Coron(a)greements

KIJK OP CONTRACTEN

CORON(A)GREEMENTS

Het coronavirus is een crisis van ongekende omvang. Niemand had deze crisis voorzien, laat staan dat daar rekening mee is gehouden in de contracten.

Wat kunt u doen als een fabriek gesloten is en u daardoor niet meer kunt leveren? Of wanneer u zich geconfronteerd ziet met een afnemer die een partij goederen weigert af te nemen vanwege corona?

Er zijn diverse mogelijkheden. Hieronder een kort overzicht. • Loop de overeenkomst na. Is de overeenkomst voorzien in oplossingen bij epidemieën / overheidsmaatregelen, of is er een bepaling over ‘act of God’?

Is er sprake van overmacht? Denk aan de situatie waarin goederen of diensten niet geleverd kunnen worden vanwege een exportverbod. Voor overmacht is nodig dat nakoming onmogelijk is (niet slechts moeilijker of duurder) en dat het niet te wijten is aan schuld van de schuldenaar en/of tot zijn ondernemersrisico behoort.

Bij een geslaagd beroep op overmacht vervalt de verplichting tot schadevergoeding en kan de termijn tot nakoming van verplichtingen worden uitgesteld. Overmacht wordt echter niet snel aangenomen. De Rechtbank Den Bosch oordeelde onlangs dat betalingsonmacht van huurders die veroorzaakt is door teruggelopen omzet wegens Corona niet tot een overmachtssituatie leidt en de huurders toch de volle huur moeten betalen.

Een overeenkomst kan gewijzigd of (gedeeltelijk) worden ontbonden op grond van onvoorziene omstandigheden.

Bij onvoorziene omstandigheden moet het gaan om omstandigheden die op het moment van sluiten van de overeenkomst nog in de toekomst lagen en die dusdanig zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding niet mag verwachten. Dit lijkt eenvoudig, maar is het niet.

De Rechtbank Overijssel wees onlangs een beroep op onvoorziene omstandigheden af omdat de Corona-pandemie voor rekening van de professionele projectontwikkelaar moest blijven.

Schort uw (betalings)verplichtingen op wanneer een leverancier stelt niet (volledig of tijdig) te kunnen leveren door Corona.

Treed met elkaar in (her)onderhandeling, maar doe dat wel met juridische ondersteuning, zodat u weet wat uw rechten en plichten zijn. Een oplossing buiten de rechtbank levert vaak meer op dan een lange juridische strijd.

Mocht uw bedrijf leveringsbeperkingen ondervinden door het Coronavirus, dan bepalen wij graag met u de strategie (lisa@fennekadvocaten.nl).

Lisa Jie Sam Foek Advocaat bij Fennek Advocaten

NIEUWE MANIER VAN WERKEN NA CORONACRISIS

BAM: ‘Wij gaan voor duurzaamheid en toekomstbestendigheid’

Het momentum is nu. Wat we nu met z’n allen meemaken, kunnen we gebruiken om de opgaven die er al lagen, goed aan te pakken. Frank Alberts, Manager bij BAM Bouw en Techniek - Regio Noordwest, weet het zeker: maatregelen omtrent de Coronacrisis gaan hand in hand met een efficiënte, kostenbeparende inrichting van (kantoor)gebouwen én de energietransitie. “Er ligt een enorme kans op tafel: als je toch moet nadenken over je werkprocessen en hoe je met elkaar samenwerkt, bekijk dat dan parallel aan je energieverbruik en Co2-uitstoot.”

De Coronacrisis heeft veel impact: hoe ons land er volgend jaar bij ligt durft nog niemand te zeggen. Wat Alberts betreft in elk geval wél een stuk efficiënter ingericht. “We hebben veel geleerd de afgelopen maanden. We zien dat veel bedrijven nog vestigingen gesloten houden, of dat er verdiepingen van kantoorgebouwen dicht blijven. Zo kunnen organisaties de ruimte die ze wél gebruiken, goed beheren. Ook bij ons kunnen veel collega’s hun werk goed vanuit huis invullen, maar we zien dat bijvoorbeeld engineers de eersten zijn die zich weer naar kantoor verplaatsen. Zij kunnen hun werk niet op een laptopje doen. De inhoud van je werkzaamheden gaat meer dan ooit bepalen waar je ze gaat uitvoeren.”

Het einde van de kantoortuin

In voorbereiding op de terugkeer van kantoorpersoneel, past BAM werkplekken aan op de anderhalve meter-norm. “Maar we kijken ook naar klimaatsystemen en luchtbehandeling. Want juist een integrale aanpak is van belang als je een gezonde omgeving wilt creëren.” Ook het monitoren van de bezetting van kantoren zorgt ervoor dat je kunt sturen op de aanwezigheid van mensen op locaties.”

Alberts vraagt klanten dan ook: wil je anticiperen op wat er nu moet gebeuren ‘voor zolang het duurt’ of grijp je deze kans om te bedenken: hoe wil ik werken in de toekomst? “Vraag jezelf af: wat moet er gebeuren om mijn dienstverlening op peil te houden? Hoeveel werkplekken heb ik nodig, wat moet er op kantoor gebeuren en wat kan thuis? Hebben we al die werkplekken wel nodig, of hebben we baat bij ruimtes die uitnodigen tot samenwerken?” De kantoortuin verdwijnt, voorspelt de manager. “Organisaties gaan hun gebouwen onder de loep nemen, maar ook hun mobiliteit.”

Mobiliteit

BAM kan daarbij helpen. “Zowel bij het doen van technische aanpassingen als het permanent wijzigen van werkomgevingen. Wij adviseren over de veilige terugkeer naar

kantoor met behulp van bijvoorbeeld plexiglas om balies en dergelijke af te schermen, maar ook over looproutes, gewenste afstanden en de verhouding tussen individuele werkplekken en vergader- en ontmoetingsruimtes.” Daarbij is ook het sociale aspect van belang. “Werknemers hebben een sociale binding met elkaar, die helpt om het werk goed uit te voeren. Aan de behoefte om tussen collega’s te zitten moeten we invulling geven. Maar: is het nodig om dat vijf dagen per week te doen, of is twee dagen voldoende? Dat raakt direct aan het mobiliteitsvraagstuk: als je maar twee dagen per week gebruik hoeft te maken van het openbaar vervoer of onze wegen, scheelt dat reistijd én Co2-uitstoot.” Ook mobiliteit binnen gebouwen gaat veranderen, voorspelt Alberts. “Dat gaat er veel planmatiger uitzien. Denk aan het massale gebruik van liften: dat we met z’n allen op een kluitje naar de achtste verdieping zoefden, daar moet je nu even niet aan denken.” De hoogste verdieping, met het beste uitzicht, was altijd goed voor de duurste vierkante meters. Op de begane grond vond je vooral algemene

ruimtes. Alberts zet dat model op z’n kop. “Is het veiliger en gezonder om al die verdiepingen door te moeten om op de bovenste te komen, of is het beter om beneden te blijven? Ik weet het antwoord wel. En ik weet dat vastgoedmensen hier heel hard over nadenken. Bij BAM volgen we deze ontwikkelingen met interesse.”

Benodigde meters en duurzaamheid

De architecten van BAM hebben zich gebogen over de ideale inrichting van een willekeurig kantoor, met inachtneming van de anderhalve meter, voor de lange termijn. “Deze kennis gebruiken we om maatwerk toe te passen, met een integrale benadering waarin zowel bouwkundige als installatietechnische adviezen zitten.” De benodigde vierkante meters zouden wel eens kunnen afnemen na de kritische blik van BAM. “We gaan ruimtes delen”, voorspelt Alberts resoluut. “Ontmoetings- en vergaderplekken faciliteren kunnen horecagelegenheden ook, daar hoef je niet per se zelf het jaar rond ruimtes voor open te houden.” Zonde van het geld en de energie om zulke ruimtes steeds te koelen en verwarmen, vindt BAM. “En dan komen we weer bij de duurzaamheidsopgave: die levert ondernemers gewoon geld op.”

Besparen én gezond werken

Alberts is even stil en vervolgt dan: “Als je er vanaf een afstandje naar kijkt, is dit een hele interessante tijd. Er vallen een aantal zaken samen waardoor de obligate energielabels naar de achtergrond verdwijnen en we veilig en gezond werken moeiteloos koppelen aan het verkleinen van onze footprint, door het écht verminderen van het gebruik van Kwh en CO2. Mobiliteit, de technische mogelijkheden van thuiswerken, het daadwerkelijk energieverbruik en de effecten daarvan: samen vormen ze een enorme kans.”

Maar veel ondernemers zijn nog bezig met ‘eerst maar eens dit jaar overleven’. “Tuurlijk, dat snappen we. Maar het is niet allemaal duur en ingewikkeld: wij hebben een stappenplan liggen voor het verduurzamen van panden en kunnen op basis van een gesprek en

verzamelde data al voorspellen welke potentie een gebouw heeft. Een quick scan op locatie toetst die informatie. Die uitkomst zetten we in een tool, daar rollen een aantal maatregelen uit met de bijbehorende kosten en opbrengsten.” Maatregelen kunnen zijn het plaatsen van LED-verlichting, maar ook het onder de loep nemen van je technische installaties. “Die installaties opnieuw inregelen scheelt vaak al enorm.” Wie die maatregelen laat uitvoeren, kan BAM ook de nieuwe output laten monitoren. “Je energieverbruik en de Co2- uitstoot in de nieuwe situatie worden dan al snel duidelijk, evenals je besparing in euro’s!”

Alberts wil maar zeggen: “Laat ons langskomen: duurzaamheidsmaatregelen kunnen juist bijdragen aan de continuïteit van je bedrijf.” De manager besluit: “We zijn in Nederland heel ver met onze technische kennis en we zijn flexibel en weerbaar genoeg om deze crisis te gebruiken om die in te zetten. Onze nieuwe werkelijkheid moet toekomstbestendig zijn.” <