Oh! 2 by Oh! Magazine

MAGAZINE MARCH - APRIL 2016

A window into Laos, a door to the world ASEAN Food Underwater in South East Asia Travelguide WWW.OHMAG.LA YOUR PERSONAL COPY | MARCH - APRIL 2016 | ISSUE 2

www.ohmag.la

9kd;k]tlko3vh /

Publisher’s Note

ສະບາຍດີທ່ານຜູ້ອ່ານທັງຫຼາຍ

Publisher’s Note ໂອ້! ສະບັບທີສອງ

ມັນເປັນການລໍ້ຖ້າທີ່ຄຸ້ມຄ່າເມື່ອໄດ້ຍິນສຽງຕອບຮັບຈາກສະບັບທຳອິດ, ພວກເຮົາດີໃຈ ທີ່ໄດ້ຮັບການຕອບຮັບແບບອົບອຸ່ນ, ຄຳອວຍພອນຈາກໜູ່ເພື່ອນ, ຜູ້ອ່ານຫລາຍທ່ານ ຜ່ານການໂອ້ລົມເປັນກັນເອງທຸກຄັ້ງທີ່ໄດ້ພົບທີມງານພວກເຮົາ. ແນ່ນອນວ່າວາລະສານໂອ້! ຈະແມ່ນ “ປ່ອງຍ້ຽມສູ່ປະເທດລາວປະຕູສູ່ສາກົນ” ເພື່ອ ແລກຄວາມຮູ້ ແລະ ການພັດທະນາ, ສະບັບພວກເຮົາກໍ່ໄດ້ຍົກເລື່ອງລາວການທ່ອງ ທ່ຽວ ແລະ ວັດທະນະທຳການປຸງແຕ່ງອາຫານຫລາກຫລາຍຊະນິດທົ່ວອາຊຽນ. ໃນນີ້ ສປປ ລາວ. ແມ່ນໄດ້ຍົກອາຫານຈານພິເສດຂອງເຜົ່າຂະມຸທີ່ແຕ່ງກິນໂດຍພໍ່ເຮືອນເມື່ອມີ ແຂກມາຍາມ, ອາຫານຈານເດັດຈາກປະເທດຟິລິບປິນ ແລະ ອາຫານດັ້ງເດີມຈາກ ມາເລເຊຍທີ່ມີຕົ້ນກຳເນີດ 700 ປີກ່ອນ, ສີ່ງທີ່ຄວນຮູ້ກ່ຽວກັບກະສິກຳຜັກອິນຊີພາຍໃນ ລາວ ແລະ ມາຮູ້ຈັກກັບສັນຍາລັກທີ່ເປັນຕົວແທນໃຫ້ຮ້ານອາຫານໃດໄດ້ຕາມຄາດ ໝາຍມາດຕະຖານສາກົນໃນຫລວງພຣະບາງ. ພວກເຮົາໂຊກດີທີ່ ກົມພັດທະນາການ ທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ອົງການລານິດໄດ້ສະແດງເຈດຈຳນົງໄດ້ເລິກເຊີ່ງໃນການພັດທະນາ ແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວທີ່ເປັນມິດກັບສະພາບແວດລ້ອມຢູ່ໃນ ສປປ ລາວ. ຮ່ວມກັບວາລະສານໂອ້ ນອກນັ້ນຍັງມີຫລາຍເລື່ອງລາວທີ່ໜ້າສົນໃຈທີ່ເກີດຈະເຮັດໃຫ້ທ່ານຂົນລຸກກັບປະເພນີ ການປິ່ນປົວຂອງໝໍຢາພື້ນເມືອງໃນລາວ ແລະ ຫຼົບຫຼີກຈາກຄວາມວຸ້ນວາຍເພື່ອຫາຍ ໃຈໂລ່ງທ້ອງກັບການພັກຜ່ອນແຄມນຳ້ຄານ ຫລື ຈະອອກທະເລກໍ່ເປັນທາງເລືອກທີ່ດີ. ຂໍໃຫ້ທ່ານຜູ້ອ່ານທັງຫຼາຍຄອຍຕິດຕາມອ່ານຜົນງານຂອງພວກເຮົາທີ່ຈະໄດ້ເລືອກເຟັ້ນ

ເອົາອອກມາສູ່ສາຍຕາຂອງທ່ານໃນສະບັບຕໍ່ໄປ. ສຳລັບສະບັບນີ້ຂໍກ່າວຄຳວ່າສະບາຍ ດີປີໃຫ່ມລາວ ແລະ ພົບກັນໃໝ່ໃນສະບັບໜ້າ. ທີມງານວາລະສານ ໂອ້!

Oh! It’s good to be back. In keeping with our philosophy, “A window into Laos, a door to the world”, our cover story features three diverse cuisines from around ASEAN. In Laos, we focus on the Khmu, an important ethnic group, yet with a culinary tradition little-known outside their community. Accompanying articles focus on official attempts to raise food and hygiene levels in the country’s eateries to international standards and the status of organic agriculture in the country. Women have always played an important role in Southeast Asian cultures. In many ethnic societies, their position in public has overshadowed that of men. Our story on women as traditional healers emphasises this point. Rivers are the life of Laos. Twenty years after Luang Prabang was declared a World Heritage Site, Oh! takes a look at that city’s lesser known waterway, the Nam Khan. Sweltering temperatures will soon be upon us. For those wondering what to do then, we suggest more than the traditional dousing at Pi Mai. Our feature on deep sea diving should also be a timely reminder that the magnificence of the oceans might be lost if we do not check our rapacious behavior. We’ve had great fun producing our second issue. We hope you’ll have great fun reading it. Well in advance, Sok Di Pi Mai!

ຮູບພິກໄທ ແລະ ກະລີ່ ໂດຍ ລູ ແສງສຸພອນ Cover photo by Lou Sensouphone All material appearing in Oh! Magazine is under copyright and all rights are reserved. No part of this publication may be reproduced without permission of the copyright holder. All articles and photographs published herein are created by the authors and photographers at their own discretion and do not necessarily represent the view of the publisher of the magazine. If you wish to reproduce any article or photograph, in part or in full, please contact us (info@ohmag.la) for the necessary permission. However, Oh! Magazine holds no responsibility, or liability, arising out of the publication of such articles and photographs. ໃບອະນຸຍາດຈັດພິມເລກທີ: 087/ ສມຊ.ຖວທ ວັນທີ 12/02/2016 | ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ

26 vkskovk-Po asean Food

kvaflt9ao3]d.8hoE 20 |h .og0fvk-u8kg;aovvdljP'.8h

18 38

g]njv's,kdrhk; s,=-q'

26 vkskovk-Po 44 49

l;orad0hvp16j.o3I'iPo

l5fpvfxkpmk'da[vk-Po

g]njv'g]qjk0v'oadgfuomk'

cotoecs]j'mjv'mjP; oE7kolkpoEcsj'-u;yf

13 z6h-totg]uf.odkoxtd;fI6[rk[

EXECUTIVE ADVISERS: Mr. Somsanouk Mixay Mr. Sounh Manivong Mr. Thaviphet Oula Mr. Chanthy Deuansavanh Mr. Michael Malone Editor-in-Chief: Mr. Somsouk Souksavath Publisher: Ms. Phitsamai Chanthaboury Lao Proof editor: Mr. Soukhee Norasilp English Editor: Mr. Percy Aaron TRIP adviser: Mr. Inthy Deuansavanh DESIGN & CONTENT EXECUTIVE ADVISER: Ms. Rebekka Lea Larsen Layout Support Mr. Paxa Sengdeuan transLation: Ms. Viengdalat Somphet Mr. Kahane Soutthavilay Photo journalists Mr. Fabien Vuillerey, Fabworld Mr. Pongpat Sensouphone Mr. Pong Phoonsab Ms. Joy Mahinay Sales & Marketing Mr. Mickael Novelli Ms. Viengvilay Manoham

Administrative support Mr. Inphom Deuansavanh AccountS-Finance: Ms. Khounkham Chanthaboury produced & Published by: insmai Creative Communication Tel/Fax: +856-21 223590 Mobile: +856-20 22464321 info@ohmag.la | www.ohmag.la www.insmai.com

Advertising Enquiries

to: sales@ohmag.la mob: 020 22464321

Reader Feedback

to: feedback@ohmag.la

asean DESTINATIONS

20Underwater in South- 26ASEAN Food east Asia

18 16

Made in laos publisher’s choice

51 Travelguide

44 49

51 Luang Prabang’s Other Lung

Earthwatch: School Gardening travellers’ tales

56 asean destinations

13 WINNER: photo contest

Oh!

ຊອກອ່ານ ໂອ້!

Find Oh!

ທ່ານຜູ້ອ່ານສາມາດຊອກຫາວາລະສານໂອ້ໄດ້ຕາມສະໜາມບິນທົ່ວປະເທດ, ຮ້ານອາຫານ, ຮ້ານກາເຟ, ສະຖານທີ່ທີ່ເໜາະສົມ ໃນການອ່ານ, ບໍລິສັດທ່ອງທ່ຽວ, ສະຖານທູດ ແລະ ຫ້ອງຂ່າວສານ...ແລະ ອື່ນໆ ~ ໂອ້! ປະຕູສູ່ໂລກກວ້າງ.

Initially, Oh! will be distributed at Wattay, Luang Prabang and Pakse International Airports, upmarket hotels and restaurants, tourist information centres and tour agencies, banks and embassies.

Oh! ! - Southeast Asia in your hands.

ອ່ານອອນລາຍ

Read more Online Does Oh! excite you so much that you can’t wait two months for the next issue? If so, visit us at www.ohmag.la for the latest in adventure, destinations, culture and cuisine. Connect with us in our interactive features, challenge yourself in our competitions, check out the latest promos and giveaways. Want advice from our travel specialists or have some for our readers? Go online. Oh! is more.

www.ohmag.la

Contributors / oadgfuomk'

Contributors

Dorothy Culloty

Lee Su Kim

Tara Gujadhur

Arhnue Tan

ແມ່ ນ ຜູ້ ຂ ຽນປື້ ມ ແຕ່ ງ ກິ ນ ຊື່ ດັ ງ ຂອງລາວ ປື ້ ມ ແຕ່ງກິນ ອາຫານພາກເໜື ອ, ທັ ງ ມີ ຄ ູ ່ ສົມລົດເປັນຊ່າງຖ່າຍພາບໃຫ້, ປື້ມຂອງ ລາວໄດ້ ຮັ ບ ລາງວັ ນ ປື້ ມ ແຕ່ ງ ກິ ນ ດີ ເ ດັ່ ນ ຂອງອາຊີ.

ແ ມ່ ນ ນັ ກ ຂ ຽ ນ ທີ່ ສ້ າ ງ ຜົ ນ ງ າ ນ ຕີ ພິ ມ ມ າ ແລ້ວ 10 ຫົວ, ລາວຍັງເປັນນັກຂຽນອິດສະ ຫຼະ, ນັກປາຖະກະຖາ, ຜູ້ໃຫ້ຄໍາປຶກສາ ທາງດ້ານພາສາ ແລະ ຍັງເປັນຜູ້ກໍ່ຕັ້ງອົງ ການ the Peranakan Baba Nyonya Association ຂອງມາເລເຊຍ.

ຜູ້ຮ່ວມກໍ່ຕັ້ງສູນສິລະປະ ແລະ ຊົນເຜົ່າວິທະ ຍາ (www.taeclaos.org) ແລະ ອາໄສທີ່ ຫຼວງພຣະບາງຫຼາຍກ່ວາ 10 ປີ, ລາວມີປະ ສົ ບ ການເຮັ ດ ວຽກທົ່ ວ ອາຊີ ຕ າເວັ ນ ອອກ ສ່ຽງໃຕ້ ແລະ ອາຟຼິກກາໃຕ້

ແມ່ນນັກຄົ້ນຄວ້າການລົງທຶນ ແລະ ນັກໄຝ່ ຝັນ, ລາວເຊື ່ ອ ສະເໝີ ວ ່ າ ນໍ ້ າ ເຄັ ມ ນັ ້ ນ ສາ ມາດປົວໄດ້ທຸກຢ່າງ, ທັງນໍ້າເຫື່ອ, ນໍ້າຕາ ແລະ ນໍ້າທະເລ

Dorothy Culloty is the author of acclaimed cookbook, Food from Northern Laos: The Boat Landing Cookbook. With photography by husband Kees Sprengers, her book won the Gourmand Award for Best Asian Cookbook for Lao PDR. For more info: www.foodfromnorthernlaos.com

Lee Su Kim is Nyonya. The author of 10 books, she is also a freelance writer, speaker, cultural activist, language consultant and Founding President of the Peranakan Baba Nyonya Association of KL & Selangor. For more info visit: www.leesukim.net

Tara Gujadhur co-founded the Traditional Arts and Ethnology Centre (www.taeclaos.org) and has been based in Luang Prabang for over 10 years. She has worked throughout Southeast Asia and Southern Africa.

Arhnue Tan is an investment analyst by day and a dreamer by night. She truly believes that salt water heals everything; sweat, tears, and the sea.

ອ່ານຂ່າວຜ່ານມືຖື

SMS 2299

ຂ່າວເສດຖະກິດ, ການເມືອງ, ການພັດທະນາ, ເຫດການສຳ ຄັນພາຍໃນລາວ ແລະ ອາຊຽນ

Kathy Eow

Melody Kemp

Bernie Rosenbloom

ເປັ ນ ນັ ກ ທ່ ອ ງທ່ ຽ ວທົ່ ວ ທະວີ ບ ແລະແຄມ ທະເລ, ນັບແຕ່ປ໋ອກຕຸຍການຫາມາເລເຊຍ, ປັ ດ ຈຸ ບັ ນ ແ ມ່ ນ ເ ຮັ ດ ວ ຽ ກ ເ ປັ ນ ທີ່ ປຶ ກ ສ າ ດ້ານການທ່ອງທ່ຽວຕັ້ງຢູ່ລາວ ແລະ ຍັງ ສົ່ງເສີມການທ່ອງທ່ຽວທີ່ເປັນມິດອີກດ້ວຍ

ແມ່ ນ ນັ ກ ຂຽນບົ ດ ຄວາມສິ່ ງ ແວດລ້ ອ ມ, ນິຍາຍເສີມ ແລະ ຕີພິມນະວະ ນິຍາຍວັນ ນະຄະດີ ແ ກ່ ສໍ າ ນັ ກ ພິ ມ ຕ່ າ ງປະເທດຫຼ າ ຍ ແຫ່ງ, ນັກຂຽນເຈົ້າຂອງຜົນງານ 32 Souls ທີ່ເວົ້າເຖິງຊ້າງລາວ.

ແມ່ ນ ນັ ກ ຂຽນບົ ດ ຄວາມທ່ ອ ງທ່ຽວ ແລະ ບົ ດ ຄວາມແນະນໍ າ ໃນອາຊີ ຕ າເວັ ນ ອອກ ສ່ຽງໃຕ້ມາຫຼາຍກ່ວາ 15 ປີ, ລາວມັກນໍານັກ ອ່ າ ນສູ່ ເ ລື່ ອ ງລາວປະສົ ບ ການທີ່ ໜ້ ອ ຍຄົ ນ ເຄີຍສໍາພັດມາກ່ອນ.

ພິມ NL ສົ່ງ SMS ໄປເບີ 2299 ສຳລັບ ETL

Kathy Eow’s travels span continents and coastlines, from Portugal to Malaysia. Currently, a tourism consultant with Tiger Trail in Laos, she promotes travel as a force for good.

Melody Kemp is an environmental writer, contributes fiction, news reporting, and literary features to a wide variety of international publications. The author of 32 Souls about Lao elephants, she continues to write for young adults.

Bernie Rosenbloom has been penning travel stories and guides on Southeast Asian destinations for 15 years. He loves taking readers on offbeat experiences to places few have gone.

ພິມ NL ສົ່ງ SMS ໄປເບີ 5599 ສຳລັບ Lao Telecom ຂໍ້ມນ ູ ເພີ່ມເຕີມໂທ 135 - ETL | 101 - Laotelecom ຫລື 030 2000 900

gmfltdko.og0fvk-u8kg;aoljP'.8h /

SEAscape

dv'xt-5,l5fpvf

World Gourmet Summit

28 ມີນາ - 24 ເມສາ 2016 ສິງກະໂປ ໃນເຂດອາຊີພວກເຮົາແມ່ນມີເປັນທີ່ຮູ້ຈັກຂອງ ແຫຼ່ງອາຫານທີ່ອຸດົມສົມບູນ, ດັ່ງນັ້ນທຸກຄັ້ງທີ່ມີ ການຈັດປະຊຸມຮ້ານອາຫານ ເພື່ອໃຫ້ພໍ່ຄົວມສີີມື ດີໄດ້ບັນເລັງສ້າງສັນເມນູອາຫານຂຶ້ນມາໃຫ່ມໃຫ້ ໄດ້ຊິມ ແລະ ເປັນການແລກປ່ຽນບົດຮຽນເປັນກິດ ຈະກຳທີ່ເອີ້ນນັກຊີມ ນັກຮຽນຮູ້ເຂົ້າເວທີສາກົນ.

28 March – 24 April 2016 Singapore Gastronomy galore as gourmets and gourmands celebrate fine cuisine, excellent wines and wonderful dining experiences.

,tsaflt9aomhv'mtg]

Deep and Extreme Indonesia

31 ມີນາ - 3 ເມສາ 2016, ຈາກາຕາ ອິ ນ ໂດເນເຊຍແມ່ ນ ຖື ກ ຂະໜານນາມວ່ າ ມີ ພື້ນທ້ອງທະເລທີ່ສິ່ງມະຫັດຂອງສັດນຳ້ ແລະ

31 March – 3 April 2016, Jakarta An opportunity to discover the country’s amazing diving and marine offerings, the wonders of its rain forests and the extraordinary wildlife in natural habitats. Over time, EXTREME Indonesia has come to be firmly associated with eco-based tourism.

Ihkovksko3]d

w worldgourmetsummit.com

[5oxu.sj,]k; 14-16 ເມສາ 2016, ທົ່ວປະເທດ ທ່ າ ນຮູ້ ບໍ ກ ານສ້ າ ງສິ ລິ ມຸ ງ ໃຫ້ ກັ ບ ຄອບຄົ ວ ໃນລະຫວ່ າ ງປະໃຫ່ ມ ແມ່ ນ ທ່ານສາມາດຈັດນຳ້ສົງທີ່ປຸງແຕ່ງດ້ວຍຕົວທ່ານເອງສົງ ຄຸນພໍ່ ຄຸນແມ່, ພຣະພຸດທະຮູບ ຫລື ແມ້ແຕ່ສີ່ງທີ່ລ່ວງລັບໄປແລ້ວເພື່ອສຳລະລ້າງສີ່ງ ທີ່ບໍ່ດີ. ປະເພນີ້ອັນງົດງາມການແຫ່ນາງສັງຂານກໍ່ໄດ້ຈັດຂື້ນທີ່ນະຄອນ ຫລວງວຽງຈັນ ແລະ ຫລວງພຣະບາງຕົ້ນກຳເນີດໃນການແຫ່ພຣະບາງ. ນອກນັ້ນຍັງມີເທດສະການຄ້າຍຄືກັນເກີດຂຶ້ນໃນແຂວງສິບສອງພັນນາ ທີ່ມີຊາຍແດນຕິດກັບລາວ, ປະເທດກຳປູເຈັຍ, ມ່ຽນມ້າ ແລະ ປະເທດໄທ.

Pi Mai Lao 14-16 April 2016, Lao PDR, countrywide Lao New Year, a time when families come together to honour their elders, perform rituals at various temples and generally have a good time. Everyone douses everybody else with water but that’s welcome considering the soaring mid-April temperatures. In Thailand the festival is known as Songkran.

vyo3fgog-p

ປະກາລັງທີ່ຖືກທຳລາຍໜ້ອຍທີ່ສຸດ. ທ່ານຄວນ ເປີດໂອກາດໃຫ້ຕົວເອງໄດ້ລອງສີ່ງໃຫ່ມໆ ງານ Deep ແລະ Extra ແມ່ນເປັນໂອກາດດີທີ່ທ່ານ ຈະເຂົ້າຮ່ວມ.

w deepandextremeindonesia.com

wv]voc,o

70.3

mujr5dik9k1k

3 ເມສາ 2016 - ປະເທດມາເລເຊຍ ລ າ ວ ເ ຮົ າ ກໍ່ ພໍ ຈ ະ ໄ ດ້ ຮູ້ ວ່ າ ກ າ ນ ແ ຂ ງ ຂັ ນ ນີ້ ເ ປັ ນ ແນວໃດເມື່ ອ ມີ ນັ ກ ທຸ ລ ະກິ ດ ຂອງລາວເຮົາ ທີ່ໄດ້ໄປສ້າງຊື່ສຽງ ທ່ານ ອິນທີ ເດືອນສະຫວັນ ໃນປີທີ່ຜ່ານມາ. ຄັ້ງນີ້ ໄອລອນແມນ ໄດ້ມີການຈັດການແຂ່ງ ຂັນທີ່ມາເລເຊຍ, ເພື່ອທົດສອບວ່າໃຜຈະ ເປັນຜູ້ທີ່ ແຂງແຮງ, ອົດທົນ ແລະ ມີພະລັງ ທີ່ສຸດ ໃນເຂດອາຊີເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ນີ້.

Ironman 70.3 Putrajaya Malaysia 3 April 2016 “When the going gets tough, the tough get going”. Test your strength, endurance and will power as this triathlon comes to Southeast Asia. w ironman.com

dkoc0j'gInv.[]tfa[

12th Top of the Gulf Regatta

30 ເມສາ - 4 ພຶດສະພາ 2016, ພັດທະຍາ, ປະເທດໄທ ກິດຈະກຳການແຂ່ງເຮືອໃບແມ່ນເປັນກິ ດຈະກຳນື່ ງ ທີ່ ດື ງ ເອົ າ ນັ ກ ທ່ ອ ງທ່ ຽ ວໄປ ລວມຕົວກັນທີ່ພັດທະຍາ, ມັນເປັນສີ່ງທີ່ ທ້າທາຍວ່າປີນີ້ເຮືອຂອງປະເທດໃດຈະ ໄດ້ທີ່ນື່ງອາຊີ. ເຮືອຫລາຍກວ່າ 250 ລຳ ແລະ ນັກຂີ່ເຮືອອີກ 500 ກວ່າຄົນຈະ ໄປເຂົ້າຮ່ວມ.

30 April – 4 May 2016, Pattaya, Thailand Hosted by the Ocean Marina Yacht Club, this regatta has become Asia’s best known sailing event. More than 250 craft of various types and 500 sailors are expected to compete for honours in the Gulf of Thailand.

vk-u7A'muj

w topofthegulfregatta.com

'ko

Senakulo

20 ມີນາ 2016, ຟິລິບປິນ (ທົ່ວປະເທດ) ເປັ ນ ເທດສະການນື່ ງ ທີ່ ຊ າວຟິ ລິ ບ ປິ ນ ໃຫ້ຄວາມສົນໃຈ ແລະ ມີການຈັດຂຶ້ນທຸກ ປີ ເປັນການສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖີງຄວາມ

ສັດທາໃນພຣະຄຳພີ່ໃບເບີນ, ເຊີ່ງໃນ ງານແຫ່ຈະມີການສະແດງ ພ້ອມມີມາ ການແຕ່ງກາຍແບບຊາວໂລມັນ ແລະ ໃສ່ສຸດເກາະທີ່ຜະລິດດ້ວຍຄວາມລະອຽດ ເ ໜື ອ ນ ດັ່ ງ ຍົ ກ ກ່ ອ ນ . ຖ້ າ ທ່ າ ນ ໄ ດ້ ໄ ປ ທ່ ຽ ວໃນໄລຍະນີ້ ບໍ່ ຄ ວນພາດທີ່ ຈ ະຮຽນ ຮູ້ວັດທະນາທຳຂອງເຂົາເຈົ້າ.

Senakulo 2016 20 March 2016 Philippines (nationwide) Devout locals relive biblical events in a series of enactments over the Holy Week period. Performers wear Roman costumes and armour recreated with great attention to detail. w philippinestravelhub.com/events/ senakulo/

[5o;afritmkfg9fu xkd;kfk

Shwemawdaw Pagoda Festival

25 ມີນາ - ເມສາ 6, ບາໂກ, ປະເທດມຽນມາ 25 March – 6 April, Bago, Myanmar ເປັນພຣະທາດທີ່ມີຊື່ສຽງທີ່ສຸດຂອງຊາວ The 1,000-year old Mon pagoda is ມຽນມ້າ ແລະ ຜູ້ຖືສາສະໜາພຸດເຊີ່ງພຣະ ທາດມີອາຍຸ 1,000 ປີ. ວ່າກັນວ່າໃນພຣະ ທາດແຫ່ງນີ້ໄດ້ມີມີຜົມ ແລະ ແຂ້ວຂອງພຣະ ເຈົ້າໄດ້ຖືກຝັງຢູ່. ແຜ່ນດິນໄຫວໃນຊຸມປີ 1917 ກໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມເສຍຫາຍ ແລະ ກໍ່ໄດ້ຮບ ັ ການບູລະນະ. ໃນແຕ່ລະປີໄດ້ມີ ການຈັດງານເພື່ອສະເຫລີມສະຫລອງ ແລະ ສວດມົນແຫ່ອ້ອມທາດ.

one of the most famous places of worship in the country. Said to contain some hair and teeth relics of Lord Buddha, it was damaged in a earthquake in 1917. Each year devotees from all over the country gather for prayer and festivities.

Ihkovkskogxuf.s,j / New

Openings

dyogrnjvl50trk[ da[Ihkovksko v=dkoyfw]lt8kp .o,kg]g-p ເບີ່ງຈະເປັນເລື່ອງທີ່ມາແຮງໃນການກິນເພື່ອຮ່າງ ກາຍ ກິນເພື່ອຢູ່ ຫລື ຢູ່ເພື່ອກິນ. ຮ້ານນີ້ກໍ່ເນັ້ນເອົາ ຜັກອິນຊີປຸງທຸກເມນູ ທັງແບບເປັນເຄື່ອງດື່ມ ແລະ ອາຫານ, ທາງຮ້ານເພີ່ນຮັບປະກັນໃຫ້ເຖີ່ງ ຄວາມປອດໄພ, ນອກນັ້ນເພີ່ນຍັງຂາຍສີນຄ້າ ຫລາຍປະເພດໃນແບບອີນຊີ ພ້ອມມີຫ້ອງສອນ ໂຍຄະ ແລະ ອື່ນໆອີກດ້ວຍ.

Organica Lifestyle, Kuala Lumpur A new spot in Bangsar offering healthy meals, organic products, yoga and pilates classes. 15 Jalan Tempinis 1, 59100 Bangsar. Kuala Lumpur www.organicalifestyle.com

Ikovksko-a omkik h ຮ້ານອາຫານຊັນທາຣາ ຫລື ເອີ້ນວ່າ ຂອບໃຈເດີ 2 ດ້ວຍຄວາມ ຫລູຫລາໃນການຕົບແຕ່ງ ແລະ ພາບບັນຍາກາດຕາເວັນຕົກດິນ ບໍ່ ແມ່ນນື່ງໃນຈຸດຂາຍຢ່າງດຽວທີ່ຮ້ານຊັນທາຣາມີ, ດ້ວຍຄວາມຊ່ຽວ ຊານທັງການປຸງແຕ່ງອາຫານ ເຊີ່ງມີຫຼາຍເມນູໃຫ້ເລືອກ ທັງລາວ, ຈີນ, ຢີ່ປຸ່ນ, ຢູ່ໂຣບ... ເຊີ່ງລວບລວມມາມາໄວ້ໃນທີ່ດຽວ ການໃສ່ໃຈໃນລາຍລະອຽດ ພ້ອມລົດຊະນິຍົມໃນການເລືອກເຟັ້ນ ວັ ດ ຖຸ ດິ ບ ໃນການປຸ ງ ແຕ່ ງ ແມ່ ນ ນື່ ງ ໃນປັ ດ ໃຈຫລັ ກ ທີ່ ເ ພີ່ ນ ຄຳນື່ ງ . ທ່ານລອງນັ່ງຈີບວາຍເຢັນ ຫລື ເບຍທີ່ທ່ານຄຸ້ນເຄີຍ ລີ້ມລອງຂອງແກ້ມ ກັບບັນຍາກາດງຽບຄຳ່ຂອງທ່ານຈະເປັນແລງທີ່ພິເສດກວ່າຄຳເວົ້າ ຢ່າງແນ່ນອນ.

SunTara, Vientiane in the Vientiane New World Complex, must surely have the best views of sunset over the Mekong. With a coffee shop on the ground floor and a proposed business centre on the first, the top floor restaurant offers good food and service that is attentive and cheerful. A cellar and humidor stock an impressive selection of wines and cigars. VNW Plaza Building, along Mekong River bank, Vientiane T: (+856) 021 251 564 www.facebook.com/suntararestaurant/

Ihkovkskovk8y-aoF s^;'rit[k'

Artisans Cafe, Luang Prabang

ທີ່ຕັ້ງໃນຮ່ອມທີ່ສະຫງົບ ແລະ ຢູ່ໃນລະແວກຕົວ ເມືອງ, ພາຍໃນຮ້ານແມ່ນມີການເສີບອາຫານລາວ ແບບສ້າງສັນ ເມນູເບົາເບົາທີ່ທ່ານບໍ່ຄວນພາດ ແມ່ນເຂົ້າໜຽວໝາກມ່ວງ ຫລື ເຄືອງດື່ມສະໜູນ ໄພ ປັ່ນຫອມລາບໝາກນາວ, ຫລື ນ້ຳໝາກ ຕູມ ແລະ ຊາຮ້ອນກໍ່ເສີບແບບຈຸໃຈເວົ້າແລ້ວຢາກ ໃຫ້ມີຫລາຍບ່ອນໃນລາວ.

homemade snacks, delicious Luang Prabang sweets, premium teas and Lao coffee. Locally made, handcrafted souvenirs are on sale at the café.

Located in a 100-year-old wooden house in ເປັນຮ້ານອາຫານນ້ອຍໆທີ່ມີສິລະປະດັງຊື່ຮ້ານທີ່ a quiet lane in the center of Luang Prabang ບົ່ງບອກວ່າແມ່ນຮ້ານອາຫານທີ່ຮັກງານສິລະປະ town. A gentle and relaxing place to enjoy

Ban Xieng Mouane, Luang Prabang T: (+856) 020-5551-1731 www.luangprabangartisanscafe.com

ph o ot co nt t es

[aombdz6h-totg]uf da[ ;k]tlko3vh

Winner Records

ເຈຟ ເຟີລີກວາ Jeff Peregois Oh! 2 Winner

ຊ່າງແປງລົດໃນພະນົມເປັນ The Mechanic in Phnom Penh

ອາຣິ ວິທິເຄເນັນ Ari Vitikainen Oh! 1 Winner

ຢົດນຳ້ຈາກສະຫວັນແຂວງຜົ່ງສາລີ Drops of Saltwater,Phongsaly

ຊີລີ ເອວເບີລີ Cyril Ederle Champa Holidays 27 Winner ໃສ່ບາດທີ່ຫລວງພະບາງ Daily alms giving ceremony, Luang Prabang

ກະຕິກາງ່າຍໆ ພາບທີ່ສົ່ງເຂົ້າມາຕ້ອງແມ່ນພາບທີ່ດີເລີດ ກ່ຽວກັບການທ່ອງທ່ຽວທີ່ສາມາດເຮັດໃຫ້ຮູ້ສືກ Oh! ກັບມັນໄດ້ ຄວາມລະອຽດຂອງພາບ (150 dpi ຫລື 5MB ຂຶ້ນໄປ) ສົ່ງມາທີ່ photocontest@ohmag.la ຮູບທຸກໃບແມ່ນຊັບສິນຂອງຜູ້ແຂ່ງຂັນ ຜູ້ຊະນະເລີດຈະໄດ້ຈັດພິມໃນ Oh! Magazine

ແລະ ທີ່ພັກສອງຄືນທີ່ໂຮງແຮມທີ່ດີທີ່ສຸດທີ່ທ່ານເລືອກໄດ້

Competition guidelines Photographs should be: Theme - awesome travel photos which make us go Oh! High Resolution (150 dpi - 5MB or above) Submit to photocontest@ohmag.la Exclusive property of the entrant Winning entry will be printed in two-page spread in Oh! Magazine & vouchers for 2 nights in a luxury hotel in Laos

*ທ່ານສາມາດສົ່ງຮູບມາໄດ້ຫລັງອ່ານຈົບ, ປິດຮັບການປະກວດໃນວັນທີ 15 ເມສາ, ຜູ້ຊະນະເລີດຈະປະກາດໃນສະບັບຕໍ່ໄປ ແລະ ການປະກວດຈະມີທຸກສະບັບ

*Submission before 15th April, 2016. Winner will be announced in our May-Jun issue. Watch out for the next competition!

www.ohmag.la | FB: ohlaosmag

Briefly

/ 0jk;gfajog0Ao.shfaj'

ທ່າແຮງການສົ່ງອອກພະລັງງານ ລາວ, ຫມໍ້ໄຟຂອງອາຊຽນໃກ້ເປັນຄວາມຈີງຫລັງຈາກ ທີ່ ລ າ ວ ສຸ ມ ໃ ສ່ ໃ ນ ກ າ ນ ສ້ າ ງ ເ ຂື່ ອ ນ ໄ ຟ້ າ ໃ ນ ຫ ລ າ ຍ ແຂວງ, ເຊີ່ງແຂວງຊຽງຂວາງ, ໄຊສົມບູນ ແລະ ບໍລິຄຳໄຊ ຈະເປັນແຂວງທີ່ຜະລິດໄຟ້າຫລັກຂອງລາວໃນອານາຄົດ ເພາະສາມແຂວງນີ້ມີໂຮງງານຜະລິດໄຟ້າຫລາຍທີ່ສຸດ. ນອກນັ້ນລາວຍັງມີການກໍ່ສ້າງພະລັງງານລົມທີ່ໃຫ່ຍທີ່ ສຸດໃນຂົງເຂດເພື່ອເລັງຂາຍໃຫ້ເພື່ອນບ້ານ.

If the gas pains persist try Laos Depletion of domestic gas reserves and cut backs by Myanmar threaten infrastructure projects in Thailand and elsewhere. Laos, the battery of ASEAN, is stepping up hydropower supplies and building the region’s biggest and most advanced wind power to fill the gap.

ເປົ້າບິນຕຳລົງເພື່ອໃຫ້ຢູ່ລອດ ການແຂ່ງຂັນທີ່ເຂັ້ມງວດແລະການຖົດຖ່ອຍຕົວລົງຂອງ ການທ່ອງທ່ຽວສາກົນ ສົ່ງຜົນກະທົບໃຫ້ກັບສາຍການ ບິນກໍາປູເຈັຍສັ່ງໂຈະແຜນການຂະຫຍາຍເສັ້ນທາງບິນ ທີ່ຈະອອກສູ່ສາກົນ. ຫັນມາສຸມໃສ່ຕະຫຼາດການທ່ອງ ທ່ຽວຈີນທີ່ມີທ່າແຮງກວ່າ.

ນົກຍາງໂຕສຸດທ້າຍຂອງກໍາປູເຈຍ

ໃນການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ ສົ່ງຜົນສະທ້ອນໃຫ້ ນົ ກ ຍາງພັ ນ ຫາຍາກທີ່ ໃ ກ້ ຈ ະສູ ນ ພັ ນ ໃນເຂດອະນຸ ຮັ ກ ພື້ນທີ່ໃນແມ່ນຳ້ຂອງມີຄວາມສຽ່ງທີ່ຈະສູນພັນ. ທາງ ການຂອງກຳປູເຈ້ຍໄດ້ຈັດສັນເຂດອະນຮັກ ພ້ອມທັງຂົນ ຂວາຍໃຫ້ຄົນໃນຊຸມຊົນທ້ອງຖິ່ນໄດ້ມີສ່ວນຮ່ວມປົກປັກ ຮັກສາຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງມັນ.

ຊຽງໜ້ຽງຈອດລົດ

ບັ ນ ຫ າ ໝັ ກ ໃ ຈ ຂ ອ ງ ນ ະ ຄ ອ ນ ຫ ລ ວ ງ ວ ຽ ງ ຈັ ນ ໃ ນ ກ າ ນ ເ ຄ່ັ ງ ຄັ ດ ກ າ ນ ຈ ອ ດ ລົ ດ ໃ ນ ຖ ະ ໜົ ນ ທີ່ ສ ຳ ຄັ ນ ເພື່ອເພີ່ມຄວາມສະດວກໃນການສັນຈອນ ໂດຍການ ເພີ່ມທະວີການປັບຄ່າປັບໄໜຂຶ້ນ 10 ເທົ່າ, ມາດຕະການ ດັ່ງກ່າວອາດຈະສົ່ງຜົນໃຫ້ຄົນຍ່າງລຳບາກ ຍ້ອນລົດບາງ ຄັ ນຍັ ງຫລີ້ ນຊຽງໝ້ ຽງໃນການຈອດລົ ດຂຶ້ ນຄູ ທາງຢ່ າ ງ ຫວັງວ່າຈະບໍ່ໄດ້ຖືກປັບໄໜ.

The last cranes of CamVientiane pavement bodia In a bid to save the endangered Sarus cranes, the parkers beware! government is setting aside a conservation area in the Mekong wetlands. It is hoped that this will also help preserve livelihoods of local communities by helping them adapt to climate change.

No longer flying high. Tighter competition and a slowdown in international tourism is forcing Cambodian airlines to scale down fleet expansion plans. Focus is shifting to the more promising Chinese tourist market.

In a bid to ease traffic congestion and reduce accidents to pedestrians, forced to walk on streets, fines will increase tenfold. A long overdue step, we think. ປາຕາຍຫລາຍຮ້ອຍຕັນ

ປົດກະສຽນ ໃນເມືອງຈອດທາວ

ເມືອງ George Town, ປີນັງຂອງມາເລໄດ້ຖືກ ຄັດເລືອກໂດຍ CNN ໃຫ້ເປັນສະຖານທີ່ທີ່ດີທີ່ສຸດ ລຳດັບທີ່ VI ຂອງຄົນປົດກະສຽນຢາກໄປຢູ່. ດ້ວຍຫາດ ຊາຍທີ່ງົດງາມ, ມີພິພິທະພັນ, ສູນສິລະປະທີ່ໜ້າສົນໃຈ, ການຂົນສົ່ງສາທາລະນະທີ່ທັນສະໄຫມ ແລະ ລະບົບສາ ທາລະນາສຸກທີ່ເອື້ອປະໂຫຍດໃຫ້ຜູ້ສູງອາຍຸ.

ການສັກລາຍແບບດັ້ງເດີມ

ເຖິງແມ່ນວ່າຈະໄດ້ຮັບອິດຖິພົນຈາກຕາເວັນຕົກໃນການ ສັກລາຍໃນຫລາຍຮູບແບບ ແຕ່ມຽມມ້າຍັງຄົງຕ້ອງການ ຮັກສາການສັກແບບລາຍທີ່ດັ່ງເດີມ ເພື່ອສະທ້ອນເທີ່ງ ຄວາມເປັນທ້ອງຖີ່ນ ແລະເອກະລັກຕໍ່ຊາດ.

Retire in George Town

Tradition leaves a mark

George Town, Penang was selected by CNN as the sixth best place to retire. With loads of beaches, museums, art centres, modern public transportation and a first-rate healthcare system, this comes as no surprise.

Despite the flood of foreign influences and sprouting counter-cultures, when it comes to body art Burmese still prefer tattoo designs that are local and traditional.

ຍ້ ອ ນຫາເຫດການປົ ນ ເປື້ ອ ນພິ ດ ໃນແມ່ ນ ຳ້ ໄ ຈຫັ ວ ງ ຂອງປະເທດຫວຽດນາມເຮັດໃຫ້ເກີດມີປາຕາຍຫລາຍ ຮ້ ອ ຍຕັ ນ ໃນກະຊັ ງ ທີ່ ຊ າວບ້ າ ນລ້ ຽ ງໄວ້ ຂ າຍ,ເຊີ່ ງ ເຮັ ດ ອຳນາດການປົກຄອງແຂວງຈັງ ແລະ ດົງແດບຂອງ ຫວຽດນາມແຈ້ງຈະມີການຊົດເຊີຍໃຫ້ຄອບຄົວຊາວກະສິ ກອນ ພ້ອມຫາທາງແກ້ໄຂຮີບດ່ວນ.

Fish deaths blamed on pollution Hundreds of tons of farmed fish died along Vietnam’s Cai Vung River from environmental pollution. While releasing these figures, authorities in An Giang and Dong Thap provinces said that plans would be drawn up to support the affected farmers in future.

3I'cI,muj1kdcotoe / Publisher’s

Choice

Le Sen

Boutique Hotel, Luang Prabang

ໂຮງແຮມເລີ ເ ຊັ ນ ແມ່ ນ ເໝາະສົ ມ ທີ່ ສຸ ດ ທີ່ ຈ ະຫລົ ບ ຫລີ ກ ກັ ບ ຄວາມ ວຸ້ນວາຍໃນການພັກຜ່ອນສອງສາມວັນຂອງທ່ານໃຫ້ມີສີສັນ, ການ ອອກແບບໂດຍຄົ ນ ຫລວງພຣະບາງທີ່ ເ ນັ້ ນ ແບບລຽບງ່ າ ຍເບີ່ ງ ທັ ນ ສະໄໝ ດ້ວຍການຕົບແຕ່ງແບບມີລະດັບສິ່ງທີ່ບໍ່ຄວນພາດຄືຮ້ານອາ ຫານ ແລະ ບາ ແຄມສະນ້ຳທີ່ຈະເສີບອາຫານພື້ນເມືອງທີ່ຄັດສັນມາ ຢ່າງດີເພື່ອໃຫ້ທ່ານໄດ້ຊີມ ພ້ອມເຄືອງດື່ມເຢັນໆ ຈະເຮັດໃຫ້ຄໍ່າຄືນ ອັນພິເສດຫວານກ່ອນນໍ້າເຜີ້ງເດືອນຫ້າ.

A posh boutique hotel located a few minutes away from the center of this UNESCO World Heritage City. Rooms and villas are elegant and well furnished. The staff are friendly and well-trained and service is discreet yet efficient. The restaurant and bar serve delicious traditional Lao and international cuisines with a special selection of beverages. A great place to retreat at the end of a day spent exploring the charms of Luang Prabang.

本酒店是座落于联合国教科文组织世界遗产城市中心仅几分钟距离的豪华精品酒店，整体装饰风格传统与现代结合，由琅勃拉邦人精心设计，高雅精美，员工热情并训练有素，服务高效细致，餐厅与酒吧能提供琳琅满目的美味佳肴，其中既有必不可少的老挝传统美食，也有一系列其他国家的美食，并提供具有特色的饮料。诚挚为您提供一段饱览琅勃拉邦迷人风光之后的闲适时光。 Offers and Booking information 113 Manomai Road, Mano Village, Luang Prabang Tel: (+856) 71-261-668 reservation@lesenhotel.com www.lesenhotel.com

zt]yf.o]k; / Made

in Laos

g]njv's,kdrhk;

Coco Nut By Melody Kemp

ກິ່ນທີ່ຊວນໃຫ້ຫຼົງໄຫຼຕັ້ງແຕ່ກ້າວທຳອິດທີ່ເຂົ້າໄປໃນ ຮ້ານ ທີຊ໋ອບໄລ໌ (T’ Shop Lai Gallery) ທັງກິ່ນຫົວສິງໄຄ, ກິ່ນຂີ້ເຜີ້ງ ແລະ ແນ່ນອນທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ແມ່ນກິ່ນຂອງໝາກ ພ້າວພາຍໃນຮ້ານ ທ່ານມິເຊວຊາດາ ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກກັນໃນຊື່ ມີມີ ເປັນເຈົ້າຂອງຮ້ານສິລະປະຕັ້ງຢູ່ນະຄອນ ຫຼວງວຽງຈັນ ທັງເປັນຄົນທີ່ຊອກຮູ້ ແລະ ມັກໃນການປະດິດສ້າງສັນ, ຊາຍຜູ້ນີ້ຫາກໍ່ ປະສົ ບ ຜົ ນ ສຳເລັ ດ ໃນງານວາງສະແດງສິ ລ ະປະຂອງລາວເອງເປັ ນ ຄັ້ ງ ທຳອິ ດ ເຊິ່ ງ ເປັ ນ ຊຸ ດ ຜົ ນ ງານທີ່ ໄ ດ້ ຮ ວບຮວມສິ່ ງ ປະດິ ດ ຈາກອຸ ປ ະກອນມື ສ ອງໂດຍສະເພາະແມ່ ນ ປະ ເພດໄມ້ທີ່ນັບໄດ້ວ່າຂາຍດີທີ່ສຸດ ລາວຍັງເວົ້າຢ່າງຖ່ອມໂຕວ່າລາວໄດ້ກາຍເປັນ ‘ຊາຍ ເກັບຂີ້ເຫື້ຍອທີ່ປະສົບຜົນສຳເລັດ’ ນອກນັ້ນ ລາວມີຜົນງານອີກອັນໜຶ່ງທີ່ສ້າງໃຫ້ລາວ ເປັ ນ ທີ່ ຮູ້ ຈັ ກ ດີ ກໍ່ ຄື ວ ຽກກ່ ຽ ວກັ ບ ໝາກພ້ າ ວເຊີ່ ງ ໄດ້ ສ້ າ ງວຽກໃຫ້ ກັ ບ ຄົ ນ ທີ່ ເ ສຍອົ ງ ຄະ ຈຳນວນໜຶ່ງ, ແຕ່ການເຮັດວຽກກ່ຽວກັບໝາກພ້າວເປັນວຽກທີ່ຍາກ, ມັນທັງເປື້ອນ, ທັງຂີ້ຝຸ່ນ ແລະ ຈຳເປັນຕ້ອງໃຊ້ແຮງຫຼາຍອີກ, ແຕ່ກໍດີໃຈທີ່ໄດ້ຖ່າຍທອດໃຫ້ຫລາຍຄົນ ຮູ້ຈັກສິລະປະການນຳໃຊ້ຂອງເສດເຫລືອມາເກີດປະໂຫຍດ. ສຳລັບຊາຍທີ່ເຄີຍອາໄສ ຢູ່ເມືອງກິບັດປະເທດອິດສະຣາເອນ ແລະ ເຄີຍບວດເປັນພຣະສົງມາກ່ອນແມ່ນມັກ ຈະຊອກຫາແນວຄິດໃໝ່ໆສະເໝີ, ໃນປັດຈຸບັນຍັງມີຜະລິດຕະພັນທີ່ໜ້າສົນໃຈກ່ຽວ ກັບໝາກພ້າວກໍ່ຄືການສະກັດນ້ຳມັນໝາກພ້າວສົດທີ່ມີປະໂຫຍດຫຼາຍຢ່າງ, ຍັງມີຊາວ ສວນຫຼາຍຄົນທີ່ຊ່ວຍສະກັດນ້ຳມັນໝາກພ້າວໃຫ້ຂ້ອຍອີກ’ ໃນນ້ຳມັນໝາກພ້າວທີ່ສະ ກັດເຢັນຍັງພົບວ່າມີສ່ວນປະກອບຂອງສານ Triglycerides ທີ່ໃຫ້ຜົນປະໂຫຍດທີ່ດີ ຫຼາຍຢ່າງຕໍ່ຮ່າງກ່າຍ ແລະ ຜິວພັນ. ລາວຍັງຢື່ນນ້ຳມັນໝາກພ້າວໃຫ້ໃນມືແລ້ວບອກວ່າ ໃຫ້ກິນໜຶ່ງບ່ວງທຸກໆເຊົ້າເພາະມັນດີຕໍ່ສຸຂະພາບ. ພາຍໃນຮ້ານມີຜະລິດຕະພັນທີ່ເປັນ ມິດກັບທຳມະຊາດທີ່ຫາໄດ້ພາຍໃນລາວເຊັ່ນ ສະບູ່ ແລະ ຄຼີມທາຜີວ ຫີນສົ້ມທຳມະຊາດ ແລະ ຜະລິດຕະພັນໃນບ້ານອື່ນໆ. ໂຕະກິນເຂົ້າທີ່ຮ້ານອາຫານ ລາແດຣຊເດິຈີໃນ ກໍ່ ເປັນໜຶ່ງໃນຜົນງານຂອງເພີ່ນທີ່ເຮັດມາຈາກກົກໝາກພ້າວ, ເງົາເຫລື້ອມທີ່ເຄືອບນັ້ນກໍ ເຮັດມາຈາກເປືອກໄຂ່ ແລະ ຍັງໃຫ້ສັບພະຄຸນທາງການຢາທີ່ດີແກ່ສຸຂະພາບອີກດ້ວຍ.

It’s the scents that capture you entering the T’ Shop Lai gallery: lemon grass, beeswax and of course, the back kick of coconut. Michel Saada known to his friends as Mimi, is a remarkable man whose entire shop in Vientiane is a gallery. Curious, and innovative, he is coasting the wave of his recent exhibition success, the first in his own gallery. The collection of evocative works made from second-hand materials, in particular wood, sold well. He humbly puts this down to his ‘being a successful garbage man’. Originally employing forty disabled workers, he admits, ‘working with coconut is hard. It’s dirty and dusty, requiring strength. I still have three disabled workers, but frankly the specialised agencies give them easier work, and the skills to start their own business.’ T’Shop Lai showcases environmentally responsible products based on Lao natural ingredients, such as sublime natural soaps, lotions and other home products. The tables at L’Adresse de Tinay where we lunch, are made from Mimi’s signature coconut timber, the glaze made intriguingly of egg shells. But it’s the medicinal use of plants that has his full attention. The man who has spent time in a kibbutz and as a Buddhist monk, is always looking for new ideas. ‘Now I am processing virgin coconut oil. It’s a wonderful product that has so many uses. I have farmers who gather them for me.’ Demonized for years, coconut oil has been found to contain medium chain triglycerides that have very positive and powerful effects on health. Having lived in the Pacific I can only agree. Mimi has been promoting moringa, also of proven medicinal value, but it’s the coconut oil that has him hooked. ‘Here take this,’ he offers. ‘A spoon each morning. It’s good.’ Yes it is.

ຮ້ານ ທີຊ໋ອບໄລ, ໃກ້ກັບວັດອິນແປງ, ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ T’Shop Lai is behind Wat Inpeng, Vientiane, Laos.

Products are also on sale at Green Lao Eco Shop, Wattay Airport, Poppy’s Pharmacy, Home Ideal, Phimphone Minimart, Monument Books, Paeng Mai Gallery and various locations in Luang Prabang. www.laococo.com/tshoplai

Briefly

/ dkomjv'mPj;

ນ້ຳມັນໝາກພ້າວສາມາດກ້າມໄດ້ເມື່ອອຸນຫະພູມຕໍ່າກວ່າ 25ອົງສາ ໂດຍມີລັກສະນະເປັນຄີມຂາວ ເນື່ອງຈາກເປັນນ້ຳມັນອິ່ມຕົວສູງຈຶ່ງກ້າມໄດ້ໄວດັ່ງນັ້ນ ບໍ່ຕ້ອງແປກໃຈເພາະມັນເປັນຕົວບົ່ງບອກ ໄດ້ວ່ານ້ຳມັນໝາກພ້າວນີ້ມີຄຸນນະພາບດີ. ນອກນັ້ນການໃຊ້ງານຍັງສາມາດເກັບໄວ້ໄດ້ດົນ ປະ ມານຫ້າປີ ຫລັງໄຂຝາ (ແຕ່ຖ້າມີກິ່ນເໝັນ ແລະ ສົ້ມແມ່ນໃຊ້ການບໍ່ໄດ້) ນ້ຳມັນໝາກພ້າວຄວນ ໃຫ້ມີສີໃສສະອາດ ແລະ ເວລາໃຊ້ທາຜິວຈະຊຶມເຂົ້າຜິວໄດ້ດີ.

• Coconut contains trans-fats, gluten-free, non-toxic, hypoallergenic,antibacterial, antiviral, antifungal and anti-parasitic helping properties. • Coconut helps prevent obesity by speeding up metabolism, providing an immediate source of energy with fewer calories than other fats.

dkomjv'mPj; / Travelogue

|h k va f lt9ao 3]d.8h o E .og0fvk-u8 kg;ao vvdlj P '.8h

Underwater in Southeast Asia

text & Photos by Arhnue Tan

ກ

ານດຳນ້ ຳ ເປັ ນ ກິ ດ ຈະກຳໜຶ່ ງ ທີ່ ໜ້ າ ລອງເພື່ ອ ຫາປະສົບການໃໝ່ໆ, ມື້ນີ້ເຮົາຂໍແນະນຳສາມ ບ່ ອ ນ ໃ ນ ເ ຂ ດ ອ າ ຊີ ຕ າ ເ ວັ ນ ອ ອ ກ ສ່ ຽ ງ ໃ ຕ້ ທີ່ ທ່ານຈະຕ້ອງມາ, ໂດຍສະເພາະທີ່ Coral Triangle ນັບໄດ້ວ່າເປັນສູນລວມ ຊີວະນາໆພັນໃຕ້ນ້ຳທີ່ມີຄວາມ ອຸດົມສົມບູນທີ່ສຸດໃນໂລກ. ມີນ່ານນ້ຳທະເລຂອງອິນ ໂດເນເຊຍ, ມາເລເຊຍ, ປາປົວນີວກີນີ, ຟີລິບປີນ ແລະ ໝູ່ ເ ກາະໂຊໂລມອນເປັ ນ ສະຖານທີ່ ຢູ່ ອ າໄສຂອງສັ ດ ນ້ຳ ແລະ ພະກາຮັງຫຼາຍກ່ວາ 500 ສາຍພັນ, ຄ້າຍຄື ກັນກັບປ່າດົງພົງໄພ, ພະກາຮັງກໍປຽບດັ່ງບັນດາພືດ ດອກໄມ້, ລວມທັງປາ ແລະ ສັດໃຕ້ນ້ຳຕ່າງໆ.

ຂ້ ອ ຍໄດ້ ດ ຳນ້ ຳ ໃນຂົ ງ ເຂດອາຊີ ຕ າເວັ ນ ອອກສ່ ຽ ງໃຕ້ ມ າຫຼ າ ຍກວ່ າ ເຈັດປີ, ແລະ ສາມາດບອກໄດ້ເຖິງຄວາມອຸດົມສົມບູນຂອງຊີວະນາໆ ພັນໃຕ້ນ້ຳໃນເຂດນີ້ໄດ້. ຄວາມຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ລັກສະນະພູມິສາດ ຂອງພື້ນນ້ຳເຫັນແລ້ວເປັນສິ່ງທີ່ໜ້າອັດສະຈັນທີ່ສຸດ ເຂດອາຊີຕາ ເວັ ນ ອອກສ່ ຽ ງໃຕ້ ເ ປັ ນ ສູ ນ ລວມທັ ງ ສັ ດ ນ້ ຳ ທີ່ ມີ ຂ ະໜາດນ້ ອ ຍໄປເຖິ ງ ສັດທີ່ມີໜ້າຕາແປກປະຫຼາດ ຫຼື ຈຳພວກທີ່ມີພິດຮ້າຍແຮງທີ່ສຸດ, ມີທັງ ປາກະດູກທີ່ມີຂະໜາດໃຫຍ່ທີ່ສຸດ, ມີທັງສະຫລາມຍັກ ແລະ ປາຝາ ນາງຟ້າຂອງທ້ອງທະເລທີ່ເອີ້ນວ່າ manta rays ອີກດ້ວຍ.

Philippines

etting into deep water can be fun.

Southeast Asia is a great place to be, if you are a diver. The Coral Triangle consists of the greatest marine biodiversity on earth. Tropical marine waters off Indonesia, Malaysia, Papua New Guinea, Philippines and Solomon islands have at least 500 different species of reef building coral in each eco region. The Triangle is the same as a tropical jungle, but below the sea. Corals make up the flora, the fish and other underwater creatures, the fauna. I have been diving in Southeast Asia for more than seven years and can attest to the fantastic marine biodiversity. The variety of underwater creatures and landscapes is mind boggling. From, the smallest of creatures, to the ugliest, to the most poisonous, to the largest bony fish in the world, the whale shark, and angels of the sea, the manta rays, Southeast Asia has it all.

Selfie with a manta ray

Let’s start in Malaysia. Most diving is done in the warm waters of the South China Sea along the East Coast of the Peninsula, or in Sabah and Sarawak. The reefs are fairly healthy, and sea life is plentiful, though large numbers of sharks and pelagic are rare. Diving in Sabah offers more

dkomjv'mPj; / Travelogue

Indonesia

“ພະກາຮັງກໍ່ຄ້າຍຄືກັນກັບປ່າດົງ ພົງໄພ, ພະກາຮັງກໍປຽບດັ່ງບັນດາ ພືດດອກໄມ້, ລວມທັງປາ ແລະ ສັດໃຕ້ນ້ຳຕ່າງໆ” ນັກດຳນຳ້ ໃຫມ່ຕ້ອງມີການຝືກອົບຮົມເສຍກ່ອນ, ມີໃບຮັບຮອງການດໍານ້ໍາ ນື່ງປະເພດໃດກໍ່ໄດ້ PADI, SSI ຫຼື NAUI. ແລະ ຣີສອດສ່ວນຫລາຍ ຈະເຮັດວຽກຮ່ວມກັບສະມາຄົມເຫຼົ່ານີ້.

Blacktip shark in Komodo Photo by John Ung

ເລີ່ມການມຸດນ້ຳທີ່ປະເທດມາເລເຊຍ, ຈຸດດຳນ້ຳແມ່ນ ເຂດຜ່ າ ນນ້ ຳ ອຸ່ ນ ຈາກທະເລຈີ ນ ໃຕ້ ລົ ງ ໄປຕາມແຄມ ຝັ່ງທະເລຂອງຊາບາ ແລະ ຊາລາວັກ, ນັບໄດ້ວ່າເປັນ ເຂດທີ່ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນຂອງພະກາຮັງ ແລະ ສັດນ້ຳ ຕ່າງໆແຕ່ມີຈຳນວນປາສະຫລາມຫຼາຍສົມຄວນ ແລະ ມີປານ້ຳເລິກ pelagic ເປັນສ່ວນໜ້ອຍ. ຢ່າພາດ ກັບການດຳນ້ຳທີ່ຊາບາ ໂດຍສະເພາະທີ່ Pulau Sipadan ມີຫີນໃຫຍ່ທີ່ພົ້ນຂຶ້ນຈາກໜ້ານ້ຳທະເລ Celebes Sea ທີ່ໂດ່ງດັ່ງໄປທົ່ວໂລກ. ຍ້ອນດ້ວຍທີ່ຕັ້ງ ອັນເໝາະສົມ ແລະ ນ້ຳທີ່ສະອາດເຮັດໃຫ້ກາຍເປັນສູນ ລ ວ ມ ຂ ອ ງ ສັ ດ ນ້ ຳ ທ ະ ເ ລ ນ າ ໆ ຊ ະ ນິ ດ ລ ວ ມ ທັ ງ ປ າ ສ ະ ຫລາມຄີຂາວ, ເຕົ່າທະເລ, ປາ barracuda ແລະ jacks. ເມື່ອອອກຈາກ Sipadan ກໍມາເກາະ Mabul, Kapalai ຫຼື Mataking ເປັນເຂດທີ່ລືຊື່ສຳລັບລົງດຳນ້ຳຊົມຄວາມ ອັດສະຈັນຂອງພື້ນທະເລ. ຂຶ້ນເໜືອໄປທາງປະເທດໄທ, ເກາະສະມີລັນ, ເກາະເຕົ່າ ແລະ ເກາະລັນຕາເຊີ່ງມີຊື່ສຽງວ່າເປັນໝູ່ເກາະທີ່ມີນ້ຳໃສ ສະອາດ ແລະ ທ້ອງທະເລທີ່ງົດງາມໄປດ້ວຍພະກາຮັງ ຫລາກຫລາຍຊີວິດ. ຖ້າໄປດຳນ້ຳໃຫ້ຖືກລະດູທ່ານສາ ມາດພົບເຫັນປານ້ຳເລີກ ເຊັ່ນ ປາສະ ຫລາມຍັກ ແລະ ປາຝາໄດ້ງ່າຍ. ມາທີ່ ໝູ່ ເ ກາະປະເທດຟີ ລິ ບ ປິ ນ ທີ່ ເ ຕັ ມ ໄປດ້ ວ ຍຄວາມ ຫຼາກຫຼາຍຈົນນັບບໍ່ຖ້ວນ, ເຂດດຳນ້ຳຕາມໝູ່ເກາະນີ້ ແມ່ນຂຶ້ນຊື່ຄວາມໂດ່ງດັ່ງຂອງສະຫລາມຍັກ, ແຕ່ຈຸດ ຫຼັກແມ່ນປາສະຫລາມຫາງຍາວ (thresher shark) ເຊີ່ງປາກົດໃຫ້ເຫັນໃນຕອນເຊົ້າພຽງ 30 ນາທີເທົ່ານັັ້ນ ກ່ອນທີ່ຈະຫາຍໄປໃນນ້ຳເລິກອີກຄັ້ງ. ສະຖານທີ່ທີ່ຕ້ອງ ມາຊົມອີກແຫ່ງໜຶ່ງແມ່ນເກາະ Malapascua Island ໂດຍມີຈຸດທີ່ເອີ້ນວ່າສະຖານີອະນາໄມໃຕ້ນ້ຳທີ່ເຕັມໄປ ດ້ ວຍໝູ່ພະກາຮັງທີ່ອຸດົມສົມບູນກັບໝູ່ປານ້ອຍ (cleaner wrasse) ທີ່ຊ່ວຍໃນການເຮັດຄວາມສະອາດຮ່າງກາຍ ຂອງສັດນ້ຳຕ່າງໆ. ປາຝາໄລ ແລະ ປາສະຫລາມ ສ່ວນ ຫຼາຍມັກຈະລອຍວົນໄປມາຕາມເຂດໃຕ້ນ້ຳນີ້ ໂດຍມີ ປານ້ອຍ cleaner wrasses ຊ່ວຍໃນການກຳຈັດສິ່ງທີ່

ທ່ານສາມາດຮຽນຮູ້ໄດ້ພຽງນື່ງວັນ

Coconut octopus taking shelter in a clam shell

Hairy frog fish in Lembeh Straits

ເກາະຕິດຕາມຕົນໂຕຂອງມັນອອກ, ເປັນຈຸດທີ່ ເໝາະທີ່ ສຸດໃນການດຳນ້ຳເບິ່ງກິດຈະກຳຂອງປາທະເລ ແລະ ແນ່ ນອນວ່ າ ພວກເຮົ າ ມີ ຄ ວາມລະມັ ດ ລະວັ ງ ທີ່ ສຸ ດ ເພື່ ອ ບໍ່ ໄ ປ ລົບກວນ ຫຼື ສ້າງຜົນກະທົບຕໍ່ສັດນ້ຳຕ່າງໆ.

ປາທະເລ oceanic sunfish ໄດ້. ສຳລັບທ່ານໃດທີ່ມັກ critter hunting ຕ້ອງມາທີ່ Lembeh Straits ທີ່ເກາະ Sulawesi, ເຖິງວ່າພະກາຮັງບໍ່ສົມບູນປານໃດ ແຕ່ເຂດ ນີ້ ນັ ບ ວ່ າ ເປັ ນ ສະຖານທີ່ ໄ ຝ່ ຝັ ນ ຂອງຊ່ າ ງພາບໃຕ້ ນ້ ຳ ຢ່ າ ງ ແນ່ນອນ. ນອກນັ້ນຈຸດດຳນ້ຳໃນອິນໂດເນເຊຍຍັງມີທີ່ ໝູ່ເກາະ Komodo Islands ແລະ ອ້ອມຮອບເກາະເຂດ ທີ່ເອີ້ນວ່າ ‘ວົງວຽນຂອງໄຟ’ ເຊິ່ງລວມມີໝູ່ເກາະ Ambon ແລະ Banda Sea.

ໃນປະເທດອິ ນ ໂດເນເຊຍສຳລັ ບ ທ່ າ ນໃດທີ່ ຢ າກພົ ບ ກັບປະສົບການ ແລະ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍກັບການຜະຈົນ ໄພການດຳນ້ຳ. ຖ້າທ່ານຢາກພົບກັບຄວາມຫຼາກຫຼາຍ ຂອງທ້ອງທະເລຕ້ອງມາທີ່ ອຳເພັດ (Ampat) ທີ່ຕັ້ງຢູ່ ພາກຕາເວັ ນ ຕົ ກ ຂອງປາປົ ວ ເປັ ນ ໝາກຫົ ວ ໃຈຫຼັ ກ ຂອງ ສາມຫລ່ຽມພະກາຮັງ. ສຳລັບປະສົບການທີ່ດີທີ່ສຸດ ແມ່ນແນະນຳອອກເຮືອສູ່ທ້ອງທະເລ ແລະ ໃຊ້ເວລາ ດຳລົງຊີວິດປະມານອາທິດໜຶ່ງ ວາງແຜນແຕ່ລະມື້ລົງ ດຳນ້ຳຊົມພື້ນທະເລ ແລະ ສັດນ້ຳຈັກ 4 - 5 ເທື່ອ, ຮັບ ຮອງວ່າປະສົບການນີ້ບໍ່ຄືໃຜຢ່າງແນ່ນອນ. ອີກຈຸດ ເດັ່ນໜຶ່ງແມ່ນ Raja Ampat ທີ່ເປັນເຂດ ໜື່ງທີ່ມີພະ ກາຮັງທີ່ສົມບູນທີ່ສຸດ, ທ່ານສາມາດພົບເຫັນສັດນ້ຳ ຫຼາຍຊະນິດລວມທັງປາຝາ, pygmy seahorses ແລະ ສັດທີ່ແປກຕາເຊັ່ນ wobbegong, ປາສະຫລາມ ແລະ ແມງກະພຸນ jellyfish lake. ຈຸຸດຳນ້ຳອີກແຫ່ງແມ່ນ Nusa Penida ໃກ້ກັບ ເກາະບາຫລີ, ກະແສນ້ຳເຢັນທີ່ໄຫຼມາໃນ ໄລຍະເດື ອ ນມິ ຖຸ ນ າຫາເດື ອ ນສີ ງ ຫາທ່ າ ນສາມາດເຫັ ນ

ຖ້ າ ຫາກທ່ າ ນໃດອາໄສໃນເຂດອາຊີ ຕາເວັ ນອອກສ່ ຽ ງໃຕ້ ຂໍ ແ ນະນຳໃຫ້ ລ ອງກິ ດ ຈະກຳດຳນ້ ຳ ມ່ ວ ນໆແບບນີ້ ຫຼ າ ຍ ຄົ ນ ຕ້ ອ ງໄດ້ ເ ດີ ນ ທາງໄກເພື່ ອ ຫາໂອກາດເຂົ້ າ ມາເບີ່ ງ ສັ ດ ນ້ຳ ແລະ ພະກາຮັງໃນເຂດນີ້, ນີ້ຍັງເປັນການເປີດປະຕູ ສູ່ການຮຽນຮູ້ສິ່ງໃໝ່ໆ ແລະ ຫວັງຢ່າງຍິ່ງວ່າຈະມີນັກດຳ ນ້ຳເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ຊ່ວຍສົ່ງເສີມການປົກປັກຮັກສາທ້ອງ ທະເລໂດຍສະເພາະ Coral Triangle ເພື່ອຄົງໄວ້ໃຫ້ຮຸ່ນ ຕໍ່ໄປໃນອະນາຄົດອີກ

with Pulau Sipadan, a giant pinnacle rising from the Celebes Sea, being a major highlight. Due to its location and healthy waters, it hosts a large community of whitetip sharks, turtles, barracuda and jacks. Off Sipadan, the islands of Mabul, Kapalai, or Mataking, offer excellent muck diving.

School of yellowtail in Redan

New Guinea Rock formations in Raja Ampat

Diving details New divers must have an Open Water diving certification. This is available from PADI, SSI or NAUI. Most dive resorts tend to work with these associations and often have certified instructors as part of their dive staff to cater to new divers.

Heading north to Thailand, pelagic like whale sharks and manta rays are commonly sighted when diving in the right season. Thailand’s islands of Similan, Koh Tao and Koh Lanta are famous for their crystal clear waters and pelagic. The Philippines made up of so many islands, it’s no wonder there is so much to see. The islands are popular for whale shark sightings but another highlight is the elusive thresher shark. It appears early in the morning, only at about 30m, visits the cleaning station, then disappears into the deep for the rest of the day. A top place to see it is Malapascua Island. A cleaning station is essentially an underwater car wash usually made up of healthy reef with lots of cleaner wrasse. Pelagic, like manta rays and sharks, often visit these stations to rid their bodies of parasites, which the cleaner wrasse pick off, with much delight. It’s a great place for divers to hang around and watch the action. Of course, we try to be as unobtrusive as possible by hovering further away. For the absolute experience in diving and diversity head to Indonesia. For variety, Raja Ampat in West Papua, the actual heart of the Coral Triangle, is a must. The best way to dive is to live on a boat for a week or more, packing the day with 4-5 dives. You’ll have enough experiences to keep your grandchildren spellbound for years. Highlights in Raja Ampat are supremely healthy reefs, the manta rays, pygmy seahorses and other strange creatures like the wobbegong and walking shark. Another top dive site is Nusa Penida, off Bali. Cold currents bring the oceanic sunfish here during the months of June to August. For critter hunting, the Lembeh Straits on the island of Sulawesi is world class and unbeatable. The reef might not be in great condition, but the critters are out of this world and a photographer’s dream. Other great dives in Indonesia can be found in the Komodo Islands (you actually see the dragon), and also around the islands called the Ring of Fire which includes Ambon and the Banda Sea. If you live in Southeast Asia and can afford it, give scuba diving a go. People travel great distances to see marine life, which for us is a short drive or flight away. Learning about the ocean also opens our eyes to its ongoing destruction. Hopefully with more divers and more awareness, there will be a stronger push to preserve the Coral Triangle for generations to come.

ຄວາມງົດງາມຂອງ ພະກາຮັງສີແດງ Red sea fan coral

Malaysia

ລວດລາຍປານ້ອຍທີ່ງົດງາມ ໃນມາລາປາກົວ

Mandaria fish in Malapascua Photo by John Ung

ທີ່ຊ່ອງແຄບ ແລມບາ

Lembeh Straits Getting there: From Singapore to Manado, Sulawesi.From there take a bus or cab to Bitung. Staying: Dabirahe at Lembeh Hills, a five-star resort with good diving facilities that is surprisingly wallet-friendly.

ມາລາພັດກວ່າ, ຟີລ ິບປ ິນ

Malapascua, Philippines Getting there: From Cebu a 2-3 hour bus or car ride to Maya port where a boat will take you to Malapascua. Staying: Most dive operators offer a package with accommodation. Recommend Ocean Vida for its beautiful beach front.

ການເດີນທາງ: ບິນຈາກສິງກ ະໂປມານາໂດ, ສຸລາວາຊີ ອິນໂດເນເຊຍ ກັບສ າຍການບິນອ ິນໂ ດເນເຊຍ. ຕໍ່ດ້ວຍລົດເ ມເພື່ອໄປບູຕັງ. ທີ່ພັກ: ຣີີສ ອດຫ້າດາວກັບສ ະຖານທີ່ນ້ໍາທີ່ດ ີທີ່ສຸດ Dabirahe at Lembeh Hills

ການເດີນທາງ: ຈາກກຸງມ ະນີລາ ຫ ຼື ເຊບູ ດ້ວຍລົດເມປະມານ 2-3

ຊົ່ວໂມງຫຼືເວລາຂັບລ ົດໄ ປທີ່ບ່ອນຈອດເຮືອ ມາຍາພອດ ມ ີເຮືອໄປ ທີ່ມາລາພັດກວ່າ. ທີ່ພັກ: ສ່ວນຫຼາຍທີ່ພັກຈະໃຫ້ບໍລິການເຄື່ອງອຸປະກອນການດໍານ ້ໍາ ພວກເຮົາແນະນໍາໃ ຫ້ໄ ປທີ່ມະຫາສະຫມຸດວິດາ ມີຫາດ ຊາຍທີ່ສວຍງາມ

ແວະທີ່ເກາະ ປູລົວ (ຫລື Perhentian Pulau Redang), ມາເລເຊຍ

ການເດີນທາງ: ຈາກກົວລາລໍາເປີຂຶ ້ນລົດເມໃຊ້ເ ວລາໜຶ່ງຄືນໄປທີ່ ກົວລາເທີແລງກູນາ (Kuala Terrenganu). ຈາກນັ້ນໄປທີ່ ເຣດັງ Redang ຫຼື Kuala Besut ເພື່ອຮອດ Perhentian. ຫລືເ ຊົ່າລົດ ຂັບໄປກໍ່ສະດວກດ້ວຍຂຶ້ນຮາຍເວທີ່ East Coast of Malasia. ຫລື ຖ້າຈະໄປດ້ວຍເຮຶອບິນນ້ອຍກໍ່ມີໃຫ້ບໍລິການເຮືອບິນເໝົາເປັນລຳຈາກ ສະຫນາມບິນສຸບັງ. ທີ່ພັກ: ຣີີສ ອດຫາດຊາຍເຣດັງກໍ່ໃຫ້ບໍລິການດຳນຳ້ແບບມືອາຊີບ

Pulau Perhentian or Pulau Redang, Malaysia Getting there: From Kuala Lumpur take an overnight bus to Kuala Terrenganu. From there to Redang or Kuala Besut to get to Perhentian. Or rent a car for a road trip possible with the opening of new highways on the East Coast of Malaysia. You can also charter a plane from Subang airport to Redang. Staying: Hardcore divers can head to Redang Kalong Resort which offers affordable accommodation and good diving facilities. More comfort is available at Coral Redang, Laguna Beach Resort or Berjaya Redang. In Perhentian, Bubu Long Beach and Bubbles Dive Centre and Resort are popular choices.

vkskovk-Po /

ASEAN Food

vkskovk-Po

ASEAN Food ຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງອາຫານໃນສິບປະເທດອາຊຽນແມ່ນສີ່ງ ໜຶ່ງຈະເຮັ ດໃຫ້ ອາຊີ ເວັ ນອອກສ່ ຽ ງໃຕ້ ກາຍເປັນຈຸດເດັ່ນທີ່ຈະ ດືງດູດນັກທ່ອງທ່ຽວເຂົ້າມາ.

ຊື່ງວັດທະນະທຳການປຸງແຕ່ງ

ອາຫານແມ່ນມີອິດທິພົນມາຈາກຫລາຍປະເທດ ເຊັ່ນປະ ເທດ ຈີນ ແລະ ອິນເດຍແຕ່ຍັງມາຈາກປະເທດອານານິຄົມທີ່ເຂົ້າ ມາປົກຄອງ ໃນສະໄໜແຕ່ກ່ອນອີກດ້ວຍ.

The diversity of Southeast Asia is most apparent in the variety of cuisines found in the region. The influences come not just from the great culinary traditions of China and India but also from the colonial powers that came and went.

vkskovk-Po /

ASEAN Food

malaysia

ອາຫານນອນຢາ ເປັນອາຫານ ທີ່ມີລົດຊາດແຊບ ທີ່ໄດ້ຮັບອິດທິພົນ ປະສົມປະສານກັນ ຈາກ ຈີນ, ອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ ແລະ ເອີຣົບ. ວັດທະນະທໍາ ທີ່ບໍ່ຄືໃຜ ຂອງຄົນ ບາບາ ແລະ ນອນຢາ (ບາບາ ແມ່ນ ເພດຍິງ, ສ່ວນ ນອນຢາ ແມ່ນ ເພດຊາຍ) ຫຼື ເປີຣານາການ ມີວິວັດທະນາການ ມາຫຼາຍກວ່າ 700 ປີ ຜ່ານມາ ໃນສະໄໝທີ່ ພໍ່ຄ້າຊາວຂາຍ ຄົນຈີນ ໄດ້ເດີນທາງ ໄປ ມາລາກາ. ໃນໄລຍະເວລາ ທີ່ເຂົາເຈົ້າ ພັກເຊົາຢູ່ທີ່ນັ້ນ, ມີຫຼາຍຄົນໄດ້ແຕ່ງງານ ກັບ ແມ່ຍິງທ້ອງຖິ່ນ ພ້ອມທັງປັບຕົນເອງໃຫ້ເຂົ້າກັບ ວິຖີຊີວິດຂອງເຂົາເຈົ້າ.

ດິນເຜົາທີ່ມີລວດລາຍສີສັນ ແລະ ນອກຈາກທັງ ໝົດນັ້ນແມ່ນອາຫານຂອງເຂົາເຈົ້າ.

ຈາກການຂ້າມຜ່ານວັດທະນະທໍາເຫຼົ່ານີ້, ວັດ ທະນະທໍ າ ແບບປະສົ ມ ປະສານໄດ້ ຄ່ ອ ຍໆປາ ກົ ດ ໂຕຂຶ້ ນ ມາຈາກລົ ດ ຊາດອາຫານຂອງຈີ ນ , ມາເລ, ຈາວັນ, ສຸມາດຕຼາ, ໄທ, ບາຫລີ, ອິນເດຍ ແລະ ເອີຣົບ ໃນຂະນະທີ່ ມາລາກາ ຖືກປົກຄອງ ໂດຍ ສາມອໍານາດອານານິຄົມຄື ປັອກຕຸຍການ, ເນເທີແລນ ແລະ ສະຫາຣາຊອານາຈັກອັງກິດ. ມີຈິດວິນຍານຂອງທ້ອງຖິ່ນ ແຕ່ມີລັກສະນະທີ່ເປັນ ຈີນ ເຊັ່ນ: ການເປັນລູກກະຕັນຢູ ແລະ ການບູຊາ

ດ້ວຍການນໍາໃຊ້ເຄື່ອງປຸງ ແລະ ວິທີການປຸງ ແຕ່ງ ອາຫານນອນຢາມີລົດຊາດເຖິງໃຈ. ເຄື່ອງ ປຸງຫຼາຍຢ່າງ ເຊັ່ນວ່າ ດອກຂີງ, ຫົວສິງໄຄ, ໃບຂີ້ຫູດ, ໃບເຕີຍ, ຂ່າ, ໝາກເຜັດ ແລະ ໃບພິກໄທປ່າ ຖືກປູກຢູ່ສວນພາຍໃນ. ຂອງຫວານເຊັ່ນສີສັນ ຂອງເຄັ ກ ນອນຢາກໍ່ ແ ມ່ ນ ມາຈາກດອກໄມ້ : ດອກອັນຊັນສີຟ້າ ຫຼື ໃບເຕີຍ. ໂດຍໃຊ້ໃບ, ກ້ານ, ດອກໄມ້ ແລະ ຮາກ ເພື່ອເອົາມາເປັນເຄື່ອງປຸງ.

ບັນພະບູລຸດແມ່ນຄຸນຄ່າຫຼັກ. ຄວາມຮັ່ງມີ ແລະ ກຽດ ສັກສີຂອງຊຸມຊົນໄດ້ໄປເຖິງຈຸດສຸດຍອດໃນໄລຍະ ເວລາທີ່ສະຫາຣາຊອານາຈັກອັງກິດປົກຄອງຈົນ ຮອດສະໄໝສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງ. ປັດຈຸບັນນີ້, ມໍລະດົກວັດທະນະທໍາຂອງຄົນ ບາບາ ນອນຢາ ມີຊື່ສຽງດັງໄປທົ່ວໂລກ ເຊັ່ນ ຊຸດເຄື່ອງນຸ່ງຖື ທີ່ຮຽກວ່າ ສາຣົງ ເກບາຢາ ທີ່ງົດງາມ, ເຄື່ອງປັ້ນ

ໃ ນ ນ າ ມ ທີ່ ຂ້ າ ພ ະ ເ ຈົ້ າ ເ ອ ງ ເ ປັ ນ ຄົ ນ ຮຸ່ ນ ທີ 6 ຂອງນອນຢາ, ຂ້າພະເຈົ້າມີຄວາມສຸກ ແລະ ພໍໃຈກັບອາຫານ ນອນຢາ ທີ່ເປັນອາຫານ ແຊບຫຼາຍ ເນື່ອງຈາກວ່າ ແມ່ຂອງຂ້າພະເຈົ້າ ເປັນແມ່ຄົວສຸດຍອດ. ໃນອະດີດ, ຕໍາລັບ ອາຫານ ບໍ່ເຄີຍຂຽນໄວ້ແຕ່ຖືກຖ່າຍທອດ ໂດຍການສອນ ຕົວຈິງໃນເຮືອນຄົວ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ,ອາຫານ ນອນຢາ ຫຼາຍຢ່າງກໍາລັງສູນຫາຍໄປເນື່ອງຈາກ ໄດ້ໃຊ້ແຮງງານ ແລະ ເວລາຫຼາຍໃນການແຕ່ງກິນ.

ແກງກະຫຼີ່ ນອນຢາ ເປັນອາຫານ ທີ່ໜ້າປະທັບ ໃຈມີຕັ້ງແຕ່ ກະຫຼີ່ ເລມາກ ທີ່ມີລົດຊາດເຜັດ ທີ່ໄດ້ຮັບອິດທິພົນ ຈາກປັອກຕຸຍການ ແລະ ອິນເດຍ ຈົນໄປເຖິງ ທີ່ມີລົດຊາດເຜັດສົ້ມແບບອາຫານໄທ ໂດຍນໍາໃຊ້ ນໍ້າ ໝາກຂາມ (ເຊັ່ນ. ກູລາຍ ອາຊາມ ຕູມິດ). ຊ໋ອດ ຊໍາໂບ ແມ່ນເຜັດຈົນໃຈຈະຂາດ. ອັນທີ່ຍອດນິຍົມ ແມ່ນ ຊ໋ອດ ຊໍາ ໃສ່ກຸ້ງ ປະ

ສົມກັບ ໝາກສະຕໍ. ໝາກສະຕໍ ມີແຫຼ່ງທີ່ມາ ຈາກ ປ່າດົງດິບ ແລະ ປະກອບດ້ວຍສັບພະຄຸນໃນການ ໄລ່ລົມ. ສ່ວນອາຫານຈານອື່ນ ທີ່ຍອດ ນິຍົມ ແມ່ນ ບົວ ເຄລວກ ເຊີ່ງເປັນກະຫຼີ່ ປະສົມ ກັບໄກ່ ຫຼື ໝູ. ບົວ ເຄລວກ ຖືກເອີ້ນວ່າ ເຫັດດໍາ ຂອງອາຊີ ເນື່ ອ ງຈາກມັ ນ ມີ ລົ ດ ຊາດເຜັ ດ ແບບອູ ນ າມິ . ຄົນ ນອນຢາ ເອົາຖົ່ວເຫຼົ່ານີ້ ໃສ່ໃນແກງ ກະຫຼີ່ ທີ່ຕົກແຕ່ງດ້ວຍສີດໍາ ທີ່ສາມາດກິນໄດ້ ເຊີ່ງເຮັດ ໃຫ້ເປັນສະເໝືອນສະຫວັນຂອງການ ແຕ່ງກິນ.

Little heritage House No. 23, Jalan 17/56 46400 Pataling Jaya, Selangor, Kuala Lumpur www.malaysianflavours.com

Nyonya Cuisine

By Lee Su Kim

- A Unique Culinary Legacy Nyonya food is a delicious fusion of Chinese, Southeast Asian and European influences. The unique culture of the babas and nyonyas (baba for male, nyonya for female), or the Peranakans, evolved more than 700 years ago when Chinese traders travelled to Malacca. During their sojourn there, many intermarried with local women and adapted to their way of life.

rom these cross-cultural unions, a hybrid culture evolved with Chinese, Malay, Javanese, Sumatran, Thai, Balinese, Indian and European flavours as Malacca was ruled by three colonial powers, the Portuguese, Dutch and British. Local in essence but proudly Chinese in form, filial piety and ancestral worship are core values. The community’s wealth and prestige reached its zenith during British rule till the onset of World War Two. Today, the baba nyonya cultural heritage is renowned globally for its alluring sarong kebaya, colourful porcelain and most of all, its cuisine.

As a sixth generation Nyonya myself, I have enjoyed the pleasures of wonderful Nyonya food as my mother was a superb cook. In the past, recipes were never written down, but passed down hands-on in the kitchen. Young Nyonyas were trained to excel in culinary skills and become good homemakers. Today the modern Nyonya is no longer confined to the household. The price of progress however is many Nyonya dishes are disappearing as making them is labour intensive and time consuming. Using an array of ingredients and cooking methods, the Nyonyas concocted a delightful cuisine with piquant flavours and multicultural influences. Many ingredients such as ginger flower (bunga kantan), lemon grass (serai), kaffir lime, pandan, galangal (lengkuas), chilli and wild pepper leaves (daun kaduk) were grown in domestic gardens. The colouring for Nyonya cakes such as kueh koci or kueh talam is from flowers: the blue pea flower or juice extract from the pandan leaf. Leaves, stems, flowers and roots are used as ingredients for flavorful dishes such as nasi ulam (herb rice) with strong Malay influences and kerabu salads. Western influences such as Worchester sauce, breads,

custards, peas and potatoes are also incorporated into Nyonya cuisine resulting in delicious concoctions, e.g. the scrumptious roti babi, a minced meat and crabfilled sandwich dipped in egg and pan fried, served with tabasco sauce. Nyonya curries are spectacular, from devilishly spicy lemak with Portuguese and Indian influences to delicious Thai-inspired spicy-sour ones using tamarind juice (e.g. gulai Assam tumis). The sambals are to-die-for, a hot favourite is prawn sambal with petai. The petai is sourced from the jungles and contains certain wind-expelling properties. Another favourite is the buah keluak curry cooked with chicken or pork. The buah keluak has been called the black truffle of Asia with its earthy ‘umami’ flavours. The Nyonyas toss in a handful of these nuts with its blackish edible interior into their curries resulting in a slice of culinary heaven. My personal favourites are the otak otak, Assam Laksa, chicken pong teh, pineapple and prawn curry, ayam buah keluak, itik tim or duck soup with salted vegetables, pork curry with potatoes, and joo hoo char. I could just go on and on….

Nyonya curries are spectacular; from devilishly spicy lemak curries....... to spicy sour ones.

vkskovk-Po /

p li

e in

ASEAN Food

vksko 2y]y[xyo ຈ່ອຍ ມາຮິໄນ

ໃນປະເພນີ ຂ ອງແມ່ ຍິ ງ ຟີ ລິ ບ ປິ ນ ທີ່ ຕ້ ອ ງຮຽນຮູ້ ການແຕ່ງກິນແຕ່ຍັງນ້ອຍ ແລະ ບໍ່ແມ່ນພຽງແຕ່ ອາຫານທົ່ວໄປເທົ່ານັ້ນແຕ່ລວມທັງສູດອາຫານພິ ເສດຕ້ອນຮັບງານຕ່າງໆອີກດ້ວຍ. ແຕ່ເວລາ ແລະ ລົດຊາດທີ່ປ່ຽນໄປຍ້ອນຫຼາຍວັດທະນະທຳທີ່ເຂົ້າ ມາແຊກຊ້ອນເຮັດໃຫ້ລົດຊາດອາຫານອັນດັ້ງເດີມ ທີ່ເຄີຍມີມາຍິ່ງຊອກຫາຍາກຫຼາຍຂຶ້ນ. ແນວ ໃດກໍ່ ຕາມຍັງມີອີກຫຼາຍແຫ່ງໃນຟີລິບປິນທີ່ຍັງຮັກສາ ໄວ້ປະເພນີການເຮັດອາຫານຂອງຊາດໄວ້ຢູ່. ອາຫານຟີລິບປິນສ່ວນຫຼາຍແມ່ນການປະສົມປະ ສານກັນຫຼາຍຢ່າງ, ນັບຈາກຕຳລັບອາຫານມາເລ, ອາຫານອິນໂດ, ອາຫານຈີນທັງລວມອາຫານອື່ນໆ ຈາກທົ່ວເຂດອາຊີ ແລະ ທະວີບອື່ນ, ທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ ກໍ່ຍັງມີອາຫານປະເທດເອສປາຍໂຍນທີ່ເຄີຍເຂົ້າ ມາປົກຄອງປະເທດບໍ່ໜ້ອຍກ່ວາ 333 ປີ, ຄວາມ ຫຼາກຫຼາຍນີ້ຍັງສະແດງອອກດ້ວຍຊື່ ແລະ ລົດ ຊາດ ຂອງອາຫານແຕ່ລະຈານທີ່ຍັງແຕກຕ່າງກັນຂອງ ແຕ່ລະເກາະອີກດ້ວຍ. ໝູປີ່ນ ເລຊອນ ຫລື ລິດສັນ ເປັນໜຶ່ງໃນອາຫານ ຈານເດັດທີ່ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກກັນທົ່ວທັງ 7,107 ເກາະ, ທີ່ຈິງແລ້ວຍັງນັບວ່າເປັນອາຫານປະຈຳຊາດຂອງ ຟີລິບປິນເຊິ່ງຄຳວ່າ ເລຊອນ (Lechon) ໃນພາສາ ເອສປາຍໂຍນແປວ່າໝູສັບ, ນີ້ເປັນອາຫານຈານ ພິ ເ ສດແຕ່ ກໍ່ ຍັ ງ ມີ ກ ານຖົ ກ ຖຽງກັ ນ ຢູ່ ວ່ າ ທັ ງ ວິ ທີ

ການເຮັດ ແລະ ເຄື່ອງປຸງແຕ່ງນັ້ນແມ່ນລິເລີ່ມ ຈາກ ເອສປາຍໂຍນ ຫຼື ອົດສໂຕຼເນເຊຍ ກັນແທ້. ອົງປະກອບຫຼັກແມ່ນໝູໂຕໃຫຍ່ ຫຼື ໝູນ້ອຍ ອາຍຸລະຫ່ວາງ 2-6 ອາທິດຈະຖືກປິ້ງດ້ວຍຖ່ານ ໄຟເປັນເວລາຫຼາຍຊົ່ວໂມງ, ທຳອິດສ່ວນທ້ອງ ຈະຖືກທາດ້ວຍເກືອ ແລະ ນ້ຳຊ໌ອສຖົ່ວເຫຼືອງຕາມ

ດ້ວຍການຍັດທ້ອງດ້ວຍໃບສິງໄຄ, ສະໝຸນໄພ, ພິກໄທດຳ, ຫົວບົ່ວ, ກະທຽມ ແລະ ໃບ laurel ຫຼືໃບ bay leaves, ໃນເວລາທີ່ຄ່ອຍໆປິ້ງດ້ວຍ ໄຟອ່ອນກໍ່ທານ້ຳຊ໋ອສ ຫຼື ໃສ່ໃບໝາກຂາມຕື່ມ ອີກຮອບເພື່ອເພີ່ມລົດຊາດ.

ເມື່ອໜັງສ່ວນນອກສຸກກອບເປັນສີເຫຼືອງຕັບໝູ ອອ່ນ ແລະ ມີນ້ຳມັນຍ້ອຍສົ່ງກິ່ນຫອມຊວນຊິມ ແລ້ວໝູປີ່ນຈານນີ້ກໍ່ພ້ອມທີ່ຈະເສີບຂຶ້ນໂຕະເນື້ອ ໝູ ກ ອບນອກແຕ່ ນຸ້ ມ ໃນນີ້ ຕ້ ອ ງລອງຄຽງຄູ່ ກັ ບ puso ຫຼື ໃນພາສາຟີລິບປິນແປວ່າບ້ວງເຂົ້າ. ເມນູ ນີ້ ນັ ບ ວ່ າ ເປັ ນ ອາຫານທີ່ ນິ ຍົ ມ ກັ ນ ທົ່ ວ ໝູ່

ເກາະແຕ່ທີ່ຂຶ້ນຊື່ວ່າແຊບສຸດແມ່ນຕ້ອງມາທີ່ Leyte ແລະ Cebu, ພໍ່ຄົວຄົນອາເມຣິກາທີ່ໂດ່ງດັ່ງ ຍັງເຄີຍເວົ້າວ່າລາວ ຈະບໍ່ແປກໃຈເລີຍທີ່ ໝູປິນທີ່ ເກາະເຊບູເປັນໝູທີ່ແຊບທີ່ສຸດທີ່ລາວເຄີຍກິນມາ. ອາຫານແບບນີ້ຕ້ອງຊອກໂອກາດມາລອງ!

Lechon

– Filipino Fare at its Finest I remember, when my sister and I were young, my mother would always involve us in every household chore, especially the cooking. It’s a Filipino tradition that women, starting from an early age, acquire culinary skills not just for the daily meals but also for the occasional extravagant dinners. But times and tastes have changed and with globalization steadily eroding tradition, finding food prepared in the old authentic ways, is becoming increasingly difficult. Despite this, there are still places in the Philippines where food is king, and its preparation taken seriously. Filipino cuisine is a mix of a little bit of everything, from Malay to Indonesian to Chinese to other Asian and non-Asian influences and not least, the Spaniards, who colonized the country for at least 333 years. This diversity is reflected in the names and tastes of dishes from one island to another. The lechon, or litson, is one dish known

throughout the entire 7,107 islands. In fact, it’s considered the national dish of the Philippines. Lechon is Spanish for suckling pig. A favourite on special occasions, it is still debated whether the method and the ingredients, originated in Spain or Austronesia. A full-grown pig, or a piglet 2-6 weeks old, is roasted slowly for hours on a charcoal fire. First its stomach is rubbed with rock salt and soy sauce, then stuffed with lemongrass, star anise, black pepper, onion, garlic and laurel or bay leaves. As it rotates over the fire it is dabbed with more soy sauce. Some people add tamarind leaves for a tangy flavor. The lechon is ready when the skin is crispy dark-brown, smells yummy and clear oil drips from the body. By then the meat will be very tender and tasty. If so, voila! Have your lechon (skip the sarsa or special dip) with puso, a Filipino word for hanging rice, and a cold drink. Lechon is a favourite throughout the entire archipelago but the best is available in Leyte and Cebu. In fact, American celebrity chef Anthony Bourdain said that he would have no reservations about de-

claring Cebu’s Zubochon lechon the best pig he’d ever tasted. This dish might not be cholesterol-cool but it’s worth dying for! Kain na!

Lechon might not be cool for your cholesterol-, but it’s worth dying for!

Vientiane, Laos Erwin Mabunga By order only (+856 20) 78350853

Philippines Zubuchon Escario Street, Cebu City www.fb.com/pages/zubuchon www.zubuchon .com

General’s Lechon 2nd flr, Petron Dasmarinas Vlg, Edsa Cor. Arnaiz, Makati City www.generals-lechon.com

vkskovk-Po /

L AO

ASEAN Food

PHOTO BY FABWORLD

vkskogzqjk0t,5 ຂະມຸ ແມ່ນໜຶ່ງ ໃນບັນດາຈໍານວນຊົນເຜົ່າ ທີ່ມາ ຕັ້ງຖິ່ນຖານກ່ອນໝູ່ ຢູ່ລາວ ເຊີ່ງປັດຈຸບັນນີ້ ກໍຍັງເປັນໜຶ່ງ ໃນຈໍານວນຊົນເຜົ່າ ທີ່ໃຫຍ່ໃນ ປະເທດ. ໂດຍພື້ນຖານແລ້ວ, ເຂົາເຈົ້າເປັນ ຊາວໄຮ່ຊາວນາ ທີ່ເຮັດໄຮ່ເລື່ອນລອຍ ແລະ ເຊື່ອຖືຜີປ່າ. ຫຼາຍໆບ້ານຂອງເຂົາເຈົ້າຖືກຍົກ ຍ້ າ ຍໄປຕັ້ ງ ຢູ່ ແ ຄມທາງເພື່ ອ ໃຫ້ ເ ຂົ າ ເຈົ້ າ ສາ ມາດເຂົ້ າ ເຖິ ງ ການບໍ ລິ ກ ານດ້ າ ນສຸ ຂ ະພາບ ແລະ ການສຶກສາ. ເຖິງແນວໃດກໍຕາມ, ປ່າໄມ້ ແລະ ທົ່ງຫຍ້າກໍຍັງຄົງເປັນສະຖານທີ່ ທີ່ສະ ໜອງອາຫານປ່ າ ຫຼ າ ຍຢ່ າ ງທີ່ ກ າຍມາເປັ ນ ອາ ຫານປະຈໍາເຜົ່າຂະມຸ ແລະ ເປັນບ່ອນລ່າສັດ. ເມື່ອມີແຂກຄົນມາຢາມ, ຕາມປະເພນີແລ້ວ ແມ່ ນ ຜູ້ ຊ າຍຈະເປັ ນ ຜູ້ ແ ຕ່ ງ ກິ ນ ເຖິ ງ ແມ່ ນ ວ່ າ ທຸກຄົນຈະຊ່ວຍກັນກໍຕາມ. ອາຫານສ່ວນຫຼາຍ ຈະປະກອບມີ ສັດ ແລະ ພືດ ທີ່ລ່າ ແລະ ຫາມາ ຈາກທ້ອງຖິ່ນຂອງຕົນ ເຊັ່ນ ກະຮອກ ແລະ ສັດ ປ່າອື່ນໆ. ນອກຈາກນັ້ນກໍຍັງມີສ່ວນປະກອບ, ໜໍ່ໄມ້, ໝາກປີ, ຜັກກູດ, ຜັກປ່າ ແລະ

ໂດຍ ໂດໂຣທິ ຄັນໂລທິ

ໝາກໄມ້ປ່າ, ຫວາຍ, ເຂົ້າໜຽວ, ເຂົ້າເບືອ, ຂ່າ, ຂີງ (ມັກໃຊ້ໃບຂອງມັນ), ຫົວສີງໄຄ ແລະ ພືດສະໝູນໄພອື່ນໆ. ສ່ວນ ໄກ່, ໝູ ແລະ ສັດປະເພດອື່ນໆ ແມ່ນລ້ຽງເພື່ອໄວ້ກິນ. ການເພີ່ມຂຶ້ນຂອງການຄ້າ ແລະ ການທ່ອງ ທ່ຽວບວກກັບການສຶກສາທີ່ດີຂຶ້ນ ນໍາມາດ້ວຍ ຄວາມຮັ່ງມີທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ເຄື່ອນເຂົ້າຫາ ຄອບຄົວຂອງເຜົ່າຂະມຸ. ດັ່ງນັ້ນ, ຈະມີອາຫານ ທີ່ມາຈາກຕະຫຼາດຫຼາຍຂຶ້ນ ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ປານິນ, ຊີ້ນ, ໄຂ່ ແລະ ແປ້ງນົວ. ຢູ່ທີ່ບ້ານຈະເລີນສຸກ ເຊີ່ງເປັນບ້ານເຜົ່າຂະມຸ ທີ່ຫ່າງຈາກ ຕົວເມືອງຫຼວງນໍ້າທາ ໄປທາງໃຕ້ 20 ກິໂລແມັດ ຕັ້ງຢູ່ທາງພາກເໜືອຂອງລາວ ຕາມເສັ້ນທາງເລກທີ 3 ໄປຫາ ບໍ່ແກ້ວ, ພວກ ເຮົ າ ໄດ້ ເ ຂົ້ າ ຮ່ ວ ມງານສະເຫຼີ ມ ສະຫຼ ອ ງງານ ໜຶ່ງ ເຊີ່ງວ່າຢູ່ບ່ອນນີ້ເອງ, ຜູ້ຊາຍເປັນຜູ້ຊື້ ປານິນມາຈາກຕະຫຼາດ ແລະ ເອົາມາແຕ່ງ ກິນແບບຂະມຸ. ປາຈະຖຶກເອືອບດ້ວຍເຄື່ອງ ເ ທ ດ ຫົ ວ ສີ ງ ໄ ຄ ທີ່ ຕໍ າ ເ ຂົ້ າ ກັ ນ ກັ ບ ໝ າ ກ ເ ຜັ ດ ຂຽວ, ຂ່າ, ໝາກເອິກ, ຜັກອີ່ຕູ່, ຜັກບົ່ວຊອຍ, ເກືອ ແລະ ແປ້ງນົວ. ຫຼັງຈາກປຸງລົດແລ້ວ, ປາ ແ ຕ່ ລ ະ ໂ ຕ ໄ ດ້ ຖື ກ ພັ ບ ໃ ສ່ ໄ ມ້ ປີ້ ງ ກ່ ອ ນ ຈ ະ ປີ້ ງ ໃສ່ໄຟຖ່ານແດງໆ. ຜູ້ຊາຍເປັນຜູ້ເສີບຕົ້ມສົ້ມປາ

ແລະ ຕຸ໋ນເຄື່ອງໄນປາໃສ່ໝາກແຄ່ນ. ປາຖ້ວຍ ໜຶ່ ງ ກັ ບ ເຂົ້ າ ໜຽວທີ່ ປູ ກ ໃນທ້ ອ ງຖິ່ ນ ຖື ກ ເສີ ບ ໃຫ້ຄົນຢ່າງໜ້ອຍ 20 ຂຶ້ນໄປ ດ້ວຍຄວາມ ເອື້ອເຟື້ອເພື່ອແຜ່ອາຫານສາມຢ່າງ ທັງໝົດ ນີ້ແມ່ນປຸງລົດຊາດດ້ວຍແປ້ງນົວ ແລະ ເກືອ ໂດຍທີ່ບໍ່ໄດ້ໃຊ້ນໍ້າປາ. ມັນເປັນອາຫານ ທີ່ແຊບ ເຊີ່ງເປັນປີ້ງປາທີ່ແຊບທີ່ສຸດ ທີ່ຂ້າພະເຈົ້າ

ເຄີຍຊີມມາ! ສ່ວນການສະເຫຼີມສະຫຼອງອື່ນໆ, ແກງໜໍ່ໄມ້ ໃສ່ ຊີ້ນໝູ ຖືກແຕ່ງຂຶ້ນ ໂດຍຜູ້ຊາຍ ທີ່ເປັນທັງຜູ້ຄົວ ແລະ ຊອຍໝູເອງໃນຕອນເຊົ້າແຕ່ເດິກໆ. ສ່ວນ ແມ່ຍິງ ຈະເປັນຜູ້ຫາເກັບໜໍ່ໄມ້ ຈາກ ປ່າ ພ້ອມທັງ ກະກຽມອາຫານ ຕື່ມອີກສອງຢ່າງ. ຊຸບຜັກ, ລວກຜັກລວມມິດ ຖືກແຕ່ງຂຶ້ນ ໂດຍມີສ່ວນປະສົມຂອງໜໍ່ຫວາຍ, ດອກໄມ້, ໝາກໄມ້, ຜັກປ່າ ແລະ ໝາກກະດອມ, ໝາກ ນອຍອ່ອນ, ຂ່າທຸບ, ໝາກເຜັດຈີ່, ເກືອ ແລະ ແປ້ງນົວແລ້ວຕໍາໝາກງາປະສົມເຂົ້າກັນ ເພື່ອ ໃຫ້ໄດ້ລົດຊາດ. ເຄື່ອງປຸງລົດທີ່ເອົາມາຈາກທ້ອງ ຖິ່ນຍັງສາມາດໃສ່ໃນການປຸງຊ່າໝູ - ເຊີ່ງມີວິທີການ ປຸງໂດຍເອົາຊີ້ນໝູມາຟັກໃຫ້ມຸ່ນ ແລ້ວນຳໄປ ຂົ້ ວ ໃຫ້ ຫ ອມສຸ ກ ພໍ ດີ ແ ລ້ ວ ນຳມາປະສົ ມ ໃນກັ ບ ໝາກປີຊອຍ, ໝາກເຜັດຊອຍ, ເສັ້ນລ້ອນລວກ, ຜັກບົ່ວທີ່ຊອຍລະອຽດ ແລະ ໃບຜັກຊີຂະ ໜາດນ້ອຍ. ສໍາລັບຢູ່ຫຼວງນໍ້າທາ, ແມ່ນຈະ ບໍ່ມີເຂົ້າຂົ້ວ ຫຼື ນໍ້າໝາກນາວໃສ່ແຕ່ຈະໃສ່ ເກືອ ແລະ ແປ້ງນົວ. ໂດຍລວມແລ້ວ, ເຜົ່າຂະມຸ ມີປະເພນີທ້ອງຖິ່ນແບບປະສົມປະສານ ແລະ ລຽບງ່າຍ.

PHOTO BY FABWORLD

Khmu

Ceremonial Food The Khmu, amongst the first settlers in Laos, are today one of the country’s largest ethnic groups. Originally animist swidden farmers from the forest, many of their villages have been relocated to roadsides, ostensibly for better access to healthcare and education. However, the forest and fields still provide many wild foods that form the core of Khmu diet and hunter-gathering is a valued activity.When guests arrive, it’s the men that traditionally do the upfront cooking, though everybody helps out. Most dishes will incorporate hunted, gathered or locally grown foodstuffs such as squirrel and other wild life, bamboo shoots, banana flowers, fern fronds, forest leaves and berries, rattan, sticky rice and pounded raw rice (used as a thickening), homegrown galangal, ginger (leaves are often used) lemongrass and other herbs. Chicken, pigs and other animals are also kept and eaten. Increased trading and tourism plus better education are bringing greater

words By Dorothy Culloty Photos by Kees sprengers

wealth and mobility to Khmu families, so more market-sourced foodstuffs are now available, particularly farmed tilapia fish, meat, eggs and MSG. In Ban Chalensouk, a Khmu village 20 km south of Luang Namtha town in Northern Laos, on Route 3 to Bokeo, we attended a celebration where the men bought farmed tilapia from the market but cooked it Khmu style. Fish were coated on one side with a pounded mixture of lemongrass, green chilli, galangal, lemon (hairy), basil (pak i tou Lao), finely chopped spring onions, salt and MSG. After seasoning, each fish was folded to enclose the filling and secured between two pieces of split bamboo (mai heep neep) then grilled over a wood fire. The men served a sour fish soup and mak ken (prickly ash berries) flavoured fish-innards stew (or) as accompanying dishes. One bowl of fish, with home-grown sticky rice, served 20 plus people generously. In all three dishes, MSG and salt were the flavour-enhancers rather than fish sauce or Knorr stock powder, which are more recent influences. The food was delicious - the best grilled fish

I’ve ever tasted! At another celebration, the bamboo shoot and pork soup was made by the men who had also dispatched, sliced and diced the pigs early in the morning. The bamboo shoots were harvested from the forest by the women who also prepared two other dishes. A soop pak (steamed vegetable salad), was made from local vine shoots, flowers, berries, leaves and gadawm gourd (mak gadawm or mak noi). Pounded galangal, roasted chilli, salt and MSG and pounded roasted sesame seeds were mixed in for flavour. Locally sourced ingredients also featured in the pork sa (spicy pork salad) - fried and pounded minced pork mixed with an equal amount of shaved banana flower, sliced chilli, rice vermicelli, finely shredded spring onions and small coriander leaves (cilantro). In typical Luang Namtha style, no roasted rice or lime juice was added but salt and MSG were. Overall, Khmu blend local traditions and improved market access to create delicious ceremonial food.

Whenguests arrive, it’s the men that traditionally do the upfront cooking, though everybody helps out.

vkskovk-Po ///

ASEAN Food

mkoI6 9a j h dzadvyo-u fuc];[= h

Will Green Bloom in Laos?

ກະສິກຳດີ (GAP) ແມ່ນ ການຜະລິດທີ່ໃຊ້ ສານເຄມີໄດ້ແຕ່ ເນັ້ນໃສ່ຜົນຜະ ລິດປອດໄພມີ ຄຸນນະພາບຮັກ ສາສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ປົກປ້ອງ ຜູ້ຜະລິດ

ກະສິກໍາອິນຊີກໍ່ຖືວ່າກໍາລັງເປັນທີ່ນິຍົມກັນໃນນະ ຄອນຫລວງວຽງຈັນ, ແຕ່ກໍ່ຍັງເປັນເສັ້ນທາງອີກ ຍາວໄກສໍ າ ລັ ບ ການສົ່ ງ ເສີ ມ ດ້ າ ນນີ້ ທັ ງ ເລື່ ອ ງ ຄວາມປອດໄພຂອງອາຫານ ແລະ ເຖີ່ງວ່າຈໍາ ນວນປະຊາຊົ ນ ທີ່ ຊື້ ຜັ ກ ສົ ດ ຈາກຕະຫຼ າ ດປອດ ສານພິດມີການເພີ່ມຂຶ້ນ, ແຕ່ຜົນການສໍາຫຼວດທີ່ ຜ່ານມາໄດ້ພົບວ່າຄວາມຮູ້ ແລະ ຄວາມເຂົ້າໃຈ ທາງດ້ານການເຮັດກະສິກໍາປະເພດນີ້ແມ່ນຍັງຕຳ່. ຜູ້ບໍລິໂພກບໍ່ເຫັນຄວາມສຳຄັນ ແລະ ປະຊາຊົນທົ່ວ ໄປບໍ່ເຂົ້າໃຈວ່າກະສິກຳອິນຊີແມ່ນເປັນແນວໃດ.

ການກະສິກໍາຜັກອິນຊີ (OA)ແມ່ນຫຍັງກັນແທ້

ການເຮັດກະສິກຳຜັກອິນຊີແມ່ນຈະຕ້ອງສາມາດ ຊ່ວຍບໍາລຸງດີນໃຫ້ອຸດົມສົມບູນ ແລະ ຊ່ວຍໃນການ ຮັກສາສະພາບແວດລ້ອມໄດ້ດີ, ໂດຍອີງໃສ່ລັກ ສະນະລະບົບນິເວດໃນທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ຮູ້ຈັກການ ນຳໃຊ້ວັດສະດຸທ້ອງຖິ່ນ ປຸຍທຳມະຊາດຫຼາຍກ່ວາ ການນໍາໃຊ້ສານເຄມີ, ສິ່ງແປກປອມ ຫຼື ຢາຂ້າ ແມງໄມ້ຕ່າງໆເຂົ້າຊ່ວຍໃນການປູກພືດ.

ທົ່ວໄປແລ້ວຢູ່ໃນລາວກະສິກຳດີແມ່ນໝາຍ ເຖິງ ສະອາດ, ຢືນຍົງ, ປອດສານພິດ ແລະ ຕົ້ນທຶນຕໍ່າ ເຊີ່ງແບ່ງອອກເປັນ 4 ປະ ເພດ: ກະສິກຳອິນຊີ (OA), ກະສິກຳດີ (GAP), ກະສິກຳປາບສັດຕູພຶດ (PFP), ກະສິກຳດັ້ງເດີມ(CA).

ໃນເມື່ ອ ກ່ ອ ນຜະລິ ດ ກະສິ ກໍ າ ແບບປອດສານ ພິ ດ ແມ່ ນ ວິ ທີ່ ທີ ຄົ ນ ລາວຖື ເ ປັ ນ ຫຼັ ກ ໃນການປູ ກ

ຝັງ, ແຕ່ມາໃນປັດຈຸບັນພັດຄ່ອຍໆຫາຍໄປ. ບໍ ລິ ສັ ດ ຜ ະ ລິ ດ ຕ ະ ພັ ນ ກ ະ ສິ ກ ອ ນ ລ າ ວ , ອາໂກຣເອຊີ ແລະ ໄໝສະຫວັນເປັນໜຶ່ງໃນບັນ ດາອົງກອນທີ່ ຍັງສືບຕໍ່ສົ່ງເສີມການກະເສດອິນ ຊີໃນລາວ, ແຕ່ຜ່ານມາກໍ່ປະສົບຜົນສໍາເລັດໃນ ຫຼາຍໆມູມມອງທີ່ຕ່າງກັນ.

ກະສິກຳອິນຊິແມ່ນລະບົບການຜະລິດທີ່ບໍ່ມີການ ນຳໃຊ້ສານເຄມີທຸກປະເພດເນັ້ນໃສ່ການຮັກສາ ສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ແນ່ນອນເມື່ອບໍ່ນຳໃຊ້ສານ ເຄມີຊາວສວນກໍ່ບໍ່ມີຄວາມສ່ຽງໃນການໄດ້ຮັບ ສານພິດ ແລະ ນໍາໃຊ້ການລົງທຶນທີ່ປະຢັດ.

ຈ ຳ ແ ນ ກ ປ ະ ເ ພ ດ ຜັ ກ ຢ່ າ ງ ລ ະ ອ ຽ ດ ເ ພື່ ອ ສ າ ມາດສົ່ ງ ເສີ ມ ການກະເສດອິ ນ ຊີ ໃ ນລາວຢ່ າ ງ ແທ້ຈີງເພື່ອເປັນກຳໄລຂອງຜູ້ບໍລິໂພກ ແລະ ຜູ້ຜະລິດ. ຕ້ອງໄດ້ມີການໃຫ້ຄວາມຮູ້ແກ່ຊາວ ສ່ວນ ເພື່ອໃຫ້ເຂົາເຈົ້າໄດ້ຮັບຢັ້ງຢືນໃຫ້ໄດ້ຕາມ ມາດຕະຖານທີ່ວາງໄວ້ຢ່າງຮີບດ່ວນ, ປັດໄຈທີ່ຈະ ປະສົບຜົນສຳເລັດ ແມ່ນນະໂຍບາຍສະໜັບສະ ໜູນຂອງລັດຖະບານ, ຊາວກະສິກອນມີລາຍຮັບ ເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ການສ້າງຕັ້ງກຸ່ມ ເຮັດໃຫ້ເຂົ້າ ເຖິງສິນເຊື່ອ, ຄວາມຮູ້ ແລະ ເຕັກໂນໂລຊີ ທັງຕ້ອງ ມີການສຸກຍູ້ຈາກອົງກອນຕ່າງໆ, ແລະ ທີ່ສຳຄັນ ປະຊາຊົນກໍ່ຕ້ອງມີຄວາມເຂົ້າໃຈ ແລະ ເຫັນເຖິງ ຜົນປະໂຫຍດທີ່ດີຕໍ່ສຸຂະພາບ ແລະ ຄວາມປອດ ໄພຂອງການຜະລິດຈຶ່ງຈະສາມາດເຫັນປາກົດ ການສີຂຽວເພີ່ມຂຶ້ນໄດ້ໄວໃນອານາຄົດ.

ແຕ່ ເ ຖິ ງ ຢ່ າ ງໃດກໍ່ ຕ າມປັ ດ ຈຸ ບັ ນ ເກີ ດ ມີ ຄ ວາມ ສ່ຽງໃນຜະລິດກະສິກໍາແບບທີ່ຊາວສວນບາງຄົນ ພັດຫັນມານໍາໃຊ້ສານເຄມີເພື່ອເພີ່ມຜົນຜະລິດ ໃນທ້ອງຕະຫຼາດໂດຍບໍ່ຄໍານຶ່ງເຖິງຜົນຮ້າຍທີ່ຈະ ຕາມມາຕໍ່ຜືນດີນ, ບາງແຫ່ງກໍ່ຫັນພື້ນທີ່ການກະສິ ກໍາເປັນສວນອຸດສະຫະກໍາປູກນໍ້າມັນປາມແທນ.

ດັ່ ງ ນັ້ ນ ໃນອານະຄົ ດ ອັ ນ ໃກ້ ພ ວກເຮົ າ ອາດຈະ ເຫັ ນ ການມີ ມ າດຕະການຄຸ ມ ເຂັ້ ມ ເລື່ ອ ງການ

ບໍລິສັດຜະລິດຕະພັນກະສິກອນລາວ (Lao Farmer’s Proucts) ແມ່ນບໍລິສັດເອກະຊົນທຳອິດທີ່ ໄດ້ຜະລິດກະສິກຳປອດສານພິດໃນລາວຕັ້ງແຕ່ປີ 1995, ໃນປັດຈຸບັນແມ່ນມີຜະລິດຕະພັນຫລາຍ ກວ່າຮ້ອຍລາຍການ.

AgroAsie is an organic-certified social enterprise creating employment through organic agriculture in one of the poorest districts of Laos-Sangthong. www.agroasie.com

Mai Savanh Lao Mulberry Leaves Silk Tea ® is a Fair Trade product, 100% organic and has received the ”Organic Agriculture Certification” label. www.maisavanhlao.org

Lao Farmer’s Products Innovator of organic and Fair Trade products of small producers in Laos. FB: LaoFarmersProducts

rganic agriculture is sprouting in Vientiane, though it still has a long way to go. Despite growing concerns for food safety and the rising number of people visiting the early morning organic markets in the city, a recent survey found that awareness of what this type of agriculture means, is still rudimentary.

ສັນຍາລັກກະສິກຳອິນຊີທີ່ໄດ້ຮັບການຢັ້ງຢືນ ~ ເນື້ອທີ່ດິນທີ່ນຳໃຊ້ໃນການເຮັດກະສິກຳອິນ ຊີແມ່ນ 5,266.72 ຮຕ, ສະເລ່ຍຜົນຜະລິດ 18,340.54 ໂຕນ ຕໍ່ປີ ໃນນັ້ນມີ ກາເຟ, ພຶດຜັກ, ເຂົ້າ, ຊາ ແລະ ສາມາດອອກໃບປະກາດຢັ້ນຢືນ ທັງໝົດໄດ້ 26 ໃບ

Lao Organic Certification logo till date 26 farms have been certified.

Organic agriculture promotes healthy soils and ecosystems, relying on local conditions instead of on inputs that might have adverse effects. It’s a system which combines tradition and science to benefit everybody and everything around. Organic agriculture is growing crops with naturally-occurring materials and without any synthetic fertilizers, pesticides or herbicides. Traditionally, this was the way of Lao farming, though over the years there has been a decline. Now there is a new threat. With the insatiable demand from across the border many farmers are using chemicals indiscriminately to boost production. Others, are switching to growing industrial crops such as rubber and eucalyptus. With agricultural concessions rising, trends indicate the increasing use of chemical fertilizers. The long-term damage to the soil, water resources and people’s health can only be imagined.

Types of green agriculture practised in Laos: 1) organic agriculture; 2) good agriculture practices (GAP); 3) pesticides free products (PFP); 4) conventional agriculture. So what is the future for green agriculture in Laos? The Lao Ministry of Agriculture and the Lao Organic Certification Body (LCB), a department within the Agriculture Ministry, are working hard to develop this important sector of the Lao economy. Local and international farming organizations have been making steady inroads into organic agriculture, with mixed success. Companies such as Lao Farmers Products, Mai Savanh and AgroAsie work broadly across the organic sector and assist others when they can. Collaboration is essential in this emerging market. For organic agriculture to take seed in Laos, it will require more than just a ‘belief’ in the benefits of sustainable agricultural practices. There has to be continuous and intentional support from the government with policies that are stable and long-term. University research, agricultural training and private and public sector investment will be vital components in this success story. Only then will it be possible for organic agriculture to blossom in the fertile lands of Laos.

ASEAN vkskovk-Po ;a fmtotme // Culture

Food

g7njv's,kpmujmjko 7;oI6h9ad

words By Bernie Rosenbloom

ຄວາມສະອາດ ແລະ ຄວາມປອດໄພກາຍເປັນໜຶ່ງປັດ ໄຈທີ່ ນັ ກ ທ່ ອ ງທ່ ຽ ວຄິ ດ ເຖິ ງ ເມື່ ອ ເດີ ນ ທາງໄປຕ່ າ ງແດນ, ເມືອງຫຼວງພຣະບາງ ກໍເປັນແຂວງທີ່ສາມາດສະໜອງ ຄວາມຕ້ອງການນີ້, ມາພົບກັບໃບຢັ້ງຢືນ “The Mark” ທີ່ຈະກາຍເປັນເຄື່ອງໝາຍຫຼັກແກ່ການຜະລິດອາຫານທີ່ ມີຄວາມສະອາດ ແລະ ຄວາມປອດໄພທີ່ທ່ານຄວນສັງເກດ ສະຖາບັນລານິດ ການທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ການໂຮງແຮມ ແຫ່ງຊາດໄດ້ລິເລີ່ມໂຄງການ The Mark ເຊີ່ງໄດ້ເປີດ ໂຕຢ່າງເປັນທາງການປີນີ້. ຫ້ອງແຕ່ງອາຫານຕ້ອງໄດ້ ຜ່ານການ ກວດສອບຕາມມາດຕະຖານສາກົນຈາກສະ ຖາບັນສຸຂະພາບແວດລ້ອມ (CIEH) ຢ່າງເຂັ້ມງວດກ່ອນ ທີ່ຈະສາມາດເອົາໃບຢັ້ງຢືນໄດ້ ໂຮງແຮມແຖວໜ້າຂອງຫຼວງພຣະບາງ, ໂຮງແຮມອາ ມັ ນ ຕະກະເ ປັ ນ ໜຶ່ ງ ໃນຫຼ າ ຍໆໂ ຮ ງແຮ ມທີ່ ຫ ວັ ງ ຮັ ບ ໃບຢັ້ງຢືນ ມາດຕະຖານ The Mark ນີ້, ຜູ້ຈັດການ ໂຮງແຮມໄດ້ໃຫ້ສໍາພາດວ່າ The Mark ຈະສ້າງຜົນ ສະທ້ອນທີ່ດີແກ່ ຫຼວງພຣະບາງ, ສ້າງຄວາມເປັນເອກະລັກ ແລະ ສາມາດແຂ່ງຂັນກັບແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວອື່ນໆໄດ້ ເດືອນມີນາ ແລະ ເດືອນມິຖຸນາ 2015 ທີ່ຜ່ານມາ,

Luang Prabang Eateries Chase “The Mark” ພະນັກງານຫຼາຍກ່ວາ 140ຄົນ ຈາກໂຮງແຮມ ແລະ ຮ້ານອາຫານ 30 ແຫ່ງທີ່ຫຼວງພຣະບາງໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມ ການຝຶກອົບຮົມເປັນພາສາລາວ, ກ່ຽວກັບຄວາມຮູ້ມາດ ຕະຖານ CIEH ແລະ ຮ່ວມຝຶກອົບຮົມໃນຫົວຂໍ້ “ໜັງ ສືຜ່ານແດນສູ່ຄວາມສໍາເລັດ” ຈັດໂດຍສະຖາບັນ ລານິດ. ກູສອນ ວິລາວັນ (ສອນ), ມີປະສົບການທາງດ້ານການ ໂຮງແຮມຫຼາຍກ່ວາ 10 ປີ, ເປັນອາຈານສອນທີ່ຖືກ ຮັບຮອງຈາກ AEC, ວິຊາດັ່ງກ່າວແມ່ນຈະເລີ່ມເປີດສອນ ອີກຄັ້ງໃນເດືອນສິງຫາທີ່ວຽງຈັນ ສອນຮຽນຈົ ບ ຈາກມະຫາວິ ທ ະຍາໄລແຫ່ ງ ຊາດລາວ ໄດ້ໃຫ້ສໍາພາດວ່າໃນເວລາທີ່ເປັນພະນັກງານຝຶກຫັດທີ່ ບ້ານພັກໄຊສຸລີທີ່ວຽງຈັນ, ລາວຄົ້ນພົບວ່າຄວາມສະອາດ ແລະ ຄວາມປອດໄພເປັນສິ່ງທີ່ສໍາຄັນ ລາວເວົ້າວ່າ “ປະສົບການ ທີ່ໄດ້ລົງເຮັດວຽກຕົວຈິງເຮັດໃຫ້ຂ້ອຍມີຄວາມ ເຂົ້າໃຈຢ່າງເລິກເຊິ່ງກ່ຽວກັບບັນຫານີ້” ຫຼັງຈາກນັ້ນຈຶ່ງຍ້າຍໄປເຮັດວຽກເປັນທັງ ບາເທັນເນີ ແລະ ພະນັກງານຮັບຕ້ອນທີ່ໂຮງແຮມເສດຖາພາເລດອີກ ສາມປີ, ລາວເວົ້ົ າອີກວ່າ “ຂ້ອຍຢາກຖ່າຍທອດຄວາມຮູ້

ແລະ ປະສົບການໃຫ້ກັບລຸ້ນນ້ອງຄົນອື່ນທີ່ໄຝ່ຝັນຢາກ ເຮັດວຽກດ້ານການໂຮງແຮມ” ສະຖາບັນລານິດ ໄດ້ເລືອກສອນເຂົ້າຮ່ວມກຸ່ມກໍ່ຕັ້ງ ທໍາອິດປີ 2008 ກ່ອນທີ່ລາວຈະໄປຮຽນຕໍ່ປະເທດສິງ ກະໂປ ເປັນໄລຍະເວລາສອງປີກັບໂຮງຮຽນດ້ານການ ທ່ອງທ່ຽວທີ່ເຊັນໂຕຊ້າ ແລະ ຈົບດ້ວຍໃບປະກາດທາງ ດ້ານການຈັດການທຸລະກິດການໂຮງແຮມ ແລະ ທ່ອງ ທ່ຽວ, ພາຍຫຼັງທີ່ກັບມາກໍ່ຮ່ວມສ້າງໂຄງການປື້ມຜ່ານ ແດນສູ່ຄວາມສໍາເລັດ ແລະ ປັດຈຸບັນກໍ່ເປັນຜູ້ຢູ່ເບື້ອງຫຼັງ ກວດສອບມາດຕະຖານ CIEH ໃບຢັ້ງຢືນ The Mark ປັດຈຸບັນນັກຮຽນຂອງລາວກໍ່ເຮັດວຽກຢ່າງໜັກເພື່ອກຽມ ຄວາມພ້ອມກ່ອນທີ່ນັກກວດສອບຂອງ CIEH ຈະເຂົ້າ

ມາລົງພື້ນທີ່, ເມື່ອມະຫາວິທະຍາໄລສຸພານຸວົງໄດ້ປະ ກາດຜົນການທົດລອງຈາກຫ້ອງວິໄຈ, ພວກເຮົາກໍຈະຮູ້ ວ່າຮ້ານອາຫານໃດທີ່ຫຼວງພຣະບາງຈະໄດ້ຮັບໃບຢັ້ງຢືນ ມາດຕະຖານ The Mark ໃນປີ 2016 ນີ້

Peter Semone Chief Technical Adviser of Lanith ”Change is in motion for Lao tourism... many new opportunities will emerge...”

Kusonh Vilayvanh Lanith “Passport to Success” trainer

ສັນຍາລັກມາກທີ່ໄດ້ຮັບການ ຮັບຮອງ ວ່າປອດໄພ ແລະ ສີຂຽວ The Mark logo

Sohn, a National University of Laos graduate, said he first discovered the importance of hygiene and safety during a three-year university internship at Vientiane’s Saysouly Guesthouse. “This handson experience really opened my eyes.”

Lanith, Laos’ top tourism and hospitality institute, oversees The Mark, which prelaunched in 2014. To achieve certification, kitchens must undergo a rigorous audit that meets the Chartered Institute of Environmental Health (CIEH) internationally recognized guidelines.

Sohn shif ted to the upscale Settha Palace hotel for three years as a bartender and then receptionist, but

ourists demand clean and safe dining. Luang Prabang is listening and taking action. Meet “The Mark” certification for food production safety and hygiene.

In March and June 2015, more than 140 staff from some 30 Luang Prabang hotels and restaurants, striving for The Mark, participated in CIEH-accredited, Lanith “Passport to Success” training sessions. Kusonh “Sonh” Vilayvanh, with 10-plus years of hospitality experience, teaches the AEC-recognized Lao-language courses.

“I wanted to transfer the knowledge and experience I gained to Lao students pursuing hospitality careers.” Lanith selected Sohn to join their original Core Team in 2008, and he was off to Singapore’s Tourism Academy at Sentosa to earn a two-year Hospitality and Tourism Business Diploma. He returned to help establish the Passport to Success program, and is now the CIEH-certified man behind The Mark.

His students tweaked their restaurant kitchens to bring them up to snuff, before independent CIEH auditors moved in. Souphanouvong University then conducted laboratory tests, and the final results revealed 13 Luang Prabang eateries achieved The Mark in 2015, bringing “The Mark Community’s” total to 18. Lanith and Sohn are again providing CIEH training in June, and The Mark audits through September. “We are aiming to add 15 establishments to The Mark Community in 2016,” said The Mark Manager Manichan Chanpradid. Somsack Sengta, chef at the Blue Lagoon which achieved The Mark in 2015, said, “Luang Prabang needs to be recognized as an international destination with European standards, and must build confidence in travelers. The Mark will be the symbol that travelers’ trust.”

;afmtotme /

Culture

luj'mujmjko[+gsao c8jlerafwfh

women traditonal healers BY Tara Gujadhur

“In the beginning, I learned to make medicine from others. Then I dreamed about medicine until now, for 50 years.” Mai Nau, Traditional Healer

PHOTO BY SIA YANG

ໃນວັດທະນະທໍາລາວບໍ່ວ່າຈະເປັນການປິ່ນປົວຮ່າງກາຍ ຫຼື ຈິດໃຈ ແມ່ນບໍ່ມີ ຄວາມແຕກຕ່າງຫຍັງຫຼາຍ ມີຄວາມເຊື່ອກັນວ່າຄວາມເຈັບເປັນ ຫຼື ຄວາມໂຊກຮ້າຍທີ່ເກີດຂຶ້ນນັ້ນແມ່ນມາຈາກຄວາມບໍ່ສົມດຸນໃນ ສິ່ງອ້ອມຂ້າງ. ແມ່ຍິງຖືວ່າເປັນບຸກຄົນທີ່ສໍາຄັນໃນວຽກງານແຕ່ ລະມື້ນັບຈາກການປຸງແຕ່ງອາຫານໃນຄົວເຮືອນ, ການກະກຽມພິທີ ການຕ່າງໆໃນງານທັງການແຕ່ງແຕ້ມຕ່ຳຜ້າ ນີ້ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນ ເຖິງຄວາມສໍາຄັນຂອງບົດບາດແມ່ຍິງໃນການຊ່ວຍສ້າງຄວາມສົມ ດຸນທັງທາງກາຍ ແລະ ຈິດໃຈ.

n most Lao cultures, there is no clear division between physical and spiritual health, and it is believed that misfortune in one realm is often caused by an imbalance in the other. Women, who tend to the daily rituals of home and community, prepare food and materials for ceremonies and festivals and create sacred textiles, also play an important role in helping to mainແມ່ຍິງນັ້ນຊ່ວຍໃນການຮັກສາປິ່ນປົວ, ທັງຊ່ວຍເຫຼືອຄອບຄົວໃກ້ຄຽງ ແລະ tain the balance between body and spirit. ເພື່ອນບ້ານ. ຜູ້ເປັນແມ່ທີ່ມີລູກມາກ່ອນແລ້ວກໍຊ່ວຍສິດສອນຄວາມຮູ້ກັບ ແມ່ມືໃໝ່ທີ່ຫາກໍໃຫ້ກໍາເນີດລູກ, ແມ່ຍິງເຜົ່າມົ້ງບາງຄົນທີ່ມີຄວາມຮູ້ທາງ ດ້ານການນໍາໃຊ້ຢາພື້ນເມືອງປະເພດຕ່າງໃນການຊ່ວຍຍິງທີ່ເກີດລູກຍາກ ແລະ ຊ່ວຍຮັກສາຮ່າງກາຍໃຫ້ຫາຍປ່ວຍໄວອີກ.

ການປິ່ນປົວຮ່າງກາຍ ມາໃນປັດຈຸບັນການປິ່ນປົວດ້ວຍຢາຫຼວງ ແລະ ການແພດທີ່ທັນສະໄໝແມ່ນ ຖືວ່າແຜ່ຫຼາຍໃນສັງຄົມລາວເຊິ່ງເຫັນໄດ້ຈາກການຫລຸດລົງຂອງອັດຕາການ ຕາຍຂອງເດັກ, ຄົນສ່ວນຫຼາຍກໍຫັນມານໍາໃຊ້ການແພດແບບຕາເວັນຕົກທັງ ການປິ່ນປົວຕ່າງໆທີ່ຫັນມາທາງໂຮງໝໍ ແລະ ຄຼີນິກປິ່ນປົວທີ່ມີທັງພະຍາບານ ເຕັມໄປດ້ວຍປະສົບການ. ແຕ່ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຄວາມເຊື່ອຂອງຢາພື້ນເມືອງ ແລະ ການຮັກສາແບບ ພື້ນບ້ານກໍຍັງມີຫຼາຍ, ໂດຍສະເພາະພາຍຫຼັງຄົນເຈັບໄດ້ຮັບການປົວຈາກ ຢາຫຼວງແລ້ວແຕ່ບໍ່ມີຜົນແມ່ນມັກຈະຫັນມານໍາໃຊ້ວິທີ່ນີ້ແທນເຊິ່ງສ່ວນຫຼາຍ ແມ່ນແມ່ຍິງຈະເປັນຜູ້ໃຫ້ການປິ່ນປົວ. ຢາປິ່ນປົວຂອງແມ່ຍິງຊົນເຜົ່າມົ້ງມີທັງ ການວິນິໄສ ແລະຮັກສາຈາກບາດແຜ່ພາຍນອກເຖິງອາການຊໍາເຮື້ອດ້ວຍວິທີ ປົວ ແລະ ຢາທີ່ເຮັດມາຈາກພືດ ແລະ ສັດ. ຕາມຕະຫຼາດທ້ອງຖິ່ນກໍມີຈໍາພວກ ຢາປະເພດຕ່າງໆ, ມີເປັນສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນຢາທີ່ສາມາດປິ່ນປົວພະຍາດຂອງ ແມ່ຍິງ ມີທັງສະໝຸນໄພຮາກໄມ້ທີ່ຊ່ວຍໃນການຖືພາ, ປົວພະຍາດມົດລູກ ແລະ ອື່ນໆ.

Women tend to wounds, care for the sick, and support extended family and neighbours through their healing skills and blessings. Experienced mothers with healthy children assist other women in labour and early motherhood, and some knowledgeable Hmong women provide herbal medicines that ease a difficult birth and heal the body quickly.

Healing the Body Access to western medical services has greatly expanded in Laos, with child mortality dropping due to vaccines, disease prevention and treatment, and more births taking place in health facilities with trained birth attendants. When available, people actively visit hospitals and clinics for treatment recognising the benefits of western medicine. However, many still trust traditional remedies and the healers, usually women, who provide them, particularly if modern treatment is too expensive, invasive, or proves unsuccessful. During their many years of apprenticeship, Hmong medicine women refine their craft, learning how to diagnose and treat conditions from physical injuries to chronic illnesses with remedies made from plants

;afmtotme /

Culture

ລະຫວ່າງໝໍຊົງກຳລັງເຮັດພິທີ ຜູ້ຊ່ວຍກຳລັງຊ່ວຍບໍ່ໃຫ້ລາວລົ້ມ

“A Hmong shaman in trance is supported by an assistant.”

Shamans communicate with the spirit world using special tools, such as oddly shaped stones, buffalo horns and offerings...

and animal parts. In the local markets, they continue to sell a wide array of products with advice for various ailments. An important aspect of their practice is offering treatments related to women’s health. Their medicines often include herbs and infusions to improve fertility and ensure that a next child will be a healthy son.

“In the beginning, I learned to make medicine from others. Then I dreamed about medicine until now, for 50 years.” Mai Nau, Traditional Healer Mai Nau, the medicine woman featured in the exhibition, “Caregivers to Culture Keepers: Women in a Changing Laos” at the Traditional Arts and Ethnology Centre (TAEC) in Luang Prabang, grows plants in a small garden and collects bark and other forest products near her home to make medicine for those who seek her out. She is a highly respected healer in her community, and closely guards the knowledge she has developed over decades of experience. She is willing to teach others, but has not had any apprentices – troubling for the future of her craft.

.. and the Spirit Traditionally, people first treat illnesses with herbs, and if their condition does not improve, they seek the services of a spirit specialist or shaman. Shamans are believed to have access to, and influence in, the spirit world. Through their mediation, harmful spirits can be banished and beneficial spirits appeased.

Iu Mien and Tai Daeng shamans rely on special verse and the power of the spirits to eradicate health issues and hardships. The spirits must be appeased first with alcohol, rice, boiled eggs, candles, and clothing for every ritual and on annual basis. For an offering of meat, the type of animal depends on the kind of spirit causing the illness. It is not uncommon for western medicine to be combined with herbal remedies and shamanic rituals.

Even though I was so sad, when people called me to do ceremonies, to help others, I had to pretend and smile.” “

The exhibition “Caregivers to Culture Keepers: Women in a Changing Laos” focuses on the vital and evolving role women play in their families, communities and countries. It is on view at TAEC until September 2016, and was produced in partnership with PhotoForward, an international media arts programme (www.photoforward.org). For more information on the lives of women in Laos visit: www.youtube.com/StitchingOurStories

Tong Vang, Spirit Healer

The ability to communicate with the supernatural is not hereditary and only some receive the calling. For some Tai Daeng groups, a person born with the umbilical cord wrapped around the neck has the potential to become a shaman. Though shamans are important members of animist and pantheistic cultures in Laos, their lives can be filled with hardship. Women, and men, who are shamans hold a great responsibility to their communities. Expected to help maintain the peace and wellbeing of its members, they are not always able to support themselves or cope with the physical and emotional demands of their calling. That burden may be felt particularly by women.

Shamans communicate with the spirit world using special tools, such as oddly shaped stones, buffalo horns and offerings, to reveal causes of illnesses or misfortunes and their remedies. Hmong shamans go into trance for a spiritual journey to the land of the souls to seek answers. PHOTO BY SIA YANG

;afmtotme /

Culture

PHOTO BY YE HER

“ທໍາອິດຂ້ອຍພຽງຮຽນວິທີການເຮັດຢາປົວໃຫ້ຄົນອື່ນແຕ່ ຜ່ານມາໄດ້ 50 ປີຂ້ອຍກໍຍັງສືບຕໍ່ຢູ່” ໄມນົວ ທີ່ເປັນໝໍປິ່ນ ປົວຢາພື້ນເມືອງເວົ້າຂຶ້ນ ໄມນົ ວ ເປັ ນ ໝໍ ປິ່ ນ ປົ ວ ພະຍາດຍິ ງ ທີ່ ມີ ຂໍ້ ມູ ນ ວາງສະ ແດງໃນຫົວຂໍ້ “ຜູ້ປິ່ນປົວສໍາລັບການຮັກສາວັດທະນະ ທໍາ: ບົດບາດຂອງແມ່ຍິງໃນເມືອງລາວ” ແລະ ເປັນ ທີ່ຮູ້ຈັກກັນດີທີ່ສູນສິນລະປະ ແລະ ຊົນເຜົ່າວິທະຍາ ທີ່ແຂວງຫຼວງພະບາງ. ລາວມັກທີ່ຈະປູກສວນຄົວທີ່ໃຊ້ ເປັນຢາເອງ ທັງເກັບເອົາຮາກໄມ້ຈາກປ່າໃກ້ບ້ານມາເຮັດ ເປັນຢາປົວພະຍາດສໍາລັບຄົນເຈັບທີ່ຫັນມາໃຊ້ວິທີປົວ ຂອງລາວ. ໄມນົວເປັນໜຶ່ງໃນບັນດານັກປິ່ນປົວທີ່ໄດ້ຮັບ ຄວາມເຊື່ອ ແລະ ຄວາມນັບຖືຈາກຊຸມຊົນທັງເປັນຄົນຮັກ ສາຄວາມຮູ້ທີ່ກອບກູ້ປະສົບການເຊີ່ງຮຽນມາຫຼາຍວ່າສິບ ປິອີກ ລາວຈະສອນຄວາມຮູ້ດັ່ງກ່າວກັບໃຜກໍ່ຕາມທີ່ຢາກ ຮຽນຮູ້ແຕ່ປັດຈຸບັນຍັງບໍ່ມີໃຜມາຝຶກຝົນນໍາເທື່ອ (www. tinyurl.com/npwonpu)

ແມ່ນໃຊ້ການສວດໃນການຂັບໄລສິ່ງຊົ່ວຮ້າຍອອກຈາກ ຮ່າງກາຍໂດຍເລີ່ມຈາກການໄຫ້ວດ້ວຍເຫຼົ້າ, ເຂົ້າສານ, ໄຂ່ຕົ້ມ ແລະ ທຽນຕາມດ້ວຍເສື້ອຜ້ານຸ່ງຫົ່ມໄປກັບຂັ້ນ ຕອນຕ່າງໆ. ຫຼັງຈາກນັ້ນຈຶ່ງເປັນການໄຫວ້ດ້ວຍຊີ້ນເຊິ່ງ ປະເພດຂອງ ຊີ້ນນັ້ນແມ່ນຂຶ້ນກັບວ່າດວງວິນຍານໂຕ ໃດທີ່ພາໃຫ້ເກີດຄວາມເຈັບເປັນ, ວິທີນີ້ຖືວ່າແຕກຕ່າງ ຈາກການປິ່ນປົວແບບຕາເວັນອອກທີ່ມີທັງການປະກອບ ຂອງການປິ່ນປົວດ້ວຍສະມຸນໄພ ແລະ ການເຮັດພິທີ shamanic ໄປພ້ອມໆກັນ.

...ເລື່ອງກ່ຽວກັບວິນຍານ

ຂ້ອຍກໍຍັງຍີ້ມ” ໝໍຊົງ ທົງວັງກ່າວ

ຕາມທໍາມະດາແລ້ວຄົນມັກຈະໃຊ້ສະໝຸນໄພໃນການປິ່ນ ປົວພະຍາດແຕ່ເມື່ອບໍ່ເຫັນຜົນບາງຊົນເຜົ່າ (ສ່ວນນ້ອຍ) ຈຶ່ງຫັນມາຫາວິທີຄວາມເຊື່ອແບບໄສຍາສາດແທນ ຫຼື ເອີ້ນວ່າ shaman ເຊິ່ງເຊື່ອວ່າສາມາດເຊື່ອມຕໍ່ກັນກັບ ໂລກວິນຍານ ແລະ ເຊື່ອວ່າໂດຍການນັ່ງສະມາທິສາມາດ ເຮັດໃຫ້ສິ່ງຊົ່ວຮ້າຍທີ່ເຂົ້າມາບຽດບຽນຫາຍໄປ ແລະ ນໍາສິ່ງທີ່ດີກັບມາຫາດວງວິນຍານ.

ທັກສະໃນການຕິດຕໍ່ກັບໂລກວິນຍານນັ້ນເປັນສິ່ງທີ່ບໍ່ສາ ມາດສອນກັນໄດ້ ແລະມີພຽງຄົນທີ່ຖືກເອີ້ນເທົ່ານັ້ນທີ່ສາ ມາດເຮັດໄດ້ ສໍາລັບເຜົ່າໄທແດງບາງກຸ່ມເດັກທີ່ເກີດມາ ກັບສາຍແຫ່ທີພັນອ້ອມຄໍແມ່ນມີໂອກາດເປັນ shaman ໃນອະນາຄົດເຖິງແມ່ນວ່າວິທີກໍານີ້ຈະເປັນທີ່ເຊື່ອກັນຫຼາຍ ໃນລາວ ແຕ່ສ່ວນຫຼາຍຊີວິດຂອງພວກເຂົານັ້ນພົບຄວາມ ຫຍຸ້ງຍາກສົມຄວນ. ທັງຍິງ ແລະ ຊາຍທີ່ເປັນ shaman ນັ້ນຖືວ່າມີບົດບາດທີ່ສໍາຄັນໃນຊຸມຊົນຂອງພວກເຂົາໂດຍ

Shamans ສາມາດຕິດຕໍ່ກັບໂລກວິນຍານດ້ວຍຫີນທີ່ມີ ລັກສະນະແປກຕາ, ຫຼືດ້ວຍເຂົາຄວາຍ ແລະ ຜ່ານການ ສັກກາລະໄຫ້ວບູຊາຕ່າງໆທີ່ຊ່ວຍໃນການບອກເຖິງສາ ເຫດທີ່ພາໃຫ້ເຈັບເປັນ ເຜົ່າມົ້ງ shamans ແມ່ນເພິ່ນຈະ ເຂົ້າໄປໃນແບບສິງສະຖິດຫາດວງວິນຍານເພື່ອຊອກຫາ ຄໍາຕອບ. ສ່ວນ Iu Mien ແລະ ເຜົ່າໄທແດງ shamans

“ເຖິ ງ ວ່ າ ຂ້ ອ ຍຈະບໍ່ ມີ ຄ ວາມສຸ ກ ປານ ໃດທີ່ ຖື ກ ຄົ ນ ເອີ້ ນ ຫາຕະຫຼ ອ ດເພື່ ອ ເຮັດພິທີກໍາ, ແຕ່ເພື່ອຊ່ວຍເຫຼືອຄົນອື່ນ,

ສະເພາະແມ່ ນ ແມ່ ຍິ ງ ທີ່ ທັ ງ ເປັ ນ ຜູ້ ຊ່ ວ ຍໃນການຮັ ກ ສາ ຄວາມສະຫງົບສຸກໃນຊຸມຊົນບ້ານ ແລະ ຍັງເປັນຜູ້ຮັກ ສາທັງຮ່າງກາຍແລະຈິດໃຈຂອງຄົນເຈັບອີກ.

ສູນວາງສະແດງ The TAEC (www.taeclaos.org) ໃນຫົວຂໍ້ “ຜູ ້ ປ ິ ່ ນ ປົ ວ ສໍ າ ລັ ບ ການຮັ ກ ສາວັ ດ ທະນະທໍ າ : ບົດບາດຂອງແມ່ຍິງໃນເມືອງລາວ” ແມ່ນເນັ້ນໜັກບົດບາດ

ຄວາມສໍາຄັນຂອງແມ່ຍິງໃນຄອບຄົວ ແລະ ຊຸມຊົນ. ການ ວ່າງສະແດງດັ່ງກ່າວນີ້ແມ່ນຈະເປີດຈົນຮອດເດືອນກັນຍາ ປີ 2016 (ສອບຖາມຂໍ້ມູນເພີ່ມເຕີມໄດ້ທີ່ www.youtube. com/StitchingOurStories)

Let the magic happen. Check our videos on www.huma.tv Contact us at info@huma.tv

The video production house

grnjv3]dgrnjvgIqk /

Earthwatch

l;orad0hvp16j.o3I'iPo

Earthwatch: School Gardening By FABWORLD

ຕາເວັນກຳລັງຄ້ອຍຄ່ຳລົງຕາມເສັ້ນທາງຂີ້ໄຫງ່ແຖວປາກ ລາຍ ແລະ ຫີນເຫີບ, ຕອນນັ້ນເອງທີ່ຂ້ອຍຮູ້ໂຕວ່າຕົນເອງ ກຳລັງຫຼົງທາງ. ຕໍ່ມາອີກບໍ່ດົນກໍປາກົດມີຊາຍຄົນໜຶ່ງຊື່ວ່າ ໄຊ, ໄດ້ກາຍທາງມາ, ລາວພະຍາຍາມບອກເສັ້ນທາງໃຫ້ກັບ ຂ້ອຍແຕ່ສຸດທ້າຍພັດຊວນຂ້ອຍໄປພັກທີ່ບ້ານປະຊາຊົນ, ຊົນເຜົ່າບ່ອນທີ່ລາວກຳລັງຈັດໂຄງການກັບໂຮງຮຽນທ້ອງ ຖິ່ນທີ່ໜ້າສົນໃຈຫຼາຍ, ໄຊໄດ້ອະທິບາຍກ່ຽວກັບເປົ້າໝາຍ ແລະ ຈຸດປະສົງຂອງໂຄງການເພື່ອຫວັງໃນການປັບປຸງລະ ບົບການສຶກສາໃຫ້ເຂົ້າກັບການດຳລົງຊີວິດຂອງເດັກນ້ອຍ ໃນຊຸມຊົນ. ດ້ວຍຄວາມສົນໃຈ ເຊົ້າຕໍ່ມາຂ້ອຍຈຶ່ງຕັດສິນ ໃຈຢູ່ຕໍ່ອີກສອງສາມຄືນເພື່ອຮຽນຮູ້ຕື່ມກ່ຽວກັບໂຄງການນີ້ ໂຄງການສວນຜັກໃນໂຮງຮຽນເປັນໂຄງການຮ່ວມມືໃນຊຸມ ຊົນທ້ອງຖິ່ນເພື່ອຫວັງເຊື່ອມຕໍ່ການຮຽນຮູ້ກັບວິຖີດຳລົງຊີ ວິດຂອງເດັກນ້ອຍໃນສັງຄົມທ້ອງຖີ່ນ, ເວົ້າລວມແມ່ນການ ເອົາການສຶກສາໃຫ້ເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງການຮຽນຮູ້ທັງນອກ

ແລະ ໃນຫ້ອງຮຽນ, ນັກຮຽນທີ່ເຂົ້າຮ່ວມສ່ວນຫຼາຍແມ່ນ ມາຈາກຊຸມຊົນ, ຊົນເຜົ່າມົ້ງໂດຍເປັນການເປີດໂອກາດໃຫ້ ເດັກຮູ້ວິທີການປູກຜັກແບບປອດສານພິດ, ວິທີສ້າງລົກໄກ່ ແລະ ເຂົ້າໃຈເຖິງການຈັດການເງິນໃຊ້ຈ່າຍໃນການເຮັດ ກິດຈະກຳນີ້ອີກດ້ວຍ. ການພັດທະນາຄວາມຮູ້, ການສຶກສາ ແລະ ການສົ່ງເສີມ ການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ, ທັງການສ້າງແນວ ຄິດການຈັດການ, ສ້າງຈິດສຳນຶກຂອງຄວາມຮັບຜິດຊອບ ໂຄງການດີໆແບບນີ້ຄວນຈະຈັດສັນສົ່ງເສີມໃຫ້ເກີດທົ່ວ ປະເທດ.

Darkness had descended on the dusty tracks somewhere between Pak Lai and Hin Heup and I was lost. Then by chance, a human GPS named Xay came along. He tried explaining to me how I should find my way back but then invited me to spend the night at a Hmong village where he was coordinating a project with local schools. In the village we chatted late into the night and Xay explained the project’s goals of adapting education to the daily lives of the children. Curiosity got the better of me and the next morning I deci-

ded to stay a few extra days to learn more about this novel approach, in Laos at least, to making education more relevant to everyday existence. The School Gardening Project is a community participatory scheme in two villages, Phongam and Nagnao, that aims to connect learning with the daily life of children. In short, education that is both practical and relevant. Attended mainly by Hmong children, the students learn to farm organically, build chicken coops and understand the economics of managing the money that they generate from these activities. Such education develops knowledge and appre-

ciation of the environment, managerial skills and not least, a sense of responsibility. It’s a model of education that could be replicated all over Laos, irrespective of a student’s social or cultural background.

“The first goal is to adapt some lessons from the textbook in order to support school projects,” said Thong Fongmanichan, the head of the village school. “Since the implementation of the project we see great progress in the academic results of the students, greater

Factfile: Schools in Ban Phongam and Ban Nagnao Number of children: 800 Number of chickens raised: 60/70 Profits from sale of vegetables: LAK 1,000,000 (Since October 2014) To support the project, contact Good Neighbors Laos: www.goodneighbors.org/

Getting Back To Nature!

grnjv3]dgrnjvgIqk /

Earthwatch

ທ່ານ ທອງ ຝົງມະນີຈັນ, ຜູ້ເປັນນາຍບ້ານເວົ້າວ່າ “ເປົ ້ າ

ໝາຍທຳອິ ດ ແມ່ ນ ການເອົ າ ບົ ດ ຮຽນຈາກປື້ ມ ມາປັບໃຫ້ເຂົ້າກັບຫຼັກສູດຂອງໂຄງການຂອງ ໂຮງຮຽນ, ຕັ້ງແຕ່ການ ເລີ່ມຂອງໂຄງການ ພວກເຮົາເຫັນເຖິງການພັດທະນາ ຜົນຄະ ແ ນ ນ ຂ ອ ງ ນັ ກ ຮ ຽ ນ ທີ່ ດີ ຂຶ້ ນ ທັ ງ ເ ປັ ນ ກ າ ນ ສ້າງ ແຮງບັນດານໃຈ ແລະ ຈຳນວນນັກຮຽນ ຂາດຮຽນກໍ່ຫຼຸດລົງ” ທ້າວກິລາ, ອາຍຸສິບປີບອກວ່າ:“ໂຄງການນີ ້ ຊ ່ ວ ຍໃຫ້

ຂ້ອຍ ເຂົ້າໃຈຫຼາຍຂຶ້ນໂດຍສະເພາະວິຊາຄະ ນິດສາດ ແລະ ຊ່ວຍສ້າງຄວາມຄຶກຄື້ນໃນ ຫ້ອງຮຽນອີກ”

ນອກຈາກການຮຽນພາສາລາວ, ຄະນິດສາດສຳລັບການ ຄິດໄລ່ການສ້າງສວນ ແລະ ສ້າງລົກໄກ່ຕ່າງໆ ແລ້ວນັກ ຮຽນຍັ ງ ມີ ສ່ ວ ນຮ່ ວ ມໃນການຮຽນຮູ້ ກ່ ຽ ວກັ ບ ການປູ ກ ຝັ ງ ແບບປອດສານພິດ, ການສ້າງແນວກັ້ນຊົນລະປະທານ ທາງນ້ຳໃຫ້ສວນຜັກ ແລະ ອື່ນໆ ອີກຫຼາຍຢ່າງ ນີ້ເປັນການ ສົ່ງເສີມໃຫ້ນັກຮຽນຮູ້ຈັກແນວຄິດການນຳໃຊ້ເງິນ ແລະ ບໍ ລິ ຫ ານເງິ ນ ຢ່ າ ງຖື ກ ວິ ທີ ໂ ດຍການຂາຍຜັ ກ ທີ່ ປູ ກ ໄດ້ , ຜົນລະປູກອື່ນໆ ແລະ ໄກ່ທີ່ລ້ຽງໃຫ້ກັບຕະຫຼາດທ້ອງຖິ່ນ, ເຊິ່ງຍັງຊ່ວຍໃນການສ້າງລາຍໄດ້ ແລະຂະຫຍາຍໂຄງການ ແລະ ຊ່ວຍໂຮງຮຽນອື່ນໆໄດ້ອີກດ້ວຍ. ອີ ກ ເປົ້ າ ໝາຍຫຼັ ກ ແມ່ ນ ການຊຸ ກ ຍູ້ ໃ ຫ້ ປ ະຊາຊົ ນ ທ້ ອ ງ ຖິ່ນຮູ້ ແລະ ເຂົ້າໃຈໃນການນຳໃຊ້ຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ້ ແບບຍືນຍົງ, ທ່ານ ເພັດຈັນແພງ ພູວັນໄຊ ເວົ້າວ່າ:

“ຂ້ອຍມັກ “ຈຸດປະສົງຫຼັກ ແມ່ນສົ່ງເສີມໃຫ້ປະຊາຊົນສາ ກິ ດ ຈະກຳປູ ກ ຜັ ກ ຫຼ າ ຍທີ່ ສຸ ດ ເພາະວ່ າ ຂ້ ອ ຍ ມາດລ້ຽງກຸ້ມຕົນເອງໄດ້”ໂຄງການນີ້ແມ່ນຮ່ວມມືກັບ ສາມາດແບ່ ງ ປັ ນ ຄວາມຮູ້ ກັ ບ ຄອບຄົ ວ ຂອງ ອົງການ Good Neighbors ແລະ ອົງການ NGO ອື່ນໆ ຂ້ອຍໄດ້ ໂດຍສະເພາະການ ກຳຈັດສິ່ງເສດ ທີ່ລິເລີ່ມແນວຄິດນີ້. ເຫຼືອແບບທຳມະຊາດ ແລະ ປອດສານພິດ” ນາງພອນເງິນ, ອາຍຸສິບປີກໍ່ບອກຕື່ມວ່າ:

ທາງທີ ມ ງານວາລະສານໂອ້ ກໍ່ຫວັງວ່າໂຄງການດີໆ ແບບນີ້ຈະປະສົບຜົນສຳ ເລັດ ແລະ ຫວັງວ່າຈະມີໂອກາດ ໄດ້ຊື້ຜະລິດຕະພັນຈາກໝູ່ບ້ານທີ່ຕະຫຼາດປອດສານຜິດທີ່ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ໃນອະນາຄົດອັນໃກ້ນີ້.

ຂໍ້ມູນຂອງໂຮງຮຽນ ໂຮງຮຽນບ້ານໂພນງາມ ແລະ ບ້ານນຳ້ງ້າວ ທີ່ເຂົ້າຮ່ວມ ຈໍານວນຂອງເດັກນ້ອຍນັກຮຽນ: 800 ຄົນ ຈໍານວນຂອງໄກ່ຍົກທີ່ລ້ຽງ: 60/70ໂຕ ຜົນກໍາໄລຈາກການຂາຍພືດຜັກປະມານ: 1,000,000 ກີບ (ນັບຕັ້ງແຕ່ເດືອນຕຸລາ 2014) ການສະຫນັບສະໜູນສາມາດເຮັດໄດ້ຜ່ານໂຄງການ: www.goodneighbors.org/

ກັບຄືນສູ່ທໍາມະຊາດ!

ນັກຮຽນກຳລັງຫລິ້ນເກມກຳຢາຍ ເຊີ່ງເປັນ ເກມທີ່ມ່ວນ ແລະ ຊ່ວຍໃນການຮຽນຄິດໄລ່

Students at a game of “kham yai”.

motivation and a sharp decline in absenteeism,” he added.

other school activities.

Kila, a ten-year-old boy, told me,

Another goal of the project is to give autonomy to the community in exploiting natural resources sustainably.

“This project has helped me understand mathematics bet- “The aim is to empower ter and also to build team spirit children and not to continually assist them,” says Phetchanpheng Pouwithin the class.” Phoungern, a girl of the same age said,

“I like the garden activity because I can share my knowledge with my parents, especially about organic fertilizers.” In addition to learning Lao and mathematics for calculating sizes of garden plots or measuring material for building coops, students also learn planting, organic fertilizing, irrigation, etc. They develop environmental awareness and learn the economics of managing money because they sell their vegetables, herbs and chickens to the local markets. This in turn, generates an income that allows the project to expand, as well as to fund

vanxay, the project coordinator from Good Neighbors, the NGO that has initiated the project. Let’s wish the project success and we look forward to the day when we can buy this village’s produce at the organic market in Vientiane.

ການປະກອບສ່ວນ ທ່ານສາມາດບໍລິຈາກ ອຸປະກອນາການສືກສາ ປື້ມຂຽນ / ປື້ມອ່ານ / ອຸປະກອນການສອນ / ອຸປະກອນກິລາ ຫືຼ ອື່ນໆຜ່ານທາງທີມງານວາລະສານໂອ້ໄດ້. ການຢ້ຽມ ຍາມຄັ້ງຕໍ່ໄປ.

Support Oh! Magazine would like to invite for all readers to donate books/sport equipment/ education material

Come and Join Us!

Traveller tales

shv'0hvp s]n shv'g9Qk

Rooms and Love for Hire

ມັນເປັນວັນທີ່ແສນຈະຍາວນານ. ຕາມແຜນການທ່ອງທ່ຽວລາຍວັນໄປອ່າວຮ່າລ່ອງ ທີ່ ປະເທດຫວຽດນາມ ແມ່ນຈະມີລົດເມມາຮັບແຕ່ເຊົ້າ ແລະ ຮັບກັບຕອນຄຳ່.ຂ້າພະເຈົ້າ

ຖືຄີງໄຂ້ ແຕ່ພັດບໍ່ຢາກຍົກເລີກໂດຍການໄປເປັນກຸ່ມ. ພໍລົດແລ່ນໄປຮອດເຄີ່ງທາງເຮັດ

ໃຫ້ຮູ້ສຶກເລີ່ມເບື່ອ. ຂ້ອຍຈິ່ງຕັດສິນໃຈກັບຄືນໂຮງແຮມ. ໄກ໋ນໍາທ່ຽວກໍ່ເອີ້ນແທັກຊີໃຫ້ ເພື່ອກັບໂຮງ ແຮມ. ໃນທີ່ສຸດ, ກໍ່ຮອດທີ່ພັກເຊີ່ງກໍ່ເກືອບທ່ຽງ.

ພະນັກງານຕ້ອນຮັບ ຮູ້ສຶກລັ່ງເລ ເມື່ອຂ້ອຍຖາມຫາກະແຈຫ້ອງ. ລາວກໍເວົ້າມົ້ວໄປ ແຕ່ຕົນເອງບໍ່ເຂົ້າໃຈ. ເມື່ອໂທລະສັບດັງ, ລາວກໍເຮັດຫຍຸ້ງ ແລະ ແຂກຄົນອື່ນກໍເຂົ້າ

ມາອີກ. ຂ້ອຍແນມເຫັນກະແຈຫ້ອງໂຕເອງໃນກະດານກໍ່ເລີຍຈັບເອົາ ແລະ ຂ້າພະເຈົ້າ ຄິດວ່າຫ້ອງຖືກທໍາຄວາມສະອາດ. ແຕ່ກໍຄິດວ່າບໍ່ເປັນຫຍັງກໍ່ຟ້າວແລ່ນຂຶ້ນໄປ ພໍໍທັນໃດ ພະນັກງານກໍຮ້ອງນຳຫລັງແຕ່ຍ້ອນຂ້າພະເຈົ້າຕ້ອງໃຊ້ຫ້ອງນໍ້າຈິ່ງຟ້າວແລ່ນຂຶ້ນ. ພະ ຍາຍາມໄຂປະຕູແຕ່ພັດຖືກໃສ່ກອນຈາກດ້ານໃນ ແລະ ຂ້ອຍ ກໍເຄາະປະຕູສອງສາມຄັ້ງ. ບໍ່ມີຄົນອະນາໄມຢູ່ໃນຫ້ອງບໍ?

ຂ້ອຍຍ່າງຖອຍຫຼັງກັບຄືນຫາຂັ້ນໃດ

ໄວກາງຄົນຍ່າງໂຊເຊເປີດປະຕູອອກມາ.

ອາ!

ຂ້ອຍຄິດວ່າ,

ເມື່ອມີຜູ້ຊາຍ

ແທນທີ່ຈະອະນາໄມ

ຫ້ອງ, ລາວພັດກໍາລັງເບີ່ງຄືຫາກໍ່ຕື່ນນອນ. ຂ້ອຍກໍຍູ້ລາວເພື່ອເຂົ້າໄປໃນຫ້ອງ ທັນໃດ

ຂ້ອຍໄດ້ສັງເກດເຫັນວ່າກະເປົາເຄື່ອງຂອງຂ້ອຍໄດ້ຫາຍໄປ. ຕໍ່ຈາກນັ້ນ, ແມ່ຍິງທີ່ນອນ ເປືອຍກາຍເທິງຕຽງເລີ່ມຮ້ອງສົ່ງສຽງໃສ່. ຂ້ອຍກໍສົ່ງສຽງຮ້ອງກັບຄືນ, “ຂີ້ລັກ, ຕໍາຫຼວດ!” ລາວກໍໂດດຂຶ້ນ ແລະ ຕີຂ້ອຍຢ່າງແຮງ. ພວກເຮົາທັງຕີ, ຊົກ, ຂູດໜ້າ, ເຕະ, ແກວ່ງ

ໝອນ ແລະ ເກີບໃສ່ກັນຕ່າງໆນາໆ ຕ່າງຄົນກໍຮ້ອງພາຍໃນຫ້ອງ.ສຸດທ້າຍເມື່ອຕໍາ ຫຼວດມາຮອດ

ແລະ

ເຂົາເຈົ້າບໍ່ຄິດວ່າ

ຂ້ອຍກໍເຫັນວ່າ

ທັງສອງຄົນນີ້ກໍາລັງຕົກໃນສະພາບທີ່ຕົກໃຈ.

ຂ້ອຍຈະກັບມາຫ້ອງຈົນກວ່າຈະຮອດຕອນແລງ,

ພະນັກງານໄດ້

ເອົາຫ້ອງຂອງຂ້ອຍໃຫ້ສອງຄົນນີ້ເຊົ່າເພື່ອທໍາພາລະກິດສ່ວນຕົວໜຶ່ງ ຫຼື ສອງຊົ່ວໂມງ ໃນຫ້ອງ.

It was going to be a long day. The coach for the day trip to Halong Bay was picking us up at 7.00 a.m. and we weren’t expected back till very late. I was running a temperature but didn’t want to cancel as I was with a group of friends. About two hours into the trip I started feeling worse and decided to return to the hotel. The coach was stopped and the guide hailed a taxi. I made it back to my budget hotel by about 10.00 am. The receptionist hesitated when I asked for my room keys. She muttered something but I didn’t understand a word of Vietnamese. The phone rang and she answered it, the same time another guest badgered her. I didn’t see the keys for 205 hanging from the board and assumed that my room was being cleaned. I turned towards the stairs and the receptionist shouted something but I had to use the toilet and rushed upstairs. The door was locked and I knocked a couple of times. No cleaner inside? I was walking back to the stairs when a sleepy middle-aged man opened the door. Ah! I thought, instead of cleaning the room, he was having a nap. I pushed past him and the first thing I noticed in the tiny room was that my suitcase was missing. Then a naked woman on the bed pulled the bedsheet over herself and screamed at me. I shouted back, “thieves, police.” She jumped up and slapped me. I hit the man. She scratched my face. I kicked him. Pillows and shoes were flying across the room. Everybody was shouting, including the people now collected near the door. The police arrived and I could see the couple and the receptionist were afraid. It turned out that some of the hotel staff, not expecting me back till late, had rented out my room to the young woman and her customer for an hour or two.

- ເພີຊີ ອາຣອນ -

- Percy Aaron -

Share your travel story with us ທ່ າ ນ ມີ ເ ລື່ ອ ງ ເ ລົ່ າ ເ ລື່ ອ ງ ແ ປ ກ ຈ າ ກ ປ ະ ສົ ບ ກ າ ນ ກ າ ນ ທ່ ອ ງ ທ່ ຽ ວ ທີ່ ຢາກຈະແບ່ງປັນກັບນັກອ່ານຄົນອື່ນໆ ຫຼື ບໍ່ທ່ານສາມາດຂຽນເລື່ອງຂອງ ທ່ານປະມານ 300 ຄໍາພ້ອມ ຊື່ ແລະ ທີ່ຢູ່ຂອງທ່ານກັບ ຫົວຂໍ້ Travel Tales ອິເມວມາຫາພວກເຮົາໄດ້ທີ່ travellertales@ohmag.la

Have you had any interesting or unusual travel experience in Southeast Asia? Would you like to share it with our readers? If so, tell us about it in 300 words and address your mail to: travellertales@ohmag.la

ອ່ານເພີ່ມ: www.ohmag.la

More info: www.ohmag.la

oE7kolkpoEcsj'-u;yf

Khan River

Luang Prabang’s Other Lung

By Kathy Eow

The Khan River may not be as famous as its sister, the mighty Mekong, but it is equally significant to the Lao people. It is a vital piece of Luang Prabang’s rich heritage, and to experience the spirit of this UNESCO World Heritage town requires an appreciation of the Nam Khan’s role in everyday life.

dyf9tdemhk.sh]v' /

Travel guide

ນໍ້າຄານເຖິງແມ່ນວ່າຈະບໍ່ແມ່ນນໍ້າສາຍຫຼັກເມື່ອທຽບກັບແມ່ນໍ້າຂອງ, ແຕ່ກໍ່ຖືເປັນສາຍ ນໍ້າໜຶ່ງທີ່ສໍາຄັນກັບປະຊາຊົນລາວ, ນັບວ່າເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງມໍລະດົກຕົກທອດອັນ ເກົ່າແກ່ຂອງຊາວເມືອງຫຼວງພຣະບາງ ແລະ ມັນຍັງໄດ້ກາຍເປັນເອກະລັກທີ່ສໍາຄັນ ຂອງເມືອງທີ່ຂຶ້ນຊື່ວ່າເປັນເມືອງມໍລະດົກໂລກແຫ່ງນີ້. ກ່ ອ ນທີ່ ສ າຍນໍ້ າ ຈະລົ ງ ຕິ ດ ຈອດກັ ບ ສາຍນໍ້ າ ຂອງທີ່ ແ ຫຼ ມ ເມື ອ ງຫຼ ວ ງພຣະບາງ, ແມ່ນໍ້າຄານກວມເອົາຄວາມຍາວເຖິງ 250 ກິໂລແມ້ດ ຜ່ານແຕ່ທິດຕາເວັນອອກ ເຖິງທິດຕາເວັນຕົກຂອງແຂວງ, ໄຫຼເປັນສາຍຄົດລ້ຽວອ້ອມຕາມຮ່ອມພູຫີນປູນ ແລະ ຕາມຊຸມຊົນພູພຽງທີ່ສະຫງົບງຽບ. ປຽບດັ່ງພາບທີ່ຝາພະໜັງຂອງວັດຊຽງທອງທີ່ນັບວ່າເປັນວັດໜຶ່ງຂອງຫຼວງພຣະບາງທີ່ມີ ຄວາມສໍາຄັນນັບແຕ່ສະຕະວັດທີ່ 16, ມາຮອດປັດຈຸບັນປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນອີງໃສ່ສາຍ ນໍ້ານີ້ເປັນບ່ອນທໍາມາຫາກິນໃນການຊອກຫາປາ ແລະ ວ່ານແຫຕາມແຄມນໍ້າ ເພື່ອສໍາພັດກັບປະສົບການທີ່ເປັນເອກະລັກນີ້, ຂ້ອຍໄດ້ພົບກັບ Backstreet Academy, ກຸ່ມວິສາຫະກິດສັງຄົມທີ່ລິເລີ່ມກິດຈະກໍາການທ່ອງທ່ຽວອັນບໍ່ຄືໃຜ, ຜູ້ນໍາທ່ຽວຂອງຂ້ອຍຊື່ວ່າຮືລີ, ໄດ້ຂັບລົດພາຂ້ອຍລົງບ້ານຫາດຫ້ຽນຕັ້ງຢູ່ແຄມນໍ້າເຊິ່ງ ເປັນສະຖານທີ່ທີ່ຄູສອນຫາປາຂອງພວກເຮົາກໍາລັງລໍຖ້າຢູ່ ເຖິງວ່າລາວຈະເປັນຊ່າງຕີເຫຼັກ, ແຕ່ພັດເປັນນັກຫາປາໂຕຈິງ, ຈາກປະສົບການຕັ້ງ 53 ປີໃນການຝຶກຝົນ, ລາວສາມາດວ່ານແຫໃຫ້ເປັນວົງມົນລົງສູ່ໜ້ານໍ້າໄດ້ຢ່າງສວຍງາມ (ທີ່ດີທີ່ສຸດແມ່ນຕ້ອງຈັບປາໃຫ້ໄດ້ຫຼາຍໂຕເທົ່າທີ່ຈະເຮັດໄດ້)

“ຕອນຍັ ງ ນ້ ອ ຍຂ້ ອ ຍມັ ກ ຈະລົ ງ ຫາປາບ່ ອ ນນີ້ ກັ ບ ພໍ່ ຂ ອງ ຂ້ອຍສະເໝີ” ລາວເວົ້າຂຶ້ນ ປະເພນີຂອງຄອບຄົວຂອງລາວກໍ່ຍັງສືບທອດຢູ່ເພາະທັງຜູ້ເປັນອ້າຍ ແລະ ລູກຊາຍກໍ່

ມາຮ່່ວມວ່ານແຫນໍາກັນ, ຕອນທີ່ພວກເຂົາວາງມືຈາກການສອນ, ເຂົາເຈົ້າກໍ່ພາກັນ ຊ່ວຍຊອກຫາຈຸດທີ່ມີປາລີ້ຢູ່, ຈາກນັ້ນຕ່າງຄົນກໍ່ຕ່າງເບິ່ງການວ່ານແຫຢ່າງຊ່ຽວຊານ ຂອງໃຜລາວ ເມື່ອເຖິງຍາມກິນ, ພວກເຂົາກໍ່ພາກັນຄົວ ແລະ ປີ້ງປາເທິງກອງໄຟອ່ອນຢ່າງຊໍາ ນານ. “ສາຍນໍ້າແມ່ນສາຍເລືອດອັນແທ້ຈິງຂອງພວກເຂົາ” ຂ້ອຍຄິດໃນໃຈ, ຄືກັບ ວ່າລາວອ່ານໃຈຂ້ອຍອອກ, ພັນກໍເວົາຂຶ້ນວ່າ “ຂ້ອຍດີໃຈທີ່ຄົນຕ່າງປະເທດໄດ້ມາ ເຫັນການດໍາລົງຊີວິດ ແລະ ເຫັນທໍາມະຊາດຂອງພວກເຮົາ”

K Me

n ho

r ive

Wat Xieng Thong

ng ba ort Pra l Airp g n a Lua ation rn nte

av e

lg u

Bam Had Hien

Nam Khan River

Villa Merry 1 Nam

ver

n Ri

Kha

Wat Phol Phao

photo by Kathy Eow

By the time it joins the Mekong at the tip of the peninsula in Luang Prabang, the river has coursed 250 km east to west across the province, unraveling like thread from a spool around magnificent karst mountains and quiet lowland communities. Like the scenes depicted on the walls of Wat Xieng Thong, Luang Prabang’s most important temple from the 16th century, locals today spend hours fishing along the river banks, alternating between traditional fishing rods and nets. To experience the significance of this ritual, I arranged a cast net lesson with Backstreet Academy, a social enterprise that creates “one-of-a-kind tours or activities.” My guide, Huelee, drove me to Hat Hient village, a riverside community where our fishing instructor was waiting. Although a blacksmith by trade, Phan is a natural fisherman. The ease with which he cast the heavy net in a perfect oval onto the water (the best shape to trap as many fish as possible) was the result of nearly 53 years of practice. “I used to come down here and fish with my father as a child,” he said. The family tradition continues today, as we were joined by his son and brother. When they weren’t teaching me, in vain, how to use the net, they were helping each other find fish hot spots and adoringly observing each other’s mastery of the net. When it was time to feast on their bounty, they gutted and grilled the fish over a low fire with the same skill used to catch them. The river is in their blood, I thought. Reading my mind, Phan said, “I’m happy that tourists see our life, see our nature.” Watching Phan work the nets, Huelee said that he was inspired to become a fisherman. The Nam Khan had cast a spell over me too and I wanted to see more of it. I headed to Villa Merry 1, a family-run guesthouse at the end of a quaint side street on the southeastern side of the river. The view from here is bookended by Wat Phon Phao, a glistening golden-roofed temple perched on a hill to the east, and charming French colonial buildings peeking out from behind banana and tamarind trees lining the peninsula to the west.

dyf9tdemhk.sh]v' /

Travel guide

World Heritage Site Criteria To receive World Heritage listing, a site must be of “outstanding universal value” and meet one of ten selection criteria divided into two categories: Cultural - 6; Natural – 4. Luang Prabang met 3 of 6 requirements under the Cultural category.

ນັ່ງເບີ່ງພັນສານແຫ, ຮືລີກໍ່ເວົ້າວ່າລາວຢາກເປັນຄົນຫາປາ, ນໍ້າຄານບໍ່ພຽງແຕ່ສ້າງແຮງ ບັນດານໃຈສໍາລັບຂ້ອຍ ແລະ ແນ່ນອນວ່າຂ້ອຍຢາກເຫັນຫຼາຍກ່ວານີ້ ຂ້ອຍກັບໄປພັກທີ່ບ້ານພັກມາລີ 1 ເຊິ່ງເປັນບ້ານພັກແບບຄອບຄົວຕັ້ງຢູ່ສຸດທາງໄປທາງ ທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ຂອງແມ່ນໍ້າ, ນັ່ງແນມເບີ່ງວິວໄກໆກໍ່ເຫັນວັດໂພນເພົາທີ່ມີຫຼັງຄາ ວັດເປັນສີຄໍາຕັ້ງຢູ່ສູງສະຫງ່າເທິງເນີນພູໄປທາງທິດຕາເວັນອອກ ແລະ ອ້ອມຮອບທິວທັດ ກໍ່ຍັງມີບັນດາເຮືອນສະໄໝຝຣັ່ງປົກຄອງລຽງລາຍກັນຄຽງຄູ່ກັນຕົ້ນໝາກກ້ວຍ ແລະ ໝາກຂາມໄປທາງຕາເວັນຕົກຢ່າງສວຍງາມ ເຫັນແລ້ວກໍ່ເປັນພາບທີ່ປະທັບໃຈກັບການດໍາລົງຊີວິດຕາມແຄມແມ່ນໍ້າ, ແນມເຫັນເດັກ ນ້ອຍໂດດຕີລັງກາລົງນໍ້າ, ບາງຄົນກໍ່ອາບນໍ້າຢ່າງມ່ວນຊື່ນ. ຍ່າງລົງໄປຕາມສາຍນໍ້າ ກໍ່ເຫັນຜູ້ຊາຍນັ່ງເທິງເຮືອຍາວໃຈຈົດຈໍ່ລໍຖ້າປາກິນເບັດ, ມໍ່ໆກັນກໍ່ເຫັນກຸ່ມແມ່ຍິງນັ່ງ ເກັບໄຄແຜ່ນແຄມນໍ້າທີ່ນັບວ່າເປັນໜຶ່ງໃນອາຫານຈານເດັດຂອງທ້ອງຖິ່ນລົງເສີບຕາມ ຮ້ານອາຫານຂອງເມືອງນີ້ ໃນຂະນະທີ່ຂ້ອຍນັ່ງເບິ່ງພາບການດໍາລົງຊີວິດຕາມແຄມນໍ້ານັ້ນ, ຕາເວັນກໍ່ຄ້ອຍລົງຫຼັງ ພູສາດແສງລົງສູ່ພື້ນເປັນປະກາຍຢ່າງໜ້າອັດສະຈັນຂອງເມືອງຫຼວງພຣະບາງທີ່ສ້າງ ຄວາມປະທັບໃຈຢ່າງບໍ່ຮູ້ລືມສໍາລັບຂ້ອຍ

www.tourismluangprabang.org

www.ecotourismlaos.com

And in between them life was playing out on the river before me. Kids did front flips off of the riverbank and splashed into the cloudy water next to others taking a bath. Downstream, men sat in long-tail wooden boats patiently waiting for a nibble at the end of their fishing rods. Women hunched over the surface near the shore gathering khaiphaen, or river weed, a local delicacy served in restaurants in town. As I contemplated the scenes unfolding on the river below, the sun sank behind the mountains, shrouding the land in a magical purple hue and casting the spirit of Luang Prabang over me. Backstreet Academy Fishing lessons (dependent on availability of BA host) can be booked on the Backstreet website. Once reserved, the local guide will contact you to confirm pick-up time and place. Cost of the fishing activity is $15 per person (min. two persons) and includes transportation and Englishspeaking guide. www.backstreetacademy.com

www.tourismlaos.org

l5fpvfxkpmk'da[vk-Po

ASEAN destinations

mjv'mjP;.ovk-Po /

Travelguide

Kham mouane Laos

c0;'7e,j;o

ຄວາມມະຫັດສະຈັນທາງທໍາມະຊາດນອກຈາກຜາຫີນປູນ ແລະ ຖໍ້າອັນອະລັງການ ແລ້ວຍັງມີສິ່ງທີ່ໜ້າອັດສະຈັນໃຈຫລາຍບ່ອນທີ່ທ່ານຄວນຫາໂອກາດໄປເບີ່ງດ້ວຍຕາ ຂອງທ່ານເອງ ເຊັ່ນ ຖໍ້າຊ້າງຢູ່ຫ່າງຈາກເມືອງທ່າແຂກປະມານ 8 ກມ, ຕາມຕໍານານ ທ້ອງຖິ່ນໄດ້ມີການກາບໄຫ້ວຄາລະບູຊາກ້ອນຫີນທີ່ມີຮູບຮ່າງຄ້າຍຄືໂຕຊ້າງທີ່ຕັ້ງຢູ່ ພາຍໃນຖໍ້າ. ອີກຈຸດທີ່ທ່ານຕ້ອງໄດ້ໄປໜອງນໍ້າຈືດຂຸນກອງແລງ ທີ່ບ້ານນາຄື ເຊີ່ງທ່ານ ຈະໄດ້ສຳພັດກັບປ່າດົງທີ່ຂຽວກະຈີ ແລະ ພູຜາອັນສູງຊັນ, ຢູ່ບໍລິເວນນີ້ທ່ານສາ ມາດແນມເຫັນລິງປ່າ ແລະ ສັດປ່າປະເພດອື່ນໆ, ເຊື່ອກັນວ່າທຸກໆຄືນວັນເພັງໜອງ ນໍ້າຈະປ່ຽນສີຈາກສີຟ້າເປັນສີຂຽວແລ້ວປ່ຽນເປັນສີສົ້ມ ຫຼື ສີບົວທຸກໆສອງເດືອນ

Located in central Laos it is famous for its stunning karsts and magnificent caves. An ideal province for action-packed adventure and sustainable eco-tourism.

Sightseeing: Elephant Cave (Tham Xang) - About 8 km from Thakhek, the provincial capital, legend has it that the local people were spared from an epidemic after making offerings to the elephant head rock formation inside. Khun Kong Leng Lake in Ban Nakhou - The emerald green Khun Kong Leng, or ‘Good Evening’ Lake, is where villagers believe that on every full moon night, the sound of a gong can be heard across the water. The lake changes its color every two months. DON’T MISS: Kong Lor - In the northeast of the province these mysterious 7.5 km cave have been dubbed the “Beauty in the Dark”.

dkowx GETTING THERE

BY BUS Daily from Southern Bus Station Vientiane to Thakhek Ihkovksko DINING

The Kitchen at Inthira Good place to try authentic Lao dishes and other vegetarian and non-vegetarian dishes.

Khounmee Restaurant Close to the Kong Lor, this restaurant serves some delicious Lao, Thai and European food.

Mekong view restaurants & food stalls along the banks of Mekong River are food stalls and small cafeterias offering a variety of local dishes.

mujrad SLEEPING

Inthira Hotel A lovely renovated colonial building located in the historic center of Thakhek. www.inthira.com

Riveria Hotel A five-storey hotel with 56 luxuriously decorated room and suites of international standards. www.hotelriveriathakhek.com

Thakhek Travel Lodge A good place to stay for travelers who like detailed information about the activities the province has to offer. FB: thakhek.travellodge

Savan nakhet Laos

c0;'lts;aootg0f

ໃນ 15 ຕົວເມືອງຂອງແຂວງສະຫວັນນະເຂດລ້ວນແຕ່ມີສະຖານທີ່ທ່ອງທ່ຽວທັງແຫລ່ງ ທີ່ຂຸດຄົ້ນນຳໃຊ້ແລ້ວ ແລະ ພວມກະກຽມສະເໜີທາງການຂໍອະນຸຍາດ ໃນທີ່ນີ້ຂໍສະເໜີ ພຽງບາງເມືອງ ເຊີ່ງຈັດໄດ້ວ່າມີແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວຫຼັກໆ ເປັນທີ່ເຊີດໜ້າຊູຕາທີ່ເມືອງຈໍາພອນ ແມ່ນເຂດແຫຼ່ງທ່ອງທ່ຽວຫລັກ. ທ່ານຄວນຫາໂອກາດຢ້ຽມຍາມບ້ານດົງລີງ (ປ່າລີງ), ຫໍພຼະໄຕຼປີດົກ, ບ້ານຕາແຫລວ (ວັດຕາແຫລວ) ແລະ ອີກບ້ານທີ່ພົ້ນເດັ່ນແມ່ນບ້ານ ດອນແດງທ່ຽວຊົມໜອງປາຝາທີ່ອາໃສໂດຍທຳມະຊາດທີ່ຫລາຍກວ່າ 400-500ໂຕ. ແຕ່ ບ່ອນທີ່ບໍ່ຄວນພາດກ່ອນກັບແມ່ນໄປທີ່ບ້ານຕານສຸມ ແລະ ໜອງແຂ້ ທີ່ເປັນແຂ້ສາຍ ພັນສະຫຍາມຖືກຈັດໃນສາຍພັນທີ່ໃກ້ສູນພັນ.

Savanakkhet province in Southern Laos offers visitors some delightful tourist spots.

Sightseeing: Monkey Forest - Located in Dong Meuang village, Champhone District, this forest is the habitat of around 3,000 rhesus macaque monkeys. Hotay Pidok - A library that was once a seminary for hundreds of monks. Buddhist scriptures written on palm leaves are preserved here. Turtle Lake - Done Daeng village in Champhone District is known for its 300 sq. meter lake the habitat of an estimated 400-500 fresh water turtles of various sizes. DON’T MISS: Crocodile Lake: Experience a thrill at the Crocodile Lake and farm at Tansoum village, the newly- declared protected and conservation area for redlisted Siamese crocodiles.

dkowx GETTING THERE

BY AIR Daily flights from Vientiane to Savannakhet. BY BUS Daily from Southern Bus Station Vientiane to Savannakhet. Ihkovksko DINING

Lin’s Café & Gallery Offers not just Asian and Italian cuisines but also maps and other rich information about Savannakhet.

Café Chai Dee Serves healthy and sumptuous Laos and Japanese food. Mekong view food stalls along the banks of Mekong River are food stalls and small cafeterias offering a variety of local dishes.

mujrad SLEEPING

Daosavanh Resort & Spa Hotel A four-star hotel situated in the heart of Savannakhet that offers a magnificent view of Mekong River. www.daosavanh.com

Sala Savan Guesthouse A french-style guesthouse built in 1926 and one of the most notable historic buildings in Savannakhet. www.salalao.com

Leena Guesthouse A budget-friendly guesthouse with simple clean and comfortable rooms. +856-4151-5404

mjv'mjP;.ovk-Po /

Travelguide

Kuala LumpurMalaysia

dq;]k]egxuF ,kg]g-p

ກົວລາລຳເປີເປັນເມືອງຫລວງຂອງມາເລເຊຍ ຫລື ເອີ້ນແບບຫຍໍ້ໆວ່າ KL. ເຊີ່ງມີສະຖາ ປັດຕິມາກຳທີ່ໂດດເດັ່ນແມ່ນຫໍຄອຍ ( Menara Kuala Lumpur), ຕືກປິໂຕຣນາສ (Petronas Towers) ຕັ້ງໃນແຖບທຸລະກິດຂອງເມືອງ ອ້ອມຮອບໄປດ້ວຍສວນສາທາລະນະ ທີ່ເຄີຍ ກາຍເປັນຕຶກແຝດທີ່ສູງທີ່ສຸດໃນລະຫວ່າງປີ 1998 - 2004, ກ່ອນທີ່ຕືກ Taipei 101 ຈະຖືກ ສ້າງ. ແລະ ສູນການຄ້າຂະໜາດໃຫ່ຍຫລາຍບ່ອນ. ບ່ອນທີ່ທ່ານຄວນໄປແມ່ນ ໄຊນາ ທາວ ເມື່ອງທີ່ມີສີສັນ ແລະ ບໍ່ມີມື້ມິດງຽບ. ອີກບ່ອນແມ່ນ ເມດັກກາສະແຄ ທີ່ເຄີຍ ໃຊ້ເປັນບ່ອນປະກາດເອກະລາດໃນປີ 1957 ມີຕືກອາຄານທີ່ເກົ່າແກ່ຫລາຍແຫ່ງ ແລະ ບ່ອນທີ່ທ່ານບໍ່ຄວນພາດແມ່ນການຢ້ຽມຍາມຕືກປິໂຕຣນາສ ຊັ້ນ 88, Sky bridge ທີ່ຈະມີວິວທີ່ໜ້າປະທັບໃຈ. ປີ້ເຮຶອໄປກັບປະມານ 1 ລ້ານກີບ

Kuala Lumpur, the national capital has it all: colonial architecture, big malls and the whole range of Asian culinary traditions.

dkowx GETTING THERE

BY AIR Air Asia from Vientiane, three flights a week. Ihkovksko DINING

Jalan Alor street food The most famous food street in Kuala Lumpur comes alive at night when many of Malysia’s most famous hawkers set up stalls selling all sorts of street food.

Sightseeing: Chinatown Colorful Chinatown never sleeps. Deeply immersed in Oriental culture, heritage and history, it offers great dining and bargain hunting. Merdeka Square The huge open square where Malaysian independence was declared in 1957 is ringed by heritage buildings. DON’T MISS: No trip to Malaysia’s capital is complete without gawking at its 88-story Petronas Twin Towers. The views from the ground or from the sky bridge between the towers are amazing.

Lot 10 Hutong Food Court Malaysia’s first and only heritage destination that pays tribute to one of the national treasures - good food and the art of local cuisines.

Petaling Street A food paradise in the heart of Chinatown serving Malay and Chinese cuisine.

mujrad SLEEPING

Villa Samadhi A five-star property that evokes a sense of exclusivity, relaxation and luxury unlike any other accommodation in the city. www.villasamadhi.com.my

Anggun Boutique Hotel The only classic boutique hotel in the capital’s hip and happening SOHO, Bukit Bintang. www.anggunkl.com

Grid 9 Hotel Conveniently located it’s a great base from which to explore this vibrant city. www.grid9hotels.com

Yangon -

Myanmar

pjk'd5h'F ,Po,hk

ເປັນເມືອງທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດຂອງມຽນມ້າ ເຊີ່ງເຄີຍເປັນນະຄອນຫລວງມາກ່ອນ, ເມືອງທີ່ຍັງ ຮັກສາຮິດຄອງປະເພນີໄດ້ດີ ມີປະຊາກອນປະມານ 4,504,000 ຄົນ ທ່ານຄວນ ໄປເຫັນທະເລສາບ Kandawgyi Lake ທີ່ສວຍສົດງົດງາມຂອງນະຄອນແຫ່ງນີ້, ສວນສາທາລະນະໃນຮົ່ມ Chaukhtatgyi Paya ທີ່ມີຕົ້ນໄມ້ເຂດຮ້ອນທີ່ອຸດົມສົມບູນ. ເຊີ່ງ ຂະຫນານນາມ ”ເປັນສວນໃຫ່ຍຂອງເຂດຕາເວັນອອກ”. ບ່ອນທີ່ທ່ານພາດບໍ່ໄດ້ ກໍ່ແມ່ນ ພຣະທາດສະເວຕາກອງ ສູງປະມານ 112m ແລະ ທາດນ້ອຍໆອ້ອມຮອບປະມານ 27 ທາດທີ່ສວຍສົດງົດງາມ. ຫນຶ່ງໃນສະຖານທີ່ສັກສິດທີ່ສຸດຂອງສາສະຫນາພຸດ.

One of the best places to visit in Asia is Yangon, Myanmar’s largest city. Nature lovers will appreciate the city’s stunning lakes, shady parks and verdant tropical trees. Dubbed ‘The Garden City of the East’ with good reason.

dkowx GETTING THERE

mujrad SLEEPING

BY AIR Cheapest flights are from Bangkok.

The Strand Hotel An iconic 5-star hotel built in 1901 still remains awe inspiring one hundred years later. www.hotelthestrand.com

Ihkovksko DINING

Minn Lan Rakhine Seafood (corner of Baho and Kyi Tar Roads) A lively outdoor restaurant with some of the best seafood in Yangon.

Sightseeing: Kandawgyi Lake Also known as Royal Lake, this artificial lake, built by the British as a reservoir, is most attractive at sunset, when the glittering Shwedagon Pagoda is reflected in its calm waters. Chaukhtatgyi Paya Housed in a large metal-roofed shed, this beautiful 65m-long reclining Buddha is bigger than the better known image in Bago. DON’T MISS: Shwedagon Paya One of Buddhism’s most sacred sites. The 325-ft stupa, adorned with 27 metric tons of gold leaf and thousands of diamonds and other gems, is believed to enshrine eight hairs of Gautama Buddha.

Feel Myanmar Food 124 Pyidaungsu Yeiktha St Dagon A superb place to tuck your fingers into a huge range of tasty Burmese dishes.

BBQ on 19th Street 19th Street is famous mostly for Myanmar Chinese barbecue and beer.

East Hotel A dash of contemporary style helps this newish hotel stand out from the downtown mid-range crowd. www.easthotelyangon.com

York Residence Guesthouse Convenient and clean accommodation at a good price. www.yorkresidence.com

The charm of traditional Lao hospitality on the bank of the Nam Song Riverside Boutique Resort & Restaurant du Crabe d’Or - Ban Viengkeo, Vang Vieng, Vientiane Province, Lao PDR www.riversidevangvieng.com

Facebook.com/Riversidevangvieng

info@riversidevangvieng.com

T +856 (0) 23 511 726-8

ຮານອາຫານ ປູຄ� Restaurant du Crabe d’Or

MAGAZINE MARCH - APRIL 2016

A window into Laos, a door to the world ASEAN Food Underwater in South East Asia Travelguide WWW.OHMAG.LA YOUR PERSONAL COPY | MARCH - APRIL 2016 | ISSUE 2