GRAM december 2022

PERIKELEN

RONDOM DE AFVALSTOFFENHEFFING

CEFLEX PAKT SLECHT RECYCLEBARE FLEXVERPAKKINGEN AAN

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 108 #05 JUNI 2017

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 113 #10 december 2022

BIJPLAATSEN VAN AFVAL BIJ ONDERGRONDSE AFVALCONTAINERS

AFVALSECTOR WORDT GERAAKT DOOR DE TORENHOGE ENERGIEPRIJZEN

HET GOEDE VOORBEELD MET AFVAL SCHEIDEN OP BASISSCHOLEN

GROF HUISHOUDELIJK RESTAFVAL, WEL OF NIET NASCHEIDEN?

AUKE VAN DER HOEK: “MAAK VAN TWEEDEHANDS, JE EERSTE KEUZE!”

OPLOSSING VOOR LUIERS STEEDS DICHTERBIJ

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

COLOFON

UITG EVER

NVRD, WTC Arnhem

Nieuwe Stationsstraat 10

6811 KS ARNHEM

+31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl

REDACTIECOMMISSIE

Marc Veenhuizen, gemeente Oldebroek (hoofdredacteur)

Addie Weenk, Rijkswaterstaat

Daan Middelkamp, Dar

Folkert Starreveld, Cyclus Management

Ilse van der Grift, NVRD

Kees van der Laan, Gemeente Rotterdam

Marianne Zegwaard, Stantec

Peter de Boer, Royal HaskoningDHV

EINDREDACTIE

Karin Hegeman en Suzie van de Pas

Postbus 1218, 6801 BE Arnhem

+31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE

Elma Media B.V.

Silvèr Snoek - Sales Manager

0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl

REALISATIE EN DRUK

Print2Pack

Coverbeeld:

Berlinda van DAM / ANP

ABONNEMENTENADMINISTRATIE

NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem

Jaarabonnement ad €113,40 ex btw.

België €131,25 (Europa en buiten Europa op aanvraag).

BEËINDIGING ABONNEMENT

Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD.

Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

ISSN 1569-0458

© NVRD

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

TOEGENOMEN ENERGIEKOSTEN VERGEN CREATIVITEIT EN ALERT ZIJN

Ook de afvalsector wordt door de torenhoge energieprijzen geraakt. Alleen bedrijven die energie produceren, zien hun financiële balans nog gestut. Maar de recyclingdoelen staan onder druk en het blijven roerige tijden.

WAT BETEKENT HET CIRCULAIR TOEPASSEN VAN BIOAFVAL?

Van oudsher is compostering van bioafval bekend als dé circulaire verwerkingsmethode van bioafval. Mede vanwege de hoge energieprijzen is het winnen van biogas (methaan) door vergisting van bioafval populair.

CEFLEX PAKT SLECHT RECYCLEBARE FLEXVERPAKKINGEN AAN

Het Europese CEFLEX-initiatief wil naar beter recyclebare en circulaire flexibele kunststofverpakkingen toe. De hele keten doet mee, van materiaal- en verpakkingsproducenten tot de voedingsindustrie en de recyclingsector.

VAN AFVAL NAAR GRONDSTOF WORDT ‘VAN AFVAL NAAR DESIGN’

Wastecraft vormt plastic afval, zoals doppen of plastic verpakkingen voor shampoo, via een speciaal procedé om tot designer-meubelen waarbij het afval nog steeds zichtbaar is.

VAN

INZAMELEN VAN AFVAL GING NOG NOOIT ZO FLEXIBEL

Met 90 auto’s en 200.000 aansluitingen in het zuiden van het land is Van Kaathoven een belangrijke speler in het inzamelen van afval. Om dat in goede banen te leiden, zijn ze afhankelijk van een goed doordacht logistiek proces. En uiteraard van planners, chauffeurs en ICT. Voor dat laatste werken ze nu bijna een jaar met de Guided Navigation software van Prometheus.

Guided Navigation, wat betekent dat precies? De term verklapt het eigenlijk al. Guided Navigation is software die je kan toepassen binnen je logistieke operatie, waarmee je volledige controle en overzicht over je logistieke planning krijgt. In het geval van Van Kaathoven heeft de planner inzicht in de voertuigen die rijden, de tijden waarop geleegd wordt en de routes die gereden worden. De chauffeur heeft op zijn beurt weer inzicht in waar hij containers moet legen en welke route hij het beste kan nemen. Dit geeft Van Kaathoven een enorme voorsprong in flexibiliteit. Chauffeurs die een route niet kennen, kunnen hiermee ook flexibel en direct ingezet worden. Ondertussen wordt de uitvoering vastgelegd. Alle kennis, (dag)informatie en overige data staat hiermee op één plek. Dit scheelt in efficiëntie, communicatie en transparantie.

Maar software staat nooit stil. Guided Navigation wordt namelijk uitgebreid met E-Guided Flex. Dit maakt het voor chauffeurs mogelijk om op een vaste route meer flexibel te zijn. Hoe vaak gebeurt het namelijk niet dat er een andere (vracht-)wagen de weg blokkeert?

Of dat het in een woonwijk op een bepaald tijdstip heel druk is?

Met E-Guided Flex volgen chauffeurs net zoals de standaard Guided route de Guided bolletjes en acties op hun route. Alle bolletjes moeten gereden worden, maar wanneer er stukken tijdelijk worden overgeslagen of in een andere volgorde gereden worden, dan is dat ook mogelijk! Aan het einde van de dag moeten natuurlijk wel alle actiepunten bezocht zijn. Dit maakt het voor de chauffeur eenvoudiger om afwijkingen in een route op te lossen, maar ook leuker en flexibeler. Dit kan dus voor de gehele organisatie efficiënter zijn. Ook voor strooi- en veegwagens is dit een mooie toepassing.

Zo zie je maar: een investering in de juiste software kan je logistieke operatie stukken efficiënter en meer gecontroleerd maken. Van Kaathoven heeft niet voor niets in een jaar tijd het aantal met Guided Navigation uitgeruste voertuigen uitgebreid van 11 naar 35!

HANDEN

Het blad valt en een losse sneeuwvlok dwarrelt op de jas van de veger die mij ook vandaag weer ter hand heeft genomen. We hebben het jaar goed doorstaan samen en dat doen we al heel lang zo. De handen van diegene die mij vasthoudt, staan inmiddels in mijn hout afgetekend. Geen poespas, geen rarigheden, gewoon aan de gang en doen wat nodig is. Wat we samen nodig achten. In weer en wind, met regen en zonneschijn. Wel werd dat de laatste jaren steeds pittiger. Waar een buitje vroeger druilerig was, werd dat nu af en toe een fikse stortbui waarbij de riolen soms overliepen. Maar als het water weer was weggezakt, gingen we gewoon weer over tot de orde van de dag, liepen we onze ronden en deden we ons dagelijkse werk. Zoals afgesproken en zoals werd verwacht.

Een bezem kan doen wat het moet doen, maar presteert niets als hij niet wordt vastgehouden en niet op de juiste wijze wordt gebruikt. Waar steeds meer mensen het altijd beter denken te weten en alles in twijfel willen trekken, vooral om het eigen gelijk te willen bewijzen, wordt een stad niet schoner als een bezem niet gebruikt wordt waar hij voor bedoeld is. Het gaat erom dat de mensen de juiste waarde zien van wat er al is, niet wat zij willen dat het moet zijn of waar ze zelf beter van worden.

Tijden veranderen. Ook een bezem kan soms nieuwe handen krijgen die hem zullen helpen de juiste richting te vinden, die hem helpen om ook voor de toekomst klaar te zijn. Een ongewisse maar zeker een toekomst die nieuw en spannend zal zijn. En anders dan wellicht 5, 10 of 22 jaar geleden was bedacht.

Het blad is op de bodem gevallen en de sneeuwvlok gesmolten. Het afgelopen jaar was een mooi jaar waarbij we eindelijk weer gewoon konden doen wat we wilden en met wie we het liefst ook ‘live’ weer zaken konden oppakken. We gingen elkaar weer zien en elkaar weer gewoon een hand geven. Laten we dat volhouden. Elkaar zien en elkaar af en toe vasthouden. Gewoon, omdat het kan en misschien ook wel omdat het moet.

TOEGENOMEN ENERGIEKOSTEN VERGEN CREATIVITEIT EN

ALERT ZIJN

‘DE ONZEKERHEID IS EEN BLIJVERTJE’

Ook de afvalsector wordt door de torenhoge energieprijzen geraakt. Alleen bedrijven die energie produceren, zien hun financiële balans nog gestut. Maar de recyclingdoelen staan onder druk en het blijven roerige tijden.

Het Nederlandse bedrijfsleven krijgt harde klappen door de flink gestegen gas- en stroomprijzen. Kunstmestfabrikant Yara heeft de productie stilgelegd. Aluminiumsmelter Aldel moest de poorten definitief sluiten. Zo zijn er tig bedrijven, ook in het mkb. De gasprijzen in Europa zijn vertienvoudigd door de geslonken aanvoer van Russisch gas en de oorlog in Oekraïne. De elektriciteitsprijzen zijn eveneens door het dak gegaan. Bedrijven die hun prijzen niet of maar gedeeltelijk aan hun klanten kunnen doorberekenen, hebben het extra moeilijk. De afvalsector blijft niet buiten schot. “We moeten diep in de buidel tasten nu de energieprijs omhoog is geschoten”, vertelt directeur Strategie, Beleid & Veiligheid Hein Grafhorst van Omrin. Ook AVR ziet de impact van de energieprijzen toenemen. “We zien alle kosten waar een energiecomponent aan zit, flink stijgen, zowel bij onze verwerkingsinstallaties als onze overslagstations. Het sijpelt overal in de bedrijfsvoering door”, zegt commercieel directeur Jasper de Jong. AVR’s ‘Energy Desk’ draait overuren. “We houden continu de prijsontwikkelingen in de gaten. In het weekend zijn de prijzen heel anders dan doordeweeks. Als het dan waait en er is flink wat zon, zie je de elektriciteitsprijs dalen. Dan moet je toeslaan.” HVC ziet zich geconfronteerd met hoge brandstofprijzen. De voertuigen van het bedrijf rijden op HVO 100. Deze hernieuwbare diesel kent een nog grilliger prijspatroon dan fossiele diesel, licht directeur inzameling Gertjan de Waard toe. “Soms lager maar meestal hoger. Dat is vervelend, want we vinden het belangrijk met deze biobrandstof de transitie naar elektrisch vervoer te maken.”

RESTWARMTE

Omrin let scherp op de mogelijkheden om te besparen op energiegebruik. “Voor zover dat nog kan”, zegt Grafhorst. “We hebben het laaghangende fruit wel geplukt. Wellicht kunnen we nog wat met restwarmte. Met de huidige tarieven wordt het beslist interessant de studies die we hier naar hebben gedaan, nog eens uit de la te halen. De technologie is inmiddels ook verder.” HVC heeft zijn hoop gevestigd op zijn functioneel en wendbaar ingerichte organisatie. “We zijn continu met de kwaliteitsverbetering van onze

Balen met gesorteerde drankenkartons; de Duitse recycler is gestopt met de verwerking van drankpakken uit de nascheiding vanwege de hoge energieprijzen (Foto: HVC).

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND

bedrijfsvoering en de afvalstromen die we verwerken bezig”, vertelt De Waard. “We proberen zo kostenefficiënt mogelijk te blijven opereren om de prijsstijgingen op te kunnen vangen. We zullen als sector moeten leren sneller op veranderingen in te spelen, vooral als deze zich opvolgen in het huidige hoge tempo. Zoiets doet een groot beroep op je creativiteit.”

KEERZIJDE

De keerzijde van de hoge energietarieven is dat bedrijven die energie opwekken met bijvoorbeeld hun afvalverbrandings- en vergistingsinstallaties, daar ook weer de vruchten van plukken. De opgewekte elektriciteit en het geproduceerde biogas leveren flink meer op. “Gelukkig wel”, zegt Grafhorst, “per saldo komen we er daardoor beter vanaf dan collega-bedrijven die geen energie produceren. We verbruiken ook minder energie dan we opwekken. Meer dan 90 procent van ons groengas zetten we op het gasnet. Dat compenseert de hoge brandstofprijzen die we voor onze inzamelvoertuigen kwijt zijn.” Ook AVR profiteert van de hoge energieprijs. “Voor ons is de slotsom vermoedelijk dat we het jaar met een klein plusje af zullen sluiten”, zegt De Jong. “Maar hoe je het ook wendt of keert, de energiecrisis heeft het hele perspectief van ons handelen doen kantelen. We moeten wakker blijven en de juiste interventies doen.”

DRANKPAKKEN

Voor de recycling van drankpakken zijn de energieperikelen funest. Sommige afvalverwerkers zijn gestopt met het nascheiden van drankenkartons uit restafval. De reden is dat de Duitse recycler Delkeskamp per direct zijn activiteiten heeft gestaakt, nu dat door de hoge energieprijzen niet meer lonend is. AVR, HVC en Omrin ondervinden daar alle drie de gevolgen van. “Drankenkartons gaan bij ons weer met het restafval naar de verbrandingsinstallatie”, zegt De Jong. HVC doet hetzelfde, geeft De Waard aan. Opslaan is geen optie, omdat door de organische vervuiling in drankpakken het papier bij langdurige opslag wordt aangetast, wat recycling onmogelijk maakt. De bronscheiding van drankpakken gaat wel gewoon door. “We gaan niet opeens anders naar inwoners communiceren. Dat zou alleen maar voor verwarring zorgen.” De schonere stroom drankenkartons wordt verwerkt in de papierfabriek van Niederauer in Duitsland.

Bij Omrin gaan de drankenkartons grotendeels naar de verbrander in Harlingen en sinds een aantal jaren voor een kleiner deel naar de ‘DANO-trommel’, een installatie die de papierpulp uit luiers en drankpakken geschikt maakt voor vergisting. “Mogelijk hebben we elders in Europa een nieuwe afnemer gevonden, maar we moeten aan een waslijst van exporteisen voldoen. Er gaan maanden overheen om toestemming van de overheid te krijgen”, zegt Grafhorst.

‘DANO-trommel’ van Omrin die de papierpulp uit luiers en drankpakken geschikt maakt voor vergisting (Foto: Omrin).

RECYCLINGDOELEN

Het stopzetten van de sortering van drankenkartons zet ook de recyclingdoelen onder druk. Met bron- en nascheiding samen realiseerde Omrin vorig jaar een scheidingsrendement van 70,1 procent. "Dat zijn prima cijfers, maar we hebben richting onze gemeenten al moeten communiceren dat het resultaat voor dit jaar naar beneden zal uitvallen vanwege het moeten verbranden van de drankenkartons. Gelukkig is het hooguit een half procent. We hebben het verlies kunnen opvangen door iets meer kunststof te scheiden.” Ook bij de nascheidingsinstallatie van AVR in Rozenburg worden de doelen door het wegvallen van de drankenkartons niet gehaald. Bij HVC maken de drankpakken één procent van de stroom restafval uit. Dat aandeel wordt nu niet nagescheiden. “Wat natuurlijk jammer is. Hoe het nu allemaal verder moet, kan ik niet zeggen. Het blijft koffiedik kijken”, zegt De Waard.

Grafhorst vindt dat het Rijk meer de regierol op zich moet nemen. “De hoge energieprijzen zullen absoluut hun weerslag hebben op de tarieven van verwerkers. Ze moeten deze prijzen toch doorberekenen in de kostprijs. Dat betekent dat het verwerken en recyclen duurder wordt. Gemeenten die op korte termijn naar nieuwe con-

tracten toe moeten, zullen daarmee te maken krijgen. Dat zal via de afvalstoffenheffing ook consequenties voor inwoners hebben.” Bij HVC zou De Waard graag zien dat het Rijk erop toeziet dat de afvalsector niet lijdt onder een eventueel dieseltekort. “We gelden als een vitale sector, maar dat moet voor de brandstofvoorziening ook gelden, dus dat naast de politie- en de brandweerauto’s onze voertuigen in zo’n geval ook kunnen blijven rijden. Gelukkig wordt dit door de NVRD goed opgepikt.” De Jong van AVR wil pleiten voor meer standaardisatie in de tal van inzamelsystemen bij gemeenten. “Hoe homogener de afvalstromen, des te goedkoper de verwerking en des te beter het recyclingresultaat. Een betere kwaliteit krijg je terug in harde euro’s. Dat is niet alleen goed voor ons, maar vertaalt zich ook terug naar de gemeenten. Ik vrees dat deze onzekerheid een blijvertje is. En stel dat de energieprijs weer omlaag gaat, maar de kosten voor onder meer grondstoffen blijven hoog, dan gaat het nog een hele uitdaging worden”, zegt De Jong, “en we hebben ook ambities om onze CO2-emissies verder af te bouwen, een belangrijk maatschappelijk punt. In Duiven hebben we recent een vergunning voor een tweede afvanginstallatie gekregen en een derde installatie zit in Rozenburg in de pijplijn. We vinden het belangrijk om hier koers op te kunnen houden.”

 Werklampen | Kwaliteit & veiligheid

Voor afval inzamelvoertuigen gelden nieuwe veiligheidseisen om te voldoen aan de EN1501:2021 norm. Eén van de eisen betreft de verlichting rondom het overtuig.

GrootJebbink heeft in samenwerking met Nordic Lights een upgrade van hun lichtplan ontwikkeld voor inzamelvoertuigen:

De Nordic Lights Phenom Optics

Dit pakket is afgestemd op deze norm en creëert een perfect verlicht werkgebied rondom je voertuig. Ook beperk je de overlast tot het minimum. De anti-verblindingseigenschappen van de Phenom Optics zijn hierbij van essentieel belang.

GrootJebbink is sinds jaar en dag officieel partner van de hoogwaardige werklampen van Nordic Lights, Finland. Nordic Lights produceert storingsvrije verlichting (hoogste EMC-klasse) met speciaal geselecteerde componenten. Deze zorgen voor minder vermoeidheid en meer veiligheid bij werken in het donker. Daarnaast krijgt u 5 jaar garantie op de lichtopbrengst.

Heb je vragen?

Neem dan contact op met ons en we bespreken de mogelijkheden.

Productspecialist: Victor de Vries, victor@grootjebbink.nl

Telefoon: 0341 56 42 42 | www.grootjebbink.nl

APELDOORN NEEMT DEEL AAN 'CITYLOOPS'

De gemeente Apeldoorn doet in de periode van 2019 tot en met de zomer 2023 mee aan het Europese project CityLoops, een project gefinancierd vanuit het Horizon 2020 programma. Apeldoorn richt zich op innovaties en onderzoek op het gebied van organische afvalstromen en infrastructuur. “We hebben er veel van geleerd en leren nog steeds”, zegt gemeentelijk projectleider Adriaan Hellemans.

Hellemans is van huis uit subsidieadviseur, dus hij wist de weg naar het Europese project goed te vinden. Horizon 2020 is een Europees subsidieprogramma, bestemd voor innovatie en onderzoek op allerlei gebieden. Steden uit heel Europa doen mee. Binnen het CityLoops project werkt Apeldoorn samen met Bødo, Mikkeli, Høje Taastrup, Roskilde, Sevilla en Porto. Gezamenlijk met leadpartner ICLEI werken 28 partijen samen om middelgrote steden meer circulair te laten zijn.

REDUCTIE RESTAFVAL

Apeldoorn heeft zich de afgelopen jaren vooral gericht op het reduceren van (rest) afval in het kader van de circulaire economie. Met twee grondstofstromen waar Apeldoorn invloed op kan uitoefenen, is er onderzoek gedaan naar circulariteit binnen organische afvalstromen en wegenaanleg. Hierbij bestaat er geen afval meer, maar enkel waardevolle grondstoffen die opnieuw gebruikt kunnen worden.

Hellemans: “We zochten naar manieren om het organische afval uit de openbare ruimte beter te benutten. Zoals bladeren, gras en takken. Het huishoudelijk afval lieten we buiten beschouwing, omdat die fractie al verwerkt wordt.” Zo kwam Apeldoorn voor bladafval uit bij de composteermethode bokashi en deed men onderzoek naar de Japanse duizendknoop. “Dat is een niet-inheemse plant die hier woekert en gebouwen en wegdek beschadigt. Zolang je hem niet uit kunt roeien, wilden wij kijken of je er iets positiefs mee kunt doen. Dat bleek mogelijk. Je kunt de sterke vezels uit de plant benutten voor 3D-printen. Er moet nog wel wat (biologisch afbreekbaar) plastic bij, zo’n twintig procent, maar je kunt er toch dingen mee maken.” Van

gras papier maken werd ook onderzocht. Een belangrijke toepassing bleek actieve kool, ofwel biochar. “Actieve kool kun je heel goed maken uit takken van 8 tot 25 mm, dat is precies de biologische fractie waar onze verwerker Attero nog geen goede bestemming voor heeft. Biochar blijkt een heel fijn product: het houdt CO2 vast, je kunt het bijvoorbeeld gebruiken als bodemverbeteraar, als vulling voor cement of als middel om water te zuiveren van medicijnresten.”

BOUWTEAM

Op het gebied van infrastructuur, de andere poot van Apeldoorns CityLoops-project, is óók het een en ander bereikt. “We wilden een straat in een woonwijk zo circulair mogelijk renoveren. Door al in een heel vroeg stadium met de aannemer te overleggen, ontdekten we bijvoorbeeld dat de ondergrond voor een aantal nieuwe wegen nog heel stevig was en niet vervangen hoefde te worden. Normaal zouden we als gemeente een ontwerp met bestek hebben gemaakt, en pas als alles klaar was een aanbesteding de deur uitdoen. Daar is vanaf gezien. Op basis van het bouwteam-principe is een samenwerking aange-

gaan met aannemer Pannekoek GWW. Door samen naar de klus te kijken, helemaal aan het begin van het traject, bespaarden we grondstoffen, zand en veel werk.” Met de aannemer werd afgesproken om gebruikte tegels en klinkers opnieuw te gebruiken. Een deel werd vermalen en gebruikt als onderlaag onder parkeervakken, en een deel is op andere locaties opnieuw gebruikt.

BEWUSTWORDING

Volgens het contract met de Europese Commissie van Horizon 2020 moet het hele project in Apeldoorn mei volgend jaar klaar zijn. Een deel van het project is vooral bedoeld als onderzoek en bewustwording, andere business cases worden verder opgeschaald om een toekomst te hebben na het eindigen van het project. Hellemans is heel blij met wat er bereikt en geleerd is. “Wij zijn gewend heel lineair over onze processen na te denken. Binnen dit project gingen we buiten onze comfortzone om kennis uit te wisselen met mensen buiten de eigen omgeving. Dit werkt niet alleen verfrissend, maar ook heel constructief. Samen werken we aan meer circulariteit in Europa, en dat is een heel mooi doel.”

VAN DE REDACTIE

EEN KARTONHULP TEGEN BIJPLAATSINGEN

Bijplaatsing van karton bij papiercontainers, zakken restafval bij restcontainers en grofvuil op verkeerde plaatsen en tijdstippen. Afvaldiensten hebben er hun handen vol aan. Opruimen kost veel menskracht en geld. Techniek als een kartonhulp en gerichte campagnes in specifieke buurten en containerparkjes kunnen mogelijk helpen, hopen afvalinzamelaar Avalex en Stadsbeheer Rijswijk en ook de afdeling Afval en Grondstoffen van de gemeente Amsterdam op basis van nieuwe experimenten.

TEKST: RENÉ DIDDE BEELD: BARBARA MELISSEN

In een schraal novemberzonnetje zit

Barbara Melissen op haar knieën voor een papiercontainer in de Acacialaan in Rijswijk. De industrieel ontwerper van Yes!Delft monteert een 3D-geprinte plaat met stevige bouten boven de stalen klepopening. ‘Kartonhulp’ staat erop. In een oranje gekleurd smalle plastic plaatje zit een akelig scherp mesje. Zonder dat er vingers tussen passen, kunnen inwoners hun grote stukken karton snel en gemakkelijk voorzien van een kleine insnede. Daarna is het karton eenvoudig doormidden te scheuren. Virgil Grot, hoofd projecten en innovatie van afvalbedrijf Avalex laat zien hoe verrassend simpel het insnijden werkt. Een groot stuk enkelzijdig karton, maar ook een dubbelzijdige kartonnen doos waar een boormachine inzat, is in no time voorzien van de nodige inkervingen waarna het met wat scheuren tot handzame proporties is teruggebracht. Melissen komt nog met een kartonnen fruitkistje op de proppen. In een paar eenvoudige handelingen is het grote kartonnen voorwerp ingesneden en verscheurd tot een formaat dat gemakkelijk door de klep kan. Met geduld ontvet Melissen een stuk stalen strip naast de kartonhulp. Ze plakt er een sticker op die in drie eenvoudige tekeningen ook een beginneling laat zien hoe het werkt. Er staat weinig tekst op.

PROEF

“Sensoren onder de klepopening registreren of het papier en karton ook daadwerkelijk in de ondergrondse container belandt”, zegt Gerwin Hoogendoorn, eveneens industrieel

ontwerper bij Yes!Delft. Het start-upbedrijf van de Universiteit van Delft is trots op zijn verrassende vinding. “Er wordt snel gewezen naar aso’s met slechte bedoelingen of gemakzuchtige mensen met veel haast, maar er is met eenvoudige technologie nog een wereld te winnen”, denkt Hoogendoorn.

De containers met de kartonhulp worden op verschillende locaties in Rijswijk, Leidschendam- Voorburg en Den Haag bij wijze van proef gemonteerd. Er loopt ook een tweede proef met containers in Rijswijk waar kleine camera’s zijn gemonteerd. Op alle vier de hoeken van de container maken

Virgil Grot, hoofd projecten en innovatie van afvalbedrijf Avalex laat zien hoe het insnijden werkt.

zij beelden van verkeerd aangeboden afval. “We krijgen dan een 360 graden-beeld van de bijplaatsingen, maar vanwege de privacy doen we dat op kniehoogte”, zegt Barbara Melissen die de schroevendraaiers en ontvettingsmiddel opbergt in haar gereedschapskist. Die beelden moeten meer inzicht opleveren op welke momenten er problemen ontstaan, zodat afvalcoaches gerichter kunnen worden ingezet om mensen aan te spreken of juist gebruik nog eens uit te leggen.

ZOULIKHA EL

MOUZAINE-CHAHID:

“WIJ VOLGEN DE ONTWIKKELINGEN

ELDERS MAAR KIJKEN

OOK NAAR EIGEN

MOGELIJKHEDEN OM

BEWONERS TE HELPEN

MET HET KLEIN

MAKEN VAN KARTON

BIJ DE CONTAINER. DE VEILIGHEID VEREIST

TOT NU TOE NADER

ONDERZOEK ”

IRRITANT EN ONPRETTIG GEVOEL

Zoals bij veel afvalbedrijven in veel gemeenten staan de zogeheten ‘bijplaatsingen’ hoog op de agenda. Naast karton gaat het om zakken restafval en op verkeerde tijdstippen aangeboden grofvuil. Ze bezorgen omwonenden van zo’n container niet zelden een onprettig gevoel. “Eenmaal één zak of doos naast de ondergrondse container, trekt meteen meer aan”, zegt Hoogendoorn. Bij karton komt daar de ergernis bij dat mensen grote dozen vaak fijnstampen, waarna ze weliswaar half in de container belanden, maar de zaak daar onmiddellijk verstoppen. Een volgende gebruiker zet zijn karton geïrriteerd naast de container.

Deze kartonhulp is de opvolger van een prototype. “Het is zeker niet de heilige graal, maar we denken wel dat het gaat helpen”, verwacht projectleider Grot van Avalex. Het idee is ook dat de vulgraadsensoren van de papiercontainers minder verstoppingen registreren en de kartonhulp tot vollere containers en dus tot minder extra perswagenbewegingen leiden. Avalex is veel geld kwijt aan het opruimen van al dat verkeerd aangeboden afval. “En het is wel geld dat alle inwoners uiteindelijk met elkaar betalen”, zegt Virgil Grot.

FLESSENHALS

Een dag later in Amsterdam Zuid-Oost. Zoulikha el Mouzaine-Chahid gaat voor in een rondleiding in het vaak verguisde stadsdeel. Het bruist van bouwactiviteiten. Ze gaat namens de afdeling Afval en Grondstoffen van de gemeente Amsterdam over de aanpak van bijplaatsingen. “Kijk”, zegt ze bij een natte matras, “hier maakt de chauffeur van de containerwagen dus een foto van als hij papier, restafval of glas komt legen.” Gevalletje van verkeerd aangeboden grofvuil. De officiële plek is vijftig meter verder, en het tijdstip van aanbieden klopt ook voor geen meter. El MouzaineChahid kijkt omhoog, naar een zo te zien net opgeleverd flatgebouw. “Het kan goed zijn dat de mensen oprecht dachten dat ze het matras op de juiste manier aanboden. We hebben hier in deze nieuwe buurt veel te maken met expats, nieuwkomers, die de afvalregels niet goed kennen.”

Het is één van liefst 5500 containerparkjes in Amsterdam, met in totaal 18.000 ondergrondse en bovengrondse containers. Ze wijst op de brede opening in de kartoncontainer waar grote stukken karton lager in geschoven kunnen worden en minder verstoppingen zouden veroorzaken (zie GRAM februari 2021). Twee jaar later blijkt zo’n brede klep niet ideaal. Ook dieper in de container zit een flessenhals waar dichtgevouwen karton uitklapt en dan blijft hangen. Van de kartonhulp in Rijswijk, Leidschendam-Voorburg en Den Haag heeft Zoulikha el Mouzaine-Chahid nog niet gehoord. “Wij volgen de ontwikkelingen elders maar kijken ook naar eigen mogelijkheden om bewoners te helpen met het klein maken van karton bij de container. De veiligheid vereist tot nu toe nader onderzoek”. Ook camera’s zoals die door Avalex worden beproefd, zijn nogal bewerkelijk voor de circa duizend hotspots, circa twintig procent, in Amsterdam waar de zogeheten CROWwaarde van zeventig procent niet wordt gehaald. “We onderzoeken wel of een camera op onze inzamelwagens tot een van de mogelijkheden behoort om bijzettingen te registreren.”

GERICHTE CAMPAGNES

Kernpunt van de Amsterdamse aanpak is dat de basis op orde moet zijn. Geen kapotte containers, of te lang te volle containers. Vervolgens start de stad ‘operationele inzet’ en gedragsinterventie. Teams schouwen per buurt, maken schoon en

spreken mensen aan. Daarbij hoort aandacht voor seizoenstrends. In augustus en september als veel studenten van huis verwisselen, is er een campagne in studentenbuurten voor grofvuil. “Daar zagen we dit jaar al effect van. Minder verhuisdozen en kartonnen verpakkingen op straat”, aldus El Mouzaine-Chahid. “Eind november start de kartoncampagne. Dat begint met Black Friday en loopt door in de hele decembermaand. We proberen mensen te motiveren hun karton en papier in de container te stoppen. Voor jongeren gebruiken we daarvoor filmpjes met lokale influencers.” Ook gebiedsmakelaars en conciërges van woningcorporaties observeren en spreken mensen aan op bijplaatsingen. Amsterdam heeft ook 5 à 6 servicemedewerkers in dienst die zich speciaal met toezicht van de ondergrondse afvalcontainers bezighouden.

HOORMOMENT

In geval van succes stijgt de properheid tot de gewenste CROW-waarde. En wanneer dat effect uitblijft? “Dan gaan onze toezichthouders op stap, samen met de handhavers van de gemeente”, zegt El Mouzaine-Chahid. “Zij scheuren zakken open en traceren de stickers op het bijgeplaatste karton. Naar aanleiding van de constatering volgt een zogeheten hoormoment. Ze horen vaak de meest malle smoezen. ‘Mijn werkster heeft het afval buitengezet. De buurvrouw heeft het gedaan.’ Bij herhaling en voldoende bewijslast volgt een boete.” De afgelopen twee jaar deelde Amsterdam liefst 40.000 boetes uit. Dat is behoorlijk, zo’n 1 op de 40 inwoners liep tegen de lamp. “Ja, dat gedrag moet beter, maar we moeten ook niet vergeten dat de meeste mensen zich op de juiste manier van het afval ontdoen”, besluit Zoulikha el Mouzaine-Chahid.

Ook Rijswijk volgt een soortgelijk traject. De proef van Avalex moet eerst een beter inzicht geven in het afvalgedrag van de inwoners van Rijswijk. “We willen eerst weten hoe laat de meeste bijplaatsingen gebeuren”, zegt Viona de Bruyn, beleidsadviseur afvalinzameling en – verwerking van de gemeente Rijswijk. “Zitten hier piekmomenten in, bijvoorbeeld om 3 uur ’s nachts of scheelt het bijplaatsingen als we die locatie de hele tijd opruimen en wat gebeurt er als we daar posten?”, aldus De Bruyn. Net als in Amsterdam zijn ook de Rijswijkse handhavers meer van het gesprek. “We beboeten alleen als het echt de spuigaten uitloopt. De meeste mensen doen het goed.”

EN MET ASSETMANEGEMENT…

Geen reinigings- of beheerprobleem is ons te groot. Krapte op de arbeidsmarkt, onderbezetting op de afdeling, te veel zaken die snel een oplossing vergen. Iedere beheerder van natte infrastructuur loopt wel eens tegen deze zaken op. Wij helpen u graag met kwalitatieve en snelle oplossingen. Of het nu gaat om huisaansluitingen, uitwerken van maatregelplannen of het maken van lange termijnplannen, vandervalk+degroot beheerst de hele keten van dienstverlening in het reinigen en onderhouden van natte infrastructuur. Of het nu om reinigen van straatkolken gaat, rioleringen, waterzuiveringsinstallaties of verkeerstunnels, met 11 vestigingen in Nederland zijn wij nooit ver weg.

INTERESSE IN ONZE VOLLEDIGE SERVICE?

Maak eens een afspraak met een van onze specialisten om te bespreken hoe we u van dienst kunnen zijn.

ADVIES OP MAAT OVER AANPAK ZWERFAFVAL BIJ RIVIEREN

Zwerfafval in en langs rivieren bedreigt ons milieu en op termijn onze gezondheid. In vier regio’s langs de grote rivieren worden de bronnen van dit afval onderzocht. Steeds meer gebiedsbeheerders gebruiken de opgedane kennis. Het programma Plasticvrije Rivieren biedt ook andere gebiedsbeheerders langs de grote rivieren nu kosteloos advies op maat.

TEKST: STEFAN VAN DER WAL (RIJKSWATERSTAAT) BEELD: RIJKSWATERSTAAT

Voorkomen is beter dan opruimen, is het motto van het programma Plasticvrije Rivieren van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Plastic zwerfafval bij en in rivieren is een bron van microplastics. Een groot deel komt uiteindelijk in zee terecht. Het programma verzamelt en deelt kennis over de bronaanpak van dit zwerfafval.

ADVIES VOOR GEBIEDSBEHEERDERS

Heb jij een beheertaak in een gebied langs de grote rivieren? En heb je een locatie in beeld waar regelmatig zwerfafval ontstaat? Het programma Plasticvrije rivieren biedt daarbij advies op maat. Programmaleider Stefan van der Wal: “Wij helpen je bij het aanpakken van oorzaken en veroorzakers. We bieden praktische kennis over effectieve aanpakken, zoals afval dat ontstaat op recreatiestranden of op bouwplaatsen. En we bieden financiële ondersteuning voor eenmalige investeringen om plastic zwerfafval in rivieren terug te dringen”.

Op dit moment wordt in vier regio’s (Amsterdam, Arnhem-Nijmegen, Rotterdam en Zuid-Nederland) samen met gebiedsbeheerders gekeken naar locaties waar plastic zwerfafval ontstaat. Deze locaties worden in kaart gebracht en oplossingen en kosten worden afgewogen. Met als resultaat een gezamenlijk plan van aanpak en bestuurlijk commitment in de verschillende regio’s. Met het nieuwe ‘advies op maat’ wordt de opgedane kennis uit deze regio’s direct gedeeld met alle andere gebiedsbeheerders langs de grote rivieren.

BEWEZEN AANPAKKEN

Het programma Plasticvrije rivieren testte afgelopen jaren samen met gebiedsbeheerders verschillende maatregelen om plastic

zwerfafval rond en in rivieren tegen te gaan. Bijvoorbeeld afval dat door recreanten achter wordt gelaten op strandjes langs rivieren. De kennis uit deze pilots is omgezet in praktische werkwijzen die je als gebiedsbeheerder kunt toepassen. Die zijn te vinden als ‘7 quick-wins voor plasticvrije rivieren’ op de website www.zwerfafval.rijkswaterstaat.nl. Denk aan maatregelen tegen recreatief afval op stadskades of om te voorkomen dat bouwafval van bouwplaatsen de rivier in waait.

PROGRAMMA

Het programma Plasticvrije Rivieren wordt in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat uitgevoerd door Rijkswaterstaat. De ambitie van het programma is om de hoeveelheid zwerfafval in Nederlandse rivieren te verminderen en zo te voorkomen dat zwerfafval een bron van microplastics wordt. Stefan: “Door kennis, capaciteit en middelen te bundelen, kunnen we effectiever optreden tegen de oorzaken en veroorzakers van zwerfafval in het rivierengebied. Met meer en sneller resultaat en tegen lagere kosten.”

DOE MEE!

Ben je gebiedsbeheerder van een gebied langs de grote rivieren en wil je gebruik maken van dit aanbod voor een advies op maat? Mail je casus naar zwerfafval@rws.nl. Een adviseur van het programma Plasticvrije rivieren neemt dan contact met je op. Meer informatie over het programma vind je op: https://zwerfafval.rijkswaterstaat.nl/areaal/rivieren/ bronaanpak-plastic-zwerfafval/

Zeven praktische maatregelen om plastic in rivieren tegen te gaan. Deze maatregelen worden toegelicht in het kennisdocument ‘7 Quick-wins voor plasticvrije rivieren’, te vinden in de kennisbibliotheek zwerfafval van Rijkswaterstaat.

DE BEETEN INTRODUCEERT CIRCULAIR FUNDERINGSMATERIAAL OPTIBLEND®

Als hergebruik de baas is

VAN

Een verantwoord en duurzaam alternatief voor traditionele funderingsmaterialen: dat is Optiblend®, een innovatief cementgebonden funderingsmateriaal (CGF) voor gebruik in de bouw en infra. Optiblend® is ontstaan uit de samenwerking tussen aannemingsbedrijf Van de Beeten en ecogrondstoffenproducent Heros Sluiskil. Met Optiblend® introduceert Van de Beeten een sterk, circulair, hoogwaardig en mede door Heros gecertificeerd product.

VOORDELEN OPTIBLEND®

Vergeleken met traditionele funderingsmaterialen heeft Optiblend® diverse voordelen. Het is als basis een oersterk product, met een grote draagkracht. Daardoor kan de dikte van verhardingslagen en betonvloeren flink gereduceerd worden, net als de kosten. Optiblend® kan druk- en treksterkte opnemen bij een minder draagkrachtige ondergrond. Ook zijn minder rijplaten nodig tijdens de bouwfase. Bovendien is de milieukostenindicator erg laag, net als de CO2-uitstoot. Tenslotte kan na het opbreken van de fundering in de toekomst het materiaal worden hergebruikt voor nieuw te produceren Optiblend®

BETROUWBAAR

Optiblend® is een betrouwbaar product. De secundaire grondstoffen die Van de Beeten van Heros betrekt om Optiblend® te produceren zijn daar al uitvoerig getest en gecertificeerd. Nadat ze per schip bij Van de Beeten zijn aangevoerd – minder CO2uitstoot! –, worden de grondstoffen volgens gecertificeerd recept in de eigen menginstallatie van Van de Beeten gemengd, geheel computergestuurd en op procenten nauwkeurig. Dat zorgt voor een continue balans in de verhoudingen van de ingrediënten en een constante kwaliteit van het eindproduct. Het is exact bekend

hoeveel water, cement en secundaire grondstoffen er in het mengsel zitten, iets wat altijd traceerbaar is onder toezicht van de certificerende instantie. Daarbij garandeert Van de Beeten door haar grote productiecapaciteit een hoge beschikbaarheid van Optiblend®, zodat in principe altijd kan worden geleverd.

TOEPASSINGEN

Optiblend® kan als hoogwaardig secundair cementgebonden funderingsmateriaal worden toegepast in de bouw en infra. Denk aan projecten als bedrijfs- en parkeerterreinen, ophogingen, wegen, fietspaden en vloerverhardingen in logistieke centra en bedrijfshallen.

HET GOEDE VOORBEELD MET AFVAL SCHEIDEN OP BASISSCHOLEN

Door op basisscholen goed afval te scheiden, geven we het goede voorbeeld aan de toekomstige generatie. We kunnen dan meteen laten zien dat we ook met minder afval door het leven kunnen. Het is wel zo dat basisscholen voldoende mogelijkheden moeten hebben om laagdrempelig afval te kunnen scheiden. De vraag is of basisscholen deze mogelijkheid wel hebben.

Het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat liet Royal HaskoningDHV onderzoek doen naar de stand van zaken rondom afvalscheiding in het primair onderwijs. 300 basisscholen uit het hele land werkten hiervoor mee aan een enquête. De uitkomsten van het onderzoek geeft het ministerie inzicht in de stand van zaken van afvalscheiding op basisscholen en wat er nodig is om afvalscheiding te stimuleren.

HUIDIGE STATUS VAN AFVALSCHEIDING BIJ BASISSCHOLEN

Veel basisscholen doen aan afvalscheiding, maar lang niet voor alle afvalstromen. Papier/karton wordt vrijwel altijd gescheiden. Als een basisschool verder gaat scheiden dan ligt de focus vaak op GFT en plastic, metalen/blik en drankverpakkingen (PMD):

• 53% van de geënquêteerde scholen scheidt PMD;

• 46% van de scholen scheidt GFT;

• 37% van de scholen scheidt GFT én PMD. Bij de andere afvalstromen valt op dat 45% van de basisscholen glas scheidt, 70% batterijen en bijna 25% elektrische apparaten.

GEEN GROTE REGIONALE VERSCHILLEN

Het scheiden van PMD kan worden vergemakkelijkt door de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor verpakkingsafval van bedrijven, die ingaat op 1 januari 2023. Echter, alleen de basisscholen met meer dan 240 liter PMD per week kunnen gebruik maken van kosteloze inzameling en verwerking.

BASISSCHOLEN HELPEN VIA DE HELPDESK SCHOOLAFVAL

Als we onze leerlingen vanaf groep 1 al bewust leren omgaan met grondstoffen, zullen ze eerder materiaal hergebruiken en tot slimme oplossingen komen voor een duurzame planeet. VANG Buitenshuis opende daarom in 2021 de Helpdesk Schoolafval. De Helpdesk zorgde voor een extra steun in de rug voor basisscholen. Scholen kunnen hier tot 2023 terecht voor adviezen en praktische ondersteuning. Via de Helpdesk hebben verschillende onderwijsinstellingen persoonlijk advies gekregen met tips voor een plan van aanpak.

daarom in 2021 de Helpdesk Schoolafval. De Helpdesk zorgde voor een extra steun in de rug voor scholen. Scholen kunnen hier tot 2023 terecht voor adviezen en praktische ondersteuning. Via de Helpdesk hebben verschillende onderwijsinstellingen persoonlijk advies gekregen met tips voor een plan van Ookvanaf 2023 scholen ondersteunen

OOK VANAF 2023 SCHOLEN ONDERSTEUNEN

Er zijn geen grote verschillen ontdekt tussen provincies, type stedelijkheidsklasse en schoolgrootten als het gaat om scheidingsgedrag van basisscholen. Wel scheiden basisscholen in zeer sterk stedelijke gemeenten in de Randstad minder vaak GFT-afval. Middelgrote en grote scholen scheiden vaker meer verschillende afvalstromen, dan scholen met meer of minder leerlingen.

Wil je ook aan de slag met het verminderen van afval op school? Neem dan eens een kijkje op de van VANG Buitenshuis (www.vangbuitenshuis.nl/branches/onderwijs). Je vindt daar bijvoorbeeld checklist voor het bepalen van de afvalstromen, tips voor groente en fruitinzameling en een overzicht de verschillende soorten prullenbakken. En via www.slimmetschoolafval.nl vind je informatie speciaal inkopers van afvalcontracten in het onderwijs

Wil je ook aan de slag met het verminderen van afval op school? Neem dan eens een kijkje op de website van VANG Buitenshuis (www.vangbuitenshuis.nl/branches/onderwijs). Je vindt daar bijvoorbeeld een checklist voor het bepalen van de afvalstromen, tips voor groente en fruitinzameling en een overzicht met verschillende soorten prullenbakken. En via www.slimmetschoolafval.nl vind je informatie speciaal voor inkopers van afvalcontracten in het onderwijs

Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.

BELEMMERINGEN VOOR VERDERGAANDE AFVALSCHEIDING BIJ

BASISSCHOLEN

Bassischolen zijn gemotiveerd om aan de slag te gaan met afvalscheiding. De dienstverlening om afval te scheiden lijkt overal te worden aangeboden door zowel publieke als private inzamelorganisaties. Toch zien basisscholen verschillende belemmeringen om (meer) afval te scheiden. De belangrijkste belemmeringen die scholen noemen, zijn:

• Het scheiden (van PMD en GFT) kan te veel geld kosten;

• Er is onvoldoende ruimte;

• Er is te weinig kennis over afvalscheiding;

• Het is verwarrend dat afvalscheiding op school anders moet dan thuis;

• Het scheiden van GFT kan als onhygiënisch worden ervaren;

• Het inkopen van duurzaam afvalbeheer wordt als lastig ervaren.

Het percentage basisscholen dat in de enquête heeft aangegeven GFT, oud papier, PMD, glas, textiel, elektronica, batterijen of luiers te scheiden.

Het percentage basisscholen dat in de enquête heeft aangegeven GFT, oud papier, PMD, glas, textiel, elektronica, batterijen of luiers te scheiden.

TEKST: JENNIFER VAN DIJK (RIJKSWATERSTAAT), ANGELIQUE GENEMANS (MINISTERIE I&W) & PETER DE BOER (ROYAL HASKONINGDHV)

CEFLEX PAKT SLECHT RECYCLEBARE

FLEXVERPAKKINGEN AAN

VERPAKKINGSFOLIE TE LIJF

Het Europese CEFLEX-initiatief wil naar beter recyclebare en circulaire flexibele kunststofverpakkingen toe. De hele keten doet mee, van materiaal- en verpakkingsproducenten tot de voedingsindustrie en de recyclingsector. De ambities liegen er niet om. Nu de praktijk nog.

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND BEELD: GUUS SCHOONEWILLE/KIDV

CEFLEX (een acroniem voor Circular Economy for Flexible Packaging) richt zich op het verduurzamen van flexibele verpakkingen voor voedsel en non-foodproducten. Folies en zakjes van flexibel kunststof zijn populair in de industrie. Rond de helft van alle voedsel-

producten is er vandaag de dag in verpakt. Flexverpakkingen zijn licht van gewicht en verlengen de houdbaarheid van producten. Maar tegelijkertijd hebben ze een slechte reputatie als het gaat om recycling. Vaak is sprake van meerdere lagen kunststof (polymeren), die door verlijming, coëxtrusie of lamineren zijn samengevoegd. De ver-

schillende kunststoffen voegen specifieke eigenschappen toe, zoals een lagere zuurstofdoorlatendheid. Wat alles met de regelgeving voor voedselveiligheid te maken heeft, waar de levensmiddelenindustrie aan is gehouden. De hardere kunststoffen, zoals petflessen en trays, worden al volop ingezameld en gerecycled in Europa, maar

Voorbeeld van een bedrukte flexibele verpakking.

voor flexibele plastic verpakkingen is weinig interesse. Terwijl de stroom aan folies en andere flexibel kunststof zo’n veertig procent van de berg afvalplastic uitmaakt.

MONO-MATERIALEN

CEFLEX richt zich op een breed aantal onderwerpen, legt projectcoördinator Graham Houlder uit. Er moeten betere sorteer- en recyclingoplossingen komen. Aan de ontwerpkant ligt de focus op mono-materialen, die het makkelijker maken verpakkingen te recyclen. Ook wetgeving is belangrijk, zoals het instrument Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV). “Ons vertrekpunt is de afnemer”, vertelt Houlder. “Wie kan het gerecyclede materiaal gebruiken? Wat voor kwaliteit is er dan nodig, hoe kunnen we die realiseren en hoeveel recyclingcapaciteit moet je daarvoor bouwen? Er zal naast mechanische recycling beslist capaciteit voor chemische recycling moeten komen, anders kun je geen nieuw plastic voor verpakkingen met een foodapproval maken.” Ook voldoende aanbod van inputmateriaal is essentieel, stelt Houlder. “Wij schatten dat in het restafval nog zo’n twintig tot dertig procent van alle flexibele verpakkingen zit, die jaarlijks op de markt worden gebracht. Scherpere regelgeving en een verplichte UPV kan de inzameling en recycling in de EU-landen niet alleen verbeteren maar ook betaalbaar maken. De UPV is een belangrijke enabler. Als verpakkingen beter worden gescheiden en eenvoudiger en hoogwaardiger zijn te recyclen, gaan de kosten van de recycler omlaag en zijn winst omhoog. De afnemer krijgt een beter recyclaat.”

KETEN

Houlder, eerder ruim twintig jaar werkzaam bij Unilever, heeft een eigen adviesbureau dat is gespecialiseerd in duurzame verpakkingen. Vlak na een soortgelijk project in Engeland op initiatief van de Europese koepelorganisatie van producenten van flexibele verpakkingen en mede gefinancierd door de Britse overheid, werd hij gevraagd een vergelijkbaar project op Europees niveau op te zetten. CEFLEX begon begin 2017 met zo’n 20 deelnemers en het streven was dat aantal bedrijven te verdubbelen, “maar op dit moment zitten we bijna aan 200 bedrijven. Ook grote namen als Nestlé en Unilever doen mee. Deze bedrijven hebben vergaande ambities om hun producten en

verpakkingen meer duurzaam te maken. De bedrijven zien ook in dat dit een gezamenlijk vraagstuk is.” De deelnemende bedrijven vertegenwoordigen de hele keten, van materiaal- en verpakkingsproducenten tot de food en de recyclingsector. Dat is ook cruciaal: om flexibele verpakkingen circulair te maken moet de hele keten aan de bak.

LDPE

Om flexverpakkingen beter recyclebaar te maken, is meer inzicht in de gebruikte kunststoffen zelf nodig. Van het kunststof in dit type verpakkingen is LDPE (polyethyleen met lage dichtheid) met 75 procent verreweg de grootste groep, terug te vinden in krimp- en stretchfolie en plastic zakjes. Het aandeel flexibel PP (het hardere polypropyleen) beslaat 12 tot 15 procent. De volumineuze stroom LDPE-verpakkingen laat zich moeilijk recyclen, als de kunststof tegen andere kunststoffen, zoals PET, gelamineerd is. “We onderzoeken in hoeverre deze kunststofsoorten recyclebaar zijn. Hoever kun je bijvoorbeeld gaan met PPen PE-materiaal, voordat de recycling van de verpakking wordt belemmerd? Op basis van deze kennis kun je verpakkingen duurzamer maken”, zegt Houlder.

“DE STROOM AAN FOLIES EN ANDERE FLEXIBEL KUNSTSTOF

MAAKT ZO’N VEERTIG

PROCENT VAN DE BERG

AFVALPLASTIC UIT.”

Een belangrijk onderzoeksproject is het sorteren van afgedankte flexverpakkingen in het recyclingproces. In totaal worden 200 verschillende typen verpakkingen onderzocht. Zo hebben deelnemende inktfabrikanten monsters van bedrukte verpakkingen aangeleverd, om te onderzoeken welke impact de hoeveelheid inkt of het type inkt op het sorteerproces heeft. Bij het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics (NTCP) in Heerenveen zijn dit najaar tests met behulp van infraroodtechnologie (NIR) gestart. “We willen dat sorteerders de da

tabase van de NIR-technologie uitbreiden, zodat de infraroodscanners meer flexibele plastics als PE en PP in het afval kunnen herkennen, en zij deze kunststoffen voor recycling al kunnen scheiden”, vertelt Houlder. Uit de sorteertests wil CEFLEX ook meer inzicht krijgen in hoe een hoger aandeel gerecycled PP en PE in flexibele verpakkingen te realiseren is.

ONTWERPRICHTLIJNEN

De roep om kunststofverpakkingen te ontwerpen die beter zijn te recyclen, klinkt al langer door in de keten. Nu is het zo dat verpakkingsproducenten een verpakking ontwerpen voor een product en dat over de schutting naar de volgende schakel in de keten gooien zonder goed na te denken over de recyclekwaliteit. Houlder: “Met CEFLEX is er nu een platform waar alle partijen in de keten kunnen overleggen hoe je verpakkingen met respect voor elkaars belangen zou moeten ontwerpen. Als resultaat hiervan hebben we designrichtlijnen opgesteld, waarmee we ontwerpers een handvat bieden hoe ze hun verpakkingen kunnen innoveren.” Al in 2025 wil CEFLEX een nieuwe infrastructuur voor de inzameling, verwerking en recycling van flexverpakkingen gestalte geven. Het streven is dan in Europa een prototype van de sorteer- en recyclingfabriek voor kunststoffen van de toekomst te hebben staan. Deze installatie, die het neusje van de zalm moet worden, is Value Flex gedoopt. “In deze fabriek gaan we alle in CEFLEX opgedane kennis in praktijk brengen. We zijn nu op zoek naar investeerders. Ik denk ook niet dat we alles in 2025 hebben gehaald. Dat streefjaar is in 2017 bij de start vastgesteld. Toen leek 2025 nog ver weg. We hebben nu de eerste fase afgerond en we hebben een goed beeld van hoe de circulaire economie voor flexibele verpakkingen eruitziet. Nu zitten we in de implementatiefase. Er is ook nog veel te doen. Vooral de wetgeving moet worden aangepast, zodat er meer flexibele verpakkingen gescheiden worden ingezameld, en dat gaat niet van vandaag op morgen. Ook is het belangrijk chemische recycling erkend te krijgen in de Europese afvalhiërarchie. Verder moeten de producten uit chemische recycling een vorm van certificering krijgen. Ze zijn namelijk niet te herkennen in een mix met primair kunststof en daarvoor is een certificaat nodig. Deze bijdrage moet wel worden geïdentificeerd en gewaardeerd.”

INTERVIEW AUKE VAN DER HOEK:

‘MAAK VAN TWEEDEHANDS, JE EERSTE KEUZE!’

Circulaire Economie, een UPV voor textiel en AEEA (en in de toekomst misschien ook wel voor zitmeubilair) en het belang van circulaire ambachtscentra. Ontwikkelingen die niet alleen de gemeenten en ketenpartners raken, maar zeker ook de kringloopbedrijven. GRAM interviewde daarom Auke van der Hoek, manager Circulariteit bij Het Goed.

TEKST:

Het lijkt erop dat kringloop en hergebruik eindelijk de wind mee krijgen. Wat zie je als de grootste kansen en uitdagingen voor de kringloopsector?

De eerste kringloopwinkels zijn ontstaan in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Altijd opgericht vanuit een dubbel doel, dat zich laat omschrijven als ‘werk maken door hergebruik’. De relevantie van de kringloopbedrijven zit ‘m echt in deze dubbele doelstelling. Wij creëren werkgelegenheid voor medewerkers met afstand tot de arbeidsmarkt en geven goederen een tweede leven.

Eigenlijk is deze relevantie gedurende de ongeveer 40 jaar van het bestaan van kringloopwinkels nooit weggeweest. Kringloopbedrijven hebben steeds meebewogen met de maatschappelijke werkelijkheid. Er waren perioden waarin de aandacht voor het sociaal domein groter was en kringloopbedrijven gewaardeerd werden voor het feit dat zij sociale werkgelegenheid bieden. Zeker in tijden van grote werkloosheid. Nu zitten we in een periode met overal personeelstekort en veel aandacht voor circulariteit. Dat laatste is meer dan terecht, natuurlijk. Onze wijze van produceren en consumeren vergt te veel van de aarde.

Er is veel aandacht voor recycling. Ook terecht, alles beter dan grondstoffen te verbranden. Maar - wat Het Goed betreft - gaat het bovenal om producthergebruik. Wij zouden graag zien dat tweedehands de eerste keuze wordt. Veel mensen hebben deze stap al gezet. In 2022 hebben ongeveer 2,5

miljoen klanten ruim 8 miljoen herbruikbare goederen in de kringloopwarenhuizen van Het Goed gekocht.

Wij zien ons klantenaantal graag groeien, waardoor minder nieuwe spullen nodig zijn. De uitdaging is relevant te blijven, ervoor te zorgen dat klanten de kringloopwinkels graag bezoeken en om zowel spullen te kopen als ook te brengen. Het is een uitdagende tijd, waarin kringloopbedrijvigheid eigenlijk alleen maar relevanter is geworden. De branche is noodzakelijk in de transitie naar een circulaire en inclusieve samenleving. De uitdaging is fors, maar de reden ook.

Ook de kringloop krijgt te maken met meerdere UPV’s. Zo kennen we al jaren de UPV voor AEEA, is er een UPV voor matrassen, komt volgend jaar de UPV voor textiel en staat zitmeubilair op het mogelijke UPV-lijstje. Wat zou je aan bestaande UPV’s veranderd willen zien?

De huidige UPV voor AEEA gaat eigenlijk alleen over de verwerking van afgedankte apparatuur. Ik zou graag aandacht voor hergebruik en reparatie toegevoegd zien.

En wat moet er volgens jou geregeld worden in een UPV 2.0 als die er komt?

In de UPV voor textiel worden hergebruiksdoelstellingen opgenomen. Ook worden er

Foto: The place to bibi

eisen gesteld aan het textiel dat nieuw op de markt wordt gebracht. Dat zijn eisen die in iedere UPV opgenomen zouden moeten worden.

Een UPV wordt uitgevoerd door een vertegenwoordiging van de partijen die de producten op de Nederlandse markt brengen. Wellicht dat bij nieuwe UPV's de governance toelaat dat een bredere kring van stakeholders (inzamelaars, verwerkers en kringloopbedrijven) betrokken wordt bij optimale uitvoering.

Welke rol zie je daarbij voor kringloopbedrijven?

Kringloopbedrijven zijn met uitstek geschikt om uitvoering te geven aan de hogere R-tredes: Re-use, remanufacture, refurbisch, repair. Samenwerking met andere organisaties in circulaire ambachtscentra zal de impact vergroten.

Hoe denk je dat je dat beheersbaar en doelmatig houdt (geen versnippering en cherrypicking)?

Goede registratie en verantwoording zijn belangrijk. De leden van de Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland (BKN) zijn in het bezit van het keurmerk 100% kringloop. Dat maakt het mogelijk dat landelijk goede afspraken gemaakt kunnen worden.

Er wordt nu al jaren gesproken over ‘het recht op reparatie’. Wat zou er meer mogelijk zijn als de Europese wet er doorkomt?

Het verlengen van levensduur van apparaten, kleding en huisraad draagt bij aan het tegengaan van de klimaatverandering. Naast direct producthergebruik is reparatie een belangrijke stap om de levensduur te verlengen. Europese wetgeving zal ervoor zorgen dat producenten aangesproken kunnen worden op hun verantwoordelijkheid, zodat zij ervoor zorgen dat het apparaat uit elkaar gehaald kan worden en dat er reserveonderdelen beschikbaar zijn.

Vanuit Het Goed zouden we blij zijn met strengere reparatiewetgeving. Daarmee komt onze droom naar een circulaire en inclusieve samenleving dichterbij. Het sluit ook aan bij de consumenten. Onderzoek leert dat 77% van de Europese consumenten liever hun goederen laten repareren dan nieuwe te kopen. De hoge kosten van

reparatie en het gebrek aan service voorkomt dit. Het zou goed zijn als deze drempels verdwijnen.

De afgelopen jaren is door het VANG-programma ingezet op circulaire ambachtscentra. Hoe kijk je daar tegenaan?

Wij zijn blij met de landelijke aandacht voor circulariteit. En via de circulaire ambachtscentra (CAC) is er ook aandacht voor de inclusieve samenleving. Het voelt als waardering voor de activiteiten van de kringloopbedrijven. Het is ook goed om de milieustraten te betrekken, omdat veel grondstoffen op een hogere R-trede kunnen worden verwerkt.

Bij de CAC’s staat terecht samenwerking voorop. Samenwerking tussen de bouwstenen: milieustraat, onderwijs, sociale werkgelegenheid, reparatie en kringloop. Ik ben ervan overtuigd dat (keten)samenwerking noodzakelijk is om stappen te zetten naar een circulaire samenleving.

HET BELANG VAN SAMENWERKING: ‘TEXPLUS’. De stichting Texplus is opgericht door zes organisaties met een andere rol in de textielketen. Twente Milieu voor de inzameling, een gezamenlijke textielsorteerbedrijf van De Beurs en Het Goed voor de sortering en hergebruik, Frankenhuis voor (mechanische) vervezeling, Saxcell voor chemische recycling, Saxion voor innovatie en onderwijs en Enschede textielstad voor het weven. De stichting Texplus bestaat nu een aantal jaar en tussen de partijen wordt nauw samengewerkt. In haar streven naar stijging van het ingezameld textiel zijn er korte lijntjes tussen Twente Milieu en het textielsorteeercentrum. Het textielsorteercentrum weet op haar beurt precies wat Frankenhuis / Saxcell nodig heeft en kan daarop sorteren.

Foto: Hugo Clement, Unsplash

En tegen de samenwerking tussen gemeenten en kringloopbedrijven?

De activiteiten van een kringloopbedrijf raken een aantal domeinen van gemeenten.

1 afval domein

Kringloopbedrijvigheid draagt bij aan behalen van hergebruiksdoelstellingen

2 sociaal domein

Kringloopbedrijvigheid creëert sociale werkgelegenheid via langdurige plaatsingen of korter durende leerwerktrajecten

3 armoedebestrijding

Goede producten voor een billijke prijs

4 onderwijs

Koppeling met pro vso onderwijs kan zorgen voor minder uitval en passend vervolg

5 opvang asielzoekers

Van taalstages tot het inrichten van woningen.

De maatschappelijke relevantie van kringloopbedrijven is - wat ons betreft- duidelijk. Het Goed nodigt na iedere gemeenteraadsverkiezing de nieuwe Colleges van Burge-

meester en Wethouders uit voor een werkbezoek. Dit wordt bijzonder gewaardeerd. Vaak leidt dit tot nieuwe inzichten en bijdragen van de plaatselijke vestiging.

Er zijn allerlei apps. Na het grote succes van Marktplaats zijn er nu ook steeds meer apps en sites waar je als consument gratis spullen die je wilt afdanken kunt aanbieden en ophalen. Hoe zien jullie dat?

Als Het Goed zijn wij blij met alle initiatieven die gericht zijn op levensduurverlenging van producten. Hoe laagdrempeliger het de consumenten wordt gemaakt, des te beter. Het betekent een verdere acceptatie van tweedehands producten, waarmee de markt voor hergebruik verder wordt gestimuleerd.

Als er één ding is wat je zou mogen veranderen aan de Nederlandse wetgeving, wat zou dat dan zijn?

Toepassing van het verlaagd btw-tarief op kringloopgoederen! Immers, voor al deze producten is reeds BTW afgedragen. Lagere

lasten zou voor kringloopbedrijven bovendien betekenen dat zij nóg meer zinvolle werkgelegenheid en hergebruik kunnen realiseren.

HET BELANG VAN SAMENWERKING: ‘ZEEMAN’. In alle Zeemanvestigingen in Nederland staan inzamelbakken waar klanten afgedankt textiel kunnen aanbieden. Dit textiel wordt door Het Goed gesorteerd. Een deel van dit uitgesorteerd textiel wordt - onder de noemer ‘resale’ - in stijgend aantal filialen van Zeeman verkocht. Onder de noemer - van afval naar Zeeman - werken partijen met anderen samen aan een product van gerecycled garen.

Ook voor de makers van jouw sieraden, chocola en spijkerbroek

Bijvoorbeeld kleinschalige

goudmijnwerkers die werken in onveilige omstandigheden. Zorg

jij dat deze mijnwerkers een veiligheidsuitrusting krijgen?

WOL ALS SYMBOOL VOOR DE CIRCULAIRE UITDAGING VAN ROTTERDAM

SCHAPEN MAKEN MENSEN BEWUST VAN DE SCHOONHEID VAN HERGEBRUIK

Je zou het niet verwachten in een metropool als Rotterdam. Toch grazen er verspreid over de stad maar liefst 2.500 schapen, die het gras in de openbare ruimte kort houden. De wol die zij produceren – ruim vijfduizend kilo per jaar – brengt in Nederland bijna niets meer op en wordt daarom verbrand of verscheept naar China. Onvoorstelbaar, vond schaapsherder Martin Oosthoek, in een tijd van grondstoffenschaarste en klimaatverandering. Hij trok aan de bel en niet veel later startte het project De Zachte Stad. Inmiddels is zijn kudde hét voorbeeld van circulariteit in Rotterdam.

TEKST: ANNEMARIE TEUNS (NAMENS GEMEENTE ROTTERDAM) BEELD: JAN DE GROEN

Carolien van Eykelen is bij de gemeente Rotterdam verantwoordelijk voor de circulariteit van groene stromen. “Ik dacht: wol is een mooi, hoogwaardig product. Als ik even rondbel, kan ik vast iemand blij maken met vijfduizend kilo.” Ze benaderde onder andere een meubelfabrikant en een dekbeddenproducent, maar telkens was het antwoord: ‘nee, daar kunnen we niks mee’.

ONDERZOEK NAAR SPECIFIEKE KWALITEITEN

Carolien benaderde ook Christien Meindertsma, ontwerper en onderzoeker van de levensduur en het gebruik van grondstoffen, met een voorliefde voor lokale wol. Zij was als enige wel geïnteresseerd. De opdracht aan Christien werd: onderzoek welke kwaliteiten de Rotterdamse wol heeft en bedenk voor elke kwaliteit een toepassing. “Tijdens mijn belronde werd steeds de vraag gesteld wat de kwaliteit van de wol was”, licht Carolien toe. “Daarom wilde ik dat eerst laten uitzoeken. Onze schapen zijn geen Merinoschapen; de wol is wat grover van structuur. Dat maakt het misschien minder geschikt voor een sjaal, maar er zijn nog een heleboel andere toepassingen te bedenken, zo bleek. Variërend van luxe tweed-pakken tot meubelstoffen, pianovilt, een zacht bomberjack en nog veel meer.

Gedurende het onderzoek deed Christien ook een innovatie: ze ontdekte hoe ze met wol, zonder gebruik van water, machinaal 3D kan vilten. Deze uitvinding maakt het mogelijk om ook grotere objecten met wol te maken en daarmee bijvoorbeeld het gebruik van milieubelastend schuimrubber te vermijden.

BEDRIJVEN

NU AAN ZET

Hoewel ze het fantastisch zou vinden als er in Rotterdam structureel iets met Nederlandse wol gedaan zou worden, ziet Carolien het niet als rol van de gemeente om een wolfabriek te bouwen. “Ik hoop dat er door de publiciteit rond dit project een ondernemer geïnspireerd raakt en eens gaat kijken wat de mogelijkheden zijn. Het kan tot mooie werkgelegenheid leiden; echt vakmanschap. Ook Christien vindt dat de gemeente de beweging voldoende heeft aangezwengeld. Het onderzoek is afgerond, met een resultaat dat boven verwachting is: de wol blijkt op vele manieren toepasbaar te zijn. Het is wat haar

betreft nu aan bedrijven om dit over te nemen. “Eigenlijk is dit pas het begin. Het zou mooi zijn als er naar aanleiding van het onderzoek iets ontstaat wat zichzelf financieel kan bedruipen. Ik geef vooral wollen tapijten, meubelstoffering en wol ín meubels en in auto-onderdelen een goede kans.”

Het slagen van het project hangt ook van iets anders af, dat beide dames eigenlijk het allerbelangrijkst vinden. “De Rotterdamse wol staat voor ons symbool voor het zuinig omgaan met spullen en materialen”, zegt Carolien. “We gebruiken het om met bewoners in gesprek te gaan over circulair. Ik ben pas écht tevreden als mensen het niet meer over het verdienmodel van wol of andere materialen hebben, maar over de achterliggende waarden, zoals gezondheid, geluk, frisse lucht en natuur. En als ze zich door dit project meer onderdeel van de stad voelen, en daardoor meer verantwoordelijkheid nemen voor de wereld om hen heen.”

BEKIJK DE RESULTATEN

De resultaten werden in oktober op de Dutch Design Week gepresenteerd. De tentoonstelling reist nu anderhalf jaar door Rotterdam. Bekijk alle ontwerpen van Christien ook op: www.dezachtestad.nl

KWALITEIT VAN GFT METEN BIJ INZAMELING

AL DIVERSE MANIEREN BESCHIKBAAR

Om gericht verbetermaatregelen te kunnen nemen en afkeur te voorkomen, willen gemeenten zicht krijgen op de kwaliteit van aangeboden en ingezameld gft-afval. Marktpartijen zijn daarop ingesprongen en initiëren mooie oplossingen, zo blijkt uit een verkenning. Praktijkproeven en demonstraties kunnen een bredere toepassing naar verwachting snel dichterbij brengen. Een mooi vooruitzicht.

Bij inzameling van gft-afval zijn er globaal drie momenten waarop je de kwaliteit van het gft kunt meten:

1. Na aanbieding van de gft-minicontainer door de ontdoener, dan wel na ontdoening in een verzamelcontainer;

2. Bij en na lediging van de container in een inzamelwagen; 3. Na het lossen van een vracht op de overslag en/of bij de verwerker.

Met een verkenning is in kaart gebracht wat er al mogelijk is op deze momenten en welke oplossingen in aantocht zijn.

VERKENNING

Na eerdere verkenningen door ontwerp- en adviesbureau Stantec kwamen we nu uit bij partijen die materialen en producten herkennen op een transportband, meestal in combinatie met sortering- en nascheidingstechnieken. Organisaties zoals MaxAI, Banzo, Bollegraaf en Tomra. Max-AI verwezen naar Lixo, een Frans bedrijf met beeldherkenning op/in de inzamelwagen en op transportbanden. En via een bericht uit Vlaanderen kwam Viumore naar voren, die voor Renewi het door bedrijven aangeboden afval met een camera en beeldherkenning controleert op zuiverheid. Ook HVC en Rova bleken in deze richting bezig, met partijen als C-trace/Kliko en Scantec (D, onderdeel van Zöller-Kipper). Verder stuitten we op Rd4 (Zuid-Limburg) en RWM (Westelijke Mijnstreek, Midden-Limburg) die op hun eigen manier al praktische toepassingen hebben gerealiseerd om zicht en invloed te krijgen op de gft-kwaliteit. Hieronder volgt een toelichting.

CONTAINERS KIEKEN

Redelijk bekend tegenwoordig zijn de zogeheten voorlopers die aangeboden minicontainers inspecteren, eventueel werkend met gele en rode kaarten. De controle blijft dan beperkt tot de bovenlaag. Rd4 werkt daarnaast met een handscanner waarmee gecheckt wordt of er ijzer in de container zit. Vergelijkbaar met het systeem waarmee een container automatisch gescand wordt na oppakken, de zogenaamde Müllsheriff, tegenwoordig geleverd

door Zöller-Kipper (D). De zichtbaarheid van de controle voor inwoners zal ongetwijfeld al een behoorlijk positief effect hebben op de kwaliteit.

BEELDHERKENNING

In containers kijken kun je ook met een camera, na het aanhaken/oppakken van de container, net voor lediging. Op dat moment kan de chauffeur dan nog beslissen of de container geleegd wordt. C-trace/Kliko heeft een dergelijk systeem, in combinatie met een camera in de inzamelwagen die kijkt wat er na lediging in de trog ligt. Dat laatste doen ook de systemen van Lixo en van Viumore. (zie afbeelding) Door één of meerdere foto’s te maken van de (belichte) trog tijdens en/of na lediging ontstaat een goed beeld van de inhoud van een container. De drie genoemde partijen passen daarbij beeldherkenning (AI) toe op de beelden om automatisch te herkennen welke soorten vervuiling in welke mate worden aangetroffen, gevisualiseerd op een kaart (zie afbeelding op pagina 23).

In combinatie met registratie van containers, ontstaat op deze manier de mogelijkheid om op huishoudenniveau terugkoppeling te geven over de kwaliteit. Daarbij dient natuurlijk wel geregeld te worden dat dat conform de AVG-regels gaat. Op het eind van de inzamelrit is duidelijk hoe vervuild de totale vracht is,

TEKST: RICHARD VAN COEVORDEN (RCONSULTANT) EN ADDIE WEENK (RIJKSWATERSTAAT)

waarna besluiten kunnen worden genomen over eventuele opschoning, verwerking en ook terugkoppeling aan de inwoners op de afgelegde inzamelroute.

Bij RWM loopt een proef waarbij de chauffeur via een camera in de trog op zijn monitor ziet wat er allemaal in een geleegde (gechipte) container zit. Bij vervuiling worden beeld en adresinformatie doorgestuurd, waarna de ontdoener wordt geïnformeerd. Geen kunstmatige maar menselijke intelligentie dus.

Automatische herkenning van beelden en hitte met AI wordt ook steeds meer toegepast tbv veiligheid, het voorkomen van explosies en branden, bijvoorbeeld om tijdig gasflessen, accu’s en broeihaarden te herkennen.

lukt je niet meer als je alleen de trog tijdens en na lediging met een of meerdere foto’s bekijkt. Wel zal bekend zijn welke huishoudens (waarschijnlijk) aanbieden aan de betreffende verzamelcontainer, zodat je groepsgewijs kunt terugkoppelen.

VRACHT

Beoordeling van de kwaliteit van een vracht, op een overslaglocatie of bij de verwerker, vindt momenteel vooral plaats door visuele inspectie. Een onfrisse en redelijk onveilige klus: iemand bekijkt tijdens en/of na lediging van een inzamelwagen de vracht, maakt een inschatting en neemt een besluit. De ervaring van de controleur is dan bepalend. Deze subjectieve beoordeling zou je wellicht ook kunnen vervangen door beeldherkenning. Een scherpe foto van een hoop of een laag vormt dan de basis voor de geautomatiseerde interpretatie. Bij Max-AI denkt men op deze manier zelfs de arbeidsintensieve en kostbare handmatige sorteeranalyses overbodig te kunnen maken.

TOEPASSING

VERZAMELCONTAINERS

Bij ondergrondse of bovengrondse verzamelcontainers kennen we al de vulgraadmetingen. Met een camera en beeldherkenning kun je zicht krijgen op wat er allemaal in een dergelijke container terecht komt. Bij ontdoening met een pas bestaat dan ook de mogelijkheid om feedback op huishoudenniveau te geven. Dat

De resultaten van de verkenning worden voorgelegd aan een groep van grote gemeenten in het VANG-platform Innovatie Stedelijke Afvalinzameling (ISA). Daarbij zal ook informatie over ontwikkelstatus en kosten worden gedeeld. Vervolgstappen zijn op moment van schrijven nog niet bekend. Demo’s en praktijkproeven liggen voor de hand. Aan de hand van eisen en wensen van gemeenten zullen waarschijnlijk ook nog verder onderzoek en ontwikkeling nodig zijn. Beeldherkenning in inzamelwagens lijkt echter al direct toepasbaar, bijvoorbeeld op een speciale inzamelwagen die ingezet wordt op routes met een lage kwaliteit gft of andere stroom. Ontwikkeling zal in ieder geval nog nodig zijn om met beeldherkenning de kwaliteit van een ingezamelde vracht te beoordelen op de overslag of bij de verwerker. Daarnaast hebben we de gesproken leveranciers uitgedaagd om te kijken of het mogelijk is restafval te scannen op stromen die brongescheiden horen te worden, vooral gft.

Broeidetectie van 247Kooi

Containerledigingen van gft-afval in kaart; rood is vervuild, groen is schoon.

Negen miljoen ingezamelde gebruikte autobanden per jaar...

…dat zijn alle gebruikte personenwagenbanden uit de vervangingsmarkt in Nederland

…op milieuverantwoorde manier verwerkt

…dit levert 42 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen

…dit betekent bijna 80.000 ton minder CO2-uitstoot

…daarmee ecologische besparingen gelijk aan de emissie van 530 miljoen autokilometers (13.250 keer de aardbol rond) of de aanplant van 530.000 nieuwe bomen

RecyBEM wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig ‘Oud voor Nieuw’ in 2023.

Inzamelen van gebruikte autobanden voor een schoner milieu. Alle gebruikte autobanden uit de vervangingsmarkt worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde manier verwerkt.

RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier.

Het RecyBEM-systeem is door het ministerie van I&W algemeen verbindend verklaard (AVV). Hierdoor heeft RecyBEM kracht van wet.

Oude banden, nieuw leven.

BREDA LAAT HET ZIEN: EEN ZERO WASTE WEEK WERKT

Een Zero Waste Week, wat is het en hoe werkt het? Afgelopen zomer vond in Breda de Zero Waste Week plaats. Een week vol duurzame lezingen, workshops, feestjes, podcasts en nog veel meer. Het doel? Inwoners van Breda laten kennismaken met een afvalvrije leefstijl. Want dat kan, als je het vraagt aan Nadia Mooij, beleidsmedewerker afval en circulariteit bij de Gemeente Breda. Met haar blikken we terug op een succesvolle eerste editie.

TEKST & BEELD: MADELON DE LEEUW (RIJKSWATERSTAAT)

De Zero Waste Week is een gezamenlijk initiatief van Elisah Pals, oprichter van Zero Waste Nederland, Ron Bekker, duurzaam ondernemer bij Runnercafe, en de Gemeente Breda. Samen met heel veel betrokken ondernemers, scholen, maatschappelijke partijen en de inwoners van Breda is deze week tot stand gekomen.

AFVALVRIJE LEEFSTIJL

“Breda doet haar best om afval te verminderen. Dit kunnen we natuurlijk niet alleen realiseren. Daarom wilden we een actie of event samen met ondernemers, inwoners en andere partijen organiseren. We wilden iedereen laten kennismaken met een afvalvrije leefstijl en laten zien hoe leuk en gemakkelijk leven met minder afval kan zijn. We kozen voor de Zero Waste Week omdat Breda in 2030 afvalvrij wil zijn.

“Er zijn veel mensen bezig met prachtige duurzame initiatieven. Die wilden we dan ook graag laten zien tijdens de Zero Waste Week. We willen mensen die nog niet zo bekend zijn met het onderwerp laten zien dat afvalvrij-leven niet moeilijk hoeft te zijn en zelfs leuk is. Door het gevarieerde programma hebben we ook genoeg diepgang om mensen die er al jaren mee bezig zijn te inspireren.”

DRAGONS DEN VOOR DUURZAME ONDERNEMERS

“Eén van de meest geslaagde activiteiten was de Dragons Den op het hoofdkantoor van softwarebedrijf CM. Hier pitchten elf ondernemers hun bedrijf rond duurzaam ondernemen. Een vijfkoppige jury gaf de initiatiefnemers tips om hun plan verder uit te werken. Sommigen kregen zelfs de

uitnodiging om met investeerders in gesprek te gaan. Uiteindelijk koos de jury uit alle pitches het beste idee. Ludo Ansems ging er met de (spreekwoordelijke) winst vandoor. Zijn bedrijf Stroomversnellers investeert in groene energie voor gezinnen die hun energierekening (tijdelijk) niet kunnen betalen.”

“Daarnaast werden er verschillende andere activiteiten georganiseerd. Zoals een Zero Waste Picknick, een kookworkshop met peulvruchten en een masterclass “Koning van de Kringloop.” Bijzonder was het verhaal van Bernadette Hakken, het zelfbenoemde Peukenmeisje. Sinds 2018 heeft zij al vele tienduizenden sigarettenpeuken opgeraapt. In Breda vertelde ze haar inspirerende verhaal.”

“Misschien is wel het grootste succes dat we veel mensen hebben laten zien dat een leven zonder afval mogelijk is. Met de Zero Waste Week focussen we ons op preventie.

En dat is natuurlijk lastig meetbaar. Maar ik ben ervan overtuigd dat we nu de zaadjes moeten planten. Daar plukken we later de vruchten van.”

OOK EEN ZERO WASTE WEEK IN JOUW GEMEENTE?

“Het is belangrijk om met mensen samen te werken met een groot netwerk. Mensen die verschillende partijen samen kunnen brengen. Maar de beste tip blijft om gewoon te beginnen. Niet elke stad heeft dezelfde uitdagingen, maar er liggen altijd mogelijkheden. Kijk vooral naar wat er wel kan. De kracht van herhaling is bijvoorbeeld heel waardevol.”

Daarom organiseert Breda ook in 2023 een Zero Waste Week. Van 2 tot en met 8 juli zal er weer van alles te beleven zijn in de stad. Breda laat het zien: een Zero Waste Week werkt! Ook enthousiast geworden? Kijk voor inspiratie op www.zerowasteweek.nl en op www.vang-hha.nl.

Zero Waste Week Breda

VAN AFVAL NAAR GRONDSTOF WORDT ‘VAN AFVAL NAAR DESIGN’

Van afval naar Grondstoffen: het kan op meerdere manieren. Op de Dutch Design Week 2022 toonde Het bedrijf Wastecraft één van die mogelijkheden: van afval naar design. Daarbij wordt plastic afval, zoals doppen of plastic verpakkingen voor shampoo, via een speciaal procedé omgevormd tot designer-meubelen waarbij het afval nog steeds zichtbaar is. Oprichter Sven Noordhoek wil met de zo verkregen stoelen en tafels vooral bereiken dat het duurzaamheidsverhaal niet alleen het hoofd van mensen bereikt, maar ook het hart. “We lossen echt geen probleem op met onze designproducten. Maar omdat iedereen ziet dat onze designproducten van afval zijn gemaakt, begrijpt iedereen waarom die afvalstroom zo waardevol is. Dat is de kern van onze boodschap.”

TEKST: MARTIJN KREGTING BEELD: SVEN NOORDHOEK

Noordhoek kwam bij Nedvang terecht om een ITproject te begeleiden, al had hij eigenlijk een marketing en communicatieachtergrond. “Bij Nedvang heb ik, zo’n 15 jaar geleden, mijn hart spreekwoordelijk aan afval verloren: begint hij. “Je kunt er heel veel mee doen; recyclen op andere manieren dan normaal gebeurt.” Die nieuwsgierigheid naar nieuwe recyclemanieren leidde enkele jaren geleden tot de voorloper van Wastecraft: Wasteboards, een bedrijf dat skateboards maakt uit doppen van flessen. Hiervoor ontwikkelde de startup een techniek waarbij doppen in een mal tegelijkertijd verwarmd en geperst worden, wat uiteindelijk het dek van een skateboard oplevert - waarbij de doppen nog steeds herkenbaar zijn. “Toen we onderzochten waarvoor die skateboards eigenlijk gebruikt worden, was dat naast skaten vooral het maken van een statement. Veel particulieren en organisaties hingen het aan de muur als designobject, waar het zeker gezien zijn uiterlijk vaak inspireerde tot het stellen van vragen: in dit geval over wat je met afval als grondstof kan.”

HANDTEKENING

Het idee achter Wastecraft ontstond als antwoord op de vraag: hoe raak je het hart van mensen om zo je duurzaamheidsverhaal echt te laten landen? Noordhoek: “Design

roept emotie op. Je vindt het geweldig of vreselijk. Maar het doet altijd wat. Daarop inhakend kun je het duurzaamheidsverhaal vertellen.” Wastecraft doet dat door – net als bij de skateboards – plastic verpakkingen zoals shampooflessen direct om te vormen tot meubilair. Tafels, stoelen, plantenbakken. Daarmee is het bedrijf op de Dutch Design Week terecht gekomen en wist overduidelijk de aandacht te trekken, stelt Noordhoek. “Eerlijk gezegd: we waren verrast dat wat we maakten, zo bijzonder was.”

“DESIGN ROEPT EMOTIE OP. JE VINDT HET

GEWELDIG OF VRESELIJK. MAAR HET DOET

ALTIJD WAT. DAAROP

INHAKEND KUN JE HET

DUURZAAMHEIDSVERHAAL VERTELLEN.”

Wat is dan dat bijzondere? Veel bedrijven maken nieuwe producten uit afval, maar uniek bij de meubels van Wastecraft bleek niet zozeer de vorm of het design te zijn,

maar de ‘handtekening’. Je blijft in het product namelijk zien waar het van gemaakt is. Doppen komen terug op skateboards, shampooflessen op tafels en stoelen. “Zo herken je wat de grondstof in een eerder leven geweest is”, stelt Noordhoek. “Als je zo’n tafel in een bestuurskamer neerzet, heb je zowel een statement als een conversation starter. En dat is ons doel. Je ziet nu dat onze producten ook echt zo gebruikt worden, waarbij een duurzaamheidsverhaal opgehangen wordt aan een tafel, stoel of plantenbak. En waar een duurzaamheidsverslag komt en gaat, blijf je dat meubilair het hele jaar door zien. Iedereen herkent waar het van gemaakt is, vraagt zich af waar het vandaan komt en vraagt ernaar.”

COMMUNICATIE ONDERBOUWEN

Wastecraft stond niet alleen als designbureau op de Dutch Design Week, maar juist ook als communicatiebureau, benadrukt Noordhoek. “We maken design om communicatie te onderbouwen. Maar we kregen direct de vraag wanneer dit in de winkel te koop is. Wij zijn zelf per stoel of tafel een paar dagen bezig, en het is niet onze kernactiviteit. We zijn daarom nu met een productiebedrijf in gesprek om onze maltechnologie zodanig aan te passen, dat grotere productie mogelijk is. Vanaf 2023 moeten de zo geproduceerde meubels voor het eerst te zien zijn in designwinkels, maar ook in musea. Zo liggen

skateboards van WasteBoards al in het Museum of Modern Art in New York en in het Design Museum in Londen – ook voor de verkoop. “In 2024 moet er dan ook echt een meubellijn op de markt gebracht worden. Zo combineren we ons communicatiedoel met een recyclingdoel. Dat tweede doel is wel voortgekomen uit de Dutch Design Week. We stonden daar als communicatiebureau dat design gebruikt, niet als designbureau dat communicatie gebruikt. Maar het kan dus allebei. We zien ons bureau nu ook als een soort kraamkamer voor nieuwe producten op basis van afval en kijken hoe we die producten op de markt kunnen brengen.”

VAN LONG NAAR SHORT LOOP

Het is bijna een vloek om een plastic-fan te zijn, weet Noordhoek, maar hij vindt het een geweldig product. “Je kunt er zo veel van maken. Nu gaat het recyclen meestal zo: het wordt ingezameld, vermalen, gereinigd en er worden korrels van gemaakt, dan worden er kleurstoffen aan toegevoegd om er vervolgens nieuwe producten van te maken. Dat is de long loop en wij hebben nu

een soort short loop recycling bedacht. Je hoeft het alleen te sorteren op type, te verwarmen en persen en er zo een heel nieuw product van te maken. Het meest geweldig is dat je van verpakking naar verpakking gaat en zo virgin plastic uit de loop haalt.”

Noordhoek werkt ook voor het Afvalfonds. Zijn werk daar en voor Nedvang heeft hem geïnspireerd tot WasteBoards en WasteCraft. Hij hoopt anderen nu dezelfde inspiratie te geven. “Ik denk dan aan het verhaal van een wethouder die een klas vertelde over het belang van afvalinzameling en recycling. Die klas zakte langzaam weg, tot de wethouder een WasteBoard pakte en zei: ‘En dit is wat je met dat afval kunt maken.’ Opeens had hij de aandacht van elke leerling te pakken. Je hebt een vehikel nodig om enthousiasme te creëren met je verhaal. Zo krijg je de emotie de goede kant uit.” Een ander voorbeeld is dat van BEAT, een wielrenteam voor wie interactie met fans heel belangrijk is. Ze gooiden altijd bidons in het publiek als een soort interactie, maar dat vond men niet meer kunnen.

“Wij hebben toen met BEAT gekeken wat wel kon. Nu maken wij van bidons die niet meer gebruikt worden WasteBoards die op de website van BEAT te bestellen zijn. Zo kan het team op een duurzame manier toch die interactie houden.”

PASSEND BIJ ORGANISATIE

Bij elk designproduct kijkt WasteCraft dan ook naar twee zaken. Allereerst: wat voor afvalproduct heeft een organisatie en wat is daarvan met een bepaalde zichtbaarheid te recyclen? Ten tweede het type organisatie en welk soort design-product past bij die organisatie. “Zo hebben we een tafel gemaakt voor het Afvalfonds. Die zitten met veel partijen om tafel – vandaar de tafel als designproduct - om de beste wegen naar een circulaire economie te bespreken. Hester Klein Lankhorst, de CEO van het Afvalfonds, kan elke gesprekspartner in vijf minuten vertellen waarom die tafel voor haar van belang is. Zo kan ze duidelijk maken dat alle partijen hetzelfde doel hebben, dat hoogstens de weg er naartoe misschien iets anders is.”

Wastecraft maakt meubelen van doppen of plastic verpakkingen voor shampoo, waarbij het afval nog steeds zichtbaar is.

“Al

NIEUWS

AANSLUITING BIJ BRANDENMONITOR

Het risico op en de schade van branden is voor onze leden een groot aandachtspunt. Om die reden is er een projectteam branden en batterijen opgericht, neemt NVRD deel aan de taskforce batterijbranden met diverse collega brancheorganisaties en Stichting OPEN en Stibat, en praten we met de verzekeringsbranche. Wat we als NVRD ook gaan doen, is ons aansluiten bij de brandenmonitor van Vereniging Afvalbedrijven. Deze monitor heeft de VA enkele jaren geleden opgezet en levert nuttige informatie op die ons kan helpen bij het bestrijden van de oorzaak, en inzicht geeft die ons kan helpen richting verzekeraars. De uitvraag voor deze monitor ontvangen de leden tegelijkertijd met die van de gezamenlijke Ongevallenenquête in januari 2023. Dan worden voor heel 2022 gegevens opgevraagd, welke alleen geanonimiseerd en geaggregeerd worden gebruikt.

CONTRIBUTIE

In 2022 zijn we als NVRD-bureau overgestapt op een nieuw systeem voor ledenadministratie, facturatie, eventregistratie en communicatie. Voor iedereen die dat proces wel eens doorlopen heeft, geen verrassing dat dit een intensief project is. Veel zaken verlopen nu eenvoudiger en beter dan voorheen, en het systeem is ook gebruiksvriendelijker. Tegelijkertijd is er in de migratie een foutje geslopen waar het de contributie betreft. Dat betekent dat (een deel) van de leden een te hoge contributie factuur heeft gekregen. Simpel gesteld is de tijdelijke verhoging van de contributie met 4% voor 2021 onterecht in de berekeningen voortgezet voor 2022. Aangezien er voor 2022 (zoals altijd) ook een indexatie plaatsvond, valt het eindbedrag te hoog uit. Wij gaan dit vanzelfsprekend corrigeren. Elk lid waar dit van toepassing is, krijgt hierover bericht. Dat zal niet voor het einde van dit jaar lukken, maar we streven ernaar dit in januari af te ronden. Onze excuses voor het ongemak.

NVRD DEELT VERBETERPUNTEN VOOR EUROPESE ECO-DESIGN VERORDENING

In maart heeft de Europese Commissie een voorstel gepubliceerd om de eco-design richtlijn om te vormen tot een meer verplichtende verordening waarin eisen worden gesteld aan het circulair ontwerp van producten. Dit ter vermindering van de negatieve milieueffecten tijdens de levensduur van producten en het verbeteren van de werking van de interne markt. De NVRD is ontzettend blij met dit voornemen. Wij pleiten er namelijk al geruime tijd voor om producenten meer en beter te stimuleren om hun producten zo te ontwerpen dat ze langer meegaan, dat hergebruik mogelijk is en dat ze beter gerepareerd of gerefurbisht kunnen worden. Samen met onze Europese koepelorganisatie Municipal Waste Europe (MWE) hebben wij een aantal verbeterpunten kenbaar gemaakt aan de Europese Commissie:

- Het toevoegen van een wettelijk kader voor het recht op reparatie in voorbereiding op het commissievoorstel;

- Het verbieden van geprogrammeerde veroudering, zoals nu bijvoorbeeld het geval is bij mobiele telefoons;

- Het verbieden van producten waarvoor specifieke demontage-gereedschappen nodig zijn die niet breed verkrijgbaar zijn;

- Het starten met de prioritaire productgroepen, zoals vermeld in het Circular Economy Action Plan. Te weten: AEEA, textiel (inclusief luiers), meubels en producten met een hoge milieudruk, zoals staal, cement en chemicaliën en - Een verplichting voor producenten om reserveonderdelen beschikbaar te stellen.

Surfen

Ik schrijf u deze kerstcolumn vanaf het strand in Portugal. Net ontwaakt voor mijn camper, latte in de hand. Ik ga zo eerst even surfen alvorens mijn werkdag te beginnen. Op afstand, laptopje, zon op mijn bolletje. Het leven is te kort om niet te genieten!

Het zou toch wat zijn, dacht ik toen ik de opkomst van ‘digital nomads’ las in de krant. Een flink deel van de jonge dertigers bekijken hun opties, zien werkdruk en de emotionele uitputting van altijd maar presteren en bereikbaar zijn, en bedanken daar vriendelijk voor. Ik ben geen jonge dertiger, kan ook niet surfen, pas nimmer met het hele gezin in een campertje, en ben dus ook niet in Portugal. Eerlijk gezegd vier ik de fysieke ontmoetingen ook te zeer om überhaupt te overwegen het leven zo drastisch om te gooien. Maar het zet me wel aan het denken.

We moeten met elkaar zo vreselijk veel. Of je nu wethouder bent. Of scholier. Afvalheld. Of ambtenaar. Tussen het rennen en vliegen door kan het geen kwaad af en toe achterover te leunen en te aanschouwen - waar rennen we eigenlijk naartoe? Hoe houden we het ook nog een beetje leuk en gezellig met elkaar. Het is toch jammer als we al dat frisse talent verliezen aan surfplanken. Talent dat het risico op falen & prestatiestress voorkomt door niet mee te doen. Dat ons wellicht kan leren, hoe we bijdragen aan een betere wereld kunnen combineren met stil staan, af en toe onbereikbaar zijn, minder prestatiedruk en meer creativiteit. Want al zie ik mezelf niet rondrijdend leven van surfplek naar surfplek; het gevoel dat we soms als hamsters in een rad heel hard rondjes rennen herken ik wel.

Misschien een goed voornemen voor ons allemaal: wat meer spelende mens in 2023. Tussen het redden van de wereld door. Ik heb alvast kaartjes voor diverse concerten en festivals op zak. Toch een beetje het gevoel van die surfende dertiger….

Wendy de Wild directeur NVRD

Foto: Bart van Dieken

WAT BETEKENT HET CIRCULAIR TOEPASSEN VAN BIOAFVAL?

GROEN GAS ‘SLECHTS’ EEN INTERESSANT

Van oudsher is compostering van bioafval bekend als dé circulaire verwerkingsmethode van bioafval. Mede vanwege de hoge energieprijzen is het winnen van biogas (methaan) door vergisting van bioafval populair. Hierbij wordt echter de recycling van het resterende digestaat nog wel eens achterwege gelaten, ondanks dat het de minimumstandaard is in het Landelijk Afvalbeheer Plan (LAP). In het digestaat zitten juist de nutriënten die van levensbelang zijn voor een gezonde en benutbare bodem. Hoe gaan we nu echt circulair om met ons bioafval?

BIOAFVAL

Onder bioafval verstaan we de organische reststromen van huishoudens (gft, gfe) en bedrijven (productieafval, swill, over-de-datum producten). Daarnaast zijn er ook nog andere grote organische reststromen, zoals dierlijke mest en slib vanuit de waterzuivering en baggeren. Organische reststromen bestaan feitelijk uit twee soorten componenten.

1. CHO-deel: de organische stoffen, zoals koolhydraten, vetten en eiwitten;

2. NPK-deel: de bodemnutriënten ofwel meststoffen. Het anorganische deel, met name verbindingen van stikstof, fosfor, zwavel en kalium. In een ideale keten

komen deze nutriënten (en een deel van de organische stof) uiteindelijk weer terug in de bodem, zodat er met behulp van CO2 en water weer van alles kan groeien.

VERGISTEN EN COMPOSTEREN

Bij vergisting wordt het CHO-deel grotendeels omgezet in biogas (methaan) en water. Het NPK-deel komt in het digestaat terecht. Bij compostering wordt het CHO-deel, de organische stoffen, grotendeels geoxideerd tot CO2 en water, waarbij veel warmte ontstaat. Deze warmte zorgt voor de hygiënisering van de compost: het doden van mogelijk ziekte verspreidende micro-organismen. Daarbij worden ook zaden gedood, waaronder die van onkruiden en invasieve exoten, zoals de Japanse duizendknoop. Het NPKdeel zit samen met de resterende organische stoffen in de compost, een erkende mest- en structuurstof voor de bodem.

Veel installaties voor de verwerking van huishoudelijk bioafval passen een combinatie toe van voorvergisting en compostering. Een gfe-rijk deel van het gft-afval, bijvoorbeeld vanuit de hoogbouw, gaat dan naar de vergisting om biogas op te wekken. Het digestaat uit de vergisting wordt vervolgens toegevoegd aan de compostering van de tuinafvalrijke rest van het gft. Deze

combi zorgt ervoor dat het digestaat wordt gehygiëniseerd tijdens de compostering en dat het NPK-deel van het digestaat in het compost belandt.

WAARDE

Beide soorten componenten, CHO en NPK, zijn zoals aangegeven goed te gebruiken en te recyclen. De organische stoffen, CHO, zijn bijvoorbeeld te benutten als:

- biogas (vergisting);

- voeding voor dieren of insectenkweek (wettelijk beperkt);

- terugwinning van voedingsmiddelen en chemicaliën, zoals eiwitten en vetzuren.

Daarnaast is het dus wenselijk het NPKdeel te recyclen en terug te brengen als voedings- en structuurstoffen naar de bodem waar die dat nodig heeft. Dat kan in de vorm van compost, maar ook in de vorm van digestaat. Echter, om de (mest)waarde van digestaat optimaal te benutten, lijkt het beter de nutriënten apart terug te winnen, om er in de gewenste verhoudingen een waardevolle, kunstmest-vervangende meststof van te maken. De landbouw heeft namelijk behoefte aan mestproducten met een constante kwaliteit, met dezelfde concentratie mineralen en dezelfde beschikbaarheid voor gewassen.

TEKST: ADDIE WEENK, SABRINA VAN DER LINDEN EN MAARTEN VAN HET BOLSCHER, RIJKSWATERSTAAT

NIEUWE MESTSTOFFENWETGEVING

In Nederland zijn nu twee wettelijke kaders die gelijktijdig van toepassing zijn voor meststoffen:

de nationale wetgeving (wetten.nl - Regeling - Uitvoeringsbesluit Meststoffenwet - BWBR0019031 (overheid.nl));

de Europese meststoffenverordening (www.rvo.nl/onderwerpen/eu-wetgeving/ce-markering/productgroepen/ bemestingsproducten)

In de nationale wetgeving is niet-vloeibare compost de enige toegestane meststof die uit huishoudelijk gft-afval gemaakt mag worden. In de Europese verordening, van kracht sinds juli 2022, zijn meerdere soorten mestproducten toegestaan, uiteraard onder specifieke randvoorwaarden voor zowel proces als product. Toepassing van digestaat als meststof is hierdoor mogelijk. De eisen zijn echter zwaar en ook nog niet helemaal duidelijk. Ook is een certificeringsinstantie vereist die proces en product kan beoordelen en goedkeuren. In de EU is op dit moment alleen een Hongaarse instantie gerechtigd dat te doen. Bekeken

moet worden hoe, met de komst van deze nieuwe wettelijk toegestane toepassing van digestaat, de minimum standaard voor o.a. gft1 in de toekomst moet worden aangepast. Deze beschrijft nu namelijk alleen composteren, of vergisting met nacompostering, met het oog op recycling.

KLEINSCHALIGE VERGISTERS

Diverse aanbieders van kleinschalige vergisters, zoals Circ en The Waste Transformers, bieden hun installaties aan als oplossingen voor bioafval aan bijvoorbeeld bedrijven, restaurants, verpleeghuizen en ook gemeentelijke wijken of flats. Aansprekende voordelen zijn verminderde overlast en logistiek en de lokale productie van biogas. Men zit echter wel vaak in de maag met het digestaat. Toepassing in eigen tuin en afvoer via het riool lijken mogelijkheden, maar zijn wettelijk niet toegestaan en niet circulair: het meest waardevolle product van gft, de meststoffen, worden dan niet benut. Technische opties zijn opwerking tot toegestane meststof of daartoe aanbieden aan een verwerker. De praktische en economische haalbaarheid is echter nog onbekend.

BIJZONDER LANDJE

Door de intensieve veeteelt verkeren we in de bijzondere positie dat we een overmaat aan meststoffen hebben in ons land. Veel andere landen die plantaardige producten produceren voor menselijke consumptie of veeteelt hebben juist te kampen met een ernstige verschraling van de bodem. Zelfs in sommige gebieden in Nederland is dat het geval. Grote uitdaging is dus dat we niet alleen de nutriënten op grote schaal gaan terugwinnen, maar ook daar toegepast krijgen waar ze nodig zijn.

VERLIEZEN

Helaas wordt de waarde van organische reststromen nog lang niet helemaal benut. Grote verliezen ontstaan door verbranding van restafval waarin zich ongescheiden bioafval bevindt, door thermisch verwerken van zuiveringsslib van RWZI’s en door digestaat dat na vergisting niet wordt gerecycled. Onbekend is hoeveel bioafval van bedrijven wordt vermalen of na een andere ‘bewerking’ op het riool wordt geloosd.

1 Zie sectorplan 6 en ook 7 van het Landelijk afvalbeheerplan (LAP3) - https://lap3.nl/sectorplannen/

BRANCHE NIEUWS

KLAIR KOMT MET TWEE NIEUWE INDEXEN

Branchevereniging KLAIR heeft onlangs twee nieuwe indexen geïntroduceerd voor kunststof en ondergrondse containers. Opdrachtgevers kunnen deze indexen gebruiken voor korte en langlopende contracten.

Sinds de introductie in 2007 is de zogeheten KLAIR-index steeds meer een vast onderdeel geworden bij Europese aanbestedingen voor kunststof rolcontainers, ondergrondse containers en registratiesystemen. Deze indexen zijn destijds ontstaan uit de behoefte om bij langlopende contracten een faire prijscorrectie te kunnen bepalen. De oude KLAIR-index was gebaseerd op openbare en controleerbare CBS-indexen, o.a. voor lonen, diesel en kunststof.

Nu vijftien jaar later, met de huidige omstandigheden en nieuwe duurzaamheid mogelijkheden, zijn de verhoudingen heel anders komen te liggen en is er geen aansluiting meer met de marktsituatie. Daarnaast is schaarste van productiematerialen en -middelen een factor van belang geworden. Daarom introduceert KLAIR twee nieuwe indexen, uiteraard nog steeds op basis van openbare en controleerbare CBS-indexen en met actuele verhoudingsgetallen. De een is voor kunststof rolcontainers, de andere voor ondergrondse inzamelmiddelen.

FACTOREN

De factoren lonen en HDPE (een kunststofsoort, Red.) zijn nog steeds aanwezig in de nieuwe index voor kunststof afvalcontai-

ners. Ook de verhoudingen met betrekking tot het (duurzame) materiaalaandeel bij de kunststoffen met olie als grondstof zijn aangepast naar de huidige situatie, aangevuld met de factor energie. Omdat de rolcontainers vooral in Duitsland geproduceerd worden, is hier de statistiek van het Duitse bureau voor de statistiek van toepassing, het Statistisches Bundesamt. Verder heeft KLAIR door het heersende gebrek aan vervoermiddelen in plaats van de index voor diesel gekozen voor de beter dekkende CBS-index voor transport.

Uit de nieuwe index voor ondergrondse inzamelsystemen zijn enkele weinig voorkomende rubrieken geschrapt. De verhoudingsgetallen zijn als gevolg van structurele prijsveranderingen aangepast. Voor koud- en warmgewalst staal is er nu een specifieke materiaalindex van vraag en aanbod; al bekend van de index voor kunststof containers.

IRDC-systemen hebben te maken met beschikbaarheid op de wereldmarkt en het kostenpatroon is heel anders komen te liggen. Daarom wordt deze nu apart geïndexeerd met de CBS-indexen voor lonen en andere elektrische apparatuur. De nieuwe indexen zijn te vinden op de website www.klair.nl sub downloads. Voor vragen of toelichting kunt u contact opnemen met KLAIR. Deze nieuwe aangepaste KLAIR-index is ingegaan per 1 november dit jaar en geeft de opdrachtgevers de mogelijkheid om deze te gebruiken voor lopende of toekomstig af te sluiten overeenkomsten.

BRANCHE NIEUWS

KERAMISCHE KOOKPLATEN NIET IN DE VLAKGLASCONTAINER

Vlakglas Recycling Nederland zamelt op bijna iedere milieustraat in Nederland het vlakglas in. De laatste tijd komen zij steeds vaker keramische kookplaten, waar de elektronica van af is gehaald, tegen in de vlakglascontainer. Keramisch glas is zeer schadelijk bij de productie van nieuw glas. De recyclaars en glasfabrikanten voeren hier een zero tolerance beleid op. Zodra deze vorm van glas is gebroken, is het namelijk niet meer volledig handmatig te verwijderen uit de container.

Om te voorkomen dat Vlakglas Recycling Nederland grote partijen vlakglas moet weggooien vanwege vervuiling, hebben zij

in de afgelopen jaren de grotere containers vervangen voor kleine containers. De beheerder van de milieustraat ziet dan sneller bepaalde vervuilingen en kan deze alsnog verwijderen. Door de nieuwe manier van inzamelen is meer hergebruik mogelijk. Vanaf de milieustraten gaan de ingeleverde apparaten naar sorteercentra waar de afgedankte apparaten worden gesorteerd naar fracties. Voor iedere fractie zijn er één of meerdere gespecialiseerde verwerkers in Nederland aanwezig, waar de apparaten worden verwerkt tot grondstoffen die opnieuw ingezet kunnen worden. Circa 95% van de materialen van alle ingeleverde apparaten kan zo nuttig toegepast worden.

EETBARE VERPAKKING PAKT ZOWEL VOEDSELAFVAL ALS PLASTIC AFVAL AAN

Het Spaanse Bio2Coat pakt het dubbele probleem aan van voedselverspilling en plastic afval afkomstig van verpakkingsmaterialen. Het bedrijf heeft een 100% natuurlijke, eetbare coating ontwikkeld die de houdbaarheid van groenten en fruit verlengt en een 100% natuurlijk, eetbaar verpakkingsmateriaal dat plastic voor eenmalig gebruik vervangt.

Volgens de in Barcelona gevestigde start-up, die is opgericht door onderzoekers van de Polytechnische Universiteit van Catalonië, is uit uitgebreide proeven gebleken dat de eetbare coating de verliezen en het afkeurpercentage bij de productie van groenten en fruit vermindert en de producten langer vers, lekker en gezond houdt. Het behoudt de zachtheid, vochtigheid en smaak van elk product en houdt ze weg van microorganismen, zodat het fruit niet bederft voordat het wordt geconsumeerd. De Bio2Coat eetbare coating verbetert het visuele uiterlijk, voorkomt schimmelaantasting en behoudt de voedingswaarde voor de consument. En omdat de oplossing natuurlijk, geur- en smaakloos is, beweert de start-up dat zij

voor de consument acceptabeler is dan andere coatings op de markt die gebruik maken van levensmiddelenadditieven zoals E904, die worden gebruikt voor de conservering en presentatie van voedsel. Bron: foodnavigator.com

BRANCHE NIEUWS

KNAPZAK BIEDT OPLOSSING VOOR BLIKAFVAL

Vanaf 1 april 2023 komt er daadwerkelijk statiegeld op blikjes. Hiermee worden alle metalen drankverpakkingen tot 3 liter bedoeld. Het doel van deze maatregel is om meer blikjes te kunnen recyclen, zodat ze niet als zwerfafval in het milieu belanden. Waar de blikjes zijn gekocht, dat maakt niet uit. In principe wordt er overal 15 cent statiegeld op een blikje gezet. Op dit moment is er nog veel onduidelijk over landelijke inzamelpunten: hier wordt spoedig meer over bekend.

Knapzak Benelux verzorgt oplossingen voor afval, ook specifiek voor het inzamelen van blikjes. Neem nu de CANman. Deze bak is heel geschikt voor op scholen, sportparken, recreatieparken en zelfs in kantoorpanden. Deze vuilnisbak heeft de vorm van een blikje en leent zich erg goed om blikafval te verzamelen. De consument krijgt het statiegeld er dan wel niet mee terug, maar een vereniging, organisatie of goed doel kan zo wel geld inzamelen voor een investering of activiteit naar keuze. Deze afvalbak kunt u naar wens laten personaliseren in de vorm van het wikkel wat rond de bak zit. Maar natuurlijk is het ook mogelijk ons standaardwikkel te bestellen.

Naast deze CANman heeft Knapzak ook een WasteWatchersysteem. Dit systeem bevat naast een oplossing voor plastic en blikafval, ook oplossingen voor papier, rest en GFT. Net als bij de petflesjes zal het ook mogelijk zijn bij zowel de supermarkten, tankstations en grotere cateraars blikjes te deponeren. Daarnaast kunnen er ook vrijwillige inleverpunten geopend worden, bijvoorbeeld bedrijfs- of sportkantines. Deze gelegenheden kunnen kiezen of ze de blikjes aan de consument of personeel vergoeden of het geld zelf te investeren in hun eigen bedrijf of vereniging.

Een blikje kan ingezameld worden als het voorzien is van het statiegeldlogo, en een nieuwe EAN-code. Op oude drankverpakkingen kan helaas geen statiegeld verhaald worden, maar die kunnen natuurlijk wel gerecycled worden.

AGENDA

6 tot en met 12 maart

Week van de AfvalHelden

30 maart

Gemeentelijk Grondstoffencongres

Hart van Holland, Nijkerk

10 en 11 mei

NVRD Jaarcongres

Rd4, Heerle

7 en 8 juni

ReinigingsDemoDagen

Flevonice Biddinghuizen

28 juni

Vakdag

WEEK VAN DE CIRCULAIRE ECONOMIE 2023

Van maandag 6 tot en met zaterdag 11 februari vindt alweer de achtste editie van de Week van de Circulaire Economie plaats. Ook deze editie zien bezoekers hoe circulair ondernemen in de praktijk werkt en vinden er door het hele land events plaats. Om de Week van de Circulaire Economie nóg beter te maken vinden events dit jaar enkel plaats bij circulaire hubs. Bij deze broedplaatsen is alle kennis en kunde in huis om circulair ondernemerschap van de grond te tillen en bruist het van innovatie en pioniersdrift. Andere organisatoren kunnen zich aansluiten bij één van de hubs om ook een event te organiseren. Er zijn dit jaar ongeveer 35 circulaire hubs door het hele land.

CLOSE-UP

SAMEN OP WEG NAAR

CIRCULAIRE ECONOMIE

Als gemeente of inzamelaar wil je toewerken naar een volledig circulaire economie, met onder meer homogene afvalstromen en minder CO2-uitstoot. VConsyst werpt zich op als partner om die doelstellingen te halen.

VConsyst is bekend als betrouwbare producent van afvalbakken en ondergrondse containers met bijbehorende elektronica en software. Ook op het gebied van fietsparkeerplaatsen en overkappingen is het bedrijf groot. Vier jaar terug ging VConsyst samen met partner Koninklijke Bammens, waardoor het bedrijf nu marktleider is in Nederland als het gaat om (ondergrondse) afvalcontainers en afvalbakken.

“We maken nu de transitie van producent/leverancier naar een partner die meedenkt in oplossingen”, aldus chief commercial officer Annet Jochemsen. “Dat betekent in de praktijk dat we met gemeenten en inzamelaars in gesprek gaan om samen naar hun doelstellingen te kijken. Wil je een schonere leefomgeving, meer CO2-reductie, betere afvalscheiding, dan zoeken we samen naar passende oplossingen en helpen wij die doelstellingen te bereiken.”

Het softwarepakket VConsyst Dynamics speelt daarbij een belangrijke rol. Met deze software kunnen allerlei gegevens verzameld worden, zoals het aantal stortingen per huishouden, vulgraad ondergrondse container, aantal milieustraatbezoeken. “Om de inwoners meer bewust te maken van hun afvalgedrag, gebruiken we een app waarmee ze bijvoorbeeld hun aantal stortingen van restafval bij kunnen houden. Via de benchmarkservice zien ze tevens wat het gemiddelde is in hun woonplaats. Als jij tien keer restafval wegbrengt en je buren doen dat maar twee keer, dan word je als consument wellicht geprikkeld om beter je afval te gaan scheiden. Onze data kunnen ook gebruikt worden door gemeenten zelf, om hun afvalresultaten te vergelijken met gemiddelden van andere gemeenten. De benchmarkfunctie werkt dus twee kanten op, ze is handig voor inwoners maar ook voor inzamelaars zelf. Het maakt zaken inzichtelijk.”

STAPPEN ZETTEN

Volgens de landelijke richtlijnen moeten we toe naar een volledig circulaire economie in 2050. “Dat jaartal is dichterbij dan je denkt”, aldus Jochemsen. “Daarom moeten we nu echt samen stappen gaan zetten. Als onderneming geven we zelf graag het goede voorbeeld. Sensoren in sommige containers moeten straks bijvoorbeeld vervangen worden om geschikt te zijn voor 4G. Wij gaan zoveel mogelijk onderdelen van die

oude sensoren hergebruiken, we gooien ze dus niet zomaar weg. Voor gemeenten werken we aan een abonnementenservice, zodat ze bij ons een totaaloplossing kunnen vinden voor hun afvalinzameling. Ze kopen niet een x aantal containers, maar wij zorgen voor de plaatsing van de juiste container op de juiste plek. Na afloop van het contract kunnen wij de containers innemen en refurbishen, zodat ze niet bij het oud ijzer belanden.” Een ander voorbeeld van het partnership dat VConsyst nastreeft, is een bijzondere pilot in Zwolle. “We gaan daar een persende afvalbak plaatsen op straat, zodat er veel meer afval in kan. Een zonnepaneel zorgt voor de energie, zodat de bak geen stroomaansluiting nodig heeft. Met alle data die we via VConsyst Dynamics verzamelen, kan het legen van deze afvalbak slim aangestuurd worden. Geen vaste routes, maar alleen lediging als het nodig is. Dat spaart weer transportbewegingen en CO2-uitstoot.”

VConsyst wil met al deze innovaties gemeenten en inzamelaars zo goed mogelijk assisteren bij hun afvalbeleid. Zodat ze klaar zijn voor een circulaire economie in 2050.

jouw afval, onze brandstof

Bio-CNG is een 100% schone brandstof waarvan de bron rioolwaterzuivering, afvalverwerking en GFT is. In Nederland is zoveel (organisch) afval dat er jaarlijks 1,4 miljard kuub aan Bio-CNG geproduceerd kan worden. Hierop kunnen jaarlijks 7.778 inzamelauto’s rijden.

gesloten keten Bio-CNG geproduceerd uit organisch afval

OG produceert een groot deel van de Bio-CNG op twee eigen locaties in Nederland, namelijk in Amsterdam (RWZI) en Beverwijk (HHNK).

Wij produceren niet alle Bio-CNG zelf. Door samen te werken met inzamelaars en verwerkers van afval, kan OG ook Bio-CNG aanbieden dat geproduceerd is uit afval van de consument en ingezameld/verwekt is door de lokale afvalinzamelaar.

Voordelen bio-cng

Inzamelvoertuigen zamelen (organisch) afval in

Verwerken van afval tot Bio-CNG

Inzamelvoertuigen tanken Bio-CNG geproduceerd uit (organisch) afval

100% schoon

Tot 90% CO2 besparing Stiller 50% minder geluid en trillingen t.ov. een dieselvoertuig.

Circulaire brandstof

Bio-CNG is circulair binnen de afvalbranche

Landelijke dekking

Er zijn ruim 190 tanklocaties in Nederland.

Benieuwd naar de mogelijkheden voor jouw onderneming?

Neem dan contact op met Ewoud Rondaan via +31 (0) 835-94795 of mail naar Rondaan@ogcleanfuels.com