Σκηνοθεσία: Έρση Βασιλικιώτη Σκηνικά-κοστούμια: Αλεξάνδρα Μπουσουλέγκα, Ράνια Υφαντίδου Μουσική: Κώστας Βόμβολος Στίχοι: Μιχάλης Γκανάς Χορογραφία: Κωνσταντίνος Κατσαμάκης Φωτισμοί: Στέλιος Τζολόπουλος Βοηθός σκηνοθέτη: Αναστασία Σιωπίδου Μουσική προετοιμασία: Αλκυόνη Θηλυκού Οργάνωση παραγωγής: Ροδή Στεφανίδου
Για την παράσταση
Μιχαήλ ή Μιλτιάδης Χουρμούζης (1804-1882)
Μιχαήλ ή Μιλτιάδης Χουρμούζης. Μια σπάνια προσωπικότητα στα χρόνια της απελευθέρωσης του 1821, αγωνιστής, ιδεολόγος, πολιτικός, συγγραφέας. Χρησιμοποίησε τον θεατρικό λόγο κυρίως για να καυτηριάσει την πολιτική και κοινωνική κατάσταση της μετεπαναστατικής Ελλάδας. Στον Λεπρέντη, την πρώτη του θεατρική απόπειρα, δεν μπορεί να πει κανείς ότι διαφαίνονται τα καυστικά στοιχεία σάτιρας των κωμωδιών που ακολούθησαν, όπως ο Τυχοδιώκτης και ο Υπάλληλος. Όμως το έργο είναι πολύ στέρεα δομημένο και προσφέρει στον θεατή την ανάσα μιας θεϊκής αφέλειας που τον ταξιδεύει σε σφαίρες του παράλογου.
Αγωνιστής και θεατρικός συγγραφέας, δημοσιογράφος και πολιτικός. Το πραγματικό του όνομα ήταν Χουρμούζιος Τριανταφύλλου, σε διάφορες δε φάσεις της ζωής του χρησιμοποίησε τα ονόματα Μιλτιάδης και Μιχαήλ. Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη ήλθε στην Ελλάδα τον Μάιο του 1821 και πολέμησε στη Ρούμελη, στην Πελοπόννησο και στην Κρήτη, όπου έμεινε ως το 1833. Αργότερα ξαναγύρισε στον στρατό, πήρε μέρος στην καταδίωξη της ληστείας και αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του συνταγματάρχη το 1850. Διετέλεσε βουλευτής από το 1851 ως το 1856. Το 1854 πήρε μέρος στην επανάσταση στη Θεσσαλία. Τον Μάιο του 1856 επέστρεψε στη γενέτειρά του, για να αφοσιωθεί στα ζητήματα του αλύτρωτου ελληνισμού, με την εφημερίδα Αρμονία (1864-1867), με τη συμμετοχή του σε άλλες εκδόσεις και με ποικίλες παρεμβάσεις.
Διανομή με σειρά εμφάνισης Κώστας Σαντάς Κωνσταντίνος Χατζησάββας Μιχάλης Σιώνας Γιολάντα Μπαλαούρα Δημήτρης Παπιόπουλος Σοφία Καλεμκερίδου Χρύσανθος Καγιάς Διαμαντής Αδαμαντίδης Γιάννης Καραούλης Ιωάννα Ντάλιου Αγγελίδου Τρυφωνία Νεφέλη Ανθοπούλου
Για την παράσταση, πήραμε για οδηγό τα λόγια του ίδιου του Χουρμούζη, από ένα γράμμα που έγραψε στον φίλο του Μελιδονάκη: «… Κατάκοιτος από πυρετόν εις την κλίνην μου, και υστερημένος φίλου και συγγενών, είχον μετόχους της ασθενείας μου, αφ΄ ενός μέρους την αμηχανίαν και αφ΄ ετέρου την μελαγχολίαν… (για την κατάσταση στην πατρίδα)… Έπρεπε λοιπόν, και δια την υγείαν μου και δια την προσωρινήν ανάπαυσιν της αγωνιώσης ψυχής μου, να ενασχοληθώ εις ένα τι, το οποίον και τας οχληράς σκιάς των αναμνήσεων και των ελπίδων να διασκεδάζει και της ψυχής μου την αθυμίαν να μετριάζει… Καταλληλότερον άλλον δεν εύρον, ειμή την σύνταξιν μιας κωμωδίας… Και βεβαιώσου, φίλε, ως προς την απολαβήν της υγείας μου, απήλαυσα το ποθούμενον…»
Δείγμα του σατιρικού του ταλέντου, αλλά και της έντονης κριτικής του διάθεσης, έδωσε πρώτη φορά με μια σειρά επιφυλλίδες, που δημοσίευσε στην εφημερίδα Εποχή στο Ναύπλιο, το 1834. [Εκδόθηκαν αργότερα σε βιβλίο με τον τίτλο «Διάλογοι επτά», Ναύπλιο 1838]. Η αιχμηρή γλώσσα, το ζωηρό ύφος, η ευθυβολία της σάτιρας είναι οι κύριες αρετές, που χαρακτηρίζουν και τα θεατρικά κείμενα του Χουρμούζη. Οι κωμωδίες του άλλοτε θίγουν ανθρώπινα ελαττώματα, πρόσωπα και καταστάσεις –Ο Λεπρέντης (1835), Ο Χαρτοπαίκτης (1839)– άλλοτε καυτηριάζουν τη μανία για τα λούσα, τη μόδα, την πολυτέλεια, όπως οι κωμωδίες που έγραψε στην Πόλη: Μαλακώφ (1865), Ο Οψίπλουτος (1874). Ξεχωριστή θέση στην ελληνική κωμωδιογραφία διεκδικούν οι πολιτικές σάτιρες Ο Τυχοδιώκτης (1835) και Ο Υπάλληλος (1836), όπου στηλιτεύονται χωρίς έλεος το καθεστώς της Αντιβασιλείας, οι καταχρήσεις «των ξένων» αλλά και «των εδικών μας», όπως λέει ο συγγραφέας. Πρόσφατα επιβεβαιώθηκε παράσταση μιας άγνωστης κωμωδίας του Χουρμούζη, που με τον τίτλο Ο τσαρλατάνος και το μέγα σεκρέτον (ή Ο αυτεπάγγελτος ιατρός) παίχτηκε στην Πόλη, τον Απρίλιο του 1870.
Λεπρέντης Αδωναΐδης Στρούμπουλας Περμαθούλα Φιλάρετος Φιλτισένια Γιατρός Βοηθός Γιατρού, Χαρίλαος Βαρσαμής Βιτορίτζα Σμαράγδα Διαλεκτή, Κυρία, Υπηρέτρια
Αυτό προσπαθήσαμε κι εμείς: Να δώσουμε στους θεατές ένα μικρό διάλειμμα από την αγωνία και τη μελαγχολία για όσα ζούμε.
Έρση Βασιλικιώτη Σκηνοθέτης
Παίζουν επί σκηνής οι μουσικοί: Παναγιώτης Μπάρλας (πιάνο), Γιάννης Μαστρογιάννης (βιολί), Διαμαντής Αδαμαντίδης (κιθάρα).
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ
Μένη Λυσαρίδου
Γιάννης Βούρος
ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ
Φίλιππος Γράψας ΜΕΛΗ
Δημήτρης Χαλκιάς Γιώργος Κιουρτσίδης Άννα Χατζησοφιά Γρηγόρης Βαλτινός Γιάννης Χρυσούλης
Ο Λεπρέντης είναι η πρώτη πρωτότυπη ελληνική κωμωδία που παίχτηκε στην ελληνική σκηνή (Αθήνα 1836), ο Πλούτος, στη διασκευή του Χουρμούζη, η πρώτη αριστοφανική κωμωδία που παίζεται στην ομιλούμενη ελληνική, από τον θίασο του Σοφοκλή Καρύδη, το 1868. Ο Λεπρέντης, σε βουλγαρική διασκευή από τον Σάββα Ντομπροπλόντνι και με τον τίτλο Μιχαήλ (1853), θεωρείται η πρώτη «πρωτότυπη» κωμωδία στην ιστορία του βουλγαρικού θεάτρου. Η ίδια κωμωδία είχε μεταφραστεί από τα ελληνικά στα ρουμανικά το 1848. Το σατιρικό-θεατρικό έργο του Χουρμούζη επανεκτιμήθηκε και αξιοποιήθηκε από τη δεκαετία του 1970 και μετά, οπότε παίχτηκαν στην αθηναϊκή σκηνή οι σημαντικότερες κωμωδίες του.
Το ΚΘΒΕ εποπτεύεται και επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού Το ΚΘΒΕ είναι μέλος της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης
Δημήτρης Σπάθης
Ο
Λεπρέντης Μ. Χουρμούζης
Φεστιβάλ
Μονής Λαζαριστών Πρώτη παράσταση: Πέμπτη 18/07/2013
O Λεπρέντης
Υπεύθυνοι παράστασης
Τον Σεπτέμβριο του 1835 εκδίδει ο Χουρμούζης στην Αθήνα την πρώτη του κωμωδία, τον Λεπρέντη. Το βιβλίο, σε σχήμα 12ο και σελίδες 64, έχει το εξής εξώφυλλο:
Οδηγός σκηνής Κωνσταντίνα Ματζίρη
ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΠΕΡΙΟΔΕΙΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Βούλα Γεωργιάδου
Μηχανικοί σκηνής Αλέξανδρος Αυγερινός Στέφανος Σαμαρτζίδης
ΤΜΗΜΑ ΣΚΗΝΩΝ & ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Προϊστάμενος: Στέλιος Τζολόπουλος
Ο Λεπρέντης Κωμωδία Πρώτη Συντεθείσα υπό Μ. Χουρμούζη, Εν Αθήναις Εκ της τυπογραφίας Ανδρέου Κορομηλά Εν τη οδώ του Ερμού αριθ. 209, 1835
Χειριστές κονσόλας φωτισμών Θεόδωρος Καραπίντσιος Γιάννης Τούμπας Χειριστές κονσόλας ήχου Γιάννης Πειραλής Βαγγέλης Καρκαλίνης
Στο πρώτο του αυτό έργο ο Χουρμούζης σατιρίζει έναν κοινωνικό τύπο, που η θεατρική του προέλευση χάνεται μέσα στη μακρινή παράδοση της Κωμωδίας. Είναι ο τύπος του λάγνου, άσκημου, φιλήδονου γέρου, που με την αποβλακωτική αυτοπεποίθηση που του δίνει ο πλούτος μπλέκεται σε φαρσικές ερωτικές περιπέτειες εξευτελιστικές. Ο τύπος, είναι σαφές ότι κατάγεται από την Αττική Κωμωδία, περνάει στην παράφραση της Λατινικής Κωμωδίας, απασχολεί προφανώς τις κωμικές σκηνές των βυζαντινών μίμων, κωδικοποιείται πια στη Κομμέντια ντελ Άρτε και από εκεί διαχέεται στο ευρωπαϊκό θέατρο. O Λεπρέντης είναι π.χ. μια από τις διαστάσεις του Πανταλόνε. Στην Κρητική Κωμωδία τον τύπο αυτόν του ερωτύλου γέρου τον συναντούμε συχνά. Ο Χουρμούζης πρέπει να είχε υπόψη στη σύνθεσή του κάποιο πρότυπο· ένα έργο μεταφρασμένο, με ανάλογη υπόθεση. Ο όρος «λεπρέντης», μας λέει ο ίδιος ο συγγραφέας, είναι «λέξις κωμική», που «εδίδετο εις τους ανοήτως επιχειρούντας ή πράττοντάς τι». Τη συνηθίζανε στην Πόλη, στη Σμύρνη και στη Χίο. […] Η πρώτη αυτή κωμωδία, παρά το μειονέκτημα της υπερβολής ως προς το ήθος του κεντρικού ήρωα, έχει δροσιά, πνεύμα και κυρίως θεατρικότητα, την οποία, ως ένα σημείο, ερμηνεύει η έστω και έμμεση γνώση μιας δοκιμασμένης συνταγής. Ωστόσο, για πρώτο έργο είναι ένα εύχυμο φανέρωμα. Τάσος Λιγνάδης, «Ο Λεπρέντης», στο: Ο Χουρμούζης: ιστορία και θέατρο, Χ. Μπούρα, Αθήνα 1986, σσ. 358-360.
O Μ. Χουρμούζης στη Βουλή των Ελλήνων Ζητώ συγγνώμην παρά του επί της Δικαιοσύνης Υπουργού διότι έφερε αυτόν εις θέσιν να παρουσιασθεί σήμερον εις την Βουλήν, όπερ είναι οχληρόν εις τους Υπουργούς οίτινες μας επισκέπτονται μόνον όταν έχωσιν απαίτησίν τινα και μάλιστα χρηματικήν. Διότι οσάκις βλέπομεν εν τη Βουλή Υπουργόν, ενθυμούμεθα την εποχήν των ραγιάδων, οίτινες άμα έβλεπον Οθωμανόν εις το χωρίον των, έλεγον «Τούρκον είδες; Γρόσια θέλει» […] Παράδοξον τι συμβαίνει δυστυχώς εις τον τόπον τούτον. Πολλοί συνήθως πριν περιέλθουν εις την εξουσίαν, είναι φιλόνομοι, δημοτικοί, χριστιανοί τέλος πάντων. Αλλ’ άμα προσεκλήθησαν υπουργοί, παραδίδουσι εις τους προκατόχους των όλας τας αρετάς ταύτας, δια να τας λάβωσι και αυτοί παρά των προσεχών διαδόχων των. Πολύ το επιθυμώ να ήμουν κάτοχος της χημείας, δια να ίδω εκ ποίων σύγκειται μερών το μεταβάλλον ούτω τους χαρακτήρας χαρτοφυλάκιον. Μ. Χουρμούζης Bουλευτής Φθιώτιδος και Aντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων
Ηχολήπτης Νίκος Δρακόπουλος Φροντιστές Δημήτρης Καρπόσης Βαγγέλης Κουρούπης Ενδύτρια Μαρία Σαρηγιάννη Κατασκευές σκηνικών & κοστουμιών Εργαστήρια ΚΘΒΕ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ Ηλεκτρολόγων Τάσος Δαηλίδης Ηχητικών Γιάννης Αμπατζόγλου Φροντιστών-κατασκευών φροντιστηριακού υλικού Νίκος Συμεωνίδης Σκηνογραφικών εργαστηρίων Ζαχαρίας Παπαδόπουλος Ραπτριών Ζωή Βλάχου Εργατών σκηνής-οδηγών Χάρης Πασχαλίδης
Θεατρική περίοδος 2012-2013 Αρ. δελτίου 636 (232) ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Προϊσταμένη: Ελπίδα Βιάννη Επιμέλεια προγράμματος: Αιμιλία Καρακόκκινου Γραφιστική επιμέλεια: Σταύρος Καρανταγλής Φωτογραφίες: Γιώργος Χρυσοχοΐδης Παραγωγή εντύπου: SKY Printing