13 minute read
Deloitte: ‘Publiek-private samenwerkingen essentieel voor succes
GROOTSCHALIGE INVESTERINGEN NODIG VOOR ENERGIETRANSITIE Deloitte: ‘Publiek-private samenwerkingen essentieel voor succes’
“Om de energietransitie echt te kunnen laten slagen zijn grootschalige investeringen nodig. We juichen kleinschalige projecten natuurlijk van harte toe. Maar door stuwkracht te geven aan grote projecten kunnen we écht wat bereiken. Er is geld nodig en voldoende gekwalificeerd talent.” Aan het woord is Johan Stuiver, Director Strategy & Innovation bij Deloitte Consulting.
Uit het nationale Klimaatakkoord zijn veel provinciale en gemeentelijke akkoorden voortgekomen. “De energietransitie staat hoog op de provinciale en gemeentelijke agenda’s. De plannen die gemaakt worden zijn ambitieus: zoveel procent van de woningvoorraad verduurzamen, zoveel woningen van het gas af, zoveel voorzieningen rondom oplaadpunten voor elektrische auto’s…” Stuiver kent de mooie voorbeelden maar weet dat de uitvoering in de praktijk veel weerbarstiger is. “Om financiering en draagvlak te creëren heb je veel partijen nodig. Voor bewustwording zijn kleinschalige initiatieven goed, maar ze brengen niet de grote verandering teweeg die we nodig hebben. De publieke en private sector hebben elkaar nodig om grootschalige investeringen te doen. Daarom bouwen we vaak ook een ecosysteem van partijen die elkaar nodig hebben en waar iedereen een ‘haal- en brengfunctie heeft’. Voor majeure investeringsprojecten heb je vaak al tientallen miljoenen euro’s nodig, waarvoor alleen al voor de innovatie- en onderzoeksfase al veel geld voor nodig is. Denk aan proefboringen voor geothermie. Niet elke innovatie levert iets op, wie betaalt deze innovaties en een onrendabele fase? Om echt wat te kunnen bereiken met deze projecten moeten partijen intensief met elkaar samenwerken: overheden, energie- en installatiebedrijven, bouw & infra, kennisinstellingen, investerings- en opleidingsfondsen en financiële instellingen.”
“Vanuit Deloitte houden we ons onder andere bezig met het verbeteren en versnellen van de regionaal economische ontwikkeling van grootstedelijke regio’s, de G5: Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag en Brainport, door dit soort samenwerkingen op te zetten. Wij werken meestal in opdracht van de directies economische zaken en stadsontwikkeling. Maar ook steeds vaker op de aanpalende directies onderwijs, arbeidsmarkt, innovatie en mobiliteit. Daarnaast houden wij ons bezig met Regionale Energie Strategieën (RES-en), zoals het realiseren van lokale zonneparken, alsook het verduurzamen van bestaande woningvoorraad van woningcorporaties of het neerzetten van nieuwe warmtenetten. Daarbij kijken wij ook goed naar de benodigde werknemers, want ook daar zit een uitdaging.
Businesscase ontwikkelen De oplossing: een Publiek-Private Samenwerking(PPS) of ecosysteem opzetten. En dan in zo’n consortium aan de slag gaan. “Wij maken onderdeel uit van vele PPS-en en consortia. Wat wij doen is concrete vragen voorleggen: als dít de ambitie is, wat is dan de strategie? Aan veel regionale strategieën betaalt het Rijk mee en is er veel aandacht voor het proces voor de totstandkoming tot een aanpak. Wij vinden dat er veel meer aandacht mag worden gegeven aan échte investeringen:
KIJK OP NOORD HOLLAND | WWW.KIJKOPNOORD-HOLLAND.NL als er 200 miljoen euro moet worden geïnvesteerd, hoe ziet de businesscase er dan uit? Wij worden vaak gevraagd om die businesscase te ontwikkelen: waar zit het rendement precies, waar worden de kosten gemaakt, waar vallen de baten en is er voldoende draagvlak? En waar zit het verdienmodel voor alle betrokkenen? Tegelijkertijd brengen we onze experts in voor de verwerving van (EU) subsidies, bijdragen uit investeringsfondsen en fiscale incentives. Financial engineering noemen we dat.”
Stuiver maakt duidelijk dat Deloitte daarmee al lang veel meer is dan een wereldwijd actief accountantsbedrijf. “De consulting tak groeit al jaren stevig waar innovatie, strategie, financial engineering, human capital solutions en ecosysteemontwikkeling tegelijkertijd wordt ingezet. Deze gezamenlijke expertise zetten we in op maatschappelijke uitdagingen zoals de energietransitie.
25 YEARS OF EXPERIENCES
IndiaPort a/d Amstel Amstelzijde 53, 1184 TZ Amstelveen Noord-Holland, Netherlands 020 337 4427 IndiaPort Utrecht Oudegracht a/d Werf 144, 3511 AZ Utrecht Utrecht, Netherlands 030 233 2666
Future of Energy en Future of Work In de nieuwe strategie van Deloitte zijn de ‘Future of…’ thema’s van groot belang. Twee daarvan raken elkaar direct: Future of Energy en Future of Work. We weten inmiddels waar de toekomst van hernieuwbare energie ligt, wat slimme mobiliteitsoplossingen zijn en waar de circulaire economie naartoe gaat. Maar om grote energieprojecten waar te maken, is ook het juiste personeel nodig om de projecten uit te voeren. “Iedereen heeft handjes nodig: de bouw, de infra, technische installatiebedrijven… Maar ook de overheid en bedrijven als het onze hebben veel expertise nodig, van mbo-ers tot hbo-ers en wo-ers.”
Nieuwe skills nodig Stuiver noemt als voorbeeld het onderhoud van windmolens op zee, waar dronebestuurders voor ingezet moeten worden. “Het bedrijfsleven moet versneld mee gaan doen met het opleiden van de juiste mensen en het onderwijs moet een actueler en flexibeler aanbod van opleidingen realiseren. De technologische veranderingen in de wereld zijn gigantisch. In de zorg en ICT bijvoorbeeld veranderen functies door robotisering. Dat houdt niet automatisch in dat banen verdwijnen, maar wel dat mensen andere skills nodig hebben in die sectoren. De werkomgeving en gevraagde competenties veranderen.”
Als het werk verandert, moeten ook opleidingen op alle niveaus veranderen. “Daar is tijd voor nodig: een curriculum aanpassen en goedgekeurd krijgen kost soms jaren. Maar je kunt wel vast nieuwe keuzemodules inzetten, leren op de werkplek op een slimme manier inzetten, en het opschalen van innovatief leren: zoals op afstand studenten begeleiden door het gebruik van VR. Wij werken met drie sporen: van uitkering naar werk, van school naar werk en van werk naar werk. Die laatste houdt in dat we mensen bewegen van krimpberoepen naar groeiberoepen. Je kunt al snel aan de slag als energiespecialist in tal van sectoren. Hier doen we ook onderzoek naar om zo het juiste advies uit te brengen.”
groter effect. Stuiver noemt als voorbeeld het Leerwerkakkoord (LWA) energietransitie gebouwde omgeving in Rotterdam, waarin een groot aantal partners samenwerken. “Onder andere de gemeente Rotterdam, Bouwend Nederland, het O&O fonds voor de Technische Installatiebranche, woningbouwcoöperaties en energie- en bouwbedrijven, maar ook het Techniek College Rotterdam en Hogeschool Rotterdam”, noemt Stuiver. “Wij maken voor dit consortium een infrastructuur voor alle drie de sporen, zodat het LWA grip krijgt op werkgelegenheid én zo de energietransitie daadwerkelijk kan versnellen.”
Den Haag doet het anders, met het Kennis- en Praktijkcentrum Energietransitie en de Energie Academie. Mensen uit de regio – ook als zij een afstand hebben tot de arbeidsmarkt – worden opgeleid met baangarantie. Maar ook studenten en werkenden worden bijgeschoold. “Met een kleine opleiding kunnen zij aan het werk voor de energietransitie. Wij hebben meegeholpen met het realiseren van dit concept door bijvoorbeeld ook de EUfinanciering voor deze publiek-private samenwerking te regelen.”
Betere netwerken nodig Stuiver zou zo’n constructie ook graag in Amsterdam zien ontstaan. “In opdracht van de Metropool Regio Amsterdam (MRA) hebben we een foto van deze regio gemaakt: wat gebeurt hier allemaal, waar liggen kansen om op te schalen en slim te verbinden, waar ligt de belangrijkste behoefte bij de bedrijven? In Amsterdam speelt House of Skills hier een grote rol in, waarbij wij één van de partners zijn.” Wat Deloitte betreft kan en moet het allemaal sneller. “We hebben betere en snellere netwerken nodig. Bedrijven moeten in beweging komen, nadrukkelijk gaan
samenwerken met onderwijsinstellingen en overheden, en samen met collega-bedrijven in de keten van toeleveranciers kijken hoe sámen opgeleid kan worden. Ook werkgevers moeten meer gaan nadenken wat het talent is dat zij in de toekomst nodig hebben. Strategische personeelsplanning kan hier goed bij helpen.”
Bouwen aan ecosystemen Verbinden, versnellen, opschalen, en het boeien en binden van talent: er zijn al veel interventies hierop ontwikkeld die goed in andere ecosystemen kunnen worden gebruikt. Deloitte put daarvoor ook uit de eigen wereldwijde databank. “Hoe doen ze het op dit gebied in Denemarken of Singapore? Of Saudi-Arabië? We hoeven niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden.” Het kan dan ook zijn dat Deloitte partijen bij elkaar zet die op het eerste gezicht niks met elkaar te maken hebben. “Defensie, bouwbedrijven en de zorgsector aan één tafel bijvoorbeeld. Waarom niet? Zij hebben dezelfde uitdagingen op het gebied van vergaande automatisering en de match met arbeidskrachten. Wat kunnen zij van elkaar leren en hoe kunnen zij elkaar helpen? Dit is ook ons doel in de energietransitie: deze kan alleen slagen wanneer er meer ecosystemen worden opgezet, met de juiste expertise en funding aan tafel. Het succesvol realiseren hiervan, daar krijg ik energie van.” <
MIDDELPUNT VAN DE CIRCULAIRE ECONOMIE Circl: de groene kathedraal van de Zuidas
irculair paviljoen Circl in Amsterdam is een groen nest te midden van de hoogbouw. “Gasten noemen het ook wel de ‘groene kathedraal van de Zuidas”, weet directeur Merijn van den Bergh. “Maar ‘nest’ is mooier: zo laagdrempelig willen we hier zijn. Niet alleen voor medewerkers van ABN Amro en andere bedrijven, maar voor iedereen die nieuwsgierig is naar ons duurzame concept of gewoon lekker wil eten en drinken.”
Circl is een initiatief van ABN Amro: het idee om op deze plek een vergaderlocatie te bouwen stamt al uit de jaren negentig. “Maar de tijd is veranderd. Het voelde niet goed om in deze tijd van grondstoffenschaarste ‘zomaar’ een nieuw gebouw neer te zetten. Dat past niet meer bij de filosofie van de bank.” Circl is dan ook een circulair paviljoen geworden en dient sinds de opening in september 2017 als learning living lab dat helpt de circulaire economie te versnellen. Het gebouw zelf is een inspiratiebron voor bedrijven die óók ingrijpend willen verduurzamen.
‘Reduce, re-use and recycle’ Van den Bergh loopt met ons het hele pand door, van het restaurant en de event- en vergaderruimtes tot en met de rooftopbar. Hij wijst ons op het plafond, waar vezelplaten gemaakt van 16.000 spijkerbroeken het pand van isolatie voorzien. De stuc op de muren is gemaakt van 25.000 kilo oude bedrijfskleding van ABN Amro, de wc’s worden doorgespoeld met regenwater en het pand wekt zijn eigen energie op en draait op gelijkspanning. Alle materialen die we zien – in Circl wordt niets aan het oog onttrokken – zijn hergebruikt en afkomstig van andere locaties. “Als je de keten wilt veranderen, moet je aan het begin beginnen. En zélf beginnen: niet alleen maar roepen. Reduce, re-use and recycle: dat is onze filosofie. Circl zelf is recyclebaar: je kunt over dertig jaar dit gebouw afbreken en de onderdelen elders opnieuw gebruiken.”
‘We hebben fouten gemaakt’ ABN Amro wil impact maken met Circl, dat is duidelijk. “Maar niet: ‘kijk ons nou eens goed doen’. Wij zijn heel groot in vastgoed: onze klanten hebben vragen over verduurzaming en hebben kennis nodig. Die kennis bundelen we hier. Circl is met vallen en opstaan gebouwd: we hebben overal over
gediscussieerd, we hebben fouten gemaakt en we hebben geleerd van het intensieve traject. Testen en toetsen gaat hier altijd door, nieuwe technologieën worden enthousiast ontvangen en doorontwikkeld. Samen met scholen, bouwers, kennisinstellingen en andere ondernemers zetten we de stappen die ons van een lineaire naar een circulaire economie brengen.”
Vergaderruimte of eventruimte nodig? Circl is ook beschikbaar voor commerciële verhuur, van zakelijke meetings tot yogalessen. Van den Bergh: “Via de website kan men een reservering bij ons plaatsen, of via reserveren@circl.nl.”
HOUSE OF WELLNESS AMSTERDAM HEALTH JOURNEY FOR FOOD, BODY AND MIND
HATOSTRAAT 28, 1043 DD AMSTERDAM WWW.HOUSEOFWELLNESS-AMSTERDAM.COM
uw adviesbureau voor o.a: bouwkundig advies - omgevingsvergunningen (WABO) - bouwbegeleiding bouwtoezicht - opleveringen - bouwkostenmagement
MERIJN VAN DEN BERGH
Functie: Directeur Circl Woonplaats: Oude Wetering Burgerlijke staat: Samenwonend, twee kinderen Hobby’s: Watersport en rugby Lijfspreuk/motto: Beter spijt van de dingen die je hebt gedaan dan van de dingen die je niet hebt gedaan.
‘Er gebeurt iets als je hier binnenkomt’ Circl is een openbaar gebouw - en niet alleen om circulaire kennis te delen. “Voor ABN Amro is Circl ook dé locatie om de grote kunstcollectie van de bank openbaar te maken. Onze tentoonstellingen kunnen op elk moment van de dag, tijdens openingstijden, bekeken worden. Het is ontzettend leuk om te zien dat die mogelijkheid ons publiek nóg diverser maakt.” Wie wat tijd doorbrengt in het paviljoen ziet van alles voorbij komen: van lunchgasten tot en met vergaderklanten, en van kunstminners tot ‘hipsters’ op zoek naar een ‘groene beleving’. “Ik ben zelf zowel horecaman als bankman”, vertelt Van den Bergh. “De gastbeleving vind ik mooi om te zien. Er gebéúrt iets als je hier binnenkomt, dat zie je gewoon. En dat horen we ook van gasten. Ons circulaire concept is niet ‘in your face’: het is er als je het wilt zien, maar je hoeft er niet mee bezig te zijn. Het levert wél veel mooie verhalen en inspiratie op.” Geredde groenten Iedereen wordt hoe dan ook aangeraakt door de filosofie van Circl. “Je merkt als je hier regelmatig eet en drinkt, dat het menu geen dag hetzelfde is. We werken met producten uit de regio en van het seizoen. Het is maar net wat we kunnen krijgen: we ‘redden’ restpartijen groente en fruit van supermarkten en maken gebruik van duurzame technieken zoals wekken en fermenteren. We zijn met z’n allen verwend geraakt: dingen kunnen ook wel eens óp zijn. Dat mag gewoon. En we halen alles uit de producten die we hebben.” Ook voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt is plek bij Circl. “Zij dragen bij aan de ziel van ons bedrijf en het doel dat we hebben: iedereen doet mee en draagt zijn steentje bij.”
‘Kennis hoor je te delen’ Exposities, workshops en evenementen: van een dansfeest tot en met een circulaire begrafenis… Je kunt het zo gek niet bedenken of Circl denkt mee. “Ons uitgangspunt is: waar hebben onze klanten en gasten behoefte aan? We werken natuurlijk veel samen met ABN Amro: we leren klanten van de bank over het circulaire businessmodel en geven workshops over businessinnovatie. Maar we werken ook graag samen met bijvoorbeeld Pakhuis de Zwijger of School of Life, om programma’s op te zetten die de stad verder helpen. We vinden dat je kennis moet delen, niet voor je houden. Onze eigen programmamanagers zijn druk bezig Circl nóg beter op de kaart te zetten. Als je het over de circulaire economie hebt, moet je meteen aan Circl denken.” Voor Merijn van den Bergh is daarmee de cirkel rond. “Een paar jaar geleden wist ik nog niets over circulariteit en duurzaamheid. Als je mensen zoals ik meekrijgt in de circulaire economie, ben je heel goed bezig. Wij zijn hier heel goed bezig: we hebben met passie en veerkracht iets neergezet voor de toekomst. Grote bedrijven moeten hun verantwoordelijkheid nemen en het voortouw nemen voor een écht circulaire economie. Ik ben trots op ABN Amro dat we dit mogelijk hebben gemaakt. Het is en blijft ontzettend intensief: we doen niets zonder indringend na te denken over de impact en gevolgen van onze keuzes, op welk gebied dan ook. En dat maakt het niet gemakkelijk, maar wel nodig. We hopen iedereen die binnenkomt, aan te raken en iets mee te geven naar huis. Kom maar kijken, kom het maar beleven. Het is heel puur, wat hier gebeurt.” <
