Udala informatzen 78 by Oiartzungo Udala

Oiartzungo

78. zenbakia

2015eko abendua

www.oiartzun.eus

udalainformatzen Sei hilabete udalgintzan

oiartzungoudalainformatzen

telefono interesgarriak Udal telefono zenbakiak

Zerbitzuak

Informazioa 943 49 01 42 Alkatetza 943 49 18 62 Gizarte Ongizatea 943 49 05 52 Hirigintza eta Atez ateko bulegoa 943 49 03 77 Kultura 943 49 10 34 Manuel Lekuona Biblioteka 943 49 38 64 Udaltzaingoa 943 49 33 11 Elorsoro Udal Kiroldegia 943 49 25 52 Udal Igerileku irekia 943 49 37 45 Arritxulo Udal Mendi-Aterpea 943 58 00 10

Osasun zentroa 943 00 65 04 DYA 943 46 46 22 Jubilatuen elkartea 943 49 00 02 Zaharren egoitza 943 26 10 80 Taxiak 943 49 14 74 Herribus - Iparbus 943 49 18 01 Posta 943 49 35 74 Epaitegia 943 49 09 13 Nekazal bulegoak 943 49 03 47 / 943 49 06 69 Oarsoaldea eskualdearen garapenerako agentzia 943 49 41 29 Behemendi 943 49 02 19

agurra

Juan Inazio Ansa Martirena Ogasun eta Kontu Berezien zinegotzia

Turismoa Hezkuntza Turismo bulegoa 943 49 45 21 Herri Musikaren Txokoa 943 49 35 78 Luberri Ikasgune Geologikoa 943 26 25 93 Komunikabideak Oiartzun irratia 943 49 37 11 Oarsoaldeko Hitza 943 34 03 30

Haurtzaro ikastola 943 49 22 12 Elizalde Herri Eskola 943 49 01 93 Elizalde Institutua 943 49 10 17 Urmendi Haur Eskola 943 49 16 59 / 943 49 00 37 AEK Intxixu euskaltegia 943 49 39 57 Helduen Heziketa Iraunkorra (Altzibar) 943 49 00 48

Harremanetarako, ekimenen berri emateko, proposamenak egiteko… hau da Oiartzungo udal aldizkariaren helbide elektronikoa: komunikazio@oiartzun.org

ohar garrantzitsua Udal aldizkaria euskara hutsean kaleratuko da. Oiartzungo Udalak urte asko daramatza euskara normalizatzearen aldeko lana eginez. Aldizkari hau, horregatik, euskara hutsean kaleratzen da. Nolanahi ere, nahi duenak ale bakoitzaren eduki nagusien laburpena jasoko du gaztelaniaz. Horretarako, ordea, eskaera egin beharko du udaletxeko informazio gunean, 943 49 01 42 telefono zenbakira deituz edo komunikazio@oiartzun.org helbide elektronikora mezu bat bidaliz. Eskaera egitean, nork bere datuak eman beharko ditu, aldizkaria jaso ahal izateko.

Udala Informatzen hontan aurrekontuei buruz idaztea egokitu zaigu.

Honen ondorioz, ia bi milioi euro gastatu ahal izango dira inbertsioetan datorren urtean, mailegu berririk eskatu gabe.

Aurrekontua da Udalak duen tresna garrantzitsuena herrian sortzen diren beharrei aurre egiteko. Gastu aldetik pertsonal gastuak, zerbitzuak, finantza gastuak, transferentzi arruntak, inbertsioak eta mailegu amortizazioak dira. Sarrerak berriz, zergak, tasak eta foru funtsak osatzen dute, batez ere.

2016 urteko aurrekontua 16 milioi eurokoa izango da, 2007 urtekoaren antzekoa, baina zama finantziero erdiarekin. Sarreretan berriz, oiartzuarrok zortzi milioi eta erdiko ekarpena egingo dugu, presio fiskala ia-ia igo gabe. Foru Aldundiko funtsetik sei milioi euro etorriko dira.

Oiartzunen, urte hauetan gai izan gara zerbitzuak, ongizate, kultura eta hezkuntzako gastuei aurre egiteko, ez ordea inbertsioei eusteko. Aitzakia bezala “krisia” aipatu ohi izan da, baina gure kasuan, kreditu zama izugarria izan da arrazoi nagusia. Kreditu hauek OiartzunBai plataforma ilegalizatuta egon zen garaiko legegintzaldian (2003-2007) sortu ziren, batez ere.

Beraz, aurreikusten dugu Oiartzungo Udala gai izango dela berari dogozkion ardurei aurre egiteko.

Gogoan izan duela zortzi urte bederatzi milioi euro inguru zor zitzaiela bankuei eta azken bi legealdietan, 4,5 milioi eurora jaistea lortu da; hau da, erdira. Interesek ere bide berdina jarraitu dute eta datorren urtean 250.000 eurotik 126.000ra jaitsiko dira.

Gizarteak dituen erronka nagusien aurrean -langabezia eta etxebizitza, batez ere- Udal honek bere ekarpen xumea egingo du, bere ahalmenak kontuan izanik. Estatistikek diote Oiartzunen dauden arazoak ez omen direla beste lekuetan bezain larriak, baina estatistikek ez diete kontsolamendurik ematen langabezian edo etxebizitza gabe dauden pertsonei. Guk, behar hauei aurre egin behar zaiela pentsatzen dugu, bai ala bai.

NOTA IMPORTANTE La revista se publicará íntegramente en euskera. El ayuntamiento de Oiartzun lleva muchos años comprometido con la normalización del euskera. Esta misma revista, por eso, se publica únicamente en euskera. No obstante, todo aquel que este interesado tendrá la posibilidad de recibir un resumen de los contenidos más importantes de cada número. Para ello, deberá ponerse en contacto con nosotros, acercándose a la oficina de información, llamando al número de teléfono 943490142 o enviando un correo electrónico a la dirección komunikazio@oiartzun.org. Al realizar la solicitud, el interesado deberá facilitar sus datos, para poder recibir la revista. Argitaratzailea: Oiartzungo Udala Diseinua eta maketazioa: Dixidu Diseinu Grafikoa Inprimaketa: Antza Komunikazio Grafikoa Lege Gordailua: Donostia-1216/91

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Martxa hartzen ari den legegintzaldia Legegintzaldiko lehendabiziko sei hilabetea pasa den honetan, Gobernu Taldeak lehenengo balorazioa egin du Ekainaren 13tik, sei hilabeteko lan jarduna izan du 2015/2019ko Gobernu Taldeak. Oiartzungo Udala kudeatzen ari den talde berriak sei hilabete hauetan lehenengo egitekoa Udalaren egoera eta funtzionamenduari neurri hartzea izan du. Sei hilabete ez bada asko ere, Oiartzungo Udala izan da gai aurretik zetozen egitasmo batzuei jarraipena eta bukaera emateko, baita gauza berriak gauzatzeko ere. Jarraian duzue urte erdi honetan egin direnen 37 lan garrantzitsuenen zerrenda: ORAIN ARTE GAUZATU DIREN EGITASMOAK: 1. Batzarrak auzoetan 2016ko aurrekontuak aurkezteko eta datozen lau urtetako egitasmoak zehazteko. 2. Parte hartzeko egitasmoak identifikatuko dituen logoa eta leloa sortu: elkarHartzen. 3. Frankismoko trabajadoreei omenaldia. 4. Donostialdeko Lurralde Zatitako Planari (LZP) alegazioak jarri eta Planeamenduko Aholku Kontseiluarekin bilerak. 5. 2014ko aurrekontuen harira San Markoseko Mankomunitateari jarritako helegitea irabazi (Oiartzungo Udalak jasotzen dituen zerbitzuengatik ordaindu behar duela dio sententziak). 6. Olioa eta oihala biltzeko puntu berriak Iturriotzen, Ugaldetxon eta garbigunean. 7. Talaiako larrialdi gunea txukuntzeko plana martxan jarri: edukiontziak berrantolatu, goizero garbitu eta gaizki utzitako hondakinen jarraipena egin. 8. Mendiko garbiketa brigadaren hitzarmena luzatu Behemendirekin. 9. Bidegorrian, Fortaleza-Arditurri arteko arriskuguneetako hesiak berritu eta TxanpañeAskosti arteko ur-hoditeria konpondu. 10. Altzibarko trafikoaren berrantolaketa, auzotarrekin adostuta: Donepetri kalea ireki proba gisa. 11. Altzibarko hiru jolasparkeak konpondu: Klarene, Agerre-alde eta Kaleberria. 12. Ugaldetxon, DUKeko espaloia egin. 13. Arraguan, Talaiako espaloia konpondu. 14. Arragua: Ganboxa ingurua txukundu.

www.oiartzun.eus

15. Autobusetako markesinak jarri (bi Altzibarren eta bat Arraguan). 16. Karrikan, Artasoko zubia zegoen tokian beranda jarri. 17. Hilerriko koadrantea hustu eta berritu: hormahilobiak eta errautsentzako columbarioak prestatu. 18. Landetxeko lokala gazteriako eragileentzako bideratu. 19. Etxebizitza politikarako atala sortu 2016ko aurrekontuan. 20. Udal eraikinetan biltzen diren kolektiboekin bildu. 21. Oiartzungo puntu ilunen azterketa, emakumeekin. 22. Mari Domingiren figura zehaztu herriko eragileekin (ikastetxeak, ludoteka, Olentzeroren Laguntzaileak, mugimendu feminista). 23. Oiartzunen indarkeria matxista jasaten duten emakumeei arreta egokia eskaintzeko barneprotokoloaren lanketa, mugimendu feministarekin. 24. 2016ko atsolorraren prestaketarekin hasi. 25. Koxme Lizaso bertsolariari omenaldia. 26. Eugenio Arozenaren antzerki-artxiboa Euskaltzaindiari dohaintzan ematea. 27. Mugarriaren Isiltzen ez den isiltasuna liburuaren bigarren edizioaren argitalpena. 28. Kuadrillategi egitasmoaren lekualdaketa (irisgarritasun arauak betetzeko). 29. Etorriberrientzako Harrera Plana martxan jarri, Euskara eta Gizarte-Ongizate arloen arteko elkarlanari esker. 30. Errigora egitasmoari atxikimendua. 31. TELP, hizkuntz ohiturei buruzko ikastaroa elkarteetako ordezkarientzat. 32. Saharako errefuxiatu guneetan uholdeei aurre egiteko laguntza eman. 33. Skate parkaren egitasmoaren jarraipena. 34. Eskalada Eskola: ikasturte osoko egitasmo bihurtu. 35. Txosti lagundu Europako Champions Leaguen parte hartzeko. 36. Superligara igo diren OKEko futbolariei harrera. 37. www.oiartzun.eus webgunea berritu. Gobernu Taldeko zinegotziek azaldu digute legegintzaldi hasierako sei hilabete hauek nolakoak izan diren norberarentzat:

Jexux Leonet Elizegi (alkatea): “Lehenengo urratsak ematen ari gara: jendearekin harremanak egiten, herria eta auzoak ezagutzen, Udaleko langileekin harremanak estutzen eta taldea osatzen. Nahiz eta emaitzak ikustea kosta egiten den, lanean ari gara. Taldea funtzionatzen ari da, gauzak aurrera ateratzen ari gara. Emaitzak ikusteko goiz da, baina nik sentsazio positiboak ditut. Alkate naizen aldetik, gai orokorrak lantzen ditut eta herritar dezente etorri da. Denei hitzordua eman diet, denei entzuteko borondatea dut. Bakoitza bere arazoarekin etortzen da eta, askotan, nahi genukeena baino denbora gutxiago dugu haiei eskaintzeko. Denei irtenbidea eman nahi genieke, eta batzuetan lortzen dugu, baina bestetan ez. Mila arazo sortzen dira bizikidetzan eta alkatetzan bizitzen dugu hori. Ikasteko indarrarekin eta gustura nago”. Eneritz Arbelaitz Sarasti (Mendi eta Ingurumen, eta Parte-hartze zinegotzia): “Gure taldea eta ni udaletxeko funtzionamendua, lana nola egin dezakegun ikasten ari gara. Programako helburuak ditugu, eta horiek betetzeko nola egin aztertzen ari gara hilabete hauetan. Ari gara neurria hartzen. Sei hilabete hauek ikasketa prozesu bat izan direla esango nuke. Ingurumen arloa orain arte lehentasunetatik kanpo egon da, eta horri buelta ematea zaila da; lan asko dugu. Krisi garaiak ez dira onenak izan gure ondare naturala baloratzeko”. Iñaki Pikabea Lasa (Hirigintza eta, Obra eta zerbitzuak zinegotzia): “Sentsazioa batetik 10era puntuatu behar banu, erdiparetik gora jarriko nuke. Gustura ari gara lanean eta gauzak egiten ere ari gara. Ez nahi genituzkeen martxan, beharbada. Erraz ikusten dituzun gauzak zaildu egiten dira, bateko baimenak direla, besteko jabetza

kontuak… Jendearen eskaerei forma ematen saiatzen gara Hirigintzan. Nahiko ez genituzkeen trabekin topatzen gara askotan. Sentsazioa positiboa da, baina beti dago gainditu ezin dugun kroska bat”. Agurtzane Lekuona Agirretxe (Gazteria eta Feminismo zinegotzia): “Motzak bezain beteak izan dira lehen hilabeteak. Ikastetxeko lehen hilabeteekin alderatuko nituzke: txoko ezberdin pila dituen etxe handi batean sartu gara eta txoko bakoitza ezagutzen dihardugu; txoko bakoitzean arlo ezberdina lantzen da eta arlo hauetan, urte askotako eskarmentua duten irakasleak dauzkagu (teknikariak, idazkariak, udaltzainak...), hauek ezagutzen eta dakitenaz ere ikasten ari gara. Bestalde, taldekideak ezagutzea ere prozesu polita izaten ari da: bakoitzak bere ibilbide propioa egin du eta elkartzeak elkarrengandik ikasteko aukera ematen digu; talde ederra da eta halakoez inguratuta edozein egoera da atseginagoa. Herritarrekin sortzen diren hartu-emanak beste ikuspegi eta arduretatik bizitzea ere berria da niretzat. Beraz, zentzu guztietan ikasketa prozesu bat izan da pasatako seihilabetea”. Juan Inazio Ansa Martirena (Ogasun zinegotzia): “Niri erronkak asko gustatzen zaizkit, eta proiektu pila batean sartu gara; batzuk propioak –inbertsioak erabakitzea, irizpideak finkatzea…-. Lege pila etorri zaizkigu eta aurrera atera behar ditugu. Udaletxean profesional eta langile onak daude, eta gure ekipoarekin gustura nago. Jexux Leonet indarrarekin eta gogoarekin ikusten dut eta zinegotzi gazteek harritzeko gaitasuna dute oraindik. Gaitasun hori galdu egiten da urteekin, eta gazteak ikustea gogo horrekin oso polita da. Barre asko egiten dugu elkarrekin; seinale ona da. Ogasuna gauza iluna da, inork ez du zenbakiez hitz egin nahi. Ni beti hor bizitu naiz, profesionalki eta udaletxean egon nintzen aurreko legegintzaldian ere. Jendeak beldurra dio zenbakiei, baina ez da hainbesterako. Oso arautua dago eta begi pila bat daude gainean”. www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Josune Cousillas Aramendi (Kultura zinegotzia): “Orain arte izan ditudan sentsazioak onak dira. Hasieran, ez dakizu oso ongi zertan sartu zaren baina egunerokotasunak ematen dizun esperientziak kokatzen zaitu. Lasaiago zauden heinean gauza gehiago egiten duzu. Dena erraztu dit taldearen disposizioak eta dugun kohesioak. Uste dut talde majoa garela eta harreman ona dugu gure artean. Lana eta dedikazio handia da zinegotzi izatea, zure lanetik eta familiatik aparte indar berezia eskatzen du. Baina ilusioak bultzatzen du gustura egitera eta talde batean gustura sentitzeak bultzada ematen dizu aurrera egiteko. Kultura arloa oso bizirik dago Oiartzunen: eragile asko dago. Denekin elkartzen saiatu gara, pixkanaka. Egon behar denean batekin edo bestearekin, hor nago. Kultura bizirik dago Oiartzunen, lana egiten da, eta nire lana baliabideak jartzea da“. Ioritz Aizpuru Lopez (Euskara zinegotzia): “Lehendabiziko hilabeteak kokatzen pasa ditugu. Irailetik aurrera izugarrizko dedikazioarekin aritu gara lanean. Euskara arloan, ekainean hasi nintzen identifikatzen irailerako aurre egin beharko genituen hutsuneak. Pozik nago soluzioak eman ditugulako, etxekolanak ongi egin ditugun sentsazioa dut. Aurrekontuak, auzoetako batzarrak eta inertziaz etortzen diren gaiek denbora hartu digute, eta nahi dut patxada izan euskarako gai interesgarrien inguruan hausnartzeko denbora izateko”. Domi Azpiroz Ubiria (GizarteOngizate zinegotzia): “Hasiera luzea, sakona eta gazigozoa izan da. Oraindik sistema ikasten ari gara, nahiz eta barneratzen ari garen. Sistema oso motela da. Hori onartzea asko kostatzen da. Gizarte-Ongizaten, informazio asko jasotzen da eta ez da informazio atseginena, Ongizatera etortzen delako

www.oiartzun.eus

behar handia duena. Aurrera ateratzeko adina duena ez da etortzen Ongizatera. Etortzen direnek behar latzak dituzte. Eta badago Oiartzunen jendea oso egoera txarrean. Informazio hori jasotzeak samintzen nau, baina lagundu ere egiten dugu. Horrek poza ematen du. Egoerak korapilatu egiten dira, jendea oso berandu etortzen delako laguntza eskatzera. Baina orain arte korapilo guztiak askatu ditugu”. Enekoitz Markos Azpiroz (Kirol zinegotzia): “Orain artekoa positiboa da, kontuan hartuta denak berriak garela. Elkar ezagutzen joan gara eta kimika oso ona da. Alde batetik, kudeaketan esperientzia duen jendea dago eta gazteok ere, bakoitzak bere alorrean aurretik herri mailan lana egin dugu. Giroarekin kontentu nago. Ondo ulertzen dugu elkar, eta lau urteko apustu batean, hori garrantzitsua da. Bestetik, Udala ezagutzen ari gara: lana egiteko moduak, gauzen kostuak… Oraindik ikasten jarraitu behar dugu. Beti interesatu eta gustatu zait kirol arloa. Orain ikusi dut Oiartzungo kirol-jarduera uste nuena baino zabalagoa eta anitzagoa dela, izugarrizko jende pilak egiten duela kirola eta oso herri mugitua dela. Gure lana elkarte eta herritar horiei proiektuak aurrera ateratzen laguntzea da. Aurrez oso dinamika ona dago, eta horri jarraipena eman behar zaio, ahal den heinean hobetuz”.

Aurreikuspen hobeak 2016ko aurrekontuetan Azpiegiturak hobetzera eta proiektu berriak martxan jartzera bideratuko dira inbertsioak 2016an, aurten baino %8 gehiagoko aurrekontua izango du Oiartzungo Udalak: 15.200.000 € baino pixka bat gehiago. 2011n krisi ekonomikoa hasi zenetik, udal aurrekontua urtetik urtera jaisten joan da. Ezinbesteko neurriak hartu behar izan zituen aurreko Udal Gobernu Taldeak Udalaren egoera ekonomikoa saneatzeko. Egindako lan horri esker, datorren urteko aurreikuspenak azken urteetakoak baino hobeak dira. Udala 2012an izan zuen aurrekontuaren kopuruetara helduko da datorren urtean. Honek ahalbidetuko du inbertsioak bideratu ahal izatea herriko azpiegiturak hobetzera (Elorsoro kiroldegia, Gazte Izanaken egoitza, Madalensoro pilotalekua, bidegorria…); Gobernu Taldearen herri-programan aurreikusi bezala, etxebizitzara eta proiektu berri batzuk garatzea (baratza profesionalen sustapena, mendi-garbiketa, herribideak konpontzea, auzoak indartzea -lau urteko ikuspegiarekin-…). Eragileentzako laguntzak, gora Gastu estrukturalak (pertsonal gastuak, azpikontratazioak, transferentzi arruntak…) aurrekontuaren zati handiena hartzen du. Gastu hauek urtero daude eta 2016an ere, aurrekontuaren zati handiena izango dira. Gastu horietan daude, Udalak herriko euskara, kultura, hezkuntza eta beste arlo batzuetako eragileei ematen dizkien laguntzak. 2016an, %3 gehiago bideratuko da horretarako. Oiartzuarrek lan eta esfortzu handia egiten dute eremu

elkarHartzen

horietan, eta Udalak nolabait herritarrek egiten duten esfortzu hori babestu nahi izaten du laguntzak emanez. Arlo horietan Udalak apustu handia egiten du, herri gutxi baitira Oiartzunek beste baliabide ekonomiko bideratzen dituena eragileen jarduna laguntzera. Adibide gisa, hezkuntzako eragileetan egiten den inbertsioa oso handia da (aurrekontu orokorraren %6 inguru). Gastu sozialera (Gizarte-ongizate arlora) bideratuko den kopurua ere garrantzitsua da. Mantendu egingo da diru kopurua eta sail honetako erabiltzaileen zerbitzuetan inbertsioak egingo dira. Aurreko bi legegintzaldietako Gobernu Taldeek ere garrantzia berezia eman zioten gastu sozialari eta eragileen laguntzei. Irizpide politiko horiek mantenduko dira legegintzaldi honetan ere. Inbertsioetarako dirua gehitzeko hiru arrazoiak Baina nola lortu da inbertsioetarako dagoen diru kopurua igotzea? Hiru arrazoi nagusi daude. 1) Geroz eta mailegu gutxiago ditu ordaintzeko Udalak. Gobernu Taldearen helburua mailegu berririk eskatu gabe lanean jarraitzea da. Maileguetan gutxiago ordaindu behar denez, gehiago dago beste arlo batzuetara bideratzeko. Aurten, Udalak finantza erakundeekin interesen ordainketa negoziatu du eta ondorioz, interesetan %37 gutxiago ordaindu da. 2) Zergetatik gehiago jasoko da. Udalak ez ditu zergak igo (gehienak KPIaren arabera igoko dira 2016an, %0,2; beste batzuk mantendu egingo dira), baizik eta ekonomia suspertzen hasi da eta industria diru-sarrera garrantzitsua da Oiartzungo Udalarentzat. 3) Gipuzkoako Aldundiko Foru Funtsetik jasoko dena gehiago izango dela aurreikusi da. Guztien eskura, www.oiartzun.eus-en Oiartzungo Udalak aurrekontuen berri eman die oiartzuar guztiei azaroan egindako auzo batzarretan. Bilera horietan parte hartu ezin izan zutenek ere informazioa eskura izan dezaten, www.oiartzun.eus-eko UDALA-Auzoak atalean dago azalpen orokorra zintzilikatua. www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Udaleko zinegotzi eta langileak, Emakumeen Mundu Martxarekin

Euskara ikasleentzako laguntzak

Herriko euskaltegi homologatuan euskara ikasteko hautua egiten duten oiartzuarrei laguntzeko asmoz, Udalak %70a arte finantzatzen dituen beka sistemarekin jarraitzen du aurten. Iazko ikasturtean bezala, aurten ere laguntzaren erdia ikasturte hasieran eman zaie ikasleei. 55 ikasle ari dira euskara ikasten edo hobetzen ikasturte honetan Intxixu AEKn.

Landetxeko lokala, euskara eta gazteriako egitasmoen lekuko

Martxoaren 8an Kurdistandik abiatutako Emakumeen Mundu Martxak Euskal Herria irailaren 28tik urriaren 4ra zeharkatu zuen, Portugalera bidean (han bukatu zen urriaren 17an). Oiartzungo Udaleko zinegotzi eta langileak gizarte kapitalista heteropatriarkalaren aurrean alternatiben aldeko sarera atxiki dira.

Azaroaren 1a, memoria historikoa oroitzeko data

Landetxeko udal lokala egokitu da, bertan euskara eta gazteria arloko egitasmoak garatzeko. Kuadrillategi (bi talde sortu dira aurten, izen-emate kopuru handiarengatik) bertan biltzen da ostiralero. Bestetik, gazte batzuk lantzen ari diren gaztetxe proiektua ere bertan gauzatzea hitz egina dute gazteek eta Udalak. Gainera, lokalean dauden bi bilera gelak herriko eragileen esku utziko dira.

36ko gerran frankistek hildako oiartzuarrei eta Oiartzunen hildako errepublikazaleei kanposantuan, PeĂąa Gantxegik egindako oroigarrian, azaroaren 1ean egindako loreeskaintzan parte hartu zuten Gobernu Taldeko zinegotziek, justizia, egia eta erreparazioaren izenean.

7ak Bat Eguna, Aloze ezagutzeko aukera

7ak Bat Harreman sareak antolatuta, aurten Alozen (Zuberoa) izan da 7ak Bat Eguna. Oiartzungo udal ordezkariak ere bertan izan ziren. Oiartzundik, Haurtzaro Ikastolako guraso eta ikasle mordoxka ere joan ziren, Zuberoa biziberritzeko Udalbiltza eta Ikastolen Elkarteak sinatutako hitzarmeneko konpromisoak betez.

www.oiartzun.eus

Saharako errefuxiatuentzako, 2.500 â&#x201A;Źko laguntza

Saharako errefuxiatuen Tindufeko kanpamentuetan sarraski handia eragin zuten urriko uholdeek, eta Oiartzungo Udalak 2.500 â&#x201A;Źko diru-laguntza bidali du, El Watan Elkartearen bitartekaritzarekin, errefuxiatuen egoera hobetzeko.

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

udal albisteak Altzibarren, jolasparke berrituak eta trafikoaren berrantolaketa

Altzibarren auzo batzarra egin zuen udan Udalak, aurreko batzarretan Altzibar hobetzeko auzotarren aldetik jasotakoak zehazteko eta auzoaren erdigunearen trafiko berrantolaketan hobekuntzak egiteko. Erabaki hauek adostu ziren: Klarene eta Agerre-aldeko jolasparkeak konpontzea eta, Donepetri kaleko sarrera irekia autoak ateratzeko, hartara Martintxo kaletik pasatu gabe auzogunetik atera ahal izateko. Datorren udaberrian gaia berriz aztertzeko konpromisoa hartu du Udalak, behin betiko erabakiak hartzeko.

Agendan nahitaez apuntatu beharreko ekimena bihurtu da Arditurriko txondorra. Aurten ere Leatza, Trumoia, Baxerri eta Ttakalori esker berreskuratu da garai bateko ikazkinen lana. Ia hilabeteko epean, jende mordoxka â&#x20AC;&#x201C;batez ere haurrakhurbildu da euren lana eta egurrezko tximinia ikustera.

Iturriotz eta Elizalde auzoak lotzen dituen Tronpeoko malda asfaltatu da, bideak zeukan egoera kaxkarra hobetzeko. Ikastetxeetara oinez joateko oso erabilia da Tronpeoko bidea.

Donostialdeko LZPri, alegazio berriak

Oiartzungo Udalak alegazioak sartu eta batzuen erantzunik jaso ez duen arren, Donostialdeko Lurralde Zatikako Planaren (LZP) dokumentuan Eusko Jaurlaritzak zenbait aldaketa egin dituela konturatuta, Planeamenduko Aholku Kontseilu berezira deia egin zen azaroan, alegazioak sartzeko tartean. Herriko elkarte eta norbanakoekin aldaketa horiek aztertu eta alegazio berriak jarri ditu Udalak, LZPk ez dituelako Oiartzungo interesak aintzat hartzen.

www.oiartzun.eus

Asiako liztorren kontrako borrokan, Donostialdeko erlezainek â&#x20AC;&#x201C;tartean, Oiartzungoek- proba bat martxan jarri dute Neikerren laguntzarekin. Abuztuaren erdialdean egin zuten bilera guztiek Oiartzunen, pausoak zehazteko.

Txondorra, galdu ezin den ekimena

Tronpeoko malda, asfaltatuta

Asiako liztorraren kontrako proba

Arditurriko Bide Berdearen Eguna

Arditurriko Bide Berdearen Eguna bidegorria eta bizikletaren erabilera uztartzeko data aproposa izaten da. Aurten, orain artean Doneztebe plaza eta meategiak lotzen zituen bizikleta martxa eskualdeko beste herrietara zabaldu da eta Donostiatik hasita, herri guztietako ziklistak hurbildu ziren Arditurrira.

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Txost, bote luzeko Europako Champions Leaguen

Pello A単orgaren ipuin-kontaketa tailerra

Pello A単orgak ipuinak kontatzeko eta haurrak ipuinetara zaletzeko tailerra eman die 0 eta 7 urte arteko gurasoei. 20 lagun elkartu dira. Hala ere, gehiago izan dira interesa erakutsi dutenak. Horregatik, aurrerago beste saioren bat egiteko intentzioa du Manuel Lekuona bibliotekak.

Txostek bote luzeko Europako Champions Leaguen parte hartu du, Herbehereetako Berstlum herrian. Oiartzungo Udalak ere laguntza eman dio herriko taldeari eta pilotariei, lehiaketa garrantzitsu honetan parte hartzeko aukera izan zezaten.

Eskalada Eskola, ikasturte guztian

Xanistebanetako kultur ekitaldia

Iazko proba pilotuaren emaitzak animatuta, ikasturte honetan Eskalada Eskolako bi ikastaro egingo dira Elorsoro kiroldegian. Lehenengo tandan 22 ikaslek eman dute izena eta dagoeneko martxan dago. Aitor Gonzalez eta Aitor Rufo eskalatzaileak dira arduradunak. Udalak, Girizia Mendi Taldeak eta Gipuzkoako Mendizale Federazioak elkarlanean jarri dute martxan egitasmoa.

Xanistebanetako kultur ekitaldiak gidari berria izan du aurten: Josune Cousillas Kultura zinegotzia. Bere ardura izan zen protagonista izan diren guztiei ohore egitea: Joxe Mari Isasa omendua; Mugarriko protagonista izan den Lartaun abesbatza; Oiartzun 2015 urtekaria osatu duen lan-taldea; erakusketa jarri duten artista oiartzuarrak (Aitor Etxebeste, Onintza Etxebeste eta Ane Narbarte) eta kartel lehiaketako sarituak.

Herriko puntu ilunak identifikatu dira

Oiartzungo puntu ilunak direnak (tokia eta orduaren arabera, emakumeak inseguru sentitzen direnak) identifikatzeko saioak egin dira herrian, Oarsoaldeko Berdintasun Mahaiak sustatuta. Identifikatutako puntuak aztertu eta proposamenak planteatzea izango da hurrengo pausoa. Eskualdeko beste hiru herriek ere egin dute bakoitzak bere azterketa.

www.oiartzun.eus

Oiartzun, Euskal Fondoko zuzendaritzan

Euskal Fondoa Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Udalek kooperazioko egitasmoak bideratzeko duten erakundea da. Legegintzaldi honetan, Oiartzungo Udalak zuzendaritzan parte hartuko du. Eneritz Arbelaitz EH Bilduko zinegotzia izango da ordezkaria.

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

plenoak

udal albisteak

15/07/29. EAJko Jon Goikoetxeak kargua hartu du. Karaezera bidaia, harremanak ez hoztutzeko

Karaez-Oiartzun Senidetza Taldeak Bretainiara bidaia antolatu du aurten ere. Dozena bat oiartzuarrek, beraz, uztailean bost egun karaeztarrekin pasatu zituzten, hango festetan. Udal ordezkari gisa, Juan Inazio Ansak eta Iñaki Pikabeak parte hartu zuten bidaian.

Comète Sarea, omenaldia eta errekonozimendua

Jon Goikoetxea Labaka EAJko zinegotziak kargua hartu zuen eta honela, 2015-2019 legegintzaldia osatu zen. Egun honetan 35/02 sententziaren kontrako mozioa onartu zen, EH Bilduk babestuta (Rufi Etxeberria eta Girizia Elkartea zigortzen ditu, besteak beste, epai horrek). EAJk ez zuen babestu mozioa, baina “epaia salatzen” dutela adierazi zuen Iñaki Arbelaitzek.

Udalak Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Kontrako Nazioarteko Egunaren harira, “biolentzia matxista mikro eta makroak” salatzeko EH Bilduk aurkeztutako mozioa onartu zuen ahobatez, gizarte feministaren aldeko hautua berretsiz. EAJk ere baiezko botoa eman arren, “biolentzia mota asko daudela eta guztien kontra egitea izan behar duela ardatz” gehitu nahi izan zuen.

Zinegotzi eta udaltaldeek hilero jasoko duten diru-kopurua mantentzea adostu zen EH Bilduren botoekin. EAJ abstenitu egin zen.

Gai guztiak onartu ziren ahobatez, tartean, Iturri Merkatari Elkartearekin akordioa, herrigunean eta auzoetan merkataritza txikia sustatzeko.

15/09/23. Ramuntxo Sagarzazuren kontra, ezohiko batzarra.

Urrian 38,32 €ko protokolo gastuak egin ziren bidaiatan.

atxiloketaren

Ramuntxo Sagarzazu oiartzuarra eta beste hiru euskal herritar atxilotu zituzten sarekadaren kontra, EH Bilduk aurkeztutako mozioa lantzeko ezohiko udalbatzarra egin zen.

Comète Sareak urtero omentzen eta errekonozitzen du II. Mundu Gerran pilotu aliatuak salbatzeko antolatutako herrimugimendua. Aurten ere, Elurretxetik abiatu eta Errenteriara martxa egin dute, garai hartan egiten zuten ibilbidea errepikatuz. Josune Cousillas Kultura zinegotziak Sarobe baserriko hamaiketakoan parte hartu zuen.

EH Bilduk “duela lau urte Aieteko Konferentzian piztutako ilusioa” aipatu zuen eta “bakearen bidean jarraitzeko” hautua egin zuen. Hortaz gain, Sagarzazu eta haren ingurukoei elkartasuna adierazi zitzaion. EAJko zinegotziak abstenitu egin ziren. Ikuslegotik, euren postura argitzeko eskatu zitzaien.

15/09/30. Kreditu aldaketak Bidegaña eta poligonoak hobetzeko. elkarHartzen, parte-hartzearen aterkia

Legegintzaldi honetan Udaletik bideratuko diren parte-hartze prozesuak identifikatuko dituen irudia eta leloa sortu ditu Udalak: elkarHartzen. Elkartu eta elkarrekin kontzeptuekin jolasteaz gain, oiartzueraz elkar hartzeak adostu esanahia ere badu. 2016ko aurrekontuak eta auzoetako eskaerak (orain artekoak eta aurrera begirakoak) auzoetako erronda izan da aterki honen pean gauzatu den lehendabizikoa.

www.oiartzun.eus

15/10/28. Biolentzia matxista guztien kontrako aldarria.

Ia gai guztiak ahobatez onartu zituzten EH Bilduk eta EAJk, tartean, lokalak eta teilatupeak etxebizitza bihurtzeko ordenantza Hirigintzako Plan Orokorrera egokitzea edota kreditu aldaketak Bidegaña egokitzeko eta poligonoak biziberritzeko. EAJ 2016ko udal tasen eta zergen, eta Oarsoaldea Garapen Agentziari egin beharreko ordainketen gaietan abstenitu zen.

15/11/25. LZPri 15 alegazio “arrazoitu”.

Donostialdeko Zatikako Planari (LZP) jarritako alegazioak berretsi zituen udalbatzarrak, EH Bilduko zinegotzien aldeko botoarekin (EAJ abstenitu egin zen). Guztira, 15 alegazio aurkeztu dizkio Oiartzungo Udalak Eusko Jaurlaritzaren LZPri. EAJk azaldu zuenez, “bidezkoa eta egin beharrekoa” iruditzen zaie alegazioak jartzea “baina terminal intermodala bertan behera uzteko eskatzen da, eta gure ustez beharrezkoa da”. Euskararen Egunaren atarian, Oiartzun UEMAko kide den neurrian, euskararen arnasgune izaten jarraitzeko konpromisoa berretsi zuen Udalak ahobatez. 2005ean Eugenio Arozenari erositako antzerki-bilduma Euskaltzaindiari dohaintzan ematea ere onartu zen, ahobatez. 2016eko zerga ordenantzetan ura eta estolderiaren tasa %0,2 igotzea erabaki du Udalak, KPIa bezala (EAJ abstenitu). Hasiera batean, %5eko igoera planteatu zen zerbitzu horren kobraketan, Añarbeko Urak Mankomunitateak hala igoko duelako. Azaroko protokolo gastuak 0 € izan ziren.

Uztailetik irailera bitarteko protokolo gastuak 40 € izan ziren (uztailean lore eta eskelatan; abuztuan eta irailean ez zen egin gasturik). www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

iritzia Etorriberrientzako Harrera Plana prestatu du Udalak, herriko elkarte eta etorriberrien laguntzarekin. Sarea lantzen lagundu dutenetako batzuekin elkartu gara: Zergatik hartu dute parte? Nolakoa da Oiartzun etorriberrientzat? Zertan lagunduko du Harrera Planak? Elkarte eta etorriberrien arteko elkarlana aberasgarria izan al da?

iritzia Joseba Errekalde

Gai hau lantzen hasi ginen Prebentzio Kontseiluan eta Harri Beltza urte asko da hor dagoela. Udalak eskaera bat egiten badu proiektua aberasteko edo lantzeko baietz erantzuten dugu. 52 urteko oiartzuar dagoeneko zaharra naiz, herria ezagutzen dut, eta uste dut kanpotik datozenentzat herri hau ez dela errazenetarikoa. Alde batetik, oso sakabanatua da herri-eredua, eta bestetik, karakter handiko herria da. Kanpotar asko entzuten dut esaten â&#x20AC;&#x153;40 urte daramatzat Oiartzunen, nire seme-alabak oiartzuarrak dira, baina ni ez naute oiartzuar kontsideratzenâ&#x20AC;?. Daukagun karakter propio fuerte horrek eta auzoen arteko distantziek ez dute laguntzen. Planteamendu hutsa positiboa iruditzen zait: Udalaren aldetik horrelako ekimen bat martxan jartzea, eragile sozialei partaidetzarako aukera ematea... Orain arte, erroldatzea paper administratibo bat betetzea zen. Gero, norberak egin behar zuen bidea. Eskura jarri badezakegu informazioa, gero bakoitzak horrekin nahi duena egin dezanâ&#x20AC;Ś Niri tokatu zait etorkina izatea, beraz, oso identifikatua sentitu naiz etorriberrekin eta ulertzen nituen. Interesantea izan da elkarrekin aritzea; prozesu parte-hartzaile guztietan bezala, aberastu egin naute besteek. Ez naute harritu nerone horrelako situazioetan topatu naizelako, baina gustatu zait elkarlanean aritzea. Arjeliako neska batekin erruz hitz egin dut, poloniarra krak bat da, kataluinar batzuek ere prozesua oso aberasgarri egin duteâ&#x20AC;Ś Kontentu egon naiz. Oiartzunen norberak nahi duen bezala bizitzeko aukera izan dezala. Herri anitza da eta guztiok bizitza proiektua egin ahal izateko toki bat topatuko dugu ziurrenik.

Janusz Borkowski

Harrera ondo egitea garrantzitsua da integrazio prozesua azkarragoa izateko, ondo sentitzeko herri berrian. Udaletxetik deitu ninduten parte hartzeko proposatuz. Euskaltegian nire berri eman zieten. Oso herri irekia da Oiartzun. Hona etorri baino lehen banekien gutxi gorabehera ze estilotakoa zen: oso abertzalea, oso euskalduna. Ideia hori edukita errazagoa da integratzea, herria ulertzea. Ez dakigu oraindik Harrera Plana nola aterako den. Denok ditugu ideiak, baina praktika falta zaigu, jende berriarekin partekatzea, harrerako subjektu izango direnekin. Interesgarria izango da ikusteko sistemak funtzionatzen duen, eta, ziurrenik, aldaketa batzuk egin beharko dira. Nik hiru bileratan parte hartu dut, interesgarriak baina ez dugu izan denbora asko gure ideiak aurkezteko. Bileretako agenda oso luzea zen eta agian alde operatiboa faltatu da. Euskarak erabat errazten du integrazioa Oiartzunen, nire ustez beharrezkoa da jakitea. Harrera saioetan hori trasmititzea garrantzitsua da. Lehenengo kontaktuan, hizkuntza euskara da eta norbaitek herriko bizitzan parte hartu nahi badu, beharko du. Bestela, herriko esentzia galduko du, jendea eta kaleko bizitza ulertzea eta herriko bizitzan parte aktibo izatea. Jendeak jarrera aldatzen du zurekiko euskaraz badakizu. Beraien hizkuntza ikasteko egiten duzun esfortzua eskertu eta baloratzen dute euskaldunek. Euskal Herrian bizi bagara, zergatik ez dugu erabiliko Euskal Herriko ama hizkuntza?

Estitxu Juanes

El-Watan ordezkatu dut bileretan, Oiartzungo Sahararen aldeko elkartea, nolabaiteko ongietorria eman eta Oiartzun zer den, nola funtzionatzen dugun, behar-beharrezko zerbitzuak non dauden azaldu eta harrera egiteko. Oiartzun herri ttikia da kanpotik datorren batentzat, oso lasaia eta oso herrikoa. Harreran elkarte ezberdinek parte hartuko dute eta horrek lagunduko du herritarrak ezagutzen. Hemen inguruko herri batetik edo atzerritik datozen etorriberriak izan, ezberdina izango da, baina uste dut balioko duela bertako jendea eta baliabideak ezagutzeko. Oso interesgarria izan da prozesua. Jende berria ezagutu dut, oso ezberdina, sorpresa positiboa izan da niretzat.

Imanol Ibarguen

Girizia Mendi Elkarteko partaide bezala parte hartu dut. Gonbidatu gintuzten parte hartzera eta baietz esan genuen. Ni berez ez naiz oiartzuarra, ni ere etorriberria izan naiz, baina ez dut inongo arazorik izan. Agian beste bati gehiago kostatuko zitzaion integratzea, baina bizitzeko leku ona da. Iruditzen zait lagungarria izan daitekeela Harrera Plana, galduta ibili beharrean horrelako tresna bat eskura jartzea interesgaria iruditzen zait. Konturatu naiz kanpotik etortzen den jendeak zein behar eta kezka dauzkan, ni sekula ohartu gabekoak. Haietaz ere ikasi daitekeela ikusi dut.

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

iritzia

Etorriberrientzako Harrera Plana prestatu du Udalak, herriko elkarte eta etorriberrien laguntzarekin. Sarea lantzen lagundu dutenetako batzuekin elkartu gara: Zergatik hartu dute parte? Nolakoa da Oiartzun etorriberrientzat? Zertan lagunduko du Harrera Planak? Elkarte eta etorriberrien arteko elkarlana aberasgarria izan al da? Amaia Ibarguren

Nik HELTA ordezkatu dut saioetan. Interesgarria da etortzen den jendeari adieraztea zer dagoen herrian. Oiartzunera etortzen bazara ezagutzen duzun jendearekin, irekitzen zara. Baina bakarrik -eta umerik gabe- etortzen bazara, uste dut zaila dela Oiartzunen barneratzea. Oso irekia izan behar duzu. Tailerrek errazten dute jendearekin harremana egitea. Uste dut Harrera Planak integrazioa erraztuko duela, tresna bat da jendea herrira bereganatzeko. Denon aldetik egon behar du esfortzuak: etortzen denaren aldetik, eta baita gure aldetik ere. Nik zailtasuna ikusten dut gaur egun integraziorako, bertako jendea pixka bat itxi egiten gara.

Maria Manera

Bi seme ditut eta ludotekan parte hartzen dugu. Han Nekane (Martiarena) dago eta udaletxearekin harreman franko du. Ludotekako erabiltzaile, eta era berean, etorriberria zen norbaiten galdera egin zioten eta gure familian pentsatu zuen. Guk Oiartzuna etortzea erabaki genuenean, bi gauza esan zizkiguten: jendea oso itxia zela –Euskal Herriak orokorrean du fama hori- eta oso euskalduna. Bagenekien Euskal Herria ez dela esaten den bezain itxia, eta horregatik pentsatzen genuen Oiartzun ere akaso ez zela zioten bezain itxia izango; eta oso euskalduna izatea, guretzako ez zen arazo; Euskal Herrian gaude. Handicap potentzialak izan zitezkeen horiek, baina Oiartzun ez da jendeak uste eta esaten duen bezain itxia eta euskalduna, bai, bada, baina horrek asko errazten du euskara ikastea, beraz, askoz hobe. Ingurune aldetik, zoragarria da eta oso herri aktiboa da, oso dinamikoa eta kalean bizitza egiteko aukera asko ematen duena. Harrera Plan baten beharra ez genuen sentitu guk, baina ulertzen dut norbait sentitu daitekeela galduta eta lagundu dezakela; ideia ona da. Guri gehien kosta zitzaiguna izan zen festak eta ospakizunak ulertzea. Plana sortzeko saioetan asko aldarrikatu dudan zerbait izan da interesgarria dela kanpotik datorrenarentzat zer diren jakitea, laguntzen duelako kultura eta herriko jendea ezagutzen, parte hartzen… Izugarri daude, baina ez dago azalduta zer ospatzen den, noiz… Plazara ateratzen ginen, zer egongo oten zen jakin gabe, eta zaila zen zer ospatzen zen jakitea. Jendeari galdetzen genion, baina askok ez zekiten jatorria, nork antolatzen zuen, nola parte hartu zitekeen… Ospakizun asko daudenez, uste dut integratzeko modu ona dela. Euskaraz jakiteak errazten du Oiartzunen integratzea, argi eta garbi. Ni ikasten ari naiz. Ez da ezinbestekoa, baina uste dut ezin duzula ongi bizi. Erosketak egin ditzakezu, tramiteak… baina ezin duzu ulertu jendeak kalean bizitzen duena, elkarrizketak, eta deserosoa da pentsatzea zu zaudelako jendeak ezin duela bere hizkuntzan espresatu. Niri, behintzat, deseroso sentiarazten nau horrek.

www.oiartzun.eus

Sandra Mosquera

Gizarte-Ongizate sailak kontaktatu zuen nirekin. Azaldu zidaten ze proiektu ari zen garatzen udaletxea etorkinekin eta ea parte hartzera animatzen nintzen. Baietz esan nuen. 21 urte pasa dira Oiartzunera bizitzera etorri ginenetik. Oiartzuar bat ezagutzen genuen Guayaquilen – nire herrian- ibilia zelako, baina garai hartan Errenterian bizi zen. Erreferentzia gutxi genituen Oiartzunen. Haurra jaio zenean parkean, haurtzaindegian, ikastolan… sortu ziren harremanak bertakoekin, haurra eta heziketaren mundutik. Harrera protokoloak uste dut erraztu eta azkartuko du etorriberrien integrazioa. Hobe da hasieratik harremanak edukitzen hastea. Integrazioa oso hitz inportantea da kanpotik etortzen den batentzako, eta saiakera egon behar da harremanak sortzeko eta lantzeko. Kanpotik etortzen denarentzako ez da erraza harremanak sortzea, baina jasotzen badu harrera bat, errazagoa izango da. Nire esperientziarengatik, hizkuntza bide bat izan da bertakoekin harremana egiteko. Euskaltegietan euskal kultura ezagutzen da, hemengo jendearen izaera ulertzeko. Hainbat ohitura, gauza… ezberdinak dira eta ezagutzean ulertzen eta baloratzen duzu.

Fatimetu Salec Mohamed

Herrikoa sentitzen naiz. Deitu ninduten eta beharrezkoak diren gauzetan laguntzea eta parte hartzea gustatzen zait. 2004 urte bukaeran etorri nintzen Oiartzunera. Toki askotatik pasatu nintzen aurretik –Kanariak, Valladolid…eta gehien gustatu zaidan herria izan da; oso ongi sentitu nintzen hemen, ongi hartua. Hasiera batean jendeak oso itxia izan behar duela ematen du, baina norberaren arabera ere bada. Irekia eta atsegina bazara, onartzen zaituzte. Iritsi berritan, koadrila batean sartu nintzen eta beraiekin ibiltzen nintzen, txokolategian lan egiten nuen... Asko lagundu zidaten eta, horregatik, ez zitzaidan kosta egokitzea. Zorte handia izan dut horrelako jendea ezagutu izana. Ez naiz inoiz bakarrik edo onartu gabe sentitu. Alderantziz! Uste dut balioko duela Harrera Planak. Kanpotik datorrenak uste du Euskal Herrira egokitzea oso zaila dela. Baina ateak irekitzen dizkietela ikusten badute, laguntzen dietela, erakusten dizkietela hemengo gauzak… balioko du. Ezagutzen ez nuen jendea ezagutu dut prozesu honetan. Elkartu gara, hitz egin dugu, ideiak trukatu, galderak… oso interesgarria izan da. Euskaraz dakien bat edo ez dakiena ezberdina da Oiartzunen. Nire esperientziarengatik dakit. Adineko emakume bati “kaixo”, “kafesnea”, “ebakia” esaten diozunean, aurpegia pozten zaio, oso eskertua sentitzen da kanpoko norbaitek euskaraz hitz egitean. Nik asko ulertzen dut, baina hitz egin… justua! Semeak eta senideek hitz egiten dute. www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

auzoak Altzibar

Kaleberriako goiko Xorrolaren geltokiak estalpea izateko markesina jarri da. Xorrolaren geltokiaren parean zegoen herriarteko autobusaren geltokia ere berritu da, lehen ezinduentzako zituen trabak kendu eta herritar guztien mugikortasuna bermatzeko moduan jartzeko.

Elizalde

Gipuzkoako Foru Aldundiak GI-2134 errepidea konpondu du, alegia, oiartzuarrok bariantea deitzen diogun bidea. Errepide hori Aldundiaren jabetzakoa da eta bere ardura dira mantenu lanak ere.

www.oiartzun.eus

auzoak

Arragua

Altzibarren egin den bezala, Arraguan ere Xorrolako geltokiari aterpea jarri zaio. Auzoko pilotalekuaren ondean dago gerizpetutako geltokia.

Ergoien

Auzokalte Elkarteko bazkideek auzolan eguna egin zuten, elkartea txukuntzeko. 20 bat bazkide inguru elkartu ziren saioan, goizean hasi zena. Hamaiketakoarekin indarberrituta segitu zuten lanean.

Gurutze

Auzoko emakumeen bazkaria egin dute aurten ere gurutzetarrek. 51 emakume elkartu ziren Gurutze Berrin, giro ederrean. Duela urte mordoxka hasi ziren bazkaria antolatzen, auzoko emakumeen arteko loturak estutzeko helburu sanoarekin.

Karrika

Artaso Elkartearen ondoko zubia eraitsi zuten duela hilabete batzuk, eta ingurua nahiko modu arriskutsuan geratu zen. Artaso Elkarteak ingurua txukundu eta beranda jartzeko eskatu zuen eta Udalak udan â&#x20AC;&#x201C;auzoko festen aurretik- lanak egin zituen.

Iturriotz

Iturriotzen oihalak eta olioa jasotzeko edukiontziak jarri dira aportazio gunearen kanpoaldean, auzotar guztiei zerbitzua eskaintzeko. Guztira, herrian sei puntu daude hondakin hauek uzteko: Iturriotzen; Talaiako garbigunean (zerbitzuaren ordutegi barruan); Ugaldetxon (Intxixu ondoan); Altzibarren (Kaleberrian); Elizalden (Euskal Herria plazako aparkalekuan) eta Arraguan (Larzabal etxadian).

Ugaldetxo

Karla Lekuona futbol zelaian egokitzapen lanak egin dira: aldagelak moldatu, gradak berritu eta irisgarritasun legedia betetzen duten komunak egin dira. Lanak udan egin dira, denboraldia hasteko prest egoteko.

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

herriko berri

Valverdetarrak: “Aitarentzako Oiartzun zerua zen“ Antonio Valverde Ayalde jaio zela 100 urte bete dira aurten. 1915eko urtarrilaren 17an Errenterian jaio zen arren, Oiartzunekin oso lotura estua izan zuen margolariak. Gure herrian hil zen 1970eko uztailan. Haren sei seme-alabetako hiru elkartu ditugu (Antton, Lola eta Jabier), aitari buruz eta Ayaldek berak zein Valverdetarrek Oiartzunekin izandako (eta duten) harremanez hitz egiteko. Antonio Valverde zen zuen aita, Ayalde izengoitiz. Baina nor zen bera? ANTTON VALVERDE: Jaiotzez errenteriarra zen eta ezkondutakoan, Donostiara joan zen bizitzera eta lanera. Halako batean, Oiartzunekin maitemindu zen eta erabaki zuen hemen etxetxo bat izatea eta egin zuen Ayalde izena izango

zuen etxea. Ordutik aurrera, Oiartzunekin hartueman oso handia izan zuen. Lagun asko egin zituen; hau berarentzako zerua zen. LOLA VALVERDE: Kukutxeztula harrapatu zuten aitak eta Mari Josek, jaioberria zela. Helduentzako nahiko arriskutsua da kukutxeztula eta Sein Txipi alokatu zuten. Garai hartan oso villa polita zen eta lekua zuen estudioa jartzeko. 1947ko uda han pasatu genuen. Aitak gaztetatik maite izan zuen asko Oiartzungo paisaia. Uda pasatu genuenean erabaki zuen etxea egitea. Berehalaxe hasi zen lur bat bilatzen etxea egiteko. ANTTON: Aita-amak egunero etortzen ziren. Lanetik atera, eta hona. LOLA: Gutxi gorabehera, 6etan ateratzen zen lanetik aita, Donostiako etxera joaten zen amaren bila eta hona etortzen

ziren. Aitak margotu egiten zuen, eta amak puntua eta. Lagun asko egin zituen: Don Regino, Don Jose… ANTTON: Horietaz gain, gogoratzen naiz Manuel Galarragaz. Halako emozioa sentitzen dut barruan hartaz gogoratzean… eta Manuel Sorondo. LOLA: Lagun asko zituen. Haiekin joaten zen perretxikotara. Aita oso txertatua zegoen herrian. Ayalde etxearen izena zen, eta bere izengoitia ere bai. Zein izan zen lehenago? JABIER VALVERDE: Etxea izan zen lehendabizi. LOLA: Izen hori jarri zioten lekua halakoa zelako. Eta hortik aurrera, goitizen bezala geratu zitzaion. ANTTON: Orduko ortografia halakoa zelako, i grekoaz idazten zen eta halaxe geratu da. Gero hasi zen bere izkribuak, poesiak eta koadroak Ayalde izenarekin firmatzen. Nola gogoratzen dituzue Oiartzunen pasatako asteburu, oporraldi… garaiak? LOLA: Beno, beno, beno… esango bagenu! Autoa parkinean utzi dugunean esan diet anaiei, “gogoratzen zarete gu etorri ginenean Oiartzunen ez zegoela autorik?”. Autobusa zegoen, orduro Errenteriara joaten zena. Ikusi genuen lehendabiziko autoa taxia izan zen. Oiartzun ezezagun bat ezagutu dugu, oso ezberdina. JABIER: Libertatea zen Oiartzun. Gustura etortzen zineten Donostiatik uda pasatzera? JABIER: Oso gustura! ANTTON: Uda iritsi ahala, bizikleta hartzen genuen eta urria arte, bizikleta gainean. Antonio Etxeberria alkate izan zenarekin karrerak egiten nituen, eta beti irabazten zidan alu hark! JABIER: Bakoitzak bere koadrila zuen herrian. ANTTON: Ilunabarretan izugarrizko jokoak egiten genituen, herri guztitik barrena… LOLA: Bainatzera joaten ginen Arditurrira eta Karrikara. Treneko bide batzuetatik, eguraldi ona egiten zuen guztietan, oinez. Auzo guztietatik ibiltzen ginen. Kilometroak egin genitzakeen egunero. Etxean ez ziguten ezer galdetzen eta oztoporik jartzen. Bazkaltzera eta afaltzera azaltzen ginen, eta kito. JABIER: Auzo guztietako festetara joaten ginen. Askatasun izugarria genuen Oiartzunen. ANTTON: Hala ere, Xabier Letek esaten zuen bezala, beraneanteak ginen! Zuen etxeko giroa nolakoa zen? JABIER: Beti jende asko egoten zen. ANTTON: Aita-amak eta sei seme-alaba ginen. Berez, dexente.

www.oiartzun.eus

Familia, Burgosko izeba-osabak eta lehengusuak, gure lagunak, aitaren eta amaren lagunak… beti bazegoen norbait. Oso jende ospetsua etorri izan da gure etxera, aitarekin hartuemana zutenak. Gogoan ditut Jesus Guridi musikaria; margolari guztiak; Jorge Oteiza aitarekin askotan egoten zen, bata besteari burua berotzen… LOLA: Chillida… Urtero On Manuel Lekuona bazkaltzera etortzen zen. Kultur arloan mugitzen zen jende guztia pasa zen gure etxetik. Guridi organoa jotzen egon zen Oiartzungo elizan, oso organo ona eta berezia dagoelako. Baimena eskatu zion apaizari hura jotzeko. Oso etxe bizia genuen, jende asko zegoen beti. Ez ginen aspertzen. Gehien gustatzen zitzaiguna Oteiza zen… Esaten zutenean Jorge zetorrela… beno! Askotan ez genuen jakiten etorriko zenik. Donostiatik Irunera bidean hemendik pasa behar izaten zuen, eta gelditu egiten zen agurtzera. Baina bagenekienean etortzekoa zela, festa zen. Aparta zen. Gogoratzen naiz inguruko bertsolariek bilerak egiten zituztela. ANTTON: Bilera gogoangarria izan zen Juan Mari Lekuona egon zen hura, aita, Lezoti, Aingeru Irigarai… Gure etxea horrelakoa zen, beti bazegoen baten bat! Halako giroan hazita, nahitaezkoa zenuten kultur munduarekin lotuta jarraitzea seme-alabek… ANTTON: Berez zetorren. Udako egun normal bat nolakoa zen aitarentzat? JABIER: Ni ez naiz asko akordatzen. 14 urte nituen aita hil zenean. Senideetan gazteena naiz. Oroitzapen oso sakabanatuak ditut. Akordatzen naiz goizetan lanera joaten zela, eta etortzen zenean arropa aldatzen zuela: korbata kendu eta polo bat jantzi. Nire oroitzapenak horrelakoak dira, tak-tak, oso konkretuak. LOLA: Lanera joaten zen, baina udan eguerdirako etortzen zen. Ez zituen bakazioak hartzen. Eta gero margotu, idatzi… ANTTON: Berandu xamar heltzen zen bazkaltzera. Bazkaldu eta gero, adios gure aita. Estudioan sartzen zen, kanpoko baten bat ez bazegoen behintzat. Idazten, pintatzen… aritzen zen. Ez zitzaion asko gustatzen guk molestatzea. LOLA: Berarentzako denbora gauzarik garrantzitsuena zen. Enpresa bateko kudeatzailea zen, baina hala ere, hainbeste gauza egin zituen… Oraindik gauzak deskubritzen ari gara: ehunka artikulu (La Voz de España, Diario Vasco, Bidasoa, Zeruko Argia…) euskaraz eta erdaraz. Euskaraz ez zekien eta ikasi zuen. Bi urtez joan zen neguan klaseak hartzera Elbira Zipitriarengana. 38 urte zituen hasi zenean, 1953a zen. Eta pentsa, Euskaltzaindiakoa izan zen gero! Ama ere errenteriarra zen eta bere etxean euskaldunak ziren eta euskaraz egiten www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

herriko berri zuten, baina aitaren etxean, ez. Ikasteko erdarazko irakurketa guztiak baztertu zituen, eta bakarrik euskaraz irakurtzen zuen. Eliza bakarrean ematen zen meza euskaraz Donostian, igandetan. Euskarazko misal bat erosi zuen eta hara joaten zen. JABIER: Gu ere joaten ginen. Hortaz akordatzen naiz. Atotxara, frantziskanoetara. LOLA: Orain esaten da hizkuntza bat ikasteko murgiltze linguistikoa egin behar dela; aitak hori egin zuen. Lanean ezin zuen, baina bestela dena euskaraz egiten hasi zen: etxean, mezetan, irakurtzen… Ez zigun uzten erdaraz hitz egiten etxean. Baina horrela egiten ez badira gauzak, ez da helburua lortzen. Indar mental handia behar da horretarako. Gauza hauek guztiak entzunda, zuen aita oso metodikoa zela imajinatzen dugu. ANTTON: Bai, bai, hala zen. Gerra zela eta, Zuzenbide ikasketak erdizka utzi zituen, eta horiek ere bukatu zituen urteak pasata. Bazekien ez zuela ezertarako baliatuko, baina bukatu zuen. LOLA: Euskara ikasi ondoren, karrera bukatu zuen. Bere margolan gehienak ezagutzen dituzue, baina testuak oraindik deskubritzen ari zaretela aipatu duzue… ANTTON: Bere korrespondentzia ikusten ari gara eta ezagutzen ez genituen gauzak ikusten. Jende askok du gure aita zenaren koadroren bat. Beti erregalatu egiten zituen bere lanak. Oiartzun oso maitea zuen, baina Oiartzunen aldetik jaso al zuen maitasun bera? ANTTON: Hil aurretik lagunen aldetik bai. Hil eta gero, jaso zuen ordain berezia. Oiartzunek oso omenaldi polita egin zion. Aita 1970ean hil zen, eta Lekuonatarrak tartean zirela (Manuel eta Juan Mari) Ibargainen egin zioten omenaldi zoragarri bat. Ez dugu sekula ahaztuko. Oso ederra izan zen. LOLA: Kalea ere badu bere izenarekin. Bere Oiartzungo geografia zein zen? JABIER: Akordatzen naiz Oialekura asko joaten zela. Eta Aiako Harrira. LOLA: Bere gune zentrala Aiako Harria zen. ANTTON: Bi Mañuelekin elkartzen zen herrian. Don Regino medikua ere oso laguna zuen. Berarekin harreman asko zuen beste bat Dionisio Martiarena sakristaua zen. Mila ofizio zituen. Musikaria zen: kanpaiak, okarina, txistua… jotzen zituen. Kanpaiak jotzen txapelduna zen. LOLA: Kastron egiten zuten tertulia, egunero jaisten zen. Denerako izaten zuen denbora: lanerako, margotzeko, idazteko,

www.oiartzun.eus

herriko berri tertulian aritzeko eta familiarekin egoteko. Telebista asmatu zutenean, esaten zuen: “zenbat denbora kentzen du honek?”. Bazkaldu edo afaldu eta gero gurekin egoten zen, dibujatzen eta margotzen, baina telebista ekarri genuenean, bere gelara joaten zen. Aurten 100 urte bete dira jaio zela. Urtemuga borobil honek bere seme-alabentzat zerbait berezia suposatu al du? ANTTON: 100 urte asko dira. Ziurrenik erakusketa ttikiren bat-edo egingo dugu. Aurreragoko ari gara pentsatzen zerbait gehiago egitea. Urte asko da hil zirela ere, 45 urte… JABIER: Ia nire bizitza osoa… LOLA: Jabierri oso goiz harrapatu zion aitaren heriotzak. JABIER: Eta adin horretan beste gauza batzuk dituzu buruan. ANTTON: Ez al zizuten Rosa eta zuri dibujatzen ikasten jarri aitarekin? JABIER: Askotan jartzen gintuzten, baina alde egiten nuen. Nahiago nuen lagunekin joan!

LOLA: Totem bat dira bere lanean. Nahiz eta paisaia batean ez egon Aiako Harria, jarri egiten zuen. Konstante bat zen. ANTTON: Bere olio pinturetan, bestelako marrazkietan… edozein tokitan topatzen duzu Aiako Harria. Idatzi ere egin zuen hari buruz. JABIER: Normala da. Oso mendi berezia da. Denbora guztian aldatzen ari da. Nik ere asko begiratzen diot. Zinemara joatea bezalakoa da Aiako Harriari begira egotea. Udako arratsalde batzuetan, eromen hutsa da ze kolore hartzen dituen. Paisaiak ez ezik, Oiartzungo jendea ere erretratatu zuen. JABIER: Bai, asko. ANTTON: On Manuel Lekuonak 71n aitari buruzko hitzaldi bat eman zuen eta esan zuen aitak oso ondo jaso zuela Oiartzungo jendearen tipologia: aurpegiak, buruak… Eta uste dut arrazoi duela. Oso nabarmena da Aldundian dagoen margo batean: Olentzero dago, zakuekin, eta behean hemengo pertsonak.

Aitak esaten zuen Oiartzunen badagoela tipologia jakin bat. LOLA: Bai, badago. Pertsona bat ikusi eta badakizu Oiartzungoa dela! Gaur egun oso nahastua dago, baina askotan bai. Gaur egun oso gai zaila da hurbiltzeko –arraza…-, baina Oiartzungo tipoa oso garbia da. Hizkerarekin gertatzen den antzeko zerbait da. ANTTON: Ez dakit orain, baina lehen batzutan gaizki esaten zen, dena nau. JABIER: Baina zergatik dago gaizki? LOLA: Euskal aditza halakoa delako! Aitak esango zuen, “euskara ikasten hasi eta tutik ez ulertzeko!”… LOLA: Joaten zen baserritarrekin hitz egitera. Guk ez genien ezer ulertzen, baina aitak bai. Pixkanaka hasi ginen ulertzen torri zin, juntzin eta halakoak! Oso polita da. Gustatzen zait… JABIER: Gustatzen… nau!

Zuek ere lotura handia sentitzen duzue Oiartzunekiko. Aitaren ondorioz da? LOLA: Nahiz eta donostiarrak izan, gure herria Oiartzun da. Herri bat behar izaten da beti, eta gurea, Oiartzun da. JABIER: Seguruenik aitak badu zerikusia. Nonbaitera joan eta nongoak garen galdetuta, beti erantzun izan dugu Oiartzungoak. Gaur egun zerk lotzen zaituzte Oiartzuna? LOLA: Jabier hemen bizi dela. JABIER: Tarteka etortzen zarete. ANTTON: Nik lagun asko dauzkat. Xabier Lete hil zen; Imanol Irigoien; Anton Mendizabal; Jon Bergaretxe… Bost edo sei aldiz abestu dut Oiartzunen: Madalensoron, Pagoarten… LOLA: Nire alaba zaharrena hemen jaio zen, etxean, Ayalden. Berari asko gustatzen zaio oiartzuarra dela esatea. Eta bataiatu baita ere. Ni hemen ezkondu nintzen eta Antton ere bai. Ez genuen pentsatzen beste aukerarik bazegoenik. ANTTON: Non ezkondu behar genuen ba, Oiartzunen ez bazen? LOLA: Nahiz eta orain harreman askoz gutxiago dugun, barruan geratzen zaizu betirako zerbait. JABIER: Haurtzaroa pasatu genuelako hemen. Ziurrenik, zuen aita da Oiartzungo paisaiak gehien margotu dituena… ANTTON: Normalean paisaiak margotzen zituen, eta konkretuki, Aiako Harria. www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

erreportajea

Oiartzun zigor bihurtuta 1939tik 1945era, milaka trabajadorek esklabu lanak egin zituzten Aritxulegin eta Erlaitzen 1939tik 1945era bitartean, milaka gizasemeren behartutako bizitoki bihurtu zen Oiartzun. Obretan, bideak eraikitzen, lantegietan dohainik aritzera behartu zituen Francisco Franco diktadorearen erregimenak gerraren galtzaile izan zirenak han eta hemen. 1937an hasi ziren frankistak errepresio mota hau erabiltzen errepublikazaleen kontra, nahiz eta Oiartzungo esparruak bi urte beranduago sortu zituzten.

Aritxulegin. Aritxulegiko gunea eraiki baino lehen, Olatxen egon zen lehenengo kanpamentua, handik hasi baitziren Aritxulegiko bidea egiten. 1939an ekari zituzten lehendabiziko trabajadoreak Oiartzunera. Matxiene (Ergoien) baserrian jasotzen zituzten karga-lanetarako mandoak eta bertan dago oraindik mandozainen izen-abizenen arrastoa, harri gainean idatzita.

1945 arte mantendu zen esklabutza mota hau. Sei urte horietan, Oiartzunen eta inguruko herrietan (Lezo, Hondarribia, Irun, Errenteria eta Lesakan) 12.500 trabajadore aritu ziren behartutako lanak egiten, baldintza kaxkarretan. Horietako 7.000ren izen-abizenen zerrenda eskuratua du Katin Txikik, memoria historikoa berreskuratzen lan egiten duen herriko taldeak. Oiartzunen lanean aritu ziren trabajadoreek Aritxulegiko eta Erlaizko errepideak egin zituzten, besteak beste.

Bi trabajadore mota, militanteak eta soldaduak Bi trabajadore batailoi mota egon ziren Oiartzunen. Lehenengoak 1939an ekarri zituzten eta “okerren pasa zuten, baldintza txarrenetan bizitu eta aritu ziren lanean, lan zikinena egin zuten… Adin guztietakoak ziren, fusilatzeko zain zeuden presoak... Militante politikoak ziren: ezkertiarrak, errepublikazaleak…”, gehitu du Gaztelumendik.

Obra militarrak Aritxulegin eta Erlaitzen Aritxulegiko eta Erlaizko bideak ez ziren obra zibilak izan. 36ko Gerra irabazi arren, Franco beldur zen errepublikaren aldeko ofentsiba hasiko ote zen atzerrira joandako Gobernuaren eta Aliatuen partetik. Horregatik, Pirinioen kate guztia zeharkatzen eta babesten zuen defentsa lerroa eraikiarazi zuen. Aritxulegiko bidea estrategia militar horren adibide ezin hobea da: topografikoki, Aritxulegiko tunelak ez duela zentzurik azaldu digute Katin Txikiko kide diren Txema Gaztelumendik eta Mikel Mendizabalek. “Larrundik begiratzen baduzu, Lesakatik bidea hasten dela ikusten da, baina bat-batean desagertu egiten da. Tunel hori nahita egin zuten ez igartzeko errepidea nondik nora zihoan”. Oiartzunen, trabajadoreentzako barrakoiak hiru tokitan egon ziren: Gurutzen Arkalen eta Babilonian; eta Ergoienen,

www.oiartzun.eus

Bigarren trabajadore batailoi mota 1940-41aren bueltan iritsi zen eta kintako soldaduak ziren (errepublikarekin soldadutza egiten ari zirenak), “frontean harrapatu eta trabajadoreetara zigortzen zituzten. Gero, soldadutza eginarazten zieten Francorekin”. Bigarren erremesa honetako gatibuak gazteagoak ziren, prestatuagoak. “Argazkietan ikusten da txamarra militarrak, botak… zituztela hauek. Hasieran etorri zirenak kapote batekin, oinutsik edo hankak telaz estalita agertzen dira, kobazulotan bizi ziren…”. Aritxulegiko kanpamentua, hain zuzen ere, bigarren erremesa etorri zenean egin zuten (gaur egun, Arritxulo aterpetxea dagoen tokian). Espainiako estatu osoko gizasemeen destinua izan zen Oiartzun: Extremadura, Andaluzia, Valentzia, Toledo… Euskaldun kopurua ez zen oso handia, baina hauen artean, bizkaitarren kopurua zen altuena. Tartean, oiartzuar bat ere bazegoen: Luciano Aristizabal, Arkale baserriko esneketaria, EAJko zinegotzi zena gerra aurretik, San Kristobalera preso eraman eta fusilatzera kondenatua, baina fusilamendutik libratu eta Aritxulegira bidali zutena lan behartuak egitera. Katin Txikiren bi omenaldiak Gurean behartutako lanak egiten aritu ziren trabajadoreen memoria historikoa berreskuratzeko eta dagokien errekonozimendua egin asmoz, bi ekitaldi publiko egin ditu azken urteetan Katin Txikik herrian, Udalaren babesarekin: lehena 2103ko maiatzan, azkenekoa aurtengo uztailan.

Iragorriko kanposantutik gorpuak atera ondoren Isiltzen ez den isiltasuna lana eta erakusketa prestatu zutenean “trabajadoreen lana azaltzen hasi zitzaigun. Artxiboetan zerrenda topatu genuen, fusilamentuen aktak…”. Nafarroako Memoriaren Autobuseko Fernando Mendiola eta Edurne Beaumontekin harremanetan jarri ziren eta haiek egindako lana ezagutzera joan ziren. Ondoren, Bilduk Gipuzkoako Foru Aldundiko agintaritza hartu zuenean, memoria historikoa lantzeko diru-laguntzak ematen hasi zen herrialdeko admnistrazio publikoa eta Katin Txikik trabajadoreen inguruko proiektu global bat aurkeztu zuen. Jaso zuten laguntzarekin lanean hasi ziren, “baina hasieratik ezin genuenez proiektu guztia osatu, bi zatitan egin dugu”. 2013an Guillermo Aizpuru trabajadore azpeitiarra omendu zen eta gaur egun Gipuzkoako Foru Aldundiaren jabetzakoak diren errepide horiek esklabutza bidez egin zituztela publikoki aitortu zen. Egun berean Arritxulon, Gurutzeko Bizardia plazan eta Babilonian panel informatiboak inauguratu ziren. Aurtengo ekitaldian, berriz, Trabajadoriak. Frankismoaren esklabuak Oarsoaldean DVDa aurkeztu (10 €tan eskuratu daiteke Urrats paperdendan) eta Luis Ortiz Alfau bilbotarra omendu da. Lehenengo ekitaldiko erdigunea Oiartzun izan zen. Bigarrenean, gaiari eskualde mailako ikuspuntua eman dio Katin Txikik. “Trabajadoreen lanak Oarsoaldean eta Bidasoan izan zuen inpaktua izugarria da: errepideak eta Dunboako kanala eraikitzen, San Migelko meategietan…”. Lehen eskuko testigantzak desagertzen Egin duten dokumentalean Oiartzunen lanean aritutako lau trabajadoreren testigantzak jaso dituzte: Guillermo Aizpuru, Marcelo Usabiaga, Felix Padin eta Luis Ortiz. Lehenengo hirurak, azken bi urteetan zendu dira. “Bizitu zutenen testigantzak jasotzeko hortxe-hortxe ibili gara”, aitortu du Gaztelumendik. Ortiz da, 99 urterekin, horren adibide: 21 urte zituela aritu zen trabajadore lanetan; “batailoiko gazteenetarikoa izango zen”. “Protagonista izan zirenen seme-alabak eta bilobak geratzen dira”, dio Mendizabalek, “oraindik gauza asko daude kontatzeke”. Akordura dakartza Segundo Pagadizabal eta Segundo Etxegoien oiartzuarren testigantzak, dokumentalerako bildu dituztenak: “Pagadizabalek kontatu du nola amak gazta eta salda ematen zien trabajadoreei, eta Franco ikusi zuela Oiartzunen. Etxegoienek ere kontatzen du Franco ikusi zuela autotik jaisten, eta txiki-txikia zela. Testigantza ikaragarri interesgarriak ditugu”.

Trabajadoreen inguruko emakumeak ere, zigortuak “Lan hau egin ondoren, pentsatzen duzu, eta emakumea non dago hemen? Extremadurako herri galdu batean, senarra non zegoen ez zekiela, erabat seinalatua, lanik ematen ez ziotela, seme-alabak aurrera atera beharrean… Hori ez da inoiz kontatzen. Gerra guztietan kontatzen da gizonaren historia, enfrentamentuetan egon zelako, fusilatu gehienak hala izan zirelako, baina emakume horien bizitzak izugarriak ziren”, dio Mendizabalek. Katin Txikik bildu ditu testigantzen bidez Bilbotik janaria ematera Oiartzuneraino propio etortzen ziren emakumeen kasuak, baita Extremadurako herri batetik gureraino senarraren bila etorri zen emakume baten istorioa ere. “Auskalo nola, baina iritsi zen! Senarrari abisatu zioten hemen zela, zita bat egin zuten gauez baserri batean baina salatu egin zituzten eta senarra zigortu zuten emaztearen aurrean harri bat mailuka txikitzera”. “Laguntzen eta klandestinitatean lan handia egin zuten emakumeek, eta hori ere oso arriskutsua zen”, gehitu du Gaztelumendik. Oiartzuarren eta trabajadoreen arteko harremana Gazteen artean akaso ez, baina adin batetik goitiko oiartzuarrek ongi ezagutzen duten historia da trabajadoreena, Gaztelumendiren iritziz. “Hemen zeuden, herrira etortzen ziren mezetara, oiartzuarrek bazekiten bidea egiten ari zirela… Gerora moztu da informazioaren trasmisioa”. “Herritarren aldetik denetariko erreakzioak izan ziren. Batzuek laguntzen zieten trabajadoreei, baina baserritar batek sagarrak lapurtu zizkiolako bat hil zuen Gurutzen, adibidez”, kontatzen dute Gaztelumendik eta Mendizabalek. “Propagandak zioen trabajadoreak hiltzaileak zirela, elizak erretzen zituztela, bortxatzaileak…”. Oiartzungo herritarrekin harreman gutxi izan zuten hemen bizitu behar izan zuten trabajadoreek. “Gurutze oso txikia zen, besteak Aritxulegin zeuden eta herria oso urruti zegoen” dio Mendizabalek. Adibidez, Lezon askoz harreman estuagoa izan zuten herritarrek. “Jaizkibelen lanean zeuden asko Errenteriara joaten ziren lotara, eta Lezotik pasatzen ziren egunero. Herriko jendeak arropa garbitzen zizkieten, janaria eman… Ikertua dago gerora harremanak nola mantendu ziren, trabajadoreak bueltatu izan ziren eskerrak ematera, batzuk bertakoekin ezkondu ziren”. Oiartzunen, baina, trabajadore eta herritarren arteko harremanen gaineko ikerketarik ez da egin oraingoz. www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

iruditan

Saharako haurrak

Iturriozko Santioak

Biloben Eguna Petra Lekuonan

Xanistebanak

Harri Beltzaren kontzertua

Xanistebanak

Karrikako festak

Gurutzeko festak

Xanistebanak

Oiartzungo Itsaslapurrak Kontxako sailkapen fasean

Oiartzuarrak diadan

Emakumeen Mundu Martxa

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

iruditan

Emakumeen Mundu Martxa

Bertso saioa Elizalde Herri Eskolan

Oiartzuarrak Kizki Egunean

Gazte Izanak-en Bazkide Eguna

5ak libre mobilizazioak

Herri Musikaren jardunaldiak

Ugaldetxoko festak

Aiako Harria BTT

Izar Etxeberria, Soinu Zahar Txapelketako irabazle

LOMCEren kontrako kalejira

Altzibarko auzotarren bilera

Profesionalen pilota partida

Haurtzaro Ikastola Kilometrotako Erronkan

Elizalde Herri Eskola: erreka garbiketa

Garagardo festa

Elkartasun gaztain jatea

Egun internazionalista

Hiesaren kontrako Nazioarteko Eguna

Oiartzungo Flauta Taldearen urteurrena

Bertso saioa Petra Lekuonan

Gau beltza

Euskararen Eguneko mintzodromoa

San Nikolas

www.oiartzun.eus

Urtarrila DATA

ORDUA

EKINTZA

LEKUA

ANTOLATZAILEA

1-30

Garmendi txokolategian

Garmendi txokolategia

2-31

09:00-22:00

Manuel Lekuona bibliotekan

Udala