Dajemy Dzieciom Siłę! nr 6 by Ewa Dziemidowicz

magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

fotografia: Anna Onopiuk

nr 6

W sieci porno

Chronimy Dzieci

- Jak chronić dziecko?

Bezpieczne szkoły i przedszkola

Grzech zaniechania 10

Jak chronić dziecko przed przemocą rówieśniczą?

Witamy W tym roku w maju minie 25 lat od zarejestrowania Fundacji Dzieci Niczyje.

strony personelu tych placówek oraz innych przebywających w ośrodkach

Naszą organizację założyła Alina Margolis-Edelman. Pomaganie słabszym,

dorosłych. Sytuacja dzieci uchodźców jest niezwykle trudna, wiemy, że nasze

bezbronnym, w tym głównie dzieciom było misją jej życia i stało się misją

działania odpowiadają tylko na niewielką część ich potrzeb. Tym niemniej

fundacji. Duży wpływ na ukształtowanie się FDN miała Irena Kornatowska,

są ważnym komunikatem, że dzieci – wszystkie, zawsze i wszędzie – mają

psychiatra dziecięca, wieloletni prezes zarządu fundacji. Obie Panie były

prawo do bezpiecznego życia bez przemocy.

związane z naszą organizacją niemal do ostatnich chwil życia. Pamiętamy

Dzięki magazynowi „Dajemy dzieciom siłę!” możemy Państwu opowiadać

o dziedzictwie ich mądrości i zaangażowania rozwijając działania fundacji.

o naszych działaniach, dzielić się sukcesami, ale również tym, co trudne. Te

Rozszerzamy ofertę bezpośredniej pomocy dzieciom krzywdzonym – od

różne trudne sprawy zawsze będą. Dlatego dziękujemy wszystkim, którzy

tego roku świadczymy ją nie tylko w Warszawie, ale również w Gdańsku.

przez 25 lat wspierali działania Fundacji i zapraszamy do dalszej współpracy.

Kolejne placówki, większy zespół psychologów i prawników i ciągle te same

Bo warto walczyć o każde dzieciństwo!

problemy dzieci, które ze strony dorosłych – zamiast opieki i wsparcia – doświadczyły zranienia, bólu i zawodu. Staramy się zapewnić im bezpieczeństwo,

Dziękujemy, że jesteście z nami!

przywrócić wiarę w siebie i zaufanie do godnych tego opiekunów. Psycholodzy spotykają się z naszymi podopiecznymi w gabinetach fundacyjnych placówek, ale również są w ciągłej gotowości, by porozmawiać z dziećmi telefonicznie lub odpisać na ich prośby o pomoc wysyłane online. Od 2008

Prezeska Fundacji Dzieci Niczyje

roku prowadzimy Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111, który stale się rozwija. Jesteśmy otwartą organizacją. Wsłuchujemy się w potrzeby dzieci i diagnozujemy aktualne problemy. Dlatego od wielu lat prowadzimy działania na rzecz ochrony dzieci przed zagrożeniami w internecie. Podobną genezę ma program Chronimy Dzieci na rzecz ochrony dzieci przed przemocą w placówkach oświatowych. W ubiegłym roku uruchomiliśmy program wsparcia dzieci uchodźców. Razem z Urzędem ds. Cudzoziemców we wszystkich ośrodkach dla uchodźców w Polsce dbamy, by dzieci nie doświadczały przemocy ze

Wydawca – Fundacja Dzieci Niczyje

Publikację wydano dzięki finansowaniu

ul. Walecznych 59, 03-926 Warszawa,

The Velux Foundation

tel. 22 616 02 68, e-mail: fdn@fdn.pl, www.fdn.pl Redakcja i korekta – Maciej Czerwiński Projekt graficzny – Plej Skład – Ewa Brejnakowska-Jończyk Zdjęcia: Robert Makowski Copyright © Fundacja Dzieci Niczyje magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

dajemy dzieciom siłę

tekst: Monika Sajkowska

fotografia: Anna Onopiuk

Dzieci z żelaza

Krzyś wychowywał się w rodzinie, którą terrory-

Coraz więcej wiemy o fenomenie resilience – od-

Duże znaczenie mają cechy samego dziecka.

zował ojciec alkoholik. Była bieda, nie wystarczało

porności psychicznej na negatywne doświadczenia.

Gdy dobrze funkcjonuje intelektualnie i emocjo-

na podręczniki i szkolne wycieczki. Ale zawsze

Blisko 20% dzieci, które doświadczyły krzywdzenia

nalnie, ma wysoką samoocenę, życiowy optymizm,

dobrze się uczył, skończył studia pracując nocami.

lub przemocy nie wykazuje żadnych dysfunkcji

jest uzdolnione i atrakcyjne to jest mu znacznie

Dziś ma swoją rodzinę, normalne życie. Zosia prze-

w konsekwencji tych negatywnych przeżyć. W fizyce

łatwiej zaadaptować się do niekorzystnej sytuacji.

szła przez piekło wykorzystywania seksualnego.

termin resilience oznacza wysoką elastyczność lub

Mały człowiek silny z natury lub z wychowania z większym prawdopodobieństwem poradzi sobie z przeciwieństwami losu.

Szantażował ją. Wstydziła się i bała. Ale gdy na

sprężystość materiałów odpornych na odkształce-

stałe zniknął z jej życia, szybko się pozbierała. Ma

nia. Psychologia zapożyczyła ten termin, określając

koleżanki, chłopaka, przygotowuje się do matury.

nim odporność dziecka, jego umiejętności korzy-

Każdy zna lub słyszał podobne historie. Niektórzy

stania z wewnętrznych i zewnętrznych zasobów po

z nas sami są ich bohaterami. Czy można przejść

to, by dobrze funkcjonować mimo przeszłych lub

suchą nogą przez negatywne doświadczenia dzie-

aktualnych trudności i niekorzystnych warunków.

ciństwa? Co sprawia, że niektóre dzieci mimo

Jakie to zasoby? Czy możemy zapewnić je dziecku,

Takiej siły nie można dziecku dostarczyć na zawo-

przeżytej traumy czy niekorzystnych warunków

które doświadczyło krzywdy, by nie poniosło jej

łanie, gdy znajdzie się w sytuacji ryzyka lub doświad-

rozwoju adaptują się i wydają się być odporne na

negatywnych konsekwencji?

czy negatywnych zdarzeń. Bywa, że predyspozycje

przeciwności losu? magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 6

dajemy dzieciom siłę są wrodzone, jednak poczucie mocy i sprawczości

Najważniejszym czynnikiem ochronnym jest

i wyjątkowym, kimś, kogo się akceptuje i słucha może

musimy budować i wzmacniać w dziecku od urodze-

dla dziecka wsparcie rodziny lub znaczących osób.

zrównoważyć krzywdę doświadczaną od innych,

nia. Akceptacja, pochwały, stwarzanie okazji do od-

Wsparciem jest poczucie więzi, troska i zaangażo-

nawet bliskich osób. Buduje poczucie wartości, które

noszenia sukcesów, możliwość decydowania o sobie

wanie członków rodziny w jego sprawy, ale również jej

jest tarczą chroniącą przed złym losem. Taką rolę

dająca przekonanie o posiadaniu wpływu na przebieg

stabilność – jasno sprecyzowane oczekiwania, rzadkie

w życiu krzywdzonych dzieci może pełnić starsze ro-

i rozwój zdarzeń – to doświadczenia dziecka, które

kłótnie między rodzicami, przewidywalność ich za-

dzeństwo. Czasem pełni ją nauczyciel, który pomaga

zwiększają jego szansę na pozytywną adaptację mimo

chowań. Prawdopodobieństwo dobrego poradzenia

dziecku odnieść sukces i sprawia, że szkoła staje się

doznanej krzywdy. Szanse pozytywnej adaptacji

sobie przez dziecko z negatywnymi doświadczeniami

schronieniem przed domowymi problemami. Jeden życzliwy, wspierający mentor w życiu krzywdzonego dziecka może sprawić, że zobaczy ono szansę na zmianę w swoim życiu, zdystansuje od problemów w rodzinie. Również przyjaźń jest ważnym czynnikiem chroniącym. Posiadanie przynajmniej jednego bliskiego przyjaciela tej samej płci ma szczególne znaczenie wzmacniające dla dzieci, które doznawały przemocy fizycznej i psychicznej przez dłuższy czas i dla tych, które były wykorzystywane seksualnie.

No i w końcu cechy zewnętrznego otoczenia. Powrót do równowagi, brak istotnych konsekwencji traumy dzieciństwa są znacząco bardziej prawdopodobne w bezpiecznym środowisku, nieakceptującym przemocy, oferującym opiekę, ochronę, naukę, pracę, rozrywkę. Koncepcja resilience jest

zależą również od tego, jakie były doświadczenia

rośnie, gdy dobry jest status ekonomiczny rodziny,

ważną perspektywą myślenia o pomocy i wsparciu

dzieci związane z przemocą w rodzinie. Im mniejszy

rodzice mają przynajmniej średnie wykształcenie,

dzieci doświadczających krzywdzenia. Pokazuje, że

poziom stresu, mniej dotkliwe, rzadsze lub krócej

gdy rodzina jest wierząca.

strategią pomocy krzywdzonym dzieciom może być

trwające znęcanie się, im starsze było dziecko, gdy rozpoczęło się krzywdzenie, tym szansa na pozytywną adaptację jest większa. Wspieranie procesów resilience jest szczególnie ważne wśród dzieci, które doświadczyły przemocy w rodzinie, ponieważ ryzyko, że konsekwencją będą zaburze-

inwestowanie w czynniki chroniące – wysoką samo-

Procesy resilience wzmacnia posiadanie przez dziecko w swoim otoczeniu przynajmniej jednego dorosłego, który się o nie troszczy i otacza je opieką.

ocenę, poczucie wpływu, dobre relacje, znaczące osoby. I w refleksyjne traktowanie przeciwieństw losu. Są trudne i bolesne, ale niezawinione. Są także częścią życiowego doświadczenia i w tym sensie mogą być cenne oraz wzmacniające.

nia ich zdrowia psychicznego (np. depresja, stany lękowe), zachowania agresywne, autodestrukcyjne czy uzależnienia jest szczególnie wysokie.

Może to być babcia, dziadek, wujek, ciocia czy nauczyciel. Taka jedna, silna relacja może pełnić ważną rolę ochronną. Doświadczenie bycia kimś ważnym

http://monikasajkowska.natemat.pl/34557,dzieci-z-zelaza.

dajemy dzieciom siłę

tekst: Monika Horna

Sztuka przyjaznego przesłuchania dziecka W Polsce jest ok. 300 miejsc przesłuchań dzieci, a 105 z nich posiada certyfikat Ministerstwa Sprawiedliwości i Fundacji Dzieci Niczyje.

Bałam się przesłuchania. Na samą myśl o spotka-

i chęcią zmieniania rzeczywistości, w której

niu z sędzią czułam, że brakuje mi powietrza i że chce

funkcjonują. W przesłuchaniu pokładają wiele

mi się płakać. Czułam, że to ja jestem wszystkiemu

nadziei, nadziei na to, że po rozmowie z sędzią

winna, że to ja wszystko popsułam i wszystkich zawio-

odmieni się ich los. Dlatego tak ważne jest, aby

dłam. Było mi bardzo ciężko, z tymi emocjami, z tą

rozmowa z najmłodszymi odbywała się w bez-

sytuacją w domu. Bałam się bardzo, ale wewnątrz

piecznych, przyjaznych warunkach. Zapewnienie

tak bardzo chciałam opowiedzieć o tym, co się wyda-

im wsparcia podczas przesłuchania minimalizuje

Podmioty te od 2008 roku wspólnie weryfikują

rzyło, chciałam przestać trzymać w sobie te wszystkie

ich stres, ułatwia mówienie o trudnych, często

miejsca przesłuchań dzieci pod kątem gwaran-

wspomnienia, tajemnice…

bardzo traumatycznych wydarzeniach oraz

cji wysokich standardów ich wyposażenia oraz

chroni ich przed wtórnym cierpieniem.

funkcjonowania.

W Polsce ponad 10 tysięcy dzieci rocznie

Przesłuchanie dzieci prowadzone jest w tzw.

Dzieci, które składają zeznania na temat pozo-

składa zeznania na potrzeby postępowania

Przyjaznych Pokojach Przesłuchań Dzieci, które są

stałych przestępstw – przesłuchiwane są na sali

karnego. Najmłodsi opowiadają o doznawa-

zlokalizowane w budynkach sądów, prokuratur,

sądowej bądź w gabinecie prokuratora czy pokoju

nej lub obserwowanej przemocy, co stanowi

policji bądź organizacji pozarządowej. Miejsca te

policjanta. Ich rozmowa nie jest nagrywana, nie

dla nich jedno z największych wyzwań w ich

powinny składać się z pokoju przesłuchań, pokoju

odbywa się w przyjaznym pomieszczeniu, może

życiu. Udział w przesłuchaniu wiąże się dla

technicznego, poczekalni i toalety. Pokój przesłuchań,

w niej uczestniczyć więcej osób oraz może być

dzieci z poczuciem lęku, stresu, niepewności,

w którym prowadzone jest przesłuchanie dziecka

powtórzona. Polskie prawo przewiduje jednak

ale także bardzo często z ogromną odwagą

przez sędziego z udziałem biegłego psychologa,

możliwość, aby podczas składania zeznań przez

powinien m.in. być utrzymanych w jasnych, stono-

dzieci nie był obecny oskarżony, natomiast towa-

wanych barwach, wyposażony w meble dostosowane

rzyszył im biegły psycholog.

Jak wygląda przesłuchanie dzieci? Zgodnie z przepisami postępowania karnego dzieci składające zeznania nt. przestępstw popełnionych z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej, przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, przeciwko rodzinie i opiece oraz przeciwko wolności – mogą zeznawać wyłącznie w pomieszczeniach spełniających określone standardy i warunki funkcjonowania, wyłącznie w obecności określonych osób oraz co do zasady tylko raz.

dla dzieci starszych i młodszych oraz urządzenia techniczne umożliwiające rejestrację przesłuchania

Jak pomóc przesłuchiwanym dzieciom?

(składanie zeznań jest nagrywane). Pokój techniczny,

Dzieci, które mają składać zeznania w procesie

w którym przebywają pozostali uczestnicy przesłu-

karnym, bardzo często pytają o to, kto będzie z nimi

chania – obrońca oskarżonego, prokurator, protoko-

rozmawiać, ile czasu potrwa przesłuchanie, gdzie

lant, pełnomocnik pokrzywdzonego i przedstawiciel

się odbędzie oraz jakie mają prawa i obowiązki

dziecka – wyposaża się w odpowiednie urządzenia

będąc świadkiem. Pytania te wynikają z niewiedzy,

techniczne pozwalające na obserwację przebiegu

nieznajomości języka, w którym prowadzone są

przesłuchania oraz komunikację z sędzią i biegłym

procedury karne oraz ich niezrozumienia. W ta-

psychologiem przebywającymi w pokoju przesłuchań.

kiej sytuacji potrzebują wiedzy o czekającym na nich zadaniu.

magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 6

dajemy dzieciom siłę Udział w przesłuchaniu wiąże się dla dzieci z poczuciem lęku, stresu, niepewności, ale także bardzo często z ogromną odwagą i chęcią zmieniania rzeczywistości, w której funkcjonują. Fundacja Dzieci Niczyje opracowała animowane filmy edukacyjne, które przygotowują dzieci do składania zeznań w procesie karnym. Pierwszy film, pt. „Będę świadkiem”, jest adresowany do najmłodszych, którzy będą przesłuchiwani w Przyjaznym Pokoju Przesłuchań Dzieci. Film składa się z czterech krótkich części: wyjaśnienia, czym jest przesłuchanie, jakie

prawa ma dziecko-świadek oraz jakie obowiązki

czekają na nie podczas przesłuchania; prezentacji miejsca przesłuchania oraz osób, z któ-

rymi dziecko spotka się podczas składania zeznań; przedstawienia przykładowej rozmowy sędzie-

go i psychologa z dzieckiem-świadkiem; wytłumaczenia, co się wydarzy się po przesłu-

chaniu. Natomiast film edukacyjny pt. „Mały świadek

w sądzie” opowiada o toku rozprawy karnej, w której dziecko składa zeznania na sali sądowej. Prezentacja także została podzielona na cztery części. Pierwsza przedstawia rozpoczęcie rozprawy, w tym wywołanie na salę sądową. W części 2 i 3 pokazano przykładowy przebieg rozprawy sądowej wraz z przesłuchaniem dziecka-świadka oraz prezentacją

Materiały edukacje dla sędziów i prokuratorów dostępne są na stro-

część projektu „Dajemy dzieciom siłę! – prawa dzieci w procedurach

ogłoszenia wyroku. Czwarta część jest interaktywną

nach internetowych Fundacji www.wymiarsprawiedliwosci.fdn.pl oraz

prawnych” realizowanego w ramach programu Obywatele dla Demo-

animacją, w której przedstawiono osoby, które

www.edukacja.fdn.pl. Materiały edukacyjne oraz kampania stanowią

kracji, finansowanego z Funduszy EOG.

najmłodsi mogą spotkać w sądzie.

dajemy dzieciom siłę

tekst: Łukasz Wojtasik

W SIECI PORNO" mali konsumenci

świat przedstawiony w klipie porno nie istnieje, jest oszukany, jest sztucznym wytworem. Chłopcy

Rodzic dowiaduje się, że jego dziecko obejrzało porno. Co ma zrobić?

nie wiedzą, że stosunek pokazany w takim filmie

To zależy od wieku dziecka. Mniejsze dziecko, po-

w rzeczywistości mógł być kręcony przez tydzień

wiedzmy, pierwsze lata podstawówki, mądry rodzic

i został zmontowany. Że akrobatyczne, bardzo

dość skutecznie jest w stanie ochronić przed takimi

Z Łukaszem Wojtasikiem z Fundacji Dzieci Niczyje

niewygodne pozycje aktorzy porno przyjmują po to,

materiałami. I na tym głównie należy się skupić:

rozmawia Aleksandra Szyłło

żeby kamera lepiej uchwyciła „sedno” – podczas gdy

zabezpieczyć telefon, tablet, komputer, interesować

w rzeczywistości wchodzący w życie mężczyzna nie

się, czy w szkole lub u kolegów dziecko korzysta

obrażenia na temat życia seksualnego na podstawie

powinien budować swojego poczucia wartości na

wyłącznie ze sprzętu z odpowiednim oprogramowa-

obejrzanych materiałów pornograficznych w jeszcze

liczbie wykonanych i zaliczonych akrobacji. Wreszcie

niem blokującym dostęp do niepożądanych treści.

większym stopniu niż dziewczęta (chociażby dlatego,

– chłopcy mają uczucia, wszystkie uczucia. Bywają

Jeśli mimo to wiemy czy podejrzewamy, że dziecko

że więcej ich oglądają). I szczególnie też na tym cier-

wrażliwi, zakochani, romantyczni, mają swoje oba-

gdzieś coś obejrzało, to nie jest na pewno powód,

pią. Są samotnymi ofiarami tej sytuacji. Porównują

wy, bywają niezdecydowani. Tymczasem wzorzec

by robić mu jakiś ogólny i szeroki wykład na ten

się z aktorem w takim filmie, który ma nienaturalnie

z przemysłu porno mówi im: jesteś samcem bez

temat. Powinniśmy raczej bacznie słuchać. Zadaje

wielki penis, może uprawiać seks zawsze i wszędzie,

uczuć, bierzesz, krzywdzisz i wyrzucasz, zmieniasz.

pytanie – to odpowiedzieć konkretnie, zwięźle na

w każdej pozycji i konfiguracji, a stosunek może

To głęboko zaburza poczucie tożsamości chłopca,

to pytanie . Przyjrzeć się, jakie emocje ten materiał

trwać dowolnie długo. Chłopiec czuje, że sam nie

jeśli materiały pornograficzne ogląda regularnie,

w dziecku obudził. Strach? Bardzo możliwe, że

jest taki, i obawia się: czy coś ze mną nie tak? Jestem

a nie ma mocnego oparcia i innych silnych pozy-

dziecko obejrzało, a nie zrozumiało, co tak naprawdę

beznadziejny? Nie ma kto mu powiedzieć, że ten

tywnych wzorców.

ogląda – ważne, żeby nie rozgrzebać tego tematu

Szukam dziewczyny dokładnie takiej, jak z najfajniejszego porno, które właśnie obejrzeliśmy z kolegami. Jak się okazuje, że nie jest taka, szukam innej – mówi brytyjski nastolatek, bohater dokumentu „In Real Life” w reżyserii Beeban Kidron, dotyczącego uzależnienia dzieci i młodzieży od nowoczesnej technologii.

Dla znacznej części polskich nastolatków pornografia z sieci to podstawowe źródło wiedzy o życiu seksualnym. Dlaczego? Z braku innych źródeł. Większość rodziców wciąż na „te tematy” nie rozmawia z dziećmi w domu w taki sposób, by zaspokoić © kolessl - Fotolia.com

naturalną rozwojową ciekawość i przygotować do zdrowego, bezpiecznego życia seksualnego. Szkoła też kulawo prowadzi lekcje przygotowania do życia w rodzinie. Okazuje się, że chłopcy budują swe wy-

magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 6

dajemy dzieciom siłę NIECHCIANE TREŚCI

80 proc. nieletnich internautów mimowolnie

natyka się w sieci na materiały pornograficz-

ne, szukając innych treści

56 proc. nieletnich internautów zostało

wciągniętych wbrew swej woli w rozmowę

online o charakterze seksualnym

tylko cyniczny wytwór cynicznego przemysłu, który ma ich za nic. Traktuje ich przedmiotowo i ma jeden cel: uzależnić młodego człowieka, póki czas. Bo im człowiek starszy, tym trudniej go uzależnić. Badania

bardziej, niż to niezbędne. Raczej wygaszać temat

bycia i porozumiewania się na co dzień. Odpowiadanie

potwierdzają tę regułę, jeśli chodzi o uzależnienie od

w sposób jak najbardziej naturalny. Oczywiście nie

na spontaniczne pytania dziecka. Komentowanie filmu.

tytoniu, i z pornografią jest tak samo. Trzydziestolat-

zakazem „O tym nie rozmawiamy”, nie budując

Przy różnych takich okazjach całą swoją postawą rodzic

ka, który nie wpadł dotychczas w uzależnienie, bardzo

jednocześnie tabu.

pokazuje, jaki jest jego stosunek do miłości, seksu

trudno schwytać przemysłowi w swoje szpony. Tak

Jeśli chodzi o nastolatka, to błąd wciąż często po-

i także pornografii, która gdzieś przecież w naszej

więc to nie przypadek, że tytuły, podpisy czy tagi

pełniany przez rodziców polega na tym, że zbierają się,

przestrzeni publicznej się pojawia – chociażby jako

w klipach porno są pisane nastoletnim językiem.

zbierają i… w końcu biorą dziecko na superpoważną

słowo, które pada w telewizji lub kazaniu księdza.

To jest praca całego zespołu świetnie opłacanych

rozmowę na „te tematy”. Od dawna wiadomo, że to

I rodzic jakoś się do tego faktu odnosi.

specjalistów, którzy wiedzą, jaki mają target.

tak nie działa. Rozmawianie z dzieckiem o seksie (w

Chciałbym podkreślić, że to nie jest tak, iż na-

tym z nastolatkiem o pornografii) to jest nasz sposób

stolatki gremialnie uwielbiają pornografię. Raczej

Mój ośmiolatek, który nie ma telefonu ani żadnego

przeciwnie. Wielu chłopców i jeszcze więcej dziewczyn

innego urządzenia z dostępem do sieci, był w odwie-

mówiło w naszych ankietach, że oglądają, bo muszą.

dzinach u babci. Babcia na chwilę dała mu telefon,

Boją się odmówić koledze, boją się ostracyzmu. Boją

„niech się raz pobawi”. Syn z młodszą siostrą bardzo

się nie być na czasie, nie wiedzieć, o czym reszta

szybko odkryli, że aby wyszukać coś w Google, nie

mówi. Duża część ankietowanej przez nas młodzieży

trzeba nawet wpisywać liter, wystarczy wypowiedzieć

twierdziła wprost, że wolałaby tego nie oglądać. Co to

pożądane hasło do mikrofonu. Przez chwilę krzyczeli

oznacza? To oznacza, że zmyślny i cyniczny przemysł

na zmianę z wielką uciechą: „Star wars!”, „Gwiezdne

porno narzuca młodzieży swoje treści, ponieważ ma

wojny!”, po czym mój syn krzyknął dla żartu: „Goły

kupę kasy, opłaca wysokiej klasy np. psychologów,

tyłek!”. Ten incydent uświadomił mi, jak bardzo łatwo

którzy wiedzą, jak ze swoim towarem dotrzeć do

dziecko może natknąć się w sieci na erotyczne treści,

młodzieży i jej go wcisnąć. Przemysł robi ich w bam-

wcale nie mając takich planów.

ZAGROŻENIE

45 proc. internautów w wieku 12–17 lat było

nakłaniane do rozmowy w sieci przez obcą

osobę wbrew swej woli

68 proc. otrzymało propozycję spotkania od

osoby poznanej w sieci 44 proc. wzięło udział w takim spotkaniu (z tego połowa samodzielnie) 77 proc. dzieci nie mówi o spotkaniach z osobami poznanymi w sieci rodzicom

buko i o tym też warto z nastolatkami rozmawiać – że

I to jest dosyć typowa droga do pierwszego

pornografia to nie żaden cudowny zakazany owoc,

kontaktu dziecka z materiałem pornograficznym

dajemy dzieciom siłę w sieci. Dziecko na początku nie tyle świadomie go

fragmenty w literaturze. Ale należy zdać sobie sprawę

świeżo poznane w sieci dziewczyny, by się dla nich

wyszukuje, ile natyka się na taki materiał. A eksperci

z tego, że przemysł porno bardzo się rozwinął, nawet

rozebrały. Któremu uda się namówić najwięcej dziew-

bardzo ten przypadkowy kontakt starają się młodym

w ostatnich latach. Klipy krążące dziś w internecie nijak

czyn, ten wygrywa.

ułatwić. Stąd tagowanie materiałów porno modnymi

się mają nawet do porno z lat 60. (kiedy szczególnie

Wie pani, my ten brytyjski dokument pokazy-

młodzieżowymi zwrotami czy słowami kluczami

rozkwitło). Jest wielekroć bardziej brutalne, odhumani-

waliśmy nieraz na szkoleniach, ale u nas w Polsce

typu „balony”. Naprawdę zdarzało się w szkołach,

zowane. Poza tym nigdy nie było tak dostępne jak dziś.

sytuacja nie różni się zasadniczo. Uczniowie bawią

że dzieci w pracowni komputerowej wpisywały do

Dzisiaj dziecko może takie materiały oglądać w każdej

się w to samo. Są w polskiej sieci strony, na których

wyszukiwarki hasło „balony”, przygotowując dekora-

chwili, wystarczy, że ma telefon (który rodzice dali

uczennice danej szkoły, np. jakiegoś technikum,

cję sali na święto szkoły, i znajdowały wiadomo co.

do szkoły, „by czuło się bezpieczniej”). Może oglądać

same z własnej woli wrzucają swoje mocno roz-

Niestety, to pierwsze, niezamierzone wejście

na przerwie z kolegą, może oglądać samo w domu,

negliżowane fotki. I która zbierze więcej lajków, ta

na strony pornograficzne bywa początkiem lawiny.

czekając na powrót mamy z pracy. Może też, niestety,

jest lepsza. Niestety, zdarza się, że zamiast upra-

Dziecko ogląda i wciąż wyszukuje coraz mocniejsze,

łatwo wziąć aktywny udział w erotycznej „zabawie”.

gnionych lajków pojawia się zmasowany hejt. Że

coraz bardziej brutalne i „wyspecjalizowane” treści.

PORNO POD RĘKĄ NASTOLATKÓW

Jeśli rodzic przeoczy tę początkową fazę, potem bywa zszokowany, jak wreszcie zobaczy, co tak dokładnie ogląda syn czy córka. Mówię o porno, ale nie tylko. Bywa, że cała klasa przesyła sobie np. nagranie mordu. Bardzo naturalistyczne. Jak wcześnie dzieci trafiają dziś na porno?

Zdarzają się uzależnione ośmiolatki. To jest oczywiście bardzo wąski margines. Podstawowy problem to gimnazjum, liceum. Szczerze mówiąc, w mojej klasie w podstawów-

60 proc. dziewczyn i 75 proc. chłopców

w wieku 14–17 lat miało kontakt z materiałem

pornograficznym w komputerze, telefonie

czy tablecie w ciągu ostatniego miesiąca

W tym 14 proc. dziewczyn i 40 proc. chłopców

ogląda takie treści regularnie, co najmniej

raz w tygodniu. To wyniki anonimowych

ankiet reprezentatywnych dla całej Polski,

przeprowadzanych w szkołach przez

Fundację Dzieci Niczyje.

ce, w latach 90., też podniecaliśmy się na przerwach,

brzydka, że pasztet. Taka nieprzewidziana przez dziewczynę reakcja bywa bezpośrednim powodem prób samobójczych. Brak akceptacji dla zdjęcia, które miało zrobić ze mnie gwiazdę choć na chwilę, bywa wielką tragedia dla takiej nastolatki.

W dokumencie „In Real Life” jedną z najbardziej przejmujących historii jest historia 15-latki. Opowiada ona dziennikarce, jak nie broniła się przed gwałtem dokonanym na niej przez pięciu chłopaków. Chciała tylko jednego – żeby oddali jej telefon, który jej wcześniej zabrali. Mówi: „Gdyby nie ten telefon, biłabym się, ale tak, poszłam z nimi, bo najważniejsze było

przekazując sobie informację, żeby w czwartki późnym

Seksting – nowe zjawisko.

odzyskać telefon. Bez niego nie mam życia. Nie mam

wieczorem oglądać niemiecki kanał RTL7, bo tam leciały

No właśnie. Dzieciaki na czyjąś prośbę lub wy-

z nikim kontaktu. A mojej mamy nie stać na kolejny”.

stare filmy erotyczne. Każdy kombinował, żeby obejrzeć

zwanie wrzucają własne rozebrane zdjęcia do sieci.

Paradoks polega na tym, że bycie ciągle online

choć przez chwilę, gdy rodzice poszli już spać i zwolnili

Technicznie – banalne. Prawie każdy domowy

jest receptą na samotność spowodowaną tym, że

telewizor. W piątki rano przychodziliśmy do szkoły

komputer jest wyposażony w minikamerkę, każdy

wokół dziecka wszyscy ciągle są online. A my – jaki

z wypiekami na twarzy, ale jakaś straszna krzywda nam

smartfon przecież też.

dajemy przykład? Rozmawiała Aleksandra Szyłło

się od tego chyba nie stała. Spytam teraz jak adwokat diabła: może za bardzo straszymy tym porno?

Nastoletni Brytyjczycy z dokumentu „In Real Life”

Jasne, że wiek dojrzewania ma swoje prawa. Mło-

opowiadają, że to ich powszednia zabawa: siadają

dzi zawsze podglądali, czytali z wypiekami erotyczne

w kilku chłopaków przed komputerem i zachęcają

- Wysokie Obcasy nr 266, wydanie z dnia 14/11/2015 , str. 8

magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 6

dajemy dzieciom siłę

tekst: Katarzyna Seidel

Sprawdź, czy placówka twojego dziecka

chroni dzieci przed przemocą! rzamy je na wiele godzin każdego dnia. Powinniśmy nalegać, by żłobek, przedszkole czy szkoła naszego dziecka podejmowała działania na rzecz ochrony dzieci przed krzywdzeniem. Gdy dzieci wiedzą, jak i gdzie szukać pomocy w sytuacjach zagrożenia, a rodzice i członkowie personelu placówki znają symptomy przemocy i wiedzą, jak podejmować interwencję w przypadNauczycielka klasy zerowej przez kilka miesięcy znęca się nad dziećmi. Krzyczy na nie, wyzywa, nie

kach podejrzeń – dziecko ma szansę na ochronę przed traumatycznymi doświadczeniami.

pozwala wychodzić do toalety. Dzieciom, które roz-

Fundacja Dzieci Niczyje od pięciu lat realizuje

mawiają na lekcji zakleja buzie taśmą. Rodzice dzieci

program Chronimy Dzieci po to, by w placówkach

i personel szkoły nie reagują, mimo że niektórzy wiedzą

edukacyjnych i opiekuńczych dzieci były chronione

o praktykach nauczycielki.

przed przemocą oraz po to, by znajdowały tam pomoc, gdy doświadczą przemocy w placówce,

Opiekunka zauważa, że 4-letni Karol ma siniaki na

domu czy internecie.

pośladku i udzie. Pyta, co się stało. Karol odpowiada,

Celem programu Chronimy Dzieci jest ochro-

że przewrócił się na rowerku. Opiekunka mimo podej-

na dzieci przed przemocą ze strony dorosłych

rzeń, że obrażenia chłopca są efektem przemocy, nie

(rodziców, opiekunów, pracowników placówki)

reaguje. Miesiąc później ponownie pobity przez matkę

oraz rówieśników. Program realizowany jest przez

chłopiec trafia na oddział szpitala pediatrycznego.

wdrażanie standardów ochrony dzieci przed przemocą. Placówki, które spełniają standardy ochrony

Dzieci przywiązywane do łóżeczek w żłobku,

dzieci, otrzymują certyfikaty Chronimy Dzieci. Od

wyśmiewane i poniżane w przedszkolu, uwodzo-

2014 roku certyfikaty przyznawane są przez FDN

ne przez nauczyciela w szkole, zostawione bez

i MEN w ramach Rządowego programu „Bezpieczna

pomocy, gdy doświadczają krzywdzenia – to się

i przyjazna szkoła”. Fundacja Dzieci Niczyje koor-

niestety zdarza. Wiemy wprawdzie, że to wyjątki.

dynuje proces certyfikacji oraz ofertę wsparcia dla

Że z reguły dzieci są przez opiekunki, wychowaw-

placówek przystępujących do programu.

ców czy nauczycieli traktowane z troską. Ale gdy o nich słyszymy, pojawia się obawa, czy nasze dziecko jest bezpieczne w placówce, której powie10

Czego dotyczą standardy ochrony dzieci przed przemocą?

Katarzyna Seidel – koordynatorka programu Chronimy Dzieci

Standardy ochrony dzieci to zbiór zasad, które pomagają tworzyć bezpieczne i przyjazne środowisko w szkołach, przedszkolach i innych placówkach działających na rzecz dzieci. W placówce, która spełnia standardy ochrony dzieci: nie pracują osoby mogące zagrażać bezpie

czeństwu dziecka; wszyscy pracownicy wiedzą, jak rozpoznawać

symptomy krzywdzenia dziecka oraz jak

podejmować interwencję w przypadku

takiego podejrzenia; wszystkie dzieci dowiadują się, jak unikać

zagrożeń w kontaktach w realnym świecie i internecie; wszystkie dzieci mają stały dostęp do informa-

cji, gdzie szukać pomocy w trudnych sytuacjach

życiowych; rodzice dowiadują się, jak wychowywać dziecko

bez przemocy i uczyć je zasad bezpieczeństwa.

dajemy dzieciom siłę Standard 5

Standard 3 To oczywiste, że niezależnie od tego, jakie

Placówka zapewnia swoim pracownikom eduka-

Placówka oferuje dzieciom edukację w zakresie

zasady uchwali placówka może się zdarzyć, że

cję w zakresie ochrony dzieci przed krzywdzeniem

praw dziecka oraz ochrony przed zagrożeniami

dziecko spotka się w niej z ludźmi, którzy będą

i pomocy dzieciom w sytuacjach zagrożenia.

przemocą i wykorzystywaniem, co oznacza, że

sfrustrowani, wypaleni, niezrównoważeni, okrutni.

Pracownicy są również zobowiązani do podej-

dla każdej klasy powinny być zorganizowane za-

Ale skuteczna polityka ochrony dzieci, to większa

mowania interwencji powinni wiedzieć o odpowie-

jęcia edukacyjne na ten temat. Zajęcia powinny

szansa, że krzywdzące praktyki personelu nie

dzialności prawnej, która na nich spoczywa oraz

uwzględniać ryzykowne zachowania dzieci, związane

pozostaną niezauważone i bezkarne.

znać procedurę ,,Niebieskie Karty”.

z korzystaniem z internetu oraz sposoby radzenia

Żłobki, przedszkola, szkoły i placówki opie-

sobie w sytuacjach zagrożeń w świecie realnym,

Standard 4

kuńcze, które przystąpiły do programu Chronimy

jak i wirtualnym.

Dzieci dążą, przy wsparciu FDN, do spełnienia

Placówka oferuje rodzicom edukację w zakresie

Dzieci powinny mieć dostęp do materiałów edu-

standardów placówki bezpiecznej dla dziecka. Gdy

wychowania dzieci bez przemocy oraz ochrony ich

kacyjnych dostosowanych do ich wieku i możliwości

spełnią standardy, dostają certyfikat Chronimy

przed przemocą i wykorzystywaniem.

poznawczych. W placówce w miejscu dostępnym

Dzieci, który nobilituje, ale również zobowiązuje.

dla dzieci powinny być informacje i wskazówki,

Certyfikat odnawiany jest co rok.

co dziecko może zrobić i gdzie może zwrócić się o pomoc w trudnej sytuacji. Dzieci powinny być

Standard 1

informowane o możliwości uzyskania pomocy

Placówka ustanowiła i wprowadziła w życie

na terenie szkoły lub przedszkola, jak również

Politykę ochrony dzieci przed krzywdzeniem

o telefonach zaufania dla dzieci i młodzieży.

i zapewnienia im bezpieczeństwa.

Standard 6

Jest to wewnętrzny dokument placówki, ze szczegółowymi regulacjami w zakresie ochrony

Placówka monitoruje i okresowo weryfikuje

dziecka przed krzywdzeniem.

zgodność prowadzonych działań z zapisami zawartymi w Polityce ochrony dzieci przed krzywdzeniem.

Standard 2

Placówka monitoruje swoich pracowników w celu zapobiegania krzywdzeniu dzieci.

Oprócz współpracy z rodzicami i edukacji

Placówka – wobec wszystkich pracowników,

w zakresie ochrony dzieci w placówce powinna wi-

wolontariuszy lub praktykantów – powinna uzys-

sieć tablica dla rodziców, na której umieszczone są

kać informację z Krajowego Rejestru Karnego lub

przydatne informacje na temat wychowania dzieci

ich oświadczenia o niekaralności oraz dotyczące

bez przemocy oraz ich ochrony przed przemocą

ewentualnych toczących się wobec nich postę-

i wykorzystywaniem. Każdy rodzic powinien mieć

powań karnych i dyscyplinarnych w sprawach

również łatwy dostęp do danych kontaktowych pla-

dotyczących bezpieczeństwa dzieci.

cówek zapewniających dziecku i rodzinie wsparcie

Sprawdź, czy placówka twojego dziecka realizuje te standardy! Dowiedz się, czy przystąpiła do programu Chronimy Dzieci. Bazę placówek znajdziesz na chronimydzieci.pl. Jeśli nie, poinformuj dyrekcję placówki o programie. Nasze dzieci powinny być bezpieczne i chronione!

i pomoc w sytuacjach trudnych.

magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 6

dajemy dzieciom siłę

Przemoc rówieśnicza W mojej klasie jest taka Magda, zawsze trzyma się na uboczu. Nie jest taka jak my, dziwnie się ubiera. Pamiętam, że raz ktoś wrzucił jej do torby śmieci, innym razem ktoś wlał wodę do jej butów w szatni. Raczej nikt z nią nie rozmawia, siedzi w ławce sama, zawsze jest problem z kim będzie ćwiczyła na WF-ie. Rzadko jeździ na wycieczki klasowe, ale ostatnio powiedziała, że jedzie… Parę dni przed wycieczką ustaliliśmy na przerwie, kto z kim będzie mieszkał w pokoju. Nikt nie chciał być z Magdą. Ale wychowawczyni przydzielała nas według swojego pomysłu… Magda trafiła do pokoju z Żanetą i Luizą. Dziewczyny nie ukrywały, że są wściekłe… A wszystko to słyszała i widziała Magda. Na wycieczce było nawet w porządku… Tylko Luiza i Żaneta ciągle czepiały się Magdy, obgadywały ją, mówiły, że jest dziwna i że traktują ją w pokoju jak powietrze. Śmiały się z jej ubrań. Na początku to bardzo śmieszyło chłopaków z klasy, a potem już wszyscy się z Magdy nabijali. Żaneta i Luiza nie odpuszczały… Zrobiły Magdzie kilka zdjęć, jak spała. Na jednym miała otwartą buzię, na innym było

widać jej piżamę – taką, jak dla starej baby. Dziewczyny wszystkim rozesłały te zdjęcia, Magda słyszała już do końca wycieczki tylko „Ej, zamknij paszczę Magda”, „Skąd masz taką piżamkę?” i jeszcze gorsze rzeczy. Jak wróciliśmy, to jeszcze tego samego wieczora ktoś założył bloga z tymi zdjęciami. Dużo osób na niego wchodziło, chamsko komentowało. Ktoś nawet ściągnął jedno ze zdjęć, przerobił na obrazki i wrzucił do internetu. Nawet śmieszne, udostępniłam je kilka razy. Zdjęcia Magdy rozeszły się po całej szkole. Na przerwach wszyscy się z Magdy nabijają, wytykają ją palcami…* – Basia, 15 lat.

Najczęstsze jej przejawy to: nękanie, grożenie, szantażowanie, podszywanie się pod kogoś w sieci, publikowanie lub rozsyłanie ośmieszających, kompromitujących zdjęć, filmów. Wyniki „Ogólnopolskiej diagnozy problemu przemocy wobec dzieci” (FDN, 2012) pokazują, że najczęściej formą przemocy doświadczaną przez dzieci i młodzież jest przemoc rówieśnicza. Najczęściej młode osoby deklarowały, że są ofiarami przemocy fizycznej (41% badanych, w tym praktycznie co drugi badany chłopiec) i psychicznej (28%). Z kolei „EU NET ADB – Badanie nadużywania internetu przez młodzież w Polsce i Europie” (2012, FDN) wykazało, że co piąty nastolatek w Polsce doświadcza cyberprzemocy. Badania zależności przemocy off- i online poka-

Przemoc rówieśnicza ma miejsce, gdy młoda

zują, że praktycznie nie zdarza się, by dziecko było

osoba w wyniku działań swoich rówieśników do-

sprawcą cyberprzemocy, jeśli nie jest sprawcą prze-

świadcza przykrości lub krzywdy. Sprawcy mogą

mocy tradycyjnej względem swoich rówieśników.

stosować przemoc fizyczną: kopiąc, bijąc, szarpiąc czy plując, zabierając lub niszcząc rzeczy ofiary itp. Mogą również stosować przemoc psychiczną: albo w formie werbalnej (szantażując, obrażając, oszukując), albo wykorzystując formę relacyjną (izolując, obniżając status w grupie, wykluczając z grupy itp.). Rozwój nowych technologii – przy wszystkich korzyściach, jakie ze sobą niesie – stworzył niestety kolejne możliwości stosowania przemocy. Takie zjawisko nazywamy cyberprzemocą.

Cyberprzemoc jest to przemoc z użyciem nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych – najczęściej internetu lub telefonu komórkowego.

Grzech zaniechania

tekst: Lucyna Kicińska

60% rodziców przyznaje się do bicia swoich dzieci, lub pochwala stosowanie kar cielesnych w wychowaniu. To dla dziecka jednoznaczne przekazy – „przemoc nie jest niczym złym”, „przemoc jest formą osiągania swoich celów” , „dzięki przemocy mogę poczuć się lepiej”.

Wielu dorosłych nie traktuje przemocy rówieśniczej jako poważnego problemu, ponieważ uznaje, że różne jej formy są czymś naturalnym w okresie dorastania.

zaszkodzą mu, niesprawiedliwie kogoś oskarżą.

psychologia opisuje terminem „efekt kuli śnieżnej”.

Nauczycielom i pedagogom może towarzyszyć

Bardzo łatwo doprowadzić do sytuacji, w której nikt

zniechęcenie, poczucie braku wsparcia ze strony

nie będzie miał nad nią kontroli.

innych profesjonalistów, przekonanie, że przemocy

Analiza sytuacji przemocy rówieśniczej często

Pozostawiają dzieci z problemami sam na sam,

nie da się przeciwdziałać. Motywację do reagowania

pokazuje, że jej bezpośrednim sprawcom czasem

myśląc, że w ten sposób uczą je samodzielności.

na przemoc rówieśniczą obniża również brak wiedzy

wcale nie chodzi o skrzywdzenie innych. Nie zdają

Zdarza się też tak, że dorośli nie reagują, ponie-

na temat zjawiska oraz nieznajomość skutecznych

sobie sprawy, że przez swoje zachowania, które

waż obawiają się, że pogorszą sytuację dziecka,

rozwiązań – zarówno na poziomie rozwiązań profi-

najczęściej nazywają „głupimi żartami”, „prze-

Co myślą dzieci doświadczające przemocy? Jestem gorszy(-a),

coś jest ze mną nie tak Zasługuję na to, co mnie spotyka

laktycznych i pomocowych, jak i na poziomie proce-

drzeźnianiem kogoś” czy „dobrą zabawą”, mogą

dur interwencyjnych obowiązujących w placówce.

sprawić, że rówieśnik poczuje się kimś gorszym

Aby skutecznie reagować na przemoc rówie-

czy nieważnym. Czasem zachowania sprawcy

śniczą, niezbędna jest jej właściwa identyfikacja

bez intencji skrzywdzenia, mogą przerodzić się

– zarówno przez dzieci, jak i dorosłych.

w sytuacje naruszenia prawa.

Jeśli otoczenie sprawcy przemocy nie reaguje, to

Każda osoba, która wie o przemocy wobec swoje-

Na nikogo nie mogę liczyć

z biegiem czasu pojawiają się nowe, coraz częstsze

go rówieśnika i nie reaguje, daje na nią ciche przyzwo-

Nikomu na mnie nie zależy

i trudniejsze zachowania przemocowe, coraz więcej

lenie, odczytywane przez bezpośrednich sprawców

Nic nie da się zrobić

osób z grupy rówieśniczej może aktywnie angażować

jako zachęta do dalszych przemocowych zachowań,

Jestem zmęczony(-a)

się w przemoc. Kiedy sprawcy wykorzystują internet

a przez ofiary – jako zgoda na takie traktowanie.

Wszyscy są przeciwko mnie,

i nowe technologie, sytuacja robi się jeszcze bardziej

chcą mnie skrzywdzić

skomplikowana, a co za tym idzie, powoduje jeszcze

* Historia Magdy stanowi część scenariusza zajęć edukacyjnych dla

Proszenie o pomoc tylko

więcej negatywnych skutków. Przemoc w internecie

młodzieży „Przemoc rówieśnicza”, opracowanego przez specjalistów

pogorszy moją sytuację

dociera do wielu osób, dzieje się w obecności wie-

FDN. Zachęcamy do zapoznania się ze scenariuszem i włączenia go

lu świadków. Część z nich w bardzo łatwy sposób

do planu profilaktycznego szkoły lub placówki.

Nikomu nie mogę ufać

może stać się sprawcami przemocy. Takie zjawiska magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 6

dajemy dzieciom siłę

tekst: Marlena Trąbińska-Haduch

DEPRESJA POPORODOWA

co można zrobić Pani Hania usiadła na fotelu i rozpłakała się. Po chwili otarła łzy i zaczęła mówić: Przepraszam, nie wiem, co się ze mną dzieje. Nic z tego nie rozumiem. Dwa miesiące temu urodziłam synka, bardzo go z mężem chcieliśmy. Długo czekaliśmy. Nie mogłam zajść w ciążę. Leczenie, badania. W końcu się udało. A teraz co?

Ciągle płaczę. Nic mnie nie cieszy, nawet małym nie mam siły się zajmować. Mąż załamuje ręce. Kazał mi tu przyjść, bo on już nie wie, co robić. Myślałam, że to baby blues. Prawie każda kobieta to ma, ale dwa miesiące? Chyba coś ze mną jest nie tak. Mam piękne dziecko i co? Chyba go nie kocham. Przecież to niemożliwe, powinnam mieć instynkt. Znowu zaczęła płakać i tym razem mówiła przez łzy: A może ja zwariowałam? Wszyscy mówią, że nie mam siły. Nic mi się nie chce. Jak mąż wraca z pracy to tylko czekam, aby oddać mu synka i mieć spokój. Zamykam się w pokoju i już nie chcę słyszeć, jak płacze. Czasami myślę, że jestem złą matką.

mam się wziąć w garść. Ale ja nie wiem jak. Na nic

dajemy dzieciom siłę Tak ostatnio usłyszałam od swojej mamy, że chyba oszalałam, mam takiego pięknego dzieciaka i nie chcę się nim zajmować. Dobrze, że chociaż go piersią karmię, tyle dobrego ze mnie dla niego. Ale mleka coraz mniej, a on tak dużo płacze. Nie chcę przestać go karmić. Proszę mi pomóc. Czy to minie? Depresja poporodowa przychodzi niespodziewanie. Na dodatek w czasie, który społecznie postrzegany jest jako najpiękniejszy okres w życiu każdej matki. Dziecko jest już na świecie, wobec czego nie pozostaje nic innego, jak się nim cieszyć,

W przypadku choroby, jaką jest depresja poporodowa warto pamiętać, że dotyka ona całą rodzinę. Nie tylko matkę, ale także dziecko, jego ojca oraz inne osoby. Można by spytać dlaczego, przecież choruje tylko jedna osoba. Dlatego, że chora kobieta nie jest w stanie sprawować opieki i adekwatnie odpowiadać na potrzeby swojego dziecka.

opiekować i pielęgnować.

sama przejdzie. Badania wskazują, że najefektywniejsze leczenie to takie, w którym łączy się leczenie psychiatryczne, głównie farmakoterapię, z psychoterapeutycznym – polegającym na wsparciu, odbudowywaniu poczucia wartości, sprawstwa i którego celem jest powrót kobiety do normalnej aktywności życiowej. Dla młodej mamy oznacza to samodzielną opiekę nad własnym dzieckiem, odbudowywanie z nim więzi i budowanie poczucia bezpieczeństwa we wzajemnej relacji. Pomoc psychiatryczna to najczęściej regularne, np. comiesięczne, spotkanie

Niestety choroba pojawia się czasami bez wcze-

Aby dziecko mogło się prawidłowo rozwi-

z psychiatrą, podczas których lekarz ocenia stan

śniejszych, zapowiadających symptomów. Wiele

jać, potrzebuje dużo uwagi, skupienia się na

zdrowia pacjentki, sprawdza, czy przepisane

kobiet nie rozumie, skąd się wzięła, przecież nigdy

nim, podporządkowania swojego życia jego

leki działają i mówi o dalszym leczeniu. Pomoc

nie chorowały i tak bardzo chciały dziecka. Nie

potrzebom. Szczególnie w początkowych mie-

psychoterapeutyczna może być dwojaka. Albo

przypuszczały, że to je spotka. Najczęściej choroba

siącach życia. Jego mama nie jest w stanie

indywidualne, najczęściej cotygodniowe, spo-

rozwija się stopniowo, coraz bardziej pogrążając

mu tego zapewnić. Sama potrzebuje wspar-

tkania z terapeutą, albo spotkania grupowe dla

kobietę w poczuciu rozpaczy i bezsilności. Nie

cia, troski i opieki. Dlatego zaangażowane

kobiet w podobnej sytuacji życiowej.

zawsze pojawia się tuż po porodzie, może wystąpić

są w tę sytuację inne osoby. Najczęściej oj-

po trzech, a nawet sześciu miesiącach.

ciec dziecka, który przejmuje na siebie część obowiązków mamy, oraz inni członkowie ro-

Objawy depresji poporodowej: obniżony nastrój,

dziny – babcie, dziadkowie, ciocie, które mu

przygnębienie, płaczliwość, niekontrolowane

w tym pomagają, aby nie musiał zaniedbywać

wybuchy płaczu, poczucie bycia bezwartościo-

swoich obowiązków zawodowych.

W Fundacji Dzieci Niczyje, w ramach programu Dobry Rodzic – Dobry Start młode chorujące mamy, mogą skorzystać z obydwu form wsparcia psychoterapeutycznego.

wą, ataki paniki, brak energii, poczucie wyczer-

Nie można tutaj zapomnieć o profesjonal-

pania, wolniejszy sposób mówienia, trudność

nej pomocy dla chorującej mamy. Ważne, aby

z zebraniem myśli, poirytowanie, wybuchy zło-

kobieta i rodzina kobiety, u której podejrzewa

W ofercie są zarówno spotkania indywidu-

ści, obniżenie koncentracji, kłopoty z apetytem

się depresję, otrzymała wsparcie i pomoc ze

alne, na które można się zapisać dzwoniąc do

i snem, pesymistyczne myślenie, myśli o śmierci,

strony psychiatry i psychoterapeuty. To gwaran-

sekretariatu fundacji pod nr tel. 22 616 16 69,

poczucie winy w związku ze sprawowaniem nie-

tuje rzetelną diagnozę i rozpoczęcie leczenia.

jak i grupa wsparcia dla kobiet chorujących na

właściwej opieki nad dzieckiem, obawy odnośnie

Depresja poporodowa to choroba. Nie można

depresję poporodową.

jego zdrowia i prawidłowego rozwoju.

o tym zapominać, bagatelizować jej, czekać, aż

magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 6

dajemy dzieciom siłę

Moc prostych słów

tekst: Anna Karczewska

Wszyscy lubimy, kiedy ukochane, najbliższe osoby zwracają na nas uwagę. Uwielbiamy czuć się docenieni, zauważeni, kochani. Dzieci szczególnie! Bardzo potrzebują zainteresowania ze strony rodziców i tego, by ci aktywnie uczestniczyli w ich życiu i doceniali codzienne wysiłki. Pamiętajmy o tym, że relacja dziecka z rodzicem jest najważniejszym fundamentem, na którym dziecko będzie budowało wszystkie swoje późniejsze doświadczenia. Wszystko, co mówią do niego mama czy tata, zostawia w nim ślad. Dbajmy o to, by jak najczęściej słyszało od nas pochwały i zachęty. Uda ci się! Wierzę w ciebie! Kocham cię! – te proste słowa mogą sprawić, że dziecko stanie się odważnym, pogodnym dorosłym. Ważne też, by za słowami szły czyny, by zachowania rodziców nie były sprzeczne ze słowami, które kierują do dziecka. Psychologowie są zgodni co do tego, że poczucie własnej wartości nie jest kwestią genetyki, a jest budowane w dużej mierze przez otoczenie dziecka w okresie jego rozwoju. Rodzice często nie doceniają znaczenia pozytywnych komunikatów w wychowaniu albo wręcz uważają tę metodę za coś szkodliwego, co sprawi, że dziecko będzie zarozumiałe i zbyt pewne siebie. Chwalenie jest sygnałem, że zauważamy pozytywne zachowania dziecka. Działa na nie motywująco. Jeśli docenimy np. posprzątanie pokoju czy sumienną naukę przed klasówką, mamy duże

szanse, że zachowanie to się powtórzy.

Dbajmy o to, by dziecko jak najczęściej słyszało od nas pochwały i zachęty. Uda ci się! Wierzę w ciebie! Kocham cię!

dajemy dzieciom siłę Pozytywne wzmocnienia, które dziecko słyszy od najbliższych mu osób powodują, że będzie się

słów, które odnoszą się do niego samego, a nie

zowość, ośmiesza i powoduje obniżenie poczucia

do działania.

własnej wartości, a więc odwrotność tego, co

ono starać jeszcze bardziej. Nieprawdą jest, że dziecko można „zepsuć” mówiąc mu, że świetnie sobie z czymś poradziło, że jest dla nas najważniejsze i kochane. Dziecko, które słyszy słowa

powinny dawać pochwały. Bądźmy też kreatywni

Pochwały muszą być skierowane na konkretne zachowania, nie stosuj pochwał ogólnych.

wsparcia od opiekunów, czuje w sobie spokój

i wkładajmy serce w wypowiadane komunikaty. Te same słowa powtarzane przy każdej okazji, mechaniczne „Wierzę w ciebie” wypowiadane znad gazety, nie przyniesie efektu.

i wiarę we własne możliwości. Wie, że cokolwiek

Ważne jest to, żeby opisać sytuację, która spo-

zrobi, cokolwiek się stanie – rodzic będzie przy

wodowała pozytywną reakcję oraz uczucia, które

Opracowano na podstawie artykułów autorstwa Marleny Trąbińskiej-

nim. Czuje, że może zaufać innym. Dzięki temu

w nas wywołała, np. „Kiedy widzę, jak się przygo-

Haduch i Anety Kwaśny, www.słowadająmoc.fdn.pl

będzie mu łatwiej budować pozytywne i silne

towujesz do tego sprawdzianu to jestem z ciebie

relacje z ludźmi w dorosłym życiu.

dumny”, „Jestem pewien, że ci się uda!” lub „To,

Zdarza się, że kiedy dziecko zachowuje się

że pomogłeś bratu posprzątać pokój jest dla mnie

poprawnie, nie zwracamy na to uwagi. Dopie-

bardzo ważne” czy „W ten sposób pomogłeś też

ro kiedy zaczyna marudzić albo stale daje się

mi, dziękuję!” Taka komunikacja sprawia, że dzieci

nam we znaki, kierujemy na nie swoją uwagę.

stają się bardziej świadome tego, co potrafią i ja-

W ten sposób, często wbrew naszym intencjom,

kie pozytywne skutki mają ich czyny. Należy też

utrwalamy jego złe zachowanie. Dzieci reagują

unikać wyrażeń „wreszcie”, „ten jeden raz” czy

bowiem według zasady „lepiej być skrzyczanym

„ale”. Taka pochwała nie działa wzmacniająco,

niż zignorowanym”. Będzie więc powtarzać czyn-

a służy wytknięciu poprzednich niepowodzeń, daje

ność, za którą zostało skarcone, by znaleźć się

poczucie tego, że sukces był jednorazowy, że to

w centrum naszej uwagi. Bardzo łatwo zmienić

coś wyjątkowego, co się nie powtórzy. Nie mówmy

ten schemat. Reagujmy na to, co i w jaki spo-

więc: „Wreszcie udało ci się porządnie pozmywać”

sób robi nasza pociecha w sposób pozytywny,

lub „Ten jeden raz się postarałeś i zobacz, jakie

szukajmy okazji, by chwalić, wspierać i zachęcać

są efekty!” Taki komunikat wskazuje na jednora-

do dalszego rozwoju. Kiedy bawi się spokojnie w swoim pokoju, przyjdźmy tam i powiedzmy: „Ułożyłaś bardzo wysoką wieżę z klocków! Cieszę się, że tak dobrze się sama bawisz, ja wtedy mogę odpocząć, a bardzo tego potrzebuję.”

Chwalić trzeba umieć! Chwalić trzeba jednak rozsądnie i uważnie. Niedobre jest etykietowanie dziecka, używanie

Chwaląc, pamiętaj: 1. Opisz, co widzisz – „Widzę misie poukładane na półce i klocki w pudełkach”, 2. Opisz, co czujesz – „Przyjemnie jest wejść do twojego pokoju i zobaczyć porządek”, 3. Podsumuj godne pochwały zachowanie dziecka – „Cieszę się, że potrafisz sam uporządkować swoje zabawki”.

magazyn Fundacji Dzieci Niczyje

nr 6

dajemy dzieciom siłę

Dzień Bezpiecznego Internetu - lepszy internet zależy od ciebie

tekst: Maciej Kępka

tworzą Polskie Centrum Programu Safer Internet. Każdego roku odbywa się z tej okazji konferencja dla profesjonalistów, ale najważniejszym elementem DBI są lokalne inicjatywy edukacyjne organizowane przez szkoły i placówki edukacyjne. Dzięki nim działania docierają do tysięcy dzieci w Polsce. Ze względu na przypadające w lutym ferie zimowe, szkoły mają możliwość organizowania inicjatyw przez cały luty, co sprawia, że w Polsce dzień jest w rezultacie miesiącem bezpiecznego internetu.

rawie każdy dzień w kalendarzu oznacza jakieś święto lub inicjatywę – Dzień Dziecka, Europejski Dzień bez Samochodu, a nawet Światowy Dzień Kota. Z perspektywy programu Dziecko w Sieci, działającego w FDN, szczególnie istotnym wydarzeniem jest organizowany co roku w pierwszej połowie lutego Dzień Bezpiecznego Internetu.

Każdego roku FDN i NASK zachęcają szkoły, organizacje pozarządowe, firmy i osoby prywatne do wspierania tego przedsięwzięcia przez organizację lokalnych inicjatyw na rzecz bezpieczeństwa młodych internautów. Inicjatywy mogą być zgłaszane za pośrednictwem formularza na stronie saferinternet.pl. Do organizatorów wysyłane są pakiety materiałów, które inspirują i pomagają w organizacji wydarzenia. Najlepsze inicjatywy mają szanse wygrać atrakcyjne nagrody ufundowane przez partnerów DBI w Polsce. W 2015

Dzień Bezpiecznego Internetu (DBI) obcho-

roku zostało zgłoszonych ponad 1500 inicjatyw.

dzony jest z inicjatywy Komisji Europejskiej od

Forma lokalnych obchodów nie jest w żaden

2004 roku. Głównym celem DBI jest inicjowanie

sposób narzucana. Dzięki temu organizatorzy

i propagowanie działań na rzecz bezpiecznego

mają pełną dowolność i mogą dopasować swoje

dostępu dzieci i młodzieży do zasobów inter-

działania do specyfiki miejsca, w których organi-

netowych, zaznajomienie rodziców, nauczycieli

zowane są wydarzenia. Efektem jest bardzo duża

i wychowawców z problematyką bezpieczeństwa

różnorodność inicjatyw, które w bardzo kreatywny

dzieci w internecie oraz nagłośnienie tematyki

sposób podchodzą do zagadnienia bezpieczeństwa

dotyczącej bezpieczeństwa online.

dzieci i młodzieży w internecie.

W Polsce Dzień Bezpiecznego Internetu od 2005

W ramach DBI prowadzone są lekcje na temat

roku jest organizowany przez FDN oraz NASK, które

bezpiecznego internetu, organizowane są konkursy,

happeningi, przedstawienia, debaty. Część inicjatyw angażuje także rodziców. W jednej ze szkół zorganizowano kurs programowania dla rodziców. W rolę nauczycieli wcielili się uczniowie. Przez szkolenia i spotkania w trakcie realizacji wydarzeń podnoszone są także kompetencje kadry placówek.

W roku 2016 Dzień Bezpiecznego Internetu odbył się 9 lutego pod hasłem „Lepszy internet zależy od Ciebie”. Jesteś rodzicem lub opiekunem? Sprawdź, czy w szkole, bibliotece lub świetlicy, do której chodzi twoje dziecko organizowane były obchody DBI. Pamiętaj, że zawsze możesz zainicjować takie działania i przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w internecie.

Ponad 40% dzieci do drugiego roku życia korzysta z tabletów i smartfonów Może to mieć negatywny wpływ na ich rozwój

Nie bądź tabletowym rodzicem! www.mamatatatablet.pl

DZIECI KRZYWDZONE CIERPIĄ W SAMOTNOŚCI.

PRZERWIJ ICH DRAMAT. PRZEKAŻ 1% FUNDACJI DZIECI NICZYJE KRS 0000 20 44 26