BEZEM

GOED GEVOEL

Kort geleden stond ik even te babbelen met één van de mensen uit mijn buurt. Het was lekker herfstweer en mijn ronde zat er bijna op. Uiteraard kwam het onderwerp snel op de schone straten, maar ook hadden we het over afval en afvalscheiding. U zal dat vast herkennen. Als je vertelt wat je werk is, of waar je werkt, dan moeten mensen toch even hun verhaal kwijt. Uiteraard waren er wat kritische vragen maar bovenal wilde de persoon in kwestie kwijt dat zij heel goed bezig was. Heel goed met afvalscheiding. Dat het best lastig was soms, plastic ja/nee. Maar vooral, en dat onderstreepte haar grote glimlach, hoe trots ze was dat ze steeds minder echt afval had. En ook dat ze nog steeds schrikt van hoeveel plastic je eigenlijk weggooit. Zo veel. Ongelooflijk. Ze deed heel erg aan recycling, beter dan de buren. Die zetten echt elke twee weken een stampvolle container aan de straat. Ongehoord. Maar haar goede gevoel, dat was onmiskenbaar en mooi om te zien.

De bijdrage van inwoners aan een beter milieu wordt niet zelden gedefinieerd door de mensen zelf en door de mate waarop zij hun afval in de juiste containers gooien. Ze hebben geen idee wat er daarna mee gebeurt. Jammer, omdat het goed is dat mensen ook echt weten waar hun goede gedrag toe heeft geleid. Mensen hebben een goed gevoel bij afval scheiden, maar oh jee als blijkt dat hun goede gedrag tot niets leidt. Dat hun inzet voor niets is geweest. Dat ze voor Jan Doedel de goede grondstoffen in de goede bakken hebben gedaan, maar dat er daarna allerlei onoorbare dingen mee gebeuren. Dan is het klaar. Over en uit. Einde bericht. Dus dat er nu eindelijk een echte doelstelling komt voor echte recycling, juich ik van ganser harte toe. Kan niet snel genoeg. Onze inwoners moeten er van op aan kunnen dat zij, en niemand anders, zorgen voor recycling. De echte recycling. Collega’s, neem in uw plannen voor 2022 ook recycledoelstellingen op. Echte doelstellingen. Niet gescheiden inzameldoelen. Mijn buurtgenoten, en de uwe, verdienen het echte antwoord.

DE DO’S EN DONT’S BIJ INPANDIG INZAMELEN VAN GFT/E-AFVAL

Aanrechtbakjes, bakken en zakjes kunnen een grote rol spelen bij de inzameling van groente-fruit-tuinafval en etensresten (gft/e), vooral bij hoogbouw en in sterk stedelijk gebied. Gemeenten gaan deze inpandige afvalscheiding steeds meer faciliteren: door aan te geven welke opties er zijn of door zelf inpandig scheidingsmateriaal aan bewoners te verstrekken. Deze hulpmiddelen kunnen mensen motiveren en voorzien in een stukje afvalscheidingskennis, bijvoorbeeld door een stimulerende prompt (zoals ‘Afval scheiden, goed bezig!’) of een korte wel/niet lijst erop te zetten. Welke aanrechtbakjes, afvalbakken of scheidingszakjes zijn populair, en welke inzamelzakjes zien gft/e-verwerkers liever niet terug in de gft/e-stromen? GRAM deed een kleine rondvraag.

TEKST: MARTIJN KREGTING BEELD: IRADO

Het aanbieden van keuken/aanrechtafvalbakjes aan bewoners van hoogbouw en stadscentra – maar ook aan bewoners van laagbouw - is een positieve stimulans om gft/e afval te scheiden. Dat ervoer afvalbeheerbedrijf Circulus-Berkel (Oost-Nederland) in drie gemeenten. Bewonersverenigingen vervullen hierbij een actieve rol. Inmiddels treft het bedrijf samen met gemeenten voorbereidingen om in twee andere gemeenten bewoners van hoogbouw de mogelijkheid te geven om hun gft/e aan te bieden.

AANRECHTBAKJES

Ook daar zullen keukenafvalbakjes van gerecycled plastic uitgedeeld worden, vertelt Vincent Baas, manager grondstoffen. “Deze aanrechtbakjes helpen om het dagelijkse, kleine keukenafval zoals schillen en stronken apart te houden en zijn bedoeld als ‘nudge’ voor wie dat nog niet gewend was te doen.” Vanwege het formaat is het vaak niet het enige inzamelmiddel. Veel mensen verzamelen het keukenafval in een biologisch afbreekbaar zakje, emmertje of bak waarmee het naar een gf-zuil kan worden gebracht (doorgaans in of vlak bij de hoogbouwcomplexen te vinden). “Je wil natuurlijk dat zoveel mogelijk bewoners meedoen”, stelt Baas. “Het is dus belangrijk om bewoners mee te nemen in het proces van besluitvorming en uitvoering. Dat betekent bijtijds informeren over de komst van gf-zuilen, de redenen en de mogelijkheden daarvan, de planning en praktische instructie.”

Zo polst Circulus-Berkel vooraf de bereidheid om keukenafval te scheiden en wordt gevraagd naar wensen voor gft/e scheiding en voorkeursplekken voor containers. “Met het uitdelen van aanrechtbakjes op bijvoorbeeld markten creëer je een mogelijkheid om in dialoog te gaan, afvalvragen te beantwoorden en hardnekkige misverstanden weg te nemen”, stelt Baas. “De ervaringen met gf zuilen die werken met een toegangspas, zijn positief en de vervuiling is minimaal.”

ACTIEMATIG INVOEREN

Afvalinzamelbedrijf Irado in Zuid-Holland zet al enkele jaren actiematig een Ventimax-aanrechtbakje in bij huishoudens in Capelle aan den IJssel, Schiedam en Vlaardingen. “We vinden het belangrijk bewoners te helpen bij het scheiden van etensresten”, vertelt Jeffrey van Steenes, manager Klantrelaties, Communicatie en Advies van Irado. "Wanneer ergens mini- of verzamelcontainers voor gfe ingevoerd of vervangen worden bij gesloten laagbouw of hoogbouw, bieden we meteen deze aanrechtbakjes aan."

In eerste instantie waren er twee aanrechtbakjes: de een afgesloten, de ander open en in combinatie met een biologisch afbreekbaar zakje. In beide gevallen ging het om bakjes van gerecycled plastic waar bewoners uit konden kiezen. Uiteindelijk besloot Irado om alleen de open bakjes met biologisch afbreekbaar zakje uit te delen. De reden is dat deze groter zijn en doordat ze ventileren minder problemen met stank en vliegjes opleveren. Volgens Van Steenes is er veel belangstelling voor de aanrechtbakjes. Dat blijkt onder meer uit een grote actie in Vlaardingen in 2020, bij het vervangen van verzamelcontainers van gfe. Er kwamen ruim 2.000 aanvragen voor bakjes binnen.

BREED PERSPECTIEF

Ook HVC (Noord-Holland), zet biologisch afbreekbare zakjes in. HVC omvat de hele afvalketen, van inzameling tot en met verwerking. Dat geeft de organisatie volgens Ralf Arents, conceptontwikkelaar bij HVC, een breed perspectief op de keten.

"Omdat wij de keten van inzameling tot en met verwerking in eigen beheer hebben, kunnen we snel inspelen op ontwikkelingen. Bijvoorbeeld het monitoren van de kwaliteit en ingrijpen als dat nodig is. Bij gft is vervuiling een aandachtspunt. Zo hebben we intensieve communicatie naar inwoners over wat er bij gft en etensresten hoort, en wat het effect is van bijvoorbeeld plastic in het gft. De lijnen zijn kort en zo versterken de twee onderdelen elkaar."

In eerste instantie deelde Irado twee typen aanrechtbakjes uit: de een afgesloten, de ander open en in combinatie met een biologisch afbreekbaar zakje.

VOORTSCHRIJDEND INZICHT

Dat geldt ook voor het voortschrijdend inzicht op het gebied van inzameling van gft en etensresten in met name hoogbouw. Arents: "We hebben bij hoogbouw, zoals in Alblasserdam, in het verleden betonnen ‘huisjes’ neergezet voor gfe-inzameling. Door het ontbreken van specifieke communicatie, toegangscontrole en facilitering in de keuken, was de opbrengst beperkt en kwalitatief niet goed. Mensen gingen vaak met een plastic tas naar de cocon en gooiden die er samen met het gfe-afval in. Dat leidde tot veel afkeur."

Op basis van pilots met uiteenlopende introducties van een cocon - zeer beperkt tot zeer uitgebreid op gebieden als communicatie en ondersteuning van inpandige gfe-inzameling met bakjes en zakjes - is de aanpak inmiddels flink veranderd. "We gingen al vaak met een afvalcoach langs de deur, om te vertellen over het waarom en hoe van gfe-inzameling. We gaven vaak rollen biozakjes uit, maar dat was eenmalig, niet structureel. Na verloop van tijd ebde de aandacht weer weg en daarmee de hoeveelheid en kwaliteit van gfe, zeker ook omdat het verloop onder bewoners van hoogbouw vrij groot is."

UITDELEN

Inmiddels is een aantal HVC-gemeenten volledig over op apart inzamelen van afvalstromen zoals gfe, pmd en papier bij hoogbouw. Arents: "We willen structureel biologisch afbreekbare zakjes uitdelen mogelijk maken, of een ander alternatief. Wel een plastic drager bijvoorbeeld, maar bij iedere cocon een prullenbak om die drager daarin te gooien. In een pilot in Den Helder hebben we het structureel uitdelen van biozakjes op basis van aanbiedgedrag al uitgetest. Dit werkte erg goed en ongeveer 65 procent van de bewoners maakte gebruik van deze service. Samen met de gemeente Zaanstad willen we eind dit jaar een aantal verschillende varianten gaan toepassen/testen."

WAAROM GEEN ZAKJES

De meningen over het gebruik van biologisch afbreekbare inzamelzakjes zijn volgens Baas (Circulus-Berkel) verdeeld. "Zelf hebben we bewust gekozen voor bakjes in plaats van biologisch afbreekbare zakjes, mede omdat verwerkers aangeven dat ze die liever niet hebben. Met bakjes zijn er ook geen zakjes nodig.”

Verwerkers zijn niet zo happig op de biologisch afbreekbare zakjes in het gft/e-afval, merkt ook Van Steenes (Irado). Zij zijn bijvoorbeeld bevreesd dat er op termijn meer gewone plastic zakjes bij het gft/e-afval komen. "Wij bieden bij de introductie van aanrechtbakjes ook die biologisch afbreekbare zakjes aan. Daarna kunnen bewoners ze in de winkel kopen. Maar wellicht zal niet iedereen dat doen."

Vanuit het oogpunt van de afvalverwerker weet Arents (HVC) dat er een voorkeur is voor geen enkele drager maar los gestort gfe. Bij hoogbouw is dat niet haalbaar en gaat de voorkeur uit naar papieren of biodragers met kiemplantlogo (in die volgorde). "Bij structureel uitdelen van biozakjes hebben we gemerkt dat er een significant verschil is in de kwaliteit van het gfe-afval. En als we zelf die zakjes uitdelen, kunnen we ook garant staan voor een goede kwaliteit en stevigheid ervan."

TOENEMENDE VERVUILING

Toch merkt onder meer Irado dat gft/e meer vervuiling bevat. Daarom zijn verwerkers strenger geworden, stelt Van Steenes. “Wij vragen ons af of dat komt door een toename van plastic in gft/e etc. Wellicht dat met ontwikkeling in technologie verwerkers beter in staat zijn vervuiling zoals plastic uit gft/e te halen.”

Tim Brethouwer, marktanalist voor afvalverwerker Attero en één dag per week technisch adviseur van de Vereniging Afvalbedrijven (VA), juicht het stimuleren van inpandig inzamelen van gft/e-afval toe. Maar ook hij merkt dat er sprake is van een algemene toename van de vervuiling. “Dat was in 2000 nog zo’n 0,9 procent, rond 2010 zo’n 2,3 procent en is inmiddels circa 4 procent. Omdat tuinafval doorgaans schoon is, zal een belangrijk deel van de vervuiling met keukenafval worden aangevoerd. Een forse toename van de gfe inzameling bij hoogbouw belooft wat dat betreft niet veel goeds, maar we zullen samen dit probleem moeten oplossen.”

GEDRAG EN COMMUNICATIE

De toenemende vervuiling kan deels het gevolg zijn van gedrag, denkt Brethouwer. “Men wil zo snel mogelijk af van dat inpandige gft/e-afval. Een papieren zakje voor inpandige inzameling gaat sneller stuk, dus pakt men dan soms toch een plastic zak. Insleep, noemen we dat. Ook is er vaak sprake van onduidelijke communicatie over wat bij de diverse afvalstromen moet. En confusion is polution: verwarring betekent vervuiling. Elke gemeente zou dezelfde wel-niet lijst moeten hanteren om dit te voorkomen.”

Brethouwer stelt dat wat verwerkers wel en niet willen als het gaat om inzamelmiddelen voor gft/e-afval, in de factsheet van de VA staat. “Die omvat een voorkeurslijst, waar papieren inzamelzakken op één staan en biologisch afbreekbare inzamelzakken op twee. Fossiele (plastic) zakken zijn 'not done'. Die factsheet is in lijn met de wel-niet lijst van RWS die begin dit jaar officieel is vastgesteld in LAP3.”

VAN HUISAANSLUITING TOT VAN HUISAANSLUITING TOT EN MET ASSETMANEGEMENT… EN MET ASSETMANAGEMENT...

Geen reinigings- of beheerprobleem is ons te groot. Krapte op de arbeidsmarkt, onderbezetting op de afdeling, te veel zaken die snel een oplossing vergen. Iedere beheerder van natte infrastructuur loopt wel eens tegen deze zaken op. Wij helpen u graag met kwalitatieve en snelle oplossingen. Of het nu gaat om huisaansluitingen, uitwerken van maatregelplannen of het maken van lange termijnplannen, vandervalk+degroot beheerst de hele keten van dienstverlening in het reinigen en onderhouden van natte infrastructuur. Of het nu om reinigen van straatkolken gaat, rioleringen, waterzuiveringsinstallaties of verkeerstunnels, met 11 vestigingen in Nederland zijn wij nooit ver weg.

INTERESSE IN ONZE VOLLEDIGE SERVICE? Maak eens een afspraak met een van onze specialisten om te bespreken hoe we u van dienst kunnen zijn.

ABC-Westland 231, 2685 DC Poeldijk • postbus 62, 2685 ZH Poeldijk • tel. 0174-247474 • www.valkdegroot.nl • info@valkdegroot.nl