5 minute read
საქართველო ცდილობს, აღადგინოს COVID-19-ით დაზარალებული ეკონომიკა - Diplomat June 2020
COVID-19-ის პანდემიის ეკონომიკური გავლენა ძალიან მძიმე იყო მსოფლიო მთავრობებისთვის. კორონავირუსის გავრცელებამდე საქართველოს მცირე და ღია ეკონომიკა დადებით ტრაექტორიაზე მოძრაობდა, თუმცა მას შემდეგ მკვეთრი ვარდნა დაიწყო. ეკონომიკის აღდგენის მცდელობებზე დიპლომატი საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრ ნათია თურნავას ესაუბრა. მინისტრმა დიდი ოპტიმიზმით ისაუბრა იმის შესახებ, რომ საქართველოს შეუძლია, სწრაფად გამოჯანმრთელდეს COVID-19-ის მტკივნეული შედეგებისგან და ამის მიზეზად ის საქართველოს ინსტიტუციურ სიძლიერესა და წარსულში გადატანილ მნიშვნელოვან ეკონომიკურსა და ფინანსურ შოკებთან მდგრადობას ასახელებს. ინტერვიუში მან ასევე ისაუბრა საქართველოს ეკონომიკური რეაგირების გეგმებზე, საერთაშორისო მხარდაჭერის როლსა და ქართული ტურიზმის გადარჩენის სტრატეგიაზე.
თქვენი პროგნოზით, როგორი იქნება კორონავირუსის გავლენა საქართველოს ეკონომიკაზე?
Advertisement
სამყარო მკვეთრად შეიცვალა კოვიდ-19-ის პანდემიის შედეგად. კორონავირუსით გამოწვეული ეკონომიკური კრიზისი სხვებს არ ჰგავს და ხასიათდება მუდმივი გაურკვევლობით, რაც მთავარ გამოწვევას წარმოადგენს გლობალური ეკონომიკის და, რა თქმა უნდა, საქართველოს ეკონომიკის წინაშე.
საქართველო მცირე და ღია ეკონომიკაა, რომლის პოზიტიური ეკონომიკური ტრაექტორია კრიზისმა მრავალი მიმართულებით შე- ლახა, მათ შორისაა შიდა მოთხოვნის მკვეთრი ვარდნა, ტურიზმისა და საქმიანი მოგზაურობების შემცირება, ვაჭრობისა და წარმოების ურთიერთქმედება, მომარაგების შეფერხებები და ჯანმრთელობის შედეგები.
პანდემიის გამო ჩვენ ველოდებით ეკონომიკური საქმიანობის მკვეთრ შემცირებას 2020 წლის განმავლობაში, რასაც მოჰყვება თანდათანობითი აღდგენა. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის თანახმად, 2020 წელს ეკონომიკური ზრდა იქნება მინუს 4 პროცენტი, რომელიც აღდგება 2021 წელს და გვექნება +4-პროცენტიანი ზრდა, რადგან ტურიზმი და საგარეო მოთხოვნილება თანდათან გაჯანსაღდება COVID19-ის პანდემიის შემდეგ.
მიუხედავად იმისა, რომ აშკარად ვხედავთ ეკონომიკური დარტყმის მასშტაბებს, ჩვენ მაინც ოპტიმისტურად ვართ განწყობილნი, რადგან ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში საქართველოს ეკონომიკამ დაამტკიცა ინსტიტუციური სიძლიერე, მაკროეკონომიკური სტაბილურობა და გამძლეობა მნიშვნელოვანი ეკონომიკური და ფინანსური დარტყმების მიმართ. ადეკვატური და წარმატებული ეკონომიკური პოლიტიკის შედეგად საქართველომ ბოლო წლებში შეინარჩუნა მაკროეკონომიკური გამძლეობა და ზრდის შედარებით მაღალი ტემპები, თუნდაც რთულ საერთაშორისო ვითარებაში.
როგორია COVID-19–ის პანდემიაზე რეაგირების ეკონომიკური პოლიტიკა საქართველოში?
ჩვენ სხვადასხვა გზით ვუპასუხეთ COVID-19-ის გავრცელებას და შევეცადეთ პანდემიის უარყოფითი ეკონომიკური გავლენის შემსუბუქებას. ამ მნიშვნელოვანი რისკებისგან თავდასაცავად ჩვენი ამოსავალი წერტილი არის ჩვენი ვალდებულება გონივრული მაკროეკონომიკური და ფინანსური პოლიტიკის მიმართ.
რაც შეეხება ანტიკრიზისულ ქმედებებს, უკვე მიღებულ იქნა მნიშვნელოვანი ზომები ეკონომიკის ხარჯების შემცირების, ბიზნესსექტორის საქმიანობისა და საზოგადოების მოწყვლადი ჯგუფების მხარდაჭერის მიზნით.
მთავრობამ შემოიღო ეკონომიკური დახმარების პაკეტი, რომელიც მოიცავს ფისკალური, ფულადი, ფინანსური, სტრუქტურული, სოციალური და ბიზნესის მხარდაჭერის ზომებს, რაც დაეხმარება კერძო სექტორს და გააუმჯობესებს სოციალური უსაფრთხოების ბადეებს. პირველადი დახმარების ღონისძიებებში შედიოდა ტურიზმისა და მასთან დაკავშირებული სექტორების ქონებისა და საშემოსავლო გადასახადების გადადება, მეწარმეებსა და მოქალაქეებზე საბანკო სესხის გადახდების 3 თვით შეჩერება, მცირე და საშუალო ზომის სასტუმროსთვის საბანკო პროცენტის სუბსიდიის უზრუნველყოფა. ამასთან, მთავრობამ სრულად დაფარა კომუნალური გადასახადები დაუცველი ოჯახებისთვის სამი თვის განმავლობაში.
ამის შემდეგ მთავრობამ წარმოადგინა უფრო მიზანმიმართული და ყოვლისმომცველი ეკონომიკური დახმარების პაკეტი საჭირო ღონისძიებებით სოციალური უსაფრთხოების ბადეების გასაძლიერებლად.
სოციალური დახმარების ღონისძიებების მეორე ეტაპი ითვალისწინებს: მიზნობრივი სოციალური დახმარების გაწევას იმ დასაქმებულთათვის, რომლებმაც დაკარგეს სამსახური ან 6 თვის განმავლობაში იმყოფებოდნენ არაანაზღაურებად შვებულებაში; ერთჯერადი დახმარება თვითდასაქმებულთა ან დასაქმებულთა "არაფორმალურ სექტორში". ამასთან, სახელმწიფო სუბსიდიას მიიღებს ბიზნესი თითოეული შენარჩუნებული სამუშაო ადგილისთვის, საშემოსავლო გადასახადისგან (1500 ლარამდე ხელფასზე) განთავისუფლება. ასევე, მთავრობამ წარმოადგინა აღდგენის კონკრეტული გეგმები ტურიზმის, სოფლის მეურნეობისა და მშენებლობის სექტორში, რომელიც მოიცავს ამ სექტორებისთვის მიზნობრივ დახმარებას.
ეკონომიკური დახმარების პაკეტის ფარგლებში სახელმწიფო დახმარების პროგრამები უფრო მიზანმიმართული და ორიენტირებული იყო ყველაზე დაუცველსა და დაზარალებულ ეკონომიკურ სექტორებზე, მათ შორის ტურიზმის სექტორზე. ადაპტირდა ისეთი სახელმწიფო პროგრამები, როგორიცაა: მიკრო და მცირე ბიზნესის გრანტების პროგრამა, "აწარმოე საქართველოში" და საკრედიტო გარანტიის სქემა, რათა შეემსუბუქებინა კრიზისის ზეწოლა ბიზნესსექტორსა და საზოგადოებაზე და გამოხმაურებოდა ბიზნესის მიმდინარე და პოსტკრიზისული საჭიროებებს.
იმისთვის, რომ ვუპასუხოთ კოვიდ-19-თან დაკავშირებულ გამოწვევებს, ზემოთ ხსენებულ პოლიტიკურ ზომებთან ერთად ჩვენ ვცდილობთ, გამოვიყენოთ გლობალური მასშტაბით განვითარებული ახალი შესაძლებლობები, რაც კრიზისის შემდგომ ეკონომიკის სწრაფი აღდგენის წინაპირობა იქნება. საქართველოს ძლიერი მხარეების გათვალისწინებით ჩვენ მივმართავთ ჩვენს ახალ სტრატეგიას სამიზნე სექტორებზე, სადაც შეგვიძლია, კონკურენტუნარიანი და საინტერესო წინადადებები შევთავაზოთ ინვესტორებს.
არსებული ხელსაყრელი ეპიდემიოლოგიური ვითარება საშუალებას გვაძლევს, ეკონომიკა შედარებით სწრაფად გავხსნათ, ვიდრე ეს იყო გამოცხადებული გეგმის მიხედვით და გავაძლიეროთ ჩვენი კონკურენტუნარიანობა გლობალურ ასპარეზზე.
დაბოლოს, ხაზგასმით აღვნიშნავ, რომ განხორციელებული და დაგეგმილი ეკონომიკური დახმარების ღონისძიებები და სტრუქტურული რეფორმების განხორციელება გვპირდება პოსტკრიზისული ვითარების სწრაფ აღმოფხვრას. საშუალოვადიანი ზრდის პროგნოზები უცვლელი რჩება ჩვენი სტრუქტურული რეფორმების, ინფრასტრუქტურული ინვესტიციების, ადეკვატური ფისკალური და მონეტარული პოლიტიკის მტკიცედ განხორციელებისა და კერძო სექტორის გამოჯანმრთელებაზე ორიენტირებული ეფექტური ზომების გამო.
როგორ აფასებთ საერთაშორისო მხარდაჭერას საქართველოს მიმართ და რა როლი აქვს საერთაშორისო თანამშრომლობას COVID-19-ის კრიზისის კონტექსტში?
უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველო იყო პირველი ქვეყანა, რომელმაც მიიღო გაზრდილი დაფინანსება საერთაშორისო სავალუტო ფონდიდან (არსებული პროგრამით) COVID-19-ის პანდემიის დროს. შედეგად, დაახლოებით 200 მილიონი აშშ დოლარი დაუყოვნებლივ იქნა ხელმისაწვდომი ბიუჯეტში, რათა დაეხმაროს საქართველოს პანდემიით გამოწვეული კრიზისის მოგვარებაში. როგორც საერთაშორისო სავალუტო ფონდი აღნიშნავს, საქართველოს ხელისუფლებამ გადადგა გადამწყვეტი ნაბიჯები ვირუსის გავრცელების შესაჩერებლად და მისი ეკონომიკური გავლენის შესამცირებლად. განვითარების პარტნიორებთან ძლიერი ურთიერთობა და წარმატებული გამოცდილება დაეხმარა მთავრობას, სწრაფად უზრუნველყოს დაფინანსება მისი გაზრდილი ფინანსური საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად. საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან წარმატებულმა მოლაპარაკებებმა მთავრობას სხვა დონორების მნიშვნელოვანი რესურსების მოზიდვის საშუალებაც მისცა. შედეგად, 1.5 მილიარდ დოლარზე მეტი იყო უზრუნველყოფილი, როგორც საბიუჯეტო დახმარება, წლის ბოლომდე. დახმარება მოიცავს მრავალი საერთაშორისო სავალუტო ფონდის დაფინანსებას, მათ შორის, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ADB, WB, AFD, KfW, EU და AIIB.
საქართველოს თანამშრომლობა დონორებთან შეიძლება, ჩაითვალოს წარმატებად და მყარი და შედეგზე ორიენტირებული თანამშრომლობის მაგალითად. რაც მთავარია, ჩვენი ხედვები და პრიორიტეტები მაკროეკონომიკური და ეკონომიკური გონივრული განვითარების პოლიტიკაზე ემთხვევა. ამასთან, ჩვენ მზად ვართ, გავაგრძელოთ სტრუქტურული რეფორმების განხორციელება, რაც ზრდის დონორთა შორის ჩვენი პოლიტიკის მიმართ სანდოობას.
თქვენ ჩაატარეთ რამდენიმე ვირტუალური შეხვედრა თქვენს კოლეგებთან ისრაელში, ბალტიის ქვეყნებში, ჩეხეთში და ა.შ., გთხოვთ, უფრო მეტი გვითხრათ ამ მოლაპარაკებების შესახებ.
”საქართველო - უსაფრთხო ტურისტული ადგილი” მთავარი გზავნილია, რომელსაც პარტნიორ ქვეყნებს ვუგზავნით. ჩვენ ვამაყობთ, რომ მივაღწიეთ მნიშვნელოვან წარმატებას ახალი კორონავირუსის გავრცელების ფონზე, და საქართველო ერთ–ერთი პირველი ქვეყანაა, რომელმაც თავისი ტურიზმის ბაზარი გახსნა შიდა და საერთაშორისო მოგზაურთათვის, რომელთაც მივიღებთ 2020 წლის პირველი ივლისიდან.
საზღვრების გახსნა აუცილებელია ეკონომიკური და კულტურული განვითარებისათვის ისევე, როგორც ხალხთაშორისი კავშირების განვითარების თვალსაზრისით, ტურიზმმა შეიძლება მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს შემდგომი აღდგენისთვის. მთავარი პრიორიტეტია უსაფრთხო ტურიზმის გაცვლა მაღალი ხარისხის ტურისტული მომსახურების მიწოდებასთან ერთად. საქართველო მიზნად ისახავს ტურიზმის განახლებას WHO, UNWTO და სხვა შესაბამისი ორგანიზაციების სავალდებულო ნორმებისა და რეგულაციების საფუძველზე, საქართველოში ტურიზმის ინდუსტრიის სავალდებულო უსაფრთხოების სახელმძღვანელოს შემოღების გზით.
ზემოაღნიშნული სტანდარტების დანერგვა უზრუნველყოფს როგორც საერთაშორისო ვიზიტორების, ისე ადგილობრივი მოსახლეობის უსაფრთხოებას. ამასთან, საქართველო ატარებს წარმატებულ მოლაპარაკებებს პარტნიორ ქვეყნებთან „უსაფრთხო დერეფნების“ შექმნის შესახებ, რაც გულისხმობს ეპიდემიოლოგიური სიტუაციიდან გამომდინარე საზღვრების ურთიერთგახსნას.
უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველო ყველაზე უსაფრთხო ქვეყნებს შორისაა ისეთი მნიშვნელოვანი ბაზრებისთვის, როგორიცაა ჩეხეთი, ისრაელი, საბერძნეთი, ავსტრია, ბალტიის სახელმწიფოები და ა.შ. გარდა ამისა, განსაკუთრებით ნიშანდობლივია, რომ გაეროს ტურიზმის ორგანიზაციამ გამოთქვა მხარდაჭერა და ნდობა საქართველოს მიმართ და მიიღო გადაწყვეტილება, რომ ორგანიზაციის აღმასრულებელი საბჭოს 112-ე სესია ჩაატაროს თბილისში 2020 წლის სექტემბრის შუა რიცხვებში. აღნიშნული ღონისძიება განამტკიცებს საქართველოს მსოფლიო იმიჯს, როგორც უსაფრთხო და მიმზიდველი ტურისტული მიმართულებისას.
ტურიზმის სფერომ COVID-19- ის გამოვლენის შედეგად ურთულესი დარტყმა მიიღო. სექტორი განიცდის მოთხოვნის სწრაფ და მკვეთრ ვარდნას. რა არის უშუალო სტრატეგია ქართული ტურიზმისთვის?
ტურიზმი წარმოადგენს ერთ–ერთ ყველაზე დაზარალებულ ინდუსტრიას კორონავირუსის შედეგად და საქართველო არ არის გამონაკლისი ამ მხრივ. ამრიგად, მთავრობამ კერძო სექტორთან მჭიდრო თანამშრომლობით შეიმუშავა აღდგენის პროგრამა, მათ შორის ეკონომიკური სტიმულირების პაკეტები და გადასახადისაგან განთავისუფლება, რათა დაეხმაროს COVID-19–ის უარყოფით გავლენის შემცირებას საქართველოს ტურიზმის ინდუსტრიაზე.
COVID-19-ით ინფიცირებულთა შედარებით დაბალმა მაჩვენებელმა შიდა და საერთაშორისო ტურიზმის გადატვირთვის საშუალება მოგვცა, რაც მოიცავს სავალდებულო უსაფრთხოების სახელმძღვანელო მითითებებს მთელი ტურიზმის სექტორისთვის, სასტუმროების, რესტორნების, ტრანსპორტის, ტურისტული კომპანიების და გიდების ჩათვლით. ამრიგად, ინდუსტრიის წარმომადგენლებისთვის მოეწყობა სპეციალური სასწავლო პროგრამები აღნიშნული სახელმძღვანელო პრინციპების შესრულების მხარდასაჭერად, უწყვეტი მომსახურების მიწოდების უზრუნველსაყოფად. თავისი უძველესი სტუმართმოყვარეობის ტრადიციებით ცნობილი ქვეყანა შეეცდება, წარუდგინოს ტურისტებს ისეთი საქმიანობა და პროდუქტები, როგორიცაა ჯანმრთელობისა და სამედიცინო ტურიზმი, ეკო და აგროტურიზმი, სათავგადასავლო ტურიზმი, ეროვნული პარკები და ა.შ.
