udal aldizkaria
Zenbat dakizu Oiartzuni eta oiartzuerari buruz?
2017ko AZAROA • 179. ZENBAKIA
ABARAXKA
‘Paeta zarrak erantzun’ mahai-jolasa osatu dute Ttur-Tturrek eta Udalak Oiartzungo Udalak eta Ttur-Tturrek Paeta zarrak erantzun mahai-jolasa aurkeztu dute. Oiartzuarren Baitan egitasmoko informaziotik eta hainbat arlotan ezagutza duten herritarrek osatutako lantalde baten laguntzarekin osatu da Oiartzuni eta oiartzuareri buruzko trivial moduko hau.
Sei gairi buruzko 1.500 galdera Jokoak 1.500 galdera ditu, sei gairi buruzkoak: historia (horia); baserria, natura eta ekonomia (berdea); geografia eta toponimia (urdina); hizkera (morea); kultura (arrosa) eta, gizartea eta kirola (laranja).
Iosu Mitxelenaren ilustrazioek apaintzen dute mahai-jolasa eta 28 lagunez osatutako kontrastemahai baten laguntza ere jaso da.
GAU BELTZA Aurten laugarren urtez Gau Beltza izan dugu Oiartzunen. Sua, beldurra, desioa, irrika, akerra….eta hau dena uxatzeko karraka eta kalakekin sortutako zarata. Kontsumismoa, amerikanismoa, uxatzeko aldez aurretik lanketa egiten dugu, mozorroak nolakoak izan behar duten eta festaren helburua zein den azaltzeko. Ahalegin berezia egiten jarraitzen dugu Gau Beltzeko euskal kutsua ongi azaleratu dadin hain garrantzitsuak diren jantzi zein ezaugarriak guztiz errespetatzeko, izan ere festaren oinarri nagusietako bat da.
Eskaerak lau tokitan egin daitezke Jolasak 20 € balioko du eta agortu arte salduko dira (800 aleko labealdia egin da). Haurtzaro Ikastolan, Elizalde Herri Eskolan, www.oiartzuarrenbaitan. eus eta Urratsen egin daitezke eskaerak, baita jaso ere. Iosu Mitxelenak azala nola sortu duen azaldu zuen.
Euskal Herrian aspaldian bazegoen ohitura hau: kalabaza eta arbiak hustu eta kandelak sartzen ziren barruan, herritarrak beldurtzeko asmoz. Baita Oiartzunen ere. Ergoiengo batek kontatu digu gogoan duela nola zelai batean txorimalo erraldoi bat ikusi zuen buruan kalabaza handi bat zuela. Ohitura hauek berreskuratzeko asmoz sortu dugu Gau Beltza. Aurtengoan, suaren inguruan afaldu ondoren sorpresaz beteriko ibilbidea hasi genuen. Herritar batek herriko errealitatean oinarritutako gidoia idatzi du eta hauxe da antzerki taldekoek azaleratu dutena. Herriko txoko ezberdinak ikusi, entzun, sentitu eta bizitu genituen: Ibargain parkea, labadero zaharra, Arizmendi etxea, Zementeyo zaharra eta Doneztebe plaza.
Ttur-Tturreko Aintzane Toledo eta Aintzane Lertxundi, Ioritz Aizpuru Euskara zinegotziarekin, aurkezpenean.
Kontraste lanetan aritu dira 28 herritar.
Teknologia berriak eta nerabeak AISAn 16 ikasle euskara ikasten Oiartzungo adin txikikoek teknologia berriekin dituzten harremanak aztertu dira Adingabeko Mahaiak sustatuta. Joan den astean Arkaitz Lareki EHUko irakasleak emaitzak aurkeztu zituen LH eta DBHko gurasoen aurrean.
AISA, etorriberriek euskarara oinarrizko hurbilpena egiteko ikastaroa, martxan da. Bi talde osatu dira, jatorri ezberdinetako 16 ikaslerekin. Intxixu AEK-ko Ane Hormaza irakaslearekin ari dira lanean bi taldeak.
Herriko eragile eta norbanako askok hartu dute parte bertan. Ikaragarrizko jendetza hurbildu da, herrikoak eta baita ingurukoak ere. Bukatzeko, suzko malabareei ere egin genien lekua eta nola ez Suzko akerrari. Gora Gau Beltzak!!! Gora aker suzkoa!!! Uxatu beldurrak!!
Gurutzen piboteak jarri dira espaloia babesteko
2017ko oiartzuarren atsolorraren prestaketa
Elektrizitate-kontsumo datuak ulertzeko tailerra
50 urte baino gehiagoko eraikinek EIT pasa behar dute
Gurutze auzoan, Bizardia plazako pilotaleku estaliaren ondoko espaloian piboteak jarri dira. Pibote hauek jartzearen helburua espaloi gainean autoek aparkatzea galaraztea eta oinezkoentzako bide seguruak babestea izan da. Gurutzeko auzotarrek egindako eskaera zen eremu horretan neurriak hartzea. Udalak, honela, auzotik jasotako eskaerari bide eman dio eta Gurutzeko mugikortasunaren aldeko pauso bat ere bada. Gaizki aparkatutako autoek bizilagunen artean sortzen dituzten ondoezak konponduko dira honela.
2017an jaiotako oiartzuarren atsolorra prestatzeko saioak hasiko dira. Hilaren 9an -osteguna- izango da lehenengo bilera, 17:00etan udaletxeko areto nagusian. Lehenengo saio honetan atsolorra zer den azaldu eta aurreko esperientziak azaltzeaz gain, datorren urtekoa prestatzen hastea da asmoa. 2017an jaio(ko) diren oiartzuarren guraso guztientzako irekita dago taldea. Helburua atsolorra auzolanean -Udala eta gurasoek- antolatzea da, herriko komunitatera ongietorria emateko gure haurrei.
Udalak eta Gipuzkoako Foru Aldundiko Ingurumen sailak argindarraren kontsumoaren datuak ulertzeko tailer praktikoa antolatu dute hilaren 17rako (18:30ean udaletxeko pleno aretoan). Tailerra etxejabe, merkatari eta enpresari txikiei eskainiko zaie. Herritarren eskubidea da datu hauek interpretatzen jakitea eta eskubide hori praktikan jarri ahal izateko oinarrizko nozioak emango dira. Hilaren 13a baino lehen izena eman behar da edurne@izadi21.eus-era idatzita edo 628 532 303 telefonora deituta.
Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitzaren 03/2015 legearen arabera, Euskal Autonomia Erkidegoan 50 urte baino gehiago dituzten bizitoki erabilerarako eraikin guztiak eraikinen inspekzio teknikoa (EIT) pasatzera derrigortuak daude. Oiartzungo 400 eraikini eragingo die lege honek. 2018ko ekainaren 27a baino lehen, udaletxeko Hirigintza sailean txostena aurkeztu beharko dute jabe hauek. Arkitekto edo aparajedore tekniko batek egin behar du inspekzioa, norberak erabakitzen duenak. Datozen urteetan, 50 urte bete ahala, eraikin guztiek pasatu beharko dute 10 urterako iraupena duen EIT-a.
!
aski prexk aldizkaria
LORENA ZALAKAIN: “XVIII. mendetik jotzen diren doinuen trantsizio lana egitea pribilejioa da”
Klixk!
Azaroaren 1ean, saio berezia egin zuten Oiartzungo ezkil-joleek San Esteban parrokiako kanpandorrean. Gaur egun, bost jole eta hiru ikasle dira. Lorena Zalakain da horietako bat. Aitortzen duenez, geroz eta jakinmin handiagoa dago ezkil-joleen inguruan.
tik... Gustatu egiten zait soka heldu eta emate hori. Neurria hartzen duzunean, gustura aritzen zara. Horrelako leku eder batetik eta herri guztirentzat XVIII. mendetik jotzen diren doinuak jotzea eta trantsizio lanak egitea pribilejio bat da, eta besteei erakustea zer esanik ez!
Oiartzungo Organozaleek Jose Manuel Azkue memoriala antolatu dute aurten ere, San Esteban elizako organoa balorean jartzeko asmoz eta herrian izan den organistarik entzutetsuena gogora ekarriz. Aurretik, organoei buruzko mahai-inguru batekin osatu zen egitaraua.
Kanpaiak jotzen nolatan hasi zinen?
Norbere ukitua emateko aukera ba omen da...
Tonto-tonto. Herri Musika Eskolatik ikasleok gutun bat jaso genuen esanez abenduan joaldi batzuk egingo zirela eta ikustera igo nahi ote genuen. Pentsatu nuen hor goitik izugarrizko bistak izango zirela, eta argazkiak ateratzea gustatzen zaidanez, igo egin nintzen. Abenduak 8a zen. Berriz Eguberrietan igo nintzen eta, halako batean, Josebak (Zabaleta) esan zidan “berandu gabiltza, heldu soka eta eman hiru golpe!”. Eta ordutik jarraitzen dut.
Oinarria berdina da, baina denok desberdin jotzen dugu. Esku batekin edo bestearekin, erraztasun gehiago dugu. Lau kanpaikada jarraian jo beharreko batzuk baditugu, ez direnak oso errazak, eta pike pixka bat izaten dugu.
Nola ikasten da kanpaiak jotzen? Nik gehien Joxe Mari Eguesekin ikasi dut. Kanpaijole nagusia bera da. Bere aitak elizako ordularia erregulatzen zuen eta maiz igotzen zen aitarekin. Meza-mutila ere izan zen eta horien ardura izaten zen kanpaiak jotzea. Nola ikasten den? Ikastera datozenei kantatzeko esaten diet, hor kon-pon, hor kon-pon... Beste bat aurrean jarrita ere asko ikasten da, gidatu egiten zaitu. Nik solfeoa badakit, eta horregatik, figurak idatzi nituen, erritmoa. Txuleta hori erabiltzen dut. Urtarrilaren 6an jotzen dugu baina martxoaren 19a edo Aste Santua arte ez dugu berriz jotzen. Tarte handia da, eta hasiberria zarenean, ahaztu egiten zaizu. Kanpaiak jotzea ezin da entsaiatu eta gainera, zuzeneko musika da! Gaizki jotzen baduzu, herri guztia enteratzen da. Arraguatik eta Gurutzeko baserri batzuetatik izan ezik, herri guztian entzuten da, haizearen baitan. Errespetua ematen du. Fisikoki prestatua egon behar da kanpaiak jotzeko? Banaka jo daiteke, nik egin izan dut, baina gogorra da. Lau baldin bagaude, doinu bakoitza biren artean egiten dugu, eta bigarren doinua hiruren artean. Nekatzen da kanpaiak jotzen. Gainera, asteazkena baino lehen, azkenekoz xanistebanetan jo nuen. Nabaritzen da. Bestetik, ni ez naiz ezkerra, eta ezkerrari ere eragin behar zaio eta hori ere sumatzen da. Urtarrilaren 6an, adibidez, askoz errazago jotzen dugu abenduaren 8an baino. Abenduan maiz jotzen dugu eta urtarrilaren 6rako, forman gaude. Arau edo pauta komunik badago kanpaiak jotzeko? Herri bakoitzak bere modua du kanpaiak jotzeko. Gure kanpandorrea oso berezia da, hiru kanpairekin jotzen dugulako, horietako bat, hankarekin. Inguruan ez dago halakorik. Oiartzunen, doinua hiru kanpaiak joz sortzen da, esan genezake hiru nota dauzkala melodiak. Jaietako hiru doinu ditugu. Zeintzuk dira hiru melodia horiek? Ez dute izenik. Horietako bi XVIII. mendetik jasoak daude. 2005eko Donostiako Musika Hamabostaldian Oiartzunen kontzertu bat egin zen organo eta kanpaiekin. Horretarako Aitor Arozenak doinu bat sortu zuen, eta hori ere jotzen dugu. Zer sentitzen da kanpandorrera igo eta jotzen hastean? Berezia da. Gure artean oso ondo moldatzen gara, giroa dugu. Xanisteban bezperan xanpaina igotzen dugu eta Errege Egunean roskoa jaten dugu. Tokia bera pribilegiatua da: Aiako Harria; Urkabe; nire etxea ere ikusten dut zirrikito bate-
Azkue organista organoz gogoratuz
Garai batean, gizonak izan ohi ziren kanpaijole, elizako hierarkiarekin lotuta zegoen ofizio bat izan delako, ezta? Bai, baina Oiartzunen oso naturalki aldatu zen izaera hori. Larraitz (Mitxelena) ni baino lehenago hasi zen. Orain, ikasleen artean, Mirari dago (Martiarena). Beste herrietako kanpai-hotsei erreparatzen al diezu? Orain bai. Pentsatzen aritzen naiz: manuala ote da edo automatikoa? Soinu desberdinak daude. Gurean, adibidez, jo egiten dira kanpaiak, baina beste batzuetan bueltatu egiten dira. Hortan erreparatzen dut: norbaitek egiten duen eskuz edo automatikoki... Jardunaldi batzuetan kanpaietan aditu bat etorri zen eta esan zigun ziur zegoela hemengo bi kanpai bueltatzen zirela. Ordutik, bueltatu nahian gabiltza, baina aseguru-kontuekin arazoak ditugu. Lotuak daude, baina askatuz gero balantzan jartzen dira. Oso nabaria da buelta ematen zutela, markak badaude... Garai batean hizkuntz oso bat zen kanpaiena. Geroz eta gutxiago ulertzen da, hala ere. Orain gutxi ezagutzen da, baina oraindik agoniak, amezkilak, angelusa... jotzen dira. Kanpaiak jo ondoren kafea hartzera joaten gara eta beti esaten digute zerbait. Urtarrilaren 1ean purrustadaren bat ere entzun izan dugu! Apaizak Xanisteban eguna probesten du sermoi luzea egiteko; guk aukerak aprobetxatzen ditugu jotzeko. San Juan bezperan, guk ematen dugu sua pizteko seinalea. Eta abenduaren 24an Olentzeroren jaitsiera ere guk markatzen dugu, eta hori asko gustatzen zait.
Ikastolak HH berria inauguratu du
Haurtzaro Ikastolak Haur Hezkuntzako egoitza berria inauguratu berri du, herriko eragileak ere gonbidatuta. Asier Bergaretxe lehendakariak eta Aritz Gonzalez zuzendariak, ikastolako hiru ikasleren laguntzarekin, 50. urteuerrenaren harira ikastolako promozio bakoitzeko ikasle ordezkarien eskuekin egindako eskultura ere erakutsi zuten.
Pikoketa, memoriaren gordeleku
36ko altxamenduan, Gipuzkoan izan ziren lehenengo fusilamenduak Pikoketan izan ziren, 1936ko abuztuaren 11n. Frankistek 17 eta 25 urte arteko bederatzi gazte (zortzi komunista eta EAJko bat) eta lau karabinero fusilatu zituzten. Hauen memoria gordetzeko, Irungo Pikoketa Elkarte Errepublikazaleak aurten ere omenaldia egin die hil zituzten lekuan.
Musika kontsideratzen dira kanpaiak? Izan daiteke musika, baina nik gehiago kontsideratzen dute seinale edo garai bateko hitza, telefonoa, egunkaria... Garai batean dena kanpaien bidez abisatzen zen: zein hil zen, emakumea edo gizona, zen, haurra edo heldua... Musika badu, baina nik gehiago lotzen dut beste funtzio horrekin. Berez, guk jotzen ditugun doinuak mezetara deitzekoak dira.
TELEFONO BALIAGARRIAK: - Udaleko informazio bulegoa: 943 49 01 42 - Udaltzaingoa: 943 49 33 11 - Taxia eta taxibusa: 943 49 14 74 - Elorsoro udal kiroldegia:943 49 25 52 - Manuel Lekuona udal biblioteka: 943 49 38 64 - Osasun Zentrua: 943 00 65 05 - Urmendi Haur Eskola: 943 26 00 86 - Elizalde Herri Eskola: 943 49 01 93 - Haurtzaro Ikastola: 943 49 16 59 - Oiartzun Irratia: 943 49 37 11 - Helduen Heziketa Iraunkorra-EPA: 943 49 00 48 - Bidez Bide/Bidelagun programak: 690 769 466
GUARDIAKO FARMAZIA: Azaroaren 3tik 9ra
Egunez: Losa Iglesias • Mikelete, 5 • 943 49 19 31 Gauez: Rodriguez Zarzuelo • Biteri, 9 (Errenteria) • 943 51 67 98