GRAM maart 2023

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 108 #05 JUNI 2017

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 114 #02 maart 2023

PERIKELEN RONDOM DE AFVALSTOFFENHEFFING

INTERVIEW MET NIEUW NVRD BESTUURSLID PAUL HOFMAN

BIJPLAATSEN VAN AFVAL BIJ ONDERGRONDSE AFVALCONTAINERS

COMMUNICATIESTRATEGEN DELEN HUN AANPAK

WEEK VAN DE AFVALHELDEN: OOK IN 2023 GROOT SUCCES

GROF HUISHOUDELIJK RESTAFVAL, WEL OF NIET NASCHEIDEN?

ANTWOORD OP VIJF FABELS OVER AFSCHEIDING

OPLOSSING VOOR LUIERS STEEDS DICHTERBIJ

COLOFON

UITG EVER

NVRD, WTC Arnhem

Nieuwe Stationsstraat 10

6811 KS ARNHEM

+31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl

REDACTIECOMMISSIE

Marc Veenhuizen, gemeente Oldebroek (hoofdredacteur)

Addie Weenk, Rijkswaterstaat

Daan Middelkamp, Dar

Folkert Starreveld, Cyclus Management

Ilse van der Grift, NVRD

Marianne Zegwaard, Stantec

Peter de Boer, Royal HaskoningDHV

EINDREDACTIE

Suzie van de Pas

Postbus 1218, 6801 BE Arnhem

+31 (0)88 - 3770000 vandepas@nvrd.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE

Elma Media B.V.

Silvèr Snoek - Sales Manager

0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl

REALISATIE EN DRUK

Print2Pack

Coverbeeld: BAT, Tilburg

ABONNEMENTENADMINISTRATIE

NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €119,07 ex btw. België €137,81 (Europa en buiten Europa op aanvraag).

BEËINDIGING ABONNEMENT

Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD.

Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

ISSN 1569-0458

© NVRD

SOCIAL MEDIA EN INFLUENCERS POPULAIR IN AFVALSECTOR

TikTok, Instagram of YouTube. De ‘socials’ zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving. Ook de afvalsector maakt er volop gebruik van. Bekende Nederlanders inzetten staat garant voor een groot bereik. Maar wat levert het op?

GEEF HET DOOR: DRENTHE KIEST VOOR

UNIEKE GEMEENTE-

OVERSTIJGENDE AANPAK

De Drentse werkgroep Markerein startte een gezamenlijke afvalcampagne. De insteek: de inwoner van Drenthe bewust maken van het belang van afvalscheiding.

100-PROCENTCLAIM

POPULAIR BIJ LEVENSMIDDELENPRODUCENT:

DUURZAAMHEIDSCLAIMS, DOEN OF NIET?

Levensmiddelenfabrikanten communiceren hun bijdrage aan een circulaire wereld graag op hun verpakkingen. Vanuit marketing-oogpunt begrijpelijk. Maar hoe zinvol is zo’n duurzaamheidsclaim nou eigenlijk?

GAREN SPINNEN VAN DE TEXTIELBERG IN AFRIKA

Elke Nederlander dankt per jaar zeventien kilogram textiel af, waarvan enkele kilos worden geëxporteerd. Meer herverwerking tot recycled garen in Nederland komt echter dichterbij door de eind maart in gebruik genomen Spinning Jenny. De recent afgekondigde Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) Textiel moet daarbij helpen.

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 8x per jaar.

SIGNALEN

Communicatie is een activiteit waarbij levende wezens betekenissen uitwisselen door op elkaars signalen te reageren. Het Latijnse woord communicare slaat terug op ‘iets gemeenschappelijk maken’. Het is de eerste regel van de Wikipedia pagina als je het woord ‘communicatie’ intypt. Ik denk dat wij er de afgelopen jaren zeer goed in geslaagd zijn om vooral de eerste regel te gelde te maken. ‘Op elkaars signalen reageren’ is door sommige mensen, kijk maar eens op Twitter, tot een ware kunst verheven. Met de grote nadruk op reageren. Vooral niet luisteren en niet lezen, hoogstens de kop boven een artikel. En dan de rest zelf invullen. Zenden is de standaard geworden, of dat nu op TikTok of op Instagram is. Mijn

mening doet er toe, mijn foto’s zijn het bekijken waard. Ik ben wat ik post. Dat had Descartes niet kunnen bedenken. Cogito, ergo sum (ik denk dus ik ben) is verworden tot ‘je ziet mij dus ik ben’ of ‘ik vind dus ik ben’. Diezelfde Descartes was zo gek nog niet. Hij vroeg zich toen, 1644, al af hoe men iets zeker kon weten. Zintuigen kunnen bedriegen.

Ik ben een eenvoudige bezem en maak schoon wat vies is en ruim op wat er niet hoort. Ik luister naar mensen als ze komen klagen (zenden) dat het weer een puinhoop is op straat. Ik leg uit, niet zelden aan dovemansoren, als er vragen komen waarom er steeds zakken naast containers staan (heb ik er niet neergezet) en ik ze niet direct meeneem (eerst handhaving). Het is geen keuze om niet te antwoorden. Dan weten mensen zeker dat iets niet klopt en ben je onbeschoft. Veel respect voor mijn collega afval- of schone buurtcoaches die een schijnbaar oneindig geduld hebben en blijven uitleggen waarom piepschuim niet bij PMD hoort of volle vleesverpakkingen niet in het GFT. Dat vla pakken leeg moeten zijn en dat broodzakken van papier met een venster bij het restafval horen. Het zijn ware communicatiekunstenaars. Af en toe wens ik dat mensen iets meer de tweede regel van Wikipedia ook hadden gelezen: ‘iets gemeenschappelijk maken’.

SOCIAL MEDIA EN INFLUENCERS

POPULAIR IN AFVALSECTOR

AFVAL SCHEIDEN MET DE BN’ER

TikTok, Instagram of YouTube. De ‘socials’ zijn niet meer weg te denken uit onze samenleving. Ook de afvalsector maakt er volop gebruik van. Bekende Nederlanders inzetten staat garant voor een groot bereik. Maar wat levert het op?

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND

"Het is mooi werk. Je bent de hele dag buiten, maar je moet erg vroeg op en het werk is redelijk hetzelfde. Ook is het superfrustrerend als het systeem de bak niet pakt, maar dat lag aan mezelf,” zegt Enzo Knol aan het eind tegen chauffeur Lisa. De bekende YouTuber ging een dagje mee achterop een inzamelwagen van HVC op een gft-route in het Noord-Hollandse Bergen. De gft-bak tegen de wagen aanzetten en laten kiepen ging inderdaad niet altijd even soepel. Soms denderde er eentje op straat. Maar aan het eind van de route heeft hij toch een mooie 5500 kilo gft opgehaald. Chauffeur Lisa is in elk geval dik tevreden. “Voor een eerste keer heb je het echt goed gedaan.”

Het YouTube-filmpje met Enzo Knol is inmiddels 1,5 miljoen keer bekeken. Voor de duidelijkheid: Enzo kreeg er niet voor betaald. Het was een idee van een medewerkster op de planning, aangeslingerd door haar twee zonen die een enorme fan zijn van de YouTuber. Daarom wilde hij het graag doen. “De video leverde wel wat kritiek op van onze veiligheidsafdeling,” blikt communicatiespecialist Vibeke Helder van HVC terug. “Als we zoiets nog een keer doen, gaan we daar iets meer bovenop zitten. Maar we wilden ons er helemaal niet mee bemoeien. Natuurlijk kan het meer over duurzaamheid gaan, maar het is een heerlijk spontaan filmpje en het geeft een goed beeld van wat we doen.”

In het verleden betaalde HVC vloggers om blogposts en reels te maken over afval scheiden en de verwerking in de afvalenergiecentrale. Nu ligt de nadruk op online campagnes met informatieve content via de social-mediakanalen. “Deze campagnes hebben we gemeente-specifiek gemaakt voor inmiddels 25 van onze gemeenten. Op een herkenbare plek in een gemeente spreken we toevallige voorbijgangers op straat aan met de vraag wat ze met hun afval doen, zogeheten voxpops. Die filmpjes plakken we voor de algemene content over de juiste scheidingswijze. Het effect hiervan op gedrag kun je niet meten, maar de video’s worden goed gedeeld. Je ziet dat mensen afval een relevant onderwerp vinden. Dat is logisch, iedereen scheidt afval,” zegt Helder. “Zo proberen we iedere keer te vernieuwen en te segmenteren op doelgroepen. Binnenkort gaan we met jongeren aan de slag. In juni openen we een expeditie in de afvalenergiecentrale. Daar willen we bekende rolmodellen bij gaan gebruiken.”

RECYCLEN MET KLAAS

ROVA schakelde vorig jaar de bekende tv-presentator Klaas van Kruistum in voor een nieuwe voorlichtingscampagne. Doel: de inzamelkwaliteit van PMD en gft verbeteren. Via de eigen website en social media werden video’s gedeeld van Klaas, die de kijker meeneemt op ontdekkingsreis door de wereld van de PMD-recycling. Het vertrekpunt is de PMD-container van Klaas, waarin hij na het koken van een pan nasi de nodige verpakkingen gooit. Vervolgens ontdekt hij wat ermee gebeurt. Inwoners konden meedoen met een aan de campagne gekoppelde winactie door een actiesticker met hun gegevens op een PMD-verpakking te plakken. Klaas moest de bestickerde verpakkingen in de overslaghal en in de sorteerinstallatie opsporen. Zo ontvingen tien gelukkigen een waardebon van 100 euro, te besteden aan duurzame en circulaire producten naar keuze. Halverwege de campagne gaf Klaas het vlogstokje door aan de 7-jarige Flinn, die de route van het gescheiden plastic naar de kunststofrecycler in beeld bracht en het granulaat naar een producent bracht, om daar nieuwe producten van te maken. Daarna kwam vlogger Rosanne in actie voor een zelfde reis in de gft-recycling. “We willen in de campagne de volledige cyclus laten zien, van inzameling tot eindstation, om inwoners ervan te overtuigen dat het goed scheiden van afval effect heeft,” zegt communicatieadviseur Maarten Frietema. “We zijn begonnen met PMD, de meest ingewikkelde afvalstroom, waar ons klantcontactcentrum de meeste vragen over krijgt. Daarna kwam gft, waar we nog regelmatig ander afval in aantreffen.” ROVA is tevreden over de campagne. “Natuurlijk is dit een betaalde campagne, maar we vinden het verbeteren van de kwaliteit van grondstoffen erg

belangrijk. Een BN’er helpt het bereik van de campagne te vergroten. Om ook inwoners te laten participeren, hebben we de winacties georganiseerd.”

Het communicatiebureau dat ROVA voor de campagne had geselecteerd, kwam met het idee Klaas van Kruistum te vragen. “We vonden allebei dat hij goed bij ROVA paste, en gelukkig stond Klaas er open voor. Hij zegt niet overal ja op, en hij vindt afvalscheiding een belangrijk duurzaam doel.” Binnenkort gaat weer een volgende ROVA-vlogger van start, nu om de textiel-recycling te belichten. “Natuurlijk weet je niet of inwoners hun afval nu beter gaan scheiden. Dat is lastig te onderzoeken en kost een hoop geld. We hebben wel gezien dat deze campagne een prima effect heeft gehad. De statistieken op de social-mediakanalen waren erg goed.”

TIKTOK

Omrin is al sinds 2020 actief op TikTok. Inmiddels zijn daar al meer dan honderd filmpjes te zien, waarin onbekende jongeren maar ook populaire TikTokkers als Iris Kroes optreden. “We willen aansluiten bij de belevingswereld van jonge mensen”, legt communicatieadviseur Jan Bergsma uit. “We proberen zo luchtig mogelijke filmpjes te maken, die inspelen op wat de doelgroep leuk vindt. Op TikTok zitten mensen toch grotendeels voor hun vermaak. Wel hebben de filmpjes een serieuze ondertoon. En het moet beslist met duurzaamheid te maken hebben, maar niet alleen met afvalscheiding. We maken ook items over de sorteerfabriek, het opruimen van zwerfafval of iets creatiefs. Dat er van afval bijvoorbeeld een nieuw product wordt gemaakt. Het pimpen van spullen en kringloopshoppen hebben we ook een aantal malen terug laten komen. Zo proberen we de doelgroep wat mee te geven. Als je een influencer laat zien die een flesje in de afvalbak gooit of nu voortaan bij de supermarkt in de emballageautomaat stopt, dan is dat een simpele handeling. Maar als je dat vaak laat zien, werkt het. Op een gegeven moment wordt het dan gemeengoed.”

De filmpjes die studenten en jongeren tegen een kleine vergoeding maken, hebben een wisselend succes. De meeste filmpjes worden zo’n 500 tot een paar duizend keer bekeken. Eén filmpje trok maar liefst 60 duizend kijkers. “Het is leuk om te zien hoe het algoritme werkt. Dat is op TikTok net even anders dan op andere socials. Op TikTok kan iets zomaar viral gaan. Het onderwerp van het filmpje was niet eens zo spannend: het schoonmaken van een inzamelvoertuig. Maar dat is het voordeel van TikTok.” Het effect is inderdaad moeilijk te meten, zegt ook Bergsma, “maar wat geeft dat. Als je niks doet, weet je zeker dat er niets gebeurt. We zijn ook actief via andere kanalen. We zien daar veel extra bereik en impact. We innoveren volop binnen de wereld van afval, en doen dat graag ook binnen de communicatiekanalen over afval.”

VIJF FABELS OVER AFVAL

Er bestaan in de afvalsector enkele hardnekkige fabels die steeds de kop opsteken. In de media, maar ook bij inwoners blijven deze fabels leven. Wij formuleerden een antwoord op de vijf grootste fabels over afvalscheiding.

HOOP TERECHT

“Ik zag het zelf. Toen ze onze zakken kwamen ophalen, gooiden ze alles gewoon in één wagen. Waarom zou ik het dan thuis helemaal gaan scheiden?”

Een hardnekkige fabel die eens in de zoveel tijd zijn kop weer opsteekt. Gelukkig verre van de waarheid. Dat wat inwoners netjes scheiden, blijft gescheiden. Soms ook zelfs in hetzelfde voertuig, van elkaar gescheiden door middel van schotten. De verwerking en recycling van gescheiden stromen is veel goedkoper dan verbranden en levert soms zelfs geld op. Bovendien zijn alleen goed gescheiden stromen geschikt voor hergebruik, wat met de huidige grondstoffen schaarste geen overbodige luxe is.

Een enkele keer komt het voor dat een gescheiden afvalstroom te veel verontreinigd is met ander afval om nog gerecycled te kunnen worden. Bijvoorbeeld wanneer er teveel plastic in het gft-afval zit. De verwerker keurt het dan af. In dat geval moet het helaas alsnog verbrand worden. Gelukkig zijn dit uitzonderingen.

2. AL HET AFVAL UIT NEDERLAND STUREN WE NAAR HET BUITENLAND. “Laatst stond er weer een foto in de krant, van Nederlands afval wat gewoon op één hoop ligt ergens op een strand in China. Waarom doe ik dan al die moeite?”

Die moeite is niet voor niets. Het afval dat van huishoudens afkomstig is wordt voor het overgrote deel in Europa gerecycled. Zo zijn over bijvoorbeeld verpakkingen hele heldere afspraken over gemaakt door het Afvalfonds Verpakkingen. Europa investeert, ondersteund door regelgeving, ook steeds meer in eigen recyclingcapaciteit zodat de grondstoffen voor hergebruik in Europa beschikbaar komen. Dat brengt de circulaire economie een stuk dichterbij.

3. AFVAL SCHEIDEN KOST MEER GELD DAN HET OPLEVERT.

“Je moet eens zien hoeveel wagens er nu bij mij door de straat rijden. En we kregen ook nog allemaal een nieuwe container. Wat moet dat wel niet gekost hebben?”

Gescheiden afvalinzameling, hergebruik en recycling lijkt soms meer te kosten door

meer service en materieel. Echter wordt de inzamelfrequentie per stroom in veel gemeenten omlaag gebracht, aangezien de afvalstromen kleiner worden. Dit levert vervolgens weer logistieke besparingen op. Daarnaast zorgt meer hergebruik en recycling er ook voor dat de totale kosten voor de maatschappij lager worden omdat we minder virgin grondstoffen hoeven te winnen. Het beste voor de portemonnee is natuurlijk om helemaal geen afval te produceren.

4. AL HET AFVAL KAN NET ZO GOED ACHTERAF GESCHEIDEN WORDEN.

“Bij mijn broer in Rotterdam kunnen ze alles gewoon in één bak gooien en regelt de gemeente dat het gescheiden wordt. Ik heb nu vijf bakken in de tuin staan. Waarom kan ik het niet ook gewoon allemaal in één bak gooien?”

Er zijn gemeenten in Nederland waar nascheiding toegepast wordt. Echter is dit alleen in te zetten voor het scheiden van plastic afval. Voor alle andere stromen die Nederlandse huishoudens scheiden (papier, gft, glas, textiel etc.) is bronscheiding noodzakelijk. Alleen door deze stromen apart in te zamelen, kunnen we deze ook recyclen.

5. AFVAL SCHEIDEN THUIS IS EEN DRUPPEL OP EEN GLOEIENDE PLAAT

“Dat kleine beetje afval wat ik thuis heb, dat is toch niks vergeleken met bedrijven?”

Als iedereen dit blijft denken, gebeurt er niets en blijven we de aarde uitputten. Nu al draagt de gescheiden afvalinzameling en verwerking bij aan de CO2 reductie enerzijds en het beperken van het winnen van nieuwe grondstoffen anderzijds. Juist hier kun je als consument zelf invloed uitoefenen. Samen maken we de wereld een stukje duurzamer!

1. UITEINDELIJK KOMT ALLES OP ÉÉN

TEKST: ILSE VAN DER GRIFT & SUZIE VAN DE PAS BEELD: DAR

DE OPENBARE RUIMTE SNEL EN EFFICIËNT SCHOON MET INZET VAN

BEELDHERKENNING

De interesse in beeldherkenning voor het beheer van de openbare ruimte neemt toe. Beeldherkenning draagt namelijk bij aan een effectiever en efficiënter beheer van de openbare ruimte. Gemeente Utrecht is in het najaar van 2022 daarom een proef gestart met de beeldherkenning van zwerfafval en bijplaatsingen. Met camera's die in een inzamelvoertuig worden geplaatst, wordt afval in de openbare ruimte automatisch gedetecteerd. Er kunnen vervolgens gerichte acties worden uitgezet bij de uitvoerende diensten van Stadsbedrijven Utrecht. Een interessant initiatief om de stad schoon te houden.

TEKST: PETER DE BOER BEELD: SCANGO/GEMEENTE UTRECHT

Samen sta je sterker. Een helpende hand bij reiniging en afvalbeheer is best handig. Deze helpende hand wordt steeds vaker geboden door artificiële intelligentie (AI). AI helpt reiniging en afvalbeheer door:

• Efficiënter afval te sorteren door afval op soorten en materialen te categoriseren voor verwerking.

• Vermindering van menselijke fouten door het automatiseren van veel taken.

• Data te analyseren over afvalstromen, waardoor inzicht wordt verkregen in hoe afval beter kan worden beheerd.

Al deze voordelen maken dat AI een ‘blijvertje’ is. Een volgende stap in onze branche is beeldherkenning.

BEELDHERKENNING GROOT VOORDEEL VOOR UTRECHT

Beeldherkenning wordt gebruikt om afval op straat te detecteren door middel van machine learning-algoritmen die zijn getraind met beelden van afval en niet-afval. Deze algoritmen analyseren beelden van een camera en classificeren objecten op basis van hun kenmerken, zoals kleur, vorm en grootte. Afval wordt vervolgens gesegmenteerd en geïdentificeerd door de software, die de locatie en hoeveelheid van het afval rapporteert aan de verantwoordelijke uitvoerende dienst.

Ruben Frank, business analist bij Stadsbedrijven Utrecht legt uit wat het voordeel is: “De beeldherkenning zorgt voor taakopname. Een taak, bijvoorbeeld <afval naast de inzamelcontainer aan Groeneweg 32>, komt als melding bij ons binnen. De taak wordt direct gecategoriseerd. Het is dan duidelijk of het een doos, een bankstel of een stel vuilniszakken betreft. Met die informatie kunnen we direct het juiste team op pad sturen.”

EFFICIËNTER, OBJECTIEVER EN EINDE-

In het najaar van 2022 is gemeente Utrecht gestart met de inzet van beeldherkenning. De camera’s van de WasteDetector van het bedrijf ScanGo zijn achter een ruit van een inzamelvoertuig gemonteerd. Tijdens een normale route passeert dit voertuig veel containerlocaties, pleintjes en prullenbakken. Op het moment dat het voertuig langs

een bijplaatsing rijdt, stuurt de camera direct een melding naar het meldpunt – en die zet de acties weer uit bij de juiste dienst. Dit scheelt veel handmatig werk in de strijd tegen bijplaatsingen en zwerfafval. Ruben Frank: “Als wij een handhaver of toezichthouder op pad sturen kan hij maximaal 100 à 150 inzamelcontainers bezoeken. Nu registreert de camera in ons inzamelvoertuig 175 containerlocaties – en dat als bijvangst!”

De beeldherkenning werkt tot nu goed. Erwin Nikkels, leverancier van WasteDetector: “We zijn erg tevreden. We registreren veel bijplaatsingen en kunnen nauwkeurig aangeven wat het is en waar iets ligt. Het wordt voor steeds meer mensen duidelijk dat deze techniek een belangrijke aanvulling gaat zijn bij het beheer van de openbare ruimte”. WasteDetector blijft in ontwikkeling, want hoe categoriseer je bijvoorbeeld een open doos waar een vuilniszak in is gezet? Nikkels: “Het mooie is; zolang we genoeg beelden hebben, kunnen we het beeldherkenningsmodel hier ook weer op trainen! De afgelopen periode is WasteDetector op vele tienduizenden soorten en situaties afval getraind. En het is mooi te zien dat het systeem nu in staat is allerlei soorten afval zeer nauwkeurig te detecteren en categoriseren.”

Er kan nu meer data verzameld worden over de staat van de openbare ruimte. Ruben Frank: “En dat betekent dat we nu ook

veel meer data krijgen om te zien waar het goed gaat. We weten nu ook veel beter waar we in control zijn. En we zien ook sneller en beter of communicatiecampagnes of afvalcoaches zorgen voor een schone straat.” De beeldherkenningsdata werkt goed voor het zelfvertrouwen van de mannen en vrouwen in de uitvoering: Ruben Frank: “Zie je nou wel dat we het op veel plekken goed doen!?”

HERKENNEN VAN AFVAL IS NOG MAAR

HET BEGIN!

Door middel van de machine learning-algoritmen kun je meerdere objecten trainen en kun je allerlei objecten in de openbare ruimte detecteren. Frank: “Ik wil dit uitbreiden met het tellen van meerdere types afval, maar ook van huis-aan-huiscontainers.” En daar houdt het niet op: “De toepasbaarheid van beeldherkenning is groot voor onze branche: het herkennen van kapotte stoeptegels, scheve straatlantaarns, verkeerde of missende verkeersborden, noem maar op.”

CONCEPT IS PRIVACY VRIENDELIJK

Alhoewel de beeldherkenning in Utrecht uitsluitend wordt ingezet om te scannen op de aanwezigheid van afval, kan de perceptie bestaan dat kentekens en (gezichten van) mensen worden gescand. Dit is niet het geval. Nikkels: “In de backoffice van WasteDetector.com worden alleen beelden van de aangetroffen bijplaatsing of zwerfafval bewaard. Zodra een object is gescand worden gezichten en kentekens direct geblurd. Van scans wordt een uitsnede ge-

maakt zodat alleen een afbeelding van afval wordt doorgestuurd naar de server.”

Toch neemt een privacy officer het proces en de techniek onder de loep. Ruben Frank: “Het staat nu even stil en dat is frustrerend. Maar het betrekken van privacy-experts is belangrijk zodat we bevestigd krijgen dat we de privacy van onze burgers beschermen.”

AUTOMATISEREN DOE JE SAMEN

Met AI krijgen we steeds vaker een helpende hand die ons werk automatiseert. En dit kan best spannend zijn. Bij verdere ontwikkeling en toepassing moeten gevolgen voor de medewerkers van de reiniging niet worden onderschat. Verregaande automatisering zal hoe dan ook gevolgen hebben voor de werkwijze van medewerkers. Het is daarom verstandig om van meet af aan intensieve gesprekken met de chauffeurs van dit traject te doorlopen. De inbreng van chauffeurs in het ontwikkeltraject zorgt ervoor dat de applicatie een juiste plek krijgt in het werkproces.

MINDER CONTAINERS OP STRAAT

Simpel, met de perscontainer van Sidcon

Meer openbare ruimte en minder kosten. Dat is waar gemeenten naar streven. En dat is precies wat de ondergrondse perscontainer van Sidcon levert.

Slimme gemeenten kiezen slimme oplossingen

WAAROM ZOU JE JE AFVAL SCHEIDEN?

DRENTHE KIEST VOOR

Het aantal kilo’s PMD in beeld hebben of weten wat er met textiel gebeurt, zorgt er nog niet voor dat mensen hun afval gescheiden inzamelen. Ook de ambities van Vereniging Drentse Gemeenten maakten duidelijk: gedragsverandering is een complex speelveld. Met communicatie alleen ben je er nog niet. Wanneer draagt een communicatiecampagne bij aan een optimale implementatie van het beleid? Hoe halen we inwoners over om het gewenste gedrag te vertonen? De Drentse werkgroep Markerein startte een gezamenlijke afvalcampagne. De insteek: de inwoner van Drenthe bewust maken van het belang van afvalscheiding.

DE AMBITIE: GEDRAG VERANDEREN

Elke gemeente biedt inwoners volop informatie over de praktische kant van afvalscheiding. Maar waarom zouden mensen hun afval moeten scheiden? De Drentse campagne ‘Geef het door’ legt de nadruk op het vergroten van de bewustwording zodat afval scheiden de norm wordt. Het ultieme doel van weten, willen én kunnen afval scheiden? Schone afvalstromen! Zo ontstaan nieuwe grondstoffen en vermindert het restafval.

BELEID, BESTUUR, NAAR BUITEN

Het campagnedoel: inwoners van Drenthe vinden afval scheiden belangrijk. Hun eigen gemeente levert hen de praktische informatie en faciliteiten. De essentie van de campagne ‘Geef het door’ is dat Drentse inwoners doorgeven hoe belangrijk het is om afval te scheiden, inclusief de reden waarom zij dit doen. Daarnaast ondersteunt de campagne dat goed gescheiden afval doorgegeven kan worden aan producenten die er nieuwe materialen van maken. Ook verwerkers zijn onderdeel van de campagne en delen hun overtuigingen.

" Van ons afval worden nieuwe grondstoffen gemaakt, het afval wordt hergebruikt voor het maken van nieuwe materialen en producten. Veel inwoners van Nederland en dus ook van Drenthe weten niet altijd waarom en hoe ze hun afval goed kunnen scheiden. Vaak is dat geen onwil, maar onwetendheid. Daarom zijn wij blij met de campagne ‘Geef het door’. Dit helpt in de bewustwording bij onze inwoners en zorgt uiteindelijk voor een betere afvalscheiding in onze provincie."

- Anno Wietze Hiemstra, Portefeuillehouder Energie, Klimaat en Milieu van de Vereniging van Drentse Gemeenten

CAMPAGNEMIDDELEN DRAGEN DE CAMPAGNE

De eerste fase van de campagne liep in 2021. Op 15 februari 2023 is tijdens een officieel moment de nieuwe fase van de campagne gelanceerd. Bestuurders committeerden zich aan de kernboodschap; afval scheiden is de norm. De campagnemiddelen en -planning dragen de campagne. Door de campagnewebsite, online advertising, social media, advertenties en een city display-campagne zorgen we ervoor dat de doelgroepen worden bereikt.

"Vanuit mijn functie ben ik dagelijks bezig met afval. Voor het grondstoffenbeleid heb ik onze inwoners gevraagd wat zij weten over afvalscheiding en wat we als gemeente nog meer voor hen kunnen betekenen op dit gebied. Die ideeën, wensen en suggesties vertaal ik naar beleid. Het blijkt dat hier nog veel kansen liggen voor communicatie en gedragsbeïnvloeding. Door inwoners actief bewust te maken van het belang van grondstoffenscheiding, kunnen we de juiste gewoonten aanleren. Hiermee zetten we belangrijke stappen richting een afvalvrije en duurzame samenleving."

- Sabine Nijdam, Beleidsadviseur Afval & grondstoffeninzameling, Team Duurzaam, Gemeente Meppel

RESULTATEN

De eerste fase van de campagne kende goede resultaten. Zo blijkt dat Drentse Facebook-gebruikers minimaal één keer een campagne-uiting hebben gezien. Het bereik van social media berichten in de week na de lancering was meer dan 100.000 views. Ook van de tweede fase van de campagne hebben we hoge verwachtingen. Maar het belangrijkste is dat er reuring is. En dat Drenten bewuster omgaan met hun afval.

TEKST: RICHTJE RAKERS-DE VRIES

PAUL HOFMAN: ‘NVRD EN VNG MOETEN SAMEN OPTREKKEN IN VERDUURZAMING’

Met een dubbelrol in de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) en sinds eind 2022 het NVRD-bestuur hoopt de Rhedense wethouder Paul Hofman meer vaart te maken met een concrete aanpak van afval- en duurzaamheidsbeleid. Hij denkt dat gemeenten in goede samenwerking met de rijksoverheid en producenten de afval/grondstoff enketen de komende jaren kunnen verduurzamen.

TEKST: MARTIJN KREGTING BEELD: ABEL HOFMAN

Een stage in de jeugdzorg bracht Paul Hofman (zie ook kader) de politiek in, om zo verandering te kunnen brengen in hoe de sector ingericht was. Uiteindelijk verlegde hij zijn aandacht naar zijn groeiende zorgen over milieu en leefomgeving. Eerst (in deeltijd) als Statenlid in Gelderland, met een focus op milieu- en natuurbescherming. Daarna volgde een wethouderschap in Bronckhorst met onder meer afval/grondstoffen in zijn portefeuille. Het wethouderschap voert hij inmiddels uit in Rheden, zijn focus blijft ongewijzigd.

Het hele denken over een circulaire economie is wel aan het landen, ziet Hofman, maar het blijft wat abstract. “De gemeentelijke taak om afval in te zamelen is juist een hele concrete bijdrage aan de circulaire economie. Je kunt er in relatief korte tijd goede resultaten mee boeken. Dat maakte me enthousiast over dit vraagstuk. Tegelijkertijd blijf je een klein stukje van de keten. Als je het aan de voorkant niet goed regelt, dan blijf je dweilen met de kraan open. En regel je het niet goed aan de achterzijde, dan heb je een mooie gescheiden inzameling van grondstoffen die niet op de juiste plek terechtkomen voor hergebruik.”

JE BENT AL ENKELE JAREN ACTIEF IN DE VNG. WAAROM OOK NOG ACTIEF WORDEN IN DE NVRD?

“Bij de VNG ben ik als lid van de VNG-commissie Economie, Klimaat, Energie en Milieu gaan meedenken over hoe we de afvalketens anders kunnen inrichten en daar als gemeenten meer invloed op kunnen uitoefenen. Uiteindelijk is het belangrijk dat wij dit niet alleen doen, maar in samenwerking met alle partijen in de keten, zoals de industrie of het Rijk.”

“Vorig jaar ben ik vanuit de NVRD benaderd om het bestuur te versterken. Ik heb wel getwijfeld over deze bestuursfunctie, omdat je een soort dubbelrol krijgt. Maar zowel de VNG als de NVRD staan voor het publieke belang. Ik denk ook dat zij samen moeten optrekken. Gemeenten hebben minder capaciteit dan de industrie om ons verhaal goed voor het voetlicht te brengen. Daar kan deze dubbelfunctie in helpen. Ik denk dat we ook echt wat kunnen bereiken. We werken niet aan een ideaal op lange termijn – bijvoorbeeld een afvalvrije wereld in 2050. We kunnen op korte termijn stappen zetten en afspraken maken, zoals we binnenkort hopen te doen met de textielsector.”

WAT ZIJN VOLGENS JOU DE GROOTSTE UITDAGINGEN?

“Ik vind echt dat we het zelf waar moeten maken. We doen het al goed als het gaat om het verminderen van restafval en meer scheiding. Maar we doen het nog niet goed genoeg. Gemeenten moeten elkaar onderling, maar ook afvalbedrijven stimuleren om de gestelde doelen te behalen. Vervolgens zie ik als grootste uitdaging: hoe maak je concrete afspraken met industrie en Rijk om ervoor te zorgen dat producten en verpakkingen die op de markt komen ook echt duurzaam zijn en schoon geproduceerd worden?

Zodat ze bij de productie het milieu minder belasten en minder snel in de afvalketen terechtkomen – door meer hergebruik of de mogelijkheid van reparatie. En als ze dan toch in de afvalketen komen, dat ze als hernieuwde grondstoffen er weer uit komen.”

“Als laatste uitdaging geldt: het is zonde dat hernieuwde grondstoffen nog niet optimaal ingezet worden. Daar kunnen we echt nog wel een slag in slaan. Maar laten we beginnen met onze eigen doelstellingen als gemeenten te halen, door elkaar te stimuleren en kennis en ervaring te delen. Daarna kunnen we ook beter het gesprek aangaan met industrie en Rijk.”

DUS JE MOET OOK ERGENS BEGINNEN?

“Heel veel inwoners voelen dat het zo niet langer kan. Dachten mensen eerst dat het afval weg was wanneer ze het in de vuilnisbak deden, nu stellen ze steeds vaker de vraag wat er met dat afval gebeurt. Zeker de jongere generatie accepteert niet langer het antwoord dat het in de verbrandingsoven gegooid wordt. Volgens mij hebben gemeenten en afvalbedrijven een belangrijke positie in de keten om de stappen richting een beter antwoord te zetten.”

PAUL HOFMAN:

“WAT IN IEDER GEVAL MOET

VERANDEREN, IS DAT DE KOSTEN

VAN INZAMELING EN HERGEBRUIK

EENZIJDIG BIJ GEMEENTEN EN INWONERS KOMEN TE LIGGEN, OMDAT ER AAN DE VOORZIJDE TE WEINIG GEWERKT WORDT AAN

ZAKEN ZOALS GEBRUIKT MATERIAAL EN DE PRODUCTIE ERVAN”

IS HET LASTIG OM INWONERS MEE TE NEMEN IN BEWUSTWORDING EN STAPPEN DIE ZIJ KUNNEN ZETTEN?

“Soms denk ik dat inwoners verder zijn dan gemeenten en het niet meer accepteren dat hun afval richting verbrandingsoven gaat. Aan de andere kant vinden inwoners het ook lastig om hun gedrag te veranderen. Ze hebben vaak niet de kennis of de informatie over welke milieu-impact een product heeft dat ze kopen – bij de productie en als ze het weggooien. Gemeenten moeten hier meer in betekenen, duidelijk maken hoe de keten eruit ziet na het weggooien. Maar ook concreet maken wat inwoners kunnen doen.”

“En soms maken we het wel erg ingewikkeld. Denk aan de PMDdiscussie. Hoe leg je het uit dat je een badeendje dat dient als verpakking van shampoo wel weg mag gooien bij het PMD, maar een badeendje dat speelgoed is geweest niet, omdat dit leidt tot afkeur? Juist omdat die uitleg soms hopeloos complex is, moeten we het hele systeem veranderen, zodat het logischer wordt. Veel hangt daarbij af van het aanbod: dat moet schoon en duurzaam zijn, want een inwoner kan heel moeilijk alle aspecten van de milieu-impact beoordelen.”

HOE PAK JE DIE AANBODZIJDE AAN?

“Hiervoor moet je goede afspraken maken, het liefst in Europees verband, over schone productie en duurzame producten. Dan hoeft een inwoner zich ook niet te verdiepen in de milieu-impact van elk product of elke verpakking. Dat is ondoenlijk. Als we aan het begin die verandering teweeg brengen, hoeft het verhaal ook niet meer complex te zijn. Daar moet nog wel veel in gebeuren. Producten verliezen nu veel te snel hun waarde en eindigen meestal als laagwaardiger materiaal, als het al opnieuw ingezet wordt.”

WAAR WIL JE MET JOUW DUBBELROL OVER VIER, VIJF JAAR STAAN?

“Allereerst de eigen prestaties van de gemeenten helpen verbeteren. Daar kan ik vanuit mijn rol bij de VNG aan bijdragen. Gemeenten meer bewust maken van hun rol en mogelijkheden. Daarnaast wil ik helpen bij het maken van goede afspraken over verduurzaming met Rijk en industrie. Op korte termijn in ieder geval in de textielsector. Mensen realiseren zich dit vaak niet, maar de milieu-impact van textiel is groot, dus daar is enorme winst te behalen met goede én uitvoerbare afspraken.”

“Het liefst zie ik dat er zo min mogelijk producten tot afval worden, maar als dat toch gebeurt, moeten we ervoor zorgen dat de inzameling en het hergebruik als grondstof optimaal gebeurt. Wat in ieder geval moet veranderen, is dat de kosten van inzameling en

hergebruik eenzijdig bij gemeenten en inwoners komen te liggen, omdat er aan de voorzijde te weinig gewerkt wordt aan zaken zoals gebruikt materiaal en de productie ervan. Ook daar zijn goede afspraken voor nodig. Draagvlak voor verduurzaming en de wil om zelf stappen te zetten, groeien niet als de winsten eenzijdig bij het bedrijfsleven terechtkomen.”

VAN JEUGDZORG TOT MILIEUZORG

Paul Hofman (1988) studeerde politicologie aan de Nijmeegse Radboud Universiteit. In 2008 werd hij politiek actief voor GroenLinks, onder meer als afdelingsvoorzitter van GroenLinks in Nijmegen. Naast zijn baan als zorgverlener en later als manager van een zorgorganisatie, was hij in deeltijd lid van Provinciale Staten van Gelderland.

Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 werd Paul Hofman wethouder in de gemeente Bronckhorst. Sinds mei 2022 is hij wethouder van de gemeente Rheden (portefeuille: Omgevingswet/Ruimtelijke Ordening, Vergunningverlening & Toezicht, Natuur, Landschap & Biodiversiteit, Milieu en Klimaatmitigatie, Cultuur, Kunst, Cultuurhistorie & Erfgoed). Daarnaast is hij lid van de VNG-commissie Economie, Klimaat, Energie en Milieu en lid van de Stuurgroep Gelders Ondergrond Overleg.

VORMGEVEN AAN EEN COMMUNICATIESTRATEGIE

De introductie van nieuw afvalbeleid, nieuwe openingstijden op de milieustraat of het stimuleren van participatie: communicatie komt in alle vormen en maten in de afvalsector. Drie communicatiestrategen vertellen hoe zij inwoners uit hun regio op de hoogte houden.

TEKST: SUZIE VAN DE PAS

Enthousiasmeren, informeren, activeren, motiveren, overtuigen: communicatie kan nogal wat doelen hebben. In de afvalsector komen ze stuk voor stuk aan bod. Van tips op ondergrondse containers, tot slogans op voertuigen en de informatievoorziening op websites en apps. Vaak onbewust komen inwoners met grote regelmaat in contact met hun inzamelaar. Maar hoe krijg je inwoners betrokken bij, of op zijn minst geïnformeerd over, het afvalbeleid?

Iedere communicatieadviseur in de afvalbranche houdt zich daar dagelijks mee bezig. Bas Boone is senior communicatieadviseur bij Meerlanden. “We werken met een team van vijf personen. Ieder heeft duidelijk zijn eigen rol: zo houd ik me bezig met de strategie van ons communicatiebeleid.” Meerlanden maakt gebruik van het ‘hygiëne, hub, hero’-model van Google. “Maar hygiëne is in onze branche wat verwarrend, dus hebben we dit omgedoopt tot ‘help’.” Met dit model verdeelt Meerlanden al haar content onder in de basis (help), terugkerende content zoals ‘Met de Stroom Mee’, een serie over hoe afvalstromen grondstoffen worden (hub) en grote campagnes (hero). “Onze campagne Plet je Pakketje is een goed voorbeeld van een hero, deze is heel goed aangeslagen.”

NIEUW BELEID: INWONERS MEENEMEN

Waar een hero-campagne niet regelmatig voorkomt, is het invoeren van nieuw afvalbeleid voor iedere communicatieafdeling herkenbaar. Heldere communicatie richting inwoners is dan onmisbaar. Bij Meerlanden hebben ze dat de afgelopen drie jaar mogen ervaren: in diverse gemeenten werd een systeemverandering doorge-

voerd. “Het is in ieder geval cruciaal dat je basis op orde is. Voor ons is dat de website en in het verlengde daarvan de app: daar proberen we alles naartoe te leiden. Inwoners moeten daar alle nodige informatie kunnen vinden. Maar ook op plaatsen waar we de inwoner tegenkomen, zoals milieustraat of brengparkjes inzamelmiddelen, zoals ondergrondsecontainers. Daar brengen we uniformiteit op aan door de pictogrammen, kleuren en benamingen van RWS te gebruiken. Daarnaast zijn we bij een aantal gemeenten de wijk ingegaan met een grondstoffencoach. Mijn tip is zeker om bewoners vooraf mee te nemen als er iets gaat veranderen”, aldus Boone.

Inwoners bewust maken van nut en noodzaak van restafval voorkomen en nóg beter scheiden voor een duurzame samenleving is iets waar Brenda de Beer, communicatieadviseur bij Waardlanden, zich dagelijks mee bezighoudt. “Beter en bewuster omgaan met grondstoffen heeft veel aandacht in het nieuwe afval- en grondstoffenbeleid. De vier gemeenten waarvoor wij werken hebben dit in 2021 vastgesteld. De voorbereidingen en invoering hiervan zijn in volle gang. Inwoners krijgen hierdoor ook te maken met veranderingen rond de afvalinzameling. Deze veranderingen voeren we gefaseerd door. Met als laatste stap de invoering van het recycletarief vanaf 1 januari 2024.”

Samen met campagnebureau Uitbundig werken De Beer en haar collega’s aan een 360°-campagne. Het doel van de campagne is, naast informeren over het nieuwe beleid, inwoners enthousiasmeren voor een duurzame samenleving. “We maken gebruik van verschillende kanalen. Daarbij richten we ons op twee boodschappen: wát er gaat veranderen begrijpelijk maken, en inwoners bewust maken dat we werken aan een duurzame samenleving en de rol die zij daar zelf bij kunnen spelen.”

Waardlanden informeert haar inwoners niet alleen na afloop van het ontwikkelen van nieuw beleid, maar haalde met inwonersenquêtes ook input op voor de ontwikkeling van het beleid. “De uitkomst was dat het draagvlak onder inwoners voor de voorgestelde maatregelen groot is, en daar hechten de gemeenten en Waardlanden veel belang aan.”

Bij het meenemen van inwoners is het steeds belangrijker om niet alleen de ‘wat’, maar ook de ‘waarom’ uit te leggen. Dit weet ook Katja Beljaars, coördinator Brabants Afval Team (BAT) bij de gemeente Tilburg: “Wij merkten dat we te veel aan het dirigeren waren, te weinig uitleg gaven. Een paar jaar geleden zijn we gestart met een voorlichtende aanpak. Waarom mag er geen plastic emmer bij het PMD? We zijn hiervoor steeds meer gaan werken met social media. En onze chauffeurs hebben contact met de inwoners, als een soort afvalcoaches. Zo willen we misvattingen over afval de wereld uit helpen.” BAT houdt de communicatie daarbij graag begrijpelijk: “we gebruiken vooral geen ellenlange teksten met ambtelijke taal. En we laten onze grondstof pictogrammen altijd terugkomen.” Je moet creatief blijven, geeft Beljaars aan: “het blijft, in ons geval, post van de gemeente. Dat vinden inwoners meestal niet zo boeiend. Maar dat maakt het ook juist leuk, het is een uitdaging iedere keer weer iets te verzinnen om mensen tóch aan te haken.”

MAATWERK LEVEREN

Een goede manier om de interesse bij mensen te vergroten, is door de boodschap te personaliseren. De ene wijk is immers de andere niet. “Bij ons project ‘verbetering afvalscheiding in de hoogbouw’ werken we bewust met maatwerk communicatie.

Per complex bekijken we wat het beste werkt: in welke taal moeten we communiceren? Of moet het juist beeldtaal zijn? Natuurlijk kost dat beduidend meer tijd en energie, maar het werpt ook zijn vruchten af”, aldus Beljaars.

Waardlanden zoekt het persoonlijke contact actief op. Hun milieucoaches – bij andere inzamelaars ook wel afvalcoach of grondstofcoach genoemd – staan op bijeenkomsten en voor de klas. Zij delen tips, gaan het gesprek aan met inwoners en helpen bij specifieke casussen. Contact legt Waardlanden ook met hun vrijwilligers: “We hebben een nieuwsbrief speciaal voor zwerfafvalrapers. Daarin delen we informatie die voor hen interessant is. We zetten ook iedere nieuwsbrief één zwerfafvalraper in het zonnetje. Dat wordt erg gewaardeerd.”

Personalisatie kan ook helpen met het extra onder de aandacht krijgen van complexe thema’s. Boone: “We gaan nu meer focussen op kwaliteit, maar er blijven mensen die dit lastig vinden. Hier gaan we gerichter op communiceren: daar trekken we bijvoorbeeld een extra grondstofcoach voor aan.”

GOUDEN TIP

De invulling van het communicatiebeleid bestaat uit het maken van vele keuzes en is veelal afhankelijk van de regionale situatie. Toch durven de communicatiestrategen het wel aan om een paar gouden tips te delen. “Het is belangrijk om met de verschillende doelgroepen over alle veranderingen in gesprek te blijven en helder en adequaat te reageren op vragen, on- én offline. Maak geen dichtgetimmerd communicatieplan, zorg dat je kan anticiperen en bijsturen als dat nodig is,” aldus De Beer. Boone: “Dat je op verschillende vlakken tegelijk communiceert. Communiceer goed over het handelingsperspectief. Dus wat, hoe en wanneer willen we dat een inwoner precies handelt. Dit zit vooral op instructieniveau. Daarnaast campagne voeren over het waarom, het belang van afval scheiden. Dus goed onderbouwen waarom je de handeling van inwoners vraag.”

Beljaars vult aan: “1-op-1 en persoonlijk contact werkt toch altijd wel het beste. Ik word er zelf altijd heel blij van als ik weer een blije of tevreden inwoner heb gesproken via de telefoon of mail. Ik doe mijn werk echt met heel veel plezier. Ik kan hier nog uren over doorpraten!”

WEEK VAN DE AFVALHELDEN 2023

WAS WEER EEN ENORM SUCCES!

Van 6 t/m 12 maart 2023 was het alweer tijd voor de derde editie van de Week van de AfvalHelden, een initiatief van de NVRD, Vereniging Afvalbedrijven en Transport en Logistiek Nederland/SOOB. Met succes: meer dan honderd organisaties deden mee. De organisatie zet steeds meer in op het betrekken van inwoners, om zo van de Week van de AfvalHelden 2024 een nóg groter succes te maken.

TEKST: KELVIN DERKSEN

In heel Nederland zetten vele medewerkers zich dagelijks in voor het inzamelen van afval en grondstoffen, het draaiende houden van milieustraten, het schoonhouden van onze straten, plantsoenen en riolen, het vervoeren van ons afval en het recyclen en verwerken ervan.

Tijdens de Week van de AfvalHelden zet Nederland deze medewerkers in het zonnetje. Want bij wind en regen, in tijden van crisis, ‘s nachts en op feestdagen: het werk van onze AfvalHelden gaat altijd door. En maar goed ook, want zonder hen zou ons land een stuk minder schoon, gezond en veilig zijn. Hun werk doet ertoe. Dat geldt voor alle AfvalHelden, van de inzameling

en het transport tot de groenbeheerders en de recycling en verwerking.

MEER FOCUS OP INWONERS

De Week van de AfvalHelden is inmiddels breed bekend in de afvalbranche: meer dan 100 organisaties doen mee. Een logische stap in de voorbereidingen voor editie 2023 was dan ook om als projectorgani-

satie te kijken hoe we inwoners nog meer bij deze week kunnen betrekken. Meer kennis over het werk en de uitdagingen van de AfvalHelden zorgt bijvoorbeeld voor meer begrip. En des te breder de waardering wordt uitgesproken, des te meer dit wordt gevoeld. Want waar onze AfvalHelden zich - nuchter als zij zijn - vaak geen held voelen, zijn ze het natuurlijk wel.

Daarom is de website van de Week van de AfvalHelden nu niet alleen meer een plek voor deelnemende organisaties, maar ook een plek voor inwoners. Zij vinden hier nu informatie over de AfvalHelden, leuke tips om zelf in actie te komen en een handige toolbox die helpt om hun waardering uit te spreken. Dit is slechts een begin, want dit gaan we de komende jaren steeds verder aanvullen. Het zou mooi zijn als de Week van de AfvalHelden op deze manier bijvoorbeeld ook bijdraagt aan het verminderen van agressie tegen AfvalHelden en het beter scheiden van afval.

MEER INSPIRATIE VOOR ORGANISATIES

En de website is op meer fronten verbeterd en uitgebreid. Zo zijn er nu voor deelnemende organisaties nog meer inspirerende voorbeelden en handige tools toegevoegd. Heb je zelf een leuk initiatief opgepakt voor de Week van de AfvalHelden en ontbreekt deze nog op de website? Deel het vooral met ons! Op deze manier helpen we elkaar om de AfvalHelden jaarlijks in het zonnetje te zetten en maken we het voor nieuwe deelnemende organisaties eenvoudiger om ook mee te doen. Het aantal deelnemende organisaties is nog altijd groeiende! Ook in aanloop naar editie 2023 hebben we weer diverse organisaties mogen verwelkomen.

DE AFVALHELDEN IN BEELD

In aanloop naar de Week van de AfvalHelden 2023 is de projectorganisatie ook een initiatief opgestart om een aantal AfvalHelden te belichten in een reeks video’s. Tijdens een eerste opnamedag in een studio hebben we hiervoor de basis gelegd. Maar liefst acht AfvalHelden in uiteenlopende functies zijn aan het woord gekomen en op basis daarvan is een eerste AfvalHeldenvideo gemaakt. Deze is te bekijken op www.weekvandeafvalhelden.nl. De komende maanden zullen we bij enkele van deze AfvalHelden op bezoek gaan om meer beelden te maken. Deze beel-

den uit de praktijk combineren we met de studiobeelden om zo steeds één AfvalHeld in het zonnetje te zetten en te ontdekken waar hij of zij mee te maken heeft in zijn of haar werk. Leuk voor de AfvalHelden en leerzaam voor inwoners!

WAARDERING IN VELE VORMEN

De Week van de AfvalHelden organiseren we nu al drie jaar, waarbij we ieder jaar kunnen rekenen op grote steun vanuit de branche. Met de week streven we naar meer waardering voor de AfvalHeld. Vanuit de werkgever, maar zeker ook vanuit de inwoners van Nederland. De creativiteit van organisaties in het tonen van waardering is groot.

Zij delen bijvoorbeeld ontbijtjes en presentjes uit, organiseren een kleurwedstrijd, bedrukken inzamelvoertuigen of regelen een leuke activiteit. Inwoners kunnen bijvoorbeeld hun duim opsteken, een compliment uitdelen of een kopje koffie aanbieden.

BEDANKT!

Via deze weg willen wij alle organisaties, inwoners en andere betrokkenen bedanken voor hun inzet en initiatieven tijdens de Week van de AfvalHelden. Het was weer een fantastische week! Wil je ons helpen om deze belangrijke week volgend jaar nóg een beetje mooier te maken? Kijk dan hieronder wat jij kan doen.

• Check of jullie logo al in het deelnemersoverzicht op de website staat,

• Deel met ons inspiratie, mooie verhalen en goede beelden die we kunnen gebruiken, bijvoorbeeld op de website,

• Ben je nog niet ingeschreven voor de Week van de AfvalHelden updates? Meld je dan alsnog aan,

• Vraag lokale bekendheden om een foto te maken waarop ze hun duim opsteken voor de AfvalHelden en deel deze foto’s met ons.

100-PROCENTCLAIM POPULAIR BIJ

LEVENSMIDDELENPRODUCENT

DUURZAAMHEIDSCLAIMS, DOEN OF NIET?

Levensmiddelenfabrikanten communiceren hun bijdrage aan een circulaire wereld graag op hun verpakkingen. Vanuit marketing-oogpunt begrijpelijk. Maar hoe zinvol is zo’n duurzaamheidsclaim nou eigenlijk?

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND

ecycle me again, I am a bottle made of 100% recycled plastic’, staat er op de petfles. Of elders in de supermarkt: ‘Deze verpakking is recycle ready’. De consument kan tal van dit soort claims aantreffen. Maar wat klopt er van zo’n boodschap, en wordt zo'n verpakking echt gerecycled?

“Dat hangt van het type verpakking af”, antwoordt directeur Chris Bruijnes van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV). “Het PET van de petfles in de statiegeldstroom wordt volledig gerecycled. Bij verpakkingskunststof dat in een vervuilde stroom meegaat, ligt recycling minder voor de hand. Ook in het sorteerproces verlies je aan grondstoffen, bijvoorbeeld door stoorstoffen. Zo kun je tal van voorbeelden bedenken waarin een verpakking niet of maar deels wordt gerecycled. We waarschuwen producenten dan ook terughoudend met 100-procentclaims op verpakkingen te zijn”, zegt Bruijnes. Nadat de consument de verpakking heeft afgedankt, vult zijn collega verpakkingskundige Karen van de Stadt van het KIDV aan, zijn er nog tal van stappen nodig. De verpakking moet worden ingezameld, op een goede manier worden gesorteerd en dan nog worden gerecycled tot nieuwe grondstof. “Als producent moet je ervan uitgaan dat al deze stappen succesvol worden doorlopen, maar je hebt er geen enkele invloed op.”

Niet dat het KIDV bedrijven zelf aangeeft, maar de kritische consument zou wèl de gang naar de Reclame Code Commissie of de ACM (Autoriteit Consument en Markt) kunnen maken. Beide organisaties treden streng op tegen foute duurzaamheids-

claims. Bruijnes: “We hebben al grote ondernemingen gewezen op onterechte claims dat een verpakking bijvoorbeeld honderd procent composteerbaar of recyclebaar is. In de praktijk blijkt dat dan helemaal niet mogelijk. Dat is misleiding van de consument.”

RECYCLEBAAR

Nog niet alle onderdelen van verpakkingen zijn op dit moment recyclebaar, zegt onderzoeker Ulphard Thoden van Velzen van Wageningen Universiteit. “Van petflessen worden het fleslichaam en inmiddels ook de dop met sluitring gerecycled, maar niet het label, waar lijm, drukinkt en vernis aan te pas komen. Bij folieverpakkingen met papieren etiketten wordt alleen het folie gerecycled.” De Wageningse

onderzoeker heeft al een aantal keren geageerd tegen te grote labels op onder meer shampoo- en wasmiddelflacons. Volgens de KIDV Recyclecheck, een meetlat voor verpakkingen, mag het label maximaal 70 procent van het zichtoppervlak van het flacon bedekken. “Dat botst met marketingbelangen. Dus veel producenten gaan daarmee door. Ze zeggen dat onderzoek heeft uitgewezen dat de flacons in het sorteerproces er gewoon uitgevist worden, ondanks het enorme label. Wij zetten daar vraagtekens bij. Niet alle near-infraroodsensoren zijn even goed en uit onze data blijkt dat dit soort flacons met grote labels bovengemiddeld veel in de mengkunststof terechtkomt, oftewel niet goed gesorteerd wordt”, zegt Thoden van Velzen.

Volgens Bruijnes voert het te ver de marketingafdeling de schuld te geven. “Ik zie om mij heen dat veel marketeers beslist meegaan met de verduurzamingsopgave. Iedereen snapt wel dat je vandaag de dag geen shit meer op de markt kunt brengen. Met green washing schieten bedrijven in hun eigen voet.” Van de Stadt adviseert bedrijven op strategisch niveau aan het verduurzamen van verpakkingen te werken, van het ontwerp tot de verkoop en de communicatie rond product-verpakkingscombinaties, en niet alleen het hoofd te breken over het verduurzamen van materialen. “Dat maakt het makkelijker voor de marketingafdeling om bij te dragen.”

SHAMPOO

Bij de ontwikkeling van verpakkingen komt een leger aan deskundigen kijken, weten Thor Tummers en Gesina van der Werf van Unilever. Tummers vertegenwoordigt Unilever in externe discussies over producentenverantwoordelijkheid. Van der Werf is portfolio marketing manager bij Unilever Food Solutions (UFS), dat zich op de cateraars en horeca richt. Niet alleen het R&Dteam en de marketingafdeling maar ook productontwikkelaars, wetgevingsexperts, inkopers en de productie- en logistieke organisatie komen eraan te pas. De verpakking moet immers ook bestand zijn tegen de productieomstandigheden in de fabriek, neem de soep van Unox die op tachtig graden wordt verpakt. Veel verpakkingen

van Unilever zijn al behoorlijk circulair. Zo zijn de mayonaise-knijpflessen van Calvé en Hellman’s volledig van PET-recyclaat, net als de HDPE-flacons van Dove. Voor de shampoofles van Andrélon wordt in een aantal sorteercentra zo’n 500 duizend kilo paars-blauw HDPE afgevangen om via kunststofrecycler Morssinkhof weer in nieuwe flessen te belanden. “De paarse kleur hoort bij dit merk”, zegt Tummers. “Dit is beslist een circulaire verpakking, en 500 duizend kilo is redelijk veel, al gebruiken we nog veel meer plastic.” Voor het doel van 100 procent recyclebare verpakkingen in 2025 zit Unilever nu rond de 75 procent. Op het doel van 50 procent minder virgin plastic realiseert het bedrijf rond de 30 procent in Nederland. “Er zit aanzienlijke progressie in, maar we zijn er nog niet”, zegt Tummers. Komend jaar worden de wasmiddelflessen van Robijn ook van 100 procent recyclaat gemaakt. “Dat is echt een groot merk, dus dat heeft impact.”

CHEMISCH

Bij de ijsbekers van Magnum heeft Unilever voor chemisch recyclen gekozen. Deze bekers zijn van hard kunststof (PP) en daar is geen food-grade recyclaat van beschikbaar, legt Tummers uit. “Chemisch recyclaat in een voedselverpakking is echter wèl toegestaan, omdat je naar de basisgrondstof teruggaat en je kunt garanderen dat het recyclaat schoon is. Zo maken we jaarlijks dertig miljoen Magnum-bekers en dat aan-

tal groeit.” UFS heeft met cateraar Sodexo, inzamelaar Renewi en kunststofverwerker EING in Nederland een ecosysteem ingericht rond de groene plastic emmers voor Knorr-bouillon. Ook dit PP wordt chemisch gerecycled en mag als basisgrondstof in nieuwe emmers terugkeren. UFS communiceert op de bouillonemmer nadrukkelijk dat het om 100 procent recyclaat gaat. Bovenop de emmers prijken tijdelijk (recyclebare) stickers met een QR-code, die klanten naar uitleg over het PP-recyclaat op de UFSwebsite leidt. Van der Werf: “We vinden het best wel bijzonder dat deze voedselverpakking van recyclaat is gemaakt. Voor ons was dit een grote doorbraak. Het laat zien hoe belangrijk het is om samen met partners in de keten aan de slag te gaan.”

Ook op de verpakkingen voor de consumentenmarkt die volledig van recyclaat zijn, zet Unilever het 100-procent-stempel. “We weten dat de consument dit soort informatie tegenwoordig op prijs stelt”, zegt Tummers. “De keuzes die we hierin maken, verschillen per merk.” Op frisdrankflessen van Lipton staat een dubbele claim: 100 procent recyclebaar en 100 procent gemaakt van rPET. Unilever heeft nog geen klachten van de Reclame Code Commissie of de ACM gekregen over onjuiste claims op verpakkingen, aldus Tummers. “Het blijft moeilijk de verschillen uit te leggen. Want als je een tekst plaatst met ‘100 procent recyclebaar’ en ‘voor 80 procent gemaakt van gerecycled materiaal’ is de consument totaal verward.” Het bedrijf maakt eigen icoontjes in plaats van alleen tekst voor op zijn verpakkingen. “Als we dat consistent blijven doen, wordt het voor de consument op den duur herkenbaar. We maken producten voor heel veel landen. Zo bewerkstellig je ook meer harmonisatie.”

GAREN SPINNEN VAN DE TEXTIELBERG IN AFRIKA

Elke Nederlander dankt per jaar zeventien kilogram textiel af, waarvan enkele kilos worden geëxporteerd. Meer herverwerking tot recycled garen in Nederland komt echter dichterbij door de eind maart in gebruik genomen Spinning Jenny. De recent afgekondigde Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) Textiel moet daarbij helpen.

TEKST: RENÉ DIDDE BEELD: VENEMA MEDIA EN NICK DE PARTEE

Iedereen kent de ongemakkelijke beelden van documentaires met smeulende textielbergen op de stranden in Ghana en Chili. Kinderen die proberen er nog wat draagbaars of verkoopbaars uit te slepen. Grotendeels tevergeefs, want het is voor het grootste deel onbruikbaar afgedankt textiel uit de Westerse wereld, waar handige handelaren de nog waardevolle kleding al uit de textielbalen hebben gevist.

Iedereen die in de omvangrijke modesector in Nederland werkt, wordt regelmatig aangesproken op de textielbergen in verre landen, merkt Peter Koppert, innovatie- en duurzaamheidsmanager

bij Modint, brancheorganisatie van modemerken en importeurs. “Het veroorzaakt onrust bij de bedrijven in de sector”, zegt hij. “Wij kunnen als kledingbranche niet veel doen aan deze export, maar we kunnen wel met de hele keten, van overheden en inzamelaars van afgedankt textiel tot en met de verwerkingsbedrijven en handelaren, samenwerken aan een meer milieutechnisch en sociaal verantwoorde verwerking”, aldus Koppert.

KEIHARDE KNAKEN

Modint en niemand in de Nederlandse textielbranche kan garanderen dat niet ook Nederlandse afgedankte kledingstukken op

de stranden en greppels in Derde Wereldlanden belanden. “Vast staat wel dat de inzameling en hergebruik van textiel nog ‘suboptimaal’ verloopt,” aldus Koppert. En de kritische en modebewuste Nederlander dankt jaarlijks nogal wat af. Elke inwoner gooit per jaar zeventien kilogram kleren, gordijnen en beddengoed weg. “Tien kilogram komt in het restafval en wordt verbrand; zeven kilogram wordt gescheiden ingezameld via bijvoorbeeld de textielbakken”, zegt Erica van Doorn, directeur van de grote inzamelaar Sympany, die in 2015 ontstond door een fusie van Humana en Kici. Van Doorn is tevens bestuurslid van Vereniging Hergebruik

Textiel (VHT), de brancheorganisatie van de circa 35 textielinzamelaars, sorteerders en recyclelaars. “Daar is de concurrentie moordend”, constateert Van Doorn.

Ze heeft een bittere boodschap. “Ondanks de vrome voornemens van veel gemeenten, zijn de keiharde knaken voor hen vaak het belangrijkste.” Want de markt is lucratief. Gemeenten krijgen tegenwoordig veel geld voor het ingezamelde textiel. De texielsorteer- en recyclebranche verdient aan het hergebruik. Vooral de nog draagbare kleding vindt gretig aftrek in kringloopzaken en trendy vintage-kledingwinkels. “De opbrengsten van de draagbare kleding financiert het verwerken van niet meer draagbare kleding, zoals het witte T-shirt met plekken onder de oksels”, zegt Van Doorn. Buiten de branche verwisselt een toenemende hoeveelheid nog goed draagbare kleding van eigenaar via websites als voorheen United Wardrobe, inmiddels multinational Vinted. Daar kun je de niet meer passende broek of niet meer zo hippe jas verkopen.

Sympany haalt kledingbakken leeg, zoals in het verleden in Amsterdam, sorteert het en brengt het draagbaar goed weer in omloop, ook buiten Nederland. “Wij doen zaken met de Baltische Staten, Polen en Duitsland, en hebben ook langlopende contacten in vier Afrikaanse landen; Malawi, Congo, Angola en Zambia. Zij hebben geen eigen textielindustrie en kleurrijke kleding vindt daar aftrek.”

Sympany ziet erop toe dat elke geëxporteerde baal voldoet aan de eisen en wensen van de kopers. “Als we klachten krijgen van onze afnemers daar, grijpen we in.” Ook Erica van Doorn denkt niet dat veel Nederlands textiel op de afvalbergen in bijvoorbeeld Ghana belandt. “De inspectie van ILT handhaaft streng. In andere landen zijn er handelaren die balen verkopen die zowel goede als ook slechte kleding bevatten. Zo ontstaan de misstanden.”

UPV TEXTIEL

Op landelijk niveau ontstaat er stilaan wel beleid. In het beleidsprogramma Circulair Textiel (2020) werd een Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) Textiel aangekondigd. Die gaat dit jaar in. Het doel is om modeketens en importeurs aan te zetten om vijftig procent van het textiel dat in 2025 in de handel is 'voor te bereiden' op hergebruik of recycling. In 2030 moet dit al 75 procent zijn. Staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat constateerde begin februari in navolging van het PBL dat het niet goed genoeg gaat met het Nationaal Programma Circulaire Economie. Vooral kleding wordt genoemd. “De productie van nieuwe kleding brengt veel vervuiling met zich mee”, schrijft Heijnen. “Daar moeten we ons beter bewust

van zijn, ook in de keuzes die we hier zelf in maken. Wat koop ik wel en wat koop ik niet? En kan het ook anders? Een vintage jas kopen, of een broek die circulair gemaakt is? Vanaf 2025 moet 50% van al het textiel na afdanking worden hergebruikt of gerecycled. Daar worden producenten voor verantwoordelijk.”

Er is veel overleg, onder andere tussen NVRD, Modint (kledingbranche), INretail (modewinkels), BKN (branchevereniging Kringloopbedrijven) en VHT (hergebruikbedrijven).

Maar wat kan een gemeente eigenlijk nu al doen om misstanden en foute export te voorkomen? “Inzetten op kwaliteit en transparantie”, antwoordt Peter Kompier, die zojuist een aanbesteding voor de AVU heeft afgerond. De AVU is het samenwerkingsverband van 25 gemeenten in de provincie Utrecht, waaronder de stad Utrecht. 11 van de 25 gemeenten doen mee met een collectieve textielinzameling. “Voor de overige gemeenten is er de mogelijkheid om gedurende de looptijd aan te sluiten.”

PETER KOMPIER:

De AVU zette in op duurzaamheid. “We hebben gegund op basis van de kwaliteit van de inzameling, zoals elektrische voertuigen en de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt”, aldus Kompier. “Verder eisten we handlos-containers in plaats van containers die machinaal worden geleegd. Daardoor is de vervuilingsgraad en vochtigheid van het textiel minder, omdat dit er aan de bron wordt uitgehaald.” Ook werd fijnsortering gee ist, waardoor alleen herdraagbaar textiel wordt geëxporteerd en meer kleding in kringloopwinkels wordt verkocht.

De AVU heeft de markt uitgedaagd door inschrijvers een plan van aanpak te laten indienen waarin zij met investeringen konden aantonen hoe zij de komende jaren inzetten op verdere verduurzaming en innovaties ten behoeve van producthergebruik en textielrecycling.

Het zijn inzamelaar Reshare (voormalig Leger des Heils) en verwerker Textiles2Textiles die de opdracht van de AVU gegund hebben gekregen.

VERWERKING IN NEDERLAND

Vanzelfsprekend wordt een grote klap uitgedeeld ter vermindering van ongewenste en ongecontroleerde export als niet alleen meer mensen hun kleding in de textielbakken brengen en, meer herdraagbare kleding op de tweedehandsmarkt komt,

“GEMEENTEN KUNNEN INZETTEN OP KWALITEIT EN TRANSPARANTIE, OM MISSTANDEN TE VOORKOMEN.”

maar vooral als het niet-herdraagbare goed in Nederland wordt verwerkt. En daar gloren twee doorbraken, namelijk op gebied van mechanische recycling en van chemische recycling. Eind maart start in Nijverdal “Spinning Jenny” met het spinnen van garen uit vervezeld afgedankt textiel. “Dat verkopen wij aan weverijen en breierijen die er doek van maken, waarmee de industrie aan de slag kan”, legt directeur Paula Gerritsen uit. Tapijt, schoenen en meubelbekleding gaan tot de doelgroep behoren, mode nog niet. “Spinning Jenny” is een verwijzing naar de uitvinding van de eerste spinmachine uit 1764 die meerdere draden tegelijk kon spinnen. “Wij gaan de afvalberg op vreemde stranden kleiner maken. Wij willen de textielindustrie terugbrengen naar Europa, en naar Twente in het bijzonder”, aldus Gerritsen. Spinning Jenny is een uitvloeisel van het proefproject Texperium en geldt als een van de modernste en meest innovatieve spinmachines van Europa. Drie tot vier miljoen kilogram garen per jaar kan Spinning Jenny produceren uit oud textiel, zowel katoen als kunststof.

En zijn daar klanten voor? “Er zijn heel veel geïnteresseerden. Veel mensen willen van die afvalberg in Azië en Afrika af, en veel kopers vinden dat we te afhankelijk zijn geworden van de textielindustrie in China”, aldus Gerritsen. Het succes en de doorbraak zal afhangen van het prijskaartje van dit circulaire garen. De milieuprestaties zijn in elk geval aansprekend. Elke 100 kilogram tweedehandsgaren scheelt 11.000 liter water, 2100 m² landgebruik, 3300 kWh energie en vermijdt 1100 kg CO2, aldus de website.

Spinning Jenny kent een chemisch broertje, SaXcell geheten, een samentrekking van Saxion en Cellulose. Vijf medewerkers van Saxion Hogeschool in Deventer vonden in 2015 een procedé uit waarbij onbruikbare katoenvezels in een oplosmiddel worden verpulpt en vervolgens via een natspinproces tot cellulosevezels worden gesponnen, legt SaXcell-CEO Erik van der Weert uit. “We werken samen met Sympany, textielproducent WeVoTex en drie Turkse textielbedrijven.” Er draait intussen een proeffabriek in de Twentse gemeente Goor die met succes 50 kilogram per dag

spint. SaXcell wil dit jaar een fabriek ontwerpen en financiering vinden voor de productie van 15.000 kg per dag, ofwel drie miljoen kg per jaar. “Volgend jaar willen we gaan bouwen.”

Net als collega Gerritsen van Spinning Jenny is Van der Weert optimistisch gestemd. “We hebben, vooral via Turkije, veel contact met kledingmerken en maken daar al succesvol demonstratiemateriaal mee. De vraag neemt toe.”

Een van de gegadigden zou zo maar het populaire spijkerbroekenmerk Mud Jeans kunnen zijn. Mud Jeans ijvert al sinds 2012 voor een circulaire economie. Het Nederlandse bedrijf zegt dat elke spijkerbroek voor veertig procent uit gerecycled materiaal bestaat. “Wij nemen de oude, afgedragen jeans van onze klanten terug en verwerken ze in Spanje tot gerecyclede vezel. Die worden daarna gemengd met zestig procent virgin vezels”, zegt Dion Vijgeboom, Denim innovatie expert. “In Spanje hebben we superexperts. Natuurlijk, dichterbij zou beter. Wij zijn altijd geïnteresseerd in partijen die het ook kunnen.”

Afgezien van de nieuwprijs van modeartikelen én de prijs van toekomstig circulair Twents textiel, zal ook de consumentenacceptatie van circulair textiel gemaakt van herwonnen vezels de doorslag geven. Volgens alle betrokkenen zouden gemeenten en gemeentelijke afvaldiensten nog veel meer moeten communiceren met de inwoners om afgedankt textiel niet bij het restafval te gooien maar naar de textielbak te brengen. Peter Kompier van de AVU verwoordt het: “Tweedehandsgaren moet het nieuwe normaal worden.”

Samen met onze leden zet de NVRD zich in voor de inzameling van een schone en droge textielstroom die vervolgens zo hoogwaardig mogelijk kan worden verwerkt. Het is echter belangrijk om te beseffen dat meer inzameling niet automatisch meer hergebruik of hoogwaardige recycling betekent. De mate waarin textiel herdraagbaar of recyclebaar is hangt in grote mate af van de samenstelling en kwaliteit van het textiel. Dit is iets waar door producenten in de ontwerpfase van producten meer rekening mee gehouden dient te worden. Ook is er aan de achterkant van de keten meer innovatie nodig, onder andere op het gebied van sortering en vezel-totvezel recycling.

Om tot een echt circulaire textielketen te komen is er dus meer nodig dan optimale inzameling van textiel. Met dit doel in het achterhoofd wordt er door verschillende gemeenten voor gekozen om in de aanbesteding meerdere criteria op te nemen op het gebied van duurzaamheid, circulariteit en sociale impact. Uiteraard blijft ook prijs hierin een rol spelen. Dit betekent echter niet dat een hoge vergoeding voor gemeenten het belangrijkst is. Daarbij zijn de kosten voor het inzamelen en verwerken van het textiel dat nog in het restafval zit ook voor rekening van de gemeenten. In de GRAM april zal een artikel verschijnen waarin baten en lasten van textiel verder uiteen gezet zullen worden vanuit gemeentelijk perspectief.

NIEUWS

DE VANG-ACADEMIE TEXTIEL GAAT IN MAART 2023

VAN START

Tijdens de VANG-academie word je in vier dagen gedurende het jaar bijgepraat over alle relevante onderwerpen op het gebied van textielinzameling en -verwerking. Van inzamelmiddelen, kwaliteit, communicatie en handhaving tot sortering en aanbestedingen. Je gaat actief aan de slag met een plan van aanpak voor verbetering van de textielinzameling en verwerking binnen de eigen gemeente of publieke bedrijf. RWS en NVRD ondersteunen je bij de uitvoering van dat plan van aanpak en je ook kunt leren van de ervaringen van andere deelnemers. Na afronding van de VANGacademie heb je de instrumenten in handen, en de vaardigheden en kennis in pacht, om de inzameling en verwerking van het textiel in jouw gemeente zowel kwalitatief als kwantitatief te optimaliseren. De Academiedagen vinden plaats op 16 maart (inclusief excursie), 16 mei, 15 juni en 9 november. Je kunt je daar nu alvast voor aanmelden. Let op: er is slechts ruimte voor 15 deelnemers. Meld je dus snel aan!

ERELEDEN VAN DE NVRD

Tijdens het bestuursdiner van de NVRD op 16 februari troffen zij elkaar weer: de ereleden van de NVRD. In de oude statuten was in artikel 6 de mogelijkheid opgenomen om personen als erelid of lid van verdienste te benoemen. In het verleden zijn ongeveer een tiental leden benoemd als erelid of lid van verdienste. Reden voor benoeming was buitengewone inzet voor de NVRD en in zeer belangrijke mate bijgedragen aan het goed functioneren van de NVRD. Op dit moment zijn er zes ereleden actief. Op de foto van links naar rechts: Henk Klosters, Afvalstoffendienst Den Bosch en gemeente Oosterhout; Ton Doppenberg, Omrin; Govert Veldhuizen, eerste externe voorzitter; Jan Laurijssen, Netwerk (voorloper HVC Zuid); Dick Louwman, Omrin; Bram Robaard, Twente Milieu.

SAVE THE DATE: VAKDAG OP 28 JUNI

Op 28 juni is het weer tijd voor de Vakdag. We nodigen iedereen uit de operatie van harte uit om (weer) deel te nemen aan deze dag. We reizen af naar Utrecht, waar we locatie DUS tot onze beschikking hebben. Leuk feitje: DUS was ook de locatie van de allereerst Vakdag in 2019. Toen nog met vijftig deelnemers en een bescheiden programma. Inmiddels mogen we jaarlijks meer dan honderd deelnemers verwelkomen en hebben onder andere Formule 1 commentator Robert Doornbos en scheidsrechter Björn Kuipers hun inspirerende verhaal gedeeld. Van 08.00 tot 15.30 staat er een programma klaar met onder andere een bezoek aan voertuigen, actieve workshops en een motiverende gastspreker. Het thema dit jaar is ‘Werkgeluk & Waardering’.

Zoem zoem zoom

Een prachtig filmpje dat ik pas zag ging over twee bijen. Samen zoemden ze rond een flesje limonade met een losse dop erop. Na korte tijd landden ze allebei aan een andere kant. Zoem zoem, één bij duwde zachtjes aan één kant tegen de dop. Zoem zoem. De andere bij deed hem of haar na. Zoem! en tegelijkertijd duwden ze de dop van het flesje. Communicerende bijen. Fascinerend.

Communicatie. Volgens veel definities is dat vooral het proces van informatie overbrengen. Woorden. Zenden. Teams. Zoom? We hebben allemaal ervaren dat er naast ‘informatie’ meer is – want alleen ‘zoomen’ leidt wél tot informatieoverdracht maar absoluut niet tot betere samenwerking. Geen stromende energie. Einde zoem. We benoemen communicatie vaak als een van de meest wezenlijke succesfactoren bij het welslagen van afvalbeleid. Doelgroepenbeleid, participatie, consultatie, meebewegen, en het laten zien. We verbinden, leven in, luisteren, en checken of alles wel goed is geland. Communicatie ligt ergens in de buurt van ervaren. Althans, zo zie ik dat. Een mooi bewijs daarvan was toen ik in opdracht van Zuid-Holland de Tweede Kamer moest informeren over de noodzaak van dijkversterking. We sjouwden stapels feiten, cijfers en kostenindicaties naar de fracties. Men bewoog echter nog geen euro. Toen zetten we de Kamerleden boven op het smalste dijkje (tijdens vloed). Links klotste de zee. Rechts lag een woonwijk. En viel het kwartje. Veel kwartjes, letterlijk. Communicatie gaat dus ook over iets ontvangen. Aannemen.

Vanuit onze afvalfase communiceren we over een schonere wereld. Circulariteit. Duurzaamheid. Buzzwoorden, zeker voor veel inwoners. Weinig zoem zoem. Urgentie benadrukken, feiten stapelen, rapporten met planeet-rampengrafieken. Helpt helemaal niks. Mensen op een dijkje zetten wordt hem ook al niet. De boodschap landt niet. Wordt niet aangenomen. De boodschappers versterken hun volume. De luisteraars zoomen uit. Zoem zoem. Naast zenden, toch vooral verbinden. Luisteren. Zoem. Makkelijker gezegd dan gedaan.

Wendy de Wild directeur NVRD

Foto: Bart van Dieken

NIEUWS

BENCHMARK HUISHOUDELIJK AFVAL START WEER!

Binnenkort start weer een nieuwe editie van de NVRD-benchmark huishoudelijk afval. Kennisuitwisseling en van elkaar leren door cijfers met elkaar te vergelijken vormt de basis van de benchmark. In een aantal bijeenkomsten ga je met collega’s na wat de best-practices zijn en welke aanpak daaraan ten grondslag ligt. Niet alleen de inzamelprestaties en kosten worden vergeleken, ook de circulaire prestaties worden in beeld gebracht en in de prestatievergelijking opgenomen. Een en ander wordt vastgelegd in een overzichtelijke rapportage. De benchmark levert objectieve sturingsinformatie op het gebied van afvalscheiding, circulariteit, dienstverlening en kosten. Heb je interesse in deelname, meld je dan nu aan. Dat kan op de website www.benchmarkafval.nl/aanmelden of door een mail te sturen naar info@benchmarkafval.nl

SUCCESVOL VANG-TEXTIELCONGRES: SAMEN OP WEG NAAR MEER EN BETERE TEXTIELINZAMELING

Wat zijn de inzameltrends? Wat zijn de mogelijkheden op het gebied van recycling? En hoe gaan andere gemeenten om met textielinzameling en communicatie? Stuk voor stuk vragen die aan bod kwamen tijdens het VANG-textielcongres, georganiseerd door NVRD en RWS.

Evelien Mertens van de NVRD lichtte de aankomende Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor textiel toe. De UPV voor textiel zal naar verwachting in de loop van dit jaar van kracht gaan, waarbij de eerste doelstellingen voor 2025 zijn geformuleerd.

Tich van Duren van Frankenhuis BV vertelde over de stand van zaken van mechanische recycling en de ontwikkelingen op het gebied van mechanische recycling. Naast de focus op meer en beter inzamelen van textiel klonk ook de oproep aan gemeenten om de markt te stimuleren door bijvoorbeeld voorwaarden op het gebied van gerecycled materiaal op te nemen in aanbestedingen. Een van de partijen die werk maakt van het toepassen van gerecyclede garen is Enschede Textielstad, opgericht door Annemieke Koster. Op de plek waar ooit een levendige textielindustrie bestond, weven zij nu stof van gerecyclede garen.

LEREN VAN ELKAAR

Tijdens het VANG-textielcongres was er ook volop de mogelijkheid om als gemeenten van elkaar te leren. Zo vertelde Roger Wetzels en Jeroen Hubens van Rd4 dat zij actief werk hebben gemaakt van het verbeteren van de ingezamelde textielkwaliteit middels de Kaizen-Blitz methode. Ook is er gesproken over effectieve communicatie richting de burger. Hierbij heeft Bas Assink van Twente Milieu bevindingen gedeeld uit hun recente communicatiecampagne. Sabine Nijdam van de gemeente Meppel heeft onlangs een infoquete onder hun burgers uitgezet.

Naast het inzamelen van textiel is het juist ook van belang dat we langer doen met de kleding die we al hebben. Namens de gemeente Amsterdam vertelde Roosmarie Ruigrok over hun ervaringen vanuit het Reflow project. Binnen dit project hebben zij korting aangeboden op kledingreparatie voor de stadspashouders. In totaal zijn er 15.000 kledingstukken gerepareerd door 4.000 kaarthouders. De financiële middelen hiervoor komen vanuit armoedebestrijding. Een mooi voorbeeld waarin circulaire keuzes niet worden beperkt tot één portefeuille.

OPROEP: SLUIT JE AAN BIJ HET NETWERK VAN COMMUNICATIEADVISEURS

Ben jij werkzaam op de communicatieafdeling en lijkt het je fijn om in contact te komen met andere communicatiemedewerkers? Sluit je dan aan bij het nieuwe netwerk voor communicatieadviseurs van de NVRD. Kelvin Derksen (communicatieadviseur) en Suzie van de Pas (hoofdredacteur/woordvoerder) vormen samen het communicatie-team van het bureau van de NVRD. Zij brengen graag de communicatiemedewerkers werkzaam bij NVRD-leden bij elkaar, om kennis te delen, van elkaar te leren en wellicht grotere thema’s gezamenlijk aan te pakken. De bedoeling is om elkaar minstens iedere twee maanden online te treffen en minstens één keer per jaar live. Heb jij wel oren naar dit netwerk? Laat dit dan weten aan Suzie van de Pas (vandepas@nvrd.nl).

GROTE BELANGSTELLING ONDER NVRD-LEDEN VOOR UPV-SYSTEEM LUIERS

De NVRD-expertgroep Luiers organiseerde op 25 januari een online bijeenkomst voor gemeenten en inzamelaars om de vraag te beantwoorden: ‘wat vinden we van een UPV-luiers?’. De aanleiding voor de bijeenkomst was de aankondiging van staatssecretaris Vivianne Heijnen om een onderzoek te laten doen naar Uitgebreide ProducentenVerantwoordelijkheid (UPV) voor luiers en incontinentiemateriaal. Bij de online bijeenkomst waren meer dan veertig deelnemers aanwezig om te praten over de hoofdvraag: 'wat vinden we van een UPV voor luiers?' Aan de hand van door de expertgroep geformuleerde uitgangspunten is verkend wat voor de NVRD-leden belangrijk is bij een UPV voor luiers. Belangrijke punten die naar voren kwamen zijn onder andere:

• Ambitieuze recyclingdoelstellingen stellen en hoogwaardige technieken ontwikkelen,

• Meer grondstoffen uit de luiers halen,

• Het maken van goede langdurige afspraken over de gescheiden inzameling van luiers,

• Het stimuleren van innovatie.

AAN DE SLAG MET EEN NVRD-STANDPUNT OVER EEN UPV VOOR LUIERS

Met de uitkomsten van de online bijeenkomst gaat de NVRD-expertgroep Luiers aan de slag om te komen tot een NVRD-standpunt betreffende de UPV. Deze zal naar verwachting voor de publicatie van het onderzoek van Ministerie van IenW afgerond zijn.

De Aixam eTruck staat z’n mannetje wanneer hij wordt ingezet voor bijvoorbeeld afvalbeheer of het beheer van de openbare ruimte in uw gemeente. Compact als hij is, een grote jongen die van wanten weet.

BRANCHE NIEUWS

STARTERSGIDS HELPT JE OP WEG

De Startersgids Circulair Ambachtscentrum staat online. Met deze gids doorloop je tien stappen om zelf een circulair ambachtscentrum op te zetten in jouw gemeente. Ook staat de gids boordevol tips en voorbeelden uit de praktijk om van te leren en je te inspireren. Waarom zou je een circulair ambachtscentrum starten in jouw gemeente?

• Met een circulair ambachtscentrum in jouw gemeente gaan minder grondstoffen verloren en krijgen herbruikbare spullen een tweede leven.

Circulaire ambachtscentra zorgen ervoor dat minder herbruikbare spullen en materialen in de verbrandingsoven verdwijnen – of worden gerecycled.

• Een circulair ambachtscentrum in jouw gemeente draagt bij aan de klimaatdoelstellingen.

Circulaire ambachtscentra geven spullen een tweede – of derde – leven. Dat scheelt niet alleen grondstoffen, maar zorgt ook voor minder CO2-uitstoot. Iedere kilo aan spullen die we via een circulair ambachtscentrum hergebruiken scheelt gemiddeld 1,1 kg aan co2-uitstoot.

• Een circulair ambachtscentrum in jouw gemeente zorgt ervoor dat ambachten niet verdwijnen. In een circulair ambachtscentrum delen oudere generaties kennis van reparatie of houtbewerking met jongere generaties in bijvoorbeeld een Repair Café.

De gids is te downloaden op de website www.circulairambachtscentrum.nl.

PRINCIPEAKKOORD CAO GEMEENTEN: STAKINGEN VOORBIJ

Bij het ter drukke gaan van deze GRAM hebben de vakbonden en werkgevers een principeakkoord bereikt over de CAO voor gemeenten. Het akkoord volgt op enkele weken van stakingen bij diverse gemeenten in Nederland. Medewerkers van gemeenten krijgen een structurele loonsverhoging van 240 euro per maand. Daarbij komt een verhoging van 2 procent. In de laagste schaal betekent dit bijna 16 procent loonsverhoging en dan aflopend naar de hoogste schalen. Al met al een gemiddelde loonsverhoging van 9,1% voor alle werknemers. Ook krijgen ambtenaren een extra verlofdag dit jaar en vanaf volgend jaar is 5 mei een vaste vrije dag. De bonden en werkgevers leggen het principeakkoord voor bij hun achterbannen. Uiterlijk in april wordt duidelijk of zij het akkoord bekrachtigen.

AGENDA

30 maart

Gemeentelijk Grondstoffencongres

Hart van Holland, Nijkerk

6 april

Regiobijeenkomst Noord

Assen

10 en 11 mei

NVRD Jaarcongres

Heerlen

GEEN SCHAAR MEER NODIG DIE OUDE KLEDING VERKNIPT VOOR NIEUWE

Het Zaanse bedrijf Textiles2Textiles (T2) heeft een machine in gebruik genomen die oude kleding op kleur en soort, geautomatiseerd scheidt van knopen, ritsen en labels. Met deze alleskunner speelt de textielpionier in op de nieuwe wetgeving die producenten en importeurs vanaf 2025 verplicht tenminste 25 procent vezel-tot-vezel gerecycled materiaal in nieuwe kleding te verwerken.

De Trimclean machine staat in Wormerveer.

Deze machine snijdt oude kleding in kleine stukjes stof. Verwijdert vervolgens geautomatiseerd alles wat niet in de originele stof thuis hoort, zoals knopen, ritsen en labels zodat de vezels blijven bestaan. Tot op heden werd dit nog kleinschalig met de hand –met de schaar- gedaan, maar nu dus geautomatiseerd en grootschalig. Bij T2T bouwden ze al even aan de Trimclean machine en aan de ontwikkeling van software die het gehele proces in kaart brengt. De machine is na een jaartje wachten, helaas door grondstoffen schaarste elders in de wereld, inmiddels in gebruik genomen in Wormerveer.

“Al