Ο κάτω ΠΑΡΘΕΝΏΝΑΣ Μηνά Βιντιάδη
Θεατρική περίοδος 2015-2016
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΌ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΠΡΌΕΔΡΟΣ Άρης Στυλιανού
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΌΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ Γιάννης Αναστασάκης
ΑΝΤΙΠΡΌΕΔΡΟΣ Δημοσθένης Δώδος
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΉ ΣΥΝΕΡΓΆΤΗΣ ΜΕ ΚΑΘΉΚΟΝΤΑ ΑΝΑΠΛΗΡΏΤΡΙΑΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΉΣ ΔΙΕΥΘΎΝΤΡΙΑΣ Μαρία Τσιμά
ΜΈΛΗ Τιτίκα Δημητρούλια Γιώργος Κορδομενίδης Φιλαρέτη Κομνηνού Σπύρος Μπιμπίλας Χρύσα Σπηλιώτη
Το ΚΘΒΕ εποπτεύεται και επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού. Το ΚΘΒΕ είναι μέλος της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης.
Ο κάτω ΠΑΡΘΕΝΏΝΑΣ
Μηνά Βιντιάδη
Ημερομηνία πρώτης παράστασης Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2015 Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών
Ο κάτω ΠΑΡΘΕΝΏΝΑΣ
Μηνά Βιντιάδη
Σκηνοθεσία Περικλής Χούρσογλου Σκηνικά-Κοστούμια Δημήτρης Πολυχρονιάδης Φωτισμοί-Βίντεο Σταμάτης Γιαννούλης Βοηθός σκηνοθέτη Ιωάννα Σκυλογιάννη Οργάνωση παραγωγής Δημοσθένης Πάνος Παίζουν με αλφαβητική σειρά Νίκος Γεωργάκης Άστεγος Γιώργος Καύκας Γιάπης Συμμετέχει επίσης η Χρυσή Μπαχτσεβάνη (Καρυάτιδα)
Σημείωμα συγγραφέα Η Ελλάδα της κρίσης είναι η Ελλάδα του χτες και του αύριο; Η πατρίδα μας; Αυτή που ξέρουμε, που αγαπάμε και αναθεματίζουμε την ίδια στιγμή; Η ίδια είναι. Μόνο οι άνθρωποι αλλάζουν. Όχι αυτοί που γράφουν την ιστορία, μα αυτοί που είναι η ιστορία. Δυο απ’ αυτούς τους ανθρώπους συναντιούνται ένα απόγευμα. Τυχαία; Αδιάφορο. Ποια είναι η αφορμή; Ούτε αυτό μετράει. Σημασία έχει ότι για μερικές ώρες βρίσκονται ο ένας απέναντι στον άλλο, σε μια μονομαχία του παράλογου με τη λογική. Αν υπάρχει παράλογο κι αν ξέρουμε τι είναι λογική… Ο ένας είναι «γιάπι» κι ο άλλος «κλοσάρ». Πιο σωστά (και πιο ελληνικά…), ο ένας είναι ο «Νεόπτωχος» κι ο άλλος ο «Νεοάστεγος». Ανάμεσά τους ένας τοίχος, διάφανος σαν καθρέφτης. Ένα μυστικό και μια αλήθεια. Η πραγματικότητα και η φαντασία. Ποιος είσαι εσύ; Ποιος είμαι εγώ; Ποιοι είμαστε «εμείς» και ποιοι οι «άλλοι»; Όταν πέσει η αυλαία θα ξέρουμε την απάντηση… Μηνάς Βιντιάδης
8| Ο κάτω Παρθενώνας
Σημείωμα σκηνοθέτη Ο Κάτω Παρθενώνας Στοιχεία δραματουργικής ανάλυσης Δύο «χαρακτήρες»: Ένας γιάπης, ένας άστεγος. Το έργο ξεκινά με τον γιάπη να βρίσκει τον άστεγο και να του ζητά να τον σκοτώσει, να τον λυτρώσει από την οικονομική καταστροφή, τον διασυρμό. Όμως πιστεύω –και την πλευρά αυτή επεδίωξα να φωτίσω– πως η βαθύτερη ανάγκη του, είναι για ανθρώπινη επαφή. Εγκλωβισμένος σε ένα κυνήγι απληστίας, έχει χάσει τον εαυτό του, έχει κόψει τους ουσιαστικούς δεσμούς με τους ανθρώπους. Υπάρχουν πολλά σημεία όπου, ενώ ο γιάπης απεγνωσμένα επιζητά τη λύτρωση, ο άστεγος τον ξεστρατίζει, μιλώντας του για πράγματα άσχετα: να, στη σκηνή που ο γιάπης αποκαλύπτει το μαχαίρι, ο άστεγος τού μιλά για μαγειρική και τότε ο γιάπης τσιμπά και μπλέκεται στη συνταγή για σουφλέ με μπρόκολο. Φαντάζεστε κάποιον αποφασισμένο να πεθάνει να κάνει τέτοιο διάλογο; Γιατί το κάνει; Γιατί η ζωή τον τραβά απ’ το μανίκι. Όμως και ο άστεγος έχει την ίδια ανάγκη. Ναι μεν λέει πως έχει βρει την ηρεμία, τις ανθρώπινες αξίες, την ουσία της ζωής, όμως η εξιδανίκευση που κρύβει μια τέτοια στάση, αφήνει λίγα περιθώρια για επαφή. Κι αρπάζει την ευκαιρία, όταν ο γιάπης του ζητά να τον σκοτώσει. Ας μην ξεχνάμε πως ο καλύτερος τρόπος να «ξυπνήσει» ένας «ηττημένος», ένας που στηρίζεται στην ελεημοσύνη και στη βοήθεια των άλλων, είναι να χρειαστεί αυτός να βοηθήσει. Ο γιάπης δίνει 3 ευκαιρίες στον άστεγο να τον σκοτώσει. Στις 2 πρώτες ο άστεγος δεν το κατορθώνει, στην τρίτη όμως το κάνει… σκηνοθετεί τον φόνο του γιάπη… για να τον αναστήσει. Χώρος ένα ρινγκ. Την ιδέα έδωσε, στον σκηνογράφο Δημήτρη Πολυχρονιάδη και εμένα, η πάλη των δύο αντρών, οι 15 σκηνές/γύροι ενός αγώνα πυγμαχίας. Κρατήσαμε το ρινγκ χωρίς τη λεπτομέρεια και τον ρεαλισμό. Μείναμε περισσότερο στο επίπεδο της αίσθησης, παρά στην πιστή αναπαράσταση. Χρησιμοποιήσαμε στην κίνηση των ηθοποιών στοιχεία από το μποξ. Κυκλικές κινήσεις του ενός γύρω από τον άλλο, προσπάθεια για κα-
Ο κάτω Παρθενώνας |9
τοχή του κέντρου, στιγμές «ζεστάματος», στιγμές που ο ένας καταβρέχει μ΄ ένα σφουγγάρι το πρόσωπο του άλλου, στιγμές που κάποιος χαλαρώνει τεντώνοντας τα χέρια στα σχοινιά. Ρινγκ = ο μέσα χώρος. Όμως χρησιμοποιείται και το εκτός ρινγκ. Στη σκηνή 6 ο άστεγος λύνει το σχοινί του ρινγκ και προτρέπει τον γιάπη να πηδήξει από τον 7ο όροφο, αλλά και στη σκηνή 5 ο άστεγος φεύγει από το σπίτι κι όλος ο διάλογος γίνεται με τον γιάπη να φωνάζει στον άστεγο, κάτω, υποτίθεται, στον δρόμο. Οι φράσεις του κειμένου παραπέμπουν και αυτές σε αγώνα πυγμαχίας. Μικρές φράσεις/χτυπήματα αναγνωριστικά και ξαφνικά μια φράση σημαντική, η ουσία της σκηνής/χτύπημα καίριο. «Ο κάτω Παρθενώνας». Ένα παραμύθι, στην Ελλάδα σήμερα. Με το χιούμορ και την ελαφριά ειρωνεία του Μηνά Βιντιάδη. Δεν επιδιώξαμε την «πλάκα», τη φάρσα, άλλωστε το παιχνίδι ανάμεσα στους 2 είναι ζωής ή θανάτου. «Γιάπης», ο Γιώργος Καύκας. «Άστεγος», ο Νίκος Γεωργάκης. Δύο τελείως αντίθετοι χαρακτήρες. Ο πρώτος νευρικός, έντονος, γεμάτος αγωνία. Ο δεύτερος αργός, ελαφρώς μπλαζέ, σιγανός. Αυτήν την αντίθεση δεν απαιτεί το έργο; Ο γιάπης οδηγεί το παιχνίδι στο 1ο μισό, στο 2ο, ο άστεγος. Άλλες φορές, χρησιμοποιούνται στοιχεία απολύτως ρεαλιστικά και άλλες, η σκηνοθεσία λοξοκοιτά προς την ποίηση. Ελπίζω η αναλογία να είναι σωστή. Άλλες πάλι φορές, τα ψυχολογικά στοιχεία είναι το κλειδί μιας σκηνής … Φεύγοντας ο θεατής, μακάρι να έχει εισπράξει χαρά, υποκριτική δεξιοτεχνία, το αεράκι μιας φιλίας. Περικλής Χούρσογλου
10| Ο κάτω Παρθενώνας
Ο κάτω Παρθενώνας |11
12| Ο κάτω Παρθενώνας
Μηνάς Βιντιάδης Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Μηνάς Βιντιάδης γεννήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1957 στο Πορτ Σάιντ της Αιγύπτου, μεγάλωσε στην ιδιαίτερη πατρίδα του Κάσο και από τα 16 του ζει στην Αθήνα. Ξεκίνησε την καριέρα του από την Ελεύθερη Γνώμη και στη συνέχεια, επί 27 χρόνια εργάστηκε στον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη, στο Βήμα πρώτα (1984) και στα Νέα, από το 1986 έως το τέλος του 2011. Έχει διατελέσει υπεύθυνος ύλης (1984-1990), υπεύθυνος των εβδομαδιαίων πολιτιστικών ενθέτων, αρχισυντάκτης του πολιτιστικού τμήματος (1991-1995), υπεύθυνος των εκδόσεων Βορείου Ελλάδος (Αγγελιοφόρος, Ζω στη Θεσσαλονίκη, 1995-2000), διευθυντής στο περιοδικό Ταχυδρόμος (2000-2005), διευθυντής Ειδικών Εκδόσεων (2005-2011) και στη συνέχεια συνεργάστηκε με το ένθετο Art της εφημερίδας Ποντίκι. Τα τελευταία 25 χρόνια έκανε εκπομπές στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.
Ο κάτω Παρθενώνας |13
Έχουν εκδοθεί έως σήμερα πέντε λογοτεχνικά βιβλία του, τα μυθιστορήματα Τι είπα στην Κλαούντια (1996, Λιβάνης), Οι τρεις Μαρίες (1999, Νέα Σύνορα Λιβάνης), Το δεξί πόδι του θεού (2004) και Ο δράκος κόκορας (διηγήματα, 2006, Ελληνικά Γράμματα) και πριν από δύο χρόνια κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά του Τηγανίζουν πατάτες στον Άρη;, από τις εκδόσεις Τόπος. Έχει συμμετάσχει σε πολλές συλλογές διηγημάτων, ενώ έχει δημοσιεύσει σε όλα τα μεγάλα λογοτεχνικά περιοδικά (Λέξη, Δένδρο, Εντευκτήριο, Εξώπολις κλπ). Διηγήματά του έχουν μεταφραστεί στα Γερμανικά. Είναι μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Ιδρύματος Κακογιάννη, μέλος του ΔΣ της Εταιρείας για το Κτίριο της Όπερας και της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης «Μαρία Κάλλας» και αν. μέλος του ΔΣ του Ιδρύματος «Σχολείον» της Ειρήνης Παπά. Διδάσκει σε σεμινάρια Δημιουργικής Γραφής και πρόσφατα δίδαξε στο Studio Συγγραφής Θεατρικού Έργου του Εθνικού Θεάτρου.
Ο κάτω Παρθενώνας |17
ΓΙΑΠΗΣ: Πού μένεις; ΑΣΤΕΓΟΣ: Σε μια παράγκα. Σε μια παράγκα στον λόφο του Φιλοπάππου, με θέα την Ακρόπολη. ΓΙΑΠΗΣ: Και πίνεις τον καφέ σου στο Ερέχθειο! ΑΣΤΕΓΟΣ: Άκου φίλε, οι Βυζαντινοί έκαναν τον Παρθενώνα εκκλησία, οι Φράγκοι καθολικό ναό και οι Τούρκοι τζαμί. Ε, εμείς οι νεοέλληνες ας τον κάνουμε σπίτι για όσους έχουν ανάγκη. Πιο χρήσιμο και πιο φιλικό προς το περιβάλλον είναι… ΓΙΑΠΗΣ: Μένεις μόνος εκεί; ΑΣΤΕΓΟΣ: Με μερικούς ακόμα. Είναι το χωριό μας εκεί… ο Κάτω Παρθενώνας.
18| Ο κάτω Παρθενώνας
ΑΣΤΕΓΟΣ: Δεν μπορώ να το κάνω. ΓΙΑΠΗΣ: Γιατί; ΑΣΤΕΓΟΣ: Να καρφώσω αυτό το μαχαίρι στο στήθος σου. Δεν μπορώ! ΓΙΑΠΗΣ: Ωραία, δεν θα το καρφώσεις εσύ στο στήθος μου. ΑΣΤΕΓΟΣ: Αλλά; ΓΙΑΠΗΣ: Είχα προβλέψει ότι μπορεί να έπεφτα σε δειλό. ΑΣΤΕΓΟΣ: Το ποιος από τους δυο είναι δειλός, άστο να το κρίνει η Ιστορία. ΓΙΑΠΗΣ: Εγώ θα πέσω πάνω στο μαχαίρι. Εσύ θα το κρατήσεις μπροστά στο στήθος μου κι εγώ θα σκοτωθώ μόνος μου! Δεν θά ΄χεις και τύψεις.
Ο κάτω Παρθενώνας |19
ΓΙΑΠΗΣ: Τι με κοιτάς έτσι; ΑΣΤΕΓΟΣ: Αναστατώθηκες βλέπω. ΓΙΑΠΗΣ: Λύσε με. Θέλω να το σκεφτώ καλύτερα. Είπα, λύσε με! ΑΣΤΕΓΟΣ: «Είπα, λύσε με!» ΓΙΑΠΗΣ: Λύσε με! ΑΣΤΕΓΟΣ: «Λύσε με!» ΓΙΑΠΗΣ: Εγώ πληρώνω, εγώ βάζω τους κανόνες. ΑΣΤΕΓΟΣ: Εγώ κρατάω μαχαίρι. […] ΓΙΑΠΗΣ: Λύσε με και χάσου απ’ τα μάτια μου. ΑΣΤΕΓΟΣ: Δεν θα σ’ αφήσω αγόρι μου να γυρίσεις στο χτες. Θα σε στείλω στο αύριο καθαρό, εξαγνισμένο από τις αμαρτίες σου.
20| Ο κάτω Παρθενώνας
ΓΙΑΠΗΣ: Όλ’ η ζωή μου είν’ εδώ μέσα! ΑΣΤΕΓΟΣ: Όλ’ η ζωή σου είναι εκεί έξω! [...] ΓΙΑΠΗΣ: ...Φοβάμαι. ΑΣΤΕΓΟΣ: Τι; ΓΙΑΠΗΣ: ... ΑΣΤΕΓΟΣ: Παίρνεις πίσω τη χαμένη σου ζωή. Μια μέρα θα με ευγνωμονείς. ΓΙΑΠΗΣ: Λύσε με! ΑΣΤΕΓΟΣ: Θα σε λύσω, θα φορέσεις τα ρούχα μου, θα πάρουμε τα δώρα για τα παιδιά και... ζήτω η ελευθερία!
Ο κάτω Παρθενώνας |21
Ένα απόγευμα με την Joyce Carol Oates Dean Nelson Έχεις γίνει ειδική στο θέμα του μποξ γράφοντας για αυτό το θέμα, και δύο από τις παρατηρήσεις σου μου έμειναν στο μυαλό: Η μία είναι ότι το μποξ, πρωτίστως, είναι για να πονέσεις εσύ και όχι για να προξενήσεις τον πόνο στον άλλο. Αυτό μου ακούστηκε κάπως σαν την ίδια τη ζωή, σωστά; Μοιάζει πολύ με την προσπάθεια για επιβίωση, έτσι δεν είναι; Joyce Carol Oates Έχω γράψει πολλά σχετικά με το μποξ, έχω πει πολλά διαφορετικά πράγματα για το μποξ, και τα αισθήματά μου γι’ αυτό έχουν πιθανώς εξελιχθεί με διάφορους τρόπους… Είναι αρκετά περίπλοκο… Δεν σκέφτηκα ποτέ το μποξ ως ένα άθλημα… θεωρώ το μποξ περισσότερο ως θέατρο, το θέατρο της σκληρότητας, ένα είδος πολιτισμικού δράματος, σχεδόν σαν την τραγωδία, την [αρχαία] ελληνική τραγωδία. Πότε δεν το σκέφτηκα σαν άθλημα. […] Dean Nelson Υπάρχει και κάτι άλλο που είπες, κάτι που μου φάνηκε πολύ σημαντικό, ότι το μποξ μάς θυμίζει ότι είμαστε πρωτόγονα πλάσματα και όχι πνευματικά όντα.
Τα κείμενα των σελιδών 17, 18, 19, 20 είναι αποσπάσματα από το κείμενο της παράστασης. Αποσπάσματα από τη συνέντευξη της Αμερικανίδας συγγραφέως Joyce Carol Oates, στον δημοσιογράφο Dean Nelson, με τίτλο “Writer’s Symposium by the Sea, 20th anniversary Point Loma Nazarene University / An Evening with Joyce Carol Oates”, 26 Φεβρουαρίου 2015, Τηλεόραση του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Πηγή: www.uctv.tv Μετάφραση: Αιμιλία Καρακόκκινου
Joyce Carol Oates Αυτό είναι αλήθεια. Είμαι σίγουρη ότι οι πιο βαθιές εμπειρίες είναι οι σωματικές… Το να σε χτυπούν είναι σαν ένας θάνατος… […] Ίσως ο πραγματικά μεγάλος πρωταθλητής είναι αυτός που συνεχίζει μέχρι το σημείο που συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να προχωρήσει παρακάτω, και εννοώ… με έναν μυστικιστικό και υπερβολικό τρόπο. Πρόκειται για μια σκέψη που έκανα σήμερα το πρωί. Ένας άνθρωπος θά ‘θελε να παίζει με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ασφάλεια, αντίθετα, ο μεγάλος πυγμάχος είναι αυτός που θα προχωρήσει λίγο παραπέρα, ίσως και να τραυματιστεί, ίσως σκεφτεί ότι τελικά δεν ήταν η σωστή απόφαση, η ασφαλής απόφαση, οπότε υπάρχει μια αναλογία με το να αναλαμβάνεις κάτι μεγάλο, κάτι που είναι πράγματι τεράστιο και δύσκολο, αντί να κάνεις το απλό, το μικρό πράγμα, που ξέρεις ότι μπορείς να το κάνεις, να αναλαμβάνεις κάτι μεγάλο, κάτι που να αποτελεί πρόκληση…
Ανακaλύψτε
την πλούσια συλλογή µας!
Στα καταστήματα ΕΛΤΑ
ΥΠΕΎΘΥΝΟΙ ΠΑΡΆΣΤΑΣΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΊ ΣΚΗΝΉΣ Κώστας Γεράσης Νίκος Βακός ΧΕΙΡΙΣΤΉΣ ΚΟΝΣΌΛΑΣ ΦΩΤΙΣΜΟΎ Βασίλης Αϊβαζίδης ΧΕΙΡΙΣΤΉΣ ΚΟΝΣΌΛΑΣ ΉΧΟΥ Σωτήρης Τσολάκης ΦΡΟΝΤΙΣΤΉΣ Άννα-Μαρία Βάσιακ ΕΝΔΎΤΡΙΑ Κυράννα Μήτσα-Δελλή ΚΑΤΑΣΚΕΥΈΣ ΣΚΗΝΙΚΏΝ & ΚΟΣΤΟΥΜΙΏΝ Εργαστήρια ΚΘΒΕ
ΤΜΗΜΑ ΣΚΗΝΩΝ & ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Προϊστάμενος Στέλιος Τζολόπουλος ΤΜΉΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΎ Προϊσταμένη Ιωάννα Καρτάση ΤΜΉΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΎ Προϊστάμενος Μιχάλης Χώρης
Επιμέλεια έκδοσης Τμήμα Εκδόσεων και Δημοσίων Σχέσεων Γραφείο Εκδόσεων Αιμιλία Καρακόκκινου, Σταύρος Καρανταγλής Φωτογραφίες δοκιμών: Νικόλας Γιακουμίδης
ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Προϊσταμένη Ελπίδα Βιάννη ΤΜΉΜΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΎ ΈΡΓΟΥΔΡΑΜΑΤΟΛΟΓΊΟΥ Προϊσταμένη Άννα Σινιώρη
ΥΠΕΎΘΥΝΟΙ ΧΏΡΩΝ Δημήτρης Καβέλης Ανέστης Καραηλίας Γιώργος Κασσάρας Δημήτρης Μητσιάνης Βασίλης Μυτηλινός Περικλής Τράιος
ΜΟΝΙΜΟΙ ΧΟΡΗΓΟΊ
Θεατρική περίοδος 2015-2016 Αρ. δελτίου 678 (273)
ΧΟΡΗΓΟΊ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ
Ευχαριστούμε θερμά: • τον κ. Τάσο Κικίδη για τις συμβουλές του στο μποξ, • τον κ. Γιάννη Σανιώτη-DSP, για τη σκηνοθεσία του βίντεο των ειδήσεων, • την κα Νικολέτα Λεούση και τον κ. Παναγιώτη Ανανιάδη για το μοντάζ, • τον κ. Παύλο Διδασκάλου, • τον κ. Κώστα Μπλιάτκα, για τη συμμετοχή του στο βίντεο της παράστασης, • την κα Νατάσα Τοπαλτζίκη για τη συμμετοχή της στο βίντεο της παράστασης, • τον κ. Δ. Σκαπινάκη, • την κα Χαρά Μαυροφρύδη για την επιμέλεια του μακιγιάζ.
ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΉΡΙΞΗ
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ