Çalıkuşu 11, Başlık 16: Dönüşümün aktörleri ve bir Levent hikayesi • Nur Gayretli
1. Levent, 1960lar. Kaynak: pinterest.com/ferideozmat/old-istanbul-beşiktaş/
Bu çok katmanlı bir deneme olacak. Semtin on dokuzuncu yüzyıl Levend Çiftliği veya Levend Kışlası’ndan Henri Prost planına; oradan Menderes‘e uzanan serüvenini İstanbul’un
_Başlangıç Seçtiğimiz tarih satırında ilerlerken bugün tanıklık ettiğimiz Levent’i büyük ölçüde şekillendirmiş olan belli dönüm noktalarına rastlarız. Bunlar; 1930lardan 50lere Levent’in imara açıldığı ilk dönem, Henri Prost planının etkisi, bulvarların açılması ve devamında Menderes dönemi ve bu dönemler kapsamında merkezi iş alanlarının (MİA) yer değişimidir.
planlaması ve gelişmesi
Dönüm noktalarını incelemeye başlamadan önce daha da geriye
üzerinden okumaya
gidersek; Levent ya da Levend ile ilgili ilk izlere on sekizinci ve on
çalışırken; eş zamanlı olarak
dokuzuncu yüzyıllarda rastlarız. Kelime olarak çok farklı anlamlara
bu sürece farklı
referans verse de (Gündüz Vassaf’ın aktardığı üzere “levant,
dönemlerinden katılmış kent sakinlerinin deneyimlerinin izlerini sürmeye çalışacağız. Seçilen tarih satırında ilerleyen ve temel motivasyonunu metnin yazarının yaşadığı çevreyi tanıma isteğinden alan deneme böylece 2014 Levent’i Başlık 16’dan kendi deneyimleriyle geriye bakarken, 1950-80 yılları arasında Çalıkuşu 11’de Gündüz Vassaf’la buluşacak.
Akdeniz’de
Doğu’dan
esen
rüzgarın
adı”,
“Kanuni
kanunnamesinde serbaz, yaramaz ve hırsız”… gibi) yerleşimin tarihi Levend Çiftliği’nden gelir. “On
sekizinci
yüzyılda,
şehrin
kuzeyindeki
yerleşmelere
(Büyükdere’ye, Tarabya’ya, Belgrad köyüne) ve su bendlerine ulaşan bugünkü Büyükdere asfaltı boyunca uzanan yolun doğusundaki ıssız ve geniş araziler I. Abdülhamit tarafından Kaptan-ı Derya Hasan Paşa’ya itrat edilmişti.” (Karabey, 2010, s. 116) Bölgenin uygun bulunması üzerine ise Levendler kentin dışındaki bu sırtlarda toplanmaya ve eğitilmeye başlamışlar ve bölgeye
isimlerini böylece
vermişlerdir.
1868’deki
belediye
düzenlemeleriyle ise Levent, bugün hala bir parçası olduğu 7. Daire’ye, yani Beşiktaş’a geçer.
1
birlikte,
_1930-1950: Prost Planı etkisinde
Mecidiyeköy
ve
odaklandığımız
bölgenin henüz büyük ve boş alanlara ve belli
İlhan Tekeli’nin de belirttiği üzere (2013), on
fabrikalara sahip olduğunu gösterir.
dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında gözlenen dönüşüm dış ticarette yürütülen ilişkiler ve
Prost planı kapsamında Levent’e yaklaşan
kentin
aktörler
gelişmelerden bir diğeri Barbaros Meydanı’nın
yeniden
düzenlenmesi ve Prost’un öngördüğü Boğaziçi
oluşumuyla başlamıştır. Bu yüzden kent ölçeği
üst kornişinin oluşturulması fikridir. Bu işler
ve Levent ölçeğinde MİA’nın dönüşümünü
Şişli-Mecidiyeköy ekseni üzerinde toplanabilir.
okumak önemlidir.
Bu
yönetiminde
üzerinden
kentteki
görev
alan
MİA’nın
Stadı
büyük bir hareketlilik olmaz. Dönüşümün
Yerleşimde ise, sanayinin yer seçimiyle alakalı
mümkündür. Henri Prost planı, önerdiği
olarak
ve
gerçekten köydü.
için de yaşanacaktır.
1945lerden sonra kentteki itici gücün yine
Prost planı kabaca, şehrin eski iş merkezinin
sanayi
hemen hemen bazı düzenlemelerle aynı yerde
artıracak şekilde apartmanlardır. Üçüncü cevap
çevresinde yer alırken depolar Yenikapı limanı
kooperatiflerle
ve demiryolu çevresine getirilecektir. Yeni
doğrudan
bizi
girişimleridir. “İstanbul Belediyesi 1946 yılı
Taksim ile Maçka’nın bağlandığı bölge; ikincisi
sonlarında Emlak Kredi Bankasıyla ortaklaşa
ise, Maçka, Beşiktaş ve Mecidiyeköy’deki likör
İstanbul İmar Limited Şirketi’ni kurmuştur.”
Bu
(Tekeli, 2013, s. 161) Mecidiyeköy de dahil
yerleşimler, köprülerle doğrudan Taksim’e Prost
birlikte
ilgilendirecek olan Emlak Bankası-belediye
konut alanları için önerilen yerlerden ilki,
veriler
sorunu
ikincisi daha çok 1960larda yoğunluğunu
ve depolar kaldırılacaktır. Sanayiler Haliç
Bu
konut
şekilde görüldüğünü söylediğimiz gecekondu,
olacaktır. Boğaziçi’ndeki tüm sanayi kuruluşları
bağlanmalıdır.
birlikte
şekilde cevap verir: ilki, Mecidiköy’de yoğun bir
bölge, geniş otomobil durak yerlerine sahip
sahadır.
olmasıyla
yaşanmaya başlar. Konut sorununa kent üç
kalmasını öngörür. Etrafı yollarla çevrilecek
büyük
gecekondu
kentin dayandığı sınır sayılırdı ve Mecidiyeköy,
önemlidir zira benzer değişim süreçleri, Levent
arasındaki
Mecidiyeköy’de
yoğunlaşması görülür. O dönemde Şişli Camisi
MİA’nın o dönemdeki değişimini okumak için
fabrikası
Beşiktaş-Yıldız-Zincirlikuyu
modern bir mezarlık oluşturulmuştur. (s. 153)
okumak
incelemek
yapılmış,
yolu açılmış ve Zincirlikuyu’da büyük ve
izlerini ise Henri Prost planından ve onun
bağlantılarını
genişletilip
Mecidiyeköy yolu, Mecidiyeköy’de Galatasaray
açılmasına kadar geçen süre boyunca çok
konut-sanayi
Meydanı
Tekeli’nin yer verdiği üzere (2013) Şişli-
bulvarların yapılması ve Levent’in imara
başlayarak
Şişli
düzeltilmiş ve Şişli Camisi yapılmıştır (1949).
Mahallenin günümüze uzanan yolculuğunda,
uygulayıcılarından
eksende,
olmak üzere lüks evler yapılıp satılmıştır. “1949
planının
yılında belediye 100 hektarlık Levent çiftliğini
otomobil gerçeğine göre düzenlendiği ile
konut 2
yapılması
için
Emlak
Bankası’na
devretmiş, aynı yılda da banka dört yüz ev
Vassaf) yaşında çocukları olması pek hoşuma
yapımını programına almıştır.” (Tekeli, 2013, s.
gitti.
161)
sinirliliğinden kurtulmuş olduk.
İzini süreceğimiz üzere Levent’te yaşam, böyle
Levent’te evlerin deniz manzaralı olduğuna kim
başlar ve Gündüz Vassaf ile ilk kez burada,
inanır bugün?
Apartman
hayatının
sıkıcılık
ve
Çalıkuşu Sokak numara 11’de, karşılaşırız…
Kızım
deli
Hiç
misin?
orada
Hakikaten
öyle
demişler
anneme.
oturulur
mu?
demiş
olabilirler
mi?
İstanbul’un ilk planlı konut alanı 1. Levent’in yapıldığı,
evlerin
Emlak
Kredi
Bankası
tarafından satışa çıkarıldığı 1940ların sonunda insanlar birbirlerine böyle laubalice hitap Kaynak: Feride Özmat, http://www.pinterest.com/pin/387380005421271681/
edebilir miydi, emin değilim. Annemin bana söylediklerini
ancak
günümüzün
diliyle
_1950-65: Menderes etkisinde
hatırlayabilmenin mahkumuyum.
Dönemin
ANNEM BELKIS’TAN
sorunlarını
dört
ana
başlıkta
toplamak mümkündür. Bunların ilki, hızlı
Levent Mahallesi’ni 1940ların sonunda Emlak
nüfus artışıdır. İkincisi, iskan alanlarının ve
kredi Bankası inşa etti. Kaliteli malzeme
belediye sınırları dışındaki toprakların hızlı bir
kullanmış
biçimde
olacaklar
ki
bugün
ustalar
parsellenmye
başlanmasıdır.
Üç,
kiremitlerin, pencere kollarının, su tesisatının
sanayileşmenin hızlanması ve buna paralel
sağlamlığına şaşıp duruyorlar. Dağ başı, kurtlar
olarak sanayi yeri talebinin artması ve son
iner diye pek ilgilenen yoktu. Oysa satış
olarak da, motorlu araç sayısındaki artıştır.
koşulları çok uygundu. 20 bin liraya, 20 yıl
Döneme damgasını Fahri Reis ünvanıyla
taksitle bahçe içinde evler.
yaptığı imar girişimleriyle Menderes vuracaktır.
İlk yıllarda Taksim’den günde bir otobüs
Ayrıca 1950’de Prost’un işine son verilir ve
Levent’e kalkar, dolmuşlar Şişli’den öteye
yerine
gitmezdi. Mecidiyeköy, Etiler yoktu. Levent’ten
Komisyonun planında gösterilen sanayi yerleri
sonra toprak yol devam eder; çilek tarlalarından
arasında Levent de vardır.
geçer, on, on beş dakikalık yürüyüşten sonra
Revizyon
Komisyonu
geçer.
Menderes planı, tam bir yol açma planıdır;
bugün Boğaziçi Üniversitesi’nin olduğu yerdeki
1930larda
domuz çiftliğine varılırdı.
Lütfi
Kırdar’ın
AKM’den
Gümüşsuyu’na açtığı yollarla başlattığı süreçte
Arka bahçenin büyüklüğü, karşımızda yeşil
tüm bulvarların açılması, 57lerde Menderes ile
saha oluşu, komşularımızın onun (Gündüz
gerçekleşmiştir. 3
Tekeli’nin
belirttiği
üzere
(2013),
“Beşiktaş’tan
başlayarak
Levent’in batısında bir gecekondu bölgesi de
Zincirlikuyu’da üst yola bağlanan 50 m.
yaratmıştır.
genişliğindeki Yıldız Yolu (Barbaros Bulvarı)”
açıldığında etrafında hiçbir yerleşim olmayan
bu dönemde, 1958, açılmıştır. (s. 190) Barbaros
bölge, Barbaros Bulvarı’nın açılması ve sanayi
Bulvarı ile böylece Levent, doğrudan Beşiktaş’a
kollarının
bağlanmıştır. Boğaz sırtında açılan diğer yollar
çevrilmiştir. Menderes imar operasyonları ile
ile birlikte ayrıca, Prost’un planladığı korniş de
kimi
hayata geçmiş olur.
Menderes’in
Açılan yollarla bu hareketle
MİA
yönlere
esasen,
uğramıştır.
operasyonlarının
odak
göç
sınıfı
eden
orta
Bulgaristan’dan gelen göçmenler de bunun bir parçasıdır. Menderes’in amacı; belirttiğimiz
yüksek gelir gruplu konut alanlarının kentin almasından
imar
yıkıma
köylerden değildir; Anadolu’lu orta sınıf ve
sonuncusu Mecidiyeköy merkezidir. Bu merkez yer
gecekondular
gecekondularla
yerleştirme kaygısı vardır. Bu göçler sadece
ilerlemiştir.
“Kuzeye doğru sıralanan MİA’lar arasında en
kuzeyinde
gelmesiyle
noktasında
dönemde Taksim’den
farklı
Emlak Bankası ile imara ilk
üzere bu orta sınıfı yerleştirmek ve onları yol
etkilenmiştir.”
ağları ile Taksim’e bağlamaktır.
(Tekeli, 2013, s. 209) Levent ile doğrudan alakalı olarak, “Avrupa Yakası’nda üzerinde
…1963
durulabilecek son MİA Beşiktaş’tadır. Burası da
evimizden Robert Koleje yürüyerek giderken
daha önce sadece çevresine hizmet sunan bir
bir gün burada hayatımın en vahşi anlarından
merkez iken bu dönemde MİA faaliyetlerini
birini yaşamıştım. Gecekonduların kurulduğu
kendisine çekmeye başlamıştır. (Tekeli, 2013, s.
bu mahalleyi, pavyonda içtiğim bir geceden
209) Sanayi yerleşmeleri bakımından ise Şişli ve
sonra delikanlı çağımın keyfiyle ıslık çalarak
Levent’i de kapsayan Beşiktaş, ikinci kuşağı
geçerken,
oluşturmaktadır.
inanamayan gözlerimin önünde evleri yıkmaya,
Bu
kuşaktaki
sanayi
yılında
Çalıkuşu
aniden
Sokağı’ndaki
jandarma
basmış;
ve
evlerinin yıkılmasını engellemek isteyenleri
Kağıthane ile birlikte, Levent’tir. Levent-
dipçiklemeye başlamış; bebekler bir o yana bir
Esentepe yoğunlaşmasında kimya-ilaç, elektrik
bu yana savrulmuş; sel felaketinden kaçarcasına
alet ve makinaları, dokuma, giyim ve madeni
tırmandıkları evlerinin damlarından indirilen
eşya sektörleri ile aynı zamanda bir oto sanayi
analar feryadı basmış; birkaç saat içerisinde
bulunmaktadır.
burası yerle bir olmuştu.
yoğunlaşmalarından
biri,
Levent’e
Bomonti
gelen
sanayiler
_İlk çevre yolundan günümüze Levent’in
büyük
ölçüde
günümüzdeki
görüntüsünü almasına yol açan son ve büyük gelişme,
ilk
çevre
yolunun
yani
Boğaz
Köprüsü’nün açılması olmuştur. 1973’te yolun Şişli Camisi inşa ediliyor. Kaynak: degisti.com
4
ve köprünün açılmasıyla Levent; Londra asfaltı,
Randevu evleri, barlar, gece kulüpleri; evlere
Ankara yolu ve Büyükdere aksı arasında bir
talip olup, onları dönüştürmeye başlamıştır.
kavşak
konumuna
sahip
olur.
Böylece,
Mercedesli müşterilerin şık şarküterilerden
“İstanbul, 1980lerden sonra, binaların teker
Fransız
teker eklenmesi ve bireylerin ya da küçük ölçekli müteahhitlerin kararları
yoluyla
hayvan
İsviçre, İsrail gibi konsoloslukların olduğu Levent’imizin
kararları ve eylemleri ile büyüme ve dönüşmeye
göbeği
sayılacak
Çalıkuşu
Sokağı’nda bir ev gün be gün soyulup soğana
başladı.” (Tekeli, 2013, s. 434)
çevriliyor, gözümün önünde yok olabiliyordu.
Kentin yeniden yapılanması sırasında Eminönü
…
ve Beyoğlu gibi eski şehir merkezlerinin yeni gerekliliklerini
alabildikleri,
hastanelerinin kurulduğu, yabancı şirketlerin,
büyümek
yerine, büyük kurumların veya güçlü aktörlerin
dönemin
peynirleri
karşılayamadığı
Levent’de huzur, sessizlik kalmamıştı. İki ev
İstanbul’da, Tekeli’nin belirttiği gibi (2013),
ötemizde Galatasaray Kulübü’nden gelen
Boğaz’ın batı
müzik,
yakasında
Mecidiyeköy
ve
sabahları
ikiden,
üçten
önce
Maslak aksı boyunca yerleşen gökdelenlerden
yatmamama rağmen özellikle hafta sonları
oluşan, kuzeyde yer alan yüksek gelirlilerin
bizleri uyutmamaya yetiyordu. Sokaktaki diğer
yaşadığı yeni konut bölgelerine uzanan aksta
evler de, Galatasaray Kulübü gibi şekil
yeni bir MİA oluştu. Kent, oluşan çok sayıda
değiştirmeye başladı. Kundura cilası imalatçısı
yeni merkezle, uluslar arası bir odak haline
Nuri Leflef’in evi Sherlock Holmes, Reşat
geldi.
Nuri’nin yanındaki ev North-Shields Barı, Çalıkuşu 13 numaradaki ev ünlü Kolombiya
Ankara gibi, ABD uygusu başkentler vatandaş
esrar çetesinin adıyla Escobar, Türkolog Ahmet
pazarında bağımsızlık teraneleri tutturadursun, Levent
küreselleşmemizin
zamana
kadar
telefon
simgesi. telleri,
Caferoğlu’nun evi yabancı isim taşıyan mobilya
Yakın
mağazası, Nispetiye’de, emir erinin bahçede
televizyon
baltayla odun kırdığı ev International Tıp
antenleri ve damlarında çanaklarla, herhangi
Merkezi…
bir üçüncü dünya ülkesinin sıradan bir semti gibi yıllardır dünyaya, “Beni de kabul edin,”
Galata
dercesine uzanan Levent, artık görülmez
Eminönü-Sirkeci-Karaköy’de
teknolojilerle örülü hepimizi içine alan küresel
hanların ofisli hanlara dönüşmesi ve burada
ağın bir parçası. Yoksa Levent’in kurulduğu
çalışan beyaz yakalı nüfusun yerleşimleriyle
yıllarda ne kadar dışındaydık,
MİA
günümüzün
Köprüsü’nün
etrafında
açıldığı
Tünel’in
dönemde
avlulu-revaklı
şekillenmesinde
deyimiyle gerçek zamanda dünyayla bir
gördüğümüz gibi; 1930lardan itibaren yolların
olmanın.
açılması, Menderes’in bulvarları ile Levent’in bağlanması ve son olarak da ilk çevre yolu yani
80lerle gelen bu değişim, konut bölgesinin
Boğaz Köprüsü’nün açılması ve Levent’in işlek
üzerinde bir baskı da oluşturmaya başlar.
bir kavşak haline gelmesi; yapmaya çalıştığımız 5
üst okumada mahalle için önemli kırılma
olmaya aday Sapphire gelir. Eskilerden sanayi
noktaları olmuştur.
birimi olarak ise sadece Çanakkale Seramik kalmıştır.
45-85 döneminin belirleyicisi olan Menderes, tamamen otoyol odaklı imar hareketleri ile Barbaros
Bulvarı
üzerinden
Levent’i
de
Taksim’e bağlarken, geriye bir tek Tarlabaşı kalır.
Eminönü’nden
başlayarak
kenti
traşlayarak gelen Bedrettin Dalan, kalan Tarlabaşı’na bulvarı açan isim olacaktır. Anadolu’dan gelen sermaye böylece Haliç’e akmaya devam ederken; İhsan Bilgin’in de deyimiyle,
45-85
dönemi
“bedelsiz
modernleşme”ye tanık olur. Öyle ki bir yanda Levent oluşurken, öte yanda bugün son örneklerini
gördüğümüz
Karanfilköy’deki
gecekondu ve kooperatifler iç içedir. 1989’da Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ya da ikinci
çevre
yolunun
açılmasıyla
şehrin
yayılması daha da hızlanır. Aslında diğer yol açma projeleri gibi ikinci çevre yolu da
Sabancı Merkezi, 1993. Kaynak: Kuban, D. İstanbul Bir Kent Tarihi
sanayileri bağlamak içindir; ikinci çevre yolu ile Dudullu ve İkitelli’ye ulaşılır.
Levent’ten bir evin seslenişi
1987’de planları çizilmeye başlanan Sabancı
Bir aileyi büyüttüm duvarlarımın arasında.
Merkezi Kuleleri de; ardından birçokları onu
Büyüdüler, aralarından gurbette ölen oldu. Üç
takip edecek şekilde 1993’te açılır. Sabancı
kuşak sürdü birlikteliğimiz. Onların gitmesiyle
Kuleleri’ni 2000’de İş Bankası Kulesi izler. Bu
bir aile daha azaldı gökdelenlerin gölgesinde iş
arada 2000’de ilk defa altyapı, metro, gelir ve
yerlerine dönüşen, ilk yapıldığında dağbaşı
hemen ardından 2002’de Metrocity Alışveriş
sayılırken şimdi şehrin ortasında adacık gibi
Merkezi açılır. Büyükdere Aksı; bundan böyle
kalan bahçeli Levent evlerinden.
İstanbul’un “Manhattan”ı olarak anılmasına
Beni kullanarak yaşamayın.
sebep olacak şekilde öne çıkar. 2006’da Kanyon
Beni yaşatarak kullanın.
Alışveriş Merkezi, 2002’de Tekfen “Tower” (Kule yerine Tower, çünkü burası artık küresel
Levent, 1986
bir merkez olmaya adaydır), 2007’de Şişli Plaza ve en sonunda 2011’de İstanbul’un en uzunu
6
80-90 dönemi böylece hem Levent’in kendini
ise her gün içinden geçtiğim Levent’te, Gündüz
bulduğu, hem de konut bölgesinin yaşadığı
Vassaf’a bu kadar yakın olduğumdu.
baskılar ve dönüşümler ile aynı zamanda bir
Albay’ın evinin bulunduğu Levent’in kuzey
yandan eskimeye başladığı; büyük ölçüde
sınırı Nisbetiye Caddesi, at arabalarının geçtiği,
günümüze ulaşan halinin oluştuğu yıllar
tekerleklerinin iz bıraktığı toprak, çamurlu bir
olmuştur.
yoldu. Yolu takip edersiniz bugün Akmerkez
80lerin sonunda ayrılan Gündüz Vassaf’ın
diye bilinen… ve benim yanından yürüyerek
bıraktığı Levent, 2000lere böylece ulaşır.
geçip Bebek Sahil’e indiğim, ilk “shopping
mall”ına varmadan, sağınızda Arnavutköy
İlk taşındığımızda suyu sık sık kesilen Levent’in,
çileğinin kokusu gelir (çilek?), yolun sol
basınç artsın diye inşa edilen en yüksek yapısı, su
kulesi,
bugün
gökdelenlerin
tarafında, (emir erinin özenip özenmediğine
yanında,
emin olmadığım) topçu alayının talim yapan
kendisini mahcupça gizlercesine duruyor.
askerleriyle, hurdaya atılacağına Türkiye’ye
İş kuleleriyle, bahçeli evlerin ayrı dünyalarının
askeri yardım olarak yollanmış Amerikan
Levent’deki yan yanalığı karikatür gibi.
toplarını görürdünüz. villadan
Yerleşimle ilgili ilk düşüncelerim, bugün de hala
397’sinin iş yeri olarak kullanıldığı ve artık iş
geçerli olmakla birlikte, oldukça olumluydu.
yeri olan villaya ruhsat verilmeyeceği yazar…
Ulaşım
2007’ye ait bir
haberde;
1004
açısından
noktalarına;
Benzer evlerin fiyatı 2009 yılında bir buçuk
kentin
metrobüs,
farklı
metro,
düğüm
otobüs
ve
bilimum diğer araçlar, yakındım. Görece
milyon dolar civarında.
düzenli bir yerleşimdi ve her şeyden önemlisi,
Dünya’dan aynı görüntü, bundan sonra 2052
dairem arkasında birçok diğer apartmanla
yılında görüldüğünde nasıl bir Levent’de
birlikte büyükçe bir yeşil alana sahipti.
yaşanıyor olacak? 2052’den
emin
Konutlar; caddeye yaklaştıkça ofislerle iç içe değilim
ama
geçmeye başlar; bir öğle saati yürüdüğünüzde
benim
adımlarınız
deneyimlerim günümüze ışık tutabilir belki.
öğle
yemeğine
çıkan
beyaz
yakalıların yoğunluğundan yavaşlar. 2013 yılının eylül ayında çevre ve geçmişine dair hiçbir şey bilmeden yerleştiğim mahallede
Levent çarşı ise her geçtiğimde, kafamda tarihi
deneyimlerim Başlık numara 16’da başlıyor.
geri sarmama sebep olur; sanıyorum bundan
Tam olarak nerede oturduğuma dair her
sonra her geçtiğimde gözüm Çalıkuşu’na da
seferinde
daha dikkatle takılacak.
farklı
duyumlar
almıştım
İstanbullulardan: Etiler, Nispetiye, Levent…
Büyükçe meydanı ve onu çevreleyen kolonatlı
Bir gün Beşiktaş’a nüfus müdürlüğüne gidip bir
yapılarıyla Levent çarşı, ilk kez bakanlar için
harita incelediğimde Nispetiye Mahallesi’nde
kendini hemen göstermeyen su kulesi, bugün
olduğumu öğrendim. Bilmediğim bir diğer şey 7
kebapçıdan kahveciye hepsi birer farklı işleve
Kaynakça:
sahip evlerin geçmişten taşıdıkları konturları;
buranın bir geçmişi olduğuna dair ilk pırıltıyı
çarşı örüntüsüne sahipsinizdir, fakat çoğu
Kuban, D. (2000) İstanbul Bir Kent
Yayınları
faciasına sahip olan şirketin ofisini bulmaya
çalışıp sokak sokak dolaşırken bu izleri, işlevlerini;
Leventname.
İstanbul. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt
gün, benim kendimi bulduğum gibi, bir maden
bugünkü
(2010)
Tarihi. Bizantion, Konstantinapolis,
konuttan geriye sadece belli izler kalmıştır. Bir
ve
G.
İstanbul: Heyemola Yayınları
hemen koyar önünüze. Yüksek fiyatla da olsa
sokakları
Vassaf,
Tekeli,
İ.
(2013)
İstanbul’un
Planlamasının ve Gelişmesinin Öyküsü.
fonda
İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
gökdelenler eşliğinde keşfedebilir ya da bir başka gün araştırmanız için fotoğraf çekerken ofislerden şüpheli bakışlara maruz kalabilir; yine de “korunmuş” diyebileceğimiz arka sokaklara hayran kalabilirsiniz. ∷
Dünyada başka kaç şehir var ki İstanbul hızıyla büyüyüp, Levent gibi zamanında dağ başında sayılan bahçeli müstakil evlerini gökdelenlerin arasında koruyabilsin?
8