Oiartzungo
94. zenbakia
2021eko apirila
www.oiartzun.eus
udalainformatzen
Hondakinak. Etxean uso, kalean otso? 26 2 Sarrera | 3 Agurra | 4 Udal Albisteak | 14 Iritzia | 16 Auzoak | 18 Herriko berri | 22 Erreportajea | 24 Iruditan | 28 Gotti Betti
oiartzungoudalainformatzen
telefono interesgarriak Udal telefono zenbakiak
Zerbitzuak
Informazioa 943 49 01 42 Alkatetza 943 49 18 62 Gizarte Ongizatea 943 49 05 52 Hirigintza eta Atez ateko bulegoa 943 49 03 77 Kultura 943 49 10 34 Manuel Lekuona Biblioteka 943 49 38 64 Udaltzaingoa 943 49 33 11 Elorsoro Udal Kiroldegia 943 49 25 52 Udal Igerileku irekia 943 49 37 45 Arritxulo Udal Mendi-Aterpea 943 58 00 10
Osasun zentroa 943 00 65 04 DYA 943 46 46 22 Jubilatuen elkartea 943 49 00 02 Zaharren egoitza 943 26 10 80 Taxiak 943 49 14 74 Herribus - Iparbus 943 49 18 01 Posta 943 49 35 74 Epaitegia 943 49 09 13 Nekazal bulegoak 943 49 03 47 / 943 49 06 69 Oarsoaldea eskualdearen garapenerako agentzia 943 49 41 29 Behemendi 943 49 02 19
Turismoa Hezkuntza Turismo bulegoa 943 49 45 21 Herri Musikaren Txokoa 943 49 35 78 Luberri Ikasgune Geologikoa 943 26 25 93 Komunikabideak Oiartzun irratia 943 49 37 11 Oarsoaldeko Hitza 943 34 03 30
Haurtzaro ikastola 943 49 22 12 Elizalde Herri Eskola 943 49 01 93 Elizalde Institutua 943 49 10 17 Urmendi Haur Eskola 943 26 00 86 AEK Intxixu euskaltegia 943 49 39 57 Helduen Heziketa Iraunkorra (Altzibar) 943 49 00 48
Harremanetarako, ekimenen berri emateko, proposamenak egiteko… hau da Oiartzungo udal aldizkariaren helbide elektronikoa: komunikazio@oiartzun.eus
ohar garrantzitsua Udal aldizkaria euskara hutsean kaleratuko da. Oiartzungo Udalak urte asko daramatza euskara normalizatzearen aldeko lana eginez. Aldizkari hau, horregatik, euskara hutsean kaleratzen da. Nolanahi ere, nahi duenak ale bakoitzaren eduki nagusien laburpena jasoko du gaztelaniaz. Horretarako, ordea, eskaera egin beharko du udaletxeko informazio gunean, 943 49 01 42 telefono zenbakira deituz edo komunikazio@oiartzun.eus helbide elektronikora mezu bat bidaliz. Eskaera egitean, nork bere datuak eman beharko ditu, aldizkaria jaso ahal izateko.
NOTA IMPORTANTE La revista se publicará íntegramente en euskera. El ayuntamiento de Oiartzun lleva muchos años comprometido con la normalización del euskera. Esta misma revista, por eso, se publica únicamente en euskera. No obstante, todo aquel que este interesado tendrá la posibilidad de recibir un resumen de los contenidos más importantes de cada número. Para ello, deberá ponerse en contacto con nosotros, acercándose a la oficina de información, llamando al número de teléfono 943490142 o enviando un correo electrónico a la dirección komunikazio@oiartzun.eus. Al realizar la solicitud, el interesado deberá facilitar sus datos, para poder recibir la revista. Argitaratzailea: Oiartzungo Udala Diseinua eta maketazioa: Dixidu Diseinu Grafikoa Inprimaketa: Editorial MIC Lege Gordailua: Donostia-1216/91
2
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
agurra
Eneritz Arbelaitz Sarasti Ingurumen zinegotzia Oiartzun herri garbia izatea nahi dugu. Ez dut uste inork hori ukatuko duenik. Hala ere, nola lortuko dugu herri garbia izatea? Zer egin behar dugu horretarako? Pertsonak ingurune batean bizi gara. Animaliak gara, ekosistemaren parte. Baina nola zaintzen dugu ingurune hori? Inguruko espezieekin nolako harremana dugu? Nola eragiten dugu gure bizilekua den habitatean? Oso garrantzitsua da kontziente izatea ez gaudela ekosistemaren gainetik. Ekosistema erabili egiten dugu, zoritxarrez, gaizki! Materialak deuseztatu egiten ditugu, berriro erabilgarri izango ez diren moduan bihurtuz. Zikindu egiten dugu. Inguruko espezieen biziraupena arriskuan jartzen dugu. Eta ohartu behar dugu horrek guztiak berriro gugan edukiko duela eragina. Gaur hondakinen inguruan hitz egin nahi dizuet. Pertsona bakoitzak erosten/erabiltzen dituen produktuak sortzeko prozesuan bertan hondakinak sortzen dira. Horrez gain, ura edota airea ere kutsatzen dira askotan. Ondoren, produktu hori bota egiten dugu, eta orduan hondakina deitzen diogu produktu erabili horri. Baina zer egiten dugu hondakin horiekin?
Oiartzunen hondakinak atez ate biltzen hasi ginen 2010eko maiatzaren 23an. Egun hori agendan markatzeko eguna da. Oso azkar gaikako sailkapen datuak ikaragarri hobetu ziren eta hori zoriontzekoa da. Gaika biltzen dena birziklatzera eraman daiteke eta bigarren bizitza ematen saiatu. Hala ere, oraindik hondakinak lurrera botatzen direla ikusten dugu egunerokoan. Hondakinak sortzen dituena horien arduraduna da. Beraz, hondakina sortzen dugunean jaso eta ongi bideratzeko ardura dugu, bitartekoak jarrita dauden lekuan utziz hondakinak behar bezala. 2020a urte arraroa izan da hainbat arlotan, baita kaleen garbitasunari dagokionez ere. Azken urteetan kalean bildu diren hondakinetan gorakada handia egon da. Eta hori bi hilabetez etxean egon ginelarik! Zer gertatu da, bada? Uda iritsi zen eta Oiartzungo erreka inguruak, mendietako txokoak, parkeak eta lorategiak inoiz baino zikinago aurkitu ditugu. Kale garbitzaile bat gehiago dago herrian uztailaz geroztik, baina horrek ez du adierazi nahi ingurunea zikintzeko eskubidea dugula. Soluzioa argi dago: herria garbi egoteko ez da zikindu behar. Herritar guztion ardura da garbi mantentzea. Zaindu ingurua, ingurukoak eta norbera. Elkar hartu, elkar zaindu!
www.oiartzun.eus
3
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak Hondakinen kudeaketa: etxean uso, kalean otso Etxeetako hondakinen -eremu pribatua- gaikako bilketa urtez urte datu onekin mantentzen da gure herrian, baina kalean -eremu publikoan- erlaxatu egin dira jarrerak Harro egoteko motiboak ditugu Oiartzunen hondakinen kudeaketan. 2010ean etxeetako hondakinak atez ate biltzen hasi ginenetik, birziklatze tasa ona dugu. Datua bereziki da ona da eta gainera, mantendu egiten dugu. Europatik azken urteetan jaso ditugun zuzentarauak argiak dira: sortzen dugun hondakin kopurua gutxitu behar dugu, planetak bizirautea (guk bizirautea) nahi badugu. Horretarako, zero zabor filosofia da jarraitu beharreko bidea.
ATEZ ATEKO HONDAKINEN BILKETA
Oiartzunen, etxez etxe biltzen ditugu hondakinak 2010az geroztik: hondakin organikoa, ontzi arinak, papera eta kartoia, eta errefusa. Gaika sailkatuta, hondakin bakoitza egoki tratatzera bideratzen da. Atez ateko bilketak emaitza positiboak ematen dizkigula begi bistakoa da. 2010a baino lehen, edukiontzi bidezko bilketa egiteko aukera zegoenean, gaika biltzen zen hondakinen kopurua (beraz, birziklatzeko aukera zegoena) ez zen %30era iristen. 2010az geroztik, %80aren bueltan ibili gara urtero. Iaz, %83,04 izan zen, zehazki, gaika bildu zena Oiartzunen.
Zero zabor filosofia: a da. - Hondakinik onena, sortzen ez den rumenarentzako ingu dira k - Tokian tokiko tratamendua an bert an etxe a egokienak (materia organiko konpostatzea, adibidez). tzea dira, - Murriztea, berrerabiltzea eta birzikla tako eake kud inen hurrenkera horretan, hondak printzipioak. hasita, gaikako - Produktuen diseinutik, industriatik, uitua itxi behar da. zirk ino dura bilketa egin eta tratamen
4
www.oiartzun.eus
EGIN DEZAGUN HOBETO! - Erosketatik hasita, zenbat hondakin sortzera goazen kontziente izan. - Hondakinak bilketa zerbitzuei egoki utzi: gaika sailkatua eta txukun. - Kalera ateratzean edota ibilaldi bat egitean, sortutako hondakinak bildu eta etxeratzerakoan bota. - Kaleak garbi mantentzea denon ardura da. - Hondakin batekin zer egin ez dakigunean, atez ateko gidan edo webgunean begiratu. Zalantza baduzu, atez ateko bulegora deitu. - Hondakinak zintzilikatzekoan utzi dagokion egun eta orduan. · Janari hondakinak: edukiontzi marroian asteazken, ostiral eta igandean. · Ontzi arinak: poltsan astelehenean eta ostegunean. · Papera eta kartoia: poltsan edo kartoizko kaxan asteartean. · Errefusa: poltsan larunbatean. - Hondakin organikoen kuboak eta poltsa berrerabilgarriak jaso hurrengo egunean. - Ekarpen guneetako erabiltzaileek ere hondakinak gaika sailkatu behar dituzte (uzteko ordutegi eta egutegirik gabe). - Atez ate biltzen ez diren hondakinak Garbigunera eraman behar dira.
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak KALE GARBIKETA
Nahiz eta etxeetako hondakinen bilketak, orokorrean, ongi funtzionatzen duen Oiartzunen, Udalak identifikatuak ditu zenbait gabezia edo zailtasun: kale garbiketa eta eremu naturalen egoera. Esaera zaharrak dioenaren kontrara (kalean usoa, etxean otso), eremu pribatuan -norberarenean- ongi egiten duguna, eremu publikoan -guztiona den horretan-, jarrerak asko erlaxatu dira azkenaldian.
bizikidetza arazo bat da. Horrez gain, nabarmena da iazko udatik Oiartzungo mendiak eta aisialdi eremuak, errekak eta parkeetan hondakin gehiago daudela. Grafikoan argi ikusten da urtez urte ahalegina egin zela kale garbiketa datuak hobetzeko. Nahiko orekatua zegoen, baina 2020an berriro igo egin da.
2020an, kale garbiketan jasotako hondakinen kopurua igo egin da. Urte batetik bestera, bikoiztu baino gehiago egin da kalegarbiketan bildutako hondakin kopurua (2019an baino %114 gehiago jaso zen iaz). Aintzat hartuz tartean bi hilabetez konfinatuak egon ginela etxean, oso kezkagarria da kaleetan lehen baino hondakin gehiago egotea. Auzo batzar guztietan aipatzen den gaia da kaleko zikinkeria eta hondakinena. Herritarren artean kezka eragiten du, eta
Nork ordaintz
en du kale ga
ERNE!
bekatua dago akinak uztea de nd ho an et ne bueltan). - Natur inguru aman behar da er an ra xe et , na daude auzoet (eramaten de teko guneak uz i ok eg k - Hondakina iak). , etxera ako zakarrontz ez dagoenetan (gaika sailkatut rik ne gu ko te uz k - Hondakina ak. harra dira hondakin dura eta betebe ar eraman behar en ar be ja jasotzea reziak. - Txakur kakak e edukiontzi be ud da itzailea ba , ko ra ero kale garb un da. Horreta eg k iti zt gu herri duelako. - Ezinezkoa da zikina izan nahi ak er ibiltzea norb
rbiketa? - 2020an 480. 000 € bidera tu zituen Uda garbiketara (h lak kale erritar bakoitz ag atik, 50 € -g pertsonal gastua arraioa, eta hondakinen tratamenduan-) - 2020an errefu . sa gehiago bild u da kalean, on tratamenduaren dorioz, kostua ere ig o egin da. 20 53.143,38 € gastatu dira er 20an, refusaren trata (biztanle bakoitz menduan eko 5,12 €) - Hondakinen bilketako tasare kin ez da kale ordaintzen. Hon garbiketa dakinen tasa atez ate jasotz gaien bilketa bi en diren deratzeko da. - Kale garbiketag atik ez da tasarik edo zergarik orda Beraz, kale garb intzen. iketa kontzeptua n gastatzen dena da Oiartzunentza galera t. !! Kaleak gutx iago zikinduta, diru hori herr beste zerbait iko hobetzera bide ratu daiteke.
www.oiartzun.eus
5
oiartzungoudalainformatzen
KONPOSTA Zergatik konpostatu? - Sukaldeko hondakinak ongarri bihurtzen dira sortzen diren lekuan bertan. - Etxeko hondakinen %40 bilketa zirkuitutik kenduko duzulako. Garraioan murriztuko duzu. - Hondakinen tasan %20ko hobaria dutelako etxean konpostatzen dutenek. Konposta egiteko baldintzak: Autokonposta (norberak etxean egiten duena): - Lorategi zati bat nahikoa da konpostatzeko. Lorategiko hondakinak ere bertan tratatuko dituzu. Auzokonposta (bizilagunen artean egiten dena): - Auzokonposta: hainbat bizilagunen artean eremu publikoan konposta egiteko etxolak jartzen dira. Horretarako eremu publikoan leku egokia behar da eta bizilagun kopuru bat animatzea. - Etxe bloke batek auzokonposta egin nahiko balu, bizilagunen artean adostu eta Udalak gaia aztertuko du: kokapen egokia… Datuak: - Oiartzungo 614 etxebizitzatan sortzen dituzten hondakin organikoak kudeatzen dituzte. Horietako 54k, auzokonposta egiten dute. - 2020an, 540 tona biohondakin ongarri bihurtu zituzten. Egizu konposta 3 urratsetan! 1) Atez ateko bulegoarekin harremanetan jarri. Telefonoa: 943 49 03 77 E-maila: atezate@oiartzun.eus 2) Ordubeteko ikastaroa jaso.
6
3) Konposta egiten hasi etxean.
- Arritxulo aterpetxeak ere konposta egiten du, bertako sukaldeko hondakin organikoekin.
Eskerrik asko konpostatzaile guztiei!
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak Talaiako garbigunea: ZER eraman daiteke?
Garbigune ibiltaria ZER eraman daiteke?
Etxeetako obra txikien hondakinak.
Sukaldeko olioa.
Plastiko birziklagarria eta ez birziklagarria.
Lanparak eta fluoreszenteak.
Tamaina handiko hondakinak (koltxoiak, sofak...). Metala eta txatarra. Kimaketak. Egurra. Kristala.
Pinturak, bernizak, kolak... Etxetresna elektriko txikiak. Telefono mugikorrak. Termometroak. Material informatikoa. Pilak eta bateriak.
Kartoizko bilgarriak.
Aerosol toxikoak.
Pneumatikoak.
Argazki-kamerak eta materiala.
Aparatu elektriko eta elektronikoak.
Erradiografiak.
Etxetresna elektrikoak.
Autoetako olioak.
Jostailuak.
Herbizidak eta intsektizidak.
Automobilgintzako olioa.
Tonerrak.
Bateriak. Fluoreszenteak eta lanparak. Toner-karkasak.
Jostailu elektriko eta elektronikoak. CD, DVDak... Garbiketako produktu kimikoak.
CD eta DVDak. Sukaldeko olio erabilia. Etxeko hondakin arriskutsuak. ORDUTEGI ARRUNTA: Astelehenetik ostiralera: 09:30-13:00/16:00-18:50 Larunbatetan: 09:30-13:00/15:30-17:50 Igandetan: 10:00-13:50 UDAKO ORDUTEGIA (uztailak 15 - irailak 15): Astelehenetik ostiralera: 09:30-13:00/16:00-18:50 Larunbatetan: 09:30-13:00/15:30-17:50 Igandetan: 10:00-13:50
EGUTEGIA: Hileko 1. eta 3. asteartea: Karrika (plaza): 09:00-09:20 Altzibar (Klarene plaza): 09:30-09:45 Iturriotz (Beheko soroa): 09:55-10:10 Ugaldetxo (Karla Lekuona ondoan): 10:20-10:40 Ergoien (Pagoaldea): 10:50-11:05 Gurutze (frontoi ondoan): 11:15-11:30 Arragua (Goiko Eskola): 11:40-11:55 Arragua (frontoi ondoan): 12:05-12:20 Arragua (Larzabal etxadia): 12:30-12:45 Hileko 1. eta 3. asteartea: Elizalde (Doneztebe plaza): 16:00-19:15
Altzari bilketa
Hileko 1. eta 3. ostegunetan. Aldez aurretik telefonoz deitu behar da: 900 49 11 11/943 49 03 77 www.oiartzun.eus
7
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Oiartzun, herri hezitzaileen sarean Herri hezitzaileen sarera batu da Oiartzun, Oinherrirekin egin duen hitzarmenari esker. OInherriren helburua jolasaren eta sormenaren bidez, euskara ardatz hartuta, aisialdi hezitzailea sortzea da. Oiartzungo eragileek formakuntzak jasoko dituzte hitzarmen honi esker.
Mural-mosaiko baloreduna, bidegorrian Altzibarko bidegorriko komunen hormetan, Alaiart artista mural-mosaiko bat lantzen ari da, Abaraxka ludotekaren laguntzarekin. Muralak zenbait balore landuko ditu (partehartzea, naturaren zaintza, birziklapena, estereotipoen apurketa eta sormena) eta material birziklatuz egingo da.
Ugaldetxon, autobus geltoki berria Ugaldetxon, Matteo aurrean zegoen autobus geltokia ezabatu da eta haren ordezko zerbitzua Intxixu erretegiaren parera eraman. Bertan, markesina bat jarri da. Ekialdebus garraio publiko zerbitzua eskaintzen duten lineak pasatzen dira bertatik.
8
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Abereen seinaleak Artikutza eta Pikokarate bideetan Artikutzako eta Pikokarateko bideetan abereak ibiltzen direla ohartarazteko bost seinale jarri ditu Udalak. Udalak, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Oiartzungo Abeltzainen Elkarteak osatzen duten Larre Mahaitik bideratu da lanketa.
Hobeki jardunaldiak, lehenengoz Hobeki elkarteak biohondakinei buruzko jardunaldia antolatu du. Oiartzungo Udala Hobekiko kide da, eta jardunaldian parte hartu zuen Eneritz Arbelaitz Ingurumen zinegotziak. Bera da momentu honetan Hobeki elkarteko lehendakaria ere.
Landaola saria jaso du Lurbizi egitasmoak Oiartzungo Udalak Gipuzkoako landa garapenerako elkarteen federazioak ematen duen Landaola saria jaso du, Lurbizi egitasmoarengatik. Erakunde publikoek landa eremuaren garapena sustatzeko martxan jarritako proiektu hautagaien artean, Lurbizi gailendu da aurtengoan.
www.oiartzun.eus
9
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Hezkidetzan formakuntza gurasoentzako Hezkidetzan formatzeko aukera eskaini die Udalak herriko gurasoei. Edozein adinetako seme-alabak dituzten gurasoentzako antolatu da, euren haurrak estereotipo eta rol sexistetatik kanpo hezteko formakuntza izan dezaten. Hiruna orduko hiru saio izango dira datozen hilabeteetan.
Euskal Herrian indarkeria matxistak eragin dituen azken hilketak salatu ditu Udalak mugimendu feministarekin batera Urte hasi zenetik, Euskal Herrian izan diren hiru hilketa matxistak salatzeko Oiartzungo Feministen Asanbladak antolatu dituen elkarretaratzeetan parte hartu du Udalak. Aintzane Pujana donostiarraren, Conchi Gonzalez sestaoarraren eta Gasteizen bikotearen bikotekide ohiak hil zuen Mohamed Amineren heriotzak salatu dira.
Egia eta oroimena, bizikidetzaren bidea Udalak bizikidetzaren bidean ahobatez hasitako bidean, egia eta oroimena berreskuratzeak duen garrantziaz jabetuta, bi hitzaldi antolatu ditu martxoan, Genero ikuspegia egia berreskuratzeko mekanismoetan: Latinoamerika, Afrika eta Euskal Herria hitzaldia izan zen Bertha Gaztelumendi eta Irantzu Mendiaren eskutik. Bigarren hitzaldia Egia berreskuratzeko eskubidearen bilakaera eta erronkak izan zen. Jon Mirena Landak eta Carlos Martin Beristainek hartu zuten parte. Aurrez aurre eta streaming bidez jarraitu ahal izan ziren hitzaldiak.
10
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Labaderoko oinezkoentzako pasabidea Beheko Plazako labaderoan oinezkoentzako pasabide seguru eta irisgarria moldatu da, atzeko partetik. 15.935 € inbertitu ditu mugikortasun lan hauetan Udalak.
Elizalde Institutuan, ikasleentzako aterpea Elizalde Institutuko ikasleei aterpe emateko, ikasturte bukaera arte karpa bat alokatu da eskolaren kanpoaldean jartzeko. COVID19aren kontrako neurriak hartzeko, Eusko Jaurlaritzak eskola publikoentzako atera duen dirulaguntza baliatu du Udalak karpa alokatzeko, Elizalde Institutuko zuzendaritzarekin adostuta.
Klareneko aparkalekuan galiboa jarri da Klarene plazako aparkalekuan galiboa jarri da, altuera handiko ibilgailuek sartzeko oztopoak izateko. Altzibartarrek auzo batzarretan egindako eskaeratik abiatu da ekimena, auzotarrak kexu baitziren gunea “autokarabanen aparkaleku pribatu” bihurtzen ari zela.
www.oiartzun.eus
11
oiartzungoudalainformatzen
udal albisteak
Zaintza ekosistema publiko-komunitarioak indartzen COVID19ak zaintzaren inguruko hausnarketa eta beharrik gordinenak azaleratu ditu. Iazko martxotik, zaintza sareak osatu dira zenbait herritan (tartean Oiartzunen) eta esperientzia horiek partekatu eta hausnartzeko, Hiritik At, Parean elkartea eta Deustuko unibertsitateko kideekin batera Oiartzungo Udala, Errenteriakoa, Tolosakoa eta Donostiakoa prozesu batean murgilduta gaude. Egoera konkretu honetatik abiatuta zaintza sare publiko-komunitarioak eraikitzeko oinarriak nolakoa izan behar duen partekatzen eta esperientziak sortzen ari gara.
36ko gerrako haur erbesteratuei omenaldia 36ko Gerran erbestera joan behar izan zuten haur oiartzuarren memoria berreskuratzeko dokumentala egin du Kattin Txikik, Udalaren laguntzarekin. Dokumentalaren aurkezpena haur haiek omentzeko baliatu zuten, Jexux Leonet alkatearen eskutik lore-sorta bana eman zitzaien beraiei edo senideei. Zazpi haur izan ziren Britania Handira eta Frantziara erbesteratu zirenak (Nikolas eta Daniel Aristizabal; Maritxu eta Manolo Gaztelumendi; Maria Luisa Lahoya; eta Maria eta Mañoli Mujika).
Enplegu Planarekin zortzi langile kontratatu ditu Udalak Udalak zortzi langile kontratatu ditu Enplegu Planaren bidez, Labideren laguntzari esker. Hiru eta bost hilabeteko iraupeneko kontratuak izan dira, langabezian dauden langileen lan-munduratzean laguntzeko. Arraztalo elkarteak ere lau lagun kontratatu ditu Enplegu Planaren bidez.
12
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
plenoak 2020/12/22. 2021eko aurrekontuak, ahobatez onartuak. 2021 urteko aurrekontuak onartu ziren, ahobatez. Janire Mitxelena EAJko bozeramaileak euren aldeko botoaren inguruan azalpenak eman zituen: “Gure proposamen batzuk onartu dira eta uste dugu egoera honetan elkar lagundu behar dugula, ezegonkortasun garaietan aurrera egitea dela ardura nagusia”. 17.900.000 € inguruko aurrekontua izango du Oiartzunek aurten (2020an baino %1,8 gehiago): %33 pertsonal gastuetara bideratuko da; %31 udal zerbitzuetara; %18 erakunde eta elkarteen dirulaguntzetara eta %15a inbertsioetara. Jon del Olmo Ogasun zinegotziak azaldu zuenez, “diru-kopuru bat aurreikusi dugu COVIDak eragin ditzakeen kalteen laguntzetarako”. Jexux Leonet alkateak “poza” adierazi zuen, aurrekontuak ahobatez onartzea “elkarlanaren ispilu eta herriarentzako egokiena” delakoan. Azaroko itxialdiak kaltetutako ostalaritza establezimenduentzako 50.000 €ko dirulaguntza ere onartu zen, ahobatez. Guztira, 145.000 € bideratu zituen iaz Udalak merkataritza eta ostalaritza establezimenduak laguntzera, COVID19ak eragindako itxialdiengatik. Oarsoaldea Garapen Agentziaren bidez enplegua sustatzeko lankidetza hitzarmena ere onartu zen, Lanbidetik eskualderako eskuratutako 1.560.000 €ekin 64 lagunen lan-munduratzea sustatzeko. Familientzako (115.000 €) eta adineko mendekoak dituzten familientzako (30.000 €) laguntzen oinarriak ere onartu ziren. Penadegin eta Haurtzaro Ikastolan dauden eguzki-plaken jabetza Udalarena bihurtzeko EEE-EVEri eskaera egitea ere onartu zen, 15 urte pasatu direlako kokatu zirenetik. HELTA (83.806 €) eta Ibargain Musika Eskolarentzako (78.853 €) dirulaguntzak onartu ziren. Abenduko protokolo gastuak 709,06 € izan ziren.
2021/01/27. Amazon Oiartzunen jartzearen kontra, udalbatza osoa. Amazon enpresak Oiartzunen ireki nahi duen logistika azpiegituraren kontrako mozioa onartu zuen Oiartzungo Udalak ahobatez, Amazon Oiartzunen kokatzea komertzio txikiarentzako eta inguruarentzako kaltegarria izango delakoan.
Jexux Leonet alkateak azaldu zuenez, gaiak “kezka handia” eragin du Udalean. “Udalak hartuko dituen erabaki guztiak oinarri juridikoarekin hartuko ditu”. Udalak konpromisoa hartu zuen Amazonen eskaera tentuz aztertzeko, “ahaleginak egiten jarraituko dugu herri eredu jakin bat nahi dugulako”. “Amazonen atzean zer dagoen pentsatu beharko genuke, gure erosketa hautuak egiteko”, adierazi zuen Eneritz Arbelaitz alkateordeak eta Udalak komertzio txikiaren alde egina duen apustua berretsi. EAJk ere babestu zuen mozioa: “Merkataritza txikiarekin gaude, merkatariek kezkatzen gaituzte”. Urmendi Haur Eskolari (Udal Ikastola Partzuergoa) aurten egin beharreko ekarpena ere onartu zuen, ahobatez. Herriko 0-3 hezkuntzan 742.000 € inbertituko ditu Udalak. Haurtzaro Ikastolaren (446,49 € ikasleko), Soinuenea-Herri Musikaren Txokoaren (93.300 €) eta Luberri Ikasgune Geologikoaren (63.727,99 €) aurtengo ekarpenak ere onartu ziren, ahobatez. Abenduko protokolo gastua eguneratu zen: 1.336,98 €. Urtarrileko protokolo gastua 0 euro izan ziren.
2021/02/24. Altzibarko urbanizazio lanetarako 1.600.000 € bideratzea onartu da. Altzibarko urbanizazioaren berritze lanak egiteko 1.600.000 € bideratzea onartu zen, ahobatez. Aurten, milioi bat euro jasoko dira lanak egiteko eta 2022an, beste 600.000 €. Udalaren asmoa Altzibarko urbanizazio lanak bi urtetan egitea da (proiektua idatzita dago). 2020ko aurrekontuaren likidazioaren berri eman zen. Jon del Olmo Ogasun zinegotziak azaldu zuenez, iazko urtea 600.000 €ko superhabitarekin bukatu du Oiartzungo Udalak. “Aurrekontu gorabeheratsuak izan ziren iazkoak pandemiarengatik, baina Udalak egindako kontentzio lanarengatik eta Gipuzkoako Foru Aldundiko Foru Funtsa uste baino gutxiago murriztu delako urtea nahiko ongi bukatu da”. Hasiera batean, Foru Funtsa %20 murriztuko zela aipatu zen; azkenean, %9koa izan da udalek izan duten murrizketa. Kultur ekintzak antolatzeko emango diren laguntzak onartu ziren (19 talderen artean, 43.500 € banatu dira) eta kirol elkarteentzako deialdia onartu (41.000 € bideratuko dira kirol elkarteen funtzionamendua laguntzeko). Arraztalo Elkarteak 53.000 € jasoko ditu aurten buru gaixotasunak dituzten oiartzuarren gizarteratze eta lan-munduratzean lanean jarraitzeko. Otsaileko protokolo gastua 256,5 € izan zen.
www.oiartzun.eus
13
oiartzungoudalainformatzen
iritzia Nola ikusten duzu zure ingurua? Txukun al dago herria? Zer iruditzen zaizu?
Ana Isabel Erauskin Aduriz Nik herria txukun ikusten dut. Garbitasun aldetik eta, uste dut oso ongi dagoela.
Iñaki Garmendia Aginagalde Ez dakit zer esan… Ez nuke esango zikina dagoenik herria, baina txukunago egon daitekeela ere iruditzen zait. Egoera orokorra hori dela iruditzen zait. Egoera hobetzeko ardura denona dela uste dut: bai Udalarena eta bai herritarrena ere.
Libe Gutierrez Solana Ni ibiltzen naizen ingurua, Beheko Plaza eta kale ingurua, txukun daudenaren sentsazioa daukat. Egia da hemendik kanpo ez naizela asko ibiltzen, baina inguru hau, behintzat, esango nuke txukun dagoela.
Miriam Muñiz del Valle Bai, momentuz nik txukuna ikusten dut herria. Elizalde auzoan bizi naiz, eta nik nire ingurua ondo ikusten dut.
14
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
iritzia
Joxe Migel Lopez Arruabarrena Orokorrean, nahiko txukun dagoela iruditzen zait. Etxe inguruan, Tolarieta aldea, margoketa lanak-eta egiten ari dira. Hobetzen ari direla ikusten dut. Izan genuen bolada bat duela urte batzuk, ez dut esango utzia zegoenik herria, baina nahiko atzera egina bazegoen. Uste dut buelta eman diogula egoera horri, eta poztekoa da. Badakit udaletxeak ezin duela denera iritsi, baina badaude aukerak. Gogoratzen naiz garai batean langabezian zegoen jendea hartzen zela txukunketa lanetarako, eta uste dut hori oso ideia ona litzatekeela orain ere. Azken finean, bistara ikusten den lehenengoa da ingurua nola dagoen, eta bilobak eta seme-alabak ditugunok gehiago konturatzen gara egoeraz. Orokorrean, positiboa da egoera eta ikusten dut hobekuntzan saiatzen dela Udala, beraz, ondo.
Andoni Urruzola Gonzalez Txukuntasun aldetik, Oiartzun ongi xamar ikusten dut. Taxiarekin herriko inguru ezberdinetan ibiltzen naiz, taxibusarekin ere auzo guztiak pasatzen ditut, eta orokorrean esango nuke oso herri garbia dela. Bereziki, arnasten duzunean, airea garbia dela nabaritzen da. Ez da oso urrutira joan beharrik: Donostian edo Errenterian bertan -ni hangoa naiz-, desberdina da. Iruditzen zait naturgune handia izateak eta herria txikia, zerikusia izango duela. Poluzio gutxiago eta garbiago dagoela nabaritzen da.
Asier Valverde Ugalde Orokorrean, txukun dago. Gauza batzuk -zulo eta pasabide batzuk- badira oraindik moldatzeko, eta parke batzuek ere beste bueltatxo bat beharko lukete. Baina egia da azkeneko udan-eta lantzen aritu direla. Garbitasun aldetik ere ongi ikusten dut. Beti hobetzen ahal da, eta askoz garbiago izatea, ez bakarrik kalea, gu ere bai: zikintzen dugunak. www.oiartzun.eus
15
oiartzungoudalainformatzen
auzoak Altzibar
Altzibarko Klareneko zubia hormigoiztatu eta zubiaren ertzak babestu dira, oinezkoen segurtasuna hobetzeko.
Elizalde
Elorrondo etxadiko bi aparkaleku berritu ditu Udalak, aurretik zeuden zelosiak kendu eta hormigoiz beteta. 7.847 € inbertitu ditu Udalak Beheko Plazako aparkalekuak hobetzen.
16
www.oiartzun.eus
Arragua
Igogailu ondoko eskaileren mantenu lanak egin dira. Margoketa lanak, hain zuzen ere. Auzotarrekin adostua zegoen lan hauek egingo zirela, auzo batzarretan gaia landuta.
Ergoien
Ergoiengo Arbelaitz bidea konpontzeko lanak egin ditu Udalak. Bortane baserritik Sarobetxiki arteko zatia da berritu dena. Herribide hau konpontzeko lanetan 94.417 € inbertitu ditu Udalak.
oiartzungoudalainformatzen
auzoak
Gurutze
Usategietako herribidearen sarrera konpontzeko lanak egin ditu Udalak: ibilgailuek azpia ez dezaten jo egin dira lan hauek. 5.000 € bideratu dira.
Karrika
Karrikako pilotalekuan mantenu lanak egin ditu Udalak. Hondatuta zegoen txapa konpondu eta sare berria jarri da.
Iturriotz
Garmendiko dolarea Gipuzkoako Foru Aldundiaren Gordailua biltegira eraman du Udalak. Iragorri familiak dohaintzan eman zion 1994an Udalari XVI. mendeko dolarea (Gipuzkoan osorik mantentzen den bakarra), eta orain, hitzarmena egin du Udalak Aldundiko Kultura sailarekin. Gordailuan dolarea egoki mantentzeko eta zaintzeko baliabide hobeak dituzte.
Ugaldetxo
Kalexa plazan zeuden bi berdeguneak kendu eta eremu hori jolasgune bihurtu du Udalak, bizilagunekin hala adostuta. Orain, harlauzazko xake taula batek eta hiru marran jolasak osatu dute plazako eskaintza ludikoa. 21.000 € inbertitu dira lan hauetan. www.oiartzun.eus
17
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri Pello Añorga eta Reyes Garaiar: “Naturari kalte egiten diogunean, gure buruari ere egiten diogu” Ingurumena eta hondakinak oso lotuta daude. Dena da kate bat: elkarbizitza, kalitatezko ingurumena eta bizi kalitatea. Badira ia 12 urte oiartzuarrok etxeko hondakin gaika sailkatzen ditugula. Kalean ere horretarako aukera badugu, baina auzo batzarretan gehien errepikatzen den kexetako bat izan ohi da kaleko zikinkeria eta horrek elkarbizitzan sortzen dituen gatazkak. Hala ere, badira herritar konprometituak, gaiarekin kezkatuak eta ekintzaileak direnak. Horietako bi ditugu Pello Añorga eta Reyes Garaiar.
ari denaren isla da. Zaborra gainezka egiten ari zaigu. Oiartzun zaborrez betetzen ari denaren sentsazioa daukat. PELLO AÑORGA: Txikitatik, naturan etxean bezala sentitu naiz. Batzuk psikologoarenera joaten diren bezala, ni zuhaitz baten ondora, errekara edo mendira joan izan naiz. Nire kasuan detonantea gure etxe ondoan dagoen Txara parkea da. Txikitatik inguru hori jolasteko lekua zen guretzat, korrika ibili izan naiz han, paseoan… Txukuntzen urte dexente pasatu ditut, baina azkeneko urteetakoa lotsagarria izan da: gero eta zabor gehiago dago. Salaketak jarri izan ditut. Eremuaren erdia udaletxearena da, bestea pribatua. Gerora begira imajinatu behar dugu Oiartzun. Dena etxez inguratua egongo da, eta Txara bakarra geratuko da. Zaindu dezagun! Askotan esan didate: “hau zurea al da?”, “bai, nirea da. Eta zurea ere bai. Baina konturatu naiz hau ezin dela bakarrik egin. Sare baten partaide gara eta sare moduan artikulatzen jakin behar dugu. Auzolana edo talde dinamika eskatzen du. Izaskun Suberbiola antzeko kezkekin zebilen eta Ekotaldea sortu genuen Oiartzunen zerbait egiteko, elkarlanean… Mugimendu oso interesgarriak sortu dira: Labore Oarso, Iturriotzen talde bat… Gure artean artikulatu behar genuela ikusita, lehengo urtean Ingurumen Astea antolatu genuen. Gero eta zikinago ikusten duzue Oiartzun? REYES: Zalantzarik gabe. Esaten didate gehiago erreparatzen naizelako dela, eta agian bai, baina ez dut uste hori bakarra denik. Poligonoetan, Alcampo ingurua, erreka bazterretakoa… izugarria da. Asko dugu egiteko.
Reyes Garaiar eta Pello Añorga.
Ingurumenarekiko duzuen kezka nondik datorkizue? REYES GARAIAR: Nire kasuan, oso sinple eta pertsonala da. Donejakue bideak egiten ibiltzen gara bikotea eta biok, eta markatuta daukat egun bat: Espainiako herri batera iritsi ginen eta sarrera hondakinez beteta, zaborra, zikina… zegoen. Pentsatu nuen ea herriko jendeak nola onartu zezakeen hori. Iruditu zitzaidan ezingo nukeela Oiartzun horrela imajinatu, onartu… Duela 10-12 urteko kontuak dira. Ibiltzera joatean gure poltsatxoarekin zikinkeria jasotzen hasi ginen. Etxeko atarian bertan genuen zaborra. Hau dena gizartean gertatzen
18
www.oiartzun.eus
Reyes, zu Iturriozko Bazterrak Txukuntzen taldeko kide zara, sorreratik bertatik. REYES: Jendeak edozein egunetan ikusten ninduen poltsa batekin, pentsatuko zuten erotuta nengoela! Askotan lotsak eta aurreiritziak izaten ditugu: “nola joango naiz garbitzera? zer esango du jendeak?”. Niri berdin zitzaidan, baina sorpresa hartu nuen inguruko jendea, auzotarrak, lagunak… hurbildu zitzaizkidalako laguntzeko prest zeudela esanez. Auzotar eta lagunen artean whatssapp talde bat sortu genuen tarteka topaketak antolatzeko. Horrela sortu zen Bazterrak Txukuntzen. 2019ko urrian osatu genuen taldea eta lehenengo saioa auzoan bertan egin genuen. Asmoa eremua zabaldu eta jendea gehiago animatzea zen.
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri Kezka pertsonal hauek jendearen gehiengoaren kezka dela iruditzen zaizue? REYES: Uste dut gehiengoak txukun ikusi nahi dugula gure ingurua, baina gehiago inplikatu behar dugu. Ikusten ditugu itsasora iristen diren zaborren irudiak eta datuak. Eskuak burura eramaten ditugu halakoetan, baina azkar ahaztutzen zaigu. Batzuk bagaude prest igande bat garbiketan pasatzeko. Esaten digute “zuek garbitzea ez da ideia ona, ze orduan jendeak gauza gehiago botako du lurrera”. Lortu behar genuke zaborra lurrera botatzea normalitate ez bihurtzea, norberak berearen ardura gehixeago izatea. PELLO: Euskararekin gertatzen den gauza bera da: ardura hartu behar dute erakundeek, baina norberak ere bai. Uste dut kezka inoiz baino handiagoa dela, baina ekintzara pasatu behar dugu. Nola? Sareen bitartez funtzionatuz. Planeta, lurra, Amalurra… sentitu behar du norberak bere etxea dela eta zaindu egin behar duela. Lur edo leku horrek doan ematen digu bizitza, ezer eskatu gabe. Kulturalki, aspaldian uste zen Jainko ahalguztidun ikusezin bat zela zentroa, goitik behera agintzen zuena. Gero pasatu ginen zentroa Eguzkia izatera. Azkeneko urteetan pasatu gara esatera gu garela zentroa, gure eskubideak etabar. Gaurko kulturaren paradigman zentroa gure zilborra da. Oso ikuspegi egozentrikoa dugu. Gu garela jabeak uste dugu. Pasa behar genuke beste ikuspegi batera, non zentroa leku guztietan dagoen, aspaldiko indigenek esaten zute bezala: “Ni zentroa naiz, baina zu ere zentroa zara, eta erreka hori ere bai, eta mendi hori ere bai”. Leku guztietan dago zentroa eta denok gara partaide, denok oxigeno bera arnasten dugu. Nik zuri ematen dizut, eta zuk niri. Kontzientzia izatea etxe hau nirea, zurea eta denona dela, eta elkarren artean zaindu behar dugula. Ikuspegi ekofeministatik oso gertu sentitzen naiz. Gure gorputza zaindu behar dugu, gaur egun aldarrikatzen dugun ni zentro hori, baina gorputz hau beste gorputz baten barruan dago -deitu planeta, bizitza…eta hori ere zaindu behar dugu. Gero eta gehiago dakigu, ume-umetatik erakusten digute ingurumena zaindu behar dela, birziklatu… Non dago horren isla? PELLO: Dena egiten da oso ikuspegi antropomorfikotik. Gu gara zentroa, eta dena tresna bezala erabiltzen dugu. Dena merkantilizatzen dugu eta naturara hurbiltzen gara ondo pasatzera. Lurra ustiatzen dugu gure interesen arabera. Horren baitan, legeak aldatzen dira eta dena arpilatzen dugu. REYES: Suposatzen da inoiz baino informatuago gaudela,
teknologia aurreratuagoa dela, tresneria… Zer da, orduan? Berdin zaigu guztia, ezta? Nola ulertu, bestela, mendira joan eta latak, plastikoak… aurkitzea? Mendiaz disfrutatzera joan eta horrelako kontraesanak... Teorian, dena esanda dago. PELLO: Oinarrizko printzipioa da naturari kalte egiten diogunean, gure buruari ere kalte egiten diogula. REYES: Baina garrantzia galdu du horrek. “Nik nirea egingo dut eta berdin zait dena hondatzen badugu”. Denok kutsatzen dugu baina hori konpentsatu behar genuke. Badago esaera bat diona ikusten ez denak ez duela minik ematen; niri kontrakoa gertatzen zait: bihotza puskatu egiten zait. Mendia eta amalurra sentitu egiten ditut, herria eta Oiartzunen ingurua maite dut… Eta horrela ikusteak min ematen du. Ados nago Pellorekin ekintzara pasatu behar dugula dionean, adibidearekin erakutsi eta ea olatu horrek kutsatzen gaituen. Nolako ekintzak egin daitezkeela uste duzue? PELLO: Ekotaldearen lan-ildoak hiru puntutan laburtzen dira: kontserbazioa eta zainketa - garbiketak eta beste ekintza batzuk-; heziketa eta sentsibilizazioa -eskolekin harremanak eta ekintzak-; eta, aldarrikapenak eta konponbide komunen lanketa. Printzipio horietan oinarrituta antolatu genuen Ingurumen Astea, nahiz eta gero pandemiak dena zapuztu zuen. Egoerak elkarrekin lan egitea eskatzen du eta momentu honetan ez dagoenez aukerarik, datorren urterako utziko dugu Ingurumen Astea. Antolatu genituen ekimenak aipatuko ditut: klimaren aldeko abestia euskaratu genuen eta Ibargain Musika Eskolarekin eta Hiru Bi Band!ekin grabatu genuen. Asmoa zen abesti hori eskoletan lantzea; nerabeentzako hitzaldi bat antolatu zen, beraiek sustatuta; ekofeminismoaz hitzaldi bat, Labore Oarsorekin batera; dokumental bat Materren bitartez; narrastientzako putzu bat egin zen Otsamantegin Aranzadiren bitartez; asmoa zen plazan kaiola handi bat betetzea plastikoz -hau agian aurten egingo dugu- eta haurrek horri buruz idaztea… Aste horri bukaera emateko festa bat egin nahi genuen, adierazpide artistikoak batuta performance bat eginez plastikoarekin, eragile guztiek parte hartuz: Labore Oarso, Abaraxka ludoteka, Arraztalo, Bazterrak Txukuntzen, bertsolariak, bertako gazteek Lur Kortarekin sortutako antzerkia, abestia estreinatu… Kontzientziatzeko ekintzak, finean. Pertsonalki, Txara parke gisa izendatzeko saiatzen nabil, ea noizbait ondobidean udaletxeak parke hori bereganatzen duen eta zerbait egiten den. Geologia eta biologia aldetik oso interesgarria da. Horko arroka formazioa Oiartzunen oso leku gutxitan dago eta hor dauden espezie batzuk ere bai. www.oiartzun.eus
19
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri
Iturriozko Bazterrak Txukuntzen taldeak egindako auzo-garbiketetako bat.
Sarearen garrantzia aipatu duzue. Ingurumen Asterako sarea batzea erraza izan al zen? PELLO: Bai. Bileretan parte hartu zuten eragileek eta Udalak ere bai. Eragile horiek guztiak hor zeuden aurrera egiteko. Herrian hainbeste eragile prest egotea honen inguruan aritzeko positiboa da, ezta? PELLO: Bai. Haurrak eta, batez ere, nerabeak inplikatzea oso garrantzitsua da. Oso paternalistak gara. Beraiek ardura hartu behar dute, eta horretarako, ahotsa eman behar zaie. Auzo batzarretan maiz aipatzen dira zikinkeriaren arazoa edo kezka. Bazterrak Txukuntzen-ek auzoaren aldetik zer erantzun jaso duzue? REYES: Bost bat auzolan egin genituen, eta gero konfinamendua etorri zen. Gero aritu gara hirunaka edo, baina gelditu egin genuen talde handia. Nahiko erantzun ona izan dugula esango nuke. Batzuk inplikatu dira eta babesten gaituzte. Beste batzuek “eskerrik asko” esaten digute. Batzuk esan digute lana kentzen dugula... Taldeko gehienak gure adineko jendea gara, asko gurasoak, haurrekin. Nahi dute haurrak auzo-inguru txukun batean haztea. Nerabeak bultzatu behar dira ekintzara, baina ikusi behar dute helduek ze garrantzia ematen diegun kontu honi. Nire ikasle gaztetxoei esaten diet garbiketak egin behar genituzkeela eta esaten didate, “zuek ez duzue jasotzen eta guk jaso behar dugu?”. PELLO: Bizi garen gizartean dena da oso espezializatua. Hau
20
www.oiartzun.eus
egiteko polizia behar da; beste hau egiteko, bestea… Denak arduradunak ditu eta badirudi ezer ez dagokigula guri. REYES: Badakit eskoletan lan handia egiten dela, baina nik gai bat gehiago bezala jarriko nuke garbiketak egitea. Mendi ibilaldiak egiten dituzten bezala. Etxean konpomiso bat hartu dugu, esfortzua egiten dugu gauzak banatzeko, gero ikusteko batzuek zein arinki egiten ditutzen gauzak. Zer, mendian dena libre? PELLO: Uste dut eskoletan horrelako gauzak geroz eta gehiago lantzen direla. Baina begira euskararekin ere zer gertatzen den… Beste kontzientzia bat eskatzen du. Festa denean, kalean zerbait kontsumitzen dugu eta automatikoki lurrera botatzen dugu, makinak pasatuko direlakon. Eta hori bera egiten dugu edozein tokitan: basoan, mendian… Pentsatuz norbait pasatuko dela. Eta noski ezetz. Hantxe geratuko da. REYES: Oraintxe dauden errekurtsoekin, denak distiratsu egon beharko luke! Nola da posible lehen, askoz errekurtso gutxiagorekin, herria garbiago egotea!? Dirutza inbertitzen da zabor eta hondakin kontuetan: izugarrizko makinak daude, langileak… Zerbait gaizki egiten ari gara! Zerbait egin beharko dugu! Taldelana, topaketak egin, paseotxoak emanez garbiketak antolatu, adibidearekin erakutsi… Hutsune handiena non dagoela iruditzen zaizue? PELLO: Nola lortu sentitzea natura norberarena dela, behar dugula bizitzeko. Gauzak aldatzeko lehendabizi pentsatu egin
oiartzungoudalainformatzen
herriko berri behar da, konturatu, eta momentu honetan pentsamenduan gaude, baina hurrengo pausoa da sentitzea zerbait egin behar dugula, irtenbideak aurkitzea. Politikoek egin beharko dute zerbait, baina norbanakook ere bai. Nik etorkizunean ikusten ditut Basoaren Lagunak, Errekaren Lagunak, Iturriotzen Lagunak, Urkaberen lagunak… taldeak leku konkretuak zaintzeko. Bisio planetarioa behar dugu, mugarik gabe, baina baita ere oso ikuspegi mikroa, lekukoa. Bakoitza bizi den tokian daukana zainduz. Itxaropen mezu batekin bukatzeko, ez da hain zaila gure ingurua zaintzea, ezta? REYES: Noski ezetz. Alde batetik, makro munduan gaude, baina mikrotik, norberaren ondotik, hasi behar da. Agian etorriko dira garai hobeak, esperantza ez da galdu behar. Horrelako ekintzak egin ondoren denak oso pozik egoten gara. Badakigu gauza on bat egin dugula, enpatia sortzen da, energia positiboa, animoa… PELLO: Pandemia honek, besteak beste, erakutsi diguna da gauza mikro ikusezinek eragina dutela planeta guztian. Planeta mailan esnatu diren mugimenduak oso interesgarriak izan dira - Greta Thunbergek lideratu duena, adibidez-. Garbi dago horrelakoak behar ditugula, baina partikularra ere behar dugu, leku konkretuetako ekimenak.
“KLIMAREN ALDEKO ABESTIA” Doinua: Bella ciao Esna gaitezen, altxa gaitezen begiak esnatuko ditugu bai, bai, bai etorkizun hobeagoa eraiki behar dugu orain Gure planetak arazo bat du elkarrekin konponduko dugu bai, bai, bai etorkizun hobeagoa eraiki behar dugu orain
(Bideoa ikusgai dago Youtuben: https://www.youtube.com/ watch?v=tzwil-hSwe0)
REYES: Denok batera aritu behar dugula da mezua.
Iturriozko Bazterrak Txukuntzen taldeak egindako auzo-garbiketetako bat.
www.oiartzun.eus
21
oiartzungoudalainformatzen
erreportajea Bidelagun, lagunarteko arratsaldeak 65 urtez goitiko oiartzuarrei arratsaldeetan paseora ateratzeko aukera ematen die zerbitzuak Astean bi arratsaldetan, furgoneta bat heltzen da Ixabel Urbizuren Iturriozko baserrira. Aitziber Lacambra eta Gemma Agirrezabala egoten dira furgoneta zuriaren barruan, baita lagun gehiago ere. Hortxe hasten da Bidelagun. Etxean jaso, eta arratsaldea lagun giroan pasatu ondoren, berriz etxeratu arte. Izan ere, horixe da Bidelagun: Behemendik eta Oiartzungo Udalak 65 urtez goitiko edo mugikortasun arazoak dituzten oiartzuarrei eskaintzen dieten arratsaldetako zerbitzua. “Helburua jendea etxetik pixka bat ateratzea, distraitzea, haizea hartzea eta erlazionatzea da, giro onean”. Elkarguneak dituzten taldeak Taldeka ateratzen dira Bidelagunera. Erabiltzaile bakoitzak astean egun batzuk ditu esleituak paseora ateratzeko (behin, bitan edo hirutan; beharraren arabera). Eguraldiaren araberako planak egiten dituzte. “Negua,
22
www.oiartzun.eus
merkatal zentro handietan edo tabernetan pasatzen dugu batez ere. Eguraldiak uzten badu, bueltaxka bat ematen dugu bidegorrian-edo”. Taldeak osatzeko irizpide desberdinak erabiltzen dituzte Bidelagunen: osasun-egoera, euren arteko harremana, erabiltzen duten hizkuntza, generoa (erabiltzaile gehienak emakumeak dira)… “Saiatzen gara, adibidez, gizonezko edo erdaldun bakarra ez dadin egon taldean, euren artean konpainia egiteko” azaldu dute Agirrezabalak eta Lacambrak. Bidelaguneko erabiltzaileen osasun-egoera ere ezberdina da. Batzuk gurpildun aulkian daude. Horregatik, furgoneta egokitua dago: arrapala dauka eta besaulkiak ere egokituak dira. Aurreiritziei aurre eginda, martxan Aitziber Lacambrak 14 urte daramatza Bidelagun zerbitzuan lanean. Furgonetaren gidaria da bera. Gemma Agirrezabala,
oiartzungoudalainformatzen
erreportajea berriz, duela 19 urte hasi zen Bidelagun programaren aurretik martxan egon zen proba pilotuan. 2007an jarri zen martxan Bidelagun furgoneta zerbitzuarekin eta urte osoko iraupenarekin, gaur egungo formatuan.
Hirugarren adina arrisku taldea da COVID19aren pandemian: “Oraindik adineko asko ez dira ateratzen etxetik, beldurra dute”. Bidelagunen ere sumatu dute hori: “Ez dira asko etxean geratu direnak, baina batzuk bai”, dio Agirrezabalak.
Hasiera hartan, Bidelagun zerbitzuak martxa hartzea “pixka bat” kosta zela aitortzen dute biek. Ezezagutza, zahartzaroarekin lotutako aurreiritziak… “Baina, behin probatu ondoren, arrunt kontentu etortzen dira denak”.
Etxetik ateratzeko premia “ezberdina” izan arren bakoitzarentzat, “urtebete etxean egotea ez da osasungarria. Baina hori norberaren edo familia bakoitzaren erabakia da”.
“Zerua da hau!” Martxo hasierako astearte arratsalde polit batean, Txaran topatu ditugu Bidelaguneko taldea: Joxe Aranburu, Paquita Chasco, Maritxu Ibarguen, Joxe Oiarzabal, Juan Telletxea eta Ixabel Urbizu. Telletxea da talde honetako beteranoa, 12 urte daramatza Bidelagunen parte hartzen, “baserriko ilobak aipatuta”. Haren ondoan eserita dago Oiarzabal, taldeko hasiberria, duela hilabete gutxi batzuk hasi dena etortzen. Biek diote “oso pozik” daudela Bidelagunen. Beraien artean “oso giro ona” dute erabiltzaileek. “Etxetik ateratzea estimatzen dut, jendearekin erlazionatzea, hitz egitea”, dio Chascok. Hiru urte daramatza etortzen. Maritxu Ibarguen izan zen Chasco eta Urbizu taldera batu zituena, “hain gustura bainengoen zerbitzuarekin”. “Kalean dena bertan dago, baina baserrian bizi garenontzat, mugitzeko izugarrizko aukera da Bidelagun”, gehitu du Ibarguenek. “Nire belaun hauekin, kosta egiten zitzaidan baserritik jaistea. Diferentzia ederra dut orain! Zerua da hau!”. COVID19 garaian, sozializazioaren garrantzia COVID19ak eragindako osasun larrialdi egoerak eta hari aurre egiteko hartu diren neurriek eragin zuzena izan dute Bidelagun zerbitzuan. Egunerokoan moldaketak egin behar izan dituzte, unean uneko egoerara egokitzeko: “Oiartzundik ezin ateratzeak asko mugatu gaitu. Lehen, joaten ginen Donostiara, Irunera eta Hondarribiara paseora; gehiago mugitzen ginen”, diote Agirrezabalak eta Lacambrak. Taldeak ere txikitu dituzte, jende gutxiago elkartzeko. Hasieran, lauko taldeak antolatu zituzten eta momentu honetan, pixka bat handiagoak dira: sei-zazpikoak. “Furgonetan jende asko ez elkartzen saiatzen gara”. Azken finean, Bidelagun adinekoentzako espazio seguru eta osasungarria izan dadin hartu dituzte neurriak.
Argi dagoena da Bidelagun erabiltzen jarraitzen dutenek izugarri eskertzen dutela. “Batzuk egunero aterako lirateke!”. Esker onekoak direla aitortzen du Agirrezabalak. Sozializazioaren garrantzia azpimarratzen dute Agirrezabalak eta Lacambrak. “Adinekoak gutxiago ateratzen badira, beraien buruari buelta gehiago ematen dizkiote. Ateratzen direnean giroan sartzen dira, eta etxera arinago joaten dira. Ikusten, min gutxiago duzu!, esaten diegu”. Itxaron zerrendan izena emateko aukera Momentuz taldeak beteta daude, baina hutsuneak daudenean, itxaron zerrendan daudenei eskaintzen zaie Bidelagunen parte hartzeko aukera. Itxaron zerrenda horretan izena emateko tokia badago. “Konfiantza handia sortzen da taldean”, diote Lacambrak eta Agirrezabalak. “Oso arratsalde politak izaten dira”. Bidelagun lagunartean arratsaldeak pasatzeko aukera paregabea da. Paquita Chascok bikain laburtu bezala: “Zoragarri gaude, ezin hobeto zaintzen gaituzte”.
INFORMAZIO GEHIAGO: Bidelagun: Telefonoa: 690 769 466 Oiartzungo udaleko Gizarte-Ongizate zerbitzua: Helbidea: Doneztebe plaza 1, behea Telefonoa: 943 49 05 52 E-maila: gizarte@oiartzun.eus
www.oiartzun.eus
23
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
Santomas (Haurtzaro Ikastola)
Itturriren Preziyo juxtua-ren irabazlea
Presoen aldeko lasterketa herrikoia
Etxeraten elkartasun bertso saioa
Sareren urte hasierako mobilizazioa
Labore Oarsoren batzarra
Aintzane Pujanaren hilketa matxistaren kontrako elkarretaratzea
24
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
Elizalde Herri Eskolako Transpatioren aurkezpena
Pirritx, Porrotx eta Marimototsen “Amaren intxaurrak”
“Zaldibar zona cero” liburu aurkezpena
Santa Ageda bezpera (Haurtzaro Ikastola)
(ez) Ihoteak
Ihoteak (Urmendi Haur Eskola)
Ihoteak (Elizalde Herri Eskola) www.oiartzun.eus
25
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
Ihoteak (Haurtzaro Ikastola)
Inauteriak (Urmendi Haur Eskola)
Inauteriak (Elizalde Herri Eskola)
Inauteriak (Haurtzaro Ikastola)
Sestao eta Gasteizko hilketa matxisten kontrako elkarretaratzea
Oihartzun filosofikoa
Gazte martxa sortzaileekin
26
www.oiartzun.eus
oiartzungoudalainformatzen
iruditan
Martxoaren 8ko ekimenak
Lilatoia. Haurtzaro Ikastola: 100 baietz!
Azkoitian hildako langile oiartzuarraren heriotza salatzeko elkarretaratzea
Zuhaitz landaketa Gurutzen
Kontxa Murgiari omenaldia
Kattin Txikiren ‘Haur erbesteratuak’ dokumentalaren emanaldia
www.oiartzun.eus
27
Oiartzungo Aisialdirako Agenda
APIRILA
2021 DATA
ORDUA
Antzerkia
Auzoak
Bertsoa
Dantza
Erakusketa
Feminismoa
Haurrak
Hitzaldia
Ikus-entzunezkoa
Kirola
Musika
Bestelakoa
EKINTZA
01-08
-
Kirol Sarirako proposamenak egitea
01-10
11:00-13:00
01-13
-
Gurasoentzako hezkidetza tailerra. Izen-ematea
01-30
-
Kalixtoren poltsak
12-23
09:00-11:00
Ikastaroa: Google calender (gazteleraz)
13
16:30-20:10
Odol ematea
16
17:00-20:00
17
17:00
18
17:00/19:00
20
20:00
21
LEKUA
ANTOLATZAILEA
www.oiartzun.eus
Udala
Altzibarko bidegorriko komunetan
Abaraxka ludoteka eta Alaiart
Udaletxeko harreran eta on-line
Udala
Garmendi txokolategian
Garmendi txokolategia
KZgunean
KZgunea
Manuel Lekuona bibliotekan
Oiartzungo Odol Emaileen Elkartea
Gurasoentzako hezkidetza tailerra
Udaletxeko areto nagusian
Udala
Kontzertu didaktiboa: Bibolina (Harkaitz Miner)
Udaletxeko areto nagusian
Soinuenea eta Abaraxka ludoteka
“35 huts” (Esti Curiel)
Udaletxeko areto nagusian
Oiartzungo Antzerkizale Elkartea
Irakurketa Taldea: “Iturria” (Unai Elorriaga)
Manuel Lekuona bibliotekan
Udala
17:00
Urmendiko aurkezpen bilera eta ate irekiak (sehaskak. 2021ean jaiotakoak)
Haurtzaro Ikastolako jantokian
Urmendi Haur Eskola
21
18:30
Mendiburu 14ri buruz, kultur eragileekin bilera
Haurtzaro Ikastolako jantokian
Udala
25
17:00
Oihartzun filosofikoa
Abaraxka ludotekan, Ehuntzen eta udaletxeko areto nagusian
Oihartzun Filosofikoa
26-30
09:00-11:00
KZgunean
KZgunea
Abaraxka ibiltaria: Arte mural lantegiak
Ikastaroa: Mekanografia
EGUNA eta ORDUA
2020-03-01 / 2021-03-10
Haurrak
EGUNA eta ORDUA
Martxoak 16, igandea, 17:00-20:00
EKINTZA
EKINTZA
LEKUA
LEKUA
ANTOLATZAILEA
ANTOLATZAILEA
Abaraxka Ibiltaria: Arte mural lantegiak Altzibarko bidegorriko komunak Abaraxka Ludoteka eta Alaiart
Gurasoentzako hezkidetza tailerra Udaletxeko areto nagusia Udala
Feminismoa