Zeven thema’s aan de basis van het assetmanagementbeleid bij Waterschap Limburg

WATERSCHAP LIMBURG <

Zeven thema’s aan de basis van het assetmanagementbeleid bij Waterschap Limburg

Hoe is het Asset Management bij Waterschap Limburg ingericht? En welke invloed heeft de watercrisis van afgelopen zomer op de doorontwikkeling van Asset Management? Enno Kuipers, senior adviseur assetmanagement bij Waterschap Limburg, geeft uitleg.

Keersluis Roermond Foto: Waterschap Limburg

Waterschap Limburg is het jongste waterschap van Nederland. Het werkgebied van 2209 km2 bevat ongeveer 3.000 km watergangen, 195 kilometer primaire waterkeringen, 125 pomplocaties, 455 regenwaterbuffers, 2.650 stuwen, 40 gemalen in watergangen, om zo een paar richtgetallen te noemen. Om dit alles goed te beheren en te onderhouden, speelt Asset Management een belangrijke rol. Asset Management heeft in het huidige bestuursprogramma en de organisatieontwikkeling “eenvoud en focus” een belangrijke plek. Vanaf 2019 werkt het waterschap aan de implementatie van Asset Management.

“We zijn begonnen met een definiëring van het containerbegrip Asset Management zodat voor alle betrokkenen duidelijk is wat we hieronder verstaan. Hiervoor baseren we ons op een definitie uit de ISO 55000: ‘Het is een systeem voor het optimaliseren van de prestaties van onze assets gedurende de gehele levenscyclus. Het gaat daarbij om het maken van expliciet onderbouwde keuzes en besluiten in de driehoek kosten, prestaties en risico’s’. Ook al hebben we op dit moment (nog) niet de ambitie om ISO 55000 gecertificeerd te zijn, we gebruiken deze norm wel als handvat”, zegt Enno Kuipers, senior adviseur assetmanagement bij Waterschap Limburg. Niet alleen de inhoud, vooral ook de randvoorwaarden voor de implementatie van Asset Management zijn erg belangrijk. “Zo hebben we sinds 2019 een organisatiestructuur die de processen en het werk ondersteunt, de nodige capaciteit en middelen om Asset Management te ontwikkelen en zijn bestuur, directie en management belangrijke sponsoren van deze ontwikkeling”.

> Van rennen naar plannen. De jonge organisatie heeft voor de implementatie van Asset Management in het begin ook vooral gekeken naar andere organisaties. “Zo heeft de gemeente Rotterdam ons geïnspireerd. Van hen hebben we het motto van rennen naar plannen overgenomen. Doel is om met meer focus, meer planmatig te werken zodat we kunnen verbinden, vernieuwen en versterken.” Het waterschap heeft de afgelopen jaren stug gewerkt aan een aantal belangrijke documenten, zoals het assetmanagementbeleid, strategisch assetmanagementplan, assetmanagementplannen, risicomatrix.

Onder andere via deze documenten wordt gezorgd voor verbinding tussen het bestuur en de werkvloer, stelt Kuipers; “Het bestuur stelt kaders en geeft richting, bijvoorbeeld in een waterbeheerprogramma of meerjaren-begroting. Dit zijn documenten met enig abstractieniveau waaruit de gemiddelde werknemer niet kan afleiden wat van hem of haar wordt verwacht. Daarom hebben we vanuit deze documenten een assetmanagementbeleid opgesteld waarin we onze zeven thema’s samenvatten. Op basis van dit document hebben we vervolgens een strategisch assetmanagementplan opgesteld en werken we nu aan verschillende onderliggende assetmanagementplannen. Hiermee wordt concreter wat van medewerkers wordt verwacht en maken we keuzes expliciet in de zogenoemde de assetmanagement driehoek kosten-prestaties-risico’s. Daarbij beseffen we ons dat de doorontwikkeling van Asset Management in algemene zin, en dus ook bij het waterschap, nog verschillende jaren zal duren”.

>

Enno Kuipers Foto: Waterschap Limburg

Pompen tijdens hoogwater Foto: Waterschap Limburg

>

> Zeven thema’s. Door focus aan te brengen en het eenvoudig te houden, is het assetmanagementbeleid van het waterschap verwoord in zeven thema’s, namelijk 3 kerntaken en 4 kernwaarden stelt Kuipers. Dit zijn 1) Hoogwaterveiligheid Maas, 2) Waterkwaliteit en Ecologie, 3) Klimaatadaptatie, 4) Omgevingsgericht, 5) Innovatief, 6) Duurzaam en 7) Verantwoord. “Bij de kerntaken ligt de focus op het wat, de kernwaarden hebben betrekking op de hoe. Ons assetmanagementbeleid komt dus neer op 1 A4’tje, waarop al onze plannen en doelstellingen zijn te herleiden. Een belangrijk A4’tje dus”. > Ruilverkaveling. Veel assets die onder de hoede van Waterschap Limburg vallen, dateren uit de periodes van de ruilverkavelingen. Daarmee zijn behoorlijk wat assets veertig tot zestig jaar oud en naderen ze hun technische levensduur. “Voor deze assets, denk bijvoorbeeld aan beschoeiingen of aan stuwen om een bepaald waterpeil te kunnen realiseren, is er door het huidige bestuur structureel geld ter beschikking gesteld om ze te vervangen. Bij de vervanging houden we rekening met de toekomstbestendigheid. Zo is er de laatste jaren vaker sprake van hevige regenval en wateroverlast, maar ook droogte wat ertoe leidt dat we mogelijk

‘‘Asset Management is een manier van kijken, denken en handelen, ’ dat los van de inhoud ook de nodige vaardigheden vraagt’

andere eisen moeten stellen aan onze assets. Daarnaast maken we, waar nodig en mogelijk, gebruik van technologische ontwikkelingen. Waar we vroeger ‘domme’ assets installeerden die handmatig moesten worden bediend, kunnen we tegenwoordig kiezen voor slimmere varianten die op afstand zijn uit te lezen en te bedienen. We verzamelen hierdoor veel meer data en informatie waarop we vervolgens ons beleid en maatregelen weer kunnen uitlijnen”.

> Duurzaamheid. Duurzaamheid is een belangrijk onderwerp geworden, zeker in het licht van alle klimatologische ontwikkelingen. Het is echter vaak niet gemakkelijk om een term als duurzaamheid te vertalen naar concrete doelstellingen of prestatie-indicatoren. Ook Waterschap Limburg is hier volop mee aan de slag. Kuipers geeft een aantal voorbeelden van successen die de jonge organisatie al heeft kunnen realiseren. “Als de situatie het toelaat, kiezen we voor uniforme vervangingsoplossingen. Deze leiden tot efficiënter beheer en onderhoud, uniform gegevensbeheer en kostenbesparing aangezien de inkoop beter is gestroomlijnd. Daarnaast zetten we ook in op biodiversiteit, bijvoorbeeld door steile oevers in de watergangen van fup-elementen oftewel Fauna uittreedplaatsen te voorzien. Dit zijn plekken die dieren de mogelijkheid geven om uit het water te klimmen. Dit zijn misschien maar kleine maatregelen, maar evengoed belangrijk. Ook willen we veel meer toe naar zelfvoorzienende assets door de integratie van PV-panelen. Daarbij willen we de belangrijke assets ook op afstand kunnen bedienen. Onze reactiesnelheid wordt daarmee veel groter en dat is erg belangrijk bij een sterk veranderend en fluctuerend klimaat”. > Ontwikkeling. Dit zijn zo enkele concrete voorbeelden van een organisatie in ontwikkeling met actuele vraagstukken. Kuipers “Asset Management is een manier van kijken, denken en handelen, dat los van de inhoud ook de nodige vaardigheden vraagt. We zetten daarbij vol in op het meenemen van de organisatie. In de praktijk blijkt dat heel veel collega’s direct of indirect een rol hebben in Asset Management. We organiseren dan ook veel werksessies, informatiebijeenkomsten en delen veel via intranet. Zoals bij heel veel andere organisaties gaat de ontwikkeling van Asset Management stap voor stap en weten we dat dit diverse jaren gaat vragen. Ook hier geldt van rennen naar plannen, maar dan is er plotseling een watercrisis”.

> Watercrisis. Afgelopen zomer was er sprake van een watercrisis waarmee geen enkel rekenmodel rekening heeft gehouden. Van rennen naar plannen was niet langer sprake. Er moest meteen een sprint worden getrokken. “Er kwamen afgelopen juli drie extremen samen. Ten eerste was er sprake van aanhoudende extreme neerslag. Daaruit voortvloeiend was er een extreme aanvoer vanuit regionale beken en rivieren. Dit resulteerde vervolgens, samen met wat uit België en Frankrijk kwam, voor hoogwater door stijging van de afvoer van de Maas. Deze drie extremen kwamen in heel korte tijd bij elkaar wat leidde tot de watercrisis waarvan we allemaal de beelden hebben gezien. Het was een onverwachte situatie die we in deze vorm nog niet hadden meegemaakt.” Nadat de crisisorganisatie was afgeschaald en het water was gezakt, werd de omvang van de schade steeds duidelijker.

>

Hoogwater zomer 2021 Foto: Waterschap Limburg

‘‘Ongeveer 650 schadelocaties ’ als gevolg van de watercrisis’

>

> Taskforce. Ook het waterschap zelf was hard getroffen door de watercrisis. Veel assets waren beschadigd of soms volledig weggeslagen. Dit geldt vooral voor de regionale beken. “In de organisatie hebben we direct capaciteit vrijgemaakt en een Taskforce in het leven geroepen. Deze Taskforce richtte alle aandacht op vier deeltaken: het inventariseren van de schade, het herstellen van deze schade, het opruimen van rotzooi en zwerfvuil én het verzamelen en structureren van data en informatie over de crisis. Niet alleen data vanuit onze monitoringssystemen en eigen constateringen, maar ook van diverse andere beschikbare bronnen: foto’s, filmpjes, mediaverslagen, ervaringen en waarnemingen van burgers... Er waren ongeveer 650 schadelocaties - van scheurtjes, defecte meetlocaties, omgevallen bomen, paaltjes die scheef stonden tot erosieschade, bezweken muren enzovoort. Waar mogelijk hebben we de schade direct hersteld. Op locaties waar we grotere, complexere schade constateerden die niet meteen was te herstellen, hebben we een projectteam gezet om ook hier gericht en snel de nodige acties te kunnen ondernemen. Op enkele complexe locaties na, is alle schade reeds hersteld”. > Versnelling. In eerste instantie zou je verwachten dat de watercrisis een vertraging zou betekenen voor de implementatie van Asset Management bij het waterschap. Immers, de lopende planningen van het waterschap waren danig verstoord. Kuipers; “Op onderdelen klopt dat ook, want schadeherstel heeft alle prioriteit gekregen. Echter, er was grote behoefte aan overzicht, zoals je dat ook in de reguliere situatie wil hebben. De watercrisis heeft ertoe bijgedragen dat we juist de ondersteunende technologie die dit overzicht moet geven, een boost hebben gegeven. We waren al met een centrale regiekamer gestart om zo binnen een actueel beeld te krijgen van de situatie buiten. De inventarisatie van alle schades en ook het verzamelen van alle informatie rondom de watercrisis heeft een versnelling teweeg gebracht in de ontwikkeling van deze regiekamer”.

Ook op bestuurlijk vlak wordt er gekeken naar een versnelling van het lopende uitvoerings-programma, maar vooral ook wat er straks nodig is om Limburg veilig te maken en te houden. Zo heeft Johan Remkes, waarnemend gouverneur van Limburg, begin november de Limburgse Propositie Water aan demissionair minister Barbara Visser van Infrastructuur en Waterstaat en aan de Tweede Kamer overhandigd. De Limburgse Propositie nodigt het Rijk uit ‘om samen te werken aan een structurele aanpak en financiering voor klimaatadaptatie om de watersystemen in Limburg klimaat robuust te maken.’ Daarvoor is volgens de Propositie een gezamenlijk fonds van 1,2 miljard euro nodig. “Welke acties en beslissingen nog zullen volgen, is dus nog even afwachten. Mijn verwachting is wel dat er veranderingen aan zullen komen die invloed hebben op, of andere eisen zullen stellen aan, onze assets. De afwegingen in de assetmanagementdriehoek kosten-prestaties-risico’s zullen een belangrijke factor zijn in de uiteindelijke besluitvorming. Maar wat de uitkomst ook zal zijn, we hebben in een paar jaar tijd de basis gelegd voor professioneel Asset Management in de organisatie”. <

Herstelwerkzaamheden meetlocaties geul Foto: Waterschap Limburg