februari 2012
In dit nummer o.a. • NOMbassadeur Lester Arts en NOMmer Wubbo Everts • Inspirerend internationaal onderwijs • NOM als spin in het gouden AgroFood-netwerk • Een noordelijke samenwerking die hout snijdt … met water
Half januari mocht ik een speech houden bij Hoza in Scheemda voor een groep ondernemers. Mijn opdracht was om te vertellen hoe de toekomst eruit zal zien. Helaas, wanneer ik dat kon was ik nu een rijk mens. Dat ben ik ook wel, maar dan in andere zin. Toch kun je trends ontdekken, ook als je geen trendwatcher bent. De belangrijkste ontwikkelingen die ik zie zijn de invloed van social media op onze werkprocessen en de wijze waarop we met onze zakelijke contacten omgaan. Nu al verschijnen de eerste artikelen over de leegstand van winkelpanden doordat klanten meer via
Watching the trends Siem Jansen jansen@nom.nl @siem_nom
internet kopen. Het stilliggen van het internetbetalingsverkeer van een grote bank is nieuws omdat het effect doordringt in de samenleving. En hoe jouw product en de dienstverlening is kun je world-wide lezen.
Op dezelfde wijze zie je op het internet de eerste stappen van ‘crowd’ financiering. Iemand heeft een idee en zoekt daar wereldwijd medefinanciers voor in ruil voor een tegenprestatie die vaak niet meer in de vorm van rente uitgekeerd wordt. Nog even en banken kunnen worden afgeschaft … Nou ja, misschien loopt het niet zo’n vaart. Maar zelfs dan is het van belang je te realiseren welke vaart het wel neemt. Hoe leg ik B2B-contacten, hoe zoek ik naar missing links wanneer ik bezig ben met productontwikkeling? Niet de sky is the limit, maar de snelheid van het internet. Trends die volgens mij door zullen zetten en vragen om een slim antwoord.
Terwijl we ons druk maken over het nu en de problemen van nu moeten we op zoek naar de toekomst. Dat begint met de vraag hoe we onze gesprekken daar naartoe tillen omdat het veelal nog een ver-vanmijn-bed-show is. De snelheid waarmee dat echter dichterbij komt is vele malen groter dan vroeger. Een glazen bol? Misschien, maar elke glazen bol heeft een waarheid in zich.
•
FEBRUARI 2012
I N H O U D 5
8
28
38
Trends
2
Siem Jansen signaleert belangrijke ontwikkelingen
Kansen
5
Goed gezien: de visuele relevantie van Kalooga
NPAL
8
De noordelijke industrie presenteert haar eigen agenda
NOMbassadeur
14
Lester Arts van Zebra Technologies heeft de primeur
Biobased
22
De nieuwe economie hangt in de lucht
Onderwijs
27
Leren is leuk in een vreemd land, maar vooral in Groningen
Innovaties
31
Ideeën die het Noorden echt sterker maken
Topsector
34
De AgroFood-lobby werpt zijn vruchten af
Genomineerd
38
Een innovatie die er nu eens niet ingewikkeld uitziet
En verder … Kwetters 12
INVESTEREN IN ONTWIKKELING
• Ondernemer Henk van Bruggen 13 De week van ... Koen Poppema 16 • Participaties 18 • Social media 20 Blikvanger Robert van der Molen 21 • Kwetters 26 • Nieuws uit de regio 30 • Alex Berhitu 40
NOMMER is een magazine van N.V. NOM en speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die geïnteresseerd is in de activiteiten van de investerings- en ontwikkelings-
Tijd voor de NOM
maatschappij voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst- en resultaatgericht en beschrijft de economische ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.
Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM. Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief. Eindredactie: Annemarie Atema, atema@nom.nl. Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief. DTP/pre-press: SYL dtp & vormgeving. Tekstbijdragen: Annemarie Atema, John van Bommel, Henk van Bruggen, Manisch Creatief, Lilian Eefting, Loek Mulder, Erik Noordhof, Koen Poppema, Paul Reinshagen, Willem van Reijendam, Romke Ribbels, Lykle de Vries.
4
Fotografie: Bert Barelds (cover), Manisch Creatief, Judith
De NOM investeert in de ontwikkeling van
van der Meulen, Robert van der Molen, archief NOM, stock, Patrick Ruiter.
Noord-Nederland. En daar kunt u, als onder-
Drukwerk: Grafische Industrie De Marne.
nemer goed gebruik van maken. Juist nu!
Oplage: 3.250 exemplaren. We nemen graag de tijd om u te helpen uw ideeën van de grond te Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen,
krijgen, uw ambities waar te maken en groei te realiseren.
vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke
Bijvoorbeeld door u in contact te brengen met partners, leveranciers
toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrecht-
of klanten. Door u een financiering te verstrekken, kansen te vertalen
hebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er
naar concrete mogelijkheden of u te helpen met het vinden van een
kunnen geen rechten aan worden ontleend.
geschikte locatie. Of door aandeelhouder in uw bedrijf te worden en u met raad en daad terzijde te staan.
NOMMER is een uitgave van N.V. NOM, Investeringsen Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland.
Gaat er bij u een belletje rinkelen?
Paterswoldseweg 810, Groningen.
U kunt in alle fasen van uw bedrijf een beroep op ons doen. Vanaf de
Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.
start totdat uw organisatie zo goed als volgroeid is. En zelfs nog verder: tot opvolging of overname. Neem nú contact met ons op. Het is tijd voor
Cover: ‘NOMbassadeur Lester Arts (Zebra Technologies)
de NOM.
en Wubbo Everts (NOM) werken graag met elkaar. Locatie: het distributiecentrum van Zebra Technologies in Heerenveen. INVESTEREN IN ONTWIKKELING
Februari 2012 •
FEBRUARI 2012
I N G R E E P
W A S
N O O D Z A K E L I J K
Kalooga nu op winstkoers
Het idee was eenvoudig, de ambities groot en het potentieel hoog, in 2006. Kalooga had met een simpel idee de wereld aan adverteerders in het vizier. Maar het moest eerst grondig misgaan voor het bedrijf de weg omhoog wist te vinden. De NOM stond als aandeelhouder niet aan de zijlijn, maar middenin het veld.
}
5
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
vraag. De inkomsten komen nog steeds van adverteerders. Die kunnen tussen het aanbod van previews hun eigen advertentie plaatsen, of zelfs een filmpje. Een trend waar deze zoekmachine in de nabije toekomst ook op aansluit is om van, noem eens wat, de hoed van Britney Spears te melden dat deze bij H&M te koop is. Het zijn florissante vooruitzichten, en dat in deze moeilijke tijden, maar het bedrijf is eerst wel door een diep dal gegaan, vertelt mede-oprichter en directeur Eldert van Wijngaarden (44): ‘We groeiden veel minder hard dan we in het begin hadden verwacht omdat het zoeken van fotoverzamelingen op zich niet onderscheidend genoeg
6
Fotoverzamelingen
bleek ten opzichte van Google Image Search. Het had
Het Groningse internetbedrijf Kalooga is gegrondvest
geen zin om miljoenen te investeren in marketing terwijl
op een zelfontwikkeld computerprogramma dat snel
we toch niet op konden tegen de grote jongens zoals
previews van fotoverzamelingen op internet presenteert.
Google. De toenmalige directie kon het niet eens worden
Bijvoorbeeld van het hele elftal van FC Groningen, of alle
over een andere koers, waardoor we geen knopen konden
beschikbare schilderijen van Salvador Dali. Dat leek in
doorhakken.’
2006, toen het bedrijf werd opgericht, vooral leuk voor verzamelende consumenten. Die konden met de zoekma-
Bemoeienis
chine van Kalooga series vakantiekiekjes uit een obscuur
Dat bleef niet onopgemerkt bij de NOM, die in 2007 in
Argentijns dorp opzoeken, of foto’s van Johan Cruijff
Kalooga was gestapt omdat het bedrijf met deze vinding
door de eeuwen heen. Want fotoseries blijken er in een
heel kansrijk was. Dat het bedrijf toen nog piepklein was,
verbluffende overvloed te zijn. Had Kalooga in het begin
met 6 man personeel en een omzet van nog geen ton,
een index van enkele miljoenen previews van verzame-
maakte op dat moment niet uit. Maar al twee jaar later
lingen, inmiddels biedt zij haar diensten aan op basis van
bleek dat de toch al magere omzet stagneerde als gevolg
minstens 50 miljoen previews. Kalooga toverde de linkjes
van tegenvallers in de markt, interne onenigheid over
en de bijbehorende thumbnails tevoorschijn en de klan-
een alternatieve strategie en een wirwar van al dan niet
ten konden (gratis!) doorklikken. De inkomsten kwamen
vastgelegde afspraken. Dat was aanleiding voor de NOM
van adverteerders die veel clicks konden verwachten.
om zich actief met de gang van zaken te bemoeien, zegt Jeroen van Onna, van NOM Finance: ‘Kalooga is een heel
Uitgevers
goed voorbeeld van hoe wij als NOM onze verantwoorde-
In essentie doet Kalooga dat nog steeds, maar er is veel
lijkheid nemen. Daar moet je niet te lang mee wachten.
veranderd. Niet particulieren, maar vooral uitgevers van
We hebben de directie ertoe gebracht heldere keuzes te
online-kranten en dito (sport)tijdschriften maken gebruik
maken en de tering naar de nering te zetten. De samen-
van de diensten van Kalooga. Bij hun artikelen presen-
werking met uitgevers was de beste optie, maar desnoods
teert Kalooga volledig automatisch relevante previews
was een andere keus ook goed geweest, als het bedrijf
van afbeeldingen, momenteel zo’n 200 miljoen keer per
maar weer in beweging kwam. Verder moesten wij de
maand. Kalooga mikt vooral op sites over sport, reizen en
financiële chaos helpen saneren. Daarbij heeft het heel
de showbiz. Daar zijn nu eenmaal de meeste fotoverza-
weinig gescheeld of we hadden de stekker eruit getrokken.
melingen van beschikbaar en daarnaar is ook de meeste
Maar al onze voorwaarden, ook in veranderingen in
•
FEBRUARI 2012
}
het management zijn ingewilligd.’ Zo moest een mede-
op dit moment weinig in opvatting daarover. Een eerste
directeur wijken, zijn andere aandeelhouders op afstand
vereiste is om voldoende kritische massa te houden, en
gezet en heeft de directie alles op alles moeten zetten om
die wordt bereikt bij een omzet van een ton per maand.
het bedrijf te redden.
Dat trekt weer meer klanten en dat moet weer nieuwe investeerders lokken. Want die heeft het bedrijf nodig
Boardrooms
om de groei erin te houden. Van Onna is er nog altijd
Inmiddels heeft Kalooga, na nog een moeilijk 2010, de
van overtuigd dat het bedrijf met zijn technologie en
weg omhoog gevonden. In 2011 nam de maandomzet
zijn interessante niche een flink groeipotentieel heeft.
toe van € 4.000 naar € 80.000 in december en is een ton
‘Al zal het niet meer zo hard gaan als we vijf jaar geleden
per maand de doelstelling voor 2012. Groei moet komen
dachten. Het zal ook nog wel een tijd duren voor we onze
door steeds meer zaken te doen met uitgevers in de
investering terug hebben verdiend, maar dat moment
Benelux, het Verenigd Koninkrijk en Spanje. Zo heeft
komt gegarandeerd.’
Kalooga sinds begin dit jaar een man in Londen. Dat is Bill Swanson, die de wereld van de online uitgevers door
Jongensdroom
en door kent. Deze voormalige Online Director van
Hoewel Homminga voortdurend werkt aan het bouwen
The Independent is voor de neus weggekaapt van The
van spannende technologie en Van Wijngaarden aan het
Telegraph. Daarnaast is nog een media-expert weggekocht
vermarkten ervan, ligt de focus ook wat hen betreft op
bij The Independent. Want ook internetbedrijven kunnen
groei, niet op innovatie: ‘We blijven onze producten wel
niet volstaan met mailtjes en skypen, het is voor het
ontwikkelen, maar we innoveren niet meer als doel op
creëren van business van vitaal belang dat Swanson de
zich.’
boardrooms van de uitgevers betreedt. Zo heeft Kalooga
Dromen zij er dan niet van om deze slimme zoekmachine
nu ook in Spanje een commerciant, die inmiddels de
en het daarop gebaseerde mediabedrijf ooit voor een
kranten El Pais, Liberdad en 20Minutos tot klant heeft
gigantisch bedrag te slijten aan een hebberig Google of
gemaakt.
een afgunstig Flickr? ‘Ja, natuurlijk is dat een jongensdroom, maar we denken helemaal niet aan verkopen.
Harde heelmeester
Dan doen bedrijven als wij nooit zomaar.’
De NOM heeft zich opgesteld als een harde heelmeester en hoe pijnlijk dat ook was voor de directie, Eldert van
Van Onna: ‘Kalooga heeft zich net op tijd getransformeerd
Wijngaarden en Mathijs Homminga zijn er blij mee. Zij
van een typisch internetbedrijf dat veel geld verbrandt
waren dan ook het deel van het management dat zich
voor snelle groei, naar een bedrijf dat zelfstandig een
door de NOM gesteund wist: ‘Alleen een externe partij
gedegen groei doormaakt. Dat zien we zelden als inves-
als de NOM was in staat om ons over deze drempel te
teerders. Dit soort bedrijven gaan meestal ten onder aan
helpen. We moesten wel wat aan elkaar wennen, maar
tegenslagen zoals Kalooga die gehad heeft.’
dat Jeroen over onze schouders meekijkt, ook als commissaris, sterkt ons bedrijf.’
De NOM blijft voorlopig volop betrokken bij Kalooga,
Dat is maar goed ook, want de bemoeienis van Jeroen
verzekert Van Onna: ‘Er zijn twee overwegingen die
van Onna is nog altijd groot. Hij heeft een paar keer per
meespelen bij de beslissing voor een exit. We moeten er
maand contact met het bedrijf, houdt zich precies op de
winst op kunnen maken en we moeten het bedrijf met
hoogte van de ontwikkelingen en adviseert gevraagd en
een gerust hart los kunnen laten.’ |
ongevraagd over de te volgen strategie. Van Onna, Van Wijngaarden en Homminga verschillen
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
7
NPAL-jaar
8
8 december 2011 Slimme maatregelen, doorzettingsvermogen, creativiteit en innovativiteit zijn nodig om te komen tot verhoging van productiviteit. Op het NPAL-jaarcongres in de Euroborg in Groningen, toonde een aantal bedrijven hoe zij op hun geheel eigen manier de productiviteit hebben
In NPAL, de Noordelijke ProductiviteitsAlliantie, heeft zich een grote groep noordelijke industriële ondernemingen verzameld. Hun gezamenlijke drijfveer is verhoging van de productiviteit. Op 8 december hield de organisatie haar jaarcongres. Hier bleek eens te meer dat er niet één recept bestaat voor verbetering van productiviteit en dat de aanpak ervan per definitie met vallen
weten op te schroeven.
en opstaan gepaard gaat.
•
FEBRUARI 2012
}
congres Lean
‘Vanuit het MKB komen innovatieve ideeën, het MKB krijgt
Daar wist directeur René Boeijenga van Miedema, fabri-
er ondersteuning bij en kennisontwikkeling voor terug.
kant van landbouwwerktuigen, wel over mee te praten.
Mede dankzij de NOM en SNN werken we samen met
Losjes vertellend schotelde hij de circa 250 aanwezigen
Noord-Nederlandse MKB-bedrijven in plaats van met de
uit bedrijfsleven en ondernemersorganisaties voor hoe
‘grote jongens’ uit de Randstad.’
zijn bedrijf een enorme ommezwaai heeft gemaakt. Van
Fokker is nu halverwege het project en de resultaten zijn
productie op voorraad naar fabricage op gespecificeerde
veelbelovend, zei Goossens. Het aantal fouten is gehalveerd,
klantorder.
waardoor de kosten zijn gedaald en tevens zijn de doorloop-
‘Een struggle for lean’, zei Boeijenga. ‘Maar daar moet
tijden drastisch teruggebracht. Goossens benadrukte hoe
een MKB-bedrijf zelf zijn weg in vinden want wat er in
belangrijk dat is in de hoog-competitieve vliegtuigindustrie.
de boekjes staat, dat gaat alleen op voor grote bedrijven
‘Het is het verschil tussen winst en verlies.’
zoals autofabrieken.’ Miedema maakte de vertaalslag en stippelde een eigen route uit. Vooral dankzij vasthouden
Sociale innovatie
aan het geloof in een goed eindresultaat, boekte de
De vestiging van industriële reinigingsspecialist Reym in
onderneming uiteindelijk succes, want van een leien
Veendam heeft sociale innovatie tot een belangrijk onder-
dakje ging het allerminst. Boeijenga: ‘Veel zaken waren
deel gemaakt van het streven naar verhoging van de produc-
veel moeilijker dan verwacht. Het bleek bijvoorbeeld dat
tiviteit. Frank van der Giezen, bij Reym verantwoordelijk
leveranciers onze veranderingen niet konden bijbenen.
voor kwaliteitszorg, veiligheid en milieu, vertelde hoe de
Waren wij wel lean bezig, maar stonden we stil omdat
onderneming door gericht gezondheids- en veiligheids-
we geen producten geleverd kregen.’ In het bedrijf
beleid het verzuimpercentage beneden het landelijk gemid-
stuitten de veranderingen ook op weerstand. Wat het er
delde weet te handhaven. ‘Opmerkelijk in een bedrijf waar
niet makkelijker op maakte was dat de eerste jaren de
mensen zwaar werk verrichten’, aldus Van der Giezen.
verliezen opliepen. Door een plattere organisatie en door mensen meer verantwoordelijkheid toe te kennen kwam
Opleiding
het veranderingsproces op gang. ‘Je moet een omgeving
De aloude wijsheid dat een goed begin het halve werk is,
creëren waarin de mensen en ook de leveranciers het leuk
werd door manager technische dienst Peter van Dam
vinden om aan het proces mee te doen. Zodra mensen de
van Suikerunie Vierverlaten in Groningen onderstreept.
verbetering zien, komt de flow.’ De resultaten mogen
De suikerfabriek heeft vanuit het cluster Procesindustrie
er zijn: de doorlooptijd is drastisch teruggebracht, de
samen met een aantal deelnemende bedrijven en Kenteq }
medewerkers zijn sterker betrokken en Miedema’s omzet is meer dan verdubbeld. Boeijenga stelde het scherp: had het bedrijf de draai niet gemaakt, dan was het maar de vraag of Miedema nu nog had bestaan.
Foutloos Helemaal tomeloos lijkt de ambitie van Fokker Aerostructures in Hoogeveen, dat streeft naar een ‘foutloze’ fabriek. Met leveranciers werkt Fokker samen in het Smart Factory-project. Het Fokker-project leunt sterk op de invoering van innovatieve technieken en de nieuwste rekenmodellen. Rob Goossens, directeur van de Hoogeveense Fokker-vestiging benadrukte hier het belang van samenwerking met andere bedrijven, want Fokker zelf heeft niet alle specialistische kennis in huis:
Folkert van der Meulen, programmamanager NPAL, presenteert de NPAL Agenda voor de Noordelijke Industrie.
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
9
NPAL Industrie-agenda
en Perloc Organisatieadvies, in samenspraak met een aantal MBO- en HBO-scholen een opleiding ontwikkeld die de werkvoorbereiding moet verbeteren en de professionaliteit van werkvoorbereiders op een hoger plan moet brengen. Samen met het Alfacollege en Kenteq is
Op de NPAL-bijeenkomst werd de NPAL Agenda voor
een MBO-opleiding (35 dagdelen) ontwikkeld en met de
de Noordelijke Industrie 2012 - 2017 gepresenteerd
Hanzehogeschool Groningen een HBO-opleiding.
en overhandigd aan voorzitter Riek Siertsema van
In zijn slotwoord zei NOM-directeur Siem Jansen dat
MKB-Nederland Noord, VNO-NCW Noord directeur
de inbreng van de sprekers het nut aantoonde van een
Lambert Zwiers en SER Noord-Nederland secretaris
organisatie als NPAL. ‘Gerichte samenwerking betekent
Fleur Gräper-van Koolwijk. De Agenda is gemaakt met
een stevige impuls voor bedrijven die willen werken aan
input van de deelnemers van NPAL en bestaat uit zes
verhoging van productiviteit’, aldus Jansen. Hier gaat de
thema’s: investeren in personeel, het versterken van de
NOM de komende jaren op volle kracht mee door!
instroom van personeel, het toepassen van duurzame
technologie, verbetering van productieprocessen, het stimuleren van ondernemerschap, openheid en }
Volg NPAL op twitter: @NOMNPAL en LinkedIn
Steven Gudde, ‘De werkne Gudde gaf zijn visie op de arbeidsmarktontwikkelingen tijdens het NPAL-jaarcongres, begin december in de Euroborg. ‘Zie het als
10
een wake-up call’, zei Gudde over zijn verhaal, want de markt van vraag en aanbod van werknemers gaat de komende jaren in tal van opzichten volledig op de kop. Ontkennen heeft geen zin, want de eerste aanzetten zijn er al, aldus Gudde. Van alle trends - Gudde onderscheidde er zelfs een stuk of vijftig - is die van de arbeidsmarktkrapte wel de meest bepalende. ‘Arbeid raakt uitverkocht’, aldus de Randstad-manager. ‘Wanneer we de wereld blijven inrichten zoals we het nu doen,
Het aantal vacatures stijgt de komende decennia naar het
dan is dat voorziene tekort van 1,2 miljoen
duizelingwekkende aantal van 1,2 miljoen. Bepaald geen
ontgroening buiten beschouwing gelaten,
mensen inderdaad reëel.’ De vergrijzing en
bemoedigende boodschap voor werkgevers. Het goede
is dat tekort volgens Gudde echter groten-
nieuws is dat bedrijven die tekorten deels of misschien wel
En dus, zo redeneert hij, kunnen we het
helemaal kunnen opvangen door in te spelen op trends op
deels door onze eigen aanpak geschapen. ook zelf weer oplossen. Om meerdere redenen hapert de arbeids-
de arbeidsmarkt, zegt Steven Gudde, senior manager business
markt, betoogde Gudde. Functie-eisen zijn
development & innovatie bij uitzendorganisatie Randstad.
mist de aansluiting op de arbeidsmarkt. }
•
FEBRUARI 2012
onnodig hoog geworden en het onderwijs
als basis voor ontwikkeling versterking van het kennisnetwerk. De onderwerpen vormen de speerpunten die NPAL voor de komende jaren ziet voor bedrijfsleven en politiek. VNO-NCW Noord-voorman Zwiers zei dat de werkgeversorganisatie aan de slag gaat met de agenda. ‘Grote bedrijven moeten niet de arrogantie hebben dat ze het beter weten’, prikkelde Zwiers zijn leden. Noordelijk SERsecretaris Fleur Gräper-van Koolwijk verklaarde dat ze de activiteiten van NPAL van groot belang vindt voor een goed functioneren van de noordelijke economie. ‘In Den Haag kan men wel over pieken spreken, maar Folkert van der Meulen, programmamanager NPAL, overhandigt de Agenda voor de Noordelijke Industrie aan Geert Joosten, voorzitter NPAL.
als de kerstboom zelf niet goed wordt onderhouden, dan wordt die kaal.’ |
mer neemt het stuur over’ Dan is er nog de teruglopende arbeidsparticipatie van
ling. De gemene deler in deze ontwikkelingen is dat de
vrouwen, het hoge gehalte part-time banen en het
balans tussen werkgever en werknemer meer verschuift
gebrek aan flexibiliteit van werkgevers. Alles bij elkaar
naar de laatste. ‘U als werkgever zit niet langer aan het
zorgelijk, zei Gudde: ‘Want zo ontstaat een onderklasse
stuur’, aldus Gudde. ‘Mensen willen werken in een
die niet meer meedoet op de arbeidsmarkt. Daar dreigt
wereld die bij hen past. Dat betekent tevens dat reputatie
een groot sociaal en economisch probleem. Die mensen
en imago veel belangrijker worden dan u zich ooit heeft
staan langs de kant om daar permanent te blijven.’
gerealiseerd. Ik noem dat de ‘verjaardagsfeestjesfactor’.’ Onder invloed van deze ontwikkelingen zal voor velen
Verjaardagsfeestjesfactor
de traditionele arbeidsrelatie binnenkort verleden tijd
Maar er is meer, want met name de jonge generatie heeft
zijn. Evenals de gelijkschakeling van beloning, want
ook een fundamenteel andere blik op werk. ‘Ik noem
mensen vinden immers dat bij hun unieke persoonlijk-
dat het nu.nl-denken’, vervolgde Gudde. ‘Men gaat
heid ook een passend contract hoort. De arbeidsrelatie
er vanuit dat de wereld naar de eigen hand gezet kan
moet dus opnieuw worden ingericht, concludeerde hij.
worden.’ Jongeren zien volgens Gudde organisaties als
‘De ruilrelatie wordt maatwerk, zelfmanagement ver-
een netwerk van mensen waarbinnen zij zich bewegen.
vangt de samenwerkingsrelatie en de gezagsverhouding
Ondertussen blijven ze over de grenzen van de organisa-
wordt meer op verleiden gebaseerd.’
tie naar buiten kijken. Een carrière binnen een bedrijf is
De nieuwe blik op inhuren van arbeid vergt een trans-
voor hen niet per se vanzelfsprekend en dienstverbanden
formatie van werkgevers: ‘Die moeten leren denken in
worden dynamischer en korter. ‘Horizontale mobiliteit
netwerken van arbeid en uitwisseling van werknemers.
wordt meer de norm’, legde Gudde uit. ‘Jongeren die
Laat het functiehuis los, maar bedenk welke competen-
ergens goed in zijn, it-specialisten bijvoorbeeld, willen
ties uw bedrijf nodig heeft en vermenigvuldig dat met
hun kunstje ook elders kunnen gebruiken. Ze hebben er
de capaciteit.’ Gudde wees er op dat in dit verband ook
nog een of twee banen naast: de multiloopbaan. Werk is
NPAL een zinvolle rol kan vervullen. ‘En let wel’, besloot
zo geen ladder meer, maar eerder een raster.’
hij, ‘organisaties die rond mensen zijn gebouwd zijn
Moderne werknemers verwachten vrijheid om te bewe-
aantoonbaar succesvoller!’ |
gen en van werkgevers vereisen ze een flexibele opstel-
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
11
Kwetters!
Trends2012 Lifestyle Denk om je houding
Kleinere huizen maar grotere keukens. We slaan weer aan het doe-het-zelven en kiezen voor
Je rug- en buitspieren trainen
praktisch (maar luxe) comfort. Energie besparen
als je zit. Het kan, dankzij de
is belangrijker dan ooit en ‘sharing’ is het sleutel-
kantelbare zitting zorgt de
woord voor 2012.
Wigli voor een gezonde werkhouding. Op een Wigli
Reizen
gebruik je voortdurend de
Kleine snoepreisjes, exotische maar goedkope
spieren in je buik en
bestemmingen maar vooral ook house sitting
onderrug waardoor je je
als vakantie.
rug sterk en soepel houdt. De beste manier om rugklachten te voorkomen!
Voeding In de keuken gaan we dit jaar voor gezond en
De zitting van de Wigli is erg flexibel. Je houdt jezelf op een natuurlijke
vers en ontdekken we onze eigen kwaliteiten als
manier in balans door gebruik te maken van de spieren in de onderrug.
(chef )kok. We gebruiken minder zout en ontdek-
Zo voorkom je dat je te lang in dezelfde houding zit. De stoel is verkrijg-
ken exotische vissen.
baar in twee maten en gemaakt van gestoomd beukenhout. Niet alleen erg gezond, maar ook nog eens erg mooi.
www.trendystyle.net
www.wigli.nl 12
NNT - Hamlet 1 t/m 17 maart / Stadsschouwburg Groningen Het Noord Nederlands Toneel (NNT) staat
HAMLET
vanaf 1 maart op de planken met een nieuwe
Internationaal Filmfestival Assen
voorstelling: Hamlet.
10 en 11 maart 2012 | De Nieuwe Kolk Assen
Shakespeares Hamlet krijgt in de enscenering
Het Internationaal Filmfestival Assen|vrouw&film
van Ola Mafaalani een geheel nieuwe dimensie.
is een tweedaags festival met films en documen-
Hamlet, zijn lief Ophelia, moeder Gertrude
taires waarin vrouwelijke regisseurs en verhalen
en de geest van Hamlets vader bewegen zich
van en over vrouwen centraal staan.
tussen genialiteit en gekte, tussen droom en
Een uniek festival omdat dit het enige nog over-
werkelijkheid.
gebleven festival is dat de focus richt op vrouw en film. Jaarlijks wordt een Festival Trofee uitgereikt
Van 1 t/m 17 maart is Hamlet te zien in
aan een vrouw die een positieve bijdrage levert
de Stadsschouwburg in Groningen. Daarna
aan de Nederlandse filmwereld.
begint de landelijke tournee.
Naast het filmprogramma is er ook muziek, kunst en soms theater. Het festival vindt plaats in de vijf
www.nnt.nl
bioscoopzalen van De Nieuwe Kolk in Assen. www.filmfestivalassen.nl •
FEBRUARI 2012
Ondernemen in Noord-Nederland is voor een jongen die opgroeide in de omgeving van Rotterdam best wel even wennen. Het was 1989 toen ik naar Emmen verhuisde om bij NKL Contactlenzen in dienst te treden als commercieel adviseur. En ondanks dat ik het Oranjekanaal iets minder indrukwekkend vond dan de Maas en de vier verdiepingen tellende ‘Torenflat’ niet meteen als de plaatselijke Euromast beschouwde, kon ik er prima aarden. Emmen lag in een prachtig bosrijk gebied omgeven door pittoreske dorpjes. En als je iemand tegenkwam, zei je gewoon ‘Moi’.
Da’s niet verkeerd!
Toch viel het niet mee om als ‘Rotterdammert’ contact te krijgen met de plaatselijke Ellert en Brammert. Ik was vaak te direct. Gewend om van mijn hart geen moordkuil te maken, praatte ik er lustig op los. Maar het viel mij op dat de echte Drentse collega’s, buren en andere mensen vaak minder spraakzaam waren dan ik. Wat was er aan de hand? Had ik stadse fratsen? Ik vroeg mij af wat ik niet goed deed. Inmiddels weet ik wel beter. Als Noord-Nederlander doe je niet zo uitbundig. Je geeft niet snel je mening en je vertelt bijvoorbeeld niet dat je gisterenavond thuis ruzie hebt gehad. OK! Tot zover kon ik mij
COLUMN ONDERNEMER
goed aanpassen. Ik ben minder direct geworden en heb mijn WPM (words-per-minute) drastisch teruggebracht.
Maar als we bijvoorbeeld met een nieuwe lens veel succes boekten, dan kon ik erg trots en zeer uitbundig zijn. De euforie van mijn collega’s echter beperkte zich dan tot een: ‘ ‘t Kun minder.’ of ‘Da’s niet verkeerd.’ Mij afvragend waar die voorzichtige, sombere ondertoon toch vandaan kwam. Zijn de mensen hier dan niet trots of zijn ze niet gelukkig? Inmiddels weet ik dat het niet is zoals het klinkt. De uitdrukking ‘Da’s niet verkeerd’ betekent hier gewoon dat het hartstikke goed is!
Uit een onderzoek van de Erasmus Universiteit (ja, ja uit Rotterdam.) waar ruim 16.000 mensen meerdere malen werd gevraagd of zij zich gelukkig voelden, blijkt dat Limburgers minder vaak gelukkig zijn dan inwoners uit andere provincies. En wie denk je wie de meest gelukkige inwoners van Nederland zijn? Inderdaad, de Drenten. En dat is logisch, want we wonen hier met heel veel prettige, loyale en betrouwbare mensen in een prachtige omgeving. hvanbruggen@nkl.nl
Natuurlijk zijn de Noorderlingen trots op wie ze zijn en wat ze allemaal gepresteerd hebben. Maar ze zeggen het alleen niet. Laten we daar nu een beetje verandering in aanbrengen en af en toe - misschien wat minder bescheiden dan we zouden willen - eens heel hard roepen dat we trots zijn op wat we hier in Noord-Nederland met elkaar bereikt hebben. Dat komt ons ondernemersklimaat vast en zeker ten goede. En da’s niet verkeerd! Oogachtend Henk van Bruggen Directeur NKL Contactlenzen
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
13
NOMbassadeur
L E S T E R A R T S | Zebra Technologies
De handen op elkaar
voor Lester Arts van Zebra Technologies 14
NOMbassadeur Lester Arts, op voordracht van Wubbo Everts
Hoort u het ook eens van een ander
Wubbo Everts houdt zich als projectmanager Foreign
Als NOM investeren we in de ontwikkeling van het Noorden, dat
Direct Investments bij de NOM onder andere bezig met
wist u al. Maar wist u ook dat we dat heel vaak niet alleen doen, als
Amerikaanse investeerders die geïnteresseerd zijn in
NOMmers? We zijn op ons best als we dat kunnen doen met behulp
vestiging in Noord-Nederland.
van ons netwerk. Als we samen kunnen werken met mensen en
Toen Wubbo werd gevraagd naar NOMbassadeurs in
bedrijven die we geholpen hebben en die, daardoor enthousiast
zijn eigen netwerk hoefde hij niet lang na te denken.
geworden, hun kennis en ervaringen weer delen met anderen. Dat
Hij benaderde Lester Arts, Operations Manager van
werkt goed merken we. Sterker nog, het werkt zelfs beter. Want een
Zebra Technologies, die daarop direct positief reageerde.
verhaal van iemand die het allemaal echt heeft meegemaakt geloof
Lester is een geboren Canadees die inmiddels alweer
je direct. Goed beschouwd zijn deze mensen onze ambassadeurs.
bijna 20 jaar in het Noorden woont.
Van de NOM én voor het Noorden. Wat ons betreft mogen daarvoor
De eerste contacten met Lester dateren van alweer wat
best de handen op elkaar. Wat vindt u?
jaren terug. Wubbo legt uit: ‘In 2004 kwamen we in contact
We zijn er dan ook trots op u in deze NOMMER onze eerste
met Zebra Technologies, een snelgroeiend Amerikaans
NOMbassadeur te presenteren: iemand die blij is met onze samen-
bedrijf met een scope die duidelijk ruimer was dan Noord-
werking en dit graag aan anderen vertelt: win-win.
Nederland. Ze bleken interesse te hebben in het eerdere pand van Tektronics en later Xerox (beide ook Amerikaanse bedrijven) in Heerenveen. Ze wisten dat dit beschikbaar was en hoopten dat het aan hun eisen zou kunnen voldoen. Als NOM willen we natuurlijk graag contacten met bedrijven die marktleider zijn. En als we die dan kunnen
•
FEBRUARI 2012
faciliteren is dat alleen maar mooi. Onze interesse was
daarin heb geïnvesteerd is, zeker gegeven het resultaat,
gewekt en samen met de gemeente Heerenveen zijn we
insignificant.’
het gesprek aangegaan. Met succes trokken we Zebra over de streep. In mei 2005 werd Zebra Technologies in
NOMbassade
Heerenveen officieel geopend.’
Wubbo: ‘Zeker als er sprake is van investeringstrajecten werken we natuurlijk graag zo: het bedrijf aan tafel zetten
Alles klopte
bij reeds gevestigde bedrijven. Ik kan zelf prima het ver-
Lester Arts knikt bevestigend: ‘Zebra Technologies is
haal vertellen, maar als mensen vanuit hun eigen ervaringen
wereldwijd marktleider op het gebied van barcode-print-
praten werkt dat nog krachtiger. In dit geval zaten ze aan
producten en -oplossingen. Waar we naar zochten was een
tafel met een onafhankelijke Canadees met een goed en
locatie, een distributiecentrum, van waaruit we onze pro-
eerlijk verhaal. Dat gaat veel verder en overstijgt de verhalen
ducten zouden kunnen leveren aan afnemers in Europa,
over het eigen bedrijf. Het werkt. Lester heeft zich bewezen
het Middenoosten en Afrika. Daarbij had onze keus voor
als een geweldige NOMbassadeur.’
Heerenveen beslist niet alleen te maken met de locatie,
Wubbo vervolgt: ‘Het idee is dat we onze eigen NOMbassade
maar ook met de beschikbaarheid van gekwalificeerd
gaan creëren met een groep NOMbassadeurs.’ Lachend:
personeel en een uitstekende infrastructuur. De gesprek-
‘Daarvan heb ik nu de eerste op mijn geweten en direct
ken met de NOM en de gemeente Heerenveen hebben ons
een hele goede ook.’ Lester reageert bescheiden:
geholpen om kansen en risico’s tegen elkaar af te wegen
‘We will lead the way, but we do not have all the answers.
en de juiste beslissing te nemen.
Wat we precies verder gaan doen zal zich langzaamaan
Heerenveen is voor ons echt een goede keus geweest, zo
nog meer uitkristalliseren. In elk geval
blijkt. Onze business groeit gezond. We zien Oost-Europa
geef ik met deze functie blijk van het
opkomen als kansrijke groeimarkten, er liggen nieuwe
feit dat de deuren van Zebra Technologies
markten in het verschiet en we gaan nieuwe producten
wijd openstaan. Voor de NOM. En voor
ontwikkelen. Grofweg gesproken zijn we vanuit Heeren-
de wereld!’
veen inmiddels verantwoordelijk voor eenderde van de
15
corporate omzet. En inmiddels werken we hier met 96
Zebra Technologies helpt klanten hun
medewerkers, dat waren er in 2005 nog 39.’
zakelijke prestaties te verbeteren met
Bij elkaar binnen kijken
producten en oplossingen voor het identificeren, volgen en
Wubbo: ‘In de loop van de jaren hebben we een goede
beheren van activa, transacties en mensen. Meer dan 90%
relatie gekregen, we zijn nog steeds bij Zebra betrokken.
van de Fortune 500-bedrijven in ruim 100 landen maakt gebruik
Lester schakelt ons bijvoorbeeld in als er vragen zijn op
van de innovatieve en betrouwbare Zebra printers, toebehoren,
het gebied van subsidies of belastingen. Maar, onze samen-
RFID-producten en software om hun productiviteit en kwaliteit
werking gaat veel verder. Vorig jaar was er een internatio-
te verbeteren, de kosten te verlagen en de klantenservice te
naal bedrijf dat overwoog om te verhuizen in Nederland.
optimaliseren.
Ik stelde voor dat ze eens in gesprek gingen met Zebra, probleem en was erg coöperatief.’
Nog meer weten over Lester Arts en Zebra Technologies?
Lester: ‘Buitenlandse bedrijven die willen groeien en wil-
Op www.nvnom.com staat onder View best practices een goed
len participeren in de Europese markt zitten met vragen,
interview met Lester Arts. En op www.zebra.com staat meer
ze willen zeker zijn van hun zaak en geen last hebben van
informatie over Zebra
een soortgelijke organisatie. Lester vond het geen enkel
onzekerheden. En dan zijn juist gesprekken met mensen die al ervaring hebben en gevestigd zijn belangrijk. Ik heb onze deuren geopend, ze rondgeleid en we hebben open en eerlijk met elkaar gesproken. Uiteindelijk zijn hun twijfels verdwenen en besloten ze in Noord-Nederland te blijven en nieuw te gaan bouwen. Ik ben ervan overtuigd dat het bezoek daaraan heeft bijgedragen. De tijd die ik
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
Technologies.
DEWEEKVAN
N O M M E R KO E N P O P P E MA | 5 - 1 1 D E C E M B E R 2 0 1 1 (Investment manager, verantwoordelijk voor het realiseren van nieuwe participaties voor de NOM)
Maandag
16
De week wordt gestart met het afdelingsoverleg waarin
nogal topzwaar is ingericht en daarnaast nog ver achter loopt
nieuwe aanmeldingen, investeringsvoorstellen en de
op haar eerder afgegeven prognoses: dit blijken belangrijke
actualiteiten bij de participaties aan bod komen. Er wordt
aandachtspunten, mogelijk zelfs reden om de aanvraag af te
gediscussieerd over een herinvestering van € 500.000 bij
wijzen.
een van onze participaties. Financiële cijfers komen op tafel,
Na de middag ter voorbereiding op het gesprek van morgen
een inschatting van het management en de risico’s worden
een businessplan doorgewerkt. Veel kritische kanttekeningen,
besproken. Na een lange discussie wordt het voorstel, met
maar ook kansen. Veel zal afhangen van het gesprek met de
enkele aanpassingen, door de afdeling goedgekeurd.
ondernemer.
Ik had zelf een intake op de agenda laten zetten: een
Hierna heb ik een lezing van een bank bezocht over de krediet-
Management-Buy-In (MBI)-kandidaat heeft zich gemeld om
crisis. Na veel boeiende analyses kwam een panklare oplos-
een productiebedrijf over te nemen dat zich in zwaar weer
sing uit de hoge hoed: er moet een fiscale Europese Unie
bevindt. De activiteiten zouden deels kunnen worden over-
komen. Vanuit het publiek kwamen een paar kritische opmer-
geheveld naar een nieuwe locatie in Friesland en een ander
kingen: de bank is mede de oorzaak van de crisis en diezelfde
deel zou in Oost-Europa plaats gaan vinden. De vraag aan de
bank wijst met een vinger naar Europa om haar de oplossing
NOM is of wij bereid zijn mee te denken in dit voorstel en of
te dicteren. Niet geheel onterecht naar mijn mening.
wij circa € 1 mio zouden willen investeren. De eerste indruk van de MBI-kandidaat en zijn plannen is positief, om die reden willen wij graag verdergaan met de gesprekken.
Woensdag
’s Middags samen met collega Gert de Boer (investment
Vanochtend weer vroeg op voor mijn vaste hardlooprondje.
controller) op vervolggesprek geweest bij een ondernemer
Als het even lukt probeer ik iedere ochtend voor het werk
en zijn accountant. Hij heeft een snel groeiend middelgroot
aan een half uur hard te lopen samen met de hond. Het was
bedrijf en is zeer winstgevend. Echter, veel liquiditeit wordt
droog weer en lekker fris. Ik ken geen betere manier om de
gebruikt voor groei en investeringen. Aanvullend kapitaal
dag te beginnen!
zou welkom zijn om enerzijds de groei verder te kunnen uitbreiden en anderzijds zou de ondernemer ook graag een
De werkdag begonnen met een kennismakingsgesprek met
deel van zijn aandelen willen verkopen en een stapje terug
een ondernemer die € 1,6 mio nodig heeft om de productie-
willen doen in zijn managementtaken.
activiteiten (duurzame energie) te verplaatsen naar NoordNederland. Een interessant product, maar met een wat
Dinsdag
minder interessant plan. Het plan was namelijk niet goed
’s Ochtends voor een vooronderzoek naar een internet-
werden onderschat. Afgesproken dat hij het plan verder zal
onderneming. Het bedrijf heeft een innovatief en interessant
uitwerken.
concept ontwikkeld in de sociale media en ziet met name
Hierna een lunch bijgewoond met een advieskantoor in
groeikansen in Azië. Eerdere gesprekken waren positief
bedrijfsovernames. Een van hun klanten, een Gronings ser-
verlopen en vanochtend gingen we de diepte in: kan de
vicebedrijf in de industrie, zoekt risicofinanciering voor een
ondernemer met cijfers zijn eerdere uitlatingen onderbouwen?
overname in West-Nederland. Lijkt een interessante proposi-
Daarnaast probeer ik ook juist de onbesproken onderwerpen
tie te worden.
op tafel te krijgen. Zo blijkt ondermeer dat de kleine onder-
’s Middags de conceptcontracten van een participatieover-
neming met meerdere directeuren (en bijbehorend salaris)
eenkomst doorgelopen. Iedere participatie is maatwerk en
doordacht en kende veel risico’s die door de ondernemer
•
FEBRUARI 2012
... en in het weekend slaat hij zijn slag
bedrijfsleider wil dat stokje wel overnemen. De NOM zou dit kunnen faciliteren door de ondernemer uit te kopen. Er zijn echter vraagtekens bij het ondernemerschap van de bedrijfsleider. Hij zal goed in staat zijn om het bedrijf te leiden ‘as it is’, maar niet om het bedrijf naar een hoger plan te tillen, wat juist in deze crisistijd nodig is. Ik vrees dat dit reden is dat wij niet kunnen financieren, tenzij er een versterking van het management gaat plaatsvinden. Op
Koen door de week ...
kantoor werk ik de gespreksverslagen uit. vergt de nodige aanpassingen in ons standaardcontract. Het blijft altijd een uitdaging om het contract zo vorm te geven dat de belangen van de ondernemer en die van de
Vrijdag
NOM goed in het contract verwoord staan.
Voor de volgende vergadering schrijf ik een tweetal intakes om de nieuwe aanvragen ook aan de collega’s te kunnen
Donderdag
voorleggen. Hierna volgt een telefonische vergadering
Vanochtend rijd ik naar een middelgroot metaalbewerkend
klanten is het momenteel financieel erg gespannen. Wij
bedrijf in Zuid-Drenthe. Ik heb daar een gesprek met de
hebben al meermalen contact gehad en het lijkt erop dat
directeur en de aandeelhouder. Het bedrijf verkeert in de
wij iets voor die klant kunnen betekenen. Rabobank wil
positie dat zij te klein is voor het tafellaken en te groot voor
echter ook haar zekerheden veiligstellen en die lopen niet
het servet. Om het bedrijf bestaansrecht te geven zal zij
altijd synchroon met die van de NOM. Er volgt een stevige
moeten groeien. Er wordt een verbeterprogramma gepre-
discussie en na wat passen en meten lijkt het erop dat we
senteerd waarvoor investeringen nodig zijn en input van
eruit gaan komen.
met Rabobank Bijzonder Beheer in Utrecht. Bij een van hun
buitenaf. Op eigen kracht kan het bedrijf niet verder groeien. In de basis kan de NOM veel betekenen, zowel financieel als met ondersteuning door middel van een goede Raad
Weekend
van Commissarissen. Een aantal vragen blijven nog on-
Op zaterdag met een goede vriend de golfbaan in Assen
beantwoord: wat is de houding van de bank? Wat zijn de
overgelopen. Ik golf veel te weinig om er goed in te zijn, dus
persoonlijke ambities van de directeur? We plannen een
ik verloor zoals gewoonlijk glansrijk ... Desalniettemin kan ik
vervolggesprek.
enorm genieten van het buitenleven: golf, zeilen, hardlopen
Hierna rijd ik door naar Oost-Groningen voor een productie-
of zoals deze zondag een heerlijke lange wandeling met
bedrijf dat elementen voor de bouw levert. Een klassiek
vrouw en onze zoon van drie. Samen nemen wij de afgelopen
familiebedrijf, type ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek
week door en ik heb weer veel geleerd. Vooruitkijkend naar
genoeg’. Toelevering aan de bouw, dat werpt natuurlijk
de nieuwe week zie ik opnieuw een aantal boeiende afspraken
vragen op: hoe staan ze ervoor in deze tijd? Ze blijken het
in het vooruitzicht. Laat de nieuwe week maar komen!
droog te houden, maar daar is ook alles mee gezegd. De huidige eigenaar (65+) zou graag willen uittreden en de
NB. Om vertrouwelijke redenen worden geen (bedrijfs)namen genoemd.
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
17
Participaties Proflex Containermeten gaat landelijk Met verbazing stel ik nog steeds dagelijks vast hoe gemakzuchtig veel bedrijven met gevaarlijke gassen in import-zeecontainers omgaan. Of dit nu containerladingen met voedsel, schoenen, huisraad, kleding, of elektronica betreft: in gemiddeld 25% van alle containerladingen zitten veel te hoge concentraties giftige en toxische gassen. De Arbo-wet schrijft voor dat ‘gesloten ruimten’ als zeecontainers veiliggesteld moeten zijn, alvorens deze betreden worden. Ook goed werkgeverschap zou voldoende basis moeten vormen tot het voeren van een actief beleid op dit gebied. combinatie met doordacht en weloverwogen ondernemerschap. Proflex Containermeten BV is van oor-
Vele publicaties in diverse media, voor-
op het industrieterrein Eemspoort in
De medische hulp van Polyganics
schriften door de brancheverenigingen
Groningen worden gecertificeerde en
Polyganics is een onafhankelijk biomedisch
en intensivering van controles ten spijt,
gekwalificeerde gasmeetdeskundigen op
bedrijf opgericht in 1999 als spin-off van
nog steeds blijven veel zeecontainer-
24/7 basis uitgezonden naar opdracht-
de Rijksuniversiteit Groningen en ontwik-
ontvangende ondernemingen achter met
gevers. Of dit nu een incidentele zeecon-
kelt, produceert en vermarkt biologisch
het opstellen en implementeren van een
tainer of grootschalige projecten betreft:
afbreekbare medische hulpmiddelen voor
deugdelijk beleidsplan ‘Hoe om te gaan
Proflex heeft altijd dé passende maatwerk-
optimaal weefselherstel na een KNO-,
met mogelijk gegaste zeecontainers’.
oplossing in huis.
zenuw- of darmchirurgische ingreep.
Direct gevolg hiervan is dat er nog
De containerdichtheid ligt in Noord-
Voor de ontwikkelingen van deze medische
dagelijks honderden medewerkers in de
Nederland aanzienlijk lager dan in het
hulpmiddelen werkt Polyganics vanuit
noordelijke logistieke en industriële sector
midden en westen van ons land. Dit komt
twee gepatenteerde technologieplatforms
onnodig worden blootgesteld aan te hoge
vooral doordat deze regio relatief gezien
van bioafbreekbare polymeren: copoly-
doses giftige en schadelijke gassen. In de
weinig maakindustrieën heeft en daarmee
meren en polyurethanen. De afbraakpro-
wetenschap dat veel voorkomende gassen
weinig grondstoffen en halffabricaten
ducten worden door het lichaam verwerkt
sterk carcinogeen (kankerverwekkend) zijn
importeert. Omdat de ambities verder
en uitgescheiden. Deze eigenschap maakt
en ernstige afwijkingen aan zenuwstelsel
reiken opent Proflex begin maart 2012 een
de producten zeer patiëntvriendelijk en
en organen kunnen veroorzaken, is het
vestiging in midden-Nederland. Van daar-
kostenbesparend, omdat er in een later
voor veel bedrijven echt tijd voor passende
uit zal het midden en westen van het land
stadium geen chirurgische ingreep nodig is
actie.
bediend gaan worden. Voor het zuidelijke
om de implantaten te verwijderen.
deel van ons land zal een joint venture
Nasopore werd in 2003 CE/FDA-goed-
Ondanks dat er ook in 2009 sprake was
worden aangegaan met een collegabedrijf
gekeurd. Dit is een poreuze tampon van
van laagconjunctuur, heeft NOM (F-Linc)
uit Venlo. Daarmee is Proflex op korte
afbreekbaar hydrofiel polyurethaan om
de durf en bereidheid getoond toch te
termijn in staat ook landelijke dekking
neusbloedingen te stelpen en het weefsel
investeren in een innovatief bedrijf als
te bieden waarmee ook grote landelijke
in de neusholte te ondersteunen en helpen
Proflex. Zonder hen waren we nu beslist
accounts in beeld zullen komen. Alle on-
herstellen na een sinuschirurgische ingreep
niet geweest waar we nu zijn. Na het over-
dersteunende activiteiten als administratie,
aan de neus.
winnen van de alom bekende startproble-
planning en inkoop blijven we doen vanuit
In 2004 kreeg Polyganics CE/FDA-goedkeu-
men in het eerste jaar, is Proflex inmiddels
de hoofdlocatie in Groningen.
ring voor de vanuit het copolymeerplatform
sprong een noordelijke specialist op het gebied van het gasmeten en ontgassen van zeecontainers. Vanuit een bedrijfspand
18
verworden tot een stabiele en gezond groeiende partij binnen het segment. Dit
ontwikkelde zenuwgeleider Neurolac. Dit John van Bommel
hulpmiddel ondersteunt het herstellen van
op basis van noordelijke nuchterheid in
doorgesneden of beschadigde zenuwen in •
FEBRUARI 2012
aan het woord KLS Netherlands groeit verder Het in Hoogeveen gevestigde KLS
van zeer geavanceerde visiontechnologie
Netherlands b.v. ontwikkelt en verkoopt
ieder zakje afzonderlijk. Hierdoor is gega-
geautomatiseerde systemen voor de
randeerd dat de patiënt de juiste medicatie
medicijnstromen binnen apotheken,
ontvangt in de juiste hoeveelheid en op
farmaceutische groothandel en zieken-
het juiste moment.
huizen. De afgelopen jaren heeft KLS geïnvesteerd in het ontwikkelen van een
De afgelopen jaren heeft KLS veel ge-
aantal concepten.
ïnvesteerd in de ontwikkeling van deze concepten. Dit was echter alleen mogelijk
middelen
De volledig geautomatiseerde Central
dankzij de financiële steun van een aantal
Filling-oplossing van KLS Netherlands geeft
partijen. Eén van deze partijen is de NOM.
apothekers de mogelijkheid om het pakken,
De NOM heeft in 2010 een bemiddelende
plakken, verpakken en controleren van her-
rol gespeeld bij het verkrijgen van een
haalrecepten te automatiseren. In de prak-
bescheiden doch substantiële ‘Tijdelijke
tijk is dit systeem een combinatie gebleken
Additionele Financiering Faciliteit’ (TAFF)
hand, arm, voet of enkel.
van industriële betrouwbaarheid en intel-
van de Drentse Participatie Maatschappij.
In 2005 volgde, ten behoeve van hetzelfde
ligente software die de inlaadmodule, het
segment, Vivosorb, een zeer transparant
magazijn, de barcode-validatie-unit en het
De door KLS ontwikkelde oplossingen
en flexibel materiaal van bioafbreekbaar
etiketteer- en verpakkingssysteem feilloos
hebben zich inmiddels zonder twijfel
polyester dat dient voor ondersteuning van
aansturen. Een apotheek die recepten voor
bewezen in de markt. Dit resulteert nu in
herstellend weefsel door anti-adhesie. In
18.00 uur digitaal aanlevert bij een Central
een toename van klanten en potentiële
2008 werd Otopore geïntroduceerd, een ver-
Filling unit, kan de volgende ochtend voor
klanten voor KLS Netherlands in een sterk
bandmiddel voor de middenoorchirurgie.
8.00 uur de betreffende recepten al in huis
groeiende Europese markt.
Momenteel loopt er via het UMCG en in
hebben. Erik Noordhof
samenwerking met 30 andere Nederlandse ziekenhuizen een gerandomiseerde klinische
Een andere ontwikkeling van KLS Nether-
studie naar de effectiviteit van C-Seal, een
lands is de medicomaat. Met een medico-
bioafbreekbare inwendige drain, die lekkage
maat in de apotheek is het voor klanten
na operaties aan de dikke- en endeldarm
mogelijk om 24 uur per dag, 7 dagen per
tot een minimum reduceert. Deze buis is
week op elk gewenst tijdstip herhaalmedicatie
tijdens een operatie aan het rectum mee te
op te halen. Hoe dat werkt? Als de medicatie
nieten en is uniek als het gaat om gebruik
in de medicomaat is geplaatst, ontvangt
en prestatie.
de klant een sms-bericht met daarin een
Polyganics’ totstandkoming en voortbestaan
unieke, eenmalige pincode. Vervolgens
is te danken aan zeer trouwe aandeelhouders
kan hij of zij op elk gewenst moment deze
en een langetermijnvisie die zich nu begint
medicijnen afhalen. Kortom: een veilige en
uit te betalen. Als innoverend bedrijf is
serviceverhogende oplossing die bovendien
Polyganics continue bezig te bouwen aan
in de apotheek arbeidsbesparend werkt.
groei in de M&S- en R&D-organisatie, capaciteitsopschaling en procesinnovatie. Sinds
De Daily Dose Dispensing-systemen van
2000 is Polyganics een participatie van de
KLS leveren rollen met transparante zakjes
NOM en heeft zich mede dankzij het ver-
waarin medicijnen per innamemoment los
trouwen en de ondersteuning van de NOM
worden verpakt. Op het zakje staat op welke
ontwikkeld tot de succesvolle onderneming
dag en op welk moment van de dag de
die het nu is.
cliënt deze medicijnen moet innemen. De KLS Tablet Inspector controleert met behulp
Romke Ribbels • INVESTEREN IN ONTWIKKELING
19
Social media
tips & tricks
De ROI van Social Media is de ROI van je moeder
Door Lykle de Vries (De Ondernemers) @Lykle
boards beschikbaar om uw Social Media-activiteiten in overzicht te houden. De mogelijkheden verschillen, net als de prijzen. Er is dus voor elck wat wilsch!
Dankzij de profielgegevens die social networks zoals Facebook, LinkedIn en dergelijke verzamelen, wordt het steeds makkelijker om uw boodschap zichtbaar te maken voor die mensen die er de meeste interesse in hebben. En ook nog eens voor minder geld vergeleken met de meer traditionele wijze van adverteren. De resultaten van deze online advertenties zijn exact te meten. Bovendien hebben al deze sociale netwerken, net als Google, modellen ontwikkeld waarmee u eenvoudig uw advertenties kunt optimaliseren, en het rendement nog verder kunt opvoeren.
20
Hootsuite - een simpel en overzichtelijk dashboard tegen een lage prijs. Ondersteunt Twitter, Facebook, LinkedIn.
U kunt dus online veel effectiever adverteren en een hoger rendement halen op uw uitingen dan in de meeste traditionele media! De cijfers vertellen echter maar een deel van het verhaal. Gary Vaynerchuck (een succesvolle wijnondernemer in de VS) omschrijft het zeer direct en zeer effectief: ‘Als jij mij vraagt wat de ROI van Social Media is, vraag ik jou wat de ROI van je moeder is.’ De echte waarde van ‘online’ zit hem in de mogelijkheid je klanten maximaal te kunnen ‘knuffelen’. Om ze via
SproutSocial- Ietsje fraaier afgewerkt dan Hootsuite, nog mooiere rapportages, en zeer goede ondersteuning van Foursquare.
ieder beschikbaar kanaal te helpen. Social Media gaat vooral om de inhoud, het gesprek. Middels Twitter, Facebook, LinkedIn, YouTube en weblogs kunt u rechtstreeks in gesprek met al uw klanten, en zullen zij in gesprek gaan met elkaar (en u) over uw product. En wie die gesprekken het beste voert, gaat winnen.
Dashboards Die gesprekken hoeft u niet alleen te voeren. Iedereen in uw organisatie kan eraan deelnemen. Via diezelfde Social Media. Om al die gesprekken in beeld te brengen, en overzicht te houden op ieders inbreng, is een centraal dashboard
Radian6- De Rolls Royce van de Social Media Dashboards. In gebruik bij o.a. KLM en Rabobank. Doe er uw voordeel mee!
erg handig. Er zijn tegenwoordig meerdere goede dash•
FEBRUARI 2012
BLIKVANGER
E E N F OTO GRA FIS CHE KIJK O P HE T NO O RD EN
21
Stadsgrenzen
Fotograaf: Robert van der Molen www.toxic2.nl email: photography@home.nl
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
Dr. Monique A. Schoondorp. HHG. m.a.schoondorp@pl.hanze.nl
Dr. Jan Jager. SH/Stenden PRE. jan.jager@stenden.com
22
Lectoren kunnen het bedrijfsleven NOM houdt tweede noordelijke conferentie biobased economy
Voor de tweede maal was de NOM betrokken bij een bijeenkomst in haar eigen regio over de kansen en mogelijkheden van een groene economie in het Noorden van Nederland. Deze maal op 15 december 2011 in het Abe Lenstra stadion in Heerenveen, georganiseerd door het Duurzaam Platform Heerenveen. Het onderwerp leeft in Nederland en zeker in het Noorden. In een fors overboekte zaal, waarin een flink aantal landbouwers en MKB-ers aanwezig waren, zochten de deelnemers naar de mogelijkheden voor de nieuwe economie en de kansen voor het Noorden. •
FEBRUARI 2012
Dr. J.T.P. (Hans) Derksen. VHL. hans.derksen@wur.nl
Noord-Nederland heeft de beschikking
kelingen moeten dragen? Er is, maar
samenleving zullen kiezen. Het MKB
over zeer veel biomassa en een goede
dat geldt voor heel Nederland, te
zal eveneens op gedachten moeten
organisatie om daar van alles uit te
weinig ‘maakindustrie’ die al die
worden gebracht en naar aanleiding
halen. Met elkaar kwamen de deel-
mooie bedenksels uit wetenschap
van eigen vragen op het innovatieve
nemers tot de conclusie dat er grote
en techniek vorm kan gaan geven.
groene spoor moeten worden gezet.
mogelijkheden zijn en dat de regio
Te weinig mensen die de innovaties
Aan beide aspecten zal nieuw groen
een belangrijke rol kan gaan spelen.
handen en voeten kunnen geven. En,
onderwijs het nodige kunnen doen.
Niet alleen in Nederland, maar ook
tot nu toe, te weinig bèta-studenten
De RUG heeft al een nieuwe hoog-
in Europa. Het onderwijs speelt een
om innovaties te bedenken. En ook
leraar Biobased Economy benoemd
sleutelrol zoals bleek uit een gesprek
nog nauwelijks biobased gerichte
aan de Faculteit Technische Bedrijfs-
met drie pas benoemde lectoren aan
gamma-studenten om die biobased
kunde die - binnen BioBRUG - speciaal
Noordelijke HBO-instellingen. ‘Zeker
ontwikkelingen in wetenschap en
aandacht zal hebben voor het MKB.
voor het midden- en kleinbedrijf dat
techniek te kunnen plaatsen binnen
Het is Gert-Jan Euverink, tot voor
wil vernieuwen.’
de komende biobased society die zal
kort directeur van Wetsus, die het
Uiteraard is binnen die nieuwe eco-
voortkomen uit de biobased eco-
onderzoek zal organiseren vanuit
nomie een grote rol weggelegd voor
nomy. De consumenten denken al
de vraagstelling van het MKB, op
de omvangrijke, zware chemische
behoorlijk groen, maar om te zeggen
dezelfde manier als dat bij Wetsus
industrie in het Noorden, en voor
dat de gemiddelde consument de
gebeurde. Een tweede hoogleraar
de havens en de logistiek die in het
groene samenleving ziet aankomen,
(gammawetenschappen) die zich
Noorden ook krachtig ontwikkeld zijn.
is te veel gezegd, noch dat hij of zij
zal bezighouden met de biobased
De landbouwers zijn op grote schaal
de consequenties van een groene
society is in aantocht. Maar niet
op het innovatieve spoor zetten bezig met vergisting van biomassa en
samenleving kan overzien. En wat
alleen vanuit de universiteiten zullen
vergassing tot groen aardgas. De RUG
voor de gemiddelde burger geldt,
de biobased economy en de biobased
speelt al geruime tijd een belangrijke
gaat eveneens op voor de gemiddelde
society hun plaats in Nederland moe-
rol in nieuwe wetenschappelijke en
student. En het bedrijfsleven voelt
ten krijgen, ook het HBO zal hierin
technische ontwikkelingen bij de
wel dat de nieuwe economie ‘in de
een belangrijke rol spelen.
verwaarding van biomassa. Zowel wat
lucht hangt’ maar kan door gebrek
betreft de koolhydraten als de eiwit-
aan bruikbare en begrijpelijke kennis
Onderwijs
ten. En de gedachte dat een groene
op eigen niveau niet verder. Dus de
Nederland is er sterk in om vragen
economie op basis van kringlooppro-
samenleving moet begrijpen wat de
over veranderingen, zowel maat-
cessen tot ontwikkeling kan komen,
invloed van deze groene economie
schappelijk als technisch, door te
juist in het Noorden, speelt al langer
op ons leven zal zijn. Als de cirkel-
schuiven naar universiteiten. We zijn
een belangrijke rol en op bijeenkom-
economie niet gedragen wordt door
daardoor goed in kennis van hoog
sten als deze zelfs een hoofdrol.
de samenleving, zal ze niet tot stand
niveau waar grote ondernemingen
komen. Evenmin als aankomende
en hooggespecialiseerde bedrijven
Groene samenleving
studenten enthousiast voor de
wel iets mee kunnen, maar de meeste
Gunstig is dat ook in Heerenveen de
nieuwe, groene economie, de groene
kleinere niet. Echter er verandert iets.
vraag werd gesteld, wie die ontwik-
techniek en wetenschap en de groene
Het HBO gaat de studenten opleiden }
23
24
die het MKB hard nodig heeft om
de NOM-bijeenkomst in Heerenveen
spil op het gebied van duurzame
bedrijven die wel willen innoveren,
aanwezig waren, zien deze belang-
kunststoffen voor het bedrijfsleven.
maar niet weten hoe, die vaardig-
stelling elk jaar groeien. Het gaat om
Niet alleen in Noord-Nederland,
heid bij te brengen. Bedrijven die wel
Hans Derksen, lector biobased eco-
maar ook daarbuiten.’
ideeën hebben, maar niet weten hoe
nomy aan de Hogeschool Van Hall
Monique Schoondorp citeert staats-
die om te zetten in nieuwe produc-
Larenstein in Leeuwarden, Monique
secretaris Halbe Zijlstra in haar
ten en niet weten hoe ze die produc-
Schoondorp, lector new business
lectorale rede op 21 september 2011:
ten op de markt moeten zetten. Het
development voor startende onder-
‘Er zit een te groot gat tussen het
beste bewijs dat er iets kriebelt in de
nemingen in de domeinen energie
fundamenteel onderzoek dat weten-
samenleving in de richting van groen
en healthy ageing aan de Hanzeho-
schappers uitvoeren en de afdelingen
is dat er steeds meer belangstelling
geschool in Groningen en betrokken
voor research en development van
komt voor de ‘bio’ opleidingen in
bij Algaecom, en Jan Jager, lector
bedrijven die er een praktische toe-
Nederland en dat de onderwijsinstel-
duurzame kunststoffen aan Stenden
passing van maken. Het land dat het
lingen die ook meer en meer gaan
Hogeschool/PRE (Polymore Research
gat weet te dichten is spekkoper.’ Ze
aanbieden. Juist voor dit type klei-
& Education) in Emmen. Deze laatste
stelt in haar rede dat een relevantere
nere bedrijven die met de biobased
instelling werkt samen als open in-
vraag is hoe bedrijven snel beschik-
economy aan de slag moeten. Want
novatiepartner met veel bedrijven
bare kennis kunnen implementeren.
waar de belangstelling voor de ‘harde’
(groot en klein) en organisaties als
De agrosector heeft een antwoord
technische opleidingen jarenlang
Emmtec Laboratorium en het API In-
omdat jarenlang geïnvesteerd is in
steeds maar weer minder werd - de
stitute (Applied Polymer Innovations
een aaneengesloten kennisketen, van
chemie haalde bijvoorbeeld niet de
Emmen) in de wereld van biokunst-
fundamentele kennis tot praktische
helft van het aantal nieuwe studen-
stoffen en juist deze combinatie van
kennis. De agrosector is daar uniek
ten dat ze nodig had - blijkt dat de
onderzoek op praktisch niveau, on-
in. Een innovatieve werkwijze waar
genoemde bio-opleidingen wel dege-
derwijs en (kleine) industrie kan van
bedrijven samenwerken met kennis-
lijk in de smaak vallen bij jongeren.
de Zuidoosthoek van Drenthe een
instellingen, die beschikbare ken-
Er is grote belangstelling, ook binnen
centrum voor biopolymere ontwikke-
nis direct vertalen naar praktische
het HBO voor het thema biobased en
ling maken.
toepassingen, is een traject waar de
dat terwijl het idee van een biobased
Jan Jager zegt in zijn lectorale rede,
Hanzehogeschool mee experimenteert.
economy op het voortgezet onder-
die hij samen met zijn ‘dubbellector’
En Hans Derksen, van de grootste
wijs tot nu toe nog nauwelijks leeft.
Rudy Folkersma op 9 december 2011
groene hogeschool in Nederland,
Maar ook daar komt langzaam de
heeft gehouden: ‘Het samenbrengen
zegt dat er meer maaktechnologie
belangstelling voor alles wat groen is,
van onderwijs en toegepast onder-
nodig is voor het MKB en doet
voor algen, voor duurzame energie
zoek aan duurzame kunststoffen
onderzoek naar praktijkcases, samen
enzovoort. Hiaten lijken er nog in
wordt als van grote waarde gezien
met het MKB in de regio. Een Centre
het MBO te zitten.
om van het nieuwe kenniscentrum
of Expertise voor de BBE is in op-
in Zuid-Oost-Drenthe een succes te
richting waarvan de loketfunctie in
HBO-lectoraat
maken. Dit nieuwe kenniscentrum,
Leeuwarden komt en dat als aan-
Drie nieuwe lectoren van HBO-
Stenden Polymore Research & Educa-
spreekpunt in Noord-Nederland zal
instellingen in het Noorden die op
tion (Stenden PRE) wordt de kennis-
fungeren. Hans Derksen: ‘Het gaat
•
FEBRUARI 2012
hard met de biobased economy in
ook in het Noorden. Bijvoorbeeld
Zo snijdt het mes aan vele kanten,
Noord-Nederland.’
BioClear in Groningen, een klein
hoewel misschien nog niet zo snel
Alle drie lectoren zijn ze nog niet
bedrijf, volgepakt met onderzoekers
als we wel zouden willen om de
lang geleden benoemd, alle drie zijn
en technici dat nieuwe bacteriële
biobased economy goed en snel
ze gepromoveerd, alle drie zijn ze
zuiveringsprocessen ontwikkelt. Maar
door te zetten en voet aan de grond
sterk gemotiveerd voor het onderwijs
dat is niet het soort MKB waarover
te laten krijgen in het Noorden. De
en het toegepast onderzoek op HBO-
we het hier hebben. De relatie tussen
HBO-instellingen zijn met name ge-
niveau voor de biobased economy,
het lectoraat en het MKB gaat over
richt op het midden- en kleinbedrijf.
en alle drie geloven ze dat verdieping
bedrijven die wel willen innoveren,
Door hun nieuwe opleidingen, de
van hun vakgebied en het organise-
maar niet kunnen door gebrek aan
stimulering daarvan door de nieuwe
ren van onderwijs, rechtstreeks voor
bepaalde kennis, zowel technisch als
lectoren en door het vraaggestuurde
het bedrijfsleven, van groot belang is
op het gebied van marketing. Een
onderzoek dat binnen de instel-
voor dat bedrijfsleven en, in dit geval
ander niet onbelangrijke aspect van
lingen wordt gedaan - speciaal voor
voor de biobased economy in het
deze combinatie tussen lectoraat, stu-
het MKB - krijgen deze bedrijven de
Noorden. ‘Wij zorgen ervoor dat er
dierichtingen, studenten, praktisch
zo noodzakelijke niveauverhoging
straks mensen zijn om die biobased
onderzoek en innoverende bedrijven
die nodig is om ze innovatiegericht
economy vorm te geven. Het is
is dat die innovatie sneller en beter
te maken en kunnen ze praktisch
nieuw in Nederland, maar wij zien
moet dan nu vaak het geval is bij
onderzoek laten uitvoeren door de
dat onze studenten, die stage lopen
bedrijven die vast lopen in de ‘Valley
studenten die straks bij ze komen
en onderzoek doen bij bedrijven,
of Death’. Of daar pas met veel
werken. Er wordt op deze manier
enthousiast terugkomen.’
moeite, kosten en tijdverlies weer
een kloof gedicht die in Nederland
uitkomen. Het zijn bedrijven die met
onoverbrugbaar leek: het oppikken
Maak-MKB
bestaande kennis, niet noodzakelij-
en naar de markt brengen door de
Het lijkt een goede ontwikkeling.
kerwijs de hunne, met iets extra’s aan
maakindustrie van de ontwikkelin-
De Commissie Veerman wees er drie
de slag willen, maar die niet altijd op
gen die in de kennisinstellingen zijn
jaar geleden al op, memoreren de
de hoogte zijn van wat er speelt op
bedacht. Het HBO-lectoraat lijkt een
drie lectoren. In Nederland ontbreekt
biobased gebied. Dat heeft te maken
goede poging om de maakindustrie
vaak die verbinding tussen op de
met de bewustwording van het
dichter bij de technische ontwikke-
universiteit bedachte wetenschap en
MKB van de biobased kansen en de
lingen te krijgen en haar studenten
het bedrijfsleven dat wil innoveren
mogelijkheden om die te verzilveren
zullen de kleinere bedrijven zeker
maar met deze ’hogere’ techniek
en tegelijkertijd het eigen bedrijf te
kunnen helpen om te innoveren.
uit verschillende disciplines niet uit
vergroenen. Dat zijn de bedrijven die
‘Er wordt een nieuwe laag geschapen
de voeten kan. Er zijn in feite twee
met deze lectoren en hun studenten
in het onderwijs en in het bedrijfs-
soorten MKB. De eerste soort is hoog
uit de voeten kunnen. Met deze
leven van kleine bedrijven die meer
gespecialiseerd en hoog ontwikkeld,
oriëntatie timmeren de HBO-instel-
kunnen en studenten die zich daar-
is vooral gericht op kennisontwik-
lingen flink aan de weg. De Hanze-
toe aangetrokken voelen. Een laag
keling en wordt, indien succesvol,
hogeschool heeft inmiddels 35 lecto-
die tot nu toe niet bestond. |
heel vaak opgekocht door een groot
ren, Van Hall Larenstein15 en Stenden
bedrijf dat geïnteresseerd is in het
12. Maar het worden er meer. En dat
vakgebied. Zulke bedrijven zijn er
is gunstig voor het Noorden.
25
What makes people retweet?
Beyonce’s pregnancy news at MTV’s VMAs birthed a new Twitter record of 8,868 Tweets per second (TechCrunch)
Voor een gezonde werkomgeving Iedereen die een groot deel van de dag achter de computer doorbrengt, legt dagelijks vele kilometers af - met zijn vingers welteverstaan. Uit onderzoek van Microsoft blijkt dat een
92% interesting content 84% humor
computergebruiker bij actief computergebruik de spatiebalk gemiddeld 669 keer per uur aanraakt en dagelijks met zijn vingers tot 32
65% personal connection
kilometer aflegt.
21% celebrity status
Zes tips voor een gezonde werkplek:
32% offered incentive (tangible or virtual)
1. Voorkom een langdurig verkeerde houding.
26% ‘please RT!’ (WhiteFireSEO)
ra
b Top ten
26
www.kittyhawk.nl
m) 1,861 ($
Kwetters!
a-Cola 7 Coc 5 ($m) M 69,90 IB ($m) 59,087 icrosoft M 17 ($m) gle 55,3 Goo m) 2,808 ($ ) GE 4 ,593 ($m ald’s 35 n o D c M 17 ($m) tel 35,2 In 2 ($m) le 33,49 App 18 ($m) ) ney 29,0 is D ,479 ($m kard 28 c a -P t t Hewle
3. Zorg voor een goede afstelling en positie van uw monitor.
Bron:
011 nds in 2
2. Zorg voor een opgeruimde werkplek.
4. Gebruik een ergonomische muis en toetsen bord. 5. Zorg ervoor dat uw computer en muis op de juiste plek staan. 6. Pauzeer regelmatig. www.managersonline.nl
Bron: www.interbrand.com
USB-stofzuiger IPhone slider De ministofzuiger die alle kruimels Met deze unieke beschermhoes kun je je iPhone4
rondom je computer weghaalt, maar
compleet bedienen met een ultradun uitschuifbaar toetsen-
ook uit je toetsenbord!
bord. Leuk zo’n smartphone met een touchscreen, maar je moet eerlijk toe-
De USB-stofzuiger is een ministofzuiger
geven dat sms’en niet meer zo snel gaat als op de oude vertrouwde GSM met
die je gemakkelijk in de USB-poort van
toetsenbord. Gelukkig is daar wat op gevonden: een ultra dunne keyboard-
je computer plugt. Je hebt hem dus
slider voor de iPhone4. Perfect voor het razendsnel checken en bijhouden
altijd bij de hand. Deze ministofzuiger is
van social media, blogs en je mail. Is niet alleen lekker functioneel maar ziet
klein, maar levert grote prestaties. Met
er ook nog eens strak en stijlvol uit.
2 opzetstukjes en een ingebouwd LEDlampje is er altijd een optimaal resultaat.
www.megagadgets.nl www.ultragadgets.nl •
FEBRUARI 2012
Dat wij hier in Noord-Nederland fantastische voorzieningen hebben, prima bereikbaar zijn en over uitstekende bedrijfseconomische omstandigheden beschikken voor buitenlandse investeerders, is bij hen vaak wel bekend. Meestal geven die factoren echter niet eens de doorslag om hiernaartoe te komen. Van cruciaal belang voor de buitenlandse werknemers en hun gezinnen is het onderwijs voor hun kinderen.
Mike Weston, hoofd van de International School Groningen (ISG) te Haren, legt uit waarom. ‘Ouders met een internationale carrière willen dat hun kinderen overal ter wereld op school terecht kunnen, zonder onderbrekingen in hun leerproces. Als het onderwijs voor hun kinderen in het nieuwe land niet van een uitstekende kwaliteit is, is dát vaak de reden om niet naar het buitenland te verhuizen. Daarom is het belangrijk dat er een internationaal curriculum is vastgesteld voor internationale scholen overal ter wereld.
Inspirerend internationaal onderwijs in Noord-Nederland
Onze school, de International School Groningen, doet hieraan mee.’
}
27
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
de ISG tutors in de moedertaal van de kinderen, zoals Indonesisch.
Leren is leuk ‘Onze kinderen moeten kunnen genieten van het naar school gaan in een vreemd land’, zegt Mike Weston. ‘Als ze ervan balen dat ze in zo’n koud, guur land als Nederland moeten wonen en dan ook nog hier naar school moeten gaan, dat is niet goed voor ze. Als ze het echter leuk vinden om naar school te gaan, gaan ze het ook leuk vinden om het daar goed te doen. Daar besteden wij hier
International Baccalaureate
op school veel aandacht aan.’ Dankzij het onderwijs-
Dat internationale curriculum wordt opgesteld door het
systeem van de ISG zijn de kinderen, hoe kort ze hier ook
International Baccalaureate (IB). Het curriculum bestaat
zijn (in sommige gevallen slechts zes maanden), beter
uit drie programma’s: het Primary Years Programme
voorbereid op de toekomst en vinden ze beter aansluiting
(PYP) voor kinderen van 3 t/m 12 jaar; het Middle Years
bij het (internationale) onderwijssysteem in het buiten-
Programme (MYP) voor kinderen van 11 t/m 16 jaar;
land. Mike Weston wil niet alleen dat zijn leerlingen
en het Diploma Programme (DP) voor kinderen van 16
kennis opdoen, maar ook vaardigheden voor het leven
t/m 18 jaar. Het IB biedt daarnaast aansluiting op het
en dat ze kritisch leren denken: ‘Life long learning is bij
Nederlandse onderwijssysteem: een kind dat het MYP
ons heel belangrijk. Wij halen hier veel inspiratie uit dit
succesvol heeft doorlopen, kan doorstromen naar de
citaat van W.B. Yeats: Education is not the filling of a
de DP of direct naar de Nederlandse mbo. Het DP biedt
bucket, but the lighting of a fire.’
zelfs toegang tot universiteiten over de hele wereld. Het
28
International Baccalaureate vormt zo een perfecte tussen-
Samenwerking met Maartenscollege
stap voor kinderen die in hun moederland al onderwijs
De ISG werkt nauw samen met het Maartenscollege in
hebben genoten, maar die moeilijk aansluiting vinden bij
Haren: 130 leerlingen leveren nauwelijks genoeg budget
het Nederlandse onderwijssysteem omdat de onderwijs-
op voor een internationale school, daarom maakt de ISG
systemen te veel van elkaar verschillen.
dankbaar gebruik van de faciliteiten van het Maartenscollege. Ook biedt de ISG via het Maartenscollege lessen
International School Groningen
in Nederlandse cultuur aan op drie niveaus, van moe-
De International School Groningen biedt, samen met
dertaal tot Dutch for beginners. Dankzij de ISG is het
de Groningse Schoolvereniging (GSV), als een van de
Maartenscollege op zijn beurt weer in staat om interna-
weinige internationale scholen in Nederland alle drie
tionalisering en tweetalig onderwijs aan te bieden, met
de programma’s, zodat kinderen van alle leeftijden hier
ondersteuning van native speakers. Het unieke daarbij is
terecht kunnen. De ISG geeft individueel internationaal
dat binnen het tweetalig onderwijs op het Maartenscollege
onderwijs aan kinderen met een internationale achter-
het MYP van de ISG wordt aangeboden.
grond en aan Nederlandse kinderen die vanwege de car-
De nabijheid van een internationale school dat met het
rière van hun ouders naar het buitenland vertrekken. Het
IB-curriculum werkt, heeft ertoe geleid dat het Maartens-
is een kleine school met 130 leerlingen en kleine klassen
college in 2006 samen met nog twee scholen heeft mee-
van maximaal 23 kinderen. Op de ISG zitten 25 nationa-
gedaan aan een pilot: in plaats van tweetalig onderwijs
liteiten; een van de bijzondere activiteiten van de school
te volgen op de eigen, Nederlandse school besloot een
is dat ze ook ondersteuning in de moedertaal aanbieden.
deel van de vwo-leerlingen het Diploma Programme van
‘Kinderen mogen nooit het contact met de eigen cultuur
de IB te volgen. Dit was een groot succes, mede doordat
verliezen’, zegt Mike Weston. Het mag tenslotte niet zo
het DP vakkennis combineert met kritisch denken. De
zijn dat kinderen na jaren in het buitenland te hebben
leerlingen waren heel enthousiast: ze beseften zelf dat ze
gewoond, bij thuiskomst hun eigen moedertaal nau-
zo beter voorbereid waren op de toekomst. En dat zie je
welijks nog spreken. Daarom faciliteert en coördineert
terug in de resultaten: de laatste paar jaar haalt het DP-
•
FEBRUARI 2012
gedeelte van het Maartenscollege een slagingspercentage
tenland te vertrekken. De ISG biedt die aansluiting wel
van 100%; in 2012 doen er vijftien scholen mee aan dit
en meer: onderwijs voor alle leeftijden, zodat de kinderen
experiment en nog meer scholen zijn geïnteresseerd.
niet helemaal naar Amsterdam hoeven voor school en de ouders intussen in Noord-Nederland moeten werken.
Internationaal onderwijs en de NOM Het succes van zijn school heeft de enthousiaste Mike
ISG wil meer
Weston geïnspireerd om meer toenadering te zoeken tot
Zonder uitstekend internationaal onderwijs zou Noord-
Groningen, the City of Talent. ‘Alles wat in het westen
Nederland veel minder aantrekkelijk zijn voor het
van Nederland is, hebben wij hier ook.’ Sander Oosterhof,
buitenlandse bedrijfsleven. De aanwezigheid van de
Hoofd InvesteringsBevordering bij de NOM, knikt en
ISG in de regio stelt de NOM in staat om buitenlandse
vult aan: ‘Noord-Nederland heeft echt veel te bieden, en
investeerders een totaalpakket aan te bieden: interessante
van een uitstekende kwaliteit.’ De RUG stijgt internatio-
bedrijfseconomische omstandigheden, goede voorzienin-
naal gezien op de ranglijst, doet bijvoorbeeld veel op het
gen, prima bereikbaarheid en ook nog eens uitstekend,
gebied van healthy ageing en is daardoor buitengewoon
vooraanstaand internationaal onderwijs voor hun kinde-
interessant voor internationale bedrijven en kennisinstel-
ren. Daarom ondersteunt de NOM Mike Weston in zijn
lingen. Ook bijvoorbeeld Philips in Drachten, waar de
initiatieven om de ISG beter op de kaart te krijgen. Zo
apparaten van de divisie Consumer Lifestyle worden ont-
wordt er bijvoorbeeld op dit moment, in samenwerking
wikkeld (waarvan 1 miljoen apparaten per dag verkocht
met Connect International en Noorderlink, hard gewerkt
worden), zoekt inmiddels in het buitenland, omdat ze
aan een welcome center voor expats, zodat zij een cen-
in Nederland moeilijk hooggekwalificeerde werknemers
traal punt hebben voor hun vragen over het Nederlandse
kunnen vinden. Die buitenlandse werknemers nemen
leven. Bovendien wil Mike Weston dat zijn leerlingen in
hun gezinnen mee en willen natuurlijk dat hun kinderen
de toekomst stages gaan lopen bij Engelstalige bedrijven
hier uitstekend onderwijs genieten. Daarom is het ontzet-
in de regio. De NOM kan hier goed bij helpen. Mede
tend belangrijk dat de regio waar ze zouden moeten gaan
dankzij de ISG is de NOM goed in staat om buitenlandse
wonen en werken, een goede aansluiting biedt tussen
bedrijven en kennisinstellingen een regio aan te bieden
het onderwijs in het eigen land en het onderwijs in het
die niet alleen bedrijfseconomisch gezien perfect is, maar
gastland. In het verleden is het ontbreken van zo’n aan-
waar ook de kinderen gelukkig kunnen zijn. |
sluiting vaak genoeg reden geweest om niet naar het bui-
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
29
Kijk voor
vers nieuws
dagelijks op
Groen licht voor baanverlenging Eelde
Applied Polymer Innovations ontwikkelt supersterke autoband
Met een verlengde baan van 2500 meter zijn ook non-stop vluchten mogelijk naar bestemmingen buiten Europa.
Hiermee kun je als automobilist zelfs met een lekke band nog honderden kilometers doorrijden.
www.nom.nl/artikelen/60998/Groen_licht_voor_ baanverlenging_Eelde
www.nom.nl/artikelen/60983/Emmer_ onderzoekscentrum_ontwikkelt_supersterke_autoband
Minder noordelijke bedrijven op de fles in 2011
Samen sterk voor een particulier stroomnet
Versterking van Duits-Nederlandse samenwerking bij Biobased Economy
De bedrijven op bedrijventerrein Oosterhorn streven naar de aanleg van een hoogspanningsringleiding om zo fors te kunnen besparen op hun transportkosten voor stroom.
De samenwerking zal vorm krijgen in een Biobased Economy-congres dat in het najaar plaats gaat vinden in Berlijn of in Den Haag.
30
nom.nl
www.nom.nl/artikelen/60896/Bedrijven_bij_Delfzijl_hebben_plan_voor_particulier_stroomnet
www.nom.nl/artikelen/60710/Versterking_van_Duits_ Nederlandse_samenwerking_bij_Biobased_Economy
Eerste Ondernemersprijs OostGroningen voor Virol Recycling Groep
Toekomst chemie in Nederland rooskleurig
Goed jaar voor suikerbietentelers
Hoe de mondiale, sociale, politieke en economische ontwikkelingen ook zullen verlopen, de chemische sector zal tot 2030/2050 een substantiële groei doormaken.
2011 was nog net geen recordjaar, maar qua oogstjaar belandde het afgelopen jaar op de tweede plek in de ranglijst.
www.nom.nl/artikelen/60701/Toekomst_chemie_in_ Nederland_rooskleurig
www.nom.nl/artikelen/60698/Goed_jaar_voor_suikerbietentelers
IJspret bezorgt Fries toerisme topweek Smurfit Kappa bespaart energie dankzij innovatieve processoftware van QpoT
De campagne ‘Slim wonen met energie’ is van start gegaan
Hiermee verwacht Smurfit Kappa 5 tot 10 procent te besparen op het energieverbruik.
Het doel van de campagne is dat minimaal 7000 huiseigenaren hun huis energiezuiniger gaan maken.
www.nom.nl/artikelen/60633/Smurfit_Kappa_bespaart_ energie_dankzij_innovatieve_processoftware
www.nom.nl/artikelen/60769/Noordelijke_campagne_ voor_terugdringen_energieverbruik
•
FEBRUARI 2012
Innovaties met impact Innovatie is van groot belang. Nieuwe ideeën zijn de wapens waarmee een onderneming de concurrentieslag in haar voordeel kan beslissen. Nieuwe ontwikkelingen kunnen de economie als geheel sterker maken. Het team van NOM-Ontwikkeling & Innovatie is de motor achter belangrijke innovatieve projecten in Noord-Nederland. Vanuit de missie van de NOM, het versterken en stimuleren van de noordelijke economie, zoekt NOM-O&I actief naar kansrijke en vernieuwende projecten om ze te stimuleren en verder te ontwikkelen. Voorbeelden genoeg! Laat u inspireren door de volgende cases:
Projecten in ontwikkeling
Philips, R&D op topniveau Philips Consumer Lifestyle in Drachten is op afstand de grootste R&D-organisatie in Noord-Nederland, maar toch wordt te weinig structureel samengewerkt met andere spelers in de regio. ‘Dat is jammer en onnodig’, zegt Hans Praat van de
NOM. ‘Philips en Noord-Nederland delen veel speerpunten, bijvoorbeeld water, sensortechnologie en Healthy Ageing, en hebben elkaar dus veel te vertellen.’ Om de samenwerking op een hoger plan te brengen, hebben Philips en de NOM een omvangrijk programma ontwikkeld. Daarin participeren ook de Provincie Friesland, de noordelijke hogescholen en de RUG. Dit heeft geresulteerd in veelbelovende majeure projecteninitiatieven tussen Philips en veel noordelijke spelers (kennisinstellingen en innovatieve bedrijven) onder andere op het gebied van Healthy Ageing, recycling en biomaterialen, smart grids, dermatologie, watertechnologie en ‘zero defect manufacturing’.
Jan Post, coördinator External Partnerships van Philips Consumer Lifestyle en voorziter van de projectgroep: ‘De NOM heeft het ecosysteem van Philips Drachten een enorme zet in de goede richting gegeven en daarmee hebben we samen een geweldige toekomst voor de boeg.’
Woodspirit - Een nationaal investeringsproject met Europese impact Idee en consortium rondom een ‘wordscale’ biomassavergasser in Delfzijl. Realisatie passend in de langetermijnvisie voor het chemisch cluster en de vergroeningsambitie van de regio. Het gevormde consortium heeft begin 2011 een, door de Nederlandse overheid ondersteunde, Europese subsidie-aanvraag ingediend voor een project van meer dan € 500 miljoen. }
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
31
Rob Voncken, CEO BioMCN - Farmsum over Woodspirit: ‘Voor BioMCN kan deze door de NOM geinitiëerde ontwikkeling leiden tot een tweede grondstofstroom waardoor het fundament onder de onderneming wordt versterkt.’
Ontwikkelde projecten
IJkdijk - Van een wild idee tot een werkend systeem In een unieke samenwerking tussen twintig bedrijven, twee onderzoeksinstellingen (TNO, Deltares), en de waterschappen (STOWA) is in een periode van 5 jaar een real time monitoringsysteem voor dijken ontwikkeld. Het verbinden van de verschillende werelden (ICT, sensoren en dijkbeheer) heeft geleid tot een echte innovatie en een Nederlands exportproduct.
Harry Bos, Programmamanager Business Development VolkerWessels Telecom (VWT) Drachten: ‘De samenwerking tussen VWT, Landustrie (Sneek) en TNO (Groningen) heeft geleid tot de ontwikkeling van een nieuw Dijk Monitorings- en Controlesysteem. Met dit DMC-systeem zijn VWT en Landustrie nu actief op de, voor beide bedrijven nieuwe markt
32
van dijkbewaking.’ www.ijkdijk.nl
SAWA - Unieke baanbrekende samenwerking In het project SAWA (Sensors and Water) hebben 15 bedrijven elkaar in een gezamenlijke ambitie gevonden, die ze elk individueel nooit zelf hadden kunnen invullen: sensoren ontwikkelen in het brede spectrum van waterkwaliteitanalyses door de gehele drinkwaterketen (van bron tot tap). Met SAWA worden potentiële meetprincipes samen met huidige meetstandaarden versmolten tot de sensoren van de toekomst. Gerrit Veenendaal, Hoofd afdeling Techniek Waterleidingmaat-
schappij Drenthe, Assen: ‘Dankzij de NOM heeft het project SAWA een omvang, inhoud en kwaliteit gekregen die we anders waarschijnlijk niet hadden bereikt.’
Alex Berhitu, projectmanager NOM: ‘Moeten wij ondernemers helpen met innoveren? Ik denk het niet, maar we kunnen ze wel helpen met het geïmplementeerd krijgen van innovaties. Door het vinden en verbinden van de juiste partijen, het aanspreken van geschikte financieringsvormen of door het opzetten van een gezamenlijk gedragen projectplan. Hiermee vereffenen we een aantal serieuze hobbels waardoor er sneller profijt kan worden getrokken van de innovatie. SAWA is hier een mooi voorbeeld van.’ www.projectsawa.nl
•
FEBRUARI 2012
33
NEBC - De community van systeemdenkers New Energy Business Community (NEBC) het (noordelijk) netwerk voor en door innovatieve MKB-bedrijven die zich bezighouden met slimme energieoplossingen
O&I Netwerken
(systeemdenkers), wordt ondersteund door KEMA, TNO, NOM, Energy Valley en de gemeente Groningen. Het beoogt deelnemers meer omzet en innovatie te laten behalen door netwerk- en coalitievorming, gezamenlijke promotie (in binnen- en buitenland). Ondersteuning van business development en innovatie, kennisvergaring en -uitwisseling. ‘Met haar uitgebreide bedrijvennetwerk in (Noord-)Nederland en inzicht in de concrete behoeften van ondernemers, bewijst de NOM haar kracht: het initiëren van activiteiten zodat mensen, middelen en locaties elkaar kunnen vinden om succesvolle activiteiten te ontwikkelen. NEBC, gericht op smart grids/smart energy business is daar een goed voorbeeld van’, aldus Jörg Gigler, Team Manager duurzaamheid en schone energie,
KEMA, Groningen. Allard van Dijk, project manager NOM: ‘Meer en meer mensen en bedrijven zien de
U bent geïnteresseerd
enorme druk op teruglopende fossiele bronnen en de steeds hogere prijs die we voor
en wilt meer weten?
het beschikbaar maken van energie moeten betalen. In de markt ontstaan hieromheen vraagstukken en is behoefte aan oplossingen om energie te besparen, intelligenter in te zetten, te decentraliseren en te vergroenen. Wij kennen de bedrijven met innovatie op deze gebieden en smeden passende coalities rondom de vraagstukken.’ www.nebc.nl
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
Neem contact met ons op: telefoon (050) 521 44 66.
Bron: NL Agency
34
NOM als spin in het gouden Agro Nu het kabinet de sector AgroFood heeft aangewezen als een van de negen topsectoren van het economisch beleid, is het zaak voor het Noorden aansluiting te vinden bij de plannen die rond deze nationale groeidiamant worden ontwikkeld. De NOM heeft de voorbije maanden hard gewerkt om duidelijk te maken dat de noordelijke regio een vooraanstaande plaats verdient binnen de AgroFood-ambities.
In het laatste half jaar hebben die stimuleringsactiviteiten een extra dimensie gekregen nadat de rijksoverheid AgroFood tot topsector heeft benoemd. Sindsdien is de NOM extra hard aan de slag gegaan met het thema AgroFood. ‘We moeten onszelf zichtbaar maken’, zegt Joep de Vries. Hij houdt zich bij de NOM bezig met buitenlandse investeringen die zijn gerelateerd aan
De AgroFood-sector is er een van vitaal
en kennisinstellingen. Want wie zwijgt
de foodsector. De voorbije maanden is
belang voor de nationale economie.
wordt niet gehoord.
daarom de noordelijke AgroFood-keten
Voor de noordelijke regio geldt dat nog
In een van de laatste NOMMER’s is al
onder de aandacht gebracht op zoveel
sterker omdat het aantal bedrijven in
uiteengezet hoe de NOM innovatieve
mogelijk relevante netwerkbijeenkom-
deze bedrijfstak bovengemiddeld is.
ondernemers in de voedselproductie
sten, congressen en andere initiatieven.
Toch is het geen vanzelfsprekendheid
en voedingsmiddelenindustrie bijeen-
Daarbij zijn de Dairy Campus, die zich
dat de regio royaal de ruimte krijgt
brengt en zo perspectiefrijke plannen
richt op innovatie in de melkveehou-
binnen de landelijke plannen en het
een extra stimulans geeft, bijvoorbeeld
derij, Wetsus, dat werkt aan nieuwe
netwerk van AgroFood-ondernemingen
via het project FoodFuture (zie kader).
toepassingen van watertechnologie, }
•
FEBRUARI 2012
Carbohydrate Competence Center, dat hoogwaardige kennis over koolhydraten genereert en het HANNN, dat kennis genereert en samenbrengt rond-
FoodFuture geeft handen en voeten aan innovatie
om gezond ouder worden, de sleutelinitiatieven voor de noordelijke AgroFood.
Lobbyen ‘Door te lobbyen bij de juiste instellingen en bedrijven en door op congressen te tonen wat er in de regio speelt, wat er is ontwikkeld, welke initiatieven worden ontplooid en wat het belang ervan is voor de rest van het land, hebben we de Noord-Nederlandse AgroFood op de kaart weten te zetten’, aldus Joep de
Bron: NL Agency
Vries. ‘In 2012 blijven we de aandacht vestigen op de toegevoegde waarde van de noordelijke Agro-
FoodFuture is een sprekend voorbeeld van hoe stimulering
Food. Zo willen we het ‘Gouden Netwerk’ in de regio
van samenwerking bijdraagt aan vernieuwing in de agri-
verbinden aan het nationaal beleid.’
business. Dit grensoverschrijdend, zogeheten Interregproject
Veel van de zaken in AgroFood-verband hangen
helpt mkb-bedrijven in de voedingsmiddelenbranche in de
overigens nauw samen met andere noordelijke
Nederlands-Duitse grensregio met innoveren. De doelgroep
speerpunten zoals Life Sciences, Healthy Ageing en
in het Noorden omvat ongeveer honderd zelfstandige onder-
Sensortechnologie. Vaak liggen er allerlei dwarsver-
nemingen, waarvoor circa zes miljoen euro subsidie beschik-
banden tussen bedrijven in die branches. Denk bij-
baar is. Geld dat is bedoeld voor ontwikkeling van nieuwe producten en processen. Naast de NOM doen ook de collegainvesterings- en ontwikkelingsmaatschappijen Oost NV en
Food-netwerk
LIOF mee, evenals Duitse partnerorganisaties. Tevens is er een levendige uitwisseling met bedrijven rondom de Wageningse Food Valley. De NOM zet stevig in op het bijeenbrengen van bedrijven en tracht hen ertoe aan te zetten samen te zoeken naar productinnovaties. Er worden workshops, congressen en een kennistour
voorbeeld aan een onderzoeksproject rond de stevia
rond vernieuwing in de AgroFood georganiseerd. Er is een
of honingkruid, een plantje met een enorme,
wetenschapsraad en een politieke raad ingesteld en eind mei
caloriearme zoetkracht. Vanuit alle drie de noorde-
staat een FoodFuture Day gepland. ‘We verleiden bedrijven tot
lijke speerpuntsectoren is daar belangstelling voor.
innovatie’, vat Herman de Vries samen. Hij is projectmanager
Omdat succesvol lobbyen staat en valt met gedegen
FoodFuture bij de NOM. Innovatie begint met de ideeën van
kennis en goede argumenten heeft de NOM eraan
bedrijven zelf, benadrukt Herman de Vries. ‘De vertaling ervan
voorafgaand de noordelijke AgroFood nauwkeurig
naar een product of productieproces is vaak niet eenvoudig’,
in beeld gebracht, inclusief alle dwarsverbanden en
zegt hij. ‘Wij helpen ondernemingen over een drempel door ze
netwerken. Samengevat: het hele AgroFood-complex
met partners in aanraking te brengen, we geven adviezen en
is goed voor zo’n 80.000 arbeidsplaatsen in de drie
ondersteunen ze bij de papierwinkel van de nogal ingewikkelde
noordelijke provincies en 5,7 miljard toegevoegde
subsidieverlening. Het projectplan stellen de ondernemers zelf
waarde. De aanpalende industrie telt nog eens 600
op, wij kunnen helpen met de vertaalslag naar de regels van
bedrijven met 22.000 banen.
FoodFuture.’ Met andere woorden: FoodFuture helpt bedrijven
De Vries benadrukt het belang van de lobby-activi-
innovatie structuur te geven.
teiten: ‘De kans is groot dat de landelijke discussie
De NOM is zeer tevreden over het verloop van het project,
over AgroFood aan het Noorden voorbij was gegaan
aldus Herman de Vries. Een aantal innovatieprojecten is bijna
wanneer we het op z’n beloop hadden gelaten. Het
afgerond, een reeks innovatieadviezen is vertaald naar concrete
bedrijfsleven in de regio zou belangwekkende initi-
projecten, er zit een groot aantal projectaanvragen in de pijplijn
atieven zijn misgelopen en daarmee aansluiting op
en het aantal bedrijven dat de bijeenkomsten bezoekt neemt
innovatieve plannen hebben gemist.’ }
telkens toe. • INVESTEREN IN ONTWIKKELING
35
36
De pogingen duidelijk te maken dat
nemingen kunnen vaak zelf wel toe-
lijke ‘Gouden Netwerk’-geheel van
de regio op AgroFood-terrein meetelt,
gang vinden tot relevante nationale
bedrijven, organisaties en kennis-
hebben hun vruchten afgeworpen,
netwerken.
instellingen die samen de AgroFood-
want het Noorden wordt nu al in de
‘Het MKB wil graag de stap zetten
bedrijfstak vormen. ‘Er zijn instel-
landelijke beleidsplannen genoemd.
naar samenwerking buiten de eigen
lingen waar toegepast onderzoek
Tevens wordt bij acquisitie in het
regio’, vult hij aan. ‘Daar hikken ze
wordt gedaan, denk aan Wetsus, de
buitenland de noordelijke regio
om allerlei redenen nogal eens tegen-
Universiteit, de Dairy Campus. Dan
gepromoot als vestigingsgebied voor
aan; ze zijn te druk met de dagelijkse
zijn er nog al die netwerken zoals
bedrijven in de AgroFood. Dat levert
omzet of ze weten de weg niet goed te
FoodFuture, Food Circle, Kanon en
daadwerkelijk wat op. Zo tonen meer-
vinden.
NPAL. En daarbij moet een onder-
dere buitenlandse bedrijven interesse
Een van de doelstellingen van onze
nemer ervan op de hoogte zijn dat
voor een initiatief zoals het Dutch
netwerkactiviteiten is dat we die
zaken als Healthy Ageing, AgroFood
Drying Institute, dat werkt aan inno-
ondernemingen bij elkaar willen
en Watertechnologie beleidsspeer-
vatieve industriële droogtechnieken.
brengen om kansrijke ideeën een ex-
punten zijn. Dan is lang niet altijd
tra impuls te geven. Daarmee kunnen
even duidelijk bij welk netwerk onder-
Zandloper
bedrijven samen of op eigen houtje
nemers het beste aansluiting kunnen
Uiteraard dienen de effecten van de
een extra stap zetten. Dat is hoe de
zoeken. Omdat wij het overzicht
inspanningen van de NOM vooral
zandloper ook de andere kant op
hebben kunnen we ze verder helpen.
terecht te komen bij het noordelijk
werkt. Zo vervult de NOM een brug-
De NOM is het loket waar ze kunnen
bedrijfsleven. Joep de Vries gebruikt
functie tussen landelijke en regionale
aankloppen. Zo dragen we bij aan
de metafoor van de zandloper. De
ontwikkelingen.’
versterking van de innovatiekracht
landelijke initiatieven die van boven-
Behalve als brug tussen regio en de
van de sector.’
af komen worden vergaard, in beeld
rest van het land, opereert de NOM
gebracht en vertaald naar de mogelijk-
ook als makelaar binnen de regio.
Geïnteresseerd?
heden die ze ondernemers in de regio
Want volgens De Vries hebben onder-
Neem contact op met Joep de Vries
bieden. Met name mkb-bedrijven
nemers behoefte aan een partij die
via (050) 521 44 29 of jdevries @nom.nl,
hebben volgens De Vries behoefte
orde en overzicht aanbrengt in het
aan deze koppeling. Grotere onder-
omvangrijke en nogal onoverzichte-
|
Joep_deVries
‘Investeer in onderscheidend vermogen van producten’ Het Foodatelier in Enschede heeft in het kader van het
In twee workshops hebben we uiteengezet wat de belang-
project FoodFuture een groep melkveehouders uit het wad-
rijkste principes zijn op de markt van voedingsmiddelen,
dengebied bijgestaan bij de introductie van producten rond
hoe ze daarmee om moeten gaan en wanneer producten
het thema ‘waddenmelk’. Directeur Marc Oude Luttikhuis
kansen hebben. Boeren moeten zich realiseren dat voor een
over dit initiatief:
geslaagde marktintroductie een nieuw product daadwerke-
‘Het Foodatelier bedenkt nieuwe producten voor de
lijk onderscheidend moet zijn. Vergeet niet dat het aanbod
levensmiddelenindustrie. Dat doen we in opdracht van
in Nederland overweldigend is. Om die reden is het niet
andere bedrijven die we ondersteunen bij het hele proces
toereikend wanneer melk het predikaat Waddenmelk wordt
van ontwikkeling tot marktintroductie, kop-staartprojecten
gegeven en men het daarbij laat. Het moet meer zijn. De
noem ik dat. We hebben kennis van markten en zijn goed
boeren kunnen het product bijvoorbeeld koppelen aan
op de hoogte van technologische ontwikkelingen in de
een specifiek waddenproduct als de cranberries. Daarnaast
bedrijfstak. We opereren wat in de schaduw, maar kunnen
moeten ze bereid zijn financieel te investeren. Vergeet niet
tal van grote namen zoals Unilever en Heiploeg tot onze
dat het wel twee generaties duurt eer een substantiële
klantenkring rekenen.
hoeveelheid melk weggezet kan worden. De boeren heb-
We zijn door de Vereniging Gezonde Waddenmelk gevraagd
ben gediscussieerd, we hebben samen winkels bekeken en
of we inhoud wilden geven aan een nieuwe strategie voor
nieuwe producten en productlijnen bedacht. Ik denk dat er
producten gemaakt van melk van de circa 70 aangesloten
vooruitgang is geboekt.’
melkveehouders. •
FEBRUARI 2012
FoodCircle werkt aan gezondere en duurzamer voeding Bron: NL Agency
Bron: Enza Zaden
De Basic Supply Group in Emmen is een van de initiatiefnemers van Innexus, een netwerk van noordelijke bedrijven in de voedingsmiddelenindustrie. FoodCircle is een recente loot aan de Innexus-stam. Het is een platform waarin de voedingsbedrijven samenwerking zoeken met onder meer kennisinstellingen. Directeur Jan Buining van de Basic Supply Bron: Enza Zaden
Group is voorzitter van de FoodCircle-stuurgroep en verwacht veel van FoodCircle. ‘Er ligt een directe relatie tussen FoodCircle en het noordelijke beleidsspeerpunt Healthy Ageing. Het onderzoek in FoodCircle-verband richt zich op ‘food for healthy ageing’. Dat betekent dat we op zoek zijn naar gezondere en meer duurzame alternatieven voor grondstoffen die in de voedingsmiddelenindustrie worden toegepast. We hebben een inventarisatie gemaakt van thema’s die mogelijk kunnen dienen als springplank voor productontwikkeling. Dat heeft een aantal categorieën opgeleverd die interessant kunnen zijn. Denk bijvoorbeeld aan natuurlijke conserveringsmethoden, zout-armere ingrediënten en ge-
Bron: NL Agency
bruik van gezondere oliën. Tegelijkertijd willen we geen concessies doen aan de smaak. We willen gezondere, maar ook lekkere producten blijven produceren. Dat vergt veel kennis en dus onderzoek. Daarbij betrekken we onder meer de Hanzehogeschool en het Van Hall Instituut. Over en weer profiteren bedrijfsleven en die scholen van elkaar. Belangrijk is dat FoodCircle zich richt op pre-competitief onderzoek. Het dient kennis op te leveren waar al die bedrijven wat aan hebben, zonder dat ze elkaar op de markt ermee in de weg zitten.’
Bron: Enza Zaden
37
SPOTLICHT
ONDERNEMERS UITGELICHT
Sinds januari dit jaar staat er een op maat ontwikkelde Resatowaterstraalsnijmachine in de productiehal van Jacfriesland in Drachten. Misschien, heel misschien, komt er zelfs binnenkort nog een naast te staan. En dan te bedenken dat nog maar twee jaar geleden Rob Castien van Resato en Renze de Graaf van Jacfriesland elkaar voor het eerst ontmoetten.
Jacfriesland is het productiebedrijf van de Jacquet Metal Service Group Nederland. Vanuit Drachten worden hoge kwaliteit rvs en stalen platen tot en met 100 mm dik in elke vorm gesneden, gekant of gewalsd. Het machinepark bestaat uit laser- en plasmasnijmachines en sinds kort ook een
Een noordelijke samenwerking
38
Rob Castien van Resato (links) en Renze de Graaf van Jacfriesland bij de waterstraalsnijmachine
•
FEBRUARI 2012
Roden, gespeciali-
uit gaan buiken. Optie was dan ook om
seerd in hogedruk.
de bak van staal te maken. Tenminste,
‘Deze advanced
dat dachten wij. Renze zag het anders:
cutting machine is
hij kwam met het idee om de bak in
de grootste die we
roestvrijstaal uit te voeren. Dat hoef je
tot nu toe gebouwd
niet te coaten en kon in eigen huis ge-
hebben. Hij is 13
maakt worden. Slim gedacht natuurlijk.
meter 20 lang, 3
Zo kwam het dat we bij Jacfriesland ter
meter breed en is
plekke de hele snijmachine hebben
die hout snijdt ... met water waterstraalsnijmachine. Renze de Graaf
opgebouwd uit twee delen van 6 meter.
ontwikkeld en geassembleerd. Ook had
is manager van Jacfriesland: ‘Binnen
Door de twee zones kun je aan de ene
Renze nog wat ideeën om het water op
onze groep stonden verschillende water-
kant snijden en aan de andere kant
en neer te laten gaan en zijn op zijn
straalsnijmachines uit Zweden. Toen
ontladen en een nieuwe plaat klaarleg-
verzoek de pompen in plaats van op de
we, om ons aanbod uit te breiden, over
gen. De 2,5D kop die erop zit, is geen
grond, waar we ze normaal gesproken
de aanschaf van een machine nadach-
2D en ook geen 3D en wordt ook wel
plaatsen, omhoog gebracht. Zo kunnen
ten, was het niet direct logisch dat we
een vijfassige kop genoemd. Je kunt er
de operators gemakkelijk aan beide kan-
ons ook op Zweden zouden richten.
niet alleen recht mee snijden, zoals met
ten van het apparaat werken. Je kunt
Resato is een bekende naam en is de
laser- en plasmachines, maar ook onder
hier beslist zeggen dat echt samenwerken
marktleider in Nederland. En ze zitten
een hoek. Bovendien kun je met water
leidt tot een echt beter resultaat.’
ook nog eens op zo ongeveer een steen-
door nog dikker materiaal.’
worp afstand. Toen ik dan ook twee jaar
Dat de in eigen beheer ontwikkelde
geleden op de Techni-Show in Utrecht
waterstraalsnijmachine van Resato een
op de stand van Resato zag dat ze met
in het oog springende technologische
Resato:
een 2,5D kop waterstraalsnijmachine
ontwikkeling is, blijkt wel uit de nomi-
Rob Castien en zijn compagnons
onder een hoek aan het snijden waren,
natie voor een Innovation Award op de
Ton Driessen en Michel Hooftman
was ik gelijk om. Hoe die machine ook
komende Techni-Show.
kochten Resato 2,5 jaar geleden van
was opgebouwd: vaak zien innovaties
|
de oprichters. NOM is aandeelhouder
Echt samenwerken leidt echt tot een beter resultaat
en financier. Bij Resato werken 49 men-
deze niet, ik zag gelijk hoe het werkte. Een paar maanden later zat ik met mijn
De machine is op maat gemaakt voor
In 2011 heeft het bedrijf naar 56 landen
compagnon in de auto naar Roden. Vorig
Jacfriesland, een aantal onderdelen zijn
geëxporteerd. www.resato.com
jaar augustus besloten we tot de aan-
standaard en een aantal zijn specifiek
schaf, in december begon de bouw en
voor hen ontwikkeld. Dat is overigens
Jacfriesland:
sinds januari zijn we al voorzichtig aan
ook de kracht van de systemen van
In 2004 ontstond Jacfriesland als
het produceren. Planning is dat we met
Resato: dat ze configureerbaar zijn,
een onderdeel van de Jacquet Metal
een paar weken 24 uur per dag kunnen
zodat klanten de vrijheid hebben om
Service Group. Renze de Graaf werd
draaien. Dat is toch ongelooflijk?’
te bekijken welke opties ze wel en niet
een van de aandeelhouders. NOM
eruit als hele ingewikkelde objecten,
sen, waarvan 9 op de R&D-afdeling.
nodig hebben. Constructietechnisch
hielp bij de start met het gebruikma-
Genomineerd voor de Innovation Award
was er sprake van een bijzondere samen-
ken van subsidiemogelijkheden. Bij
werking. Rob: ‘Normaal gesproken
Jacfriesland werken 34 mensen. De
Rob Castien is managing director van
maken we de waterbak van kunststof,
omzet is het afgelopen jaar met zo’n
Resato, innovatief hightech bedrijf in
alleen zou die in dit geval wel heel erg
25% gestegen. www.jacquet.nl
• INVESTEREN IN ONTWIKKELING
39
‘Onze rol? Vooral die van regisseur’ Alex Berhitu Projectmanager Ontwikkeling & Innovatie
‘NOM O&I is altijd op zoek naar kansrijke en vernieuwende projecten. Eenmaal in beeld brengen we partijen samen die de ideeën onderzoeken en omzetten in innovatieve producten. Wat onze rol daarbij is? Vooral die van regisseur, waarbij we ons netwerk inschakelen en al onze kennis en expertise inzetten.’
’Hier komt veel bij kijken. Het samenbrengen van potentiële partners, het (mee) uitwerken van projectideeën, het vinden van juiste financieringsvormen leidend tot de daadwerkelijke uitvoering. En dan? Dan ben ik trots! Trots op het product en het feit dat ik hieraan een bijdrage kon leveren.’
Idee ontwikkeld of behoefte aan nieuwe inzichten? Dan is het tijd voor de NOM. Bel ons voor een afspraak. Of kijk op www.nom.nl.
O&I Actueel
90 innovatieve projecten +++ waarin 350 bedrijven betrokken zijn +++ vertegenwoordigt een totaal van 90 miljoen euro aan investeringen +++ participatie in vele netwerken: Water Alliance, NEBC, Food Circle, CCC, NNOW, NPAL e.a.
N.V. NOM • Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland
Paterswoldseweg 810 • Postbus 424 • 9700 AK Groningen T (050) 521 44 44 • F (050) 521 44 00 • E info@nom.nl • I www.nom.nl