VAN STRONTKAR TOT WATERSTOFAUTO 150 JAAR VUILNISWAGENS
Van 1870 tot nu is er veel veranderd in de wereld van inzamelvoertuigen. Waar het begon met paard en wagen, worden er nu voertuigen geproduceerd op waterstof. Een overzicht van de ‘vuilniswagen’. TEKST: RINY DE JONGE
R
De strontkar (‘boldootwagen’) rond 1930 in Amsterdam (Bron: Stadsarchief Amsterdam)
ond het jaar 1870 werd het huishoudelijke afval (toen nog vuilnis genoemd) met paard en wagen opgehaald. De werklieden op deze wagens waren in veel gevallen pas kort in dienst bij de net opgerichte gemeentelijke reinigingsbedrijven. Het grootste deel van het ingezamelde afval bestond in die tijd uit (menselijke) stront en as uit kachels. Riolering bestond niet of nauwelijks en choleraepidemieën bedreigden de volksgezondheid. De collega’s op de vuilniskarren verzamelden de stront uit de woonhuizen, wisselden stronttonnen en vervoerden dit in hun “boldootkar’, zoals de stinkende strontkar door bewoners werd genoemd (boldoot was het merk van een Amsterdams parfum). De stront en afval werden gemengd en gecomposteerd op belten en verkocht. Die boldootkar bleef nog jaren zijn ronde doen. In Amsterdam verdween hij in 1936, maar in Groningen pas wat jaren later. VAN PAARD NAAR MOTOR Een nieuwe fase in mechanisering startte begin 20ste eeuw in de Nederlandse afvalwereld. Hoewel hier nog lang werd vastgehouden aan het idee dat een paard en wagen het goedkoopste inzamelmiddel voor vuilnis was, werd vanaf 1910 steeds vaker onderkend dat gemotoriseerde vuilniswagens de toekomst hadden. Uitval van
16 | De AfvalHeld 2021
zieke paarden tijdens de Eerste Wereldoorlog stimuleerde dit. In Duitsland en Frankrijk reden al elektrische vuilniswagens en veegwagens. Paard en wagen werden verdrongen door geïmporteerde voertuigen met merken als Laffly en de elektrische Elite voorspanauto’s (een trekkend voertuig op drie wielen waaraan een vuilnisaanhanger of veegmachine gekoppeld werd). Elektrische vuilniswagens domineerden tot 1934. Veel overeenkomsten met de huidige Tesla waren er niet: de voertuigen hadden weliswaar grote accu’s, maar reden niet harder dan 16 km per uur en als chauffeur
Een gewone vuilniswagen rond 1900 in Amsterdam (Bron: Stadsarchief Amsterdam)
