5 minute read

IS ER LEVEN NA DIFTAR?

Next Article
BESTUUR YOUNG NVRD

BESTUUR YOUNG NVRD

LISSE SCHAFTE BETAALSYSTEEM EIND 2019 AF

IS ER LEVEN NA DIFTAR?

Het Zuid-Hollandse Lisse voerde in 2017 diftar in. De gemeente in de Bollenstreek zag haar kilo’s restafval vrijwel direct tot ver onder het landelijke doel slinken. Niettemin besloot de gemeenteraad eind 2019, dat diftar niet meer nodig was. Hoe gaat het sindsdien, is de prangende vraag?

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND BEELD: GEMEENTE LISSE

Na twee jaar diftar maakt Lisse in september 2019 de balans op. De invoering begin 2017, in combinatie met omgekeerd inzamelen, was bedoeld om een trendbreuk te realiseren. De gemeente in de Bollenstreek (circa 10 duizend huishoudens, 25 procent hoogbouw) wilde in één keer de slag maken om het VANG-doel van 100 kilo restafval per inwoner jaarlijks en 75 procent afvalscheiding te halen. Bewoners binnen de bebouwde kom gingen voortaan voor hun zak restafval 1,55 euro betalen per inworp in één van de nieuwe ondergrondse wijkcontainers. Aan huis kwamen afvalbakken voor pmd, papier en gft. De evaluatie uit 2019 bevestigt de prachtige resultaten van diftar. Van zo’n 200 kilo jaarlijks per inwoner daalden de kilo’s restafval naar 69 en 66 kilo in 2017 en 2018. Als de gemeente de afkeur van partijen ingezameld gft niet zou meetellen, zat ze zelfs op 60 kilo. Het percentage afvalscheiding lag

op 84 en 85 procent. Nog meer moois: het pmd steeg naar bijna twee en een half keer zoveel en van het gft werd de helft meer opgehaald dan in 2016.

ONTWIJKEN

Ook de Lissenaren zijn tevreden. Niet alleen omdat ze de afvalstoffenheffing met zo’n 55 euro zagen afnemen. In een enquête zegt 82 procent van de inwoners voorstander van diftar te zijn. Iets minder dan de helft zegt dat diftar tot beter scheiden heeft geleid waar de andere helft stelt afval ook zonder betaling al goed te scheiden. Uit het onderzoek komt wel iets opmerkelijks naar voren: een derde geeft aan het diftarsysteem te ontwijken door restafval mee te nemen naar het werk of naar vrienden of familie buiten Lisse.

Er zijn nog meer minder gunstige neveneffecten, aldus het evaluatierapport. Bijplaatsingen en afvaldumpingen zijn in 2018 met bijna de helft toegenomen, wat de gemeente in dat jaar een schadepost van zo’n 60 duizend euro oplevert (over 2017 zijn geen cijfers beschikbaar). Daarnaast werd een toenemend aantal partijen gft afgekeurd (2 procent in 2017 en 4 procent in 2018). Ook bij de pmd-fractie is sprake van verontreiniging. Pmd-sorteerder Suez, die de partijen moet keuren, kan dit echter niet voor Lisse specificeren. Dit pmd wordt samen met het pmd van andere Midwaste-gemeenten overgeslagen, voordat het naar de sorteerinstallatie van Suez in Rotterdam gaat. In papier, glas en karton werd nauwelijks vervuiling door andere stromen aangetroffen. Wel bleek een derde van de partijen textiel met restafval verontreinigd (van de in 2018 ingezamelde 143 ton werd 42 ton afgekeurd, in 2017 was dat 49 ton bij eenzelfde hoeveelheid ingezameld). Dit is de landelijke trend, waar ook Lisse niet aan ontkomt.

‘DIFTAR-PARADOX’

De evaluatie maakt duidelijk dat Lisse ook niet ontkomt aan de ‘Diftar-paradox’. Door de succesvolle afname van de hoeveelheid restafval zijn de variabele inkomsten gedaald en daar staan onvoldoende opbrengsten uit de verkoop van de verkregen grondstoffen en de afvalstoffenheffing tegenover. Voor Lisse leidt dit in 2018 tot een gat in de begroting van 850 duizend euro. De conclusie is dan ook dat het diftar-beleid weliswaar doet waarvoor het is ingevoerd – namelijk de hoeveelheid restafval drastisch terugbrengen – en dat de inwoners tevreden zijn, maar dat er daarnaast de nodige aandachtspunten zijn en dat het beleid niet kostendekkend is. In de raad leidt dat tot de constatering dat de Lissenaren nu goed aan het scheiden zijn en voor een meerderheid is dat voldoende om tot het besluit te komen dat een financiële prikkel op restafval niet meer nodig is. In 2020 is er daarom geen tarief meer op restafval. De afvalstoffenheffing gaat fors omhoog met circa 40 procent.

“Er waren verschillende redenen om te stoppen met diftar”, vertelt beleidsmedewerker afval Jasper van Velthoven van het ambtelijke samenwerkingsverband HLT Samen waar Lisse samen met Hillegom en Teylingen toe behoort. De geboren Hillegommer werkt sinds september vorig jaar bij de gemeente Lisse. “Ik ben dus nog niet zo lang in dienst en heb maar een globaal beeld van de situatie in de afgelopen jaren.” Van het in de enquête geconstateerde ontwijkgedrag onder de Lissenaren zegt Van Velthoven niets te snappen. “Persoonlijk kan ik me hier heel weinig bij voorstellen en ik wil het eigenlijk ook niet begrijpen. Als je het doorrekent, gaat het over een heel jaar om een relatief klein bedrag.”

TOENAME

De vraag die zich opdringt, is hoe het Lisse in het afgelopen diftar-vrije jaar is vergaan. De eerste prognose heeft Van Velthoven beschikbaar. “2020 liet een flinke toename van de hoeveelheid restafval zien met zo’n 42 procent. Dat is natuurlijk fors. Maar nu met de coronacrisis waarin veel mensen thuis werken, is het lastig je een juist beeld van deze ontwikkeling te vormen. Door het thuiswerken zijn alle stromen in volume toegenomen, zien we. Niet alleen het restafval.” In 2019 stond de teller op 80 kilo restafval per inwoner. “Tegenover 2018 is er elke maand een kilo restafval bijgekomen. Ik heb daar geen verklaring voor. Mijn eigen aanname is dat het ontwijkgedrag is afgevlakt.”

Volgens de prognose komt Lisse op 113,5 kilo restafval per inwoner in 2020 uit. Opvallend is dat het scheidingspercentage in 2019 (82 procent) en 2020 (80 procent, aldus de prognose) maar weinig is afgenomen. “Het is moeilijk te duiden waarom, maar de cijfers liegen niet. Dus het is niet over de hele lijn een somber verhaal. Er gaat ook veel goed”, zegt Van Velthoven.

KORTING

Volgens Van Velthoven is het kortom lastig om na een jaar zonder diftar al lering te trekken. “We moeten eerst goed analyseren wat het corona-effect precies is, voordat we hier een heldere lijn uit kunnen halen. Een evaluatie is nodig om straks de juiste keuze te maken. Er zijn nog aanpassingen mogelijk. Zelf geloof ik dat diftar goed kan werken. Je kunt ook een andere diftar-variant kiezen. Zo is er in Teylingen voor gekozen om inwoners korting te geven, als ze hun restafval minder vaak aanbieden in plaats van te betalen per aanbieding. Dat is slechts een van de mogelijkheden. Dat is nog allemaal toekomstmuziek. In 2022 gaan we hier nieuw beleid voor opstellen. Je moet je inwoners ook niet te vaak confronteren met een wijziging in inzamelmethodiek. Dat is niet goed voor het vertrouwen. Dit jaar gaan we in elk geval op dezelfde voet verder en blijven we monitoren om betrouwbare gegevens te krijgen. Coronajaar 2020 was geen goede graadmeter.”

JASPER VAN VELTHOVEN: “ WE MOETEN EERST GOED

ANALYSEREN WAT HET CORONA-

EFFECT PRECIES IS, VOORDAT WE HIER EEN HELDERE LIJN UIT

This article is from: