140 × 210 SPINE: 24 FLAPS: 80
Ευαγγελή Ε. Τσιρώνη
Η
βάβω γράμματα δεν γνώριζε παρά μόνο να σκαλίζει ανορθόγραφα τ’ όνομά της στο πλακόστρωτο, μ’ ένα μυτερό λιθάρι. Η βάβω γράμματα δεν γνώριζε αλλά ήταν άριστη απόφοιτος της Μεγάλης Της Ζωής Σχολής και οπαδός της υπέρβασης. Η Ξένη, ο Ξενοφώντας, ο Περικλής και ο Εμίλιο γράμματα έμαθαν. Όμως υπέφεραν όλοι τους πολύ από ψυχικά και σωματικά τραύματα γιατί κι αυτοί ήταν λάτρεις της υπέρβασης. Και στη μέση η φτώχεια, η βία, ο πόλεμος, το ανθρωποσκόρπισμα. Κάποτε όλα περνούν. Οι ήρωες ξαναβρίσκουν το δρόμο του γυρισμού μέσα απ’ το φεγγαρόφωτο, ο ήλιος είναι πλάνος, δήλωσε η βάβω. Αντάμωση μέσα από περίεργες διαδρομές. Και τώρα πως είμαστε; Όπως αισθάνεται ο καθένας. Το ξαναντάμωμα ανθρώπων που ένωσαν τις ψυχές τους έτσι κι αλλιώς είναι γλυκό. Έτσι είναι τ’ ανθρωπινά. Το είπε και η βάβω.
Ευαγγελή Τσιρώνη Ευαγγελή Ε. Τσιρώνη
Η παρέα
Η παρέα
•
Η Ευαγγελή Τσιρώνη γεννήθηκε στο ορεινό χωριό των Τζουμέρκων Κυψέλη (Χώσεψη) της Άρτας. Είναι πανεπιστημιακός γιατρός και τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στη Λάρισα. Το πνεύμα της περιδιαβαίνει καθημερινά τους ορεινούς όγκους της γενέθλιας γης και παραμιλάει λυτρωτικά στην ντοπιολαλιά της. «Η παρέα» είναι το πρώτο βιβλίο που αποφάσισε να εκδώσει.
Η παρέα
ISBN 978-960-564-345-4 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς 0_cover_parea.indd 1
3/2/2016 12:07:22 PM
Τιτλος Συγγραφέας Σειρα Επιmελεια - Διορθωση Layout - Design Copyright© 2016 Πρώτη Εκδοση
Η παρέα Ευαγγελή E. Τσιρώνη Λογοτεχνία [1358]0216/03 Δημήτρης Καραναστάσης Myrtilo, Λένα Παντοπούλου Ευαγγελή E. Τσιρώνη Αθήνα, Φεβρουάριος 2016
ISBN 978-960-564-345-4
Το εξώφυλλο επιμελήθηκε η εικαστικός Σοφία Κουλουκούρη www.sofiakouloukouri.com
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα. Ο συγγραφέας φέρει την αποκλειστική ευθύνη για τις γνώμες και περιγραφές που διατυπώνονται σε αυτό το βιβλίο. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν αρμοδιότητα για την επιβεβαίωση ή την άρνηση του περιεχομένου ούτε παρέχουν εγγύηση για την αλήθεια των δηλώσεων του συγγραφέα. Εναπόκειται στον αναγνώστη να κρίνει ανεξάρτητα για το αν γίνεται δέκτης ψευδών δηλώσεων ή όχι. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν καμία ευθύνη προς οποιοδήποτε πρόσωπο ή οντότητα θίγεται ή υφίσταται απώλεια ή ζημία προερχόμενη από τις πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν βιβλίο ή τη χρήση αυτών ή την πίστη σε αυτές.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:
Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
0_soma_parea.indd 2
3/2/2016 1:22:01 PM
Ευαγγελή E. Τσιρώνη
Η παρέα
0_soma_parea.indd 3
3/2/2016 1:22:01 PM
0_soma_parea.indd 4
3/2/2016 1:22:01 PM
Στο Νικόλα και την Αγγελική
0_soma_parea.indd 5
3/2/2016 1:22:01 PM
0_soma_parea.indd 6
3/2/2016 1:22:01 PM
1 Άσπρο λινό σεντόνι Η βάβω Δέσπω κοντοστέκεται απ’ το χάραμα στο χείλος του θεόρατου γκρεμού, και ώρα μετά την ώρα, ξαγναντεύει κάτω στο μικρό επικλινές δασωμένο οροπέδιο. Κείτεται τούτο σαν πιάτο, βαθιά ανάμεσα στις χαραγμένες, σαν από κοφτερό σπαθί, κάθετες βουνοπλαγιές. Αλύγιστη, ορθώνει το γέρικο κορμί της αδράχνοντας το χοντρό κλωνάρι μιας γερμένης οξιάς, με όση δύναμη της επιτρέπουν τα ενενήντα οκτώ της χρόνια. Το γερακίσιο της μάτι ξεχωρίζει το κονάκι των Καρούληδων ανάμεσα στα άλλα σκόρπια πέτρινα κτίσματα. Γκρίζοι όγκοι μοιάζουν τα χαμόσπιτα, κομμάτια μετεωρίτη που διαλύθηκε εκεί ακριβώς, πάνω από τούτη τη γη και πετροβόλησε τη διαλυμένη άμορφη μάζα του όπου περίσσευε λίγος χέρσος τόπος. Περιεργάζεται τον πλακόστρωτο αυλόγυρό του, τις υψωμένες ωσάν θεόρατα μανιτάρια αχυρένιες θημωνιές, τα ψωμωμένα καλαμποκοχώραφα, το ανηφορικό μονοπάτι που καταλήγει στην πόρτα του. Τίποτα ανθρωπινό δεν σαλεύει σήμερα τριγύρω του, λες κι ο νοικοκύρης του αποφάσισε να εγκαταλείψει συφάμελα1 την κούρνια του. Ούτε τον αχό του χειμάρρου δεν πιάνει τ’ αφτί της, που αν και μέσα Αλωνάρη2 μήνα, κουβαλάει ακόμα μπόλικο νερό απ’ τα σωθικά της γκρίζας γυμνής οροσειράς που δεσπόζει ηγεμονικά πάνω απ’ το χωριό. Σαν φίδι χώνεται μέσα στο μικρό ριζοχώρι3 το ποτάμι, και κάνοντας 1 Μαζί με όλη την οικογένειά του. 2 Ιούλιος. 3 Χωριό στη ρίζα του βουνού. Η ΠΑΡΕΑ
0_soma_parea.indd 7
7
3/2/2016 1:22:02 PM
μια γκέλα, το χωρίζει σε τρεις μαχαλάδες, ίσα ίσα για να δυσκολεύει το διάβα ανθρώπων και ζωντανών. «Πώς κι έτσι; Τι να ’παθε το μαξούμι4; Θα του πήραν την κάπα ανάποδα οι αναθεματισμένοι5» συλλογίστηκε αναστενάζοντας, και μαύρα φίδια την έζωσαν. Την προηγούμενη μέρα, ολημερίς ξαγνάντευε από ψηλά, απ’ το βιλαέτι της, μια μικροσκοπική φιγούρα, την Ξένη, να κουβαλάει ζαλικωμένη στην αδύναμη πλάτη της και τα δυο φασκιωμένα διπλάρικα6 αντάμα. Πηγαινόφερνε το κορίτσι τα νιόγεννα να τα βυζάξει η μάνα της που σκάλιζε τα όψιμα ζαρζαβατικά μαζί με τον Γιωργή πέρα απ’ το ποτάμι, στα Πλατανούλια. Μισή ώρα σκαρφάλωνε μια ανηφόρα το μικρό παιδί αγκομαχώντας, τρεις ψυχές κουβάρι, και κατόπιν έπαιρνε κουτρουβάλα κάτω το μονοπάτι μέχρι ν’ αποσώσει. Ανάσα δεν έπαιρνε σαν ξεπέζευε τα βυζανιάρικα στα χέρια της μάνας της. Φορτωνόταν στο λεπτό την ξύλινη βαρέλα7 για να φέρει κρύο νερό απ’ το ποτάμι, να ξεδιψάσουν οι καματωμένοι απ’ τον κασμά και το τσαπί. Κι από δε, ξανά ζαλίκι στην έρμη ράχη της τα χορτασμένα μωρά για να τα γυρίσει πίσω στη σαρμανίτσα8 τους, ζαλισμένα, με μάγουλα φωτιά, κόκκινα απ’ το λιοπύρι. Πάγαινε και γύρναγε το δεκάχρονο μαξούμι· έτσι αποκαλούσε η βάβω τη δισέγγονή της με μια δόση τρυφεράδας. Νοιαζόταν να της αποδώσει την πραγματική της ηλικία, αυτό που, κατά πώς φαίνεται, αστοχούσε9 η ευλογημένη φαμίλια της. Να το πάλι, σαν έφτασε το γιόμα, φορτωμένο με τα υφαντά σακούλια να κρέμονται κι απ’ τους δυο του ώμους. Σέρ-
4 Μικρό παιδί. 5 Θα το πέθαναν. 6 Δίδυμα. 7 Ξύλινο οριζόντιο βαρέλι για τη μεταφορά πόσιμου νερού. 8 Ξύλινη κούνια. 9 Λησμονούσε. 8
ΕΥΑΓΓΕΛΗ E. ΤΣΙΡΩΝΗ
0_soma_parea.indd 8
3/2/2016 1:22:02 PM
νονταν σχεδόν στη γη οι ντορβάδες10 και μπερδεύονταν στα πόδια του. Μια σταλιά παιδάκι ήταν. «Ψωμί, φαίνεται, θα τους κουβαλάει το βλοημένο» βαριαναστέναζε η βάβω. Για κάθε δρομολόγιο του κοριτσιού απ’ τον συνοικισμό του Άι Μάρκου στα Πλατανούλια, η γερόντισσα έκαμε μια άσπρη βαθιά χαρακιά μ’ ένα μυτερό λιθάρι πάνω στο πλακόστρωτο, κι όσο πλήθαιναν οι χαρακιές, τόσο βαθύτερα έμπηγε απ’ το κακό της την πέτρα στην πέτρα. Σαν βασίλεψε ο ήλιος, έκατσε και μέτρησε τα πήγαιν’ έλα του κοριτσιού, και τα έβγαλε δώδεκα τον αριθμό. —Δώδεκα να ’ναι οι ώρες σας, ξεσυλλόγιαστοι γονέοι, μουρμούρισε φουντωμένη. Απ’ το χάραμα, μπήκε και βγήκε η γερόντισσα καμπόσες φορές στο κονάκι, την έφαγε η έγνοια αξημέρωτα. Κοντοζύγωσε και ξανακρεμάστηκε στη ρίζα του γκρεμού για ένα ξαγνάντεμα ακόμα, και σαν δεν απόειδε χαΐρι, έκαμε πίσω βαλαντωμένη, αρμαθιάζοντας προσευχές αντάμα και κατάρες. Όρμησε βιαστικά στην κάμαρη, άνοιξε το καρυδένιο σεντούκι με τ’ ασπρόρουχα, άρπαξε με γινάτι ένα άσπρο λινό σεντόνι που το ’χε για τέτοιες ώρες και ξαναβγήκε στο πλακόστρωτο. Έσυρε άφοβα τα βήματά της σύρριζα στον γκρεμό, τεντώθηκε, άνοιξε τα μακριά κοκαλιάρικα χέρια της σαν τη νυχτερίδα και το ’δεσε από κλαρί σε κλαρί ανάμεσα σε δύο γέρικα έλατα για να δώσει χαμπέρι στο χωριό. Κι από δε, συμμαζώχτηκε βιαστικά στην κάμαρή της, σύμπησε11 τα κούτσουρα στο τζάκι μην και της σβήσει η φλόγα και συγκαίριασε τα σύνεργα να κάμει τηγανίτες. Ετοίμασε το κουρκούτι, έβγαλε το λαγήνι με το μέλι απ’ την παραθύρα και βγήκε να ξαναγναντέψει μην και δει το κορίτσι να ’ρχεται. Μια μικρή αμφιβολία φώλιασε μέσα της ύστερα απ’
10 Υφαντά σακούλια. 11 Δυνάμωσε τη φωτιά. Η ΠΑΡΕΑ
0_soma_parea.indd 9
9
3/2/2016 1:22:02 PM
140 × 210 SPINE: 24 FLAPS: 80
Ευαγγελή Ε. Τσιρώνη
Η
βάβω γράμματα δεν γνώριζε παρά μόνο να σκαλίζει ανορθόγραφα τ’ όνομά της στο πλακόστρωτο, μ’ ένα μυτερό λιθάρι. Η βάβω γράμματα δεν γνώριζε αλλά ήταν άριστη απόφοιτος της Μεγάλης Της Ζωής Σχολής και οπαδός της υπέρβασης. Η Ξένη, ο Ξενοφώντας, ο Περικλής και ο Εμίλιο γράμματα έμαθαν. Όμως υπέφεραν όλοι τους πολύ από ψυχικά και σωματικά τραύματα γιατί κι αυτοί ήταν λάτρεις της υπέρβασης. Και στη μέση η φτώχεια, η βία, ο πόλεμος, το ανθρωποσκόρπισμα. Κάποτε όλα περνούν. Οι ήρωες ξαναβρίσκουν το δρόμο του γυρισμού μέσα απ’ το φεγγαρόφωτο, ο ήλιος είναι πλάνος, δήλωσε η βάβω. Αντάμωση μέσα από περίεργες διαδρομές. Και τώρα πως είμαστε; Όπως αισθάνεται ο καθένας. Το ξαναντάμωμα ανθρώπων που ένωσαν τις ψυχές τους έτσι κι αλλιώς είναι γλυκό. Έτσι είναι τ’ ανθρωπινά. Το είπε και η βάβω.
Ευαγγελή Τσιρώνη Ευαγγελή Ε. Τσιρώνη
Η παρέα
Η παρέα
•
Η Ευαγγελή Τσιρώνη γεννήθηκε στο ορεινό χωριό των Τζουμέρκων Κυψέλη (Χώσεψη) της Άρτας. Είναι πανεπιστημιακός γιατρός και τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στη Λάρισα. Το πνεύμα της περιδιαβαίνει καθημερινά τους ορεινούς όγκους της γενέθλιας γης και παραμιλάει λυτρωτικά στην ντοπιολαλιά της. «Η παρέα» είναι το πρώτο βιβλίο που αποφάσισε να εκδώσει.
Η παρέα
ISBN 978-960-564-345-4 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς 0_cover_parea.indd 1
3/2/2016 12:07:22 PM