ΓΚΈΟΡΓΚ ΜΠΎΧΝΕΡ
Θεατρική περίοδος 2015-2016
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΌ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΠΡΌΕΔΡΟΣ Άρης Στυλιανού
ΑΝΤΙΠΡΌΕΔΡΟΣ Δημοσθένης Δώδος
ΜΈΛΗ Τιτίκα Δημητρούλια Γιώργος Κορδομενίδης Φιλαρέτη Κομνηνού Σπύρος Μπιμπίλας Χρύσα Σπηλιώτη
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΌΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ Γιάννης Αναστασάκης
ΑΝΑΠΛΗΡΏΤΡΙΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΉ ΔΙΕΥΘΎΝΤΡΙΑ Μαρία Τσιμά
ΟΝΟΜΑ: ΜΑΡΊΑ
ΑΡ.ΚΑΤ:
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: Το ΚΘΒΕ εποπτεύεται και επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού. Το ΚΘΒΕ είναι μέλος της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης. ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ:
ΥΨΟΣ:
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ: Η μέρα έχει πολλές ώρες κι ο κόσμος πολύ παλιός, από το κάθε μέρος μπορεί να έχουν περάσει και να έχουν κάτσει πολλοί, κι ο ένας κι ο άλλος, κι αυτός.
ΒΌΥΤΣΕΚ
Γκέοργκ Μπύχνερ Ημερομηνία πρώτης παράστασης Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2016 Βασιλικό Θέατρο
Σκηνοθεσία-Επεξεργασία κειμένου-Φωτισμοί: Σταύρος Σ. Τσακίρης Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος Σκηνικά-Κοστούμια-Flash animation: Αλέξανδρος Ψυχούλης Μουσική: Μίνως Μάτσας Δραματoλoγία-Στίχοι: Λουίζα Αρκουμανέα Μουσική διδασκαλία: Νίκος Βουδούρης, Χρύσα Τουμανίδου Βοηθός σκηνοθέτη: Μελίνα Αποστολίδου Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Μαρία Μυλωνά Οργάνωση παραγωγής: Αθηνά Σαμαρτζίδου Διανομή με αλφαβητική σειρά Νεφέλη Ανθοπούλου Άννα Ευθυμίου Γιώργος Κολοβός Χρίστος Νταρακτσής Ευγενία Πανταζόγλου Χρήστος Παπαδημητρίου Νίκος Πολοζιάνης Τάσος Ροδοβίτης Αλεξία Σαπρανίδου Χρίστος Στυλιανού Γιάννης Τσάτσαρης Ορέστης Χαλκιάς Κωνσταντίνος Χατζησάββας
Μια κυρία Μαρία Λοχαγός Έμπορος, Στρατιώτης Μαργκρέτ Αντρές Στρατιώτης Αρχιτυμπανιστής Φραντσίτα Βόυτσεκ Κράχτης Καρλ Γιατρός
Μουσική επί σκηνής παίζουν οι ηθοποιοί: Νεφέλη Ανθοπούλου (πιάνο), Γιώργος Κολοβός (κιθάρα), Ευγενία Πανταζόγλου (κλαρινέτο), Νίκος Πολοζιάνης (κιθάρα), Τάσος Ροδοβίτης (ντραμς), Ορέστης Χαλκιάς (μπάσο). Μεταξύ α΄ και β΄ μέρους διάλειμμα 10΄.
ΟΝΟΜΑ: ΣΤΑΎΡΟΣ Σ. ΤΣΑΚΊΡΗΣ
ΑΡ.ΚΑΤ:
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:
ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ:
ΥΨΟΣ:
Ένα ερωτηματολόγιο που ξέχασα να συμπληρώσω... Γιατί ο Θεός αφιέρωσε την έβδομη ημέρα μόνο για τον άνθρωπο; Οι θρησκείες είναι ανάγκη των ανθρώπων ή επιταγή του Θείου; Σε τι εξυπηρετεί η αέναη Θεϊκή κρίση; Η ηθική είναι απαίτηση του Θεού; Τα συστήματα αναζητούν την ηθική αλλά και επιβάλλονται μέσα από αυτήν; Πώς το ζώο που κατέχει μόλις τη δέκατη έβδομη θέση στην τροφική αλυσίδα τα εξόντωσε όλα; Ο συλλογισμός είναι μέγεθος υπαρκτό; Είναι η γλώσσα κάτι περισσότερο από μνήμη των ήχων; Μήπως τα ζώα δεν μιλούν γιατί ξέρουν τα πάντα; Είναι η επιστημονική γνώση μια αυταπάτη; Ο Πολιτισμός είναι μια ψευδαίσθηση; Η Ελευθερία προεξοφλεί την ευδαιμονία; Η ευδαιμονία είναι συλλογικό αγαθό ή ατομική νωθρότητα; Τα λεφτά θεσπίστηκαν από τους ανθρώπους; Χωρίς τα λεφτά θα κυριαρχούσε ο νόμος της ζούγκλας; Οι πετυχημένοι πεθαίνουν; Οι φτωχοί είναι εμπόδιο για την πρόοδο της ανθρωπότητας;
Αν το Θέατρο είναι διασκέδαση μπορεί και να σκέφτεται; Σταύρος Σ. Τσακίρης Θεσσαλονίκη, 2016
ΔΕΊΓΜΑ ΓΡΑΦΉΣ
ΟΝΟΜΑ: CARL GEORG BÜCHNER
ΑΡ.ΚΑΤ: #14
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: Δρ. Συγκριτικής Ανατομίας, Συγγραφέας ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: Γκρι
ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: Ξανθό
ΥΨΟΣ:
ETOΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ 1813 ΕΤΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ 1837 ΑΙΤΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ Τύφος ΣΧΟΛΙΑ: Καταζητούμενος για προδοτική επαναστατική δραστηριότητα. ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ: Για να εισχωρήσεις έστω και σ’ ένα μόνο ανθρώπινο πλάσμα, πρέπει ν’ αγαπάς την ανθρωπότητα∙ κανείς δεν πρέπει να μας φαίνεται πολύ άσχημος ή πολύ ασήμαντος∙ τότε μόνο μπορούμε να τον κατανοήσουμε.
Σημειωματάρια Woyzeck: το ανυσματικό κείμενο
Ο Mπύχνερ πέθανε το 1837 αφήνοντας φαινομενικά ανολοκλήρωτο τον Βόυτσεκ, σε μορφή τεσσάρων χειρογράφων σε ξεχωριστά σημειωματάρια. Η μορφή τους είναι ένα έργο τέχνης και ένα αφήγημα από μόνη της: πυκνογραμμένες περιοχές εναλλάσσονται με κενές σελίδες, λευκοί χώροι, μετέωρες συλλαβές ξεμυτίζουν μέσα από σύννεφα μαύρων κύκλων και τρύπες από τις δηλητηριώδεις χημικές επεξεργασίες ανταγωνίζονται όποια προσπάθεια να παγιωθεί μία ενιαία αντίληψη για τα πρόσωπα αυτού του μύθου που (απο)συντίθεται μετά τον θάνατο της Μούσας. Οι μελετητές του έργου επιδίδονται σε ένα όργιο υποθέσεων για την ενδεδειγμένη μέθοδο που θα κάνει αυτό το κείμενο κανονικό, θα ορίσει το νόημά του μέσα από μια σταθερή δομή και χαρακτήρες που έχουν ενιαία ταυτότητα και λογική εξέλιξη. Φιλοδοξούν να ανακαλύψουν το πραγματικό φινάλε του έργου, να βάλουν, δηλαδή, την τελεία σε αυτό το κείμενο. Λησμονούν, όμως, ότι η μεγάλη του επανάσταση είναι ότι έχει καταργήσει τη δυνατότητα της αρχής – είναι μια αφήγηση που αναδύεται από το πουθενά, ξεκινώντας, όπως η ανθρώπινη Ιστορία, χωρίς να υπάρχει η άκρη του μίτου της. Και με αυτό δεν εννοώ ότι ξεκινάει in media res, αλλά μάλλον μας εφευρίσκει ante res, μετά τα πράγματα. Ο Carl Richard Mueller λέει ότι ο Βόυτσεκ αποτελεί μια σειρά από ανορθόδοξα παράθυρα βιτρώ σε έναν μεσαιωνικό καθεδρικό, που ισοπεδώνουν τον κλασικισμό, αλλά τινάζουν στον αέρα ταυτόχρονα και τον ρομαντισμό. Τα σημειωματάρια Woyzeck δημοσιεύτηκαν πρώτη φορά το 1879 στην έκδοση των απάντων του Μπύχνερ από τον Karl Emil Franzos. Ο Franzos παρέλαβε στα χέρια μια σειρά από κείμενα που το μελάνι τους είχε αρχίζει να ξεθωριάζει. Άλειψε τα χαρτιά με τα χημικά του καταστρέφοντας εκτεταμένα τμήματά τους. Στη συνέχεια, άρχισε με τον γραφικό του χαρακτήρα να συμπληρώνει εκείνος τα κενά, πρακτική που εφάρμοσαν με τον δικό τους τρόπο οι περισσότεροι μελετητές του έργου που ακολούθησαν. Η μετάφραση της παρούσας παράστασης βασίζεται στα χειρόγραφα που βρίσκονται στο Κέντρο Ερευνών Γκέοργκ Μπύχνερ του Πανεπιστημίου του Μάρμπουργκ (Forschungsstelle Georg Büchner, PhilippsUniversität Marburg), το οποίο και ευχαριστούμε ιδιαιτέρως για τη βοήθειά του. Η ολοκλήρωση αυτής της μετάφρασης θα ήταν αδύνατη χωρίς τις πολύτιμες συμβουλές των επιστημόνων του. Αντώνης Γαλέος 7
ΟΝΟΜΑ: ΜΙΑ ΚΥΡΙΑ
ΑΡ.ΚΑΤ: #09
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ
ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ ΥΨΟΣ: 1,60
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:Ήταν κάποτε ένα φτωχό παιδί και
δεν είχε ούτε μπαμπά, ούτε μαμά, είχανε πεθάνει όλοι και δεν είχε μείνει κανείς πια σ’ ολόκληρο τον κόσμο, είχαν πεθάνει όλοι και αυτό πήγαινε και όλο πήγαινε.
Ο άγνωστος Βόυτσεκ
To μυστηριώδες χειρόγραφο Τέσσερα σχεδιάσματα. Μερικές κόλλες χαρτί γεμάτες μικροσκοπικά γράμματα. Ξεχασμένες σαράντα χρόνια σ’ ένα συρτάρι. Τόσο ξεθωριασμένες, ώστε χρειάστηκε να υποστούν χημική επεξεργασία, όταν επιτέλους είδαν το φως της δημοσιότητας το 1879... Έτσι διασώθηκε το περίφημο έργο που σήμερα αποκαλούμε Βόυτσεκ – ούτε τίτλο δεν πρόλαβε να του δώσει ο Μπύχνερ προτού πεθάνει, το 1837, από τύφο. Τέσσερα σχεδιάσματα: το πρώτο έχει είκοσι μία σκηνές. Το δεύτερο έχει εννιά, λίγο μεγαλύτερες σε διάρκεια. Το τρίτο μόνο δύο. Και το τέταρτο δεκαεπτά. Πώς να βγάλει άκρη κανείς; Πώς να μαντέψει τι είχε στο μυαλό του ο συγγραφέας όσον αφορά την τελική μορφή του κειμένου; Όλοι οι επιμελητές, μελετητές, μεταφραστές και σκηνοθέτες, όσοι έχουν ασχοληθεί σοβαρά με την περίπτωση Βόυτσεκ, γνωρίζουν πλέον την πρόκληση αυτού του ημιτελούς αριστουργήματος. Κάθε ενδιαφερόμενος επιχειρεί εκ νέου τη συναρμολόγηση του παζλ – αν και οι εγκυρότεροι συμφωνούν ότι το τέταρτο σχεδίασμα είναι το πιο ολοκληρωμένο. Οι περισσότεροι δεν μπορούν να αντισταθούν στον πειρασμό να βάλουν «τάξη» στο «χάος». Ανασυνθέτουν τη σειρά των σκηνών, όπως έκαστος θεωρεί ότι δικαιώνει περισσότερο το όραμα του δημιουργού. Ορισμένες εκδόσεις, για παράδειγμα, συμπεριλαμβανομένου του έγκυρου site gutenberg.spiegel.de, αρχίζουν με τη σκηνή όπου ο Βόυτσεκ ξυρίζει τον Λοχαγό. Κανένα από τα σχεδιάσματα του Μπύχνερ, όμως, δεν αρχίζει έτσι… «Εφόσον δεν υπήρξε ποτέ ένα εγκεκριμένο, επίσημο πρωτότυπο, κάθε απόπειρα να οικοδομηθεί ένα προϋποθέτει μια “νόθευση”. Και κάθε “νόθευση” είναι αμφιλεγόμενη» γράφει ο αμερικανός μελετητής David G. Richards στο βιβλίο του Georg Büchner’s Woyzeck: A History of its Criticism (2001). Τι θα συνέβαινε αν αποτολμούσε κανείς μια εκκεντρικότητα; Αν αποφάσιζε να αφήσει όλες τις εκδοχές να αναπνεύσουν το ίδιο; Αν τους έδινε ίσο βήμα επί σκηνής; Αν δεν προσπαθούσε να «κόψει» και να «ράψει», να τακτοποιήσει, να βρει την αρχή και το τέλος, αλλά να αποδεχθεί και να υμνήσει την αποσπασματικότητα, την αντίφαση, την αντίθεση, το κινηματογραφικό μοντάζ, όλες τις αρετές, δηλαδή, των τεσσάρων σχεδιασμάτων; Τις αρετές που αγάπησε ο νεαρός 9
ΟΝΟΜΑ: ΜΑΡΊΑ
ΑΡ.ΚΑΤ: #12
ΙΔΙΟΤΗΤΑ:
ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΚΑΦΕ ΣΚΟΥΡΟ ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ ΥΨΟΣ: 1,70 ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ: Η μέρα έχει πολλές ώρες
κι ο κόσμος πολύ παλιός, από το κάθε μέρος μπορεί να έχουν περάσει και να έχουν κάτσει πολλοί, κι ο ένας κι ο άλλος, κι αυτός.
Μπρεχτ, οι γερμανοί εξπρεσιονιστές και ο Άλμπαν Μπεργκ – για να αναφέρουμε μόνο μερικούς λάτρεις του Βόυτσεκ. Τις αρετές που αποτέλεσαν τη βάση του διαλεκτικού και του μοντέρνου θεάτρου...
Όλα γύρισαν ανάποδα Ας κοιτάξουμε, όμως, το ίδιο το κείμενο με προσοχή. Κάθε σχεδίασμα προσφέρει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας του στρατιώτη Βόυτσεκ, που οδηγείται στην τρέλα και στον φόνο της Μαρίας, ερωμένης και μητέρας του παιδιού του, όταν ανακαλύπτει την απιστία της (σημειωτέον, αυτή είναι η επικρατέστερη εκδοχή της ιστορίας, που υιοθετείται στην πλειοψηφία των θεατρικών παραστάσεων). Στο πρώτο σχεδίασμα, ο ήρωας κατατρύχεται από παραισθήσεις. Ακούει φλογέρες και βιολιά μέσα στο λιβάδι, φωνές μέσα από τη γη. Η εμμονή με τη Μαρία μετατρέπει τη ζωή του σε εφιάλτη. Βασανίζεται από οράματα λαγνείας και προδοσίας. Οι αμφιβολίες για την αφοσίωση της αγαπημένης του, όμως, δεν επιβεβαιώνονται ποτέ. Δεν βλέπουμε ποτέ τη Μαρία να τον απατά. Αυτό που βλέπουμε με απόλυτη βεβαιότητα –και γλαφυρότητα– είναι ο φόνος της από τον Βόυτσεκ. Τον αποδίδουμε στην ψυχασθένειά του... Στο δεύτερο σχεδίασμα, επαναλαμβάνονται οι υπόνοιες σχιζοφρένειας του ήρωα, η οποία τώρα συνδέεται περισσότερο με τα σαδιστικά πειράματα που διεξάγει επάνω του ο Γιατρός. Ο Μπύχνερ (γιατρός και ο ίδιος) επιτίθεται στον επιστήμονα της εποχής, που με τον ψυχρό εγωκεντρισμό του οδηγεί στη σωματική, πνευματική και ψυχική αποσταθεροποίηση του ανθρώπου. «Θα τρως μόνο μπιζέλια, μετά θα τρως μόνο αρνί και θα γυαλίζεις το τουφέκι σου» λέει o Γιατρός στον υποσιτισμένο Βόυτσεκ. Η μοίρα του ήρωα είναι προδιαγεγραμμένη: τα λαμπρότερα μυαλά έχουν φροντίσει γι’ αυτό. Με τέτοια ζωή, ποιος να φοβηθεί τον θάνατο; «Όλα γύρισαν ανάποδα» παρατηρεί ο Βόυτσεκ. Σκοτώνει τη Μαρία, αλλά εδώ δεν υπάρχει καμία «ανάπτυξη» του καθαυτού φόνου και των αντιδράσεων, όπως στο προηγούμενο σχεδίασμα. Στο τρίτο σχεδίασμα, το πιο μικρό, η σχέση με τον Γιατρό παίρνει ακραίες διαστάσεις. Ο Βόυτσεκ υφίσταται τον απόλυτο εξευτελισμό στα χέρια του μορφωμένου αυτού εκπροσώπου της λογικής και της προόδου... Αμέσως μετά, το πτώμα της Μαρίας βυθίζεται στο νερό, ενώ το μέλλον του παιδιού τους –χωρίς μάνα και με πατέρα αποτρελαμένο– διαγράφεται ζοφερό. 11
ΟΝΟΜΑ:
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΛΟΧΑΓΟΣ ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ
ΑΡ.ΚΑΤ: #02 ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ ΥΨΟΣ: 1,79
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:Αυτός είναι φόνος, ένας
πραγματικός φόνος, ένας όμορφος φόνος, ένα έγκλημα πάθους, μόνο τέτοια τέλεια εγκλήματα μας αξίζουνε, καιρό είχε να μας τύχει τέτοιος φόνος.
Στο τέταρτο σχεδίασμα, ο Βόυτσεκ δικαιώνεται. Δεν είναι φαντασιόπληκτος. Η Μαρία πράγματι τον απατά! Ποιος, όμως, μπορεί να κρίνει την ηθική των απελπισμένων; «Αν ήμουν κύριος και είχα καπέλο, ρολόι, καμπαρντίνα και ήξερα να μιλάω γραμματιζούμενα, θα ήμουν κι εγώ ενάρετος» λέει ο Βόυτσεκ στον έτερο βασανιστή του, τον συμπλεγματικό Λοχαγό, που κρίνει ως «ανήθικο» το εξώγαμο του υφισταμένου του. Στο σχεδίασμα αυτό ο Βόυτσεκ αγοράζει ένα μαχαίρι, αλλά –και είναι εξαιρετικά σημαντικό αυτό– δεν αποσαφηνίζεται αν σκοτώνει τη Μαρία. Από την απόλυτη βεβαιότητα του πρώτου σχεδιάσματος φτάνουμε στην αμφισημία του τέταρτου. Η ενοχή του Βόυτσεκ ξεθωριάζει όλο και περισσότερο... Ποιος είναι τελικά υπεύθυνος για το έγκλημα;
Οι περιφρονημένοι της Ιστορίας Το πρίσμα των πολλαπλών παραλλαγών πάνω στο ίδιο θέμα παρουσιάζει, αν μη τι άλλο, κυβιστικό ενδιαφέρον. Ο σκηνοθέτης Σταύρος Τσακίρης επέλεξε αυτόν ακριβώς τον δρόμο: της πολυφωνίας, της ανάδειξης του πλούτου των εναλλακτικών «σεναρίων». Προτού ο Βόυτσεκ καταδικαστεί (όπως συνέβη το 1824 στον αληθινό στρατιώτη Βόυτσεκ, η ιστορία του οποίου ενέπνευσε, ως γνωστόν, τον Μπύχνερ) στα μάτια του θεατή, όλοι οι σημαντικοί «μάρτυρες» έχουν καταθέσει την άποψή τους: ο Αντρές, στενός φίλος του Βόυτσεκ, ο Λοχαγός, ο Γιατρός και ο Καρλ, ο «τρελός». Σαν ένα ανοιχτό θεατρικό πείραμα, όπου ο σκηνοθέτης-ερευνητής αναζητά την αλήθεια μέσα από την αναψηλάφιση και ανάδειξη όλων των δεδομένων, όλων των αποχρώσεων, όλων των απόψεων. Όχι, δεν επιδιώκει να βγάλει –ή να οδηγήσει εμάς να βγάλουμε– πόρισμα του τύπου «αθώος» ή «ένοχος». Η δική του διαδικασία συνδυάζει, θα λέγαμε, την επιστημονική μέθοδο του γιατρού με τη φαντασία και την ευαισθησία του καλλιτέχνη. Συνιστά αγωνιώδη προσπάθεια κατανόησης του Άλλου, με όχημα την Τέχνη και στόχο την αποτύπωση του λόγου των ταπεινών και των περιφρονημένων της Ιστορίας. Χωρίς μελοδραματισμούς, χωρίς διάθεση «ηρωοποίησης» των φτωχών ή αγιοποίησης ενός «μάρτυρα» του προλεταριάτου, η σκηνοθεσία επιδιώκει να εξετάσει τους παράγοντες –κυρίως κοινωνικούς και οικονομικούς– που οδηγούν έναν άνθρωπο, κακοποιημένο από όλες τις μορφές εξουσίας, σε μια αποτρόπαιη πράξη: στο έγκλημα ή, ακόμη, στην αυτοκτονία (σύμφωνα με την παράσταση, εκεί οδηγείται η Μαρία στο τέταρτο σχεδίασμα).
13
ΟΝΟΜΑ:
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΕΜΠΟΡΟΣ ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ
ΑΡ.ΚΑΤ: #05 ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ ΥΨΟΣ: 1,62
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:Θα στο δώσω φτηνά όσο αξίζει ο
θάνατός σου, όλα στο ξεπούλημα, αλλά όχι και τσάμπα. Σου χαρίζω έναν θάνατο οικονομικό.
Τα δάκρυα του Βόυτσεκ Το θέμα της ευθύνης και της ενοχής τίθεται σε νέα βάση αξιών, σε επίπεδο οντολογικό. «Αυτό που διαφοροποιεί το μαρτύριο του Βόυτσεκ από κάθε άλλο που έχει προηγηθεί στην ιστορία του θεάτρου είναι ότι δεν πρόκειται για προϊόν κακοτυχίας, μεταπτώσεων της μοίρας ή ηθικών διεργασιών. Ούτε πρόκειται για κάποιο συγκεκριμένο ελάττωμα της φύσης του ή για πνευματική τύφλωση. Το έργο τοποθετείται έξω από τις κατηγορίες του κλασικού αλλά και του χριστιανικού κόσμου· ούτε κακός ούτε καλός, στερημένος από την αξιοπρέπεια μιας Πτώσης ή από την αίγλη οποιουδήποτε αγώνα ενάντια στο κακό, ο Βόυτσεκ είναι θύμα, επειδή η θυματοποίηση υπάρχει, επειδή, για να το πούμε με άλλα λόγια, έτσι είναι κατασκευασμένος ο κόσμος» γράφει ο Richard Gilman στο εξαιρετικό βιβλίο του Τhe Making of Modern Drama. Ο Σταύρος Τσακίρης αγκαλιάζει την αποσπασματικότητα και τον ελλειπτικό λόγο του κειμένου· τα αναδεικνύει συνθέτοντας ένα ευρηματικό δραματουργικό πλαίσιο μέσα στο οποίο οι ήρωες μπορούν άφοβα να ανακαλύψουν τον εαυτό τους επαναλαμβάνοντας τα λάθη τους σε διαδοχικές παραλλαγές. Πότε λιτές σαν την κόψη του φονικού μαχαιριού. Πότε οδυνηρές σαν τα πειράματα του Γιατρού. Πότε ανάλαφρες σαν τα μανιτάρια που φυτρώνουν στο λιβάδι του Βόυτσεκ. Διαρκώς, όμως, συνοδευόμενες από μουσική: τα τραγούδια του Μίνου Μάτσα παίρνουν τα δάκρυα του Βόυτσεκ και γεμίζουν λίμνες – για να βουλιάξει ένα σώμα, για να πνιγεί μια κοινωνία, για να ποτιστεί ένα μελαγχολικό αγόρι που πήγε στο φεγγάρι και βρήκε πως δεν ήταν παρά «ένα κομμάτι σάπιο ξύλο». Τι διαχωρίζει τους ανθρώπους από τα ζώα; Η ικανότητά τους να χορεύουν ακόμη και μπροστά στο χείλος του γκρεμού... Κανένας ποτέ δεν θα ξεριζώσει το μυστήριο από την καρδιά του Βόυτσεκ, για να δανειστώ μια φράση από τον Άμλετ. Αυτή είναι η επώδυνη γοητεία του. Επειδή ο Βόυτσεκ παραείναι μεγάλος και σημαντικός. Επειδή η απόγνωσή του –η απόγνωση όλων των Βόυτσεκ του κόσμου– δεν θα ανακουφισθεί ποτέ. Επειδή ήρωες όπως αυτός πάντα θα έχουν ανάγκη από καλλιτέχνες και από θεατές που θα παίρνουν την κραυγή τους και θα τη μετατρέπουν σ’ ένα όμορφο, βασανιστικό τραγούδι. Κι ας μην υπάρχει, όπως γράφει ο Καζαντζάκης σχολιάζοντας τον Νίτσε, «...καμιά ελπίδα το μελλούμενο νά ’ναι καλύτερο, καμιά σωτηρία». Λουίζα Αρκουμανέα 15
ΟΝΟΜΑ: ΜΑΡΓΚΡΕΤ
ΑΡ.ΚΑΤ: #08
ΙΔΙΟΤΗΤΑ:
ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ:ΓΑΛΟΖΟΠΡΑΣΙΝΟΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ ΥΨΟΣ: 1,65 ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:Βρήκαν ένα πτώμα. Αριστερά πέρα
από τα τείχη, στο δάσος, κοντά στον κόκκινο σταυρό.
Ο πραγματικός Βόυτσεκ
Πηγή έμπνευσης για τον Βόυτσεκ ήταν μια βίαιη δολοφονία που συνέβη στη Λειψία το 1821 – σε μικρή απόσταση από το σπίτι των Μπύχνερ. Δολοφόνος ήταν ένας πλάνης που λεγόταν Γιόχαν Κρίστιαν Βόυτσεκ, η δίκη του οποίου –ομολόγησε ότι μαχαίρωσε εφτά φορές την ερωμένη του, κυρία Βόοστ, επειδή ανακάλυψε ότι εκδιδόταν σε στρατιώτες– προκάλεσε αίσθηση και τράβηξε χρόνια. Οι καθυστερήσεις στη νομική διαδικασία οφείλονταν σε αμφιβολίες σχετικά με τη διανοητική ικανότητα του Βόυτσεκ. Ο Βόυτσεκ εξετάστηκε από κάποιον Δρ. Κλάρους, ο οποίος τον θεώρησε ικανό προς καταλογισμό, και πέρασε από δίκη. Καταδικάστηκε σε θάνατο. Ο Κλάρους τον εξέτασε ξανά δεκαοχτώ μήνες αργότερα και γνωμάτευσε πάλι ότι είχε σώας τας φρένας, αλλά έπασχε από «παρανοϊκές ψευδαισθήσεις». Ο Βόυτσεκ αποκεφαλίστηκε με σπαθί, παρουσία πλήθους, στην πλατεία της Λειψίας στις 27 Αυγούστου 1824. Το πλήθος παρακολούθησε το κεφάλι του να κυλά από τα γόνατά του και να αναπηδά πέφτοντας από το ικρίωμα. Μετά από αυτό το θέαμα, κάποιος Δρ. Mαρκ δημοσίευσε μια παθιασμένη ιατρική έκθεση διαμαρτυρίας που αμφισβητούσε την ορθότητα της εκτέλεσης ενός πνευματικά ανισόρροπου ανθρώπου. Ο Δρ. Κλάρους υπερασπίστηκε τις ιατρικές γνωματεύσεις του με θερμόαιμες απαντήσεις σε περιοδικά, στα οποία ήταν συνδρομητής ο πατέρας του Μπύχνερ, γιατρός στο επάγγελμα. Φαίνεται πως η ιστορία, που αναδείκνυε την κοινωνική αδικία και τη θεσμική καταπίεση των φτωχών, άγγιξε μια ευαίσθητη χορδή του λαμπρού νεαρού φοιτητή των φυσικών επιστημών, που είχε διαποτιστεί από την πολιτική και τη φιλοσοφία του Διαφωτισμού. Robert Scanlan
Κείμενο του Robert Scanlan, καθηγητή Πρακτικής του Θεάτρου στο Τμήμα Αγγλικής του Πανεπιστημίου Harvard. Από το πρόγραμμα της παράστασης Woyzeck του ισλανδικού θιάσου Vesturport Theatre (Βarbican Centre, 2006). Μετάφραση: Όλγα Χατζηιακώβου. 17
ΟΝΟΜΑ: ΑΝΤΡΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΓΑΛΑΝΟ
ΑΡ.ΚΑΤ: #01 ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΞΑΝΘΟ
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:
Ένα αστέρι έπεσε, εγώ θα το γιατρέψω;
ΥΨΟΣ: 1,79
Το ζώο που έγινε θεός
Πριν από 70.000 χρόνια, ο homo sapiens ήταν ακόμα ένα ασήμαντο ζώο που κοιτούσε τη δουλειά του σε μια γωνιά της Αφρικής. Στις χιλιετίες που ακολούθησαν, μεταμορφώθηκε σε κυρίαρχο όλου του πλανήτη και σε φόβο και τρόμο του οικοσυστήματος. Σήμερα βρίσκεται στο χείλος της μετατροπής του σε θεό, έτοιμος να αποκτήσει όχι μόνο αιώνια νεότητα, αλλά και τις θεϊκές ικανότητες της δημιουργίας και της καταστροφής. Δυστυχώς, ώς τώρα το καθεστώς των sapiens στη γη έχει δημιουργήσει πολύ λίγα πράγματα για τα οποία μπορούμε να είμαστε περήφανοι. Έχουμε κυριαρχήσει στο περιβάλλον μας, έχουμε αυξήσει την παραγωγή τροφής, έχουμε χτίσει πόλεις, ιδρύσαμε αυτοκρατορίες και δημιουργήσαμε εκτεταμένα εμπορικά δίκτυα. Μειώσαμε, όμως, την οδύνη στον κόσμο; Ξανά και ξανά, μεγάλα άλματα στη δύναμη των ανθρώπων δεν βελτίωσαν ιδιαίτερα τη ζωή του μεμονωμένου sapiens και συνήθως προκάλεσαν απέραντη δυστυχία στα άλλα ζώα. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε τουλάχιστον σημειώσει κάποια πραγματική πρόοδο σε ό,τι αφορά την ανθρώπινη κατάσταση, με τη μείωση της πείνας, των ασθενειών και των πολέμων. Ωστόσο, η κατάσταση των άλλων ζώων επιδεινώνεται πιο γρήγορα από ποτέ και η βελτίωση της μοίρας της ανθρωπότητας είναι πολύ πρόσφατη και εύθραυστη για να τη θεωρήσουμε σίγουρη. Επιπλέον, παρά τα εντυπωσιακά πράγματα που είναι ικανοί να κάνουν οι άνθρωποι, παραμένουμε αβέβαιοι για τους στόχους μας και φαίνεται να είμαστε δυσαρεστημένοι όσο πάντα. Έχουμε προοδεύσει από τα κανό στις γαλέρες, στα ατμόπλοια και στα διαστημόπλοια – αλλά κανείς δεν ξέρει πού πηγαίνουμε. Είμαστε πιο ισχυροί από ποτέ άλλοτε, αλλά δεν έχουμε ιδέα τι να κάνουμε με αυτή τη δύναμη. Ακόμα χειρότερα, οι άνθρωποι φαίνεται να είναι πιο ανεύθυνοι από ποτέ. Αυτοδημιούργητοι θεοί, μόνο με τους νόμους της φύσης για συντροφιά μας, δεν δίνουμε λογαριασμό σε κανέναν. Έτσι, σπέρνουμε τον όλεθρο στα ζώα και το οικοσύστημα γύρω μας, με στόχο κυρίως την άνεση και τη διασκέδασή μας, χωρίς ποτέ να είμαστε ικανοποιημένοι. Υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο από δυσαρεστημένους και ανεύθυνους θεούς που δεν ξέρουν τι θέλουν; Yuval Noah Harari
Επίλογος του ιστορικού Yuval Noah Harari στο βιβλίο του Sapiens, μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου, μετάφραση: Μιχάλης Λαλιώτης, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2015, σ. 427.
19
ΟΝΟΜΑ: ΙΔΙΟΤΗΤΑ:ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ
ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ:ΓΑΛΑΖΟΠΡΑΣΙΝΟΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ:ΜΑΥΡΟ
ΑΡ.ΚΑΤ:#07 ΥΨΟΣ:1,77
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:Του φαίνονται όλα ροδοκόκκινα,
όταν στηθεί ο σταυρός στον τάφο του τότε θα βλέπει επιτέλους πέρα από τη μύτη του.
Γκέοργκ Μπύχνερ Εργοβιογραφία
1813 Ο Καρλ Γκέοργκ Μπύχνερ γεννιέται στις 17 Οκτωβρίου, στο Γκόντελαου, στην περιοχή του αρχιδουκάτου της Έσσης, στη Γερμανία. Πρωτότοκος γιος του γιατρού και κατόπιν ιατρικού συμβούλου Ερνστ Καρλ Μπύχνερ. 1816 Η οικογένεια Μπύχνερ μετακομίζει στο Ντάρμστατ. 1822-1831 Ο Μπύχνερ πρώτα εγγράφεται σε ιδιωτικό σχολείο και μετά συνεχίζει τις σπουδές του στο Γυμνάσιο του Ντάρμστατ. 1831-1833 Σπουδάζει ιατρική και φυσικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Πρώτη επαφή με ριζοσπαστικές πολιτικές ιδέες. Αρραβωνιάζεται κρυφά με τη Μίνα Γιέγκλε. 1833-1834 Ο Μπύχνερ συνεχίζει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Γκίσεν και παρακολουθεί μαθήματα συγκριτικής ανατομίας. 1834 Τον Μάρτιο ο Μπύχνερ ιδρύει στο Γκίσεν την επαναστατική «Εταιρεία Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», έναν μυστικό σύνδεσμο φοιτητών και εργατών, που διατηρεί επαφές με ομάδες της αντιπολίτευσης και τον συντονιστή τους ιερωμένο Weidig από το Μπούτσμπαχ. Ο Μπύχνερ συντάσσει και εκδίδει μαζί με τον Weidig το κείμενο Ο Ταχυδρόμος της Έσσης με κοινωνικοεπαναστατικό περιεχόμενο, ένα από τα πρώτα σοσιαλιστικά κείμενα στην
Μετά τα πρώτα του σχολικά χρόνια στο Ντάρμστατ, έστειλαν τον Μπύχνερ στη Γαλλία για να σπουδάσει ιατρική. Πέρασε δύο παραγωγικά χρόνια (από τα δεκαοχτώ μέχρι τα είκοσι) στη φιλελεύθερη ατμόσφαιρα του Στρασβούργου. Εδώ, ο νεαρός Γκαίτε, μια γενιά πριν, είχε «κολλήσει» έναν ανάλογο ρομαντικό πόθο για ελευθερία και απελευθέρωση από την καταπιεστική διακυβέρνηση. Ο Μπύχνερ βίωσε επαναστατικούς φοιτητικούς ενθουσιασμούς και ερωτεύτηκε την κόρη του σπιτονοικοκύρη του. Στην πατρίδα του, το κρατίδιο της Έσσης, η πολιτική επανάσταση είχε καταπνιγεί βάναυσα. Υποχρεωμένος να επιστρέψει εκεί, ο Μπύχνερ μετέτρεψε το μίσος του για την εξουσία σε αφοσιωμένη συμμετοχή σε μια μυστική κίνηση που βοήθησε να ιδρυ21
ΑΡ.ΚΑΤ: #11
ΟΝΟΜΑ: ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΑΡΧΙΤΥΜΠΑΝΙΣΤΗΣ ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΠΡΑΣΙΝΟ
ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ ΥΨΟΣ: 1,90
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ: Μάτια, μαύρα… σαν να κοιτάς μες
σε πηγάδι ή σε καμινάδα.
Ευρώπη, το οποίο απευθύνεται κυρίως στους αγρότες. Συλλαμβάνονται πολλοί συνεργάτες του και ο ίδιος αποφεύγει τη σύλληψη ως εκ θαύματος. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου επιστρέφει στο Ντάρμστατ, όπου, μελετά την ιστορία της Γαλλικής Επανάστασης και γράφει το θεατρικό έργο του Ο Θάνατος του Δαντόν. 1835 Τον Μάρτιο καταφεύγει στο Στρασβούργο για να αποφύγει μια νέα σύλληψη. Εγκαταλείπει την πολιτική δράση. Συνεχίζει τις σπουδές του στη φιλοσοφία και τη συγκριτική ανατομία. Ο Karl Gutzkow εκδίδει το έργο Ο Θάνατος του Δαντόν, το μόνο που βλέπει το φως της δημοσιότητας στα χρόνια του ποιητή. Ο Μπύχνερ μεταφράζει τα έργα Λουκρητία Βοργία και Μαρία Τυδώρ του Βίκτωρος Ουγκώ. Το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου δουλεύει πάνω στη νουβέλα του Λεντς. 1836 Την άνοιξη γράφει την κωμωδία Λεόντιος και Λένα, που αρχικά προοριζόταν για έναν θεατρικό διαγωνισμό του διάσημου εκδότη Cotta, αλλά τελικά ο Μπύχνερ δεν πρόλαβε τις προθεσμίες του διαγωνισμού. Στο Στρασβούργο αρχίζει να δουλεύει τον Βόυτσεκ. Τον Σεπτέμβριο γίνεται υφηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης με βάση την επιστημονική εργασία του πάνω στο νευρικό σύστημα των ιχθύων. 1837 Αρχές του 1837 ο Μπύχνερ αρρωσταίνει. Στις 19 Φεβρουαρίου πεθαίνει από τύφο μετά από 17 ημέρες αρρώστιας.
θεί: την «Εταιρεία Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων». Έγραψε φυλλάδια που καλούσαν τους αγρότες σε ένοπλη εξέγερση στο πνεύμα της Γαλλικής Επανάστασης. Ένα από αυτά, με τίτλο Ο Ταχυδρόμος της Έσσης, έχει χαρακτηριστεί «το πρώτο κομμουνιστικό μανιφέστο». Κάποιος έδωσε την πληροφορία στην αστυνομία που συνέλαβε τον καλύτερο φίλο του Μπύχνερ. Ο Μπύχνερ γλίτωσε, παρά την έρευνα που διενεργήθηκε στο δωμάτιό του, μια ανάκριση και στενή αστυνομική παρακολούθηση. Στη συνέχεια, ο πατέρας του τον κράτησε έγκλειστο στο σπίτι. Ενώ φοβόταν ότι ο ρόλος του θα αποκαλυπτόταν, ο Μπύχνερ έγραψε το πρώτο έργο του. «Βούτηξε» σε δυο ιστορίες της Γαλλικής Επανάστασης και έγραψε βιαστικά ένα θεατρικό αριστούργημα, τον Θάνατο του Δαντόν, που δραματοποιούσε τις τελευταίες ημέρες του διάσημου ήρωα Ζωρζ Νταντόν. Το 1835 έφυγε για τη Γαλλία. Ακολούθησαν δεκαοκτώ μήνες αξιοθαύμαστης παραγωγικότητας. Συνέχισε τις σπουδές ιατρικής και έγραψε μια διδακτορική διατριβή για το νευρικό σύστημα του βάρβου (ενός είδους
23
ΟΝΟΜΑ: ΦΡΑΝΤΣΙΤΑ
ΑΡ.ΚΑΤ: #06
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ:
ΜΑΥΡΟ
ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΜΑΥΡΟ
ΥΨΟΣ: 1,70
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:Τα φουστάνια δεν κάνουν την
αρχοντιά, τα γυαλιστερά παπούτσια είναι στενά.
1839 Ο August Stöber δημοσιεύει το ιστορικό της αρρώστιας του ποιητή Λεντς, του ιερωμένου Oberlin. Με βάση ένα καθαρό αντίγραφο του ανολοκλήρωτου κειμένου, δημοσιεύεται ο Λεντς του Μπύχνερ από τον Karl Gutzkow στο Telegramm für Deutschland. 1850 Πρώτη έκδοση των Απάντων του Μπύχνερ στα γερμανικά (η έκδοση δεν περιείχε τον Βόυτσεκ). 1875 Πρώτη έκδοση του Βόυτσεκ στη βιεννέζικη εφημερίδα Neue freie Presse. 1879 Πρώτη κριτική έκδοση των Απάντων του Μπύχνερ από τον Karl Emil Franzos. 1895 Πρεμιέρα του Λεόντιος και Λένα σε κλειστό κύκλο καλλιτεχνών και συγγραφέων. 1902 Πρεμιέρα του Ο Θάνατος του Δαντόν στο Βερολίνο. 1913 Πρεμιέρα του Βόυτσεκ στο Μόναχο σε σκηνοθεσία Eugen Kilian. 1923 Έκδοση της όπερας του Άλμπαν Μπεργκ Βότσεκ (Wozzeck). [ΣτΕ: Η παραλλαγή του τίτλου οφείλεται σε εσφαλμένη ανάγνωση του y σε z στο δυσανάγνωστο χειρόγραφο του Μπύχνερ].
ψαριού του γλυκού νερού). Μετέφρασε έργα του Βίκτωρος Ουγκώ, που έχαιρε εκτίμησης στη Γερμανία, και δύο ακόμη πρωτότυπα έργα, τα Λεόντιος και Λένα και Πιέτρο Αρετίνο (το οποίο δεν έχει σωθεί). Έγραψε, επίσης, διάφορα φιλοσοφικά δοκίμια και μια ημιτελή νουβέλα, τον Λεντς, που πολλοί κριτικοί θεωρούν το σημαντικότερο έργο του. Τους τελευταίους μήνες της ζωής του, ενώ ετοίμαζε την εναρκτήρια διάλεξή του σχετικά με τα νεύρα του κρανίου για τη νέα του θέση ως Λέκτορας Ανατομίας στην Ιατρική Σχολή της Ζυρίχης, έγραψε γρήγορα τα αποσπασματικά σχεδιάσματα που είναι ό,τι έχουμε από τον Βόυτσεκ. Πρωτοπαρουσιάστηκε στη σκηνή το 1913, αφού είχε μείνει ξεχασμένος για σχεδόν οκτώ δεκαετίες. Από τότε, το έργο αποδείχτηκε διαχρονικά μπροστά από την εποχή του και, με την ισχυρή αποσπασματική δομή του, αποτελεί αστείρευτη πηγή έμπνευσης και πρόκληση για όσους το ερμηνεύουν.
1967 Οριστική έκδοση στο Αμβούργο των έργων του Μπύχνερ (με την πρώτη πλήρη φιλολογική έκδοση του Βόυτσεκ). Από το πρόγραμμα του θεατρικού αναλογίου Λεόντιος και Λένα στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, θεατρική περίοδος 1995-1996. Επιμέλεια ύλης: Λία Βουτσοπούλου, Ιφιγένεια Ταξοπούλου.
Από το πρόγραμμα της παράστασης Woyzeck, ό.π. 25
ΟΝΟΜΑ: ΒΟΫΤΣΕΚ
ΑΡ.ΚΑΤ: #13
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ, ΚΟΥΡΕΑΣ, ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΟ ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΜΑΥΡΟ
ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΜΑΥΡΟ
ΥΨΟΣ: 1,87
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:Οι φτωχοί είμαστε δυστυχισμένοι
και σε αυτόν και στον άλλον κόσμο. Να δεις πως όταν θα πάμε στον ουρανό, πάλι θα μας βάλουν να δουλεύουμε. Εμείς θα ρίχνουμε τους κεραυνούς.
Η διδακτορική διατριβή του Μπύχνερ
Πραγματεία για το νευρικό σύστημα του βάρβου (cyprinus barbus l) Ο Μπύχνερ γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Στρασβούργου το 1831. Το ενδιαφέρον του επικεντρώθηκε στη Φυσιολογία και, ειδικότερα, στη συγκριτική ανατομία, στην οποία και πήρε την ειδίκευσή του. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1833 και το φθινόπωρο του 1835 κατέληξε στο θέμα της διδακτορικής του διατριβής. Ασχολήθηκε με το γράψιμο εντατικά από τον χειμώνα του 1835 και, στα μέσα του 1836, ολοκλήρωσε την Πραγματεία για το νευρικό σύστημα του βάρβου (cyprinus barbus l), την οποία παρουσίασε προφορικά ενώπιον των μελών της Εταιρείας Φυσικής Ιστορίας του Στρασβούργου. Μετά από τρεις διαδοχικές παρουσιάσεις –όπως ο ίδιος αναφέρει σε επιστολή του προς τον φίλο του Eugène Boeckel– η Εταιρεία τον δέχθηκε ως αντεπιστέλλον μέλος της και ανέλαβε τα έξοδα της έκδοσης της διατριβής του. Η μελέτη ήταν αρθρωμένη σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος αποτελούσε μια εκτενή και λεπτομερή περιγραφή του νευρικού συστήματος του βάρβου, που συνοδευόταν από τις δικές του επιστημονικές παρατηρήσεις, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο οπτικό και το ακουστικό νεύρο. Πεπεισμένος για τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών, ο Μπύχνερ συντάσσεται με την άποψη πολλών σύγχρονών του Ευρωπαίων βιολόγων, όπως του καθηγητή του Lorenz Oken, του Γκαίτε, του Carl Gustav Carus: υποστηρίζει ότι το κρανίο αποτελεί εξέλιξη της σπονδυλικής στήλης και ο εγκέφαλος προέκταση του νωτιαίου μυελού. Στο δεύτερο μέρος, που είχε φιλοσοφικό χαρακτήρα, ο Μπύχνερ εκθέτει και επιχειρεί να αποδείξει μια σειρά φυσικών, γενετικών νόμων, οκτώ συνολικά, οι οποίοι καθορίζουν την εξέλιξη του νευρικού συστήματος. Τόσο η επιστημονική μέθοδος που ακολουθεί όσο και τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει ακολουθούν το Σύστημα της γερμανικής ρομαντικής Φυσικής Φιλοσοφίας της εποχής, η οποία αρνείται την ύπαρξη ενός θεού δημιουργού του κόσμου. Όπως ο ίδιος δηλώνει, στον πρόλογο του έργου του, κινητήρια δύναμη της εξέλιξης είναι η ίδια η φύση, που δεν διέπεται από κάποιους ανώτερους σκοπούς, αλλά από νόμους. Και μάλιστα, καταλήγει, ένας είναι ο νόμος της φύσης: το Ωραίο. Από την ιστοσελίδα Georg Büchner Portal http://buechnerportal.de/aufsaetze/memoire-sur-le-systemenerveux-du-barbeau-cyprinus-barbus-l. Απόδοση: Αμαλία Κοντογιάννη. 27
ΟΝΟΜΑ:
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΚΡΑΧΤΗΣ
ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:
ΑΡ.ΚΑΤ: #10 ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΚΑΣΤΑΝΟ ΥΨΟΣ: 1,90
Είναι άνθρωπος, ζωάνθρωπος και όμως παραμένει κτήνος, ένα θηρίο.
Ο Γκέοργκ Μπύχνερ με τα μάτια ενός σύγχρονού του Για να σας πω την αλήθεια, ο Μπύχνερ δεν ήταν και πολύ συμπαθής. Φορούσε ένα ημίψηλο καπέλο, το οποίο έπεφτε χαμηλά ως το σβέρκο του και έδινε διαρκώς την εντύπωση γάτας τρομαγμένης από τις βροντές. Ήταν εσωστρεφής και διατηρούσε σχέσεις μόνο με μια βρώμικη και κουρελιασμένη διάνοια, τον Αύγουστο Μπέκερ, ο οποίος αποκαλούνταν συνήθως «κόκκινος Αύγουστος». Ο κόσμος εκλάμβανε την κλειστή του συμπεριφορά ως υπεροψία και, καθώς ήταν φανερά αναμεμιγμένος σε επαναστατική δράση και μια δυο φορές είχε κάνει επαναστατικές δηλώσεις, δεν ήταν ασυνήθιστο το φαινόμενο να έρχεται κόσμος από το πανδοχείο και να σταματά μπροστά στο διαμέρισμά του για να τον επευφημήσει ειρωνικά: «Ζήτω ο Γκέοργκ Μπύχνερ, ο άνθρωπος που διατηρεί τη σταθερότητα στην Ευρώπη και καταργεί το δουλεμπόριο!». Έκανε πως δεν άκουγε τους χλευασμούς, αλλά η λάμπα του έκαιγε, πράγμα που φανέρωνε ότι ήταν στο σπίτι. Carl Vogt
Kείμενο του γερμανο-ελβετού επιστήμονα και πολιτικού Carl Vogt (Γκίσεν, 1817-Γενεύη, 1895) στα απομνημονεύματά του Aus meinem Leben, Σουτγκάρδη, 1896. Από το πρόγραμμα του θεατρικού αναλογίου Λεόντιος και Λένα, ό.π. 29
ΟΝΟΜΑ:ΚΑΡΛ
ΑΡ.ΚΑΤ:#04
ΙΔΙΟΤΗΤΑ:ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ
ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ:ΚΑΣΤΑΝΟΠΡΑΣΙΝΟΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ:ΚΑΣΤΑΝΟ ΥΨΟΣ:1,78 ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:
Είναι γκροτέσκο; Εγώ είμαι φίλος του γκροτέσκου.
Επιστολή του Μπύχνερ προς την οικογένειά του
Γκίσεν, Φεβρουάριος 1834 Mε λένε σκώπτη. Είναι αλήθεια, γελάω συχνά· αλλά δεν γελάω για το πώς είναι κάποιος άνθρωπος, αλλά μόνο για το γεγονός ότι είναι ένας άνθρωπος, γεγονός για το οποίο όμως, ούτως ή άλλως, δεν μπορεί να κάνει τίποτα· και γελώ επιπλέον με τον εαυτό μου, που μοιράζομαι τη μοίρα του. Οι άνθρωποι το ονομάζουν αυτό χλευασμό· και δεν ανέχονται να προβάλλεσαι σαν τρελός και να τους μιλάς στον ενικό. Είναι υπερόπτες, σκώπτες και αλαζόνες, γιατί ψάχνουν την τρέλα μόνο έξω από τους εαυτούς τους. Διαθέτω πράγματι ένα είδος χλεύης. Αλλά δεν είναι χλεύη της περιφρόνησης, είναι αυτή του μίσους. Το μίσος είναι επιτρεπτό όσο και η αγάπη και το τρέφω πλήρως εναντίον αυτών που περιφρονούν.
Από το πρόγραμμα της παράστασης Βόυτσεκ στο Αμφιθέατρο του Σπύρου Α. Ευαγγελάτου, 1990. Επιμέλεια κειμένων προγράμματος: Αγνή Μουζενίδου. 31
ΑΡ.ΚΑΤ: #03
ΟΝΟΜΑ:
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΓΙΑΤΡΟΣ
ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ: ΠΡΑΣΙΝΟ
ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ: ΜΑΥΡΟ
ΥΨΟΣ: 1,89
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ:Ώστε έχω μόνο έναν φίλο
και μοναδικό συνένοχο, τον εαυτό μου κι ό,τι μπορούν τα χέρια μου.
Όσο οι νόμοι και τα ήθη που υπάρχουν, θα δημιουργούν, μ’ όλο τον σημερινό πολιτισμό μας, κοινωνικούς αποκλήρους και τεχνητές κολάσεις κι η γήινη μοίρα του ανθρώπου θα γίνεται εμπόδιο στον θείο του προορισμό· όσο τα τρία προβλήματα του αιώνος μας, ο ξεπεσμός του αντρός από τη στέρηση, ο εξευτελισμός της γυναίκας από την πείνα κι η ατροφία του παιδιού από το σκοτάδι, δεν βρουν τη λύση τους· όσο σε μερικά στρώματα θα βασιλεύει η κοινωνική ασφυξία· μ’ άλλα λόγια, όσο θα υπάρχει απάνω στη γη αμάθεια και δυστυχία, βιβλία σαν αυτό, ίσως δεν θά ’ναι ανώφελα. Bίκτωρ Ουγκώ Πρόλογος του συγγραφέα στους Άθλιους, μετάφραση: Μάρκος Αυγέρης, εκδόσεις Ζουμπουλάκης, 1976. 33
ΟΝΟΜΑ: ΜΑΡΊΑ
ΑΡ.ΚΑΤ:
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ:
ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ:
ΥΨΟΣ:
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ: Η μέρα έχει πολλές ώρες κι ο κόσμος πολύ παλιός, από το κάθε μέρος μπορεί να έχουν περάσει και να έχουν κάτσει πολλοί, κι ο ένας κι ο άλλος, κι αυτός.
Ανακaλύψτε
την πλούσια συλλογή µας!
Στα καταστήματα ΕΛΤΑ
ΟΝΟΜΑ: ΜΑΡΊΑ
ΑΡ.ΚΑΤ:
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ:
ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ:
ΥΨΟΣ:
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ: Η μέρα έχει πολλές ώρες κι ο κόσμος πολύ παλιός, από το κάθε μέρος μπορεί να έχουν περάσει και να έχουν κάτσει πολλοί, κι ο ένας κι ο άλλος, κι αυτός.
ΥΠΕΎΘΥΝΟΙ ΠΑΡΆΣΤΑΣΗΣ ΟΔΗΓΟΣ ΣΚΗΝΗΣ Γιάννης Παλαμιώτης
ΤΜΗΜΑ ΣΚΗΝΩΝ & ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Προϊστάμενος Στέλιος Τζολόπουλος
ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΣΚΗΝΗΣ Χρήστος Μανάφης Τάσος Σιώπκας
ΤΜΉΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΎ Προϊσταμένη Ιωάννα Καρτάση
ΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΚΟΝΣΟΛΑΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ Σαράντης Ζουρντός ΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΚΟΝΣΟΛΑΣ ΗΧΟΥ Στέλιος Ντάρας ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΣ Δημήτρης Καρπώσης ΕΝΔΥΤΡΙΑ Μαρίνα Κραχμάλ ΚΑΤΑΣΚΕΥΈΣ ΣΚΗΝΙΚΏΝ & ΚΟΣΤΟΥΜΙΏΝ Εργαστήρια ΚΘΒΕ
ΤΜΉΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΎ Προϊστάμενος Μιχάλης Χώρης ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Προϊσταμένη Ελπίδα Βιάννη ΤΜΉΜΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΎ ΈΡΓΟΥΔΡΑΜΑΤΟΛΟΓΊΟΥ Προϊσταμένη Άννα Σινιώρη
ΥΠΕΎΘΥΝΟΙ ΧΏΡΩΝ Δημήτρης Καβέλης Ανέστης Καραηλίας Γιώργος Κασσάρας Δημήτρης Μητσιάνης Βασίλης Μυτηλινός Περικλής Τράιος
Θεατρική περίοδος 2015-2016 Αρ. δελτίου 685 (280) Τμήμα Εκδόσεων και Δημοσίων Σχέσεων Γραφείο Εκδόσεων ΚΘΒΕ Επιμέλεια ύλης-έκδοσης Όλγα Χατζηιακώβου Γραφιστική επιμέλεια Σταύρος Καρανταγλής Εικαστικό αφίσας-εξωφύλλου προγράμματος Αλέξανδρος Ψυχούλης Φωτογραφίες Νίκος Τασούλας
σ. 2 Η Μαρία στη λίμνη. Ψηφιακό σχέδιο του Αλέξανδρου Ψυχούλη. σ. 4 Γκέοργκ Μπύχνερ, Λεντς, μετάφραση: Μένης Κουμανταρέας, Ηριδανός, Αθήνα, 1977.
Ευχαριστούμε θερμά: - το Γ΄ Σώμα Στρατού για την παραχώρηση σκηνογραφικού υλικού - την εταιρεία Frontis Medical Care για την παραχώρηση φροντιστηριακού υλικού ΜΟΝΙΜΟΙ ΧΟΡΗΓΟΊ
ΧΟΡΗΓΟΊ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ
ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ
Γ΄ΣΩΜΑ ΣΤΡΑΤΟΥ / NRDC-GR
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
ΟΝΟΜΑ: ΜΑΡΊΑ
ΑΡ.ΚΑΤ:
ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΧΡ.ΜΑΤΙΩΝ:
ΧΡ.ΜΑΛΛΙΩΝ:
ΥΨΟΣ:
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΕΣΗΣ: Η μέρα έχει πολλές ώρες κι ο κόσμος πολύ παλιός, από το κάθε μέρος μπορεί να έχουν περάσει και να έχουν κάτσει πολλοί, κι ο ένας κι ο άλλος, κι αυτός.