Oiartzungo
77. zenbakia
2015eko abuztua
www.oiartzun.eus
udalainformatzen
2015-2019 legegintzaldia hasi da 26 2 Sarrera | 3 Agurra | 4 Udal Albisteak | 16 Iritzia | 18 Auzoak | 20 Herriko berri | 24 Erreportajea | 26 Iruditan | 32 Gotti Betti
oiartzungoudalainformatzen
telefono interesgarriak Udal telefono zenbakiak
Zerbitzuak
Informazioa 943 49 01 42 Alkatetza 943 49 18 62 Gizarte Ongizatea 943 49 05 52 Hirigintza eta Atez ateko bulegoa 943 49 03 77 Kultura 943 49 10 34 Manuel Lekuona Biblioteka 943 49 38 64 Udaltzaingoa 943 49 33 11 Elorsoro Udal Kiroldegia 943 49 25 52 Udal Igerileku irekia 943 49 37 45 Arritxulo Udal Mendi-Aterpea 943 58 00 10
Osasun zentroa 943 00 65 04 DYA 943 46 46 22 Jubilatuen elkartea 943 49 00 02 Zaharren egoitza 943 26 10 80 Taxiak 943 49 14 74 Herribus - Iparbus 943 49 18 01 Posta 943 49 35 74 Epaitegia 943 49 09 13 Nekazal bulegoak 943 49 03 47 / 943 49 06 69 Oarsoaldea eskualdearen garapenerako agentzia 943 49 41 29 Behemendi 943 49 02 19
Turismoa Hezkuntza Turismo bulegoa 943 49 45 21 Herri Musikaren Txokoa 943 49 35 78 Luberri Ikasgune Geologikoa 943 26 25 93 Komunikabideak Oiartzun irratia 943 49 37 11 Oarsoaldeko Hitza 943 34 03 30
Haurtzaro ikastola 943 49 22 12 Elizalde Herri Eskola 943 49 01 93 Elizalde Institutua 943 49 10 17 Urmendi Haur Eskola 943 49 16 59 / 943 49 00 37 AEK Intxixu euskaltegia 943 49 39 57 Helduen Heziketa Iraunkorra (Altzibar) 943 49 00 48
Harremanetarako, ekimenen berri emateko, proposamenak egiteko… hau da Oiartzungo udal aldizkariaren helbide elektronikoa: komunikazio@oiartzun.org
ohar garrantzitsua Udal aldizkaria euskara hutsean kaleratuko da. Oiartzungo Udalak urte asko daramatza euskara normalizatzearen aldeko lana eginez. Aldizkari hau, horregatik, euskara hutsean kaleratzen da. Nolanahi ere, nahi duenak ale bakoitzaren eduki nagusien laburpena jasoko du gaztelaniaz. Horretarako, ordea, eskaera egin beharko du udaletxeko informazio gunean, 943 49 01 42 telefono zenbakira deituz edo komunikazio@oiartzun.org helbide elektronikora mezu bat bidaliz. Eskaera egitean, nork bere datuak eman beharko ditu, aldizkaria jaso ahal izateko.
NOTA IMPORTANTE La revista se publicará íntegramente en euskera. El ayuntamiento de Oiartzun lleva muchos años comprometido con la normalización del euskera. Esta misma revista, por eso, se publica únicamente en euskera. No obstante, todo aquel que este interesado tendrá la posibilidad de recibir un resumen de los contenidos más importantes de cada número. Para ello, deberá ponerse en contacto con nosotros, acercándose a la oficina de información, llamando al número de teléfono 943490142 o enviando un correo electrónico a la dirección komunikazio@oiartzun.org. Al realizar la solicitud, el interesado deberá facilitar sus datos, para poder recibir la revista. Argitaratzailea: Oiartzungo Udala Diseinua eta maketazioa: Dixidu Diseinu Grafikoa Inprimaketa: Antza Komunikazio Grafikoa Lege Gordailua: Donostia-1216/91
2
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
agurra
Jexux Leonet Elizegi Oiartzungo Alkatea Oiartzuar agurgarriak: Oiartzungo alkate izateari neurria hartzen ari naizela zuzentzen naiz zuengana. 2015-2019 legegintzaldiaren lehenengo fasea aklimatatzen eta ezagutza egiten doa aurrera. Ez dago urruti ekainaren 13a, karguak hartu genituen eguna. Nahiko plaza ttiki jo nuen pleno aretoa, baina bete-betea zegoen. Poza eta satisfakzioa sentitu nituen. EH Bilduk hauteskundeak irabazi ditugu eta herriak eman digun babesa kudeatzea tokatzen zaigu orain, horregatik oso pozik gaude talde guztia. Izan ere, konfiantza handia ematen didan lantaldea dago Gobernu Taldean. Arlo ezberdinetan esperientzia duen jendea dugu gurean: Eneritz Arbelaitzek Udalaren funtzionamenduaren berri badaki eta hondakinen kudeaketa dominatzen du; Ioritz Aizpuruk Oiartzungo euskararen egoera eta planteamendu orokorra barneratua du; Iùaki Pikabeak Hirigintza sailean lan egin du eta ezagutzen du lantaldea; Juan Inazio Ansa zinegotzi izana da eta Ogasunean badu esperientzia; Enekoitz Markos udaletxean lanean aritua da etxebizitzaren inguruko lanketak egiten; Agurtzane Lekuona gazteena da, ilusio handia du eta gazteriarekin oso konprometitua ikusten dut; Josune Cousillas ere oso aktiboa da, ongi heldu dio Kulturari; Domi Azpirozek Ongizateko ikasketak baditu‌ Funtzionatzeko ez dugu aitzakiarik! EAJk ere bozka asko lortu ditu Oiartzunen. Honelako idatzietan askotan topikoak esaten dira, baina bene-benetan diot, gu bezala abertzaleak eta euskaldunak direlako, gure aldetik borondate osoa izango dela elkarlanerako batzen gaituzten elementuetan. Uste dut herriak eskertuko digula, Oiartzunen abertzale guztiak batzen dituzten ekimenak poz handiz hartzen baitira. Aldizkari honetan, udal berriaren osaketaz gain, gure herriari mehatxu egiten dion makroazpiegitura bat dugu hizpide:
Abiadura Handiko Trena (AHT). Beste herri askok bezala, gure kontrakotasuna agertu dugu eta alegazio mordoa aurkeztu ditu Udalak. Orain arte eman zitezkeen pausoak emanak daude eta uste dut oso ongi egin dela lan hori. Ziur ez dakigu oraindik desarroiloa nola izango den, nola eragingo duen, noiz hasiko liratekeen lanak‌ Proiektuan oraindik zalantza dexente daude. EAJk Astigarraga-Oiartzun zatia oraindik egitasmoa dela esan du. Baina asmoak hor daude eta erne egon behar dugu. Hezkuntzari tartea ere egin diogu udal aldizkari honetan. Oiartzunen bi ikastetxe ditugu, eredu ezberdinekin. Bi proiektu, biak erabat onuragarriak Oiartzungo herriarentzat. Askotan elkarlana errazagoa da zerbaiten kontra egiteko adosteko baino. Herrian, LOMCEren kontra batu da hezkuntza komunitate osoa. Eman diren urratsak oso ongi baloratzen ditut. Heziberri aplikatuko da hemen, mozorrotutako LOMCE bat. Azken urteetan hezkuntza errefoma asko izan ditugu, denak oso agresiboak Euskal Herriarekiko eta beti jakin izan dugu curriculum eta eredu propioa mantentzen. Uste dut orain ere lortuko dugula, baina behar-beharrezkoa da Hezkuntza Lege propio bat sortzea. LOMCEren kontra jende asko bildu da, eta elkartze hori behar dugu Euskal Hezkuntza Lege propioa egiteko. Urteak daramatzagu horri begira, horren zain. Bada garaia. Badago aukera. Azkenik, oiartzuarroi eskaera bat egin nahi nizueke, umiltasunetik: zuetako askok esango duzue bozkatu gaituzuela eta konpromisoa gurea dela. Baina guk herritar konprometituak behar ditugu, elkarlanean aritzeko. Bakoitzari zuen arloan herri ikuspegia ulertu eta hortik ekarpenak egiteko eskatu nahi nizueke, ikuspegi partikularretara jo gabe. Horretarako, Udalak parte hartzeko eskaintzen dituen dinamiketan parte hartzea zeinen garrantzitsua den azpimarratu nahi nuke. Mila esker eta laster arte! www.oiartzun.eus
3
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak Legegintzaldi berriaren aurkezpena Ekainaren 13an hasi da 2015-2019 legegintzaldia; EH Bilduko 9 zinegotzik eta EAJko 4k osatuko dute udalbatzarra datozen lau urteetan Ekainaren 13az geroztik, 2015-2019 legegintzaldia martxan da. Maiatzaren 24ko bozketen ondorioz osatutako dalbatzarra osatu zen egun hartan. UDALBATZARRA 13 zinegotzik osatuko dute 2015-2019 legegintzaldiko udalbatzarra. Hauexek dira: 1) Jexux Leonet Elizegi (EH Bildu) 2) Eneritz Arbelaitz Sarasti (EH Bildu) 3) Iñaki Pikabea Lasa (EH Bildu) 4) Agurtzane Lekuona Agirretxe (EH Bildu) 5) Juan Inazio Ansa Martirena (EH Bildu) 6) Josune Cousillas Aramendi (EH Bildu) 7) Ioritz Aizpuru Lopez (EH Bildu) 8) Domi Azpiroz Ubiria (EH Bildu) 9) Enekoitz Markos Azpiroz (EH Bildu) 10) Iñaki Arbelaitz Mitxelena (EAJ) 11) Rafael Bergaretxe Urdanpileta (EAJ) 12) Maitane Larruskain Agirre (EAJ) 13) Yon Goikoetxea Labaka (EAJ) (edizio hau ixtean oraindik kargua hartu gabe zuen).
4
www.oiartzun.eus
BATZORDEAK Euskara 1) Ioritz Aizpuru Lopez (EH Bildu) 2) Josune Cousillas Aramendi (EH Bildu) 3) Enekoitz Markos Azpiroz (EH Bildu) 4) Rafael Bergaretxe Urdanpileta (EAJ) Gazteria, Kirola eta Hezkuntza ez arautua 1) Enekoitz Markos Azpiroz (EH Bildu) 2) Agurtzane Lekuona Agirretxe (EH Bildu) 3) Eneritz Arbelaitz Sarasti (EH Bildu) 4) Maitane Larruskain Agirre (EAJ) Gizarte-Ongizatea 1) Domi Azpiroz Ubiria (EH Bildu) 2) Agurtzane Lekuona Agirretxe (EH Bildu) 3) Juan Inazio Ansa Martirena (EH Bildu) 4) Maitane Larruskain Agirre (EAJ) Hirigintza 1) Iñaki Pikabea Lasa (EH Bildu) 2) Eneritz Arbelaitz Sarasti (EH Bildu) 3) Jexux Leonet Elizegi (EH Bildu) 4) Iñaki Arbelaitz Mitxelena (EAJ) Kontratazioa 1) Jexux Leonet Elizegi (EH Bildu) 2) Eneritz Arbelaitz Sarasti (EH Bildu) 3) Iñaki Pikabea Lasa (EH Bildu) 4) Iñaki Arbelaitz Mitxelena (EAJ) Kultura 1) Josune Cousillas Aramendi (EH Bildu) 2) Ioritz Aizpuru Lopez (EH Bildu) 3) Domi Azpiroz Ubiria (EH Bildu) 4) Rafael Bergaretxe Urdanpileta (EAJ) Langileria 1) Jexux Leonet Elizegi (EH Bildu) 2) Eneritz Arbelaitz Sarasti (EH Bildu) 3) Enekoitz Markos Azpiroz (EH Bildu) 4) Yon Goikoetxea Labaka (EAJ) Mendia-ingurumena 1) Eneritz Arbelaitz Sarasti (EH Bildu) 2) Iñaki Pikabea Lasa (EH Bildu) 3) Juan Inazio Ansa Martirena (EH Bildu) 4) Iñaki Arbelaitz Mitxelena (EAJ)
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak Obrak eta zerbitzuak 1) Iñaki Pikabea Lasa (EH Bildu) 2) Eneritz Arbelaitz Sarasti (EH Bildu) 3) Ioritz Aizpuru Lopez (EH Bildu) 4) Iñaki Arbelaitz Mitxelena (EAJ) Ogasuna eta Kontu Bereziak 1) Juan Inazio Ansa Martirena (EH Bildu) 2) Jexux Leonet Elizegi (EH Bildu) 3) Agurtzane Lekuona Agirretxe (EH Bildu) 4) Rafael Bergaretxe Urdanpileta (EAJ) Parte-hartzea 1) Eneritz Arbelaitz Sarasti (EH Bildu) 2) Domi Azpiroz Ubiria (EH Bildu) 3) Agurtzane Lekuona Agirretxe (EH Bildu) 4) Yon Goikoetxea Labaka (EAJ) Planeamendua eta etxebizitza 1) Iñaki Pikabea Lasa (EH Bildu) 2) Enekoitz Markos Azpiroz (EH Bildu) 3) Iñaki Pikabea Lasa (EH Bildu) 4) Rafael Bergaretxe Urdanpileta (EAJ) UDALAZ GAINDIKO ERAKUNDEAK Aiako Harria Parke Naturala Iñaki Pikabea Lasa Añarbeko Urak Jexux Leonet Elizegi
Behemendi Iñaki Pikabea Lasa Euskal Fondoa Eneritz Arbelaitz Sarasti Gipuzkoako Parketxe Sarea Eneritz Arbelaitz Sarasti Lanbarren SA Jexux Leonet Elizegi Oarsoaldea Garapen Agentzia Jexux Leonet Elizegi OKISA eta OTASA Jexux Leonet Elizegi Eneritz Arbelaitz Sagasti Iñaki Pikabea Lasa San Markoseko Mankomunitatea Eneritz Arbelaitz Sarasti Udal Ikastola Partzuergoa Jexux Leonet Elizegi Eneritz Arbelaitz Sarasti UEMA Ioritz Aizpuru Lopez Josune Cousillas Aramendi Enekoitz Markos Azpiroz Zahar Sarituen Biltokiko ordezkaritza Domi Azpiroz Ubiria Juan Inazio Ansa Martirena
www.oiartzun.eus
5
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
AHT, Oiartzun mehatxatzen duen arrisku larria AHTren Oiartzungo trazatua egiten hasteko urratsak ematen ari dira Abiadura Handiko Trena (AHT) Oiartzundik pasatzeko prozesua martxan jartzeko urrats administratibo ofiziala abian jarri du Espainiako Sustapen Ministerioak. Oiartzungo Udalak, AHT makroazpiegitura eraikiz gero gure herrian izango lituzken ondorioak neurtu eta baloratu ondoren, AHTren trazatuaren kontrako txostena egin du. Dagokien administrazioari, argudio sendoen bidez, Oiartzungo Udalaren postura helarazi dio, AHT-k Oiartzunen eragingo lituzkeen kalte larriak eteteko. 2001ean hasi zen prozesua Prozesua 2001ean hasi zen, Espainiako Sustapen Ministerioak (ADIFen bitartez) AHT-ari buruzko estudio informatiboa bidali zionean Udalari, bere txostena idatz zezan. Garai hartan, Xabier Iragorri alkate zela, kontrako txostena idatzi zuen Oiartzungo Udalak. Ondoren, Eusko Jaurlaritzak PTS (Plan Territorial Sectorial delakoa) egin zuen, EAEko AHTren trazatua bertan islatzeko. Estudio informatiboa gutxi gorabeherakoa zen, proiektuan zehazten baitira azpiegituraren zehaztasunak. 14 urte beranduago, estudio informatibo berria bidali du ADIFek Oiartzunera. Izan ere, 2001eko egitasmotik gaur egungora, aldaketak izan dira: Lanbarrenen trenbidearen desdoblamendua aurreikusten da orain, esaterako. Aldaketa horiek legeztatzeko beharra dutenez bidali dute berriz proiektua udaletxera, beste zenbait herritan egon diren kasuak ekidin asmoz. Hala ere, egitasmo berriari oraindik zehaztapen asko falta zaizkio. Zentzugabekeria ekonomikoa... Oiartzungo Udalak, gure herriari zuzen-zuzenean eragingo lieketen kalte horiez gain, oso kontuan du Udalaz aparteko ekonomialari eta aditu ugarik AHT azpiegitura honen zentzugabekeria frogatzeko eman dituzten datuak. Hortaz gain, AHT proiektuaren afekzio ekonomikoak onartezinak direla uste du Oiartzungo Udalak. FEDEAk (Fundación de Estudios de Economía Aplicada) dio AHTk eskatzen duen (eta dagoeneko Eusko Jaurlaritza egiten
6
www.oiartzun.eus
ari den) inbertsio milionarioak ez direla konpentsatuko sortuko litzateken zeharkako ekonomiarekin, ezta azpiegiturak sortuko duen denbora aurrezte edo trafiko gutxitzearekin. Dagoeneko, 40.000 milioi € baino gehiago gastatu dira Espainiako estatuan tren-lineak eraikitzen soilik eta beste 12.000 milioi € gastatu beharko dira beste lanetan. FEDEAren ikerketak erakutsi du 50 urte ez direla aski izango gastu horiek konpentsatzeko. EAEn, lanek 6.000 milioi €ko kostua izango dute. FEDEAk, arrazoi ekonomikoak baino, proiektua beste irizpide batzuk baliatuz egin dela uste du: “Espainiako estatuaren kohesio politikoa eta estatuari emango lioken estatusa“ aipatzen ditu. Guk, argi dugu: euskal gizarteak ez du nahi, eta ezin du, hainbeste diru gastatu azpiegitura honetan. Bizi dugun egoera ekonomikoan, ez dugu uste politikariek eta kudeatzaileek porlana lehenetsi eta gastu soziala murriztu behar dutenik. 2014an 366 milioi € bideratu zituen Jaurlaritzak AHTra (Nafarroako Gobernuak beste 101 milioi €). Aldiz, hezkuntzan (164 milioi €), osasunan (55 milioi) eta enpleguan (121 milioi) murrizketa nabarmenak egin zituen: 340 milioi € guztira. ... eta ekologikoa Horri gehitu beharko genioke izango duen inpaktu ekologikoa: azpiegituraren trazatuak sortutako kalteak –eraikitzen merkeena planteatu dutelako EAEn, ingurune fisikoa aintzat hartu gabe-. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan, trazatuaren %65a tunel edo biaduktuetatik planteatu dute. Nekazal lurraldearen galera izugarria sortuko du -331 ustiapenetan eragin zuzena, 440 hektarea suntsituz-; eraikitzeko materiala sortzeko harrobi berriek sortutako leherkari, substanzia kimiko eta metal astunek landare eta animaliengan eragina izango dute; edota zentral energetiko berriak beharko dira, AHTren energiakontsumo erraldoia elikatzeko. Azkenik, sozialki ez du funtziorik beteko. Ez du lagunduko lurraldea bertebratzen, hiriburuek soilik izango dutelako geltokia, gainerako guztia pasabide bihurtuz. Gainera, ez du orain dagoen trafikoa gutxituko, gehienentzako ez delako garraio aukera izango. Honek eragin dezake hiriburuak
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak gehiago populatzea eta herriak eta gainerako eskualdeak hustea, horrek dituen ondorio guztiekin. Eta Oiartzunen zer? Oiartzungo Udaleko teknikariek Eusko Jaurlaritzatik iritsitako dokumentuan akatsak, martxan dauden egitasmoekin inkonpatibilitatea, azterketa faltak eta Europako zuzentarauen kontrako politikak identifikatu dituzte.
5. 6. 7.
eragozpenak sortuko dizkie (hautsak airearen kalitatea honda lezake; trafikoan eragin nabarmena; landaretzan eragina..). LANDARETZA: Larrezabaleta inguruan dauden hariztiak, interes berezikoak, desagertuko lirateke. NEKAZAL LURRAK: Proiektuak trantsizioko landa paisaia zeharkatzen du, gehienak nekazaritza eta abeltzaintzarako erabiltzen direnak. PAISAIA: Herriaren iparraldean (Ugaldetxo, Arragua, Gurutze) eragin nabarmena izango du, bertako paisaia erabat aldatuko luke.
HIRIGINTZA 1. 2.
3.
4.
Oiartzungo Hiri Antolaketako Plan Orokorrarekin (HPO) bateraezina da, trantsizioko landa paisaia eta babes bereziko izendatu diren eremuetan eragingo bailuke. ARRAGUA: Lurrazaleko tarteak Mendin eta Larrezabaletatik (trenbidetik 200 metro eskasera) oso gertu pasatzen dira. Legeak baimendutako zarata-maila gaindituko litzateke eremu horietan eta irtenbide gisa pantaila akustikoak planteatzen dira. Hauen eraginkortasuna ez dago neurtua. TALAIA: 40 metroko altueran eraikitako 600 metroko biadukto batek Talaia poligonoa zeharkatzea aurreikusten da. Biadukto hau eutsiko luketen zutabeetako 12 jarduera duten pabilioietan aurreikusten dira. Martxan dauden 15 enpresaren jarduera erabat baldintzatuko luke. Eraikita dauden 12.206 metro karratu eraitsiko lituzkete. LANBARREN: Bigarren aukerak planteatzen duen tunelak Arkotz kalean dagoen orube baten afekzioa ez du kontuan hartzen (egun gasolindegia eta jatetxea daude). Tunelaren ondoren planteatu duten biaduktoa (GI-636 errepidea zeharkatuko luke) egiteko, topografikoki ez dago altuera nahikoa.
MENDIA/INGURUMENA 1.
2. 3.
4.
URAREN KALITATEA: Talaiako biaduktoak Oiartzun ibaia zeharkatuko luke eta eraikitzeko lanek zuzenean eragingo lukete uraren kalitatean. Inguru hartan dagoen haltzadia desagertzeko arrisku handia legoke. Haltzadiak lehentasunezko kontserbazio maila du Europako zuzentarauen arabera. ZARATA: Arraguako Larrezabaletako bizilagunek pairatuko dute zarata gehien –obrak egin bitartean eta ondoren-, baina herri guztiak izango ditu kalteak. JAIZKIBEL-AIAKO HARRIA: Dagoeneko badauden azpiegiturei hau eranstean, bi eremu natural hauetako espezieen arteko konektibitatea galduko da, faunarentzako gaindiezina izango den muga fisikoa izango delako, eta hegaztiek trenekin talka egiteko eta elektrokutatuta hiltzeko arrisku handiagoa izango dute. Orain, Euskal Eurohiriaren Mugaz Gaindiko Agentziak Europako Batasunetik laguntzak jasotzen ditu korridore ekologikoa mantentzeko eta Jaizkibel-Aiako Harria korridorea lehentasunezko jarduketa-eremu izateko lanketa egiten ari da. AHTren proiektuak Europak dionaren kontrako norantza du. LUR MUGIMENDUAK: Arkaleko tunela eraikitzeko bakarrik, 275.000 m3 lur inguru atera beharko lirateke. Lur kantitate handi hori atera, garraiatu eta pilatzeak oiartzuarrei
Eta orain zer? Herritarrek ere izan dute alegazioak aurkezteko aukera. Udaletxean eskuratu ahal izan dute informazioa. Udalak herritarrek aukera honen berri izateko bere esku zegoena egin du: bandoak jarri herrian zehar eta Talaiara zein Larrezabaletara –gune kaltetuenak- gutuna bidali da. Hurrengo urratsen tempusa jakitea ezinezkoa da Udalarentzako, interesen araberakoa izango baita. Gaur-gaurkoz, AHT pasatzeko lurren desjabetzeak Astigarraga bitarte egin dituzte. Oiartzungo Udalak bere esku dauden baliabide administratibo eta politiko guztiak baliatuko ditu AHTren kontra egiteko. Hala ere, uste du oiartzuarrak borroka honetara batzen badira – administrazioa eta herritarrak, osagarriak baitira-, errazagoa izango dela AHT gelditzea. Gure ondorengoek ez dezatela esan, behintzat, astakeria hau galarazten saiatu ez ginenik! Zubietako erraustegia edota Pasaiako Kanpo Portua bezala, denon artean AHT gelditzea lortu dezakegu! www.oiartzun.eus
7
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Korrikan, Oiartzungo Udalaren lekukoa Korrika 19an ere Oiartzungo Udalak bere aportazio ttikia egin du euskararen alde, kilometro bat erosiz. Aiora Perez de San Roman, Irati Etxebeste eta Mailu Iragorri udal ordezkarien ardura izan zen testigua hartzea Doneztebe plazan martxoaren 21ean.
Ahozkotasuna lantzeko, bertsotan Elizalde Herri Eskolako eta Haurtzaro Ikastolako LH 5. eta 6. mailako 240 ikasleek ikasturtean zehar ahozkotasunean landu dutena erakutsi dute jendaurrean, Madalensoro bertso-plaza bihurtuz. Ander Lizarralde bertsolaritzako irakaslea aritu zen aurkezle lanetan. Ikastetxeetan ahozkotasuna bertsolaritzaren bidez lantzea II. EBPN-n aurreikusita dago.
Urmendi Eguna, lehenengo aldiz Urmendi Haur Eskolak bere eguna ospatu du aurten, lehendabiziko aldiz. Maiatzeko azkeneko igandean, Urmendiko egoitza nagusian –Maria Garaiar plazan- elkartu ziren bertako ikasle, guraso, aiton-amona eta irakasleak, festa giro politean.
8
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak Herrian izandako eraso matxisten kontra Indarkeria matxista kasuak ere badaude Oiartzunen. Honela, apirilean, aste gutxiko epean hiru eraso salatu zituzten hiru emakumek gure herrian, bi espazio pribatuan –etxe barruan- eta bat espazio publikoan –kalean-. Hiruren erasotzaileei urruntze aginduak ezarri dizkiete epaileek eta Oiartzungo mugimendu feministak erasoen kontra antolatutako elkarretaratzearekin bat egin zuen Udalak.
Genealogia feministan arakatzen Feminismo sailak gonbidatuta, Miren Arangurenek eta Edurne Epeldek Gure genealogia feministak liburua aurkeztu zuten herrian. Euskal Herriko mugimendu feministaren historia bildu dute liburu honetan Euskal Herriko Bilgune Feministak eta Emaginek. Emakumeen eta feministen borrokak euskal gizarteari egin dion ekarpena errekonozitu eta sozializatzea izan da helburua.
Adin txikikoen harremanak lantzen Gizarte-Ongizate saila adin txikikoen harremanen inguruko lanketa egiten ari da azken hilabeteetan, esparru ezberdinetan landuz. Besteak beste, ikasleen arteko harremanak landu dira Elizalde Herri Eskolan (2. eta 4. mailan) eta Haurtzaro Ikastolan (DBH 1. eta 3. mailan) eta 0-3 urte arteko haurrak dituzten gurasoekin ere hausnarketa saioa egin da, euren kezkak partekatzeko eta zenbait aholku bideratzeko.
www.oiartzun.eus
9
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak Eskola Kirola eta mugikortasun iraunkorrean, Elizalde Herri Eskola eredu Eskola Kiroleko jardunaldietara joateko garraio iraunkorra sustatzeko egitasmoa martxan egon da ikasturte honetan ere eskualdean. Bigarren urtez segidan, Elizalde Herri Eskolako ikasleak izan dira bizikletaz gehien desplazatu direnak, eta hori saritzeko, eskualdeko Kirol Mahaiak eta Gipuzkoako Foru Aldundiko Mugikortasun sailak bi bizikleta oparitu dizkio eskolari. Honez gain, Ekaitz I単igo ikasleak patinete bat jaso du, bera izan delako eskualdeko ikasle guztien artean bizikletaz gehien desplazatu dena.
Eskola Agenda21, elikaduraren gaiak arduratuta Eskola Agenda 21n baitan, elikadura iraunkorraren gaia landu dute ikasturte guztian zehar Haurtzaro Ikastolako eta Elizalde Eskolako ikasleek. Atera dituzten ondorioak kontuan hartuta, zenbait konpromiso hartu dituzte eta Udalari herrian gaiaren inguruan zenbait proposamen luzatu dizkiete. Horiek azaltzeko, udalbatzar berezia egin zuten. Datorren ikasturtean, elikadura eta hondakinak gaia landuko dute ikasleek.
Garbigunearen asteburutako ordutegia zabaldu da Talaiako garbigunearen asteburutako ordutegia zabaldu du San Markoseko Mankomunitateak, Oiartzungo Udalak egindako eskaera aintzat hartuz. Honela, ohiko ordutegiaz gain (astelehenetik ostiralera 09:30-13:00/15:30-18:00; larunbatetan, 09:30-13:00) larunbat arratsaldez (15:3017:50) eta igande goizetan (10:00-13:50) ere irekiko da. Udan (uztailaren 15etik irailaren 15era) astelehenetik ostiralera goizez egongo da irekita zerbitzua: 09:30-14:00etara.
10
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak Atsolorra, 27 haur jaioberriri ongietorria emanez 2014an jaiotako 27 haur, hauen gurasoak eta aiton-amonak elkartu ziren atsolorra berreskuratzeko egindako saioan, martxoaren 22an. Txalapartaz, bertsoz eta haur kantak kantatuz eman zitzaien ongietorria oiartzuar gazteenei.
148 musikari II. Flauta Jaialdian Oiartzungo Flauta Taldeak antolatutako II. Flauta Jaialdian Euskal Herriko 23 herritatik etorritako 148 musikarik parte hartu zuten. Horien artean, herriko 24 musikari ere izan ziren. Hauek osatutako bi laukote ilunabarreko saioan aritzeko aukeratuen artean egon ziren (Leire Ibarguren, Leire Iturralde, Maddi Mujika eta Olaia Sorondo; eta Maider Casta単o, Aitor Eizmendi, Oihana Mujika eta Mikel Saez de Eguilaz).
Gazteak eta helduak, antzerkiak harrapatuta Oiartzungo Gazteen Antzerki Taldean 12 eta 18 urte arteko 23 ikaslek jasoko dituzte eskolak datorren ikasturtean. Helduen Antzerki Taldean izen-ematea irailean irekiko da. Hauek ikasturtean landu duten Kale Nagusia, 14 antzezlanaren emanaldietara 200 lagun hurbildu dira. Gainera, taldearen izena ere estreinatu dute: Txinalka dira.
www.oiartzun.eus
11
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak Elkarrekilan Euskal Herria egitasmoko aitzindariak, Oiartzun eta Zuberoa Udalbiltzak eta Ikastolen Elkarteak Elkarrekilan Euskal Herria egitasmoa martxan jarri dute, Euskal Herri osoko ikastolen arteko harreman trukeak sustatzeko, “gaur ikasle diren gure haurrek eraikiko dutelako, eraikitzekotan, etorkizuneko Euskal Herri euskalduna”. Hitzarmena martxan jartzen aitzindariak Haurtzaro Ikastola eta Zuberoako Basabürüa (Aloze) eta Eperra (Sohüta) izan dira. Honela, Alozeko 22 haurrek egun batzuk pasatu dituzte Oiartzunen.
Banco Santanderren milioika €ko erreklamazioa ez du onartu Euskadiko Auzitegi Gorenak Euskadiko Auzitegi Gorenak Udalari arrazoia eman dio, Banco Santanderrek Altzibarko ALT-3 eremuan gaizki klasifikatutako lur batzuen kalteordain gisa 5 milioi €ko erreklamazioa ez onartuz. Auziaren jatorria 2007ko Arau Subsidiarioetan dago, Martin Beramendi alkate zela hiri lur gisa gaizki klasifikatu zituzten lur batzuk landa eremu behar zutela baieztatu baitzuen epaitegi batek 2013an, partikular bati arrazoia emanez. Orduan, Banco Santanderrek izandako galerak konpentsatzeko eskatu zion Udalari. Udalak ez zuen onartu, eta egindako defentsa lan onari eta Arau Subsidiario haietan egindako astakeriak zuzentzeko egin diren ahaleginek emaitza izan dute.
OKEko Nazional Mailako taldeari harrera OKEko Nazional Mailako taldeak Superligara igoera lortu ondoren, Udalak harrera egin zien taldeko jokalari, entrenatzaile eta prestatzaileei. Kirol emaitzaz gain, Enekoitz Markos kirol zinegotziak “berdintasunaren alde” lortutakoa azpimarratu zuen, “oraindik ere gizartean gizon-emakumeen arteko ezberdintasunak handiak direlako, eta futbolaren munduan dagoena zuek beste inork baino hobeto ezagutzen duzue”, esan zien.
12
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Erromatar garaiko meategi bat gehiago topatu da Arditurrin 2.000 urte baino gehiago dituen erromatar garaiko meatzuloa topatu dute Arkeolango adituek eta dagoeneko, bisitariek toki bat gehiago bisitatu dezakete Arditurrin.
Hilerriko kodrante bat hustutzeko lanak Hilerriko koadrante batean zeuden hobiak hustutzeko lanetan ari da Alzola, gorpu berriak ehorzteko toki faltarengatik. Gorpuak berreskuratzeko eskaera egin duten 32 familiek euren senideen hezurrak berreskuratu dituzte. Gainerakoak, Udalak herriarena den hobi komunean lurperatuko ditu.
Bi milioi â‚Ź 10 proiektutan inbertitzeko Eskualdean 2 milioi â‚Ź inbertitzeko 10 proiektu aukeratu dituzte herritarrek. 93 proposamen jaso eta horien artean, 61 gauzagarriak zirela baieztatu dute Aldundiko teknikariek. Horien artean, hauek izan dira lehenetsi direnak: eskualdeko auzo isolatuen komunikazioa hobetzea; bidegorri berriak eraikitzea eta, oraingo sarearen azterketa eta seinaleztapena hobetzea; arazo psikikoak dituzten pertsonen integrazioan sakontzea; landa lurrak erabilgarri jartzea nahi duenak lantzeko; ENERTEK (Oarsoaldeko Energia Bulegoa); Arditurriko parke tematikoa; mendien eta mendi-bideen zaintza eta garbiketa; adin txikikoen harrera pisuetarako baliabideak areagotzea; Oarsoaldean euskara lantzeko epe luzeko estrategia; eta Oarsoaldeko emakumeen eta etxeetako langile etorkinen jabekuntza.
www.oiartzun.eus
13
oiartzungoudalainformatzen
plenoak 15/03/25. Hirigintzako Plan Orokorra, onartua.
Bestetik, azken hilabetean Oiartzunen izan diren eraso matxistak salatzea eta Correoseko langileen lan-baldintzak hobetzea eskatzen zuten mozioak ahobatez onartu ziren.
Hirigintzako Plan Orokorra (HPO) onartu da, Gobernu Taldearen aldeko botoekin. 2009an hasitako errebisioak “hobetzea” eta “erantzunik gabe zeuden arazo, auzo eta legeei erantzuna ematea” izan du helburu. EAJ abstenitu egin zen (“guk egindako proposamen batzuek ez dutelako oihartzunik izan”) eta H1!ek kontra bozkatu zuen (“gauza onak baditu, baina lehen txarrak iruditzen zitzaizkigunak bere horretan daude”).
Udalbiltzaren proposamena bere eginda, Oiartzungo Udalak inprimaki eta seinalitikan Euskal Herriaren ikur grafikoa erabiltzea ere onartu zen, nahiz eta EAJ abstenitu. Terrazen erabilera arautzeko ordenantzari ere hasiera eman zitzaion, ahobatez.
2014ko likidazioaren berri eman ondoren, Oiartzungo Udalak azken 30 urtetako zorpetze maila baxuena duela jakinarazi zuen Gobernu Taldeak (%30ekoa; Gipuzkoako herrien bataz bestekoa %36koa da). Euskal selekzioaren ofizialtasunaren alde lanean aritu den ESAITi egindako lanarengatik eskerrak eman zizkion EH Bilduk (EAJ eta H1! ez ziren gehitu adierazpenera). 2.430 €ko protokolo gastuak egin ziren lore eta eskela, harpidetza eta jardunalditan.
15/04/29. Euskal Herriaren irudi grafikoa, Udalaren inprimakietan. Frackingaren eta Etxerat elkarteko senideak deklaratzera joateko jasotzen ari diren zitazioen kontrako mozioak onartu ziren (EH Bildu alde; EAJ abstenitu).
Apirileko protokolo gastuak 4.200 € izan ziren, lore, eskela eta Udalaren webgunean egindako gastuetan.
15/05/20. Lokalak eta teilatupeak etxebizitza bihurtzeko ordenantzaren moldaketa. 2011-2015 legegintzaldiko azkeneko udalbatzarrean ordezkaritza zuten hiru taldeek parte hartu zuten. Besteak beste, lokalak eta teilatupeak etxebizitza bihurtzeko ordenantzako zenbait puntu aldatzea onartu zen (EH Bildu eta EAJ alde; H1! abstenitu), egungo HPOra egokitzeko eta erabiltzaileen eskaerak onartzeko. Altzibarko Jai Batzordeak Olalden lokal bat erabili dezan hitzarmena onartu zen, baita Oiarpek Madalensoron erabiltzen duen lokala erabiltzen jarraitzekoa ere (ahobatez). Maiatzeko protokolo gastua 109 € izan zen, harpidetzatan. Giro onean bukatu zen udalbatzarra, hiru talde politikoetako hautetsien agurrekin. Eider Mitxelenak bi bertsotan laburtu zuen lau urte hauetan bizitutakoa eta Aiora Perez de San Romanek ere esker oneko hitzak izan zituen denentzat.
15/06/13. 2015-2019 udalbatzarra osatu da. 2015-2019 legegintzaldirako udalbatzarra eratzeko ezohiko plenoa ospatu zen egun honetan. Ohi bezala, hautagai helduenak (EH Bilduko Juan Inazio Ansa Martirena) eta gazteenak (EH Bilduko Agurtzane Lekuona Agirretxe) osatu zuren mahaia. Alkatea aukeratzeko bozketan, EH Bilduko Jexux Leonet Elizegik jaso zuen babes handiena. Bere taldeko 9 zinegotziek gehiengo osoa eman diote.
14
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
plenoak EAJko zinegotziek euren zerrendaburuari (Segundo Garin) eman zioten botoa. Herritar askok parte hartu zuen ikusle gisa saioan.
15/07/01. Legegintzaldiko barruko funtzionamendu banaketa. 2015-2019 legegintzaldiko lehenengo udalbatzarrean, Rafael
Bergaretxe Urdanpileta EAJko zinegotziak bere kargua hartu zuen (Segundo Garinek kargua ez hartzea erabaki du. Bere ordezko kargua Yon Goikoetxeak hartuko du, nahiz eta aldizkari honen edizioa ixtean oraindik kargua hartu gabe zuen). Honez gain, datozen lau urteetarako batzordeak osatu eta batzordeburuak izendatu ziren, baita kanpoko erakundeetako ordezkariak ere. Aldizkari honetako 4. eta 5. orrialdeetan irakur dezakezue batzorde eta udalaz kanpoko erakundeetako ordezkariak nortzuk izango diren.
2011-2015 legegintzaldiko hautetsiak, azken udalbatzarrean. Ezkerretik eskuinera, goian: Asier Legorburu Del Sol; Pello Aramendi Jauregi; Ma単oli Larraiotz Arregi; Miren Irigoien Aizarna; Eider Mitxelena Iribarren; I単aki Arbelaitz Mitxelena eta Mikel Idiazabal Gorrotxategi. Behean: Mailu Iragorri Gazta単aga; Zigor Goikoetxea Retegi; Aiora Perez de San Roman Uria; Oihan Tello Loiarte eta Xanet Arozena Muxika. Irati Etxebeste Madariaga falta zen.
www.oiartzun.eus
15
oiartzungoudalainformatzen
iritzia Xanistebanetako Jai Batzordeko kide izan zarete. Nolako festak datozkigu oiartzuarroi? Zer du ona Jai Batzordeak? Eta zer falta zaio? Andoitz Apaolaza
Plangintzari dagokionez, aurreko urteetako festen antzekoak izango dira aurtengoak. Bada ezberdintasun bat, nire iritziz aurreko urteetan ez dena aurtengoan bezain kontutan hartu: Elizalde auzoan bizi direnen lotarako aukera. Oraindik ere arazoren bat egongo bada ere, garrantzitsua iruditzen zait honi buruz Jai Batzordean hitz egiteko denbora hartu izana, lasaitasunez tratatu behar den gaia baita. Jai Batzordea ona dela pentsatzen dut, aukera dugulako eragile ezberdinen artean jaiei buruz hitz egiteko, eta honela kontu ezberdinei buruz hitz egiteko. Adibidez, auzokideen soinuarena, esan bezala. Bestalde sistema parte-hartzailea da, eta hori beti da onuragarria. Hala ere, ordezkariak, urte batzuen ondoren aldatzea beharrezkoa ikusten dut, azken finean, pertsona berek antzeko ikuspegiak eskainiko baitituzte eta berritzea erabat beharrezkoa da.
Garazi Aramendi
Hitzaldi batean gazteak elkartu eta hausnartzen hasi ginen ze jai eredu nahi dugun. Gauez ateratzen gara, programan kontzertuak begira gaude… beste ezertan ez dugu parte hartzen. Parte-hartzea sustatzeko programazioa nahi genuen. Ikusi dugu zaila ere badela, gauza batzuk oso sartuta daudelako festak ospatzeko moduan: adibidez, abuztuaren 2ko afaria. Programazioan sartu ditugun gauzekin partehartzea sustatu eta Jai Batzordean zerbait eskaini nahi izan dugu. Aurreko urteetan Gau Batzordean parte hartu dute gazteek, orientatzeko zer gustatzen zaigun. Jai Batzordean espero nituen antolatzaile batzuk, baina hainbeste elkarte ez. Gazteak erreparatzen ez garen gauza asko daude haurrentzat, helduentzat… Inpresionatzen du ikusteak zenbat jende eta elkarte dagoen jaientzat lanean, herriari zerbait eskaintzeko; eskertzekoa da eta hori ez da errekonozitzen. Ekonomikoki baldintzak ez dira onenak eta jendeak borondatez lan asko egiten du. Koordinazio hori beharrezkoa da jaietarako. Gau Batzordean ere hartu dugu parte. Gustatu edo ez, beti dago gaua eta egunaren arteko desberdintasuna festetan. Gazte Egitaraua egin dugu, gazteentzako xanistebanetan egongo den guztia biltzeko.
Bibiano Arbelaitz
Ez dira aurreko urteetakoetatik oso desberdinak izango. Kontuan hartuta egoera ekonomikoa, Udalaren diru-laguntza antzekoa izango da eta ekitaldiak ere hala izango dira. Ez dut uste Oiartzun inguruko herrietatik ezberdina denik horretan. Nahiko nuke giro ona izatea herritarren artean: kanpotik etortzen direnek izan dezatela oiartzuarren ikuspuntu ona. Jai Batzordean ikusten dituzu besteen beharrak, nahiak… Uste dut Udalak gai batzuk gehiegi uzten dituela Jai Batzordearen gainean. Jai Batzordea oso ondo dago aportazioak egiteko, eztabaidatzeko, baina zenbait gaietan Udalak bere kriterioa eta nahiak mantendu beharko lituzke. Hori hobetu daitekela uste dut; baina balorazioa positiboa da. Jai Batzordeak esan ditzake gauzak, adostasunera iristen saiatuko gara, baina momentu batean ez badago adostasunik, Udalak erabakiak hartu behar lituzke. Ez da gertatu ni egon naizen urteetan ez moldatzea, baina… Udalaren izenean, teknikaria ere egoten da. Urte pila bat daramatza eta bere kriterioak nahiko onak dira, ezagutzen duelako herria.
16
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
iritzia Idoia Garcia
Espero dut dena ondo ateratzea: antolatu den guztia jendeari gustatzea, ea eguraldi ona egiten duen... Guk ilusioarekin egingo ditugu gauzak. Jai Batzordeak garrantzia oso handia du. Balio du herriko arlo ezberdinetako jendea biltzeko. Bileretan bakoitzak bere ikuspuntua ematen du, bakoitzak bere interesaren berri ematen du, baina antolatzen diren gauzak denentzako izaten saiatzen da, denak pozik egoteko. Nik ez daramatzat urte asko Jai Batzordean, hau gure bigarren urtea da, baina orain artekoa oso positiboa izan da. Ez dut ezer faltan bota, ondo osatua dago.
Lali Gutierrez
Urteroko antzeko festak izango dira. Nahiko finkatua dago Haurren Eguna, gazteena, zaharrena… nola izango diren. Jai Batzordeak balio du herriko elkarte guztiak biltzeko. Bakoitzak badaki zer nahi duen, zer behar den… Baina, nire ustez, nahiko finkatuak daude jaiak eta ezin dira mugitu, gauza berriak sartzea ez da erraza. Guk ere, gure aldetik, betiko antzekoa antolatu dugu. Agian, dudan adinarengatik, egitarauan antzerki, zinema, dantza…gehiago egotea gustatuko litzaidake. Ez dut esan nahi ez dagoela eskaintzarik, baina ekitaldi kultural gehiago egotea gustatuko litzaidake.
Birjilio Labandibar
Berezi-bereziak ez dira izango, beti bezalaxekoak. Jai Batzordeak egitaraua egiteko balio du. Talde bakoitzak bere proposamenak eramaten ditu, eta horren arabera, egitaraua moldatzen da. Hortaz aparte, jaiekin zerikusia duten gauza gehiago eztabaidatzen dira. Xanistebanetako Jai Batzordeak gauza bitxi bat du: aurretik biltzen da, baina jaietan ez. Orain batzorde bat sortu da, arazoren bat sortzen bada erantzuteko. Ez dakit beste herrietan nola funtzionatzen duen, baina niri bitxia iruditzen zait. Behin egitaraua egiten denean, Jai Batzordea desegin egiten da…
Sorkunde Lekuona
Antzeko xanistebanak izango dira, jendearen gustuko ekintzak daude eta mantentzearen alde egin da. Aurten Oiartzungo dantza talde berriak parte hartuko du, herritarrak dira eta aukera ematea oso positiboki baloratu zen. Animatzen dut Olarriren lehenengo aktuazioa ikustera. Gazteek ere proposamenak egin dituzte, gazteen parte-hartzea hobetu eta asetu nahian. Oiartzungo kudeaketa ereduaren adibide bat da Jai Batzordea, parte-hartzailea eta lanerako prest gauden elkarte guztiei irekia. Izaten ditugu eztabaidak, baina uste dut antolaketa eredugarria dela. Hobetu dezakeguna da, agian, ekintza berriak proposatzen direnean frogatzeko malgutasuna izatea. Askotan hitz egin da honi buruz, baina ez dugu formularik aurkitu, oraindik. Iaz Jarraipen Batzordea sortu zen, ezusteko gertaerak edo istripu larriak gertatuko balira, ez genuelako egiturarik Jai Batzordetik erantzuteko. Erabaki zen elkarteen artean ordezkari batzuk izendatzea. Jai Batzordearen ordezkaritza da, zerbait publiko egin behar bada edo erabaki bat hartu behar bada, oso zaila izango litzatekeelako denak elkartzea. Berrikuntza inportantea da funtzionamendu onari begira.
Imanol Nazabal
Aurreko urtetako berdintsuak izango dira. Aurreko urtekoak onak izan badira, berdintsuak izatea ona iruditzen zait. Jai Batzordean badira batzuk pentsatzen dutenak programazioa itxiegia ote dagoen, eta aldaketak egitea nahiko zaila ez ote den talde batzuk, denboran eta lekuan, antolatzen dituzten ekintzak oso hartuak dituztelako, ez ote duten utzi nahi eta ezinkonpondu bat ote dagoen beste taldeekin. Sumatzen da iritzi hori badagoela. Niri iruditzen zaidana da ongi funtzionatzen denarekin, oinarri gisa, jarraitu behar dela bere horretan egiten. Hortaz aparte aldaketaren bat egin nahi bada, komenigarria izan daiteke, baina nire teoria da ongi funtzionatzen duenarekin jarraitu egin behar dela. Ia 60 urte izanda, harritzen nau gazte gehiago ez ikustea batzordean. Bestela, edozer egin nahi duenari aukera ematen zaio parte hartzeko, antolatzeko… Eta hori oso ongi iruditzen zait. www.oiartzun.eus
17
oiartzungoudalainformatzen
auzoak Altzibar
Auzoko Jai Batzordeari bost urterako udal jabetzakoa den lokal bat utzi dio Udalak, Olaldeko etxeetan. Auzoko festetan biltegi bezala erabili zuten batzordekideek lokala, baina obra batzuk egin behar dituzte egokitzeko, auzotarrekin erabilera adostu ondoren. Hitzarmenaren arabera, Udalak egoki iritziz gero, Jai Batzordeak beste talderen batekin elkarbanatuko luke lokala.
Elizalde
Ekobira, merkataritza ekologikoan eta berrerabilpena sustatzeko Kutxa Ekoguneak martxan jarritako azoka ibiltaria, Doneztebe plazara ere iritsi da. Herriko zenbait ekoizlek ere parte hartu zuen merkatuan, eta herritarren aldetik, harrera ona izan zuen.
18
www.oiartzun.eus
Arragua
Larzabal etxadian, autoek jardinetan ez dezaten aparkatu, trabak jartzeko eskatu zuten bizilagunek auzoetako beharrak zerrendatu eta auzoek inbertsioak erabakitzeko batzarrean. Udalak, auzotarren eskaria aintzat hartu eta trabak jarri ditu.
Ergoien
Bidegorrian, Olaizola eta Askosti arteko gune batzuetan hondatuta eta hautsita zeuden hesiak berritu dira. Basolan Brigadako langileak aritu dira hori egiten. Pixkanaka, hondatuta dauden zati gehiago konponduko dira.
oiartzungoudalainformatzen
auzoak
Gurutze
Asiako liztorren kontrako tranpetako bat Bizardia plazan egon da jarrita. Udalak, Gipuzkoako Foru Aldundiak homologatutako 11 tranpa jarri zituen udaberrian herriko zenbait auzotan, eta dozena bat herritarrek ostatutako Bolondres Brigadak egin du jarraipena.
Karrika
Txondorra berreskuratzeko ekimenarekin erabat lotuta, Oialekun pago motzen kimaketa egin zen maiatza bukaeran. Joxe Manuel Etxarte Trumoia eta Joxe Billaluze Leatza ikazkinek moztu zituzten arbolak, eta bitartean, Alvaro Aragon historialariak azalpenak eman zituen. Egur hau erabiliko da azaroa bukaeran Arditurrin piztuko den txondorran.
Iturriotz
Sanjuan egunaren bezperan, sua piztu zuten auzotarrek. Azken urteetan, indarra hartzen ari da etxetik janaria eramanda, auzo giroan ospatzea udako solstizioa.
Ugaldetxo
Ugaldetxotarrek ere badute ohitura sanjuan sua osatu eta auzo giroan ospatzekoa. Aurten ere, etxetik eramando tortillekin eta sagardoaren freskotasunak lagundurik piztu dute sua Atamitx inguruan.
www.oiartzun.eus
19
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri Oiartzungo Hezkuntza Topagunea: “LOMCE eta Heziberren kontrako borroka elkarlan bat da“ Oiartzungo Hezkuntza Topaguneak Espainiako Hezkuntza Ministerioak irakaskuntzarako egin duen LOMCE legearen eta Eusko Jaurlaritzak, EAEn hori aplikatzeko sortu duen Heziberri proiektuaren kontra egitea du helburua. Hezkuntza sistema propioa eraikitzea aldarrikatzen dute hezkuntza komunitatea osatzen dutenek. Ainara Oñatibia, Aitor Otaño eta Xabi Salaberria dira Oiartzungo Hezkuntza Topagunean dabiltzanetako hiru. LOMCEren kontrako Hezkuntza Topaguneak herri askotan sortu dira. Oiartzungo kasuan, nolakoa izan da orain arteko ibilbidea? AITOR OTAÑO: Azmarrinek LOMCEren inguruan antolatu zuen hitzaldi baten haritik hasi zen. Hezkuntza Topaguneko Leirek (Barrera) azaldu zizkigun LOMCEren nondik norakoak. Bukatutakoan, proposatu genuen LOMCEren aurrean zer egin genezakeen azaltzeko saio bat egitea. Saio horretan beste herrietan sortu ziren adibideak azaldu zizkigun, Hezkuntza Plataformen Topaguneak daraman dinamikarekin. Dinamika hori gure egin dugu eta hilean behin asanbladak egiten hasi ginen eta tarteko hamabost egunetan, talde dinamizatzailea elkartzen.
20
www.oiartzun.eus
AINARA OÑATIBIA: Talde txiki bat da talde dinamizatzailea, gaiak lantzen ditu. Landutakoa asanbladan azaltzen da, eta proposamenak onartzen dira edo ez. AITOR: Lehenengo pausoa informatzea izan da. Ikasturte honetako lana hori izan da. AINARA: Asanbladak hilabeteko bigarren asteazkenetan egin ditugu, 7tan. Guraso direnek arazo handiak izaten dituzte haurrekin moldatzeko. Asanbladara joaten direnek informazioa zabaltzen dute parkean, eskoletan… Nahi duenak badu informazioa jasotzeko aukera. AITOR: Erabakiak ikastetxeetara bideratzen dira, zubilana egiten da. Informazioa zabaltzen jarraitzen dugu. Egin zen galdetegi bat, ez ikastetxeetan bakarrik. Sinadura bilketarekin, berdin. AINARA: Jende askok ez zekien ezer LOMCE eta Heziberriri buruz. Wert tartean zegoela bai, baina zer zen ez. Jendeak oso urrun ikusten zuen: “Ez doa nirekin, gauzak aldatuko dira hauteskundeak eta gero…”. Beraz, hori gainditzea izan da lehenengo pausoa. AITOR: Bigarren pausoa izan zen hitzaldiak egitea; talde dinamizatzaileak prestatu dituen esaldiak astero ikastetxeek informazio buletinean txertatzea...
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri AINARA: Abenduan izan zen Azmarrinen hitzaldia. Nahiko berandu hasi gara mugitzen herri bezala. Badirudi ez dugula gauza asko egin, baina egin da lana. Informazioa ere oso eskasa eta aldrebestua zen Heziberri eta LOMCEren inguruan... AITOR: Zerren kontra egin zuzenean ez genekien. LOMCE Madrilgo lege bat da. Hortan oinarritutako lege bat sortu da hemen. Esaten dute kontra egiteko sortu dela, baina argi ikusten da lotura. Heziberri oraindik behin-behinekoa da. Aurten, 3. mailako azterketen kontra egon gara. Baina ezin gara hasi datorren ikasturtekoa prestatzen, ez dakigulako zer planteatuko duten, behin betiko legea oraindik ez dutelako atera. Hezkuntza Topagunea osatzen duzuenen profila zein da? AITOR: Gurasoak, irakasleak, irakasle ohiak eta ikasleak gaude. Hezkuntzarekin zuzenean erlazionatuak gaude: seme-alabak tarteko, irakasle bezala… Badirudi zuzenean lotura bat izan arte, ez zarela mugitzen hasten. AINARA: Ikastola Egunean, adibidez, sinadurak biltzen ari ginen eta ama bat etorri zen, bere gurasoekin. Amonak esaten zuen: “baina guk zer egin behar dugu?”, eta amak esaten zion, “zuek ere sinatu behar duzue, garrantzitsua da!”. Badirudi, hezkuntza munduan dagoen jendeak bakarrik lan egin dezakela, eta ez da hala. Hezkuntza denon gauza da, denok parte hartu dezakegu. Herri ezberdinetako Topaguneen artean lotura baduzue? AITOR: Zuzen-zuzenik, ez. Ikasturte honetan Lezon ere sortu da, eta Oreretan ere ari dira zerbaitetan. Datorren ikasturtetik aurrera eman beharko dugu pausoa koordinatzen hasteko. LOMCE kontzeptua asko entzun da, baina zer da eta zer ekarriko du? XABI SALABERRIA: Ideologia baten aplikazioa da. “Nolako gizartea sortu nahi dut nire ideologiaren arabera? Kontsumistak, lehiakorrak… Ba hezkuntzatik hasi behar dut”. Gobernu bakoitzak bere baloreen araberako legea egin du orain arte, gizartearentzako egokia izango dena egin beharrean -beste toki batzuetan egin izan den bezala-. Adibidez, Finlandian, edozein Gobernu egonda ere, Hezkuntza Lege bera dute. Orain martxan dagoen Hezkuntza legetik oso ezberdina da LOMCEk planteatzen duena? AITOR: Ez du guztiz aldatzen hezkuntza, baizik eta puntu batzuk sartzen ditu. Ez da bat-batean dena aldatuko. Baina oso ondo markatuta dator; ebaluazioen aldaketarekin, batez ere. Edukiak ebaluazioei begira moldatuko dituzte. Ikastetxeen arteko ranking-a sortu nahi dute, ebaluazioetan lortzen diren emaitzen arabera. Noski, ikastetxeek ranking horretan ahalik eta goren egon nahiko dute, gurasoen aurrean irudi
ona emateko. Beraz, kontuan hartu beharko da ebaluazio horretarako materia. 3. mailako azterketa kenduta, beste guztiak Madrilen egingo dira. Beraz, hemen lantzen ditugun edukiek ez dute garrantziarik izango. AINARA: Nahiz eta esan malgutasun guztia eman dietela ikastetxeei, nahi dutena emateko. Azterketak Madrilgo gaiekin baldin badira, gure ikastetxeak derrigortuak egongo dira, bai ala bai, materia hori ematera. XABI: Arrisku handia dago ikastetxeak azterketa horiek gainditzea prestatzeko bihurtzekoa; orain, bigarren batxilergoa leku askotan selektibitatea prestatzeko urtea den bezala. Finlandian autonomia zentroek dute, beraiek erabakitzen dute zer eman, metodologia… Hemen kontrakoa da: goitik markatzen digute zer eta nola egin behar dugun. Beti adibide gisa jartzen dugu Finlandia, baina ez diogu kasurik egiten. Orain arte izan duguna beste ideologia baten Hezkuntza Legea zen, ez dena gurea. Gurea sortu behar dugu. Ez du esan nahi orain artekoa ona zenik. Ez. Lehen genuen txar hori okertu egin da. AITOR: Horregatik dio jende askok “lasai, hurrengo Gobernuarekin LOMCE hilko da”. Agian bai, baina beste lege bat etorriko da, gurea ez dena izango. Garrantzitsua da LOMCE gelditzea eta gure hezkuntza eredua eraikitzen hastea. Heziberri Eusko Jaurlaritzak egindako legea da, EAErako. Zein da LOMCE eta Heziberriren arteko lotura? AITOR: Lege hau Gasteizen egin da. Eusko Jaurlaritzak bi aldeekin ongi geratzea bilatu du eta ezinezkoa da. Beraien helburua, orain, ezer finkoa sortzea ahalik eta gehien atzeratzea da. Horregatik, datorren ikasturtean nola funtzionatu behar dugun ez dakigu. Behin-behineko legean ikusten duguna da LOMCEren ebaluazio sistema bere egin duela, guztiz. Nahiz eta esan 3. mailako azterketa ez dela errebalida bat, badakigu ze presioa den ikasle batentzat; badakigu 6. mailako azterketa ez dela izango errebalida, baina badakigu emaitzekin ranking-a egiteko aukera irekitzen dela... DBHko eta batxillergoko azterketak errebalidak izango dira: horiek gainditzen ez badira, titulua ez da lortzen. Hori guztia behin-behineko legean dago. Beraz, ezin dute esan LOMCEri aurre egiteko tresna bat denik. Tranpa du: autonomia ikastetxeek, nahi den curriculuma eta metodologia aukeratzeko. Eta gero azterketa iristen da, kanpotik ezarria. Eusko Jaurlaritza Heziberriko proba pilotuak egiten saiatu da aurten. Datorren ikasturtetik aurrera ikastetxe guztietan egongo da martxan? AITOR: Heziberri martxan dago. Fase ezberdinak ditu. Lehenengoa gainditu du eta bigarrenean gaude. Bigarren honetan, behin betiko dekretua atera behar dute. Ziurrenik www.oiartzun.eus
21
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri ekainaren 29an izango da, ikastetxeak ixten ari garenean (elkarrizketa hau data hori baino lehen egin zen). Proba pilotu horien kontra egin diren mobilizazioekin zentro batzuetan lortu dute LH 3. mailako azterketak bertan behera uztea. Eusko Jaurlaritzak hori ikusita gaia birplanteatuko duen esperantza baduzue? AITOR: Proba pilotua egin behar zuten 30 zentroetatik 17tan lortu dute bertan behera uztea. Momentu honetan, ez dut esperantza gehiegi Jaurlaritzak gaia birplanteatuko duenik. XABI: Nik esperantzarik ez dut. LOMCE kenduta ere, Heziberrik jarraituko duela esana du Jaurlaritzak. Ideologiaren arabera egindako hezkuntza legea izanik, hemen agintzen dutenak ideologia antzekokoak dira. Disgustu-disgustura ez dira egongo. Sartu nahiko dituzte euskara eta euskal kulturaren inguruko gauza batzuk, baina gizarte eredu antzekoa bilatzen dute. Dekretuz erabakitzen direnean legeak, hezkuntza komunitatearen esku zer dago? AITOR: Momentu honetan, planto egitea da dugun aukera bakarra. Oso nabarmena izan da LH 3. mailako azterketa gehienak hauteskundeak eta gero egin direla. Beldur handia zuten. Gai hau oso lotuta egon daiteke hauteskundeekin, eta hor interesak denek dituzte. Planto egitean, jarrera bat argi eta garbi geratzen da, eta horren beldur izan daitezke. Maiatzaren hasierarako planteatuta zeuden azterketak eta, bat-batean, bukaerara eta ekainaren hasierara atzeratu zituzten. Aurten ikastetxe konkretu batzutan ezetz esan dute eta beste askotatik, babesa eskaini zaie horiei. Datorren ikasturtean, Heziberrik oraingo bidetik jarraitzen badu, LH 3. mailako azterketa zentro guztietan egingo da. Guk LOMCE geratu nahi dugu eta gurea eraikitzen hasi. Zer nolako hezkuntza eredua nahi dugun galdetu behar diogu gure buruari. Oiartzungo kasuan, pertzibitzen duzue herritarren gehiengoa kontra dagoela? XABI: Nik uste esan daitekeela Oiartzun kontra dagoela. Egongo dira batzuk alde, noski. Ikusi beharko dena da bakoitza zer egiteko prest dagoen momentua iristen denean. Hori,
22
www.oiartzun.eus
iristean jakingo dugu. Lanketa egin beharko da, jendea aurre egiteko prest egoteko. Inguruan sumatu dudanagatik, proba pilotu horietako bat gurean izan balitz, izango ginatekeen hemezortzigarrenak planto egiten. AINARA: Akademikoki eragina baldin badu, gurasoen aldetik ere zaila izan behar du plantoaren erabakia hartzea, kontuan izanda gaur egungo gizartea beldurraren gizartea dela; “ez baduzu hau egiten, erne!” da jasotzen dugun mezua. Lanketa egin behar da. Gurasoen gainean karga hori jartzea gogorra da. Gurasook ez ditugu gure seme-alabak kaltetu nahi. Baina nik espero dut Hezkuntza Topagunean eta eskoletan egongo direla abokatuak gai horiek jorratzeko. AITOR: Horregatik da garrantzitsua orain pausoak ematen hastea eragin zuzenik izango ez duten azterketen aurrean (LH 3. eta 6. mailakoak). Presioa egiteko modu bat da. Azterketa hauek ez dutela eragin akademikorik argi utzi zuen Cristina Uriartek (Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailburuak). Zertarako behar ditugu, ez badute eraginik? Edozein irakaslek esango dizu horrelako azterketa batek ez diola inongo onurarik ekartzen ikasgelari. AINARA: Ikasleengan presioa jartzeko baino ez dute balio. Ebaluazio Diagnostikoa egiten denean –orain arte LH 4. mailan- umeak oso urduri egoten dira. Adin horretan hortik pasaraztea… AITOR: Ebaluazio Diagnostikoa besterik gabe onartu dugu, aztertu gabe zertarako balio duen eta zertarako ez. Hor akats bat egon da azkeneko urteetan. Askok esan dute, “orain arte isilik eta derrepentean horrela?”. Dagoeneko ekimen batzuk egin dituzue herrian. Hurrengoak prest dituzue? AITOR: Irailean, sinadura guztiekin mozioa sartuko dugu udaletxean eta Hezkuntza Sailera ere eramango ditugu. Ikasturte hasieran, jendeari gogoraraziko diogu gaiak hor jarraitzen duela. Espero dugu orduan informatu ahal izango dugula Heziberrik zer markatzen duen eta zerren kontra egingo dugun.
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri AINARA: Sinadurak iraila arte jasoko ditugu. Dagoeneko hainbat gunetan egon gara –Sagardo Egunean, Ibargaingo ikasturte bukaerako kontzertuan…- eta udaletxean, liburutegian edota kiroldegian sinatu daiteke. Auzoetako festetan mahaiak jarriko ditugu. Edonork sinatu dezake: amonak, mekanikoak, ikasleak… Bi orri ditugu, ikasleei ere parte hartzeko aukera eman nahi izan diegulako. AITOR: Ikasleek pairatuko dute eragin zuzena. Sinadura bilketa, berez, 18 urtez gorakoentzako da. Baina ikasleek ere sinatu nahi dute. Horregatik, balio sinbolikoa duen orri bat prestatu dugu. Elkarlana da LOMCEren kontra herrian abiatu den lanildoa. XABI: Azmarrinek hitzaldia antolatu zuenerako, batzuk elkartzen ginen hezkuntzaren inguruan hitz egiteko. LOMCEri aurre egiteaz aparte, bi ikastetxeetako jendea elkarrekin egoteko aitzakia izan da, elkartu eta herri mailan zerbait egiteko. Horrek ere ilusionatu gaitu. Aukera ona izan da. Etsai argia dugu eta inork ez du zalantzarik bere kontra elkartu behar dugula. Beraz, aprobetxatu dezagun gure hezkuntza propioa zein izan behar den, Oiartzungo curriculum propioa sortu behar bada lantzeko… Taldeak aurrera egiteko aukera ikusi dugu. AITOR: LOMCEk badu alde positiboa: elkartu egiten gaituela. Beraiek sortutako tresna bat beraien kontra jarri dugu. AINARA: Oso harreman ona daukagu gure artean. LOMCErik gabe ez ginen ezagutuko! Plazako agerraldian, mahaian ikasleak presente egon ziren. Ikasleak LOMCEren kontrako borroka honetan Hezkuntza Topaguneko kide dira? AINARA: Lehenengo bi asanbladetara etorri ziren. Batzutan, gaiak eta elkarrizketak astunak dira; guretzako hala badira, beraientzako, zeresanik ez. Ez dugu asmatu nola txertatu ikasleak Hezkuntza Topagunean eta datorren urteko erronka izango da. XABI: Ikasleak ere mugitu dira zenbait gauza egiten.
AITOR: Argi dago lanerako prest daudela, baina indarrak batu behar ditugu. Elizalde eta Haurtzaro, zentro gisa ere, LOMCE eta Heziberriren kontra agertu dira. AITOR: Elizalde Herri Eskolako Eskola Kontseiluak erabaki zuen, ahobatez, LOMCE eta Heziberriren kontra zegoela. XABI: Haurtzaro Ikastolako asanbladaren jarrera ere hori da, falta da idatzia onartzea Kontseilu Erretorean (elkarrizketa hau egin zen egunean onartu zen). Asanblada hartan erabaki zen aurka ginela, ikastola bezala ahal den guztia egingo dela ez aplikatzeko, ikasleentzat, langileentzat eta zentroarentzako eraginik ez duen bitartean. Hezkuntza Topaguneko asanbladetan norbanako bezala parte hartu dugu, ez ikastetxeak ordezkatuz. Beraz, ikasturte bukaeran izan da ikastetxe gisa erabakiak hartu diren garaia. AITOR: Elizalden ere gurasoak animatzen ditugula mobilizatzera horregatik jarri genuen, egon daitezken bestelako eraginengatik. Azken finean, gurasoen papera oso garrantzitsua da. AINARA: Ni Hezkuntza Topagunean nago ama naizelako. Kuriosoa da: gurasoek esaten dute “irakasleek mugitu behar dute”; eta irakasleek, “gurasoek mugitu behar dute!”. Nik oso argi dut denon gauza dela. Irakasleak bakarrik ez dira gai ezertarako, eta gurasoak bakarrik ere, ez. Sentitzen dut: hau elkarlan bat da eta denok elkarrekin egin behar dugu aurrera. Kasu batzuetan, beraz, zentroek nahiko aukera gutxi dituzte jarrera batzuk hartzeko? AINARA: Bai, eta kasu horietan, gurasoek dute giltza. AITOR: Hor dago gurasoen indarra. 3. mailako azterketen kasuan, gurasoak izan dira haurrak eskolara bidali ez dituztenak. Irakasle batek erabaki balu ez egitea azterketa, espedientea irekiko zitzaiokeen. Eta zentroa behartua zegokeen ordezko irakasle bat jartzera. Aldiz, gurasoek erabakitzen badute haurrak ez bidaltzea eta ez badago azterketa egiteko beharrezko kopurua, ez du inongo eraginik zentroarentzako, eta helburua lortzen da. Formulak bilatu behar dira.
www.oiartzun.eus
23
oiartzungoudalainformatzen
erreportajea Juan Aranburu gogoan, Artikutzako trenaren memoria trenbideko plano inklinatuetako makinarian konponketa batzuk egitera bidali zuten. Lanek luze jo zuten, eta bitartean Emieta baserrian egon zen maizter. Bilbora itzuli beharrean, Artikutzako trenbidean hasi zen lanean, mantenuko mekanikari eta bigarren tramoko makinista gisa (Danborre eta Gogorregi artean zegoen zatian).
Juan Aranburu iazko abenduaren 18an hil zen Azpeitian, 106 urte zituela. Artikutzako trena martxan ezagutu zuen azken testigua joan zaigu, beraz. Zaldinberrin jaio zen 1908ko irailaren 6an eta bertan bizi izan zen 13 urte izan arte. Bere testigantzak jaso zituzten Anton Mendizabalek eta Juanjo Olaizolak, Juanen alaba Arantxa eta suhi Jose Ramonen bitartekaritzari esker. Artikutzako trenaren historiaren iturri garrantzitsuena izan da Juan. GURASOAK Gregorio Aranburu Aranzadi Itsason (Gipuzkoa) jaio zen eta Mª Luisa Mitxelena Lekuona Emieta (Karrika) baserriko alaba zen. Martin Mitxelena (bertan jaioa) eta Karrikan dagoen Masburu baserriko Maria Josefa (Maxpa) Lekuonaren hiru alabetako bat zen. Gregorio Emietan apopilo egon zenean ezagutu zuten elkar eta ezkondutakoan, Mª Luisaren gurasoen borda bat (Emieta Borda; gaur egun Zaldinberri izenez ezagutzen dena) egokitu zuten etxebizitzatarako. Bost seme eta bi alaba izan zituzten. Juan zen zaharrena. Borda trenbidearen ondo-ondoan zegoen. Eguraldi txarrarengatik bidaiak ez zeudenean, bertako sukaldean elkartzen ziren langileak jokoan, bertsotan eta zurrutean. GREGORIO ARANBURU Gregorio Bilbora joan zen lanera gazte zela, tailer mekaniko batean aprendiz. 26 urterekin, Construcciones Mecanicas Babcock Wilcoch enpresako langile zela, Artikutzako
24
www.oiartzun.eus
Artikutzako trena altxatu zutenean, langabezian geratu zen emaztea eta oso haurrak ziren lau seme-alaba mantendu ezinik (1918. urtea zen, krisi ekonomiko garaia). Gero, Donostiako udaletxeak Artikutzan enplegatu zuen, kapataz gisa. Asteburutan bueltatzen zen etxera handik. Ez omen zen bere gustuko lana, baina hantxe hartu zuen erretiroa. MARI FOGONEROA Mari Berasategi oiartzuarra Gregorio Aranbururen lankidea zen, fogoneroa, Beinberrikoa (Karrika). Istorio eta bertso asko zekizkien, eta Juan haurrak erruz maite zuen, besteak beste, kabinan berarekin joaten uzten ziolako eta txistuaren sokatik tiratzen. Trena desmantelatu zutenean, langabezian gelditu zen Mari. Orduan, saskiak eta otarrak egiten hasi zen. KOXME Koxme (Aranburu) ere oiartzuarra zen. Testigantzen arabera, Altza Txikiko Mª Estefana (Maixten) Ezpondaren senarra. Makinista lanean aritzen zen, Gregoriorekin txandakatuz. Oso fededuna zen. Debekatua zegoen planoetan bagoien gainean jaistea, oso arriskutsua zelako, baina Koxme maiz jaisten omen zen, “ez baitzitzaion axola istripua izan eta bertan hiltzea, zerua seguru zuelakoan”. IKASLE GARAIA Juan Aranburu Karrikan Gipuzkoako Foru Aldundiak zuen eskolara joaten zen (Zinto du izen ofiziala, baina Maistrenea gisa ezagutzen zen auzoan), Ramon anaiarekin. Bi ahizpa gasteiztar ziren maistra, euskaraz ez zekitenak. “Oso ondo pasatzen genuen. Doktrina altuan ikasten zen, abesten.
oiartzungoudalainformatzen
erreportajea Goian, alde batean nesken gela zegoen eta bestean, mutilena”. Eskolan bazkaltzen zuten, tortila edo gazta etxetik eraman eta Karrikako dendan ogia erosita. Jangelatarako erabiltzen zen toki hura zen, eguraldi txarra egiten zuenean, eskolako jolastokia. Juan eta Ramonek asko faltatzen zuten eskola, eguraldi txarrarengatik, baina ez zihoazen atzeratuak. Izan ere, amona Maxpa oso ikasia zen, Karrikako maistra Masburun bizi zelako bere gazte garaian. Bilobei irakurtzen, idazten eta matematikako oinarrizko arauak erakutsi zizkien. 13 urterekin, Donostiara eraman zuen aitak lankide baten etxera, ikasten jarrai zezan. 14 urtetan, Escuela de Artes y Oficiosen onartzeko azterketa egin zuen. Erraz gainditu zuen eta hango ikasle izan zen 20 urte bete arte. “Goizetan lana egiten nuen eta arratsaldetan klaseak izaten nituen bederatzi eta erdiak arte, larunbatetan ere bai. Lehenengo bi urteak plan orokorrekoak ziren eta hurrengoak, espezialitatekoak”. Soldadutzan plaza ona suertatu zitzaion Juani, Donostian bertan: Atotxan, Artilleria plazan. “Zortea izan nuen. Influentziaren bat izan ote zen susmoa eduki izan dut beti”. BIDABIETAKO MEATZULOAK (LA PROVIDENCIA) eta URMENDIKO PUTZUAK Juan jaio zenerako ez zuten funtzionatzen Bidabietako (Biraita) meatzuloek. Bertatik burdina ateratzen zen. Itxi ondoren, ijitoak bizitzen omen ziren eta haiek barruan egiten zuten suaren kea zuloetatik ateratzen ikusten zuten inguruko bizilagunek. Iritsi diren testigantzen arabera, abuztuaren 3 batez istripu handia izan omen zen Bidabietako meatzuloetan, galeria bat erorita. Xanisteban eguna zenez, langile oiartzuarrik ez zegoen lanean, baina gutxienez 17 langile nafar hil omen ziren. Hala ere, istripua zein urtetan gertatu zen zehatz-mehatz ez dakigu. Juan Aranburuk kontatu zuen Urmendiko tunelaren kanpoaldean (Bianditzera heltzen) trenari esker, arrantzarako gunea sortu zela. Trenak erreka zeharkatzen zuen, eta bidea tunela zulatzerakoan ateratako hondakinekin egindako hormatxo batetik zuen egina. Hormaren azpiko hodiak erraz ixten ziren hostoz eta adarrez eta presa ttiki bat sortzen zen. Han amuarrainak izaten omen ziren eta eskopetarekin tiro emanda arrantzatzen zituzten. “Behin, Zaldingo Manuelek hiru kiloko amuarraina atera omen zuen!”. ARTIKUTZAKO TRENA. INFORMAZIO OROKORRA: Artikutzako trenaren ibilbide osoa (1905) Rafael Pikabeak jarri
zuen martxan. Trenaren ibilbidea Elamako meatzeetan hasten zen, Artikutzan, eta Errenterian bukatu, paper fabrikan. Egurra, egur-ikatza, kaolina edota burdina garraiatzen zituen trenak. Karrikan ofita ateratzeko harrobia ere bazegoen, Gipuzkoako Foru Aldundiarena, eta batzutan, materialaren garraiorako Artikutzako trena alokatzen zuten. Bidaia bakoitzean, bi tona garraiatzen zuten sei bagoi kargatzen zituzten. Trenak funtzio soziala ere betetzen zuen: inguruko baserrietara materiala eramaten zuen, medikua ere trenean iristen zen paraje horietara… Bidaiarientzako bagoi bat bazuen Artikutzako trenak. Planoetan, bidaiariak jaitsi egiten ziren eta pertsona ilustreak (medikua, ingeniariak, agintariak…) hurrengo tramora eramateko, mandoak eta zaldiak egoten ziren zain. Lau tramotan plano inklinatuak zituen Artikutzako trenak, funikular gisakoak. Tramo bakoitzean lokomotora eta langiletalde jakin bat ibiltzen zen. Langile taldea hiru lagunek osatzen zuten: makinistak, fogoneroak eta frenistak. Tarteka, laugarren langile bat gehitzen zen taldera: trenbidetik behiak eta behorrak baztertzen zituen. Lokomotora guztiak ezberdinak ziren. Lehenengo plano inklinatuan (Elaman) gora egin behar zuen kargak, eta kontrapisua urez betetako depositoekin egiten zuten. Plano bakoitzean bi bagoi ibiltzen ziren gora eta behera, beti berak. Danborre-Bianditz tartean ibiltzen ziren gure protagonistak, Orenstein and Koppel markako lokomotora batekin. Egunero, lokomotora pizteko bi ordu baino gehiago behar izaten zituzten. Gregoriok, Marik eta Koxmek lan egiten zuten tramo horretako lokomotoraren muturra beti Bianditz aldera begira zegoen. Bestela, sua sortu eta baporea sortzeko beharrezkoa zen ura ez baizatekeen sutegira iritsiko. Bidaietako bat “atzeraka” egiten zuenez, Oiartzunen karramarroa deitzen zioten Artikutzako trenari.
(bertsio osoa Oiartzun 2015 urtekarian) www.oiartzun.eus
25
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
26
Txondorra plazan
Beltzean mintzo
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
Korrika 19
www.oiartzun.eus
27
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
28
Korrika 19
Korrika Ttikia
Korrika Ttikia
Korrika Ttikia
Korrika gaztea
Correosko langileen protesta
Soinu Zahar eta Aurresku txapelketa
Askatasun haizea dabil jaia
Barrikotea
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
Bertso saioa
Bertso poteoa
Joste Eguna
Dantzari Txiki Eguna
John Berkhouten kontzertua
Itsaslapurren aldeko festa
Elizalde Eguna
Arraguako festak
Dantza batailoia
www.oiartzun.eus
29
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
30
Gaztelekuren urteurrena
Sagardo Eguna
Ibargaingo ikasturte bukaera
Ibargaingo kontzertua
Elizalde Dantza Taldearen emanaldia
Ikastola Eguna
Haurtzaro Dantza Taldearen emanaldia
Herri Musika Eskolaren eguna
Trikitixa emanaldia
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
Ergoiengo festak
Intxixu Trail
Gabiltzaren aurkezpena
Lartaunen kontzertua
Sanjuan sua
Altzibarko festak
www.oiartzun.eus
31
Abuztua DATA
ORDUA
EKINTZA
LEKUA
ANTOLATZAILEA
1
18:00
Xanistebanetako kultur ekitaldia
Udaletxeko areto nagusian
Udala
1
23:00
Kontzertuak
Doneztebe plazan
Oiartzungo Tabernarien Elkartea
2-6
-
Xanistebanak
Elizalde auzoan
Jai Batzordea
14-16
-
Karrikako festak
Karrikan
Artaso Elkartea
28-30
-
Gurutzeko festak
Gurutzen
Bizardia Elkartea
28
-
San Agustin Eguna
Artikutzan
-
LEKUA
ANTOLATZAILEA
Iraila DATA
ORDUA
EKINTZA
1-11
-
HELTAn izen-ematea
Karaez kalea, 3
Oiartzungo Emakumeen Taldea
1-11
-
Antzerki taldean izen-ematea
Ohiko tokietan
Udala
12-13
16:00
Mendi irteera: Infierno
Haurtzaro Ikastolatik
Girizia Mendi Taldea
19
13:30
Bertso bazkaria (A. Egaña, M. Lujanbio, A. Lizarralde)
Elizalde Herri Eskolan
Elizalde Herri Eskola
22
20:00
Irakurketa Taldea: “Ez naiz ni” (Karmele Jaio)
Manuel Lekuona bibliotekan
Udala
25-2627-29
-
Ugaldetxon
Ugaldetxo Kultur Elkartea
Ugaldetxoko festak
deialdiak Zuen deialdiak zabaltzeko, bidali proposamenak hilaren 20a baino lehen, komunikazio@oiartzun.org helbidera.