang. Ik zal Adesina herschrijven. Ondertussen hebben zoveel uitgevers het manuscript afgewezen, daarom zal ik gewoon opnieuw beginnen. Spannend!

© Arne Nys

Maandag 28 november 2016 23:35 Toen het vuur nog niet ontdekt was, strandde jouw lichaam – als een door de golven stukgeslagen schip – aan de oevers van mijn hart.

Ik gooide de luiken open, klopte het stof van de gordijnen, vlocht mijn krullen tot een kroon.

Treed binnen. Dit is mijn koninkrijk. Het is hier koud en vergeten.

Hou je schoenen maar aan, de tapijten zijn lang geleden versleten. Maar wees welkom.

De eerste sneeuwklokjes zijn uit de randen van mijn ijs gebloeid.

De wanden van mijn hart zullen misschien ontdooien.

Zie hoe ik bloed.

Zie hoe ik bloei.

Op een dag zal ik lief en levend en lustig zijn.

De zachte nachten buitelden over elkaar heen terwijl ik jou doorbladerde als een verhaal zonder eind en toen – plots – 38

COLUMN AYA SABI

Vond ik het vuur in jouw ogen.

Blijf binnen, smeekte ik. Dit is mijn koninkrijk. Het is hier warm en lief en al het leed zal zo vergeten zijn. Je lichaam heet. De sneeuwklokjes gesmolten. Mijn hart ontdooid.

Brand je aan mij.

Maandag 5 december 2016 Het gedicht dat ik een week geleden gedeeld heb op Twitter, werd opgepikt. Op wonderbaarlijke wijze ligt mijn manuscript nu bij Atlas Contact, een van de meest gerenommeerde uitgeverijen van de Lage Landen. Ik ben uitgenodigd voor een koffie! Als het sprookje hier voor mij stopt, ben ik even gelukkig.

Vrijdag 6 januari 2017 10:41 Tussen Maastricht en Amsterdam. Ik probeer een beetje poëtisch te doen door een plaatsbepaling te formuleren die tevens zo vaag is en eigenlijk helemaal geen plek aanduidt op de 300 kilometer die ik deze ochtend met de trein moet overbruggen maar tevergeefs: de stem heeft net afgeroepen dat we station Sittard naderen. Ik nader het moment waarop heel mijn leven zou kunnen veranderen, maar hoe dichterbij ik kom hoe minder het tot me doordringt. Ik kom hier helemaal onvoorbereid naar toe, waar haal ik het lef vandaan?

Soit, als ik afga ben ik tenminste mezelf geweest, want me belachelijk maken, kan ik zo goed.

Vrijdag 24 maart 2017 01:23 Ik heb het daarnet voor de allereerste keer durven zeggen. Toen de conducteur vroeg naar wat ik deed in het dagelijkse leven, schaamteloos en bijna als vanzelf gooide ik het eruit: 'Ik ben schrijfster.' Het was een historisch moment in de laatste trein tussen Antwerpen en Hasselt van de vorige dag of de eerste trein van deze dag. Tussen nacht en ochtend. De jongen schuin tegenover me keek op, benieuwd naar dat kleine meisje dat beweerde een schrijfster te zijn. Maar mijn zelfvertrouwen liet me niet in de steek. Ik weet niet waar ik het lef vandaan haalde. Ik had het moment niet gekozen, het moment koos mij.

gelopen jaren altijd heb gedaan. Ik kon zeggen dat ik vele ochtenden met tegenzin ontwaakte wetend dat de woorden aan het einde van de dag niet geschreven zouden zijn en dat ik daar soms diepongelukkig van werd. Dat er zoveel boeken in de kast liggen die ik nog moet lezen en zoveel boeken in mijn hoofd die ik nog wil schrijven. Dat er tussen mijn hart, hoofd en lijf onderbrekingen zitten, plekken waar de kabel geknakt of gebogen is en de woorden niet verder komen door barricades van twijfel.

Ik werd door anderen een dichteres of schrijfster genoemd, maar zelf heb ik dat nooit gedaan. Mezelf een schrijfster noemen, was als rondwandelen met een veel te grote jas en een broek met hangende pijpen waar je steeds over struikelde. Het is als kind op het aanrecht gaan staan en met gevaar voor eigen leven reiken naar de koekjestrommel in de bovenste la in de kast. Je wist dat er een kans bestond dat of jij van het aanrecht zou vallen of de koektrommel uit je handen zou glijden.

Maar toch groeide ik – schreef en herschreef – om ooit in de veel te grote schrijverskleren te passen, om aan de koektrommel te kunnen komen. Toen ik jaren geleden van elke uitgever hetzelfde automatische bericht kreeg waarin mijn manuscript afgewezen werd, droomde ik niet kleiner. Integendeel, ik kieperde de bijna 200 bladzijden die ik geschreven had in mijn virtuele prullenbak en ik begon opnieuw. Want schrijven is elke dag nieuwe woorden baren en elke nacht de woorden voor je ogen zien sterven. Het is perfectie benaderen en weten dat je daar altijd in zal falen. Maar je blijft schrijven.

AYA SABI Aya Sabi studeert exacte wetenschappen aan Maastricht University, en houdt van taal en poëzie. Ze blogt voor deredactie.be en verzorgt dit seizoen ook een vaste column in ons magazine.

Ik kon zeggen dat ik schreef in het dagelijkse leven, dat mijn boek binnenkort zou verschijnen, ik kon het op zoveel andere manieren verwoorden, zoals ik de afCOLUMN AYA SABI

39

NIEUWE NTGENTENAARS Voor ons panel Nieuwe NTGentenaars werken we dit seizoen samen met Hand in Hand vzw: een groep sterk gemotiveerde mensen (oude en nieuwe Belgen) en vluchtelingen (met en zonder papieren) die enerzijds vluchtelingen en mensen-zonder-papieren ondersteunen op hun lange weg naar erkenning, en anderzijds de publieke opinie sensibiliseren. Samen gaan we naar NTGent-voorstellingen kijken, voorafgegaan door een inleiding en gevolgd door nagesprekken met cast en crew. Op zaterdag 6/5 staat de marathon Platform/Onderworpen op het programma, als kers op de taart van een boeiend theaterseizoen!

TIME OUT – THEATERWORKSHOP BIJ NTGENT OP ZATERDAG 13/5 Vanuit de vaststelling dat (culturele) vrijetijdsbesteding vaak over het hoofd gezien wordt in opvanginitiatieven voor vluchtelingen die werken volgens het bed-badbrood-principe, startte NTGent een project op dat de eigen organisatie overstijgt en een actieve wederzijdse kennismaking initieert tussen burgers en vluchtelingen (volgens het principe van buddy’s) en het Gentse culturele veld. Daartoe komen we op (minstens) maandelijkse basis tot een culturele activiteit die we via Gentse opvanginitiatieven aanbieden aan burger- en vluchtelingenbuddy’s. In februari gingen we van start, en ondertussen waren we reeds te gast bij de Handelsbeurs, MSK, museum Dr. Guislain en les ballets C de la B. Eerstvolgende activiteit is een theaterworkshop bij NTGent op zaterdag 13/5, gevolgd door activiteiten bij o.a. het STAM en de Bijloke, de Centrale, Huis van Alijn, Designmuseum, Poëziecentrum, de Krook, LOD, MIAT, Compagnie Cecilia en Vooruit. Ontvang je graag meer info over dit project? Neem dan contact met ons op via saartje.cauwenbergh@ntgent.be Dit project werd gerealiseerd met de steun van de Koning Boudewijnstichting en de Nationale Loterij.

40

PLUS

CELESTIAL MEKANIKS – EZELSBRUG OP DINSDAG 30/5 IN NTGENT ARCA Op dinsdag 30/5 hebben we in NTGent Arca vzw Celestial Mekaniks te gast met hun voorstelling Ezelsbrug.

Regisseur Sophie Cocheteux-Depraeter realiseert een voorstelling met anderstalige amateuracteurs, mensen die net als zij het Nederlands onder de knie proberen te krijgen. Tijdens een metaforische reis keren ze terug naar de essentie van de vertelling, naar zuivere woorden die een vervormd spiegelbeeld zijn van een herinnering. Welke rol speelt mondelinge overlevering in een getechnologiseerde maatschappij waar het samenleven van mensen uit verschillende culturen wordt belemmerd door wederzijds onbegrip? Hoe kunnen migranten omgaan met een nieuwe taal die het collectief geheugen weerspiegelt van een volk dat ze niet kennen?

Ezelsbrug is een 'invitation au voyage' die mensen met elkaar laat communiceren over grootse humane thema’s en cultuuroverstijgende kleinmenselijkheden. Een optimistisch, kleurrijk toneelstuk waarin het geheugen en de persoonlijke herinneringen van de deelnemers de toeschouwer meenemen naar verre, fabelachtige oorden. Volksverhalen, sprookjes en legendes uit verschillende continenten worden door hen geïnterpreteerd, gespeeld, gezongen en verteld in de taal van hun nieuwe thuis: het Nederlands.

VOORSTELLINGEN MET AUDIODESCRIPTIE In samenwerking met Universiteit Gent voorzien we audiodescriptie bij de marathon Platform/Onderworpen op 6 mei. Audiodescriptie is een live beschrijving van wat er op scène gebeurt, bedoeld voor blinden en slechtzienden. Als je hier gebruik van wenst te maken, dan kan je je ticket reserveren via VeBeS Gent: via het nummer 09 292 40 80 of via e-mail gent@vebes.be.

VeBeS is een vereniging van blinden en slechtzienden, maar je hoeft geen lid te zijn van deze organisatie om gebruik te maken van dit aanbod.

KINDERJURY Op 6 mei begeleiden Sjoerd en Charlotte voor een laatste keer ons 6-koppige kinderpanel Kinderen kijkt! bij de theatermarathon Platform/Onderworpen.

Voorbereidingen lopen nu al om er een superfijne middag en avond van te maken.

THEATERVAKANTIES I.S.M. KAZOU EN PLATFORM K Vorige zomer bestormden 80 kinderen onze theatervloer in Arca en Minnemeers voor een heus intern theaterkamp enerzijds, voor een extern inclusief dans- en theaterkamp anderzijds. De reacties waren zo dolenthousiast dat we deze zomer alweer samen op kamp gaan.

In de eerste vakantieweek van juli en de laatste van augustus verwelkomen Evelien Van Hamme en Debbie Crommelinck, onze theaterdocentes, telkens 30 kinderen om aan de slag te gaan als echte Drama Queen en King. De monitoren van Kazou vullen de gaatjes met leuke activiteiten in het zelfde thema. Helaas, geen inschrijvingen meer mogelijk, alle plaatsjes zijn ingenomen.

Wel nog plaats van 24 tot 28/08 2017 voor ons inclusief Theater- en dansatelier. Heb je een dans- én theatermicrobe? Kan je niet stoppen met verhalen vertellen, springen en dansen? Doe dan mee aan ons theater- en dansatelier! Improviseren, vertellen met je stem en/of je lichaam, dansen en spelen voor publiek.

THEATER IN DE KLAS! Vanaf het seizoen 2017-2018 kan je als school ons nieuwe project ‘Theater in de klas’ boeken. Acteurs Debbie Crommelinck en Sebas Van der Donck werkten in opdracht van ons huis en onze afdeling publiekswerking aan een kleine theatervoorstelling: ‘Theater in de klas.’ Ze bewijzen in 40 minuten dat je ook theater kan spelen in een gewoon klaslokaal en spelen op ludieke wijze en in een gekke dialoog alle theatercodes voor… en zetten ze ook weer op hun kop.

Wat is theater? Hoe maak je theater? Wat zijn theatrale conventies? Wat is een theatercode? Staat alles in een script/tekstbrochure? Wat is de rol van de toeschouwers? Hoe beïnvloeden die de acteurs? Leerlingen krijgen het op speelse wijze ingelepeld.

Op het moment dat we dit tekstje schrijven, moet de voorstelling nog try-outen op scholen, eind april 2017.

Vanaf 22 mei kan je de voorstelling boeken voor je school. Dan geven we je ook de doelgroep mee en alle mogelijke verdere afspraken. We hopen dat dit format toert tussen Brugge en Hasselt en wie weet zelfs in ons bovenste beste buurland!

Wie? Voor kinderen met en zonder beperking, geboren in 2004 – 2005 – 2006.

Waar? NTGent Arca, Sint-Widostraat 4, 9000 Gent Wanneer? Van 24 t.e.m. 28 augustus, 9u-16u. Opvang vanaf 8u30 en tot 16u30.

Deelnameprijs? 90 euro voor de volledige week, incl. drankje Meer info en inschrijven? Mail naar info@konekt. be met daarin: je naam, adres, e-mailadres, telefoonnummer, geboortedatum en korte info over jezelf (o.a. waar je ondersteuning bij nodig hebt). Vermeld in het onderwerp: ‘Inschrijving dans-theateratelier Platform-K-NTGent’ Inschrijvingen lopen t.e.m. 10 augustus. Let wel, de plaatsen zijn beperkt!

Meer info: publiekswerking@ntgent.be PLUS

41

SAVE THE DATE: SEIZOENSLANCERING Op maandag 22 mei om 19u lanceren we ons seizoen 2017-2018 en u kunt daarbij aanwezig zijn! Check www. ntgent.be voor meer praktische info daaromtrent. Ook de verantwoordelijken van scholen en groepen zijn dan hartelijk welkom.

Diezelfde avond kunt u al online tickets en abonnementen boeken vanaf 21u, de volgende dag kan dit vanaf 10 uur ook via ons bespreekbureau.

Ontvangt u dit magazine via de post, dan valt onze seizoensbrochure omstreeks die datum bij u in de bus. Is dit niet het geval, dan kunt u ze consulteren via onze site, issuu.com/ntgent of aanvragen via info@ntgent.be

WUIVEND RIET Het NTGent CafĂŠ biedt elke donderdagavond onder de noemer Wuivend Riet een laagdrempelig programma met opkomend lokaal muzikaal en artistiek talent (zie www.facebook.com/wuivendrietntgent).

42

NTGENT IN GENT \ MEI-AUGUSTUS 2017 MEI WO 03 19:30 LEARNING HOW TO WALK

NTGent | Minard | €14-22 Over het ondramatische, het tussengebied waarin niks en alles gebeurt. Een voorstelling over kijken en luisteren. Een poging om iets terug te vinden van het moment in ons leven waar we tot nog niks in staat waren maar alle mogelijkheden nog in ons droegen. Een voorstelling die het talent bundelt van Benny Claessens, Elsie de Brauw, Risto Kübar, Lara Barsacq, Lisi Estaras, Nid & Sancy, e.a.

DO 04 20:00 PLATFORM PREM NTGent & Action Zoo Humain in samenwerking met KC Vooruit.

Theaterzaal Vooruit | €14-26 Meer dan tien jaar geleden maakte Johan Simons het fel opgemerkte Platform, naar de gelijknamige roman van Michel Houellebecq.

Daarin bouwen Michel en Valerie een mondiaal netwerk uit van resorts voor seksvakanties, vanuit de overtuiging dat onze overwerkte en uitgeputte samenleving nood heeft aan een hedonistisch beleefde seksualiteit.

Dat geloof wordt afgestraft: een moslimterrorist pleegt een aanslag op een van de vakantiedorpen als protest tegen die grenzeloos geproclameerde (seksuele) vrijheid. NTGent plaatst Platform terug op de affiche, maar voegt door de keuze voor een andere, gediversifieerde bezetting een nieuwe component toe aan het materiaal: Platform wordt ditmaal gespeeld door Steven Van Watermeulen, Lien Wildemeersch, Sara De Bosschere, Marijke Pinoy, Mourad Baaiz en Zouzou Ben Chikha.

Deze cast vormt de basis voor wat we als een vervolg op Platform kunnen beschouwen: een theaterbewerking van Houellebecqs laatste roman, Onderworpen, die Johan Simons en Chokri Ben Chikha samen regisseren. Beide voorstellingen kunnen apart, dan wel als tweeluik worden bekeken.

VR 05 20:00 CALCUTTA, VASTENAVOND Bellevue Producties | Minnemeers | €14-22 Een zwarte komedie over medisch toerisme, verziekte familieverhoudingen en het bankroet van het Westerse superioriteitsdenken.

VR 05 20:00 ONDERWORPEN PREM NTGent & Action Zoo Humain in samenwerking met KC Vooruit.

Theaterzaal Vooruit | €14-26 In Houellebecqs laatste roman Onderworpen heeft de chaotische, neoliberale wereld van Platform plaatsgemaakt voor een nieuwe orde. Frankrijk wordt geregeerd door de democratisch verkozen Moslimbroederschap, de nieuwe regering zorgt voor een stabiel maatschappelijk klimaat. Met als prijs: de inperking van een aantal vrijheden, de onderwerping van de vrouw en de verwerping van de waarden van de Verlichting. Voor de regie van Onderworpen gaat Johan Simons scheep met Chokri Ben Chikha van het Gentse Action Zoo Humain. Op het podium zien we Steven Van Watermeulen, Sara De Bosschere, Marijke Pinoy, Mourade Zeguendi en Zouzou Ben Chikha. Deze cast vinden we grotendeels ook terug in Platform, de succesvoorstelling die Johan Simons meer dan tien jaar geleden maakte. Beide voorstellingen kunnen apart, dan wel als tweeluik worden bekeken.

ZA 06 16:00 PLATFORM + 20:00 ONDERWORPEN €14-26 | marathon € 25-40 ZA 06 20:00 CALCUTTA ... €14-22 ZO 07 16:00 PLATFORM + 20:00 ONDERWORPEN €14-26 | marathon € 25-4 WO 10 20:00 UW RIJK KOME SKaGeN | Minard | €14-22 SKaGeN peilt naar de staat van de mens vandaag, in een wereld beheerst door schijnbaar religieuze terreur. Wat is de betekenis van het geloof en wat zijn de repercussies? In welke mate steunen onze morele ideeën over goed RUBRIEK RUBRIEK

43

en kwaad, rechtvaardigheid en solidariteit op een religieuze cultuur? Tekst en spel: Clara Van den Broek, Mathijs F Scheepers, Korneel Hamers en Valentijn Dhaenens DO 11 20:00 UW RIJK KOME €14-22 VR 12 20:00 UW RIJK KOME €14-22 ZA 13 17:30 BERNHARD TRILOGIE: ALLES IS RUSTIG tg Stan | Minnemeers | €14-22 Dit eerste deel van STAN’s Bernhardtrilogie, een onderdompeling in het oeuvre van Thomas Bernhard, hekelt de zelfingenomenheid van de intellectuele en culturele elite. Van en met Jolente De Keersmaeker, Sara De Roo, Damiaan De Schrijver en een gastacteur.

ZA 13 20:00 BERNHARD TRILOGIE: REDDE WIE ZICH REDDEN KAN tg Stan | Minnemeers | €14-22 Redde wie zich redden kan, een zin uit Am Ziel van Thomas Bernhardt, werd de titel voor het tweede luik van de Bernhardtrilogie, waarin STAN een aantal van diens Dramoletten speelt.

ZA 13 21:45 BERNHARD TRILOGIE: EIND GOED, AL GOED tg Stan | Minnemeers | €14-22 Derde deel van de Thomas Bernhard-trilogie: Eind goed al goed naar Am ziel (1981). In Am Ziel wordt de talentvolle toneelschrijver van Redde wie zich redde kan na de première uitgenodigd aan zee door een weduwe en haar dochter…

ZO 14 14:00 BERNHARD TRILOGIE: ALLES IS RUSTIG €14-22 ZO 14 16:30 BERNHARD TRILOGIE: REDDE WIE ZICH REDDEN KAN €14-22 ZO 14 18:15 BERNHARD TRILOGIE: EIND GOED, AL GOED €14-22 WO 17 20:00 OBLOMOW LAZARUS | Minnemeers | €14-22 LAZARUS maakte met succes een voorstelling over een romanpersonage dat 150 pagina’s zijn bed niet uitkomt. Als je houdt van slapen in het theater, kom dan kijken! Met Charlotte Vandermeersch, Joris Van den Brande, Ryszard Turbiasz, Günther Lesage, 44

RUBRIEK RUBRIEK

Pieter Genard en Koen De Graeve.

DO 18 20:00 KARAMAZOW LAZARUS | Minnemeers | €14-22 Het geslacht Karamazow. Een vader, zijn zonen en hun vrouwen. Een erfenis - uiteraard - , een hoer - natuurlijk - en de vraag: is er leven na de dood? Geld, Geilheid en God. Waar moet het anders over gaan? Dit is Dostojewski. Met Koen De Graeve, Pieter Genard, Günther Lesage, Ryszard Turbiasz, Joris Van den Brande en Charlotte Vandermeersch.

VR 19 20:00 DE IDIOOT LAZARUS | Minnemeers | €14-22 Dominique Collet, Koen De Graeve, Pieter Genard, Günther Lesage, Ryszard Turbiasz en Charlotte Vandermeersch smijten zich op Dostojewski!

WO 31 20:00 BLESSED Damaged Goods | Minnemeers | €14-22 De Amerikaanse choreografe en danseres Meg Stuart en de Portugese choreograaf en danser Francisco Camacho ontmoetten elkaar voor het eerst in New York. Hij volgde haar naar België om er te dansen in haar debuut Disfigure Study. Daarna ging elk zijn eigen weg, maar in BLESSED vonden ze elkaar opnieuw.

BLESSED werd gelauwerd met de Franse Prix de la Critique voor ‘meilleur spectacle étranger’ (2008) en met een Bessie Award in de categorie ‘outstanding visual design’ (2012).

WO 31 20:00 NACHTELIJK SYMPOSIUM Mesut Arslan | Domzaal Vooruit | €8-12 Make-over van een memorabel stuk van wijlen Eric De Volder. Regisseur Mesut Arslan vorig jaar nog te zien in Vooruit met Betrayal - focust op de familie Meiresonne, allesbehalve een modelgezin. Drie zonen en een moeder voeren een dramatisch steekspel rond ‘de familiezaak’ en ‘hij daarboven, ons pa’.

JUNI DO 01 20:00 DE MENSHEID LOD muziektheater | Minard | €14-22

Een hoop schoon volk bundelt zijn krachten: Josse De Pauw, Kris Defoort, Arnon Grunberg, Mark Schaevers, Claron McFadden, Greta Goiris… De mensheid zal er wel bij varen.

DO 01 20:00 BLESSED €14-22 VR 02 20:00 DE MENSHEID €14-22 VR 02 20:00 BLESSED €14-22 ZA 03 20:00 DE MENSHEID €14-22

Afgesloten op 04/04/2017. Alle weergegeven informatie is onder voorbehoud van wijzigingen in de loop van het seizoen.

NTGENT.BE

Met deze digitale kaart kunnen deelnemers aan vrijetijdsactiviteiten in Gent punten sparen die recht geven op bijkomende voordelen en fijne extraatjes.

UiTPAS-houders die in aanmerking komen voor het kansentarief krijgen tot 80% korting voor deelname aan een activiteit. Ook NTGent aanvaardt deze kaart bij alle voorstellingen. Meer info op www.uitingent.be/ uitpas RUBRIEK RUBRIEK

45

GENTSE FEESTEN 2017 IN NTGENT AMNES(T)IE Action Zoo Humain 'In vergelijking met Oostfronters zijn IS-strijders maar kleuters' (Historicus prof. dr. Bruno De Wever in HUMO) Wat kunnen we vandaag leren uit een periode in de geschiedenis waarin de ‘integratie’ en ‘genezing’ van fanatici een hot topic was? Kunnen we lessen trekken uit de herintegratie van collaborateurs na WOII met het oog op de terugkeer van geradicaliseerde IS-strijders? Moeten we vergeten en vergeven? En is er een mogelijkheid tot verzoening?

Ook in het derde luik van De Waarheidstrilogie (De Waarheidscommissie - 2013, Join the Revolution 2015) roept performance-groep Action Zoo Humain meer vragen op dan antwoorden. Amnes(t)ie opent een aantal donkere pagina’s van onze Belgische geschiedenisboeken: de Vlaamse collaboratie.

Een voorstelling van Action Zoo Humain, Erwin Jans, Erik-Ward Geerlings, Chokri & Zouzou Ben Chikha, Marijke Pinoy, Dahlia Pessemiers-Benamar en Luk Alloo in samenwerking met De Centrale en met prof. dr.

Bruno De Wever & dr. Koen Aerts (Universiteit Gent) Try-outs van za 15 tot wo 19 juli om 20u in NTGent Arca

46

RUBRIEK RUBRIEK

THE BEAUTY QUEEN OF LEENANE Debbie Crommelinck & Mathias Sercu Wegens het succes van de voorstelling Naamloze gebeurtenis tijdens de voorbije editie van de Gentse Feesten, besloten Mathias Sercu en Debbie Crommelinck opnieuw wat vrienden/collega's op te trommelen om samen iets te maken. Dit jaar spelen Bert Verbeke, Jef Hoogmartens, Debbie Crommelinck en Tim David de voorstelling The Beauty queen of Leenane van Martin McDonagh. Ze worden geregisseerd door Domien Van Der Meiren.

Het stuk vertelt het verhaal van een alleenstaande vrouw, Maureen, die nog steeds bij haar moeder, Mag, woont. Ze kunnen niet met en niet zonder elkaar en lopen over van jaloezie. Ze gunnen elkaar helemaal niks. Als er op een dag een oude bekende naar het dorp terugkomt en zijn oog op Maureen laat vallen, is dit het begin van een hoop ellende.

Van do 20 tot zo 23 juli om 20u in NTGent Arca

HUT (3+) 4Hoog Een diep in het bos avontuur voor iedereen vanaf 3 jaar. In een kleurrijk decor met goudbruine bladeren en getimmerde vogelhuisjes staat iets waar elk kind vast een dagje in wil spelen: een prachtige boomhut.

In en rond de hut beleven Grote Broer en Kleine Zus een vrolijk avontuur, waarin ze samen appels rapen, wortels schrapen en in één pyama slapen. Een scè-

ne-op-scène voorstelling vol grappige vondsten en leuke liedjes. Daarin herkent het publiek klassieke composities en filmsoundtracks.

Concept en regie Nikolas Lestaeghe en Frans Van der Aa / spel Nikolas Lestaeghe en Lotte Diependaele / decor Nikolas Lestaeghe, Sarah Geirnaert en Lucas Verbrugge Op do 20 (15u), vr 21 (11u + 15u), za 22 (11u + 15u) en zo 23 juli (11u + 15u) in NTGent Minnemeers

KRIEP (8+) 4Hoog 4Hoog maakt een naakte thriller waarin twee actrices en een acteur 20 rollen op zich nemen. Waar was wie, wanneer en waarom? Vreemde geluiden, akelige plaatsen, nare figuren. 'Angst en humor, spanning en ontspanning, onheilspellend. Best creepy. IJselijk echt!' (De Standaard) Concept Stan Vangheluwe, Tineke Caels, Jits Van Belle en Frans Van der Aa / regie Frans Van der Aa / spel Tineke Caels en Jits Van Belle / spel, muziek en bruitage Stan Vangheluwe / decor Rupert Defossez en Bram Geldhof / kostuums Elles De Koe en Kathleen Moers / productieleiding Celine Vanhoutte Op do 20 (19u30), vr 21 (19u30) en za 22 (16u30 + 19u30) in NTGent Minnemeers

47

NTGENT OP TOURNEE \ MEI-AUGUSTUS 2017 4.48 PSYCHOSIS Amsterdam, Frascati (10/05) AFRICA Groningen, Stadsschouwburg (9/06) EN AVANT, MARCHE! Toronto, Bluma Appel Theatre (21, 22, 23, 24/06) KRONIEK München, Volksbühne (6/05) PLATFORM/ONDERWORPEN Brugge, Stadsschouwburg (9, 10/05) Haarlem, Stadsschouwburg (17/05) Delft, Theater De Veste (18/05) Tilburg (20, 21/05) Rotterdam, Schouwburg (1, 2, 3/06) Eindhoven, Parktheater (6, 7/06) Groningen, Stadsschouwburg (11/06) Antwerpen, Toneelhuis (14, 15/06) Utrecht, Stadsschouwburg (29, 30/06, 1/07) WE FREE KINGS Sint-Niklaas, Stadsschouwburg (3/05) Brugge, Stadsschouwburg (6/05) Hasselt, Schouwburg (8/05) WE SHALL OVERCOME Groningen, Stadsschouwburg (10/06)

48

NTGENT IN GENT \ EVEN PRAKTISCH St-Baafsplein 17, 9000 Gent | parkings: Vrijdagmarkt, Reep, Sint-Michiels, Kouter

Minnemeers 8, 9000 Gent | parking: Vrijdagmarkt

St. Widostraat 4, 9000 Gent | parkings: Vrijdagmarkt, Ramen, Sint-Michiels

Walpoortstraat 15, 9000 Gent | parkings: Zuid, Kouter, St. Pietersplein

check ntgent.be

LAAT U RIJDEN! ZONDER PARKEERZORGEN NAAR HET THEATER. Uw NTGent-ticket geldt op de dag van de voorstelling als vervoersbewijs heen en terug voor bussen en trams van De Lijn. De Park & Ride plaatsen in Gentbrugge, Flanders Expo en aan het St. Pietersstation laten u genieten van bus of tram. Zo kunt u de parkeerdrukte in de stad vermijden. Het nachtnet van De Lijn (tot 1u) brengt u veilig terug. Om uw reisweg te plannen is er delijn.be/nl/routeplanner.

Dagelijks open van 10u ’s ochtends tot 20u op dagen zonder voorstelling en tot 3 uur na het vallen van het doek. Proef er de beste koffie of een theatraal glaasje bubbels, geniet er het gezelschap van acteurs en theaterliefhebbers of lees er in een aangenaam kader een krant, tijdschrift of goed boek.

Elke weekdag bieden we u tussen 12u en 14u een gezond buffet aan. En elke donderdagavond is er Wuivend Riet, een gratis laagdrempelig programma met opkomend lokaal talent.

Het mooiste zonneterras van Gent in combinatie met heerlijke gastronomische gerechten, originele wijnen of Belgische bieren: het team van NTGent Foyer verwacht u elke dag behalve op maandag en dinsdag voor heerlijke bistrogerechten, Belgische klassiekers of voor de populaire brunchformule op zondag. Met het theaterarrangement boekt u een ticket in rang 1 en kunt u vooraf genieten van een goed getimed dinner zodat u op tijd naar de voorstelling kan.

Reserveren kan via + 32 9 234 13 54 of info@foyerntgent.be

GRAND HOTEL REYLOF Grand Hotel Reylof is het kroonjuweel van de tophotels in Gent. Een hotel dat u zal verrassen door de unieke samensmelting van authentiek en origineel design, comfort en luxe. Met een toprestaurant, mooie wellness en een prachtige binnentuin waar u tot rust kunt komen. Allemaal op een steenworp van het historische centrum van Gent. In samenwerking met NTGent geniet u er speciale tarieven in de charmekamers, en krijgt u er een welkomstdrankje bovenop! U boekt deze pormotie rechtstreeks in het hotel met vermelding ‘arrangement NTGent’ via +32 9 235 40 70. Dit biedt u een quick dinner formule (2 gangen binnen 50 minuten) in combinatie met een ticket rang 1.

49

Tickets voor NTGent bestel je bij Tickets Gent, ons bespreekbureau dat je bereikt via de doorgang rechts van het NTGent Café. Open van maandag tot vrijdag van 10u tot 18u, op zaterdag van 14u tot 18u en vanaf 1 uur voor aanvang van de voorstellingen in de Schouwburg. Gesloten op zondag. Online bestellen kan uiteraard altijd. ntgent.be | +32 9 225 01 01 | info@ticketsgent.be Opgelet: tijdens de Gentse Feesten, van 14/07 tot en met 23/07, zijn we open van 14 tot 18 uur. Nadien zijn we gesloten tot en met zo 6/08.

Op zoek naar een geschenk? Wij helpen je graag en geven het beste van onszelf: theater met alles erop en eraan.

CADEAUBONNEN en TICKETARRANGEMENTEN met een diner in onze Foyer of Restaurant Lof, of zelfs met een OVERNACHTING in het Grand Hotel Reylof: het kan allemaal. Of geeft u liever een BOEK of een CD? Kijk even op ntgent.be en laat u verleiden.

Tickets Gent verzorgt ook de ticketverkoop voor onder meer de Handelsbeurs, de Miry Concertzaal, Gent Festival van Vlaanderen, Film Fest Gent en events die via Ticketmaster te koop worden aangeboden en is vast verkooppunt voor de theatercollectie van boekhandel Paard van Troje.

In de Gentse binnenstad geldt een nieuw circulatieplan. Stippel uw route te voet, per fiets of met de wagen uit met de routeplanner die u vindt op stadgent.be/mobiliteitsplan. Voor tram en bus is er delijn.be/nl/routeplanner

COLOFON

LEES DIT MAGAZINE ONLINE VIA ISSUU.COM/NTGENT

redactie Pablo Fernandez Alonso | Nele Buyst | Dirk Crommelinck | Benny D’haeseleer | Caroline Eliano | Koen Haagdorens | Steven Heene | Koen Tachelet | Koen Van Caekenberghe (coördinatie & eindredactie) | Matthias Velle vertalers Martin McGarry (E), Emilie Syssau (F), Anne Habermann (D) en Koen Van Caekenberghe (NL) fotografie Anton Corbijn (cover & affichebeelden) | Jules August (corporate photography) vormgeving Chilli (Hannah De Jonghe, Frederik Vanderfaeillie) verantwoordelijke uitgever Kurt Melens | Sint-Baafsplein 17, 9000 Gent U ontvangt deze publicatie op basis van klantgegevens van NTGent.

Wenst u dit niet, laat het ons dan weten via info@ntgent.be 50

FOLLOW US ON TWITTER

FOLLOW US ON INSTAGRAM

FOLLOW US ON FACEBOOK RUBRIEK RUBRIEK

51

NTGent magazine mei-augustus 2017 jaargang 15 #12 april 2017

PB-PP BELGIE(N)-BELGIQUE

Verschijnt 6x per jaar in februari, april, mei, augustus, oktober, december Afgiftekantoor Gent X | P209538 Afzendadres | Kurt Melens, St-Baafsplein 17, 9000 Gent