Θωμάς Κοροβίνης
Ο γύρος του θανάτου Σκηνοθεσία Νίκος Μαστοράκης
Διανομή (με σειρά εμφάνισης) Βασίλης Ευταξόπουλος Ένα φιλαράκι για την αλάνα Ρούλα Παντελίδου Η γυναίκα του Κατερίνα Γιαμαλή Η παραδουλεύτρα Αννέτα Κορτσαρίδου Μια άλλη γυναίκα Βασίλης Σπυρόπουλος Ένας αχθοφόρος για τον Μαμουνά
Σκηνικά-κοστούμια Νίκος Μαστοράκης
Δημήτρης Κολοβός Ένας χωροφύλακας δημοκρατικών φρονημάτων
Φωτισμοί Στέλιος Τζολόπουλος
Βασίλης Σεϊμένης Ένας παρακρατικός γείτονας του Αρίστου για τη δράση του
Βοηθός σκηνοθέτη Δημήτρης Διακοσάββας Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου Κατερίνα Παπαγεωργίου Οργάνωση παραγωγής Ηλίας Κοτόπουλος
Κώστας Ίτσιος Το αφεντικό του Αρίστου στον γνωστό «Γύρο του θανάτου»
Ο «Γύρος του θανάτου» γεννήθηκε από ανάγκη βαθύτατου χρέους. Η Θεσσαλονίκη δεν λέει να βγάλει τους σκελετούς απ’ τη σαρακοφαγωμένη ντουλάπα της. Κάθε τόσο η σεμνότυφη κόρη του Βορρά χρήζει κάποιον νέο ανάλγητο Καίσαρα που με τον μανδύα του σωτήρα την ξεγελάει με «άρτον και θεάματα» και τη ρίχνει ξανά στα λιοντάρια. Τη δεκαετία του ’50 είχε διαμορφωθεί στη χώρα μας ένα ανθρωποφαγικό σκηνικό όπου, όποιος πολίτης δεν είχε συμπεριφορά δουλική ή προσαρμοστική τουλάχιστον στις εξουσιαστικές και κοινωνικές νόρμες της εποχής, όφειλε να λογοδοτεί ή να κολάζεται. Μικρό παιδί σφραγίστηκα από το κλίμα απαξίωσης του αυτοπροσδιορισμού και της αυτοδιάθεσης των ανθρώπων. Στη Θεσσαλονίκη ήταν κοινή συνείδηση ότι ο Παγκρατίδης υπήρξε ένα βολικό θύμα του ενοχικού εκείνου καιρού που εξέθρεφε ποικίλους δράκους. Συχνά πίσω από το προσωπείο των μεγαλώνυμων δρακοντοκτόνων κρύβονταν έντεχνα οι
Βιογραφικό σημείωμα Θωμά Κοροβίνη καθαρόαιμοι δράκοι. Ο Αριστείδης ήταν ένα παιδί του πάθους και της μοίρας, η ιστορία του με βασάνιζε χρόνια και το μυθιστόρημα που έφτιαξα γύρω από εκείνη την τραγωδία προέκυψε σαν φυσιολογική γέννα.
Γεννήθηκε το 1953 στη Νέα Μηχα-
1912-2012-Μέσα στα στενά σου τα σοκάκια, Μεταίχμιο 2012,
νιώνα Θεσσαλονίκης. Φιλόλογος.
Το αγγελόκρουσμα-Η τελευταία νύχτα του κυρ-Αλέξανδρου,
Από το 1988 μέχρι το 1996 υπηρέ-
Άγρα 2012, ’55, μυθιστόρημα, Άγρα 2012.
τησε στο Ζάππειο και το Κεντρικό Παρθεναγωγείο της Κωνσταντι-
Σκύβω πάνω απ’ τα απολωλότα, μαζεύω τα τσαλαπατημένα άνθη που απομένουν απ’ το ποδοβολητό και το σάρωμα. Η πλούσια γλωσσική ποικιλία που χρησιμοποιώ δεν είναι φτιαχτή, έτσι μιλούσαν πριν από μισόν αιώνα οι άνθρωποι. Ένας σπουδαστής ή διορθωτής κειμένων μπορεί να ξενίζεται. Οι εποχές μοιάζει να αλλάζουν, μα επαναλαμβάνονται με άλλη φορεσιά. Ο βρόγχος που μας έπνιγε τον καιρό των Θεσσαλονικιών δράκων και του φονικού του Λαμπράκη, –τότε που η κοινή ελληνική πιεζόταν από την αναγκαστική καθαρεύουσα, αλλά πλουτιζόταν από λαϊκά και αργκότικα τσαλίμια– ξανασχεδιάστηκε, σε νέο λουσάτο ντιζάιν, για τον μέχρι χθες επαναπαυμένο και ξεγελασμένο σβέρκο μας. Χαίρομαι που ένας τόσο άξιος θεατρικός μάστορας με ανοιχτούς ορίζοντες και ανατρεπτικό ταμπεραμέντο, σαν τον Νίκο Μαστοράκη, ανεβάζει το έργο στην κρατική σκηνή της πόλης μας. Θωμάς Κοροβίνης
Το 1995 βραβεύτηκε με το Ά βραβείο λαογνωσίας Αμπντί Ιπεκτσί.
νούπολης. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ
Με τα περιοδικά: Διαγώνιος, Εντευκτήριο, Οδός Πανός, Τραμ,
Τουρκικές παροιμίες, Διαγώνιος
Παρατηρητής, «Θ», Ντέφι, Λαϊκό τραγούδι, Δίφωνο, Εν χορδαίς,
1986-Άγρα 1988, Γιουνούς Εμρέ-
Μετρονόμος, Πανσέληνος, Παράλλαξη, Φιλόλογος, Γιατί, Ύλαντρον,
Καρατζαογλάν [μετάφραση και
Παρέμβαση, Άρδην, Αουτοντάφε, Εν Βόλω, Μαρτυρίες, Αυλαία, Πλα-
απαγγελία] κασέτα αρ. 4, Διαγώ-
τεία, Μύλος, Lifo, City, Canavaccio. Με τις εφημερίδες: Ελευθερο-
νιος 1987, Οι Ασίκηδες-Εισαγωγή
τυπία, Το Βήμα της Κυριακής, Τα Νέα, Καθημερινή, Εποχή, Μακεδο-
και ανθολογία της τουρκικής λαϊ-
νία, Θεσσαλονίκη, Αγγελιοφόρος. Με τα μουσικοκαλλιτεχνικά
κής ποίησης από τον 13ο αι. μέχρι σήμερα, Εξάντας 1992-Άγρα
συγκροτήματα «Βόσπορος», «Εν χορδαίς», «Λωξάντρα». Με την
2003, Μπακή-Νεντήμ [μετάφραση και απαγγελία], κασέτα αρ. 9,
ΕΡΤ 3 και το ΚΘΒΕ.
Διαγώνιος 1994, Ο Τσακιτζής του Γιασάρ Κεμάλ [εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια], Άγρα 1994, Κανάλ Ντ’ Αμούρ, αφήγημα για
Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Είναι συνθέτης, στι-
το ερωτικό περιθώριο της Θεσσαλονίκης του ’80, Άγρα 1996,
χουργός και ερμηνευτής λαϊκών τραγουδιών.
Τα πρόσωπα της Σωτηρίας Μπέλλου, Ελευθεροτυπία (Τεγόπουλος-Μανιατέας) 1997, Φαχισέ Τσίκα, αφήγημα, Άγρα 1998,
ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ
Σκανδαλιστικές και βωμολοχικές ελληνικές παροιμίες, Άγρα
Χριστιανόπουλος-Ζήκας-Κοροβίνης στην «Όμορφη νύχτα»
1998, Κωνσταντινούπολη-Λογοτεχνική ανθολογία-Εξήντα κεί-
(κασέτα των εκδόσεων Διαγωνίου), 1986, Από έβενο κι αχάτη,
μενα για την Πόλη [επιμέλεια-ανθολόγηση], Ιανός 2000, Τούρκοι
στίχοι-μουσική-ερμηνεία: Θωμάς Κοροβίνης, LYRA 1992, Φου-
ποιητές υμνούν την Κωνσταντινούπολη [εισαγωγή-μετάφραση-
ζουλή: Λεϊλά και Μετζνούν, μετάφραση και απαγγελία με τη συμ-
ανθολογία], Οδός Πανός 2000, Ο Μάρκος στο χαρέμι-Ο Βαμβα-
μετοχή του μουσικού συγκροτήματος «Εν χορδαίς», LYRA 1996,
Γιάννης Σιαμσιάρης Η Λολό
κάρης στο θέατρο σκιών, έργο για το θέατρο σκιών, Νησίδες
Τακίμια, στίχοι-μουσική: Θωμάς Κοροβίνης, ερμηνεία: Θωμάς
2002, Το χτικιό της Άνω Τούμπας, αφήγημα, Ιανός 2003, Τρία
Κοροβίνης-Λιζέτα Καλημέρη-Βούλα Σαββίδη-Μαριώ-Σοφία
Φωτεινή Μπαξεβάνη Η Συλβάνα
ζεϊμπέκικα και ένα ποίημα για τον Γιώργο Κούδα, Ιανός 2004, Οι
Εμφιετζή, FM RECORDS 1998, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: Ο
Ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας, ιστορική και εθνογραφική μελέ-
ξεπεσμένος δερβίσης (βιβλίο με CD), ανάγνωση: Θωμάς Κορο-
τη, Άγρα 2005 (υποψήφιο για το κρατικό βραβείο χρονικού-
βίνης, νέι: Μάρκος Σκούλος, ζωγραφική: Δημήτρης Μοράρος,
μαρτυρίας 2005), Αφιέρωμα στον Στέλιο Καζαντζίδη, Οδός Πα-
Μυγδονία 2004, Το κελί, στίχοι-μουσική: Θωμάς Κοροβίνης, ερ-
νός 2005, Θεσσαλονίκη 2005-Ρεπορτάζ, Στον αδερφό Γιώργο
μηνεία: Θωμάς Κοροβίνης-Λιζέτα Καλημέρη-Δημήτρης Ζερ-
Ιωάννου που λείπει είκοσι χρόνια στην καταπακτή, Μυγδονία
βουδάκης-Μαρία Φωτίου, ΙΑΝΟΣ 2008, Ελληνικά Xριστού-
2005, Σμύρνη, μια πόλη στη λογοτεχνία, Μεταίχμιο 2006, Όμορ-
γεννα: Ανδρέα Καρκαβίτσα «Θείον όραμα», Φώτη Κόντογλου
φη νύχτα, χρονογραφία-μυθιστόρημα, Άγρα 2008, Ο καρα-
«Γιάννης ο Βλογημένος, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Άνθος του
γκιόζης λαϊκός τραγουδιστής, έργο για το θέατρο και το θέατρο
γιαλού» αη (βιβλίο με CD), επιμέλεια-ανάγνωση: Θωμάς Κοροβί-
σκιών, Άγρα 2009, Ο γύρος του θανάτου, μυθιστόρημα, Άγρα
νης, Μεταίχμιο 2008.
Παίζει πιάνο επί σκηνής ο Παναγιώτης Μπάρλας.
Ημερομηνία πρώτης παράστασης 29|03|2013 Βασιλικό Θέατρο
Σημείωμα συγγραφέα
Χορηγοί Επικοινωνίας
Με την υποστήριξη
2010, (κρατικό βραβείο μυθιστορήματος 2011), Θεσσαλονίκη Μεταξύ α΄ & β΄ μέρους διάλειμμα 10΄.
Ευχαριστούμε την εταιρεία allMCosmetics για το μακιγιάζ των ηθοποιών της παράστασης.
Έχω συγκρότημα ακροβατικό «γύρο του θανάτου» (μοτοσικλέτα σε βαρέλι). Επανειλημμένως προσέλαβα στη δουλειά μου τον Παγκρατίδη. Ήταν πολύ εργατικός και πολύ τίμιος. Στις διάφορες περιοδείες που κάναμε στα χωριά, όταν δεν βρίσκαμε ξενοδοχείο για ύπνο, κοιμόμασταν μέσα στο βαρέλι. Μαζί με τη γυναίκα μου και τις κόρες μου, πολλές φορές και με πολλά λεφτά σ’ένα κασόνι. Δεν μου ’δωσε ποτέ την υπόνοια ότι ενόχλησε την οικογένειά μου ή πείραξε τα χρήματά μου. Ποτέ δεν έκανε φασαρία. Εγώ δεν πιστεύω ότι είναι «δράκος του Σέιχ-Σου». Εκείνο που θυμάμαι είναι ότι κάποτε στην Κατερίνη, όπου είχαμε πάει με το «συγκρότημα του θανάτου», ο Παγκρατίδης μαζί με τα άλλα παιδιά του συγκροτήματος πήγε, σε ώρα αργίας, προς τα σφαγεία της πόλεως. Όταν είδε το αίμα από τα σφαγμένα ζώα λιποθύμησε και τον μετέφεραν στο νοσοκομείο.
Τον κατηγορούμενο τον γνώρισα σε ηλικία 12-13 ετών. Το σπίτι μου ήταν δίπλα στο πρακτορείο Χαλκιδικής, όπου έκανε θελήματα και τον έβλεπα καθημερινά. Μια μέρα τον φώναξα να μου μεταφέρει κάτι καυσόξυλα που είχαν αδειάσει έξω από το σπίτι μου και του έδωσα για τον κόπο του 10 δρχ. Του πρότεινα να του χαϊδέψω τα πόδια και να του δώσω άλλες 10 δρχ. Έτσι κι έγινε. Αυτό φαίνεται ότι άρεσε στον κατηγορούμενο κι ήρθε κι άλλες φορές σπίτι. Με την ίδια αμοιβή του έκανα το ίδιο πράγμα. Ώσπου μία μέρα του έδωσα 50 δρχ. και ασέλγησα επ’ αυτού. Από τότε, κατά διαστήματα ο Παγκρατίδης με επισκεπτόταν και ασελγούσα επάνω του, δίνοντάς του πάντα χρήματα.
Ιωάννης Χαλεπλής
ΚΡΑΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ
Στο μαγαζί μου δούλεψε ο Παγκρατίδης από το 1957. Τον χρησιμοποιούσα για βαριές δουλειές και του έδινα φαγητό και τα ναύλα του για να γυρίσει το βράδυ στο σπίτι του. Μια μέρα, ύστερα από αρκετό διάστημα εργασίας, του έδωσα 25-30 δρχ. για να ψωνίσει. Τις πήρε κι εξαφανίστηκε. Από τότε τον έβλεπα να περνά από τη συνοικία της Αγίας Ειρήνης, αλλά δεν έμπαινε στο καφενείο μου. Το 1959 με 1960 ήταν ο Παγκρατίδης ένα αδύνατο παιδί. Χάλια. Μισός από όσος είναι τώρα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ Θωμάς Τρικούκης
Εργάστηκα πολλές φορές με τον Παγκρατίδη σε συγκρότημα «γύρου του θανάτου». Όπου πηγαίναμε κοιμόμαστε μαζί. Ζούσαμε όλοι σαν μια οικογένεια, χωρίς ποτέ να δώσει αφορμή για τίποτα. Κων. Μουρατίδης
Βασίλης Μπορδαζόγλου, γνωστός ως «Βασίλης ο τενεκετζής» 1
Γνωρίζω τον Παγκρατίδη από πολλά χρόνια. Ένα διάστημα δούλευε σαν φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Άλλοτε έκανε τον λούστρο, άλλοτε πουλούσε λεμόνια. Πολλές φορές εργάστηκε σε κούνιες και λούνα παρκ. Όπου δούλευε ήταν πολύ πρόθυμος. Ούτε υποψιάστηκα ποτέ ότι μπορεί να είναι ο «δράκος». Κι όταν το διάβασα έμεινα έκπληκτος, γιατί τον θεωρούσα δειλό κι ανίκανο να κάνει τέτοια εγκλήματα.
2
Το ΚΘΒΕ εποπτεύεται και επιχορηγείται από το Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού & Αθλητισμού Το ΚΘΒΕ είναι μέλος της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης
Υπεύθυνοι παράστασης Οδηγός σκηνής: Παύλος Ελευθεριάδης Μηχανικός σκηνής: Νίκος Βακός Χειριστής κονσόλας φωτισμού: Μιχάλης Ζίφτης Ηλεκτρολόγος σκηνής: Άρης Βακός Χειριστές κονσόλας ήχου: Βαγγέλης Καρκαλίνης, Νίκος Δρακόπουλος Φροντιστές: Νίκος Τσώνης, Νίκος Συμεωνίδης Ενδύτρια: Μαρία Σαρηγιάννη Κατασκευή σκηνικών & κοστουμιών: Εργαστήρια ΚΘΒΕ
Βασίλης Καραμποτζάκης, ψαράς
Καταθέσεις μαρτύρων από τον φάκελο της προανάκρισης και κατά τη διάρκεια της δίκης του Αριστείδη Παγκρατίδη. Πηγές: 1. Κώστας Τσαρούχας, Υπόθεση Παγκρατίδη, Ένοχος ή αθώος, Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1989. 2. Κώστας Παπαϊωάννου, Ο δράκος του Σέιχ-Σου, Ένας αθώος στο απόσπασμα, Ποντίκι, Αθήνα 1988.
Αλέξανδρος Μπαξεβάνης, φορτοεκφορτωτής
ήθελαν. Αναστάσιος Βαλσαμίδης, παντοπώλης Κυριάκος Βοσνιάκος
ΜΕΛΗ Τζένη Αρσένη Καίτη Ιμπροχώρη Άννα Η. Ιωακειμίδου Γιώργος Σώχος Γιάννης Χρυσούλης
Είμαι γνωστός σαν Βασίλης ο μαμουνάς γιατί πουλάω μαμούνια για το ψάρεμα. Τον Παγκρατίδη τον γνώρισα το 1958 από κάτι φίλους, που ήξερα ότι πήγαιναν μαζί του με 20 δρχ. Του πρότεινα κι εγώ. Δέχτηκε. Τον πήρα από τότε 4-5 φορές στη βάρκα μου ή στο σπίτι. Μια φορά μ’ οδήγησε στην περιοχή Βότση, ψηλά προς το βουνό, μέσα σ’ έναν χωματόδρομο, κι εκεί του έκανα τη δουλειά. Όταν γινόταν αυτό δεν έδειχνε ότι ηδονιζόταν και πιστεύω ότι ερχόταν μαζί μας για να παίρνει τις 20-25 δρχ., όταν είχε μεγάλη ανάγκη.
Απόστολος Λύτης, χημικός
Το παιδί ερχόταν εις το παντοπωλείο μου και εψώνιζε. Το είχαμε ως καλό παιδί. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα γινόταν εγκληματίας. Το πρωί της επομένης από την επίθεση στοΓνωρίζω ορφανοτροφείο, όταν πήγα τον Παγκρατίδη εις από το κατάστημά μου είδα τρεις τότε που ήταν παιδί ή τέσσαρες κούρσες και κι έμενε στην Αγία άκουσα ότι Σοφία ζητούν(1951-1952). τον Αριστείδη. Υπέθεσα ότι ίσως να έχει Ήταν ένα αδύνατο και κάμει καμιά κλοπή. Μέχρι τότε καχεκτικό παιδί που οιδεν έδωσε αφορμή στη γειτονιά. άλλοι το έκαναν ό,τι
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Σωτήρης Χατζάκης
ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Άννα Σταυρακοπούλου
Ι. Βασιλόπουλος, ιδιοκτήτης καφενείου
Γνωρίζω τον Αριστείδη από ηλικίας 14 ετών κι από τότε τον σέρνω πότε στο βουνό, πότε στα εβραίικα μνήματα, πότε στο σπίτι του και του κάνω τη δουλειά για 15 δρχ.!!! Θυμάμαι ότι πολλές φορές πήγα με τον Αριστείδη. Αυτός δεν ευχαριστιόταν, αλλά το δεχόταν για 15-20 δρχ. που είχε ανάγκη όταν έμενε άνεργος. Όταν έπιανε δουλειά, τον έχανα δυοτρεις μήνες. Τότε που έβγαζε μεροκάματο δεν δεχόταν να κάνει αυτή την πράξη…δεν ξέρω αν ο Παγκρατίδης είναι ο «δράκος» της Θεσσαλονίκης, αλλά δεν πιστεύω ότι μπορεί να είναι αυτός. Όπως τον γνώρισα εγώ –και τον ξέρω τόσα χρόνια– δεν φαινόταν κακός. Τον κάναμε ό,τι θέλαμε…
θεατρική περίοδος 2012-2013
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
5
4 3
ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΠΕΡΙΟΔΕΙΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Βούλα Γεωργιάδου ΤΜΗΜΑ ΣΚΗΝΩΝ & ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Προϊστάμενος: Στέλιος Τζολόπουλος ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ: Ηλεκτρολόγων: Τάσος Δαηλίδης | Ηχητικών: Γιάννης Αμπατζόγλου | Φροντιστών-κατασκευών φροντιστηριακού υλικού: Νίκος Συμεωνίδης | Σκηνογραφικών εργαστηρίων: Ζαχαρίας Παπαδόπουλος | Ραπτριών: Ζωή Βλάχου | Εργατών σκηνής-οδηγών: Χάρης Πασχαλίδης Θεατρική περίοδος 2012-2013 | Αρ. δελτίου 625 (221)
ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Προϊσταμένη: Ελπίδα Βιάννη Επιμέλεια προγράμματος: Αιμιλία Καρακόκκινου Γραφιστική επιμέλεια: Σταύρος Καρανταγλής Πηγές φωτογραφικού υλικού: 1. Γιώργος Φαρσακίδης «Το απομεσήμερο έμοιαζε να στέκει», στο: Γιώργος Φαρσακίδης, Θεσσαλονίκη: σεργιάνι σε παλιούς καιρούς και γειτονιές, Γ. Φαρσακίδης, Αθήνα 2011. 2. Βούλα Παπαϊωάννου «Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης 1950-1955», από το Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη. 3. Παύλος Ανδρεάδης-Άγγελος Καλογερόπουλος, Η πόλη μας, Μακεδονική εταιρεία, 1978. 4. Γιώργος Φαρσακίδης «Καφέ-ουζερί Τσινάρι», στο: Γιώργος Φαρσακίδης, ό.π. 5. Σωκράτης Ιορδανίδης «Ψαράδες 1965-68», από το Αρχείο του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.
Φωτογραφίες δοκιμών: Γιώργος Χρυσοχοΐδης Παραγωγή εντύπου: Λιθογραφία Αντωνιάδης-Ψαρράς
Θωμάς Κοροβίνης
Ο γύρος του θανάτου