SPIS TREŚCI Alergologia - 9, 10 Aparaty słuchowe - 7 Apteki - 8 Chirurgia dziecięca, dorosłych i urazowa - 12, 13 Chirurgia plastyczna - 11 Chirurgia stomatologiczna - 31, 33, 34 Chirurgia naczyń - 10, 12 Chirurgia onkologiczna - 23 Chirurgia - 10, 13, 19, 23, 38 Dermatologia - 9, 10, 11, 12 Diabetologia - 16, 23 Dietetyka - 10 Gastroenterologia - 16 Geriatria - 7, 9, 17 Ginekologia i położnictwo - 9, 12, 14, 17, 38 Grota solna - 29 Hematologia - 17 Interna - 9, 16 Kardiologia i kardiochirurgia - 7, 15 Labolatorium medyczne - 9, 40 Laryngologia i otolaryngologia - 16 Logopedia - 9, 12, 23, 25, 26 Medycyna estetyczna - 10, 11 Medycyna pracy - 17 Nefrologia - 9 Neurologia - 9, 18, 22, 23 Neurochirurgia - 7, 23 Okulistyka - 7, 20, 21, 30 Onkologia - 16, 17 Optyka - 20, 21, 30 Opieka pielęgniarska - 17 Ortopedia i traumatologia - 9, 16, 22, 23 Pediatria i neonatologia - 15, 16, 18, 22, 38 Pracownie USG, Echokar. - 9, 12, 14, 15, 19, 23 Psychiatria - 9, 24, 25, 26 Psychologia - 7, 9, 12, 24, 25, 26, 27 Protetyka - 7, 32 Pulmonologia - 9, 23 Radiologia - 7, 22, 23, 39, 40 Reumatologia - 16, 23 Rehabilitacja - 9, 23, 28, 29, 39 Rezonans magnetyczny - 38 Sklepy medyczne i zielarskie - 7, 8 Stomatologia - 7, 9, 17, 22, 23, 30, 31, 32, 33, 34 Szpitale - 38, 39, 40 Tomografia komputerowa - 38, 39, 40 Urologia - 19, Usługi medyczne w ramach NFZ - 2- 6 Zaopatrzenie ortopedyczne - 7, 8 Zdrowie i uroda - 36, 37 Zdrowa żywność - 7 Ventriculus LCM - 40
• Czym się powinniśmy kierować wybierając swego lekarza rodzinnego? Pod uwagę warto wziąć obiegową opinię w środowisku ale to nie powinno decydować. Pod uwagę warto również wziąć wiek lekarza, doświadczenie, specjalizacje oraz fakt, czy dana placówka dysponuje możliwością wykonania badań morfologicznych. Warto sie upewnić czy placówka dysponuje własną aparaturą diagnostyczną typu USG, EKG itp. Nie musimy się kierować do placówki medycznej najbliższej naszego miejsca zamieszkania, chociaż czasami jest to istotny powód decyzji. • W jaki sposób można zmienić lekarza rodzinnego? Gdy zamierzamy zmienić lekarza rodzinnego, pielęgniarkę lub położną możemy to zrobić bez konieczności tłumaczenia się w dowolnej chwili. Jednak ustawodawca umożliwia to bezpłatnie jedynie dwa razy w roku. Gdyby nastąpiła kolejna zmiana lekarza, trzeba by zapłacić 80 zł. Opłaty nie będziemy musieli uiszczać w przypadku zmiany miejsca zamieszkania lub innych losowych zdarzeń. Wystarczy wypełnić
druk deklaracji dostępny u każdego lekarza rodzinnego. Osoby które dłużej przebywają poza stałym miejscem zamieszkania (np. studenci), maja także prawo do wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w nowym miejscu pobytu. • A co z dokumentacją choroby? Zmieniając lekarza pierwszego kontaktu (rodzinnego) należy zabrać ze sobą własną dokumentację medyczną, która zawiera wszystkie informacje o stanie naszego zdrowia. Poprzednia placówka, w której się pacjent leczył, ma obowiązek wydania oryginału karty szczepień, powinna także wydać kopie lub odpisy dokumentacji medycznej. Za wykonanie kopii lub odpisu trzeba będzie jednak zapłacić. • Czy lekarz może odmówić wpisania na listę podopiecznych pacjentów? Ani lekarz, ani pielęgniarką, ani położna nie powinni odmówić wpisania na listę obsługiwanych pacjentów. Jedynym dopuszczalnym argumentem odmowy może być nadmierna liczba już zapisanych ubezpieczonych pacjentów. Opr. LAC
Karta praw pacjenta
I. Prawa pacjenta wynikające z bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji: 1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. 2. Każdy obywatel ma prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, II. Prawa pacjenta w zakresie opieki zdrowotnej, o których stanowi ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z dnia 30 sierpnia 1991 roku: 1. Pacjent zgłaszający się do zakładu opieki zdrowotnej ma prawo do natychmiastowego udzielenia mu świadczeń zdrowotnych za względu na zagrożenie życia lub zdrowia, niezależnie od okoliczności. 2. Pacjent w zakresie opieki zdrowotnej ma prawo do: - świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń - do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do świadczeń, - udzielenia mu świadczeń zdrowotnych przez osoby uprawnione do ich udzielania, w pomieszczeniu i przy urządzeniach odpowiadających określonym wymaganiom fachowym i sanitarnym, - informacji o swoim stanie zdrowia, - wyrażenia zgody albo odmowy na udzielenie mu określonych świadczeń zdrowotnych, po uzyskaniu odpowiedniej informacji, - intymności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych, - udostępniania mu dokumentacji medycznej lub wskazania innej osoby, której dokumentacja ta może być udostępniona, - zapewnienia ochrony danych zawartych w dokumentacji me-
dycznej dotyczącej jego osoby, - dostępu do informacji o prawach pacjenta, a ponadto, w zakresie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób wymagających całodobowy lub całodziennych świadczeń zdrowotnych na przykład w szpitalu, sanatorium, zakładzie leczniczo-opiekuńczym, pacjent przyjęty do tego zakładu ma prawo do: a) zapewnia mu: - środków farmaceutycznych i materiałów medycznych - pomieszczenia i wyżywienia odpowiedniego do stanu zdrowia, opieki duszpasterskiej b) dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną osobę wskazaną przez siebie c) kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z osobami z zewnątrz d) wskazania osoby lub instytucji, którą zakład opieki zdrowotnej obowiązany jest powiadomić o pogorszeniu się stanu zdrowia pacjenta powodującego zagrożenie życia albo w razie jego śmierci, e) wyrażenia zgody albo odmowy na umieszczenie go w tym zakładzie opieki zdrowotnej, f) wypisania z zakładu opieki zdrowotnej na własne żądanie i uzyskania od lekarza informacji,o możliwych następstwach zaprzestania leczenia w tym zakresie, g) udzielania mu niezbędnej pomocy i przewiezienia go do innego szpitala, w sytuacji gdy pomimo decyzji uprawnionego lekarza o potrzebie niezwłocznego przyjęcia go do szpitala nie może być do tego szpitala przyjęty, 3. Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych pogotowia ratunkowego w razie wypadku,urazu, porodu, nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia powodującego zagrożenie życia.
Dobra forma
N
ieprawidłowe ciśnienie to przebiegły wróg. Zbyt wysokie jest niebezpieczne, bo jego objawów nie dostrzegasz przez lata. Za niskie dokucza brakiem energii i zawrotami głowy. Poprzez dietę i ćwiczenia możesz przejąć nad nim kontrolę. Siedem milionów Polek ma zbyt wysokie ciśnienie. Co trzecia nie zdaje sobie z tego sprawy. Jeśli prowadzisz siedzący tryb życia, pracujesz za biurkiem, wszędzie jeździsz samochodem i nie uprawiasz żadnego sportu, jesteś w grupie ryzyka. Lekarze zauważyli, że robotnicy, którzy spalają sporo kalorii i dużo się ruszają, mają aż o 90 proc. mniejsze ryzyko choroby wieńcowej niż pracownicy umysłowi. Jednak siedząc za biurkiem, nie musisz być skazana na nadciśnienie. Wystarczy zmienić dietę i zacząć się ruszać.
Jak chronić oczy
Fot. Andrzej Przewoźny
Nasze codzienne zachowania mają duży wpływ na sprawność narządu wzroku. Oto kilka porad, które pozwolą Ci cieszyć się dobrym wzrokiem. Optymalna odległość oczu od monitora powinna wynosić 40-50 cm. Podczas oglądania telewizora lub pracy przy monitorze dobrze, gdy jest zaświecone światło, ponieważ przestawianie się oczu z jasnego ekranu na ciemne tło męczy oczy. Ustaw monitor tak, aby nie padało na niego światło słoneczne, które męczy oczy oświetlając wystarczająco jasny już obraz. Kiedy pracujesz przy komputerze Twoja częstotliwość mrugania spada, o 25%, co prowadzi do wysychania oczu. Aby nawilżyć oczy, zamykaj oczy na 5 sekund. Długa praca przy komputerze powoduje również napięcie akomodacyjne, aby je zmniejszyć, skupiaj wzrok na odległych przedmiotach, co 5-10 minut. Co godzinę rób 5-10 minutową przerwę, podczas której najlepiej przespaceruj się. Lepiej jest czytać w pozycji siedzącej niż leżącej. Podczas leżenia napinają się mięśnie poruszające gałkami ocznymi i wzrok szybko się męczy. Latem zakładaj okulary przeciwsłoneczne, kiedy wychodzisz z domu. Twoje oczy potrzebują ochrony przed szkodliwymi promieniami, UV, bowiem długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV może uszkodzić powierzchnię oka i jego wewnętrzne struktury. Wiedź również, że chmury nie chronią przed promieniami UV, więc okulary przydadzą Ci się również w pochmurne dni. Światło w twoim domu nie może być za ciemne, ale pamiętaj, że zbyt jasne światło również negatywnie wpływa na oczy. W zależności od wady wzroku, okulary powinny być używane tylko w ostateczności lub jak najczęściej w przeciwnym wypadku grozi Ci pogarszanie się wzroku Opr. MON
DZIECKO A ROZWÓD RODZICÓW Według danych GUS liczba rozwodów w Polsce systematycznie wzrasta z roku na rok. Wzrasta też liczba nieformalnych rozstań, w tym – rozstań z powodu emigracji zarobkowej. W związku z powyższym warto przeanalizować sytuację rozwodu bądź rozstania rodziców z perspektywy dziecka. Najważniejszą rolę w udzieleniu pomocy dziecku w sytuacji rozpadu rodziny odgrywają najbliżsi, czyli rodzice i praktycznie to w głównej mierze od nich zależy to, jak dziecku uda się poradzić sobie z tą trudną dla niego sytuacją. Stąd istotne jest to, aby dorośli starali się znaleźć pomoc dla samych siebie, jeżeli tego będą potrzebować, np. w formie uzyskania porady psychologicznej, poddania się własnej psychoterapii, udziału w grupie wsparcia, po to, aby w bardziej dojrzały sposób przejść przez sytuację rozstania ze współmałżonkiem i w konsekwencji móc udzielać wsparcia emocjonalnego swojemu dziecku. Kolejnym ważnym zagadnieniem jest sposób, w jaki rozstają się rodzice. Jeżeli ich rozstaniu towarzyszą emocje związane ze wzajemną agresją, nienawiścią i złością, to wielce prawdopodobne jest to, że ich dziecko będzie dodatkowo obciążone psychicznie tymi uczuciami swoich rodziców i ich wzajemną walką między sobą. Silne negatywne nastawienie do siebie dorosłych w sytuacji rozpadu ich związku powoduje, iż często nie
potrafią oni w racjonalny i zgodny z dobrem dziecka sposób rozwiązać spraw dotyczących sprawowania opieki nad dzieckiem, ustalenia kontaktów z dzieckiem rodzica nie sprawującego bezpośredniej opieki, uzgodnienia wysokości alimentów. Zatem, w takim przypadku, na konflikt związany z rozstaniem nakłada się jeszcze konflikt związany z ustalaniem kwestii dotyczących dziecka. Taka sytuacja doprowadzić może do przedłużenia w czasie toczącej się sprawy sądowej bądź do wszczynania nowych spraw sądowych, co generalnie jest niekorzystne z psychologicznego punktu widzenia zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców. Jak zatem w najmniej drastyczny dla dziecka sposób podejść do kwestii rozstania się ze współmałżonkiem? Gotowej i całkowicie trafionej „recepty” na to nie ma, gdyż w procesie rozstania mamy do czynienia z różnymi ludźmi i ich indywidualnym sposobem przeżywania emocjonalnego takiej sytuacji, jednakże warto pamiętać jest, aby w procesie rozstania uwzględnić następujące sprawy: - przeprowadzić z dzieckiem, bez względu na jego wiek, rozmowę na temat planowanego rozstania bądź faktu wyprowadzenia się jednego z rodziców. Rozmowa taka powinna być przeprowadzona w sposób adekwatny do poziomu rozwoju dziecka, aby to, o czym mówimy, było zrozumiałe dla dziecka. Uprzedzenie dziecka o planach dotyczących rodziny czy
zmianach, które będą się działy bądź dzieją w jego otoczeniu, spowoduje, że dziecko będzie odczuwało mniejszy lęk i niepokój, – dać dziecku wsparcie emocjonalne, zapewnić je o tym, że pomimo rozstania, oboje rodzice je nadal kochają i że rozstanie rodziców ze sobą nie oznacza rozstania dziecka z którymś z rodziców, – okazać przyzwolenie emocjonalne do tego, żeby dziecko mogło kochać drugiego rodzica, bez względu na własne oceny dorosłych wobec siebie, – nie ograniczać kontaktów dziecka z drugim rodzicem i starać się w tej kwestii uzyskiwać porozumienie z byłym współmałżonkiem, gdyż sprawy dotyczące dziecka stanowić będą, pomimo rozstania, wspólny problem obojga rodziców, – starać się o to, aby rodzic drugoplanowy mógł uczestniczyć w ważnych wydarzeniach w życiu dziecka. Zarówno dorośli, jak i dziecko mogą szukać pomocy u specjalistów – w przypadku, gdy sytuacja rozwodu jest dla nich niemożliwa do samodzielnego poradzenia sobie z tym. Pomoc taką można uzyskać w Ośrodku Interwencji Kryzysowej, w Terenowym Komitecie Ochrony Praw Dziecka, u mediatorów rodzinnych, a także w gabinetach psychologów.
mgr Paulina Kahl-Cierkosz, psycholog
Jak sprawić, by dziecko nie bało się dentysty?
Wizyta u stomatologa jest dla wielu dzieci stresującym przeżyciem. Jednak odpowiednia aranżacja gabinetu stomatologicznego i zastosowanie kilku prostych sztuczek może sprawić, że dzieci nie będą się tak bardzo bały dentysty. Przerażający dźwięk wiertła, specyficzny zapach, surowy szpitalny wystrój - już sama myśl o gabinecie dentystycznym wywołuje u dzieci strach. Reakcje lękowe związane z odczuwaniem nieprzyjemnych bodźców są jeszcze silniejsze u dzieci upośledzonych, których zachowanie często utrudnia dentyście dokładne obejrzenie zębów. Naukowcy postanowili zbadać wpływ bodź-
ców zmysłowych na poziom lęku u zdrowych i upośledzonych dzieci w wieku 6-11 lat podczas wizyt kontrolnych u dentysty. By zmierzyć poziom odczuwanego lęku badacze monitorowali aktywność elektrodermalną oraz wykorzystali kwestionariusze zachowań. Podczas pierwszej wizyty badano reakcję dzieci na bodźce typowe dla gabinetu dentystycznego. Na drugą wizytę dzieci przyszły już do odmienionego gabinetu. Zamiast lampy ustawionej nad głową pacjenta dentysta używał lampy czołowej, a w gabinecie znajdowała się dodatkowo lampa do koloroterapii. Małym pacjentom założono ciężkie kamizelki, dzięki którym dzieci
miały czuć się tak, jakby ktoś je obejmował. Słuchały one też uspokajającej i odprężającej muzyki. Okazało się, że podczas drugiej wizyty poziom lęku dzieci znacznie się obniżył. Największą różnicę odnotowano w przypadku dzieci upośledzonych - podczas pierwszej wizyty niepokój był odczuwany średnio przez 23 minuty, a podczas drugiej trwał zaledwie 9 minut. Naukowcy mają nadzieję, że metoda ta stanie się zdrowszą alternatywą dla środków uspokajających i znajdzie zastosowanie nie tylko w gabinetach stomatologicznych. opr. mon
Higiena jamy ustnej Wiele lat temu dorośli często tracili zęby. Obecnie zęby są coraz bardziej wytrzymałe i zdrowsze dzięki naszej dbałości i kontroli u stomatologa. Często zęby tracimy w wyniku wypadku lub złamania. Złamanie lub nadłamanie może być wynikiem uszkodzenia mechanicznego lub problemów zdrowotnych. Szkliwo jest zewnętrzną warstwą zęba która chroni go przed czynnikami zewnętrznymi. Powstająca płytka nazębna, jest główną przyczyną próchnicy i chorób dziąseł. Szczotkowanie i używanie nitki dentystycznej pomaga w zapobieganiu temu problemowi. Ważna jest też dieta. Cukry sprzyjają rozwojowi bakterii a kwasy, powoli rozpuszczają szkliwo powodując rozwój próchnicy. Nie podjadaj między posiłkami. Jeżeli jesz coś między posiłkami staraj się wybierać owoce, jogurty, lub warzywa. Najlepszym sposobem uniknięcia powstania płytki nazębnej jest szczotkowanie powierzchni pomiędzy zębami. Powinno się szczotkować zęby minimum dwa razy dziennie używając szczoteczki z miękkim włosiem. Dobierz odpowiedni rozmiar szczoteczki, tak aby docierała do końcowych zębów i zakamarków. Ważne jest również, prawidłowe używanie nici dentydtycznych. Dzięki nitce możesz usunąć płytkę znajdującą się pomiędzy zębami, tam Twoja szczotka nie dociera. Urwij ok. 20 cm nitki i zawiń dookoła środkowych palców. Trzymaj nitkę napiętą i delikatnie wsuń między szczelinę zębów. Uważaj, aby nie zranić dziąseł. Jeżeli nie używasz nitki regularnie, Twoje dziąsła mogą krwawić. Po kilku dniach powinno to ustąpić. Jeżeli masz kłopoty z używaniem nitki, dostępne są specjalne wykałaczki które mogą ułatwić Ci to zadanie. Powinieneś zmieniać szczotkę co dwa, trzy miesiące. U dzieci powinniśmy zmieniać szczotkę częściej. Ważne jest również by zmieniać pasty tak by dostarczać zębom różnorodnych składników. Zaleca się również stosowanie płynów do płukania jamy ustnej. Pomagają one walczyć z próchnicą, ale nie odświeżają oddechu na zbyt długo. Poprawnie dbając o higienę zapewniacie odpowiednie warunki dla swoich zdrowych zębów. opr. mon
Ciąża nie musi prowadzić do otyłości
Z
e względu na rosnące zainteresowanie społeczeństwa przyszłymi mamami, postanowiłam przybliżyć trochę problem żywienia w ciąży. Ciąża to wspaniały okres w życiu każdej kobiety, czas w którym koncentrując się na nowym rozwijającym się życiu, swoim zmienionym wyglądzie, panie często zapominają o prawidłowym żywieniu. W ten szczególny czas, powinno się zwrócić uwagę na swoje zdrowie, zrównoważony wysiłek fizyczny i prawidłowe odżywianie. Dobrze dobrana, zbilansowana dieta zapewni dziecku niezbędne składniki do prawidłowego rozwoju, a matce nie pozwoli nadmiernie przytyć. W tym wyjątkowym okresie wzrasta znacznie zapotrzebowanie na białko, żelazo, wapń, Vit D3 i kwas foliowy. Prawidłowa dieta powinna obfitować w chude mięsa i nabiał, ryby morskie i dużą ilość warzyw i owoców. Potrawy powinny być lekkostrawne, czyli gotowane lub duszone a warzywa i owoce o ile to możliwe podawane na surowo. Należy uważać ze stosowaniem przypraw - majeranek, bazylia i oregano sprzyjają trawieniu i powinny być szeroko stosowane, natomiast ostre przyprawy jak papryka i pieprz raczej znacznie ograniczane. Również sól, powinna być stosowana z rozwagą, gdyż może sprzyjać nadciśnieniu i pojawiającym się obrzękom. Zwróćmy uwagę, że nie musimy wcale dodatkowo solić aby i tak spożywać dużo soli, gdyż znajduje się ona w znacznej ilości np. w chlebie, wędlinach itp. Bardzo ważną sprawą jest oczywiście unikanie szkodliwych substancji jak alkoholu, mocnej kawy, niepotrzebnych leków.Stosowanie jakichkolwiek leków czy środków farmakologicznych powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem prowadzącym. Posiłki powinny być często spożywane co 2-3 godzin, natomiast w małych ilościach przy czym ostatni posiłek powinien być spożyty na pół godziny przed snem. Noc nie jest najlepszym czasem na spożywanie posiłków, nocne podjadanie zawsze sprzyja otyłości. W nocy możemy się tylko napić wody. Panie nie muszą usprawiedliwiać nad-
miernego jedzenia mówiąc „że jemy za dwóch”, nic bardziej mylnego. Nadmierny apetyt często wiąże się ze zmiennymi nastrojami niż z faktycznym głodem. W pierwszym trymestrze ciąży zapotrzebowanie na pokarm zwiększa się bardzo nieznacznie o150 kcal. np.150g chudej drobiowej wędliny lub 3 małe jabłka. W następnych miesiącach ciąży zapotrzebowanie energetyczne się sukcesywnie zwiększa, ale w dużej mierze zależy ono od wagi ciała kobiety przed ciążą i charakteru pracy zawodowej lub wysiłku fizycznego ciężarnej, oczywiście zwiększa się znacznie przy ciąży mnogiej tych przypadkach odpowiednie wartości odczytujemy z tabel. W zależności od wagi wyjściowej przed ciążą, gdy ciężarna miała niedowagę może ona przytyć w ciąży 15-18 kg, przy wadze normalnej 11-15 kg, natomiast przy nadwadze 7-11 kg z kolei przy otyłości panie powinny przybrać na wadze tylko 7 kg. Przyrost wagi można modyfikować dietą. Przy optymalnym przyborze wagi nie ma później problemów z powrotem do wagi przed ciążą Taki przybór na wadzie sprawia, że po porodzie i ustąpieniu obrzęków związanych z ciążą u kobiety mamy 4 kg tkanki tłuszczowej więcej niż przed ciążą. Ten nadmiar tkanki tłuszczowej najczęściej udaje się stracić w okresie karmienia piersią, kiedy to dobowe zapotrzebowanie kaloryczne jest bardzo wysokie i znacznie przekracza zapotrzebowanie kaloryczne jakie miała kobieta w czasie ciąży. Należy zaznaczyć że w okresie połogu nie powinno się stosować diet odchudzających. Jest to okres, w którym w organizmie intenfot. Andrzej Kołodziejczyk sywnie przebiegają procesy gojenia i regeneracji organizmu, a dieta mogłaby na nie źle wpłynąć. Okres bezpośrednio po połogu to okres w którym z ostrożnością możemy stosować zalecenia dietetyczne, jednak muszą one brać pod uwagą fakt, że zdecydowana większość kobiet karmi jeszcze w tym okresie dziecko i chce to robić nadal, a za rygorystyczne zalecenia dietetyczne mogą doprowadzić do zmniejszenia lub nawet zaniku pokarmu. Powstałe po ciąży niedoskonałości urody jak rozstępy, luźna skóra na brzuchu nie są już obecnie problemem, nowoczesna medycyna estetyczna znakomicie sobie z nimi poradzi.