Πολιορκία και Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως

140 × 210 SPINE: 8 FLAPS: 70

Ο Πάρε κάποια ουσία από το Εδώ στο Εκεί – δε θα ’χεις όφελος αν φύγεις με χέρια αδειανά. ΟΜΑΡ ΚΑΓΙΑΜ

Αυτό που φαίνεται σαν αλήθεια, είναι μια παγκόσμια παραμόρφωση της αντικειμενικής αλήθειας.

ΧΑΚΙΜ ΣΑΝΑΪ

Απόδοση στη Νέα Ελληνική γλώσσα

Μόνο τα γλυκόλαλα πουλιά αιχμαλωτίζουν. Τις νυχτερίδες δεν τις βάζουν σε κλουβιά.

Δωροθέα Ανθοπούλου

ΤΖΕΛΑΛΕΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ

συγγραφέας Α. Δ. Μόρτμανν εξέδωσε το βιβλίο αυτό το 1853, με τη συμπλήρωση 400 χρόνων από την Άλωση. Ζώντας για πολλά χρόνια στην Πόλη ως επιτετραμμένος των Χανσεατικών πόλεων, συγκέντρωσε πληρο­φορίες, εξέτασε συστηματικά τους τόπους που αναφέρονται στις πηγές που χρησιμοποίησε, μέτρησε τα τείχη και τους πύργους, αντέγραψε τις επιγραφές και έφερε στο φως νέα στοιχεία.

ISBN 978-960-564-069-9

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

ο σ ε λ ότ ο ς

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΟΣΕΛΟΤΟΣ

0_cover_alosi.indd 1

6/25/2013 11:35:37 PM

0_soma�indd 2

7/4/2013 12:46:16 AM

Πολιορκiα και Aλωσις της Κωνσταντινουπoλεως

0_soma�indd 3

7/4/2013 12:46:16 AM

Τιτλος Πολιορκία και Άλωσις της Κωνσταντινουπόλεως Συγγραφέας Δωροθέα Ανθοπούλου Σειρα Ιστορία [7358]0613/01 Copyright© 2013 Δωροθέα Ανθοπούλου

Πρώτη Εκδοση Αθήνα, Ιούνιος 2013

ISBN 978-960-564-069-9

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

0_soma�indd 4

7/4/2013 12:46:17 AM

Πολιορκiα και Aλωσις της Κωνσταντινουπoλεως

Απόδοση στη Νέα Ελληνική γλώσσα

ΔωροθEα ΑνθοποYλου

0_soma�indd 5

7/4/2013 12:46:17 AM

0_soma�indd 6

7/4/2013 12:46:17 AM

ΠεριεχΟμενα

ΠΡΟΑΝΑΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ ������������������������������������9 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ ������������������������������������� 43 Η ΑΛΩΣΗ ����������������������������������������������������������������������������������� 78 ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ���������������������������������������������������������������� 90 ΕΠΙΛΟΓΟΣ ��������������������������������������������������������������������������������� 98 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ �������������������������������������������������������������������������� 102 Πηγές που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας ������ 127

0_soma�indd 7

7/4/2013 12:46:17 AM

0_soma�indd 8

7/4/2013 12:46:17 AM

ΠΡΟΑΝΑΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ

Τ

ον Φεβρουάριο του 1451, στο θρόνο των Οσμανλήδων ανέβηκε ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β΄*, το κράτος του όμως δεν είχε την έκταση που πήρε αργότερα. Εξουσίαζε δηλαδή την Μικρά Ασία στην Ανατολία και στην Ευρώπη τη Θράκη, Μακεδονία, Βουλγαρία και Θεσσαλία. Η Αλβανία αντιστεκόταν ακόμα με τον Γεώργιο Καστριώτη** (Σκεντέρμπεη) και στο Αρχιπέλαγος κυριαρχούσαν εκτός από τους Έλληνες, οι Γενουάτες και οι Βενετοί. Κάποια λείψανα του κράτους των Σελτσούκων σώζονταν ακόμα στις ανατολικές περιοχές της Μικράς Ασίας, όπως οι Καραμάνογλου, οι Ζουκαντρί και άλλοι. Στην Τραπεζούντα υπήρχε η αυτοκρατορία των Κομνηνών, στη Συρία και την Αίγυπτο κυριαρχούσαν οι Μαμελούκοι και η περιοχή στα ανατολικά του Ευφράτη ανήκε στη δυναστεία των Μαυροπροβατάδων και Ασπροπροβατάδων***.

*Πρόκειται για τον Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή (1444-1446 και 1451-1481). Διαδέχτηκε τον πατέρα του Μουράτ Β΄ σε ηλικία είκοσι ετών. Οι Τούρκοι τον λένε Μεχμέτ. **Αλβανός ήρωας, ηγετική μορφή αντίστασης εναντίον των Τούρκων (14511481). Του δόθηκε το παρωνύμιο Ισκεντέρ, δηλαδή Αλέξανδρος. Αξίζει να σημειωθεί ότι μαζί με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και Ιωάννη Ουνιάδη, υπερασπίστηκαν το Χριστιανισμό μέχρι θανάτου. ***Τουρκομανικό φύλο. Ονομάστηκαν έτσι από τα σύμβολα που είχαν οι σημαίες τους. ΠολιορκIα και Aλωσις της ΚωνσταντινουπOλεως

0_soma�indd 9

™9

7/4/2013 12:46:17 AM

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος Δραγάσης, ο οποίος στέφθηκε αυτοκράτορας του βυζαντινού κράτους πριν δεκαέξι περίπου μήνες, εξουσίαζε μία περιοχή που τα όριά της έφταναν μόλις έξω από τα τείχη της Κωνσταντινουπόλεως∙

γιατί το προάστιο του Γαλατά, στην απέναντι πλευρά, αριστερά του Κεράτιου κόλπου, το κατείχαν οι Γενουάτες και οι περιοχές δεξιά και αριστερά του Βοσπόρου είχαν περάσει στα χέρια των Τούρκων. Η βυζαντινή Αυτοκρατορία που πριν χίλια χρόνια απλωνόταν από την Καρχηδόνα και τη Σικελία μέχρι τον Τίγρη και τον Ευφράτη και από τον Δούναβη ως τους καταρράχτες του Νείλου, περιοριζόταν τώρα στην Κωνσταντινούπολη και σε λίγα νησιά του Αρχιπελάγους και της Πελοποννήσου, τελευταία απομεινάρια του κράτους. Άλλες περιοχές, όπως η Τραπεζούντα, η Σερβία, η Βλαχία, ο ίδιος ο Γαλατάς, η Μυτιλήνη κ. α., διατηρούσαν ένα είδος τιμαριωτικής κυριότητας όπου ο Αυτοκράτορας θεωρούνταν ακόμα ο ανώτατος άρχοντας όλων των ορθοδόξων χριστιανών. Λεπτομέρειες γι’ αυτήν την τιμαριωτική κυριότητα δεν γνωρίζουμε, υπάρχουν όμως μνημεία που αποδεικνύουν ότι η Κωνσταντινούπολη εκτός από εκκλησιαστική, είχε και πολιτική εξουσία στα τιμάρια αυτά. Για κάποιο χρόνο, ανάμεσα στα δύο κράτη επικρατούσε ειρήνη, κάτω όμως από τη στάχτη σιγόκαιγε φωτιά. Ο χαρακτήρας του Σουλτάνου δεν άφηνε περιθώρια στον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο να ελπίζει ότι θα βασίλευε για πολύ ειρήνη, γι’ αυτό έκανε ό, τι μπορούσε προκειμένου να απομακρύνει για κάποιο χρόνο το αναπόφευκτο. Για το λόγο αυτό έστειλε πρέσβεις να συγχαρούν τον Σουλτάνο για την άνοδό του στο θρόνο και συνθηκολόγησε μαζί του με την υποχρέωση να πληρώνει αυτός (ο Σουλτάνος) 300000 άσπρα ετησίως για τα έξοδα συντήρησης του ανιψιού του Ορχάν*, ο οποίος είχε καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη. * Ο Κριτόβουλος γράφει ότι ο Ορχάν ήταν θείος του Σουλτάνου. Ζήτησε

10™ δωροθεα ανθοπουλου

0_soma�indd 10

7/4/2013 12:46:17 AM

Ταυτόχρονα στράφηκε στις ιταλικές κυβερνήσεις εκλιπαρώντας βοήθεια. Για το σκοπό αυτό, τον Φεβρουάριο του 1452, στάλθηκε Έλληνας πρέσβης στη Βενετία, η γερουσία της οποίας πολύ γρήγορα συνειδητοποίησε πόσα και ποια συμφέροντά της διακινδύνευαν, και, παρόλο που και αυτή πιεζόταν από την Λογγοβαρδία και ο Δούκας αισθανόταν προσβεβλημένος από τον Αυτοκράτορα γιατί αρνήθηκε να πάρει ως σύζυγό του τη θυγατέρα του Δούκα που του προξένεψαν, εν τούτοις διατάχτηκε ο Γαβριήλ Τρεβιζάνο να συγκεντρώσει πολλά πλοία, χρήματα και στρατό στην Κρήτη, Κέρκυρα, Μεθώνη, Ναύπλιο, Εύβοια και να σπεύσει σε βοήθεια της Κωνσταντινουπόλεως που απειλούνταν. Του επιτράπηκε μάλιστα να πάρει μαζί του από τη Βενετία όπλα και νίτρο μέχρι κάποια ποσότητα. Η Γένοβα που είχε επίσης μεγάλα συμφέροντα στο Βόσπορο, τον Εύξεινο πόντο και στο Αιγαίο Πέλαγος, έστειλε τον Ιωάννη Λόγγο Ιουστινιάνη με κάποια πλοία. Ο Πάπας Νικόλαος, μολονότι πίεζε τον Αυτοκράτορα να επισπεύσει την εφαρμογή όσων αποφασίστηκαν σχετικά με την ένωση των εκκλησιών στη σύνοδο της Φλωρεντίας, έστειλε κι αυτός τον καρδινάλιο Ισίδωρο με λίγους άνδρες. Αυτή ήταν όλη κι όλη η βοήθεια που αποφάσισε να στείλει η Ευρώπη για την υπεράσπιση της σημαντικότερης πόλης της. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Βενετία και η Γένοβα δεν ολιγώρησαν να βοηθήσουν στο μέτρο του δυνατού. Ο Πάπας όμως, δεν ήταν διατεθειμένος να παραχωρήσει την παραμικρή βοήθεια χωρίς να επιβάλλει στον πιεσμένο Αυτοκράτορα τις συμφωνίες τις οποίες ήταν αδύνατον να εκτελέσει εκείνος. Από τους υπόλοιπους ηγεμόνες της Ευρώπης, κανένας δεν κινήθηκε. Ο Σουλτάνος είχε αρχικά να αποκρούσει επιδρομή του προστασία στην αυλή του Αυτοκράτορα γιατί ο αδελφός του επιχείρησε να τον δολοφονήσει. ΠολιορκIα και Aλωσις της ΚωνσταντινουπOλεως

0_soma�indd 11

™11

7/4/2013 12:46:17 AM

140 × 210 SPINE: 8 FLAPS: 70

Ο Πάρε κάποια ουσία από το Εδώ στο Εκεί – δε θα ’χεις όφελος αν φύγεις με χέρια αδειανά. ΟΜΑΡ ΚΑΓΙΑΜ

Αυτό που φαίνεται σαν αλήθεια, είναι μια παγκόσμια παραμόρφωση της αντικειμενικής αλήθειας.

ΧΑΚΙΜ ΣΑΝΑΪ

Απόδοση στη Νέα Ελληνική γλώσσα

Μόνο τα γλυκόλαλα πουλιά αιχμαλωτίζουν. Τις νυχτερίδες δεν τις βάζουν σε κλουβιά.

Δωροθέα Ανθοπούλου

ΤΖΕΛΑΛΕΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ

συγγραφέας Α. Δ. Μόρτμανν εξέδωσε το βιβλίο αυτό το 1853, με τη συμπλήρωση 400 χρόνων από την Άλωση. Ζώντας για πολλά χρόνια στην Πόλη ως επιτετραμμένος των Χανσεατικών πόλεων, συγκέντρωσε πληρο­φορίες, εξέτασε συστηματικά τους τόπους που αναφέρονται στις πηγές που χρησιμοποίησε, μέτρησε τα τείχη και τους πύργους, αντέγραψε τις επιγραφές και έφερε στο φως νέα στοιχεία.

ISBN 978-960-564-069-9

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 e-mail: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

ο σ ε λ ότ ο ς

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΟΣΕΛΟΤΟΣ

0_cover_alosi.indd 1

6/25/2013 11:35:37 PM