EINS AUF DIE FRESSE by Rainer Hachfeld
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΡΟΕΔΡΟΣ Άρης Στυλιανού
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Γιάννης Αναστασάκης
ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Δημοσθένης Δώδος
ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Μαρία Τσιμά
ΜΕΛΗ Ακρίτας Καϊδατζής Αντρέας Δημητριάδης Κατερίνα Αναστασίου Στέφανος Χατζημιχαηλίδης Χρύσα Σπηλιώτη
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ∆ΗΜΟΚΡ ΑΤΙΑ Υπουργείο Πολιτισµού, και Αθλητισµού
Το ΚΘΒΕ εποπτεύεται και επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού. Το ΚΘΒΕ είναι μέλος της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης.
Ράινερ Χάχφελντ ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
(EINS AUF DIE FRESSE) Θεατρική περίοδος 2017-2018
Ημερομηνία πρώτης παράστασης Κυριακή 5 Νοεμβρίου 2017 ΜΟΝΗ ΛΑΖΑΡΙΣΤΩΝ ΣΚΗΝΗ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΑΡΑΝΤΙΝΟΣ
- Copyright c Verlag der Autoren, Frankfurt am Main, Germany All rights reserved - Αδειοδότηση για την Ελλάδα μέσω ΣΟΠΕ Ο.Ε.-www.sope.gr-Σάμου 51 15125 Μαρούσι/Αθήνα τηλ 210/6857481,498.
ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
ΣΕ ΜΕΝΑ ΜΙΛΑΣ; (EINS AUF DIE FRESSE)
του Ράινερ Χάχφελντ
Μετάφραση: Γιάννα Τσόκου Σκηνοθεσία: Στέλλα Μιχαηλίδου Σκηνικά: Λίλα Καρακώστα Κοστούμια: Ελίνα Ευταξία Μουσική: Κώστας Βόμβολος Στίχοι τραγουδιών: Μάρα Τσικάρα Κίνηση: Στέλλα Μιχαηλίδου Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος Video Art: Μπάμπης Βενετόπουλος Βοηθοί σκηνοθέτη: Άννη Τσολακίδου, Αρετή Μίχου Βοηθός κινησιολόγου: Αρετή Μίχου Βοηθός σκηνογράφου: Κέλλυ Εφραιμίδου Βοηθός ενδυματολόγου: Μαλαματή Ευθυμιάδου Φωτογράφηση παράστασης: Τάσος Θώμογλου Οργάνωση παραγωγής: Δημοσθένης Πάνος Διανομή με αλφαβητική σειρά Κατερίνα Αλέξη Λάνα Σμιτ Φανή Αποστολίδου Μαρί Λουίζε Μπλόμε (Μίνη) Άννα Κυριακίδου Κυρία Σμιτ, μητέρα της Λάνα Νίκος Μήλιας Ζβεν Ζόμερλαντ Νίκος Ορτετζάτος Κύριος Ζόμερλαντ (Μαξ), πατέρας του Ζβεν Στέφανος Πίττας Λούκας Κουνέβσκι (Λάκη) Θοδωρής Πολυζώνης Κύριος Ρατσενάουερ, (Ράτσε), δάσκαλος Βασίλης Σεϊμένης Κύριος Έρμπαχ, πατριός του Ματίας Στέργιος Τζαφέρης Κύριος Φέρστερ, διευθυντής του σχολείου Φωτεινή-Δήμητρα Τιμοθέου Κυρία Έρμπαχ, μητέρα του Ματίας Μάρα Τσικάρα Κυρία Μπλόμε, (Σέντα), μητέρα της Μίνη Γιάννης Χαρίσης Κύριος Κουνέβσκι, πατέρας του Λάκη Μουσικός επί σκηνής – DJ: Δημήτρης Καπετάνιος / Παναγιώτης Μητσόπουλος BREAKDANCE SHOW από τους: Κλέμεντ Τζέλο και Ρεβάζι Κουλουχασβίλι του BLACKOUT CREW. Η εκτέλεση και η ηχογράφηση της μουσικής έγιναν από τον Κώστα Βόμβολο στο προσωπικό του στούντιο. Ακούγεται η φωνή της Έλενας Μουδίρη-Χασιώτη. Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Βασίλη Σεϊμένη για την πολύτιμη βοήθειά του στις σκηνικές μάχες. Μεταξύ α’ & β’ μέρους διάλειμμα 10’
Σημείωμα συγγραφέα Ράινερ Χάχφελντ Ο ιδρυτής του Γκριπς Τεάτερ, Φόλκερ Λούντβιχ, έγραψε χαρακτηριστικά: «Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν συνεχώς νέα, τρομακτικά προβλήματα∙ από αυτά αντλούμε το υλικό της δουλειάς μας. Όσο κι αν αλλάζει η φύση των θεμάτων που βιώνουν οι άνθρωποι, εμείς δεν παύουμε να ασχολούμαστε με αυτά». Στα μέσα της δεκαετίας του ΄90, οι εφημερίδες γέμισαν από ειδήσεις που αναφέρονταν στην εξάπλωση της βίας στα σχολεία. Ξυλοδαρμοί, ληστείες, εκβιασμοί και μπούλινγκ απασχολούσαν καθημερινά τον τύπο, ενώ δεν προσφερόταν καμία βοήθεια στα σχολεία. Το Γκριπς Τεάτερ χρειαζόταν ένα έργο με αυτά τα θέματα. Τότε έγραψα το Σε μένα μιλάς; με τη βοήθεια παιδαγωγών, εκπαιδευτικών, παιδοψυχολόγων και δικαστικών, που ασχολούνται με ανηλίκους, μαθήτριες και μαθητές. Στα χρόνια που πέρασαν από το πρώτο ανέβασμα το 1996, το πρόβλημα της βίας στα σχολεία επιδεινώθηκε. Σ’ αυτό συνέβαλε κάτι, που τότε φυσικά δεν γνωρίζαμε, δηλαδή η χρήση των κινητών, του ίντερνετ αλλά και η εξέλιξη των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Το έργο παραμένει, λοιπόν, επίκαιρο και έχει σταθερή παρουσία στο ρεπερτόριο του Γκριπς Τεάτερ μέχρι σήμερα. Βέβαια, όλα αυτά τα χρόνια έγιναν συχνά αλλαγές ώστε να παρακολουθεί το έργο τις εξελίξεις. Δυστυχώς το θέατρο δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Δεν είναι ιεραποστολή. Και βέβαια δεν μπορεί να προσφέρει λύσεις στα προβλήματα των παιδιών. Το θέατρο όμως έχει τη δυνατότητα να αναδείξει τα θέματα και –μέσα από το χιούμορ και τη δράση– να βοηθήσει παιδιά και εφήβους να αντιληφθούν τα προβλήματα και ίσως τα βοηθήσει στις επιλογές τους και στον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο.
Ράινερ Χάχφελντ Οκτώβριος 2017 To κείμενο γράφτηκε ειδικά για το πρόγραμμα του ΚΘΒΕ. Μετάφραση: Γιάννα Τσόκου
Σημείωμα μεταφράστριας Α, φτάνει πια! Πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά. Μανόλης Αναγνωστάκης Το γεγονός ότι για δύο δεκαετίες, μετά την πρώτη του παράσταση το 1996, το Σε μένα μιλάς; του Χάχφελντ παραμένει στο ρεπερτόριο του Γκριπς Τεάτερ, δηλώνει ότι έχουμε να κάνουμε με ένα σημαντικό έργο. Δηλώνει όμως και κάτι δυσάρεστο: το πρόβλημα της βίας και του εκφοβισμού στο σχολείο παραμένει. Και μάλιστα επιδεινώθηκε σε μια κοινωνία (κι όχι μόνο στην ελληνική) όπου η βία περισσεύει. Δε χρειάζεται να ψάξουμε πολύ. Μας το επιβεβαιώνουν οι ειδήσεις. Μας το επιβεβαιώνουν οι επιλογές των ταινιών στα τηλεοπτικά προγράμματα. Η εποχή μας αρέσκεται στη βία και την προβάλλει καθημερινά. Με λόγο στακάτο, δράση, χιούμορ και χωρίς να κρύβει τα προβλήματα κάτω από το χαλί, ο συγγραφέας δημιουργεί με το Σε μένα μιλάς; ένα έργο γεμάτο συναίσθημα που δίνει μια σύγχρονη εικόνα των προβλημάτων που θίγει. Άλλωστε το θέατρο δεν δίνει απαντήσεις αλλά θέτει ερωτήματα. Όλα αυτά τα χρόνια ο Χάχφελντ, αντιλαμβανόμενος το μέγεθος και τη συνέχεια του προβλήματος, έκανε αλλαγές στο έργο του για να παρακολουθεί την επικαιρότητα. Και το κατάφερε. Αν και πλέον δεν τις προλαβαίνουμε τις εξελίξεις, ειδικά όσες αφορούν την τεχνολογία. Ο εθισμός των παιδιών και των νέων στη χρήση των κινητών, του ίντερνετ και του πορνό είναι ένα μεγάλο θέμα που ακόμη ψάχνουμε τις παραμέτρους του. Δυτικό Βερολίνο, στα χρόνια του φοιτητικού κινήματος. Μέσα απο τα σπλάχνα ενός πολιτικού καμπαρέ γεννιέται η ιδέα ενός πρωτοπόρου θεάτρου για νέους. Ο Φόλκερ Λούντβιχ, με τη συμβολή του αδερφού του Ράινερ Χάχφελντ, ιδρύει το Γκριπς Τεάτερ που αλλάζει, στη δεκαετία του ΄70, τον τρόπο με τον οποίο το θέατρο απευθύνεται στα παιδιά. Από το παραμύθι και τον κόσμο της φαντασίας πέρασαν στο σήμερα και στο τώρα, άφησαν πίσω τους το παιδικό θέατρο και τον διδακτισμό και δημιούργησαν ένα χειραφετημένο θέατρο για παιδιά και νέους. Προοδευτικοί στην ιδεολογία τους, πίστεψαν στην κριτική σκέψη και στην ανάγκη των παιδιών να αναστοχαστούν πάνω σε όσα βιώνουν στη ζωή τους ώστε να την κάνουν καλύτερη. Να δώσουν στα
παιδιά κουράγιο να αντιμετωπίσουν δυσκολίες. Πίσω από τα έργα και τις παραστάσεις του Γκριπς Τεάτερ υπάρχουν: πολλή έρευνα, εκπαιδευτικά προγράμματα και συλλογική δουλειά ενός θιάσου που λειτουργεί μέσα από ένα δημοκρατικό μοντέλο. Χάρη στην Ξένια Καλογεροπούλου και την τομή που έκανε στο ελληνικό θέατρο με την ίδρυση της Παιδικής Σκηνής (1972) στα χρόνια της δικτατορίας, γνωρίζουμε στην Ελλάδα το έργο του Γκριπς Τεάτερ. Μια νέα αντίληψη που αμφισβητεί προηγούμενες πρακτικές του παιδικού θεάτρου αρχίζει να επικρατεί στον τόπο. Τα έργα των Λούντβιχ και Χάχφελντ αποτελούν στυλοβάτες αυτής της προσπάθειας. Να θυμίσω τον θρυλικό Μορμόλη με τους εξαιρετικούς συντελεστές και τον επαγγελματισμό που χαρακτηρίζει τόσο την Παιδική Σκηνή όσο και τη Μικρή Πόρτα από το 1984 μέχρι σήμερα. Το έργο του Χάχφελντ παίζεται την ταραγμένη εποχή 1973-74 και μάλιστα αυτό το αλλόκοτο «κουτί», ο Μορμόλης, γίνεται σύμβολο αντίστασης. Χρωστάμε πολλά στους καλλιτέχνες που αναβάθμισαν το θέατρο για νέους, τόσο για την πίστη τους στη δύναμη της αλήθειας όσο και για την εμμονή τους στην ποιότητα. Γιάννα Τσόκου
Σημείωμα σκηνοθέτη
Ένας μαθητής γυμνασίου αυτοκτονεί. Γιατί; Τι συνέβη; Ποιοι ευθύνονται; Διαβάζουμε και ξαναδιαβάζουμε το έργο με τον θίασο και κάθε φορά μας αποκαλύπτεται όλο και πιο σύνθετο το τοπίο της βίας, του εκφοβισμού και της αλληλεξάρτησης. Κανένας μας δεν είναι αθώος. Σπάνια όμως έχουμε επίγνωση της ευθύνης μας. Κλεισμένοι στα δικά μας προβλήματα δε βλέπουμε, δε συνειδητοποιούμε τον αντίκτυπο της αδιαφορίας και της σιωπής μας. Πνίγουμε και την παραμικρή ενοχή μεταφέροντας την ευθύνη μας σε κάποιον άλλον. Δε ζούμε συνειδητά και με την άγνοιά μας συμμετέχουμε στην αλυσίδα της βίας και την ισχυροποιούμε. Πίσω από τους θύτες και τα θύματα μοιάζει να κρύβεται η απεγνωσμένη ανάγκη για αγάπη, για αναγνώριση, για σεβασμό, για σχέση. Όλοι ζητάμε αγάπη. Μόνο που το κάνουμε με λάθος τρόπο. Στέλλα Μιχαηλίδου
Ράινερ Χάχφελντ (Rainer Hachfeld) Γεννήθηκε το 1939 στο Λούντβιγκσχαφεν της Γερμανίας. Σπούδασε σκηνογραφία, καρτούν και ζωγραφική. Εργάστηκε ως σκηνογράφος σε έργα πολιτικού καμπαρέ, εικονογράφος βιβλίων και συντάκτης της χιουμοριστικής στήλης, σε διάφορα έντυπα, όπως το περιοδικό Stern. Από το 1965 μέχρι σήμερα εργάζεται ως σκιτσογράφος σε διάφορες εφημερίδες της Γερμανίας, ανάμεσά τους η Die Zeit, αλλά και σε εφημερίδες του εξωτερικού όπως η Le Monde, καθώς και σε έντυπα των ΗΠΑ. Σκίτσα του έχουν παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές εκθέσεις και έχει βραβευτεί σε πολλές χώρες για τις πολιτικές γελοιογραφίες του. Παράλληλα, ο Χάχφελντ ασχολήθηκε με τη συγγραφή έργων για παιδιά και εφήβους. Μαζί με τον αδερφό του Φόλκερ Λούντβιχ έγραψαν το 1968 το Ταξίδι στο Πίτσεπατς (Die Reise nach Pitschepatsch) και το 1969 το Στόκερλοκ και Μίλιπιλι (Stokkerlok und Millipilli), έργο με θέμα τη φιλία, το θάρρος και τον φόβο, που έγινε μεγάλη επιτυχία και κέρδισε το Βραβείο των Αδελφών Γκριμ. Με την παράσταση αυτή ξεκινά τη λειτουργία του το πρωτοπόρο Γκριπς Τεάτερ (Grips Theater), για το οποίο ο Χάχφελντ θα γράψει μια σειρά από έργα για νέους θεατές. Το 1970 έγραψε τον Μορμόλη (Mugnog-Kinder!), έργο που αγαπήθηκε πολύ και στην Ελλάδα. Η πρώτη παράσταση του έργου στη χώρα μας δόθηκε την περίοδο 1973-74 από την Παιδική Σκηνή της Ξένιας Καλογεροπούλου, σε σκηνοθεσία της ίδιας, ενώ στο ΚΘΒΕ παρουσιάστηκε το 1999 σε σκηνοθεσία Εύης Δημητροπούλου και το 2013 σε σκηνοθεσία Φωτεινής Μπαξεβάνη. Το 1979 ο Χάχφελντ έγραψε τα Μακαρόνια με κέτσαπ (Spaghetti mit Ketchup), που ανέβηκε το 1981 από το Θεατρικό Εργαστήρι Θεσσαλονίκης σε σκηνοθεσία Τώνιας Μαρκετάκη και το 1992 από τη Μικρή Πόρτα σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου. Ο Χάχφελντ έγραψε επίσης, ανάμεσα σε άλλα, τα έργα: Ο τοίχος κουνιέται (Da wackelt die Wand, 1972), Μπορείς να κάνεις μάγια, παππού; (Kannst du zaubern, Opa? 1976), Μπανάνα (Banana,1976), καθώς και το έργο για εφήβους Έξω οι ξένοι! (Ausländer raus!, 2002). Το 1996 ο Χάχφελντ έγραψε το Σε μένα μιλάς; (Eins auf die Fresse), έργο για εφήβους που έκανε πρεμιέρα στο Γκριπς Τεάτερ και κέρδισε το βραβείο Friedrich Luft για την καλύτερη παράσταση της χρονιάς στο Βερολίνο. Το έργο παραμένει μέχρι σήμερα στο ρεπερτόριο του Γκριπς Τεάτερ.
Γκριπς Τεάτερ (Grips Theater) Ξεκίνησε το 1966 στο Βερολίνο ως η παιδική σκηνή του Ράιχσκαμπαρε, ενός πολιτικού καμπαρέ με αριστερή ιδεολογία. Εξελίχθηκε σε μια από τις σπουδαιότερες ευρωπαϊκές σκηνές όσον αφορά το θέατρο για νέους θεατές, εμπλούτισε το παγκόσμιο δραματολόγιο με σημαντικά έργα και επηρέασε το θέατρο για παιδιά παγκοσμίως. Όταν αναφερόμαστε στο Γκριπς Τεάτερ, μιλάμε κυρίως για τον συγγραφέα Φόλκερ Λούντβιχ (Volker Ludwig) που ίδρυσε το πρώτο θέατρο για νέους θεατές στη Δυτική Γερμανία και παραμένει η ψυχή του Γκριπς Τεάτερ μέχρι σήμερα. Ο Λούντβιχ μαζί με τον αδερφό του Ράινερ Χάχφελντ, υπογράφουν, άλλοτε από κοινού και άλλοτε χωριστά, μια σειρά από έργα που έγιναν μεγάλες επιτυχίες σε πολλές σκηνές του κόσμου. Αφήνοντας πίσω το ανέβασμα παραμυθιών που ήταν το σύνηθες για το παιδικό κοινό, το Γκριπς Τεάτερ ξεκινά από τη θέση ότι χρειάζονται νέα έργα, γραμμένα ειδικά για παιδιά, που θα κεντρίζουν τη φαντασία, την κριτική τους σκέψη και παράλληλα θα τα φέρουν αντιμέτωπα με θέματα που βιώνουν στην καθημερινότητά τους. Η σεξουαλικότητα, ο ρατσισμός, η φιλία, ο φόβος, ο σχολικός εκφοβισμός, η σχέση με τους γονείς και το σχολείο είναι μερικά από τα ζητήματα που θίγονται επί σκηνής. Μέσα από το θέατρο τα παιδιά αποκτούν περισσότερα εργαλεία και αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια όταν καλούνται να διαχειριστούν παρόμοιες δυσκολίες. Στη σκηνή του Γκριπς παρουσιάζονται μόνο δικές του παραγωγές έργων που γράφονται ειδικά για αυτό και κείμενά τους έχουν μεταφραστεί σε 40 γλώσσες. Στην Ελλάδα γνωρίσαμε έργα όπως ο Μορμόλης, Ο Μιχάλης ο Σφυρίχτρας, Βάσος και Βιβή αρχικά από την Παιδική Σκηνή και τη Μικρή Πόρτα της Ξένιας Καλογεροπούλου. Φέτος, παρουσιάζονται για πρώτη φορά στη χώρα μας, δύο μεγάλες επιτυχίες του Γκριπς που παραμένουν στο ρεπερτόριό του μέχρι σήμερα: η μουσική επιθεώρηση Γραμμή 1 (1986) του Λούντβιχ, σε διασκευή Γιάννη Τσίρμπα και σκηνοθεσία Σοφίας Βγενοπούλου από τη Μικρή Στέγη και το Σε μένα μιλάς; (1996) του Χάχφελντ, σε σκηνοθεσία Στέλλας Μιχαηλίδου από το ΚΘΒΕ. Γιάννα Τσόκου
Βοήθεια, μου κάνουν μπούλινγκ! Αισθάνεσαι ότι εδώ και καιρό στο σχολείο σου σε υποβιβάζουν με περιπαιχτικά και προσβλητικά σχόλια; Αυτή η προσβολή προέρχεται από ένα ή περισσότερα άτομα; Συμβαίνει μια φορά την εβδομάδα ή περισσότερες φορές; Αν ναι, τότε είσαι θύμα μπούλινγκ και αυτό δεν καθόλου σωστό! ΤΟ ΜΠΟΥΛΙΝΓΚ ΔΕΝ ΞΕΠΕΡΝΙΕΤΑΙ ΑΠΟ ΜΟΝΟ ΤΟΥ Έχεις όλο το δίκιο με το μέρος σου και είναι σημαντικό να ζητήσεις βοήθεια. Αυτό δεν σημαίνει ότι γίνεσαι καρφί, ακόμη κι αν κάποιοι σε κατηγορήσουν για κάτι τέτοιο. Το μπούλινγκ δεν είναι ένα απλό πείραγμα, όπως πιστεύουν μερικοί. Κι αυτό γιατί το μπούλινγκ δε θα σταματήσει από μόνο του και μάλιστα μπορεί να σου καταστρέψει την απόδοσή σου στο σχολείο, τη χαρά της μάθησης, ακόμη και να βλάψει σοβαρά την υγεία σου. Και φυσικά δεν πρέπει να αισθάνεσαι μειονεκτικά ή να ντρέπεσαι γι’ αυτό που σου συμβαίνει. ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ; Οι περισσότεροι έφηβοι που αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημά όπως εσύ, καλό είναι να μιλήσουν στους γονείς τους ή στους φίλους/ες τους. Αυτοί μπορούν να σε στηρίξουν και ίσως και να σε βοηθήσουν. Μπορείς να απευθυνθείς (ίσως και μαζί με τους γονείς σου) στον δάσκαλο/καθηγητή σου, σε κάποιον καθηγητή που εμπιστεύεσαι. Μην ντρέπεσαι! Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου σου μπορούν να σε στηρίξουν και έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν το μπούλινγκ. Επίσης, μπορείς να απευθυνθείς σε μια συμβουλευτική μονάδα για παιδιά και εφήβους. Σίγουρα θα υπάρχει κάποια στην πόλη σου. Εκεί θα βρεις παιδοψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, δηλαδή ειδικούς που μπορούν να σε βοηθήσουν.
Πηγή: Kasper, Horst Schülermobbing-tun wir was dagegen!Aol -Verlag 2000. Το κείμενο εμπεριέχεται στο υλικό που συνοδεύει τη γερμανική παράσταση και προσφέρεται από το Grips Theater. Συγκεκριμένα: Eins auf die Fresse, Theaterstück für Menschen ab 13, von Rainer Hachfeld, Materialien zum Stück, Grips Theater, σελ. 47. Μετάφραση Γιάννα Τσόκου.
Το φαινόμενο του εκφοβισμού Το φαινόμενο του εκφοβισμού (“school bullying”) και της βίας (“school violence”) στον χώρο του σχολείου παρουσιάζει αυξανόμενες και πολυπαραμετρικές διαστάσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στον διεθνή χώρο, ιδιαίτερα κατά τα τελευταία χρόνια. Ο όρος «bullying» έχει αποδοθεί στα ελληνικά ως «σχολικός εκφοβισμός». Β. Αρτινοπούλου, Βία στο σχολείο. Έρευνες και Πολιτικές στην Ευρώπη, Μεταίχμιο, Αθήνα 2001.
Ποια είναι τα βασικά γνωρίσματα των πράξεων εκφοβισμού και βίας στο σχολείο; • Η ανισορροπία της δύναμης Οι μαθητές που εκφοβίζουν χρησιμοποιούν τη δύναμή τους για να ελέγξουν ή να προκαλέσουν πόνο, ενώ οι μαθητές που εκφοβίζονται έχουν μεγάλη δυσκολία να υπερασπιστούν αποτελεσματικά τους εαυτούς τους. • Η πρόθεση πρόκλησης πόνου Ενέργειες που συμβαίνουν χωρίς να έχουν στόχο να προκαλέσουν σωματικό ή ψυχικό πόνο δεν αποτελούν εκφάνσεις του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο. • Επανάληψη Τα περιστατικά εκφοβισμού και βίας στο σχολείο έχουν σταθερούς αποδέκτες, οι οποίοι εκφοβίζονται κατ’ εξακολούθηση από συγκεκριμένους συμμαθητές τους ή συγκεκριμένες ομάδες συμμαθητών τους. http://www.antibullyingnetwork.gr/faq.aspx?main_menu=315&parent_id=161
Μορφές Εκφοβισμού • Σωματικός: φυσικός τραυματισμός ή απειλή τραυματισμού προς κάποιον. Εκδηλώνεται με σπρωξίματα, σκουντήματα, αγκωνιές, γροθιές και κλοτσιές, τρικλοποδιές, χτυπήματα με αντικείμενα, τσιμπήματα και δαγκωνιές, περιορισμό του άλλου μέσω σωματικών πρακτικών. • Λεκτικός: συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, φραστικών επιθέσεων, προσβολών και απειλών, αγενών σχολίων και ειρωνείας, χρήση παρατσουκλιών. • Εκφοβισμός με εκβιασμό: εκούσια απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων, η οποία συνοδεύεται από απειλές ή και τον εξαναγκασμό σε αντικοινωνικές πράξεις. • Έμμεσος ή κοινωνικός: προσπάθεια για κοινωνική απομόνωση ή αγνόηση ατόμου, για άσκηση επιρροής στην ομάδα των συνομηλίκων ώστε να αισθανθούν αντιπάθεια για κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή τους, διάδοση κακόβουλων φημών και ψευδών. • Ηλεκτρονικός: αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των υπηρεσιών MMS και SMS που παρέχουν τα κινητά τηλέφωνα και των διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης, χρήση ή παραποίηση των προσωπικών δεδομένων κάποιου ατόμου, αποκλεισμός του από μια δικτυακή ομάδα, κλήσεις στο κινητό του από άγνωστο νούμερο. • Ρατσιστικός: διάδοση αρνητικών σχολίων εξαιτίας της καταγωγής, της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της διαφορετικότητας. • Σεξουαλικός: υβριστικά σχόλια, σκίτσα και γκράφιτι με σεξουαλικό περιεχόμενο, ανήθικες χειρονομίες, ανεπιθύμητο άγγιγμα, μέχρι και σοβαρές σεξουαλικές επιθέσεις. http://www.antibullyingnetwork.gr/page.aspx?id=105&main_menu=273&parent_id=161
Σχολικός εκφοβισμός: Ποιος κινδυνεύει; Τα παιδιά που κινδυνεύουν να εκφοβίσουν άλλα παιδιά μπορεί να... • Είναι παιδιά που εκτίθενται στη βία από την οικογένειά τους και θεωρούν σωστό να επιβάλλεται η θέληση του ισχυρότερου και στις δικές τους σχέσεις με τους συμμαθητές τους. • Εκφοβίζονται από άλλα παιδιά ή ενήλικες και να επαναλαμβάνουν τη συμπεριφορά σε βάρος άλλων ώστε να επανακτήσουν την αυτοπεποίθησή τους. • Χαρακτηρίζονται από υψηλή δημοφιλία και να έχουν αναπτύξει δεξιότητες «ανάγνωσης» των ανίσχυρων παιδιών που εκφοβίζουν. • Νιώθουν τους γονείς τους απόμακρους ή αδιάφορους. • Προέρχονται από οικογένειες που τα μέλη τους δεν μπορούν να εκφράζονται ελεύθερα, που υπάρχει απολυταρχικός έλεγχος και λείπει η καλή επικοινωνία και η θετική επαφή με τον έξω κόσμο, με αποτέλεσμα να γίνονται ανασφαλή και επιθετικά στις σχέσεις τους με άλλα παιδιά, που τα βλέπουν ως απειλητικά. • Πηγαίνουν σε σχολεία που έχουν πάρα πολλούς μαθητές και λίγους εκπαιδευτικούς, με αποτέλεσμα ανεπαρκή επίβλεψη από τους εκπαιδευτικούς, απουσία εκπαιδευτικής σχέσης με τον κάθε μαθητή και φτωχά μαθησιακά ερεθίσματα.
• Πηγαίνουν σε σχολεία ανταγωνιστικά, με κλίμα ελεγκτικό και απρόσωπο ή αυστηρά προσανατολισμένο στη μάθηση και στην τήρηση ορίων με άκαμπτο τρόπο. • Ανήκουν σε παρέες (ή είναι «αρχηγοί») που έχουν ως προϋπόθεση την άσκηση βίας και τη χρήση επιθετικών συμπεριφορών για την ένταξη σε αυτές και στρέφουν τα μέλη τους εναντίον κάποιου άλλου παιδιού ή ομάδας. • Περνούν πολύ χρόνο βλέποντας ταινίες και παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια με βίαιο περιεχόμενο. Ειδικά τα παιδιά που εκτίθενται και σε άλλους παράγοντες που προκαλούν άγχος, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπαράξουν την επιθετικότητα που βλέπουν. • Συχνά προέρχονται από οικογένειες που βρίσκονται σε οικονομική ανασφάλεια και εκφράζουν την αγωνία που βιώνουν στην οικογένεια με επιθετικότητα στο σχολείο.
Τα παιδιά που είναι σε κίνδυνο να εκφοβιστούν από άλλα παιδιά μπορεί να... • Είναι παιδιά που δεν έχουν πολλούς φίλους, δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλή, είναι ήσυχα και μοναχικά. • Δυσκολεύονται στις κοινωνικές τους συνδιαλλαγές με τα συνομήλικά τους παιδιά. • Έχουν αγχώδη ιδιοσυγκρασία, χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε νέες συνθήκες. • Είναι παιδιά με σωματικές αναπηρίες, με προβλήματα ψυχικής υγείας ή με αναπτυξιακά προβλήματα. • Είναι παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, τα οποία δυσκολεύονται στα μαθήματα κι αυτό γίνεται αντιληπτό από τους συμμαθητές ως «μειονεξία», αδυναμία. • Είναι παιδιά που γίνονται αντιληπτά ως «διαφορετικά» από την πλειονότητα ή παιδιά με ιδιοσυγκρασιακές ιδιαιτερότητες. • Προέρχονται από άλλες χώρες ή να ανήκουν σε άλλη φυλή, ή να έχουν διαφορετικό θρήσκευμα. • Έχουν χρόνια έκθεση στη βία (συναισθηματική, ψυχολογική, σωματική κλπ.) και έχουν αναπτύξει αίσθηση αβοηθησίας, που δεν τα βοηθά στο να αναζητούν και να βρίσκουν στρατηγικές αντιμετώπισης. • Έχουν υπερπροστατευτικούς ή απόμακρους γονείς. • Πηγαίνουν σε σχολεία που έχουν πάρα πολλούς μαθητές και λίγους εκπαιδευτικούς, με αποτέλεσμα να λείπει η επαρκής επίβλεψη από τους εκπαιδευτικούς και η διαμόρφωση εκπαιδευτικής σχέσης με τον κάθε μαθητή, και τα εκπαιδευτικά ερεθίσματα που δίνονται να μην είναι αρκετά πλούσια. • Πηγαίνουν σε σχολεία ανταγωνιστικά, με κλίμα ελεγκτικό και απρόσωπο, ή αυστηρά προσανατολισμένο στη μάθηση και στην τήρηση ορίων με στερεοτυπικό τρόπο.
Παιδιά-παρατηρητές του εκφοβισμού: Αυτά, κινδυνεύουν; Ακόμα κι αν δεν υφίστανται τα ίδια τον εκφοβισμό ή αν δεν εκφοβίζουν ενεργητικά άλλα παιδιά, τα παιδιά που γίνονται θεατές περιστατικών εκφοβισμού στο σχολείο επιβαρύνονται και αυτά ψυχολογικά. Αρκετά από αυτά ενδέχεται να νιώθουν ανασφάλεια για τον εαυτό τους (δηλ. ότι μπορεί να είναι οι επόμενοι που θα εκφοβιστούν), ενοχές για το ότι δεν προστάτευσαν κάποιον συμμαθητή/κάποια συμμαθήτρια ή για το ότι ενίσχυσαν το παιδί που εκφόβισε κάποιο άλλο στο να το κάνει. Άλλα, ενδέχεται να βρίσκονται στην άλλη πλευρά του φάσματος και να κινδυνεύουν να εκτεθούν στην επιρροή μιας παρέας παιδιών που εκφοβίζει άλλα παιδιά. Σε κάθε περίπτωση, δεδομένου ότι οι παρατηρητές του φαινομένου έχουν και τον πιο σημαντικό ρόλο στο σταμάτημά του, δεν πρέπει να αγνοούνται αλλά αντίθετα να ενεργοποιούνται, ώστε να προστατευθούν από τον εκφοβισμό. Πηγή: Δίκτυο κατά της Βίας στο Σχολείο http://www.antibullying.gr/el/poios-kindyneyei.html
Λοιπόν τίποτα δεν συνέβη στο σχολείο. Σ’ αυτό το σχολείο δεν υπάρχει βία, έτσι; Όλα ήσυχα, όλα cool, ε;
Συμβουλές σε παιδιά... ...που βιώνουν εκφοβισμό Οι δυσκολίες στο σχολείο είναι πολλές. Τα μαθήματα, τα πολλά παιδιά... πολλά θέματα μπορεί να προκύψουν. Είμαστε στο σχολείο όμως και αυτό που μαθαίνουμε είναι ότι κάθε πρόβλημα έχει τη λύση του. Απλά να θυμάσαι: • Για αυτό που συμβαίνει δεν φταις εσύ. Δεν υπάρχει καμία πραγματική αιτία για να σε χτυπήσει κάποιος ή για να μιλήσει άσχημα για σένα. • Πολλά παιδιά στα σχολεία βιώνουν τέτοιες καταστάσεις. • Είμαστε περήφανοι για τον εαυτό μας. Δεν ντρεπόμαστε εμείς για κάτι άσχημο που έκανε κάποιος άλλος. • Εάν μας συμβεί κάτι, το μοιραζόμαστε με τους δασκάλους και τους γονείς μας. Δε μαρτυράμε το άλλο παιδί, βοηθάμε τον εαυτό μας. • Οι δυσκολίες δεν εξαφανίζονται ποτέ από μόνες τους. Εάν συμβεί μια φορά, είναι πολύ πιθανό να ξανασυμβεί. • Η απομόνωση δεν είναι η λύση. Και άλλα παιδιά μπορεί να έχουν ενοχληθεί από τη συμπεριφορά εκφοβισμού. Μοιράσου την εμπειρία σου. • Η αδιαφορία δεν είναι λύση. Η δράση ναι. • Το να απαντήσεις με τον ίδιο τρόπο, δεν θα σε βοηθήσει. Απλά θα κάνεις κάτι που έτσι και αλλιώς σε ενοχλεί. • Είσαι πολύ σημαντικός για πολλούς ανθρώπους. Εάν κοιτάξεις γύρω σου θα τους βρεις και αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να σε βοηθήσουν. • Ζητήστε βοήθεια από φορείς με αμοδιότητα σε θέματα σχολικού εκφοβισμού.
...που εκφοβίζουν Πολλές φορές κάνουμε πράγματα που αν τα ξανασκεφτούμε, πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να είχαμε φερθεί διαφορετικά. Αν κάποιος συμμαθητής σας πει ότι τον εκφοβίζετε ή αν σας το πουν οι εκπαιδευτικοί σας, μην αντιδράσετε κατευθείαν, αλλά: • Παρατηρήστε τη συμπεριφορά σας απέναντι στο παιδί. • Θυμηθείτε ότι είναι άλλο να μη συμπαθώ ένα παιδί και άλλο να τον εκφοβίζω. • Προσπαθείτε να βρείτε τη δική σας ευθύνη στο πρόβλημα του συμμαθητή σας. • Εάν όντως έχετε εμπλοκή σκεφτείτε το γιατί έχετε εμπλοκή. Γιατί το κάνετε αυτό; • Σε καμία περίπτωση δε θα λυπηθείτε ένα παιδί. Προσπαθήστε απλά να καταλάβετε πώς αισθάνεται. • Κανείς δεν θα σας κατηγορήσει εάν ζητήσετε τη βοήθειά του. Μιλήστε σε ανθρώπους που εμπιστεύεστε, όπως οι γονείς σας ή οι δάσκαλοί σας. • Ζητήστε βοήθεια από φορείς με αμοδιότητα σε θέματα σχολικού εκφοβισμού.
Πηγή: Ευρωπαϊκή Καμπάνια κατά του Σχολικού Εκφοβισμο http://www.e-abc.eu/gr/sholikos-ekfovismos/ta-paidia-theates/sumvoules-se-paidia-theates
...θεατές Πολλά γεγονότα συμβαίνουν στο σχολείο. Σε κάποια πρωταγωνιστούμε και σε κάποια είμαστε απλά θεατές. Είναι όμως έτσι; Είμαστε απλά θεατές στις δυσκολίες ενός συμμαθητή μας; Σκεφτείτε: 1. Όλοι έχουμε δικαίωμα να είμαστε διαφορετικοί. 2. Πόσο σοβαρό είναι αυτό που συμβαίνει στο συμμαθητή μας. 3. Πως μπορεί να αισθάνεται όταν εσείς γελάτε ή δεν κάνετε κάτι. 4. Το να είστε φιλικοί με το παιδί μπορεί να το κάνει να αισθανθεί καλύτερα. 5. Το να μιλήσετε σε κάποιον (γονέα - εκπαιδευτικό) δεν είναι «κάρφωμα». Είναι βοήθεια και στα δυο παιδιά. 6. Ενημερωθείτε για τον σχολικό εκφοβισμό. 7. Μην επιτρέπετε με γέλια και κουβέντες να συνεχίζεται αυτή η κατάσταση. 8. Ζητήστε βοήθεια από φορείς με αμοδιότητα σε θέματα σχολικού εκφοβισμού. Πηγή: Ευρωπαϊκή Καμπάνια κατά του Σχολικού Εκφοβισμού http://www.e-abc.eu/gr/sholikos-ekfovismos/ta-paidia-theates/sumvoules-se-paidia-theates/
Τηλεφωνικές γραμμές για παιδιά και εφήβους 1107 Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας \ 116 111 Γραμμή Στήριξης Παιδιών και Εφήβων 1056 Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά \ 80011 80015 Γραμμή Βοηθείας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ 115 25 Γραμμή Μαζί για το Παιδί \ 80011 32000 Γραμμή του Συνηγόρου του Παιδιού για παιδιά
Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο Τα παιδιά που πέφτουν «θύματα» εκφοβισμού και βίας στο σχολείο είναι δυνατόν: •ν α νιώσουν έντονο άγχος και ανασφάλεια. •ν α παρουσιάσουν σχολική άρνηση. •ν α κάνουν πολλές απουσίες από το σχολείο. •ν α οδηγηθούν σε σχολική αποτυχία. •ν α εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίες και ψυχοσωματικά προβλήματα όπως πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά, διαταραχές ύπνου, ενούρηση κ.ά. •ν α παρουσιάσουν φοβίες, κατάθλιψη, απόπειρες αυτοκτονίας. Τα παιδιά-«θύτες», αυτά που ασκούν τον εκφοβισμό και τη βία, βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο: •ν α απομακρυνθούν από το σχολείο. •ν α διακόψουν τη σχολική φοίτηση. •ν α εμφανίσουν τάσεις φυγής από το σπίτι. •ν α εξελιχθούν, σε ποσοστό που προσεγγίζει το 50%, σε ενήλικες με αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά. Οι συνέπειες του εκφοβισμού και της βίας στα παιδιά είναι σοβαρές και καθοριστικές για την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη και εξέλιξη. Γι’ αυτό η συστηματική πρόληψη και η κατάλληλη αντιμετώπιση κάθε μορφής εκφοβισμού και βίας στο σχολείο είναι πολύ σημαντικές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιδιά έχουν απόλυτο δικαίωμα σε ένα σχολικό περιβάλλον το οποίο να τους παρέχει ασφάλεια και προστασία.
Ομάδα του Προγράμματος Παρέμβασης ‘’STOP στην Ενδοσχολική Βία’’ της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε., «Δραστηριότητες στην τάξη για την πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ μαθητών-Εγχειρίδιο Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, επιμ. Γιάννη Τσιάντη (επιστημονικού υπευθύνου Ε.Ψ.Υ.Π.Ε), έκδ. Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.), 2010.
Φορείς με αρμοδιότητα σε θέματα σχολικού εκφοβισμού & διαδικτυακές πηγές (αλφαβητικά) ΑΡΣΙΣ Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων http://www.arsis.gr Διεθνές Παρατηρητήριο για τη Βία στο Σχολικό Περιβάλλον www.ijvs.org Δίκτυο για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Σωματικής Τιμωρίας στα Παιδιά http://www.somatikitimoria.gr Δίκτυο Κατά της Βίας στο Σχολείο http://www.antibullyingnetwork.gr Δίκτυο Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού http://stop-bullying.sch.gr Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου http://www.nchr.gr
Ελληνική Αστυνομία http://www.astynomia.gr Ελληνική Εθνική Επιτροπή της UNICEF http://www.unicef.gr/index.htm Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας http://www.amnesty.org.gr Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής http://www.epipsi.gr Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου http://www.epsype.gr Ευρωπαϊκή Καμπάνια κατά του Σχολικού Εκφοβισμού http://www.e-abc.eu/gr
Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας http://www.antiviolence-net.eu Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τη Σχολική Βία www.obsviolence.com Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού http://www.ich.gr/en Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας http://www.kethi.gr Κέντρο Μέριμνας Οικογένειας Παιδιού http://www.kmop.gr/index.php/el Παιδαγωγικό Ινστιτούτο http://www.pi-schools.gr Πρόγραμμα T.A.B.B.Y. (Threat Assessment of Bullying Behavior, Εκτίμηση του Κινδύνου Εκφοβιστικής Συμπεριφοράς) http://www.tabby.eu Πρωτοβουλία Cyberkid http://www.cyberkid.gov.gr
Συνήγορος του Πολίτη, Κύκλος για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Συνήγορος του Παιδιού http://www.0-18.gr Χαμόγελο του Παιδιού www.hamogelo.gr CyberKids http://www.cyberkids.gr European Antibullying Network http://www.antibullying.eu Hope for Children - UNCRC Policy Center http://www.hfcbeatbullying.info Partners in Εducation http://www.partners-in-education.com Saferinternet.gr http://www.saferinternet.gr
Τηλεφωνικές γραμμές για παιδιά και εφήβους 1107 Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας Δωρεάν, 24 ώρες, κάθε μέρα 116 111 Γραμμή Στήριξης Παιδιών και Εφήβων Δωρεάν, Δευτέρα-Παρασκευή: 14:00-20:30, Σάββατο: 9:30-14:00 1056 Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά Δωρεάν, 24 ώρες, κάθε μέρα 80011 80015 Γραμμή Βοηθείας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ Δωρεάν, Δευτέρα-Παρασκευή: 9:00-15:00 115 25 Γραμμή Μαζί για το Παιδί Χρέωση μιας αστικής μονάδας, Δευτέρα-Παρασκευή: 9:00-21:00 80011 32000 Γραμμή του Συνηγόρου του Παιδιού για παιδιά Δωρεάν, Δευτέρα-Παρασκευή: 9:00-16:00 Για παρεμβάσεις ειδικού ψυχολόγου σε σχολείο καλέστε στο: 210 7609550
Φύλλα εργασίας Παραδείγματα Σχολικής Βίας Παράδειγμα 1: Στο προαύλιο κάποιου σχολείου, μια παρέα συμμαθητών της Γ’ Γυμνασίου σπρώχνει, ρίχνει στο έδαφος και συνεχίζει να κλωτσάει έναν μαθητή της Α’ Γυμνασίου. Τριγύρω, άλλοι μαθητές παρακολουθούν αμήχανοι το συμβάν. Παράδειγμα 2: Στο μάθημα της Φυσικής, ο Π., ένας καλός μαθητής που κάθεται στο πρώτο θρανίο, ενώ απαντάει σε ερώτηση του καθηγητή του, δέχεται μια «σαΐτα» στην πλάτη του που γράφει «είμαι φυτό». Οι συμμαθητές του στα πίσω θρανία γελούν. Παράδειγμα 3: Στο διάλειμμα, μια ομάδα κοριτσιών γελάνε σε βάρος μιας συμμαθήτριάς τους, της Γ. Η Γ. δεν φοράει τα ίδια, επώνυμα ρούχα όπως οι άλλες μαθήτριες και έχει πρόβλημα με το βάρος της. Οι συμμαθήτριές της γελάνε και λένε αστεία σε βάρος της, ενώ δεν την αφήνουν να κάνει παρέα μαζί τους. Παράδειγμα 4: Στο σχολείο ήρθε μία νέα αλλοδαπή μαθήτρια, η Ε. Πολλές φορές χρησιμοποιεί λέξεις της μητρικής της γλώσσας, διότι δεν μιλάει ακόμα καλά τα ελληνικά και όταν προσπαθεί να συμμετέχει στο μάθημα, οι συμμαθητές της γελούν με τον τρόπο που μιλάει. Στα διαλείμματα, κανείς δεν της κάνει παρέα. Παράδειγμα 5: Ο Θ., ένας άριστος μαθητής της Β’ Γυμνασίου, πήγε στην τουαλέτα του σχολείου. Εκεί, κάποιοι συμμαθητές του τράβηξαν κρυφά φωτογραφίες του Θ. και τις ανάρτησαν σε διάφορα κοινωνικά δίκτυα για να τον προσβάλουν. Παράδειγμα 6: Η Ε. είναι μια μαθήτρια της Β’ Γυμνασίου και έχει δημιουργήσει προφίλ σε μια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης. Κάποιοι συμμαθητές της έχουν κι αυτοί προφίλ και μπαίνουν και γράφουν σχόλια όπου την κοροϊδεύουν στο διαδίκτυο. Η Ε. είναι στενοχωρημένη και από τη μία δεν μιλάει με τους συμμαθητές της, ενώ από την άλλη έχει αρχίσει και μιλάει με άγνωστα πρόσωπα που της μιλούν στο διαδίκτυο.
Μπορείς να αναγνωρίσεις σε κάθε ένα από τα παραπάνω παραδείγματα τις μορφές της βίας; Παράδειγμα 1: ................................................................................................................. Παράδειγμα 2: ................................................................................................................ Παράδειγμα 3: ................................................................................................................. Παράδειγμα 4: ................................................................................................................. Παράδειγμα 5: ................................................................................................................. Παράδειγμα 6: .................................................................................................................
Από τα περιστατικά που διάβασες, είναι κάποιο που έχει συμβεί και σε σένα τους τελευταίους έξι μήνες; Θυμάσαι την αντίδρασή σου; Γράψε πώς ένιωσες και τι σκέφτηκες; Αν δεν σου έχει συμβεί κάτι τέτοιο, γράψε πώς θα ένιωθες αν ένα τέτοιο γεγονός συνέβαινε στον καλύτερό σου φίλο ή φίλη. ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... .........................................................................................................................................
Παρουσίασε με τον δικό σου τρόπο (π.χ., ένα σκίτσο, ένα σλόγκαν) τι σημαίνει για σένα «σχολική βία – εκφοβισμός».
Σημείωσε με ένα Π ποιες από τις προηγούμενες 6 μορφές βίας, έχεις παρατηρήσει τους τελευταίους 6 μήνες στο σχολείο σου. Σημείωσε με ένα Θ ποιες από τις προηγούμενες 6 μορφές βίας έχεις βιώσει ως «θύμα» τους τελευταίους 6 μήνες στο σχολείο σου. Μορφή Βίας
Ποτέ
Λίγο
Αρκετά Πολύ
Πάρα πολύ
Σωματική Λεκτική Συναισθηματική Κοινωνικός αποκλεισμός Ηλεκτρονική Σεξουαλική Ερώτηση πολλαπλών επιλογών (μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μία σωστές απαντήσεις). Ο Γιάννης φέρεται βίαια σε μερικούς συμμαθητές του. Γιατί: Α. Είναι και ο ίδιος πάρα πολύ καλός μαθητής. Β. Νιώθει απομονωμένος και προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή των άλλων. Γ. Του αρέσει να βλέπει και να ασκεί βία. Δ. Δεν του αρέσει που οι άλλοι φέρονται βίαια. Ε. Δεν έχει καλές σχέσεις με την οικογένειά του.
Ταίριαξε το χαρακτηριστικό με την αντίστοιχη συμπεριφορά. Χαρακτηριστικό
Συμπεριφορά
1. Αυτεπάρκεια προς τη σχολική βία
Α. Δεν έχει παρέες και νιώθει ξένος μέσα στη σχολική τάξη και το σχολείο.
2. Έλλειψη δεξιοτήτων επικοινωνίας
Β. Δεν έχει καλές σχέσεις με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του.
3. Προβληματικές οικογενειακές σχέσεις
Γ. Του αρέσει να βλέπει τους άλλους να κλαίνε.
4. Απομόνωση
Δ. Μπλέκεται σε καβγάδες και δεν μπορεί να λύσει τις διαφορές του χωρίς βία.
Σκέψου: πώς θα μπορούσες να βοηθήσεις τον συμμαθητή σου που έχει πρόβλημα επικοινωνίας με τους γύρω του; Πρότεινε λύσεις. ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... Tα φύλλα εργασίας προέρχονται από το έντυπο: «Φάκελος υλικού για μαθητές (Γυμνάσιο) & (Λύκειο)», Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου-Ίδρυμα Θ. & Δ. Τσάτσου, Έργο «Εκπόνηση επιμορφωτικού εκπαιδευτικού ενημερωτικού υλικού και προγράμματος σπουδών επιμόρφωσης» που εντάσσεται στις Πράξεις «Ανάπτυξη και Λειτουργία Δικτύου Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού», των Αξόνων Προτεραιότητας 1 & 2 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), Αθήνα, Φεβρουάριος 2015. Πηγή: http://stop-bullying.sch.gr
YOUTH STAGE
A PUNCH IN THE FACE (EINS AUF DIE FRESSE) by Rainer Hachfeld Translation: Gianna Tsokou Direction: Stella Mihailidou Sets: Lila Karakosta Costumes: Elina Eftaxia Music: Kostas Vomvolos Lyrics: Mara Tsikara Movement: Stella Mihailidou Lighting: Nikos Vlassopoulos Video Art: Babis Venetopoulos Assistant Directors: Anni Tsolakidou, Areti Mihou Assistant Movement: Areti Mihou Assistant Set Designer: Kelly Efremidou Assistant Costumes Designer: Malamati Efthymiadou Production Photography: Tassos Thomoglou Production co-Ordination: Dimosthenis Panos Cast (in alphabetical order): Katerina Alexi Lana Schmitt Fani Apostolidou Marie Louise Blohme (Minnie) Yannis Harissis Mr Kunewski, Lucky’s Father Anna Kyriakidou Mrs Schmitt, Lana’s Mother Nikos Milias Sven Sommerland Nikos Ortetzatos Mr Sommerland (Max), Sven’s Father Stefanos Pittas Lukas Kunewski (Lucky) Thodoris Polyzonis Mr Ratzenauer (Ratze), Teacher Vassilis Seimenis Mr Erbach, Mathias’ Stepfather Fotini-Dimitra Timotheou Mrs Erbach, Mathias’ Mother Mara Tsikara Mrs Blohme, Minnie’s Mother Stergios Tzaferis Mr Förster, School Principal Musician-DJ: Dimitris Kapetanios / Panagiotis Mitsopoulos BREAKDANCE SHOW by: Klemend Xhelo & Kolahasvili Revazi of BLACKOUT CREW.
Director’s Note A high school student commits suicide. Why? What happened? Who are to blame? Every time we read and re-read the play with the troupe, we become more aware of the complex landscape of violence, bullying and interdependence. No one is innocent. But we rarely are aware of our responsibility. Blinded by our own problems, we do not see, we do not realize the impact of our indifference and silence. We get rid of our guilt by transferring our responsibility to someone else. We do not live consciously and through our ignorance we become part of the chain of violence and strengthen it. It seems that behind both the perpetrators and the victims is hidden desperate need for love, recognition, respect, relationship. We all ask for love. But we do it in the wrong way. Stella Mihailidou The play, which has been a remarkable success in Germany, deals with identity issues, family relationships, the discovery of sexuality, bulling and school conflicts. The author observes a group of fifteen-year old teenagers and their daily life at school and at home, as they try to find their way in an environment that seems unable to keep track of their needs. Hachfeld speaks with honesty about the loneliness and despair of adolescents, that may even lead to suicide, and about the effort of young people to create deep meaningful friendships with each other. In this bold play written in 1996, Rainer Hachfeld is addressing adolescents and puts forward the complicated issue of violence at school. The play was staged for the first time in 1996 at the legendary Grips Theater and won the award of best performance for that year in Berlin. Gianna Tsokou
ȮȢȭ
ȜȬȤȭȮȠȬȜȭ
ǼǺǻȅȂǹǻǿǹǿǹ ȆȅȁǿȉǿȀǾ ǼĭǾȂǼȇǿǻǹ
www.ert.gr
μαζί...
και στον
πολιτισμό
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ