Afgiftekantoor 8400 Oostende Masspost DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT Toelating - gesloten verpakking 8400 Oostende Masspost - BC6686 erkenningsnummer P409170
NutriFacts
België - Belgique P.B. 8400 Oostende Masspost BC6686
TIJDSCHRIFT VOOR VOEDING, NUTRI- & FYTOTHERAPIE Juli - Augustus - September 2019
• Voeding en levensstijl zijn belangrijke factoren die de snelheid van veroudering en daarmee verbonden degeneratieve aandoeningen, bepalen. De rol van selenium. • Bioactieve vormen van mineralen en vitaminen voor een optimale werking van voedingssupplementen • Opstellen van aanbevelingen inzake suikerinname: een nieuwe aanpak van het Anses • Als onze darmen mochten kiezen, eten ze volkoren • Saffraan (Crocus sativus L.)
VU: Lange Dreve 8F, 8980 Zonnebeke
om vlug in te slapen
goede slaap en rust MELATONINE GABA TRYPTOFAAN VITAMINE B3, B5, B6 & B12 ZINK
COLOFON 7e jaargang nr. 3 Tijdschrift
Vitamine B6 en vitamine B12 dragen bij tot een normale mentale functie. Zink ondersteunt de cognitieve functie.
Verschijnt vier keer per jaar, wordt ook in het Frans gepubliceerd.
Inhoud
ABONNEMENTEN Abonnementen worden aangegaan
CNK: 3676145
voor een jaar vanaf datum van betaling en worden automatisch ver-
ARTIKELS
lengd. Opzegging gebeurt schriftelijk minstens 2 maand voor het einde van de abonnementsperiode. Prijs voor België: 15
100% NATUURLIJK
Ashwagandha en rhodiola verhogen de mentale weerstand bij stress. Saffraan ondersteunt een goede gemoedstoestand.
04
Voeding en levensstijl zijn belangrijke factoren die de snelheid van veroudering en daarmee verbonden degeneratieve aandoeningen, bepalen. De rol van selenium.
06
Opstellen van aanbevelingen inzake suikerinname: een nieuwe aanpak van het Anses
14
Bioactieve vormen van mineralen en vitaminen voor een optimale werking van voedingssupplementen
20
Als onze darmen mochten kiezen, eten ze volkoren
22
Saffraan (Crocus sativus L.)
te betalen op rekeningnummer
Cyclodextrine technologie voor een verhoogde opname.
SAFFRAAN ASHWAGANDHA RHODIOLA VITAMINE D, B3, B6 & B12 ZINK
KBC 738-6155011-92 Prijs voor Nederland: 20 te betalen op rekeningnummer Rabobank 1133 19 851 INLICHTINGEN Lange Dreve 8F - B-8980 Zonnebeke T: +32 (0)57 46 64 46 M: +32 (0)495 23 81 76 F: +32 (0)57 46 95 25 E: info@nutrimedes.com VERANTWOORDELIJKE UITGEVER dr. Koen Descheemaeker Lange Dreve 8F - B-8980 Zonnebeke
VORMGEVING LinaDesign
CNK: 3674959
De producten zijn te koop in de apotheek. Soria Bel NV - Ringlaan 35, B-8480 Ichtegem - T: 0(032)51/58 80 30 - E: info@soriabel.be - www.soriabel.be
De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van artikelen die onder auteursnaam zijn opgenomen of voor informatie verstrekt in de advertenties of publiredactionele bijdragen of in de rubriek Nieuwe Producten.
04
NutriFacts
Selenium suppletie biedt mogelijk bescherming tegen oxidatieve schade bij hart- en bloedvaten Selenium
ratief en na radiotherapie, lymfoedeem (gekenmerkt door een dikke arm) verminderen4. Toch dient er voldoende voorzichtigheid ingebouwd te worden met supplementatie tijdens en kort na een kankerbehandeling en kan het gebruik ervan enkel op advies van de arts gebeuren.
lichaam heeft van deze stof maar heel weinig nodig,
Deficiëntie en suboptimale innames van micronutriënten
toch is selenium een mineraal dat tegenwoordig vaak
Voor volwassenen is de aanbevolen dagelijkse in-
te weinig in het voedsel voorkomt omdat de bodem
name van selenium 70 microgram5. Bronnen van
(waaruit planten het selenium opnemen) in Europa
selenium zijn tarwekiemen, biergist, schaaldieren, zon-
arm is aan selenium.
nebloempitten, en paranoten. In de meeste studies
Selenium kan onder de vorm van selenoproteïnen
met seleniumsupplementen wordt 200 microgram
oxidatieve schade herstellen. Prospectieve observa-
per dag gebruikt. Selenium is toxisch in doses vanaf
tionele onderzoeken tonen een significant omgekeerd
400 microgram. Selenium heeft een nauwe therapeu-
verband aan tussen de status van selenium (of se-
tische-toxische marge, bijgevolg moet overdosering
lenoproteïnen) in het bloed en het risico op hart- en
vermeden worden.
antioxidantenzymen (o.a. glutathionperoxidase). Het
Veroudering kan gedefinieerd worden als de levenslange opstapeling van schade aan cellen en weefsels als reactie op blootstelling aan ‘stress’. Dergelijke schade resulteert in verlies van functies en een verhoogde kwetsbaarheid voor ziekten dat uiteindelijk leidt tot de dood. Voeding en levensstijl spelen hierbij een belangrijke rol.
05
is een essentieel spoorelement dat
betrokken is bij de aanmaak van de zogenaamde
Voeding en levensstijl zijn belangrijke factoren die de snelheid van veroudering en daarmee verbonden degeneratieve aandoeningen, bepalen. De rol van selenium.
2019/03
vaatziekten. Bovendien is een voordeel van seleniumsuppletie1 bij het voorkomen van hart- en vaatziekten
Tekorten aan micronutriënten en suboptimale inna-
waargenomen bij populaties met een lage baseline
mes komen overal ter wereld voor. Het is echter niet
selenium status. De onderliggende mechanismen
altijd mogelijk om via het dieet alleen een goede se-
omvatten het remmen van oxidatieve stress, het
leniumstatus te bereiken. Zelfs in geïndustrialiseerde
moduleren van ontsteking, het onderdrukken van
landen, waar verondersteld kan worden dat gezonde,
endotheliale dysfunctie en het beschermen van vas-
voedzame voeding gemakkelijk te verkrijgen is, beïn-
culaire cellen tegen apoptose en calcificatie.
vloeden sociale, economische, educatieve, etnische en culturele achtergronden de voedingskeuze en kun-
Selenium en kanker Daarnaast
wordt een gunstige seleniumstatus in
nen ze de micronutriëntenstatus van een individu nadelig beïnvloeden.
verband gebracht met een goede DNA-herstelcapaciteit van de cel. Studies suggereren dat selenium beschermende functies heeft tegen tumoren, niet alleen vanwege de antioxiderende eigenschappen ervan, maar ook door het moduleren van immuuncellen en
Het immuunsysteem evolueert over de jaren: vertrekkend van een ontwikkelend immuunsysteem bij pasgeborenen
cytokinen.
tot optimaal functionerend bij adolescenten en jonge volwassenen, gevolgd door een geleidelijke vermindering van het adaptieve vermogen bij ouderen.
Daarnaast tonen meerdere studies aan dat selenium de toxiciteit op bloed en nieren, en bijwerkin-
Ook de reparatiecapaciteit van de cel bij oxidatieve- en DNA-schade neemt op een bepaald ogenblik af.
gen (mondslijmvliesontsteking, slikproblemen, diar-
Leeftijdsgerelateerde afname van functionaliteit van het lichaam wordt versneld door onaangepaste voeding,
ree) van zowel chemotherapie als radiotherapie zou
omgevingsfactoren en oxidatieve stress. Micronutriënten die het meest nodig zijn om het lichaam te ondersteunen
kunnen verminderen2. Selenium zou ook de ernst van
zijn de vitamines A, C, D, E, B2, B6 en B12 en foliumzuur, evenals beta-caroteen, ijzer en zink.
mondslijmvliesontsteking kunnen inperken3.
Ook selenium speelt hierbij een cruciale rol.
Een klinische studie suggereert dat selenium postope-
1 Liu H , Xu H , Huang K . Selenium in the prevention of atherosclerosis and its underlying mechanisms. Metallomics. 2017 25 janvier; 9 (1): 21-37. doi: 10.1039 / c6mt00195e. 2 Gröber U. Micronutrients in Oncological Intervention. Nutrients. 2016 Mar 12;8(3):163 3 Lee S. Mineral derivatives in alleviating oral mucositis during cancer therapy: a systematic review. PeerJ. 2015 Feb 12;3:e765. doi: 10.7717/ peerj.765. eCollection 2015. 4 www.mskcc.org 5 https://www.health.belgium.be
NutriFacts
06
Inleiding De voorgaande Franse aanbevelingen over de suikerinname, uitgevaardigd in 2001, raadden aan om “de inname van suikers en gesuikerde producten te beperken tot minder dan 10% van de totale energieinname” (TEI). Deze aanbeveling werd aanvankelijk geformuleerd door de wereldgezondheidsorganisatie (WHO). In haar laatste update handhaaft de WHO deze aanbeveling van 10% van de TEI en stelt een bij-
Opstellen van aanbevelingen inzake suikerinname: een nieuwe aanpak van het Anses Dr. Sabine Houdart, Anses, agence nationale de sécurité sanitaire, alimentation, environnement, travail, Frankrijk In het kader van de actualisering van de voedingsrichtlijnen van het nationaal voedings- en gezondheidsprogramma heeft het Anses (Franse agentschap voor voedsel, leefmilieu en gezondheid en veiligheid op het werk) in 2016 de aanbevelingen inzake suikerinname voor de Franse bevolking bijgewerkt. Studies van het Agentschap tonen aan dat het suikerinname vanaf bepaalde hoeveelheden een risico kunnen inhouden voor de gezondheid door de rechtstreekse gevolgen als gewichtstoename, de stijging van de triglyceridemie en de urikemie, en door de onrechtstreekse gevolgen als diabetes type 2, hart- en vaatziekten en bepaalde kankers, stuk voor stuk aandoeningen die momenteel een belangrijke plaats innemen binnen de volksgezondheid. De beschikbare door het Anses geanalyseerde gegevens laten niet toe om een onderscheid te maken tussen de gevolgen voor de gezondheid van natuurlijke suikers dan wel die van toegevoegde suikers. Het Agentschap beveelt volwassenen aan om in totaal niet meer dan 100 g suiker te consumeren per dag (lactose en galactose niet meegerekend) en om bij voorkeur vers fruit te eten en niet meer dan één gesuikerd drankje en dan nog liefst vruchtensap. Deze Franse aanbeveling is, rekening houdend met de verdeling tussen toevoegde en natuurlijke suikers (in fruit en groente), coherent met de beperking van inname van vrije suikers (die overeenkomen met de toegevoegde suikers plus vruchtensappen) die de WHO oplegt van 10 % van de totale energie-inname (d.w.z. 50 g voor een energie-inname van 2000 kcal) die algemeen verspreid is in tal van landen. 20 tot 30 % van de Fransen consumeren meer dan 100 g suiker per dag (lactose en galactose niet meegerekend). In het licht van deze vaststelling beveelt het Agenschap de overheidsdiensten aan om de beschik-
baarheid van gesuikerde producten in automaten aan banden te leggen en meer bepaald op alle plaatsen waar aan onderricht wordt gedaan (lagere scholen, middelbare scholen, hogescholen en universiteiten etc.); en om maatregelen te nemen om de stimulering tot het consumeren van gesuikerde producten te beperken (reclame, spots op radio en televisie, gratis stalen, enz.). Tot slot wijst het Anses erop dat de doelstellingen om de suikerinname te beperken moeten worden bereikt door de zoete smaak van de voeding in het algemeen te verminderen, van jongsaf aan. Uit voorgaande studies van het Anses blijkt dat de intense kleurstoffen geen enkel positieve uitwerking hebben op gewichtscontrole, de bloedsuikerspiegel van diabetespatiënten of op het effect van diabetes type 2. In het licht hiervan mogen gezoete dranken (net zoals gesuikerde dranken) geen vervanging zijn van water.
komende aanbeveling voor om de inname van vrije suikers te beperken tot minder dan 5 % van de TEI, wat
2019/03
07
metabolische effecten van suikers en hun betrokkenheid in chronische aandoeningen (stofwisselingsziekten, kankers, hart- en vaatziekten). Het onderzoek betrof niet de gevolgen van suikers op tandbederf aangezien deze kwestie uitgebreid aan bod komt in de aanbevelingen van de WHO met betrekking tot de suikerconsumptie. De gevolgen van suikers op voedingsgewoonten (voedselkeuze, oververzadiging, verzadiging, honger) werden bestudeerd. De kwestie van een eventuele voedingsverslaving werd dan weer niet onderzocht bij gebrek aan beschikbare gegevens.
extra gunstig zou zijn voor de gezondheid met name op vlak van tandbederf. In het kader van de actualisering van de voedingsrichtlijnen van het nationaal gezondheidsprogramma heeft het Anses deze aanbevelingen aangepast aan de laatste gegevens uit de literatuur over de gevolgen van de verschillende soorten suikers op de gezondheid, rekening houdend met de evolutie van de wetenschappelijke methodes die worden aangewend om suikers te bestuderen (terminologie, definities, classificatie).
Materiaal en methode Het Anses heeft deze expertise toevertrouwd aan een werkgroep verbonden aan het gespecialiseerd comité
Resultaten
van experts (CES) “Menselijke voeding”.
• Effect van suikers op het gewicht
Het werk is gebaseerd op een grondige studie van de
Uit de geanalyseerde mechanistische studies blijkt
bibliografie die werd gerealiseerd in april 2013 waar-
dat de iso-energetische vervanging van suikers door
bij men zich toelegde op de studies en meta-ana-
andere macrovoedingsstoffen de gewichtstoename
lyses die werden gepubliceerd na 2006, datum van
niet in de hand werkt door de afname van het ener-
de laatste expertise van de WHO over koolhydraten.
gieverbruik afkomstig van de grondstofwisseling en
Aangezien een aantal thema’s niet specifiek werden
thermogenese. Bovendien blijkt uit de interventiestu-
behandeld door de WHO (met name de niet-alcoho-
dies waarin de effecten van suikers werden vergeleken
lische leververvetting, de concentraties in urinezuur)
met de effecten van andere macrovoedingsstoffen
werden een aantal studies die voor 2006 werden ge-
of andere koolhydraten, dat er geen verschil is in ge-
publiceerd in aanmerking genomen. De studies die
wichtsevolutie.
werden gepubliceerd tijdens de expertise werden in
Toch tonen alle epidemiologische studies een ver-
deze analyse geïntegreerd, terwijl in mei 2015 een
band aan tussen de suikerconsumptie en meer be-
update is gebeurd van de bibliografie gepubliceerd
paald in de vorm van gesuikerde dranken en de
tussen april 2013 en april 2015. In december 2017 ten
gewichtstoename. Er dient evenwel te worden opge-
slotte werd de relevantie van de conclusies van het
merkt dat deze studies de verhouding tot de totale
Anses herbekeken in het licht van de laatste meta-
energie-inname (TEI) niet hebben bijgesteld en dat
analyses verschenen sinds de publicatie van de ad-
het dus onmogelijk is om uit te maken of het verband
viezen van het Anses.
tussen de suikerconsumptie en de gewichtstoename
Deze expertise is op de eerste plaats gericht op de
zich op gelijk niveau vertaalt in TEI.
08
Kisel-10 studie – Een wetenschappelijke doorbraak
Aanvullende nutritionele benadering voor:
gegevens geven aan dat deze effecten niet werden opgemerkt tijdens studies waarin een dagelijkse dosis fructose werd gebruikt van minder dan g/d. Uit epidemiologische studies blijkt een hypertriglyceridemisch effect van suikers die worden ingenomen in de vorm van gesuikerde dranken, maar deze gege-
• Verlaagde ontstekingsmarkers sP-selectine en hs-CRP • Minder fibrose
vens wijzen niet op een specifiek effect, los van de TEI. Het effect van suikers die fructose bevatten (sacharose, HFCS), de respectieve rol van een energetische overmaat of van de inname van suikers als zodanig,
• Een beter cardiovasculair profiel
en het effect van het gelijktijdig innemen van fructose en glucose zijn bijgevolg nog slecht gekend.
“Voor een doeltreffende controle op deze ontstekingsparameters kan, daar waar nodig, een goed gedocumenteerde aanvulling van de voeding nuttig zijn”
Een meta-analyse gepubliceerd na deze expertise bevestigt het effect van fructose op de stijging van de
(Prof. Dr. U. Alehagen, Linkoping University, Sweden)
serumlipiden in hypercalorische maar geen isocalorische omstandigheden. • Effect van suikers op de leverlipiden en het risico op niet-alcohol gerelateerde leveraandoeningen Een fructoserijke voeding kan leiden tot teveel leverlipiden maar momenteel zijn er niet voldoende gegevens om te besluiten tot een rechtstreeks verband In de prospectieve en interventiestudies waar de sup-
een bescheiden effect dat niet gepaard gaat met
tussen het suikerverbruik en een niet-alcohol gerela-
pletie van suikers vaststaat maar de voedselinname
een aanzienlijke klinische stijging van de bloedsuiker-
teerde leveraandoening.
van de deelnemers niet wordt gecontroleerd (ad libi-
spiegel op de nuchtere maag.
Een meta-analyse die werd gepubliceerd na deze ex-
tum), zijn de geobserveerde gewichtsschommelingen
Uit een beperkt aantal epidemiologische studies blijkt
pertise vermeldt een verband tussen gesuikerde dran-
ondergeschikt aan een energetische overconsumptie
een stijging van het aantal diabetesgevallen bij per-
ken en het risico op een niet-alcohol gerelateerde le-
gekoppeld aan de suikers. De gewichtstoename is te
sonen die veel suikers of gesuikerde dranken consu-
veraandoening en het risico op het ontwikkelen van
wijten aan een overmatige energie-inname waartoe
meren. Dit verband zou evenwel deels te wijten zijn
een niet-alcohol gerelateerde leveraandoening.
de suikers en meer bepaald de gesuikerde dranken
aan de gewichtstoestand, aangezien de associatie
bijdragen.
verdwijnt na afstemming op de Body Mass index (BMI).
• Het effect van suikers op de urinezuurspiegel in het
De meta-analyses die werden gepubliceerd na deze
De effecten van suikers op zeer lange termijn op de
bloed
expertise bevestigen de link tussen de stijging van het
zelfregulering van de bloedsuikerspiegel en de gevoe-
De interventiestudies geven aan dat op korte termijn
risico op overgewicht en de suikerconsumptie, met
ligheid voor insuline blijven ongekend.
de consumptie van fructose in hoge dosissen en
name in vloeibare vorm.
Een meta-analyse die werd gepubliceerd na deze
gekoppeld aan een overmatige energie-inname de
expertise rapporteert een verband tussen het verbruik
urinezuurspiegel gematigd doet stijgen. De patholo-
• Effect van suikers op de zelfregulering van de
van gesuikerde dranken en het risico op het ontwik-
gische gevolgen op lange termijn van deze stijging bij
bloedsuikerspiegel en gevoeligheid voor insuline
kelen van een diabetes type 2, ongeacht de vetop-
de bevolking in het algemeen zijn niet gekend.
In de studies op korte en middellange termijn waarin
hoping.
er geen grote gewichtsverandering en/of lichaams-
Verkrijgbaar in apotheken in diverse verpakkingen.
Bio-Q10 en Selenium+Zinc zijn referentieproducten voor internationaal onderzoek
GRATIS DOOSJE ?
Ga naar: www.pharmanord.be/medic en vul het formulier in met uw beroep, het tijdschrift en evenals uw postadres voor de zending van je pakket.
samenstelling werd vastgesteld, tonen de gegevens
• Effect van suikers op de serumlipiden
De beschikbare gegevens die slechts in geringe mate
geen daling van de gevoeligheid voor insuline of een
Een stijging van het fructoseverbruik (zuiver of in de
aanwezig zijn en doorgaans het resultaat van observa-
intolerantie voor glucose als gevolg van suikerverbruik.
vorm van siroop of sacharose), in het kader van een
ties van minder dan twee weken, tonen geen verband
Alleen een zeer sterk gestegen inname van fructose,
hyperenergetische voeding, gaat gepaard met een
aan tussen het suikerverbruik en de bloeddruk. Er zijn
d.w.z. 80 g/d heeft een daling tot gevolg van de
stijging van de concentraties trygleceriden in het
studies op langere termijn nodig om dit te bevestigen
levergevoeligheid voor insuline. Het betreft evenwel
bloed nuchter en/of postprandiaal. De beschikbare
of te weerleggen.
BE_SelenZinc_Q10_Ad_Nutrifacts_DU_105x297_0119
• Het effect van suikers op de bloeddruk Innoverend voor de gezondheid
www.pharmanord.be
Kisel-10: 1) “Cardiovascular mortality and N-terminal-proBNP reduced after combined selenium and coenzyme Q10 supplementation: A 5-year prospective randomized double-blind placebo-controlled trial among elderly Swedish citizens ». Alehagen et al ; International Journal of Cardiology. e0141641. Doi : 10.1371/journal.pone.0141641 2) “Levels of sP-selectin and hs-CRP Decrease with Dietary Intervention with Selenium and Coenzyme Q10 Combined: A Secondary Analysis of a Randomized Clinical Trial”. Alehagen U et al., PLoS ONE 10(9): e0137680. doi:10.1371/journal.pone.0137680) 2015 3)“Less fibrosis in elderly subjects supplemented with selenium and coenzyme Q10. A mechanism behind reduced cardiovascular mortality.” Alehagen U, et al.; Biofactors 2017; Epub ahead of print.
10
Conclusie Uit de analyse van de literatuur in het kader van deze expertise blijkt dat er een hele reeks convergerende elementen zijn die leiden tot negatieve effecten van een hoog suikerverbruik. Het overmatig suikerverbruik heeft rechtstreeks gevolgen voor de gewichtstoename, de stijging van de triglyceriden en de urinezuurspiegel evenals onrechtstreeks voor diabetes type 2 en bepaalde kankers, aandoeningen die momenteel veel aan-
MultiTon
De dagelijks aanvulling op de voeding die echt een verschil maakt
dacht krijgen binnen de volksgezondheid. Overigens heeft suikerverbruik geen specifieke voordelen, zolang er voldoende koolhydraten worden ingenomen. Uit de beschikbare gegevens kan niet precies worden aangetoond vanaf welk totaal suikerpeil deze negatieve effecten opduiken. Het Anses achtte het niettemin nodig om een maximumniveau van deze inname voor te stellen. Om deze grens te bepalen, werd beslist om de meest betrouwbare gegevens uit de literatuur over te zetten op alle suikers. Deze gegevens tonen een stijging aan van de triglyceriden en de urinezuurspiegel als gevolg van de totale fructose-inname (fructose op zich en fructose vervat in sacharose). Wat de gevolgen voor de triglyceriden betreft, kan het bewijsniveau overtuigend worden beschouwd voor een fructose-inname van meer dan 50 g/d. Vertrekkende van de hypothese dat de specifieke effecten van suikers het gevolg zijn van hun fructosegehalte, werd ervoor gekozen om een bovengrens te bepalen van de inname van suikers die fructose bevatten (sacharose, siropen op basis van glucose-fructose, honing of andere siropen en natuurlijke concentraten die fructose bevatten, zuivere fructose). Wat betreft de lactose en galactose – de twee andere suikers die door iedereen worden genuttigd – kan op basis van de beschikbare gegevens geen verband worden gelegd met een of ander risico. Het door het CES voorgestelde maximum verbruik van suikers heeft bijgevolg geen betrekking op de natuurlijke suikers aanwezig in melk en zuivelproducten. Een inname van 50 g fructose komt overeen met een inname van 100 g sacharose. Het CES stelt voor om het totaalverbruik van suikers zonder lactose en galactose te beperken tot maximum 100 g/dag. Het betreft een maximum dat niet mag worden overschreden en niet een aanbevolen inname, die van toepassing is voor alle gezonde volwassenen . Voor de kwetsbare bevolkingsgroepen als kinderen en jongvolwassenen moeten er bijkomende specifieke aanbevelingen komen.
• uiterst compleet en evenwichtig multipreparaat
Deze grens betreft alle suikers, dus zowel de natuurlijke
• met enkel bioactieve, direct werkzame vormen van vitaminen
suikers die aanwezig zijn in de voeding of de suikers die
• met enkel goed opneembare, organische vormen van mineralen
worden toegevoegd tijdens fabricage of bereiding van voedingsmiddelen. De aanbevelingen inzake de
60 V-caps.: €15,69
consumptie van groenten en fruit worden niet aan vraag gesteld. In het kader van een zogeheten “geoptimaliseerde” voeding (dat wil zeggen voeding dat toelaat om alle voedingsrichtlijnen te bereiken) fungeren fruit en groenten immers als vectoren van ongeveer 46 g suiker. Deze beperking is aldus coherent met de
MULTITON van Mannavital is het ideale multivitamine-multimineraal preparaat met enkel vitaminen die het lichaam echt kan gebruiken en met mineralen die vlot worden opgenomen. 2 capsules MultiTon bevatten bovendien al deze essentiële voedingsstoffen aan 50 % van de aanbevolen dagdosis (uitgezonderd calcium en magnesium aan 40 %).
aanbeveling van de WGO die stelt dat 10 % van een energie-inname van 2000 kcal overeenstemt met een inname van 50 g vrije suikers. Mannavital voedingssupplementen van absolute topkwaliteit voor een doelgerichte aanpak Verkrijgbaar in alle natuurvoedingswinkels en bij de apotheek op bestelling CNK 4108-320 - Voor uitgebreide info: info@mannavital.be - tel 056 43 98 52
12
Aanbevelingen van het Agentschap
Ecologisch luchtzuivering, drinkwatersystemen, milieuverantwoord bouwen & wonen, duurzame producten, cosmetica, tuinieren,…
Dit werk toont aan dat een suikerverbruik van meer dan 100 g/d risico’s inhoudt voor de gezondheid die de verspreiding nodig maken van aanbevelingen om de suikerinname door de bevolking te beperken. In Frankrijk verbruikt 20 % van de volwassenen meer dan 100 g suiker (zonder lactose en galactose) per dag. De gemiddelde waarden schommelen sterk tussen de individuen onderling (75 g/d met een standaardverschil van 35,6 g/d), met name in functie van geslacht en leeftijd. De overschrijding van drempel van 100 g/dag wordt vastgesteld bij 12% van de vrouwen ouder dan 55 en 33% van de mannen tussen 18-34 jaar. Deze overschrijdin-
Medisch diabetesmateriaal, gezondheidsapps, consultatiezones, verzorgingsmateriaal, gezondheidstesten, presentaties,…
categorie even groot zoniet groter is dan bij volwassenen. Het Agentschap kan niet bepalen welk aandeel van de
Beweging fitnesstoestellen, smartwatches & activity trackers, sportkledij, yoga, crosstrainers,…
voeding, zonder de vertrouwelijkheid van de industriële recepten hiermee te schenden.
Uw inspiratie voor een gezonde levensstijl
ergonomie, verzorging, slaapcomfort, eetproblemen, stress, massage, mindfulness, menopauze,…
de jongste categorie (20 % van de 3-10 jarigen). Wat ook zorgwekkend is, is dat het suikerverbruik bij de jongste
Agentschap de noodzaak om toegang te krijgen tot de gegevens met betrekking tot toegevoegde suikers in de
FLANDERS EXPO GENT
Welzijn
gen worden vastgesteld vanaf de leeftijd van 3 jaar ongeacht de leeftijdscategorie en zijn even zorgwekkend bij
bevolking deze drempel overschrijdt door consumptie van toegevoegde suikers. In het licht hiervan benadrukt het
30/11 - 01/12/2019
samen met
Voeding voedingssupplementen, plantaardige dranken, gezond ontbijt, thee, power snacks, ‘free from’ producten, allergie,…
Het respect van deze drempelwaarde van 100 g/d vereist doeltreffende maatregelen met het oog op het verminderen van het verbruik van toegevoegde suikers. Het Anses adviseert met name: • de consument om te waken over zijn totale suikerinname en de toevoeging van sacharose aan zijn
kookbereidingen en dranken te beperken, evenals om minder gesuikerde producten te kiezen;
• de industrie om inspanningen te doen om de beschikbare producten met toegevoegde suikers te herbekijken, zonder de suikers evenwel te vervangen door zoetstoffen of ingrediënten die op hun
beurt suikers bevatten (vruchtenconcentraat, siropen, enz.);
• gezondheidsmedewerkers om hun patiënten te sensibiliseren voor de gevolgen voor de gezondheid van suikers en meer bepaald van gesuikerde dranken op de gewichtstoename en aanverwante aandoe ningen; • de overheid om regels in te voeren die gericht zijn op de belangrijkste vectoren van toegevoegde suikers
(heffingen, informeren van consument, toegankelijkheid op openbare plaatsen), om de bevolking te sen-
sibiliseren voor de gevolgen van suikers op hun gezondheid, van op jonge leeftijd (voedingseducatie), om
maatregelen te nemen die de aanzet tot het verbruik van gesuikerde producten aan banden te leggen
(reclame, radiospots, gratis stalen, enz.)
22
e
Voedings- en Gezondheidscongres ◗ www.voedingscongres.be
Vrijdag 15 en zaterdag 16 november 2019
Brussels expo Brussel
14
NutriFacts
15
2019/03
Magnesium
wellicht de goedkoopste vorm van magnesium is magnesiumoxide. Helaas is er heel wat
maagzuur nodig om dit zeer innig gebonden zout goed te splitsen en opneembare
magnesium vrij te stellen. Heel wat mensen en dit zeker vanaf een bepaalde leeftijd
(en
magnesiumoxide
waardoor de ongesplitste magnesium niet zelden maagdarmlast geeft of zelfs tot
diarree leidt. Andere slecht opneembare magnesiumzouten zijn magnesiumsulfaat,
magnesiumchloride
beter splitsen, zijn magnesiumcitraat en magnesium-glycerofosfaat. Maar hou er
wel mee rekening dat hier de vrijgestelde magnesium in maag en darmen voor zijn opname
in “competitie” treedt met calcium uit de voeding en dat langdurige eenzijdige
inname van deze magnesiumzouten een calciumgebrek kan uitlokken. De beste
opname van magnesium wordt verkregen als ze “gecheleerd” is of gebonden aan
een aminozuur zoals glycine (magnesiumbisglycinaat) of taurine (magnesiumtauraat).
Gecheleerde magnesium wordt ook bij maagzuurgebrek goed opgenomen en wordt als
een
Het enige nadeel is het feit dat deze “chelaten” heel wat volume inneemt. Minder
volumineus en zeer goed opneembaar is de zogenaamde “liposomale” magnesium,
waarbij de minder goed opneembare magnesiumoxide door omhulling met zonnebloem-
lecithine en door sucrose-vetzuuresters, nu wel zeer vlot geabsorbeerd wordt.
Calcium
hier is vooral de zeer moeilijk te splitsen calciumcarbonaat te vermijden. Dan levert de beter
splitsbare calciumcitraat meer goed opneembare calcium aan; alleen moeten we
weer opmerken dat langdurige eenzijdige inname van deze calciumvorm door
competitie de bloedspiegel van magnesium kan verlagen. Een zeer interessante
calciumbron is het algje Lithothamnium calcareum. Als dit algje afsterft, laat het
een skelet na van zeer goed opneembare zouten, voorop calciumzouten. Deze zullen
bovendien de bloedspiegel van “antagonist” magnesium niet verlagen, want in
Lithothamnium zitten ook goed opneembare magnesiumzouten. Verder is gecheleerde of
aan het aminozuur glycine gebonden calciumbisglycinaat uiteraard ook een goede
(maar duurdere en meer volumineuze) keuze.
Zink
gecheleerde zinkbisglycinaat en – zink-L-methionine zijn
de beste keuzes voor zink. Beter dan zinkzouten zoals zinkcitraat,
zinkgluconaat en zinkpicolinaat en vooral veel beter dan zinkoxide.
IJzer
gecheleerde ijzerbisglycinaat is de allerbeste keuze
voor ijzer; veel beter dan de ijzerzouten ijzersulfaat,
ijzergluconaat, ijzeraspartaat en ijzerfumaraat.
Klinische studies tonen aan dat je door de betere opname
van ijzerbisglycinaat, hiervan 4 maal minder ijzer dan via
ijzersulfaat moet aanvoeren voor een zelfde gunstig
“Het is niet wat je inneemt, maar wat je opneemt, wat telt”, is misschien wel het belangrijkste leidmotief verband
effect bij bloedarmoede. Maar vooral interessant
met mineralen. Vooral bepaalde minerale zouten, dat zijn eigenlijk zeer innige verbindingen tussen positieve en
is dat dat deze ijzervorm ook veel beter wordt
negatieve ionen, splitsen vaak zo moeilijk in maag en darmen dat ze nauwelijks geabsorbeerd worden. Wat zijn de
verdragen met minder maag- en darmlast en minder
belangrijkste tips?
constipatie.
Bioactieve vormen van mineralen en vitaminen voor een optimale werking van voedingssupplementen Niet zelden lezen we in een krant of een tijdschrift, uiteraard gestuurd vanuit de farmaceutische industrie, dat voedingssupplementen nutteloos zouden zijn. Onzin natuurlijk, want niet alleen is er de laatste 70 jaar een gestage afname opgetreden in de nutritionele waarde van landbouwgewassen, ook de behoeften van de westerse mens liggen door zijn veeleisende levenswijze en door de sterke toxische belasting steeds hoger. Maar tegenstanders hebben soms wel een punt als ze stellen dat voedingssupplementen onwerkzaam of zelfs schadelijk kunnen zijn, want er zijn helaas ook minderwaardige producten op de markt. Waarop moeten we letten als we de beste resultaten willen behalen met voedingssupplementen op basis van vitaminen en mineralen?
Mineralen: de opname primeert
nog
meer
geheel
als
ze
maagzuurremmers
splitsen,
en
waardoor
ze
slikken),
weinig
magnesiumcarbonaat.
opgenomen,
zodat
ze
de
zullen
dan
magnesium
ook
eruit
Magnesiumzouten
opname
van
nauwelijks
opnemen
die
calcium
niet
al
en
veel
afremt.
16
Nutrimedes opleidingen 2019 Formations Nutrimedes 2019 Zin en onzin van eiwitrijke diëten
SYMPOSIUM Voeding en kanker Nutrition et cancer
12/03/2019 ANTWERPEN
Selenium
de allerbeste keuze is seleniumgist, waarbij biergist voor ons anorganische seleniumzouten
omzet in organische, natuurlijke, gecheleerde en dus goed opneembare seleniumchelaten,
voorop selenomethionine en selenocysteïne. Eventueel kan gekozen worden voor prepara-
ten met 100 % gecheleerde selenomethionine. Deze organische vormen vertonen –
alhoewel het gebruik ervan in België onterecht streng beperkt wordt – niet dezelfde
potentiële toxiciteit van de te vermijden anorganische selenieten en selenaten (die zich
gedragen zich als zware metalen).
Jodium
de allerbeste keuze is “liposomale” jodium, waar natriumjodaat omhuld is door fosfa-
tidylcholine uit lecithine. Die neemt beter op dan jodiumzouten (vnml natriumjodaat, kalium-
jodide) en ook beter dan jodium in kelp of andere zee-algen, maar neemt wel meer volume
in.
Silicium
natuurlijke siliciumverbindingen (in gierst, gerst, heermoes, brandnetel, bamboe) bestaan
uit lange ketens van orthosiliciumzuur, die moeilijk gesplitst worden en dit zeker bij
maagzuurgebrek. Als deze ketens enzymatisch gesplist of “gehydrolyseerd” worden, dan
leveren ze het al beter opneembare en geïsoleerde orthosiliciumzuur (OSA) op. Nog beter
zijn cholinegestabiliseerd orthosiliciumzuur (ch-OSA), dat zijn werkzaamheid in klinische studies
heeft bewezen, en andere vormen van orthosiliciumzuur die gestabiliseerd zijn op malto-
dextrine of gehydrolyseerde collageen. Zo zorgt choline in cholinegestabiliseerd orthosili-
ciumzuur niet alleen voor een stabiele vorm, maar vooral voor een betere passage door de
celmembranen en dus voor een optimale werking.
Zwavel
de allerbeste en eigenlijk enige voor de hand liggende keuze is de natuurlijke, organische
molecule methyl-sulfonylmethaan (MSM), een neutrale en kleine molecule die vlot wordt
opgenomen en die zeer veilig is.
Chroom
de beste keuze is chroomgist, waarin chroom organisch gebonden is aan aminozuren;
die is evenwel nog niet zo lang toegelaten. Andere, vrij goed opneembare vormen zijn
chroompicolinaat en chroomnicotinaat.
Mangaan en koper
zijn beschikbaar in de goede opneembare gecheleerde vormen (bisglycinaten)
04/06/2019 BRUSSEL/ BRUXELLES
Gastric bypass: diëtetische begeleiding voor en na ingreep
18/06/2019 LEUVEN
L’insuffisance cardiaque
Voedings- en Gezondheidscongres Congrès de Nutrition et Santé
12/09/2019 BRUXELLES
15-16/11/2019 BRUSSELS EXPO
Bypass gastrique: prise en charge diététique pré et post chirurgie
Prikkelbaardarm syndroomn - CVS fibromyalgie: hoe pakken we het aan?
Veganisme: een verantwoorde keuze?
03/12/2019 BRUXELLES
10/12/2019 HASSELT
04/02/2020 GENT
“By experts for experts”
www.nutrimedes.org Multidisciplinaire opleidingen voor artsen, diëtisten, verpleegkundigen, psychologen en andere gezondheidsprofessionelen. Formations multidisciplinaires pour médecins, diététiciens, infirmiers, psychologues et autres professionnels de la santé.
18
Vitaminen: bioactief en direct werkzaam Voor vitaminen komt het er vooral op neer dat ze in hun natuurlijke, bioactieve vormen worden aangevoerd. Dan pas kunnen ze – als de maximale dosis gerespecteerd wordt – nuttig en veilig zijn. Om vitaminen in een slecht daglicht te plaatsen, schermen tegenstanders van voedingssupplementen bijna steeds met de CARET-studie, waarbij synthetische en geïsoleerde bètacaroteen kans op longkanker verhoogde en de SELECT-studie waarbij synthetische
Dé vakbeurs voor bio-, eco-, natuurlijke en duurzame producten. Voor en door de sector.
D,L alfa-tocoferol (voor de helft bestaande uit de voor het lichaam totaal onbekende L-alfa-tocoferol) het risico op prostaatkanker verhoogde. Maar de in die studies gebruikte vitaminen zijn dus helemaal niet representatief voor de correcte vormen van die vitaminen. Wat zijn de beste adviezen in verband met vitaminen?
Zondag 13 en maandag 14 oktober 2019
• Vitamine E: we beginnen met deze vitamine, om-
synergie van de ganse familie van de carotenen.
dat die ons eigenlijk de lakmoesproef oplevert om een
Daarom zijn “gemengde carotenen” (bv concentraat
goed van een slecht voedingssupplement te onder-
uit rode palmolie) de betere optie. Of neem je gewoon
scheiden. Van zodra een voedingssupplement de hier-
een goede kwaliteit van spirulina of chlorella in; dat
boven reeds aangehaalde D,L-alfa-tocoferol bevat, is
zijn “bommen” van gemengde carotenen. Wat we wel
het echt te mijden. Iets beter is een supplement dat
moeten beseffen is dat carotenen, met voorop bèta-
het door het lichaam gekende D-alfa-tocoferol bevat,
caroteen, nog steeds maar “provitamine A” aanleve-
maar dan mankeer je onder andere de op bepaalde
ren. Amper 45 % van de mensen zet die voldoende
• Vitamine D: de biologisch meest actieve vorm van
terreinen veel belangrijkere gamma-tocoferol. Want vi-
om in de eigenlijke vitamine A of retinol. Een goed voe-
vitamine D is vitamine D3 of cholecalciferol. Voor wie
tamine E is eigenlijk een complex van 4 tocotoferolen
dingssupplement dat vitamine A aanvoert, moet dus
problemen heeft met de dierlijke afkomst ervan (meest-
en 4 tocotriënolen. Het betere voedingssupplement
ook retinol bevatten: onder de vorm van retinylacetaat
al wolvet of lanoline, belicht met UV-stralen): er bestaat
voert dan ook vitamine E aan onder de vorm van
of retinylpalmitaat.
de minder actieve Vitamine D2 uit paddenstoelen en
“gemengde tocoferolen” (bv een zonnebloemolie- of
Brussels Expo - Paleis 11
tegenwoordig zijn ook plantaardige bronnen van vita-
sojaolieconcentraat) en/of onder de vorm van “ge-
• Vitamine C: synthetische, natuuridentieke L-ascor-
mine D3 beschikbaar, doorgaans uit lichen (bepaalde
mengde tocotriënolen” (bv een concentraat van rode
binezuur is een goede vitamine C-bron, uiteraard
korstmos) gehaald.
palmolie).
enkel als ze zuiver is. Wie de bij vitamine C horende bioflavonoïden erbij wenst, kan het volumineuze en
• Vitamine K: bestaat uit twee vormen, K1 en K2. De
• Vitamine B-complex: ook het van nabij bekijken van
duurdere acerolakersextract kiezen of kan gaan voor
beste vorm van vitamine K1 is fyllochinon. De meest
de vitamines B in een voedingssupplement, laat ons
L-ascorbinezuur in combinatie met geconcentreerde
actieve vorm van vitamine K2 is menaquinone-7 en
snel toe het kaf van het koren te scheiden. Let in de
bioflavonoïden uit bv rozenbottel en/of citrusschillen.
die wordt best aangevoerd onder de vorm van een
eerste plaats op vitamine B6 en mijd daarvan zeker
Als de zure L-ascorbinezuur in zeer hoge dosis (bv in
natto-extract (gefermenteerde sojabonen of kikker-
de in hogere doses potentieel neurotoxische pyri-
bepaalde kankertherapieën) problemen oplevert,
erwten).
doxinehydrochloride; de bioactieve en veilige vorm
dan kan men de gebufferde calcium-, magnesium-,
• Co-enzym Q10: deze stof is in de strikte zin geen
is pyridoxal-5’-fosfaat. Vermijd voor vitamine B9 of B11
kalium- en zink-L-ascorbaat inzetten. Er bestaan ook
vitamine, omdat we ze voor een deel ook in de lever
de vorm foliumzuur en neem alleen genoegen met
goed opneembare veresterde vormen van vitamine
aanmaken. Maar heel wat mensen halen ze te weinig
de direct werkzame L-methyltetrahydrofolaat (onder
C en liposomale vormen van vitamine C.
uit de voeding en anderen maken er te weinig van
de vorm van calciumzout of glucosaminezout). Wat
aan, omdat ze bv cholesterolverlagende statines in-
betreft vitamine B12 laat je cyanocobalamine en hy-
nemen. De beste vorm van co-enzym Q10 is zonder
droxycobalamine links liggen ten voordele van methyl-
twijfel ubiquinol: dat is de gereduceerde en dus direct
cobalamine en/of adenosylcobalamine.
werkzame vorm van dit antioxidans. De andere vorm, ubiquinone, is zeker niet slecht, maar moet nog tot de
• Vitamine A: zoals hoger reeds gesteld is de synthe-
actieve ubiquinol worden omgezet. Ubiquinone vind
tische vorm van bètacaroteen absoluut te mijden.
je vooral terug in “droge” voedingssupplement om-
Zelfs natuurlijke bètacaroteen is niet de beste keuze,
dat daarin de olieachtige substantie ubiquinol niet of
want door deze geïsoleerd toe te dienen, mis je de
moeilijk kan verwerkt worden.
www.bio-xpo.be
20
Als onze darmen mochten kiezen, aten ze volkoren Dat volkorenproducten voedingsvezels bevatten en dat die een gunstige werking hebben in ons lichaam is al langer bekend. Maar uit onderzoek blijkt dat voedingsvezels uit granen een steeds grotere diversiteit aan gezondheidsvoordelen laten zien en dat ze samen met de bioactieve stoffen die ze meedragen, beloven nog veel meer in hun mars te hebben. Kracht van de graanvezel Traditioneel werden voedingsvezels beschouwd als onverteerbare substanties die zonder energietoedracht het lichaam verlieten. Nu weten we dat deze vezels een belangrijke rol spelen bij de regulatie van de stoelgang, het cholesterol- en glucosegehalte van het bloed kunnen doen dalen en inspelen op de samenstelling van de darmflora. De tarwezemel, het buitenste vliesje van de tarwekorrel, zit boordevol vezels (46g/100g) en dat zijn voornamelijk de zogeheten ‘non-starch polysaccharides’ (~95%). Dit is een grote groep onverteerbare koolhydraten met zeer uiteenlopende fysicochemische eigenschappen. Het effect van tarwezemelen op de stoelgang is goed onderbouwd door een dertigtal studies die allemaal een significante toename van het ontlastingsvolume aangeven. Maar ook vezels uit andere granen, als rogge, gerst en haver, verhogen het ontlastingsvolume. Daarnaast vertragen graanvezels de maaglediging en versnellen de doorstroming in de dunne darm. Tot slot is het effect van graan vezels op de stoelgang groter dan het effect van vezels uit groenten en fruit. Tarwezemelen verhogen het ontlastingsvolume met 7,2 g/g, waar vezels uit groenten en fruit het volume met 6g/g verhogen. De tarwezemel bestaat gemiddeld voor ~5% uit fermenteerbare voedingsvezels, waaronder bèta-glucanen en arabinoxylanen, resistent zetmeel en fructanen, die in de darm worden afgebroken. Hierbij ontstaan korteketenvetzuren en andere gunstige metabolieten voor de darmcellen en diens omgeving, wat bijdraagt aan een gezonde darmflora. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de diversiteit aan darmbacteriën afneemt bij een lage
vezelinname. Een lage diversiteit aan darmbacteriën zorgt op zijn beurt voor een minder goede darmgezondheid. Ook dat geeft het belang van vezels weer.
van te weinig volkoren producten in ons dieet zelfs dé belangrijkste factor geassocieerd met een verlies aan gezonde levensjaren.
Van aanbeveling tot naleving ➜ Graanvezels en bioactieve stoffen, nog onontgonnen terrein Volkorenproducten bevatten vezels, mineralen (zoals ijzer, zink, magnesium en fosfor), B-vitamines, vitamine E en een waaier aan bioactieve stoffen, zogenoemde co-passengers, zoals flavonoïden, carotenoïden en een reeks stoffen met anti-oxidatieve eigenschappen. Hoewel de bioactieve stoffen in granen minder bekend zijn, suggereert recent onderzoek dat de gezondheidseffecten van voedingsvezels samenvallen met de bioactieve stoffen, die ze meedragen.
Vezels uit volkoren; bewezen gezondheidseffecten! Wereldwijd geven voedingsaanbevelingen een ruimere plaats aan volkoren graanproducten en dat is geen toeval. Graanvezels en/of zemelen zouden de hoofdrol spelen bij het verlagen van het risico op chronische ziekte en mortaliteit geassocieerd met het eten van volkoren graanproducten. Graanvezels verlagen namelijk het LDLcholesterol, vertragen de absorptiesnelheid van glucose door een minder snelle maaglediging en zorgen voor een minder grote piek in de insulineafgifte. Maar de associatie tussen vezelinname en de verminderde risico’s op chronische ziekten kan worden aangetoond voor graanvezels en nauwelijks voor vezels uit groenten en fruit. Volgens het Global Burden of Disease project van het Institute for Health Metrics and Evaluation (2017) is het opnemen
De boodschap hier is niet om de ene of andere voedingsvezelbron te verkiezen. We hebben alle voedingsvezels (uit granen, fruit, groenten etc.) uit ons dieet nodig om aan de aanbeveling te voldoen. Aanbevelingen lopen licht uiteen, maar toch is iedereen het er over eens dat meer, beter is. Belangrijk is het bewustzijn dat een minimale inname van 25 gram voedingsvezels nodig is voor een vlotte stoelgangregulatie, maar autoriteiten achten een hogere inname nodig voor het verkrijgen van positieve gezondheidseffecten zoals een verminderd risico op hart- en vaatziekten en diabetes type 2 en een betere gewichtscontrole. Maar hoe kunnen we onze vezelinname daadwerkelijk verhogen? In België ligt de aanbeveling van de Hoge Gezondheidsraad op 30 gram vezels per dag voor volwassenen, maar hiervan halen we nauwelijks de helft. Vezels zitten voornamelijk in plantaardige koolhydraatrijke basisvoedingsmiddelen zoals granen, peulen, fruit en groente en in mindere mate in zaden en noten. De portie koolhydraatrijke voedingsmiddelen op ons bord gaat al jaren in dalende lijn, wat de inname van voldoende voedingsvezels steeds moeilijker maakt. De kloof tussen inname en aanbeveling blijft dus maar groeien. Graanproducten voorzien in bijna de helft (43%) van de dagelijkse vezelinname. Vezels komen best uit verschillende voedingsbronnen en hoofdzakelijk uit granen, fruit, groenten, peulvruchten en aardappelen waarvan de belangrijkste granen. Zonder volkoren graanproducten en variatie op het menu zijn de aanbevelingen voor vezels moeilijk haalbaar.
➜ Tabel 1: Hoeveelheid vezels in verschillende voedingsmiddelen.
Referenties
Voedingsmiddel Portie
Vezels gram/ portie
Vezels gram/ 100 gram
Volkoren tarwebrood
35 g / 1 sneetje
2,3
6,7
Roggebrood
35 g / 1 sneetje
1,5
4,3
Witbrood
35 g / 1 sneetje
1,0
2,9
Muesli
45 g / 1 schaaltje
2,6
5,8
Witte rijst, gekookt
50 g
0,5
1,0
Witte pasta, gekookt
50 g
1,3
2,6
Fruit (gemiddeld)
1 stuk
1,2 – 4,8
1,2 – 4,8
Gedroogd fruit
30 g
1,5 – 2,2
5,1 – 7,3
Noten, gemiddeld
30 g / 1 handje
2
6,7
Groenten (gemiddeld)
1 opscheplepel
1
2
Bron: Nubel
➜ Belgisch volkorenbrood als zeer efficiënte graanvezel leverancier Volkorenbrood bestaat uit 100% volkorenmeel en is daarmee een efficiënte manier om volkoren tot ons te nemen. Het aandeel volkoren in pasta’s is vaak maximaal 50%, ook ontbijtgranen hebben moeite om hogere aandelen volkoren te bevatten. Wanneer er gedroogde vruchten aan toe zijn gevoegd, is het vezelgehalte aanzienlijk. De gezondheidseffecten van fruitvezels liggen op een ander vlak dan die van graanvezels.
• EUFIC. Whole Grain Update 2015. www.eufic.org • GBD 2017 Diet Collabora tors. Health effects of dietary risks in 195 countries, 1990–2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. The Lancet. 2 April 2019. doi: 10.1016/S0140 6736(19)30041-8. • Hoge Gezondheidsraad. Voedingsaanbevelingen voor België - 2016. Brussel: HGR; 2016. Advies nr. 9285. • Scientific report (2018) on Bread and Health as part of the EU campaign 2018-2020 Bread from Europe. A great story. To be requested from z.proos@nbc.nl
Symposium Vezels en Volle Granen Vrijdag 15 november 2019 Topsprekers brengen een ‘state of the art’ van de meest actuele wetenschappelijke bevindingen over vezels en volle granen en vertalen die naar het bord in interactieve sessies. Misverstanden over vezels, de invloed van vezels en granen op onze gezondheid en hun rol bij de ontwikkeling van chronische aandoeningen zijn maar een greep uit de thema’s die aan bod komen. Dit symposium is ingebed in het Voedings- en gezondheidscongres. Schrijf nu in op voedingscongres.be
e 22 Voedings- en Gezondheidscongres ◗ www.voedingscongres.be
Vrijdag 15 en zaterdag 16 november 2019 Brussels expo - Brussel
De samensteller van deze promotiecampagne is als enige verantwoordelijk voor de inhoud ervan. De Europese Commissie en het Uitvoerend Agentschap voor consumenten, gezondheid, landbouw en voeding (Chafea) aanvaarden geen aansprakelijkheid voor het gebruik dat kan worden gemaakt van de informatie die het campagnemateriaal bevat.
CAMPAGNE GEFINANCIERD MET STEUN VAN DE EUROPESE UNIE
DE EUROPESE UNIE STEUNT CAMPAGNES VOOR DE PROMOTIE VAN HOOGWAARDIGE LANDBOUWPRODUCTEN
22
NutriFacts
Maculadegeneratie Maculadegeneratie, één van de belangrijkste oorzaken van blindheid, ontstaat door reductie van bloedtoevoer naar het netvlies en het vaatvlies. Bij 29 testpersonen, tussen 70 en 75 jaar, met maculadege-neratie
Saffraan (Crocus sativus L.)
die gedurende 15 maanden 20mg saffraan extract innamen verbeterde de oogpathologie. Crocine remt het afsterven van de lichtgevoelige cellen in de retina, herstelt de oogfunctie. Crocetine dringt de verstorin-
Een aantal eigenschappen van saffraan werden al bespreken in de twee vorige edities. In deze bijdrage gaan we dieper in op de werking op geheugenverlies, maculadegeneratie en de anticarcinogene activiteit.
gen in het bloedvatennetwerk terug en doet de bloedtoevoer naar het oog sterk toenemen. Door zijn vaatverwijdende eigenschappen wordt het oog goed met zuurstof en nutriënten voorzien. Dit onderzoek bevestigt dat patiënten met retinitis pigmentosa, een erfelijke en degeneratieve ziekte die beide ogen aantast, baat hebben bij toediening van safranal (Falcini et al. 2010).
Alzheimer en geheugenverlies
2019/03
23
De antitumorale effecten van crocine en de onderliggende moleculaire mechanismen werden onderzocht. Alhoewel verschillende mechanismen verantwoordelijk zijn voor de antitumorale activiteit van crocine, kunnen epigenetische veranderingen leiden tot remming van de proliferatie en/ of inductie van apoptose waaronder remming van de synthese van DNA en RNA, interactie met cellulair topoisomerase, onderdrukking van de telomerase-activiteit en actieve STAT3, inwerking op de microtubuli die van essentieel belang zijn bij de celdeling en van groot belang bij celmigratie en intracellulair transport Bovendien kan deze carotenoïde de epitheliale-mesenchymale overgang omkeren en metastase remmen. De epithelialemesenchymale overgang vergroot het vermogen van kankercellen om te metastaseren of uit te zaaien (Hoshyar et al. 2017).
De ziekte van Alzheimer (AD) wordt gekenmerkt door
markers van autofagie en apoptose gemeten. De re-
Anticarcinogeen
Door inhibitie van het lactaatdehydrogenase (LDH),
afzetting van amyloïde plaques (Aβ) in de herse-
sultaten tonen aan dat toediening van crocine geen
Saffraan heeft een anticarcinogene werking op ver-
dat overactief is in de tumoren, blokkeert crocetine de
nen wat resulteert in synaptisch verlies en uiteindelijk
verandering in Beclin-1 en de verhouding van LC3-II/
schillende soorten tumoren waaronder long, borst,
tumorvorming (Granchi et al. 2017).
celapoptose. Een in vitro onderzoek toont aan dat
LC3-I veroorzaakt in vergelijking met de in de hippo-
huid, prostaat en leukemie via verschillende mecha-
saffraan extract zeer goede antioxidatieve en ontste-
campus beta-amyloïde geïnjecteerde groep. Toedie-
nismen, waaronder de inductie van de apoptose, cel-
Saffraangeïnduceerde apoptose geassocieerd met
kingsremmende eigenschappen bezit en de vorming
ning van crocine reduceerde de Bax/ Bcl-2-ratio en het
cyclusarrest, het onderdrukken van de expressie van
een verhoogde expressie van Bax en verlaagd Bcl2-
van onoplosbare amyloïden remt. Crocine (10 mg/ kg/
Caspase-3-niveau aanzienlijk. Dit toont aan dat croci-
matrix metalloproteïnase, modulerende effecten op
gen leidt tot een selectief remmend effect op de proli-
dag), een in wateroplosbare carotenoïde, heeft door
ne de door Aβ geïnduceerde apoptose remt, wat ge-
fase II-enzymen en inhibitie van ontstekingsfactoren
feratie van tumorcellen (Behdani et al. 2016).
zijn antioxiderende en ontstekingsremmende werking
associeerd is met zijn antioxiderende eigenschappen.
(Khorasanchi et al. 2018).
In deze studie remde crocine de proliferatie van hu-
het potentieel om het geheugen te verbeteren en de
De resultaten bevestigen verder de neuroprotectieve
Bij metastatische muizen werd het effect van crocine
mane longadenocarcinoomcellen significant en ver-
hersencellen te beschermen. Een onderzoek op mui-
eigenschappen van crocine voor de behandeling van
(250 en 500 μg/ kg lichaamsgewicht) bepaald op de
hoogde de chemosensibiliteit voor cisplatine of PMX.
zen toonde aan dat de reducerende werking van cro-
de AD (Asadi et al. 2015).
longmetastase-remming en de gemiddelde overle-
Het moleculaire mechanisme kan gerelateerd zijn aan
cine op Aβ- en tau-eiwit in tegenstelling tot saffraan
In deze studie onderdrukte crocine TNF-alpha op neu-
vingstijd. Naast de bepaling van het serum gamma
de inductie van celcyclusstilstand en apoptose door
extract niet zo uitgesproken was. In een dubbelblind
ronaal gedifferentieerde PC12-cellen dat apoptoti-
glutamyl transpeptidase (g-GGT), TNF-a, IL-10, IL-6, IL-2,
de regulatie van p53 en Bax/ Bcl-2 (Shuangshuang
onderzoek bij 54 patiënten die lijden aan milde tot ma-
sche morfologische veranderingen en DNA-fragmen-
TIMP-1 niveaus en de metastatische parameters zoals
Chen et al. 2015).
tige Alzheimer is saffraanextract even effectief als de
tatie veroorzaakte. Deze verschijnselen traden niet
matrix metalloproteasen (MMP's), extracellulair regule-
cholinesterase-inhibitor donepezil, zonder bijwerkingen
op bij cellen behandeld met 10 μMol crocine. Cyt c
rend kinase 2 (ERK2) en vasculaire endotheliale groei-
als nausea, braken en diarree te veroorzaken. Saffraan
initieert de activeringscascade van caspases zodra
factor (VEGF) werd ook een histologisch long-onder-
CONTRA-INDICATIE
en zijn actieve bestanddelen crocetine en crocine ver-
het in het cytosol wordt vrijgegeven. Het verlies van
zoek uitgevoerd. Toediening van crocine aan tumor
Er is gemeld dat saffraan de bloedplaatjesaggregatie
beteren het leervermogen en het geheugen door de
een component van de mitochondriale elektronen-
dragende muizen verminderde de longmetastasen
remt. Het gebruik is contra geïndiceerd tijdens zwan-
membraanvloeibaarheid in de synaps te verhogen en
transportketen triggert de vorming van het superoxide.
met 85%. Verhoogde niveaus van longcollageen
gerschap en in combinatie met anticoagulantia (Ka-
zijn geschikt voor behandeling van Alzheimer en an-
Cyt c is betrokken bij de initiatie van apoptose. Anti-
hydroxyproline (substraat van MMP), uronzuur (stimu-
rimi et al. 2001).
dere neurodegeneratieve aandoeningen (Batarseh et
apop-totische Bcl-2-familie-eiwitten fungeren als poort-
leert de accumulatie van hydroxyproline in longmeta-
al. 2017; Finley et al. 2017).
wachters om de afgifte van cyt-c te voorkomen. Croci-
stasen), hexosamine (suikerderivaat dat de tumorgroei
INTERACTIES
Om het effect van crocine te onderzoeken op het ge-
ne onderdrukt de TNF-alfa-geïnduceerde expressie van
stimuleert) en de biomarkers van long-tumoren, mo-
De bestanddelen crocine en safranal beïnvloeden (in
heugen, celapoptose en autofagie met behulp van
Bcl-Xs en blokkeert de door cytochroom c geïnduceer-
nosacharide serum siaalzuur (NANA) en g-GGT, waren
hoge dosis) de activiteit van CYP P450 enzymen (CY-
in vivo modellen werd vergeleken met nicotine. Intra-
de activering van caspase-3. Uit deze studie blijkt dat
significant verlaagd. Crocine remde ook expressie van
P3A, CYP2C11, CYP2B, CYP2A) in de lever en kunnen
peritoneale en intra-hippocampale toediening van
crocine de neuronale celdood remt die geïnduceerd
MMP-2, MMP-9, ERK-2 en VEGF. Crocine heeft een uit-
theoretisch de werkzaamheid van medicijnen beïn-
crocine verbeterde significant het ruimtelijk geheugen
wordt door zowel interne als externe apoptotische
gesproken antimetastase werking door de metastase
vloeden die door deze enzymen worden afge-broken
in vergelijking met Aβ-injectie. Verder werden de bio
stimuli (Soeda et al. 2001).
biomarkers te reguleren (Bakshi et al. 2017).
(dierstudie op ratten) (Dovrtělová et al. 2015).
Zaterdag 19 oktober 2019
11 SPORTCONGRES
2019
I Odisee Technologiecampus Gent
www.sportcongres.be Met simultane programma’s van de FBP, Gezond Bewegen, Fitness.be en VVSP
I FACEPEETERS
e
Recente ontwikkelingen in voeding, psychologie, fysiologie en geneeskunde
PHOTOGRAPHY
Een multidisciplinaire aanpak