96. Udala Informatzen

Oiartzungo

96. zenbakia

2022ko urtarrila

www.oiartzun.eus

udalainformatzen

ZURE ZERBITZARI FIDELA… 1743an euskara hutsez idatzitako gutuna aurkitu da udal artxiboan

26 2 Sarrera | 3 Agurra | 4 Udal Albisteak | 22 Iritzia | 24 Auzoak | 26/30 Herriko berri | 28 Erreportajea | 32 Iruditan | 36 Gotti Betti

oiartzungoudalainformatzen

telefono interesgarriak Udal telefono zenbakiak

Zerbitzuak

Informazioa 943 49 01 42 Alkatetza 943 49 18 62 Gizarte Ongizatea 943 49 05 52 Hirigintza eta Atez ateko bulegoa 943 49 03 77 Kultura 943 49 10 34 Manuel Lekuona Biblioteka 943 49 38 64 Udaltzaingoa 943 49 33 11 Elorsoro Udal Kiroldegia 943 49 25 52 Udal Igerileku irekia 943 49 37 45 Arritxulo Udal Mendi-Aterpea 943 58 00 10

Osasun zentroa 943 00 65 04 DYA 943 46 46 22 Jubilatuen elkartea 943 49 00 02 Zaharren egoitza 943 26 10 80 Taxiak 943 49 14 74 Herribus - Iparbus 943 49 18 01 Posta 943 49 35 74 Epaitegia 943 49 09 13 Nekazal bulegoak 943 49 03 47 / 943 49 06 69 Oarsoaldea eskualdearen garapenerako agentzia 943 49 41 29 Behemendi 943 49 02 19

Turismoa Hezkuntza Turismo bulegoa 943 49 45 21 Herri Musikaren Txokoa 943 49 35 78 Luberri Ikasgune Geologikoa 943 26 25 93 Komunikabideak Oiartzun irratia 943 49 37 11 Oarsoaldeko Hitza 943 34 03 30

Haurtzaro ikastola 943 49 22 12 Elizalde Herri Eskola 943 49 01 93 Elizalde Institutua 943 49 10 17 Urmendi Haur Eskola 943 26 00 86 AEK Intxixu euskaltegia 943 49 39 57 Helduen Heziketa Iraunkorra (Altzibar) 943 49 00 48

Harremanetarako, ekimenen berri emateko, proposamenak egiteko… hau da Oiartzungo udal aldizkariaren helbide elektronikoa: komunikazio@oiartzun.eus

ohar garrantzitsua Udal aldizkaria euskara hutsean kaleratuko da.

Oiartzungo Udalak urte asko daramatza euskara normalizatzearen aldeko lana eginez. Aldizkari hau, horregatik, euskara hutsean kaleratzen da.

Nolanahi ere, nahi duenak ale bakoitzaren eduki nagusien laburpena jasoko du gaztelaniaz. Horretarako, ordea, eskaera egin beharko du udaletxeko informazio gunean, 943 49 01 42 telefono zenbakira deituz edo komunikazio@oiartzun.eus helbide elektronikora mezu bat bidaliz.

Eskaera egitean, nork bere datuak eman beharko ditu, aldizkaria jaso ahal izateko.

NOTA IMPORTANTE La revista se publicará íntegramente en euskera.

El ayuntamiento de Oiartzun lleva muchos años comprometido con la normalización del euskera. Esta misma revista, por eso, se publica únicamente en euskera.

No obstante, todo aquel que este interesado tendrá la posibilidad de recibir un resumen de los contenidos más importantes de cada número.

Para ello, deberá ponerse en contacto con nosotros, acercándose a la oficina de información, llamando al número de teléfono 943490142 o enviando un correo electrónico a la dirección komunikazio@oiartzun.eus. Al realizar la solicitud, el interesado deberá facilitar sus datos, para poder recibir la revista.

OHARRA: Oiartzungo Udalak ez du zertan bat etorri bertan elkarrizketatzen diren pertsonen iritziekin, eta ez da haien erantzule.

Argitaratzailea: Oiartzungo Udala Diseinua eta maketazioa: Dixidu Diseinu Grafikoa Inprimaketa: Editorial MIC Lege Gordailua: Donostia-1216/91

2

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

agurra

Josu Delgado Rozas Hizkuntza-normalizazio zinegotzia Joana Mendiburuk, Labore Oarsoko lehendakariak, haiek ibiltzen duten hizkuntza euskara dela adierazi zuen Oarsoarrak saria jasotzean lehengo azaroaren 26an. Izan ere, Laboreren lan-hizkuntza euskara da, euskaraz etiketatzen eta fakturatzen dute, euskaraz sare sozialetan eta buletinean, euskaraz aritzen dira bezeroekin zein hornitzaileekin ahal duten guztietan…; hau da, euskaraz funtzionatzen dute. Eta hori egiten dute, Joanak esan bezala, oso modu naturalean.

Euskaraz oso modu naturalean bizitzen ahalegintzen garela erakutsi nahi izan genien azken urteetan atzerritik etorritako oiartzuar berriei azaroaren 27an egin genuen harrera-saioan. Egun horretan, nor garen esan genion elkarri nork bere jaki bat eskainiz, nork bere hizkuntzan ongi etorri esanez eta —zenbat hizkuntza, hainbat lur— norberak bere burua mapamundian kokatuz.

Jakina baita edozein hizkuntzari lurralde bat zaiola natural, mapamundian kabitzen den lur puska bat, handia edo txikia ez du inporta. Udalbiltzaren Geuretik Sortuak ekimenak ongarri naturala dakar euskararen lurrerako. Izan ere, kulturak eta arteak hizkuntza elikatzen eta aberasten dute eta iruditeria kolektiboa marraztu eta birsortu egiten dute etengabe. Udalean, kulturaren ahalmen sendatzaile eta berritzaile horren jakitun gara, eta horregatik, herriko hainbat eragilerekin eta lagunekin batera, buru-belarri ari gara prozesu parte-hartzaile eta ireki betean irudikatzen zer-nolako kultura-eskaintza eta kudeaketa nahi ditugun Oiartzunen.

Besteak beste, euskarari zer lurralde zaion berezko, natural, erakutsi du azaroaren 30ean zabaldu genuen berriak: Udal Agiritegian euskaraz idatzitako 1743. urteko eskutitz bat topatu da akten hustuketa egitean. Eskutitz hori Auger Greziet —Oier Gerezieta— Oiartzungo zirujau hazpandarrak idatzi zion Jose Fagoaga bikarioari; testuaren estiloa jasoa da, bi lagun eskolatuen artekoa, eta aisa ulertzen da gaur egun. Eskutitzak gezurtatzen du, beste behin ere, euskara eta euskaldunak gutxiesteko oraintsu arte erabilitako zenbait ustekizun ustel: baserritarren eta ezjakinen arteko mintzaira dela, ahozkorako baino ez duela balio edo euskaldunek elkar ulertu ere ez dutela egiten.

Era berean, eskutitzaren garaiko azterketak mugaren artifizialtasuna erakusten du; hain zuzen, Oier Gerezieta baino lehenagoko zirujaua ere —Juan Lakoaga— Hazparnekoa zen eta orduko sendagiledoktorea —Pedro Garat— Uztaritzekoa. Hirurak lapurtarrak izateak eta eskutitza lapurteraz idatzi izanak mugaz gaindiko harremanen naturaltasuna adierazten dute, bistan da.

Bide batez, zirujauaren eskutitzak bestelako gogoetak ere hauspotzen ditu. Izan ere, XVII. mendean literatura-loraldia izan zen Lapurdin, Ororen Eskolak deitutakoetan euskaraz eskolatzen ziren haurrak eta Uztaritzeko auzitegian —hiriburuan— justizia euskaraz ematen zuten: Frantziako Iraultza arteko bi mendeetan, euskara hizkuntza landu gisa garatu zen era guztietako herritarren artean.

Mugaren artifizialtasuna ez ezik, mugaren eraginkortasuna ere ukatzerik ez dago, gero eta handiagoa denbora igaro ahala. Lurraldea bi estatuk mendean hartuta, alde bakoitzak jokatu behar izan du unean-unean ezarri dizkioten baldintzen arabera. Horiek horrela, Lapurdiko Biltzarrean euskaraz eztabaidatzen zuten eta Batzar Nagusietan, berriz, etxera bidaltzen zituzten gaztelaniaz moldatzen ez ziren ordezkariak; Ziburun haurrak euskaraz eskolaratzen zituzten eta Oiartzunen zigortu euskaraz aritzen zirenak. Gogoratu, udal akten hustuketan ari ginela, 2017an aurkitu genuen hitzarmena; horren arabera, 1704ko Oiartzungo Udalbatzak eta eskola-maisuak adostu zuten “que dentro de la escuela y fuera de ella, en las plazas y calles, no ayan de hablar vascuenze sino castellano vnos con otros, poniéndoles para ello penas, acusadores y palillo”. Salatarien eta zigorren dinamika naturaltasunaren kontra.

Joan Mari Torrealdaik Oiartzungo Udal Agiritegian aurkitutako azken dokumentu horren berri izan balu, lore deituko ziokeen, historiaren orrialdeetan barrena pasieran ibiltzean, ustekabean, agertzen diren lore horietako bat haren hitzetan. Eta, hain zuzen, lore arantzadun horrekin hasiko zuen El Libro Negro del Euskera. Historia de una minorización, ez baitugu ezagutzen eskola giroan euskara debekatzen duen agiri zaharragorik hori baino.

XXI. mendeko Oiartzungo Udalak nork bere buruaren gutxiespena dakarren aspaldiko minorizazio-prozesu horri hizkuntzanormalizazioaren tresneriarekin erantzungo dio, orain arte bezala, aurrerantzean ere. Naturaltasun kontziente bat.

Eta mendeak oraindik luze joko badu ere, urtea bukatzear dugula, gure agurrik beroena bidali nahi dizuegu oiartzuar guztioi Eguberriak epel eta goxo pasatu ditzazuen maite dituzuenen ondoan. Ezin ahaztu, ordea, herritik kanpo daudenak, lagun presoak eta beren senideak. Besarkada estua denoi!

www.oiartzun.eus

3

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak Oiartzun eta Fontainebleu ez daude hain urruti 1743 urtean euskara hutsez idatzitako eskutitz bat aurkitu da Oiartzungo udal artxiboan 1743ko urria zen. Paris ondotik, Fontainebleutik (Frantzia), eskutitz bat iritsi zen Oiartzunera. Jose Fagoaga bikarioak ireki zuen eta Auger Greciet herriko zirujauak idatzitakoa irakurri zuen. Udalbatzarrak eman zion baimena luzatzen laguntzeko eskatzen zion, euskaraz.

Joan den uztailean, Iago Irixoa Ereiten Kultur Zerbitzuetako historialaria Oiartzungo udal artxiboan lanean ari zen.

Beste datu batzuk egiaztatzeko 1743ko udal akten liburuan begiratzen ari zela, hara non, ustekabean hitz hauek atentzioa eman zioten: Jauna…. Eta, bat-batean, euskara hutsez idatzitako eskutitz bat zeukan parean.

Oiartzungo udal aktetan ez dira salbuespen euskarazko hitz solteak eta toponimoak. Baina orain arte, 1658 eta 1742 arteko udal akten artxibo osoa arakatu du Irixoak, eta ez dago euskara hutsez oso-osorik idatzitako dokumenturik.

Protagonistak: Oier Greciet eta Jose Fagoaga Bi protagonista ditu eskutitzak: Auger Greciet (edo Oier Gerezieta) bidaltzailea eta Jose Fagoaga hartzailea. Greciet Oiartzungo bi zirujauetako bat zen eta Fagoaga, berriz, herriko bikarioa.

Greciet Hazparnekoa (Lapurdi) zen, zirujau tituluduna.

1742an kontratatu zuen Oiartzungo udalbatzak, garai hartan osasungintza (medikuak eta zirujau-bizarginak) udal zerbitzua zirelako.

Ziurrenik, 1739tik Oiartzungo mediku zen Pedro Garat uztariztarraren bidez heldu zen herrira Greciet. 1740 eta 1742 artean, Juan Lakoaga hazpandarra aritu zen zirujau lanetan.

Honek utzitako hutsunea betetzera etorri zen Greciet.

Baina, ordurako Euskal Herria bi estatutan banatua izaki, Grecietek zirujau postua hartzeko Frantziako titulazioa baliozkotu behar zuen Espainian. Horretarako, zenbait baimen eskatu behar izan zizkion udalbatzari. Horietako bat, 1943ko uztailean. Abuztu bukaeran, baimen hori luzatzeko eskatu zuen Grecietek berak, eta urrian Fagoagari bidalitako gutunean, “mesedea” eskatzen zion.

4

www.oiartzun.eus

Ez dakigu Fagoagak erantzun ote zion Grecieti, eta egin bazion, zein hizkuntzatan idatzi zion. Baina badakigu Oiartzungo udalbatzarrak luzatu ziola herritik kanpo egoteko baimena zirujauari.

Garaiko harreman sozialen adierazgarri ere bada eskutitza: begirunez eta mintzaira jasoan idatzita dago, etengabeko laudorio eta goraipamenekin.

Altxor bat Oiartzunen Oiartzungo Udalarentzat “altxorra” izan da aurkikuntza, “Oiartzunen eta Euskal Herriaren historian eta gure hizkuntzarenean” jar dezakeen aletxoarengatik.

Izan ere, gaur-gaurkoz, XVIII. mendean euskara hutsezko idazkien adibide gutxi ditugu. “Gutun hau lagin bat da momentuz, baina XVIII. mendean ere euskarak bazuela lekua mundu idatzian” adierazten du.

Oiartzungo herriak euskararekiko izan duen harremanaren isla

Jexux Leonet alkatea, Koro Pascual udal artxibozaina eta Iago Irixoa historialaria Grecietek bidalitako eskutitza jasotzen duen udal akta liburua erakusten.

oiartzungoudalainformatzen ESKUTITZA (egungo grafiara transkribatuta)

udal albisteak

ere bada hau; hizkuntza gure herriaren ezaugarri garrantzitsua da, XVIII. mendean bezala, oraindik ere.

Udal akten hustuketa, euskaraz Esan bezala, kasualitateak nahi izan du lapurteraz idatzitako eskutitz hau topatzea. Baina Oiartzungo Udalak euskararekin duen konpromisoa ez da kasualitatea.

Udal artxiboan egiten den lana ere horren isla da. Esaterako, gutun honen aurkikuntzan eta azterketan, udal artxiboa eta Euskara saila elkarlanean aritu dira. 2014tik udal akta liburuen hustuketa euskara hutsean egiten ari da Udala, oraindik ez bada ere oso ohikoa lan hau euskaraz egitea.

Baina zer da akten hustuketa? Akta liburuko orri guztien laburpen eta deskribapena egitea, dauden akordio, idazki edo erantsitako dokumentuen edukiak jasoz. Agertzen diren pertsona guztien izenak eta leku izen guztiak ere identifikatzen dira.

Oiartzungo Udala dokumentu horiek digitalizatzen ere ari da, honela, udal artxiboan bilaketak egin nahi dituztenei erraztasunak emateko.

Oiartzungo akta liburuek, gainera, badute berezitasun bat: udalbatzaren bileren erregistroa jasotzeaz gain, bailarari edo udal-gobernuari zuzendutako dokumentuak ere biltzen baitituzte.

Udal aktak gazteleraz idatzi izan dira urte luzez. XVIII. mendeko akten kasuan, hizkuntza hautu horrek elitearekin zerikusi zuzena zuen. Izan ere, herritar gehienak euskaldun elebakarrak ziren eta udal dokumentu eta erabakiak ulertzen ez zuten hizkuntza batean hartu eta izkiriatzeak herritarren zati handi bat boteregunetik aparte uzten zuen.

Momentuz, 1658 (Oiartzungo udalean kontserbatzen den akta liburu zaharrena urte horretakoa da) eta 1742 arteko akten hustuketa egin da. Udalak lanarekin jarraituko du, 1937 arteko akta guztiak hustu arte.

“Jauna Justuki nindake akusatua indiferen batentzat zure partez, zuk niri hainbertzetan ezagutzera emanez geroz zure amodioa nik merezitu gabe, ez banauzu berritzen nire oroitzea zureganat. Hartzen dut, bada, ausartzia zuri eskribitzeko lerro hauek, eta informatzeko hauen medioz zure osasunaren estaduaz eta zure familiarenaz, zoinen komendamenduan aurkitzen bainaiz.

Ezin kunplitu nuen nire obligazionearekin zureganat, ez nire adiskideenganat, borondatearen konforme eta nire obligazioneak galdegiten zuen bezala, Oiartzundik partitzean. Egia errateko ez nuen uste honat beharko nintzela eta ausentzia hain luzearentzat partitzen nintzela. Otoitzen zaitut, bada, Jauna, barkatzeaz nire falta ordukoa.

Grazia bera galdegiten dut nire bertze adiskide guztiez, suplikatzen zaitudalarik, junto beste guztiekila, kontinuatzeaz nireganat zure amodioa, eta obligatzeaz instante urgente honetan, zoinetan aurkitzen bainaiz zure behar handian, obtenitzeko grazia gobernuko jaunenganik, permisionea orain zonbait denborarentzat nire egitekoak galdegiten duten bezala, esperantza osoarekin nago obtenitukoren derautazula grazia hori, segurtatzen derautzudalarik korrespondentzia justu batez zureganat eta herriko jaunenganat. Nire ausentzia hain luzea da okasionatua, korte guztia kanpoan aurkitzeaz, baina esperantza osoarekin aurkitzen naiz erreuseaz nire egitekoan denbora laburrean eta, Jaungoikoarekin baitan, nire adiskide guztien ikusteaz eta infernu bizi honetatik galitiaz begibi[…]taraino, zeren naizen hasia fazoin guztiez.

Finitzen dut, Jauna, galdegiten dauzudalarik zure amodioaren kontinuazionea Orobat egiten dut gobernuko jaun guztiei eta bertze nire adiskidide guztiei, ahantzi gabe mediku jauna.

Barkatu nire ausardia, segurtatzen zaitudalarik nitzala, eta izanen, bizi naizeno, amodio eta humilitate osoarekin, afekzione eta errespetu osoarekin.

Zure zerbitzari fidela, Auger Greciet Fontenebleaun, octobre, 21, 1743. Parisetic 14 lekobidetan urrunago. www.oiartzun.eus

5

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Oiartzun: Auzo parte-hartzaileak, ongizatea ardatz duen aurrekontua eta herri eragile indartsuak Auzo batzarretan, urtero bezala, 2022ko aurrekontu proposamena aurkeztu eta auzotarren beharrak entzun eta jaso ditu Udaleko Gobernu Taldeak. Horrez gain, herriko eragileei Udalak emango dizkien dirulaguntzen ordenantza ere onartu du datozen hiru urteetarako.

AUZO BATZARRAK PARTE-HARTZEA: 109 (+%38) %53 /

%47

Adin tarteak: -30: %2,18 31-50: %38,15 51-65: %52,32 +66: %26,16

2022ko AURREKONTUA GUZTIRA: 18.554.277 € Iaz baino %3,41 gehiago Oiartzunek inoiz izan duen aurrekontu handiena Ildo eta egitasmo nagusiak: • Energia trantsizioa • Osasuna eta ongizatea • Administrazioaren digitalizazioa eta modernizazioa • Kultur eragileekin prozesua • Ondarearen lanketa • Lurbizi egitasmoa (1. sektorea) Inbertsio nagusiak: Gurutzeko bidegorria: 630.000 € (Berpiztu plana) Mendiburu 14ko erabilera anitzeko udal eraikina: 100.071,59 € Rafael Pikabea kaleko berrurbanizazioa: 200.000 € Elorsoro kiroldegiko inbertsioak: 100.000 € Altzibar auzoko berrurbanizazioa: 600.000 € Altzibarko pilotalekua: 172.799,05 € Poligonoen biziberritzea: 50.000 € Auzoetako lanak: 50.000 € Herribideen konponketa: 50.000 €

6,94

!

SARRERAK:

Zer egin daiteke auzoetako ELKARBIZITZA hobetzeko?

Abiadura eta aparkalekuak errespetatu.

Hondakinak ateratzeko ordutegia errespetatu (20:00-22:00) eta kalean hondakinik ez bota.

Lotuta eraman eta kakak bildu.

6

%45,74

%32,36

Transferentzia arruntak 1 Zuzeneko zergak 2 Tasak 3

%16,56

*Gipuzkoako Foru Funtsaren 4 ekarpena: +%8,84

%18,49

GASTUAK: Ohiko gastuak Dirulaguntzak Inbertsioak

1

%13,48

%68,03

2 3

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak 2022-2024 DIRULAGUNTZEN PLAN ESTRATEGIKOA: 2022-2024 epealdian Udalak emango dituen dirulaguntzen oinarriak zehaztu ditu Udalak. Lehiaketa zein hitzarmen bidez, hamar arlotan aritzen diren eragileak lagunduko ditu Udalak.

LAGUNDUTAKO ERAGILEAK: 46 eragile baino gehiagok jasotzen dute Oiartzungo Udalaren dirulaguntza.

GUZTIRA: 1.918.533,65 €

HITZARMEN bidezko dirulaguntzak. Kasu hauetan, urteko programak finantzatzen dira.

LERRO ESTRATEGIKOAK:

Herriko eragileak:

Ekonomia, ingurumena eta landa garapenaren sustapena: %3,23 (62.000 €) Helburua: Oiartzunen garapen ekonomiko jasangarria, enpleguaren sustapena herritarren bizi kalitatea hobetzeko; ingurumena zaindu, landa-guneak mantendu eta 1. sektoreko ekintzak bultzatzea.

Hezkuntzaren sustapena: %24 (460.021,66 €) Helburua: Herrian hezkuntza parekidean berrikuntza sustatzea eta hezkuntza eskaintza hobetzea.

Euskararen sustapena eta normalizazioa: %15,3 (293.590 €) Helburua: Oiartzunen euskararen ezagutza eta erabilera sustatzea eta normalizatzea. Adin nagusikoei euskara ikasteko erraztasunak ematea, gazteak motibatzea eta euskarazko komunikabideen jarduna bultzatzea.

Kulturaren dinamizazioa: %25,15 (482.321,99 €) Helburua: Oiartzungo kultura berreskuratzea, formakuntza eta kultur-aisialdia laguntzea.

kultur

Gizarte ekintza eta berdintasunaren sustapena: %24,06 (461.600 €) Helburua: Oiartzuar guztien ongizatea bermatzea, bereziki bereizkeria anizkoitza gainditzeko; beste herrialdeetako egoera larriei laguntzea. Oiartzunen ikuspegi feminista eta parekidetasuna helburu duten ekintzak sustatzea.

Kirola eta gazteriaren sustapena: %7,12 (136.600 €) Helburua: Oiartzunen jarduera fisikoa eta herritar aktibo eta osasuntsuak sustatu ongizatea bermatzeko. Oiartzungo haur, nerabe eta gazteak aktibatu eta ekintza parekideak antolatzea.

Bizikidetzaren sustapena: %1,2 (23.000 €) Helburua: Oiartzunen bizikidetza eta elkarrizketa esparruak sustatzea.

Agerrealde kultur elkartea Arraztalo elkartea Auzoetako festa batzordeak Elizalde Herri Eskola Elizalde Institutua El Watan elkartea Erraldoien konpartsa Gazte Izanak erretiratuen elkartea Gazte sortzaileen elkartea Girizia mendizale elkartea Harri Beltza Haurtzaro Ikastola Haurtzaro mendi taldea Hitzen Lihoa Ibargain Musika Eskola Ihote taldea Intxixu AEK Itturri merkatarien elkartea

Karaez-Oiartzun senidetza taldea Kattin Txiki elkartea Killirikupe elkartea Lartaun abesbatza Lartaun zikloturista elkartea Luberri Fundazioa Mikel Donea Euskal Makil Joko taldea Oarsoaldeko Hitza Oarsoaldea igeri taldea Oiartzun Irratia Oiartzungo Odol Emaileak Olarri dantza taldea Osasun Pastorala OTXE txirrindularitza taldea Salsa Guztietako Perrexila antzerki taldea Soinuenea Fundazioa Ttur-Ttur Euskaltzaleon Bilgunea

Euskal Herri mailako eragileak: Agintzari Agipad elkartea Aranzadi elkartea Garabide Elkartea Hamaika Telebista

Hizkuntz Eskubideen Behatokia Kontseilua Mindara elkartea Oinherri elkartea Olaso Dorrea Fundazioa Zubieta Lantzen

Best dirulaguntza batzuk deialdi ireki bidez ematen ditu Udalak. Hauek egin ditzateke eskaerak: 1. sektoreko Oiartzungo ustiapenak Babesgabetasun egoeran dauden adingabekoak eta haien familiak Etxebizitza hutsen jabeak Garapen bidean duaden herrialdeetan ekintzak egiten dituzten erakundeak Herriko elkarte, establezimendu, enpresak Kirol elkarteak Kultur ekintzen antolatzaileak Kultura eta ondare ikertzaileak Premiazko egoeran dauden familiak eta norbanakoak UEUn ikasten duten herritarrak Xanistebanetako antolatzaileak

i

Informazio gehiago •• Auzo Batzarrren informazioa eta aurkezpenak: www.oiartzun.eus (Udala-Auzoak atalean) •• Aurrekontuaren memoria: www.oiartzun.eus (Sailak-Zerbitzu ekonomikoak atalean) •• Dirulaguntzen ordenantza: www.oiartzun.eus (Iragarki Taula-Dirulaguntzak atalean) www.oiartzun.eus

7

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Maria Josefa Sansberro, gurea ere baden historia baten aurpegia 1944ko azaroaren 13an hil zen nazien kontzentrazio eremuetara deportatutako oiartzuar bakarra; jaioterriak aitortza egin dio Maria Josefa Sansberro Etxeberria (Maddi) nazien kontzentrazio eremuetara deportatutako oiartzuar bakarra izan zen. Haren bizimodua eta ibilbidea ahaztua egon da jaioterrian, eta merezi duen aitortza egin dio Udalak.

“Gure herritarra zen Maria Josefa Sansberro Etxeberriaren inguruan informazioa jaso genuenetik, Udalak gaia lantzea erabaki genuen”, azaldu zuen Eneritz Arbelaitz alkateordeak Sansberro gogora ekartzeko antolatutako astearen hasieran.

Maria Josefa Sansberrori gertatutakoa herriari jakinarazi asmoz, hiru ekintza antolatu ditu Udalak: Euskaldunak eta deportazioa erakusketa, Etxahun Galparsoro historialariaren Hego euskal herritarrak nazien kontzentrazio eremuetan hitzaldia eta ekitaldi instituzionala. Herriko Kattin Txiki eta Errenteriako La Ilusion memoria historikoko taldeekin elkarlanean antolatu du egitaraua.

“Hego euskal herritarren egoera ez da zabaldu eta ez dutenez aitortza instituzionalik izan, bere jaioterrian aitortza egin diogu”, azaldu zuen Arbelaitzek.

Ahaztutako historia zatia II. Mundu Gerran, naziek ipar euskal herritar asko deportatu zituzten, “baina jaso zuten merezi zuten aitortza, hego euskal herritarrek ez bezala”, adierazi zuen Etxahun Galparsoro historialariak. “Zer dakigu beraiei buruz? Historia liburuetan ez da ezer ageri, gure memoria kolektibotik kanpo geratu dira”.

“Nazien kontzentrazio eremuetaz ari garenean, pentsatzen dugu Alemaniako historiaz ari garela, edo, akaso, Europakoaz.

Nazismoa eta Hego Euskal Herriaren arteko lotura Gernikako bonbardaketarekin bukatzen da gure imajinarioan”, uste du Galparsorok.

Baina gure-gurea den historiaren zati bat da. 255 hego euskal herritar deportatu zituzten naziek kontzentrazio eremuetara. 1940-1941 garaian, 36ko Gerratik ihesi, Frantzian

8

Sansberroren senideak, Oiartzungo herriaren oroigarria jasotzen Jexux Leonet alkatearen eskutik.

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

errefuxiatutako errepublikazaleak izan ziren deportatukoak, Maginot lerroan borrokatu zutenak. 100 bat euskal herritar kontzentrazio eremuetara eraman zituzten 1940ko abuztutik aurrera. Lautik hiru hil ziren.

1942tik aurrera, beste profil bateko hego euskal herritarrak deportatu zituzten: nazien kontrako Frantziako erresistentziarekin harremana zutenak. Horien artean, 10 emakume: tartean, Maddi eta haren lehengusina Marie Jeanne Etxeberria. Fase honetan deportatutakoen bi herenak salbatu ziren.

Sansberroren omenezko ekitaldia Azaroaren 13an, Sansberroren heriotza dataren egunean, aitortza ekitaldi instituzionala egiteko elkartu zen Oiartzungo Udala. Eurekin batera, Errenteriako La Ilusion eta Oiartzungo Kattin Txiki talde memorialistetako kideak eta Ion Gambra, Gipuzkoako Foru Aldundiko Giza Eskubide eta Kultura Demokratikoko zuzendaria ere bertan izan ziren. Baina gonbidatu nagusiak Maddi Sansberroren senideak izan ziren.

Errenteriako La Ilusion elkarteak egindako proposamenari tiraka antolatu ditu ekimen hauek Udalak. Maria Jesus Amenabar taldekideak Sansberroren biografiaren berri eman zuen.

Jexux Leonet alkateak ekitaldia antolatu ahal izateko lagundu duten guztiak eskertu zituen. Joxe Mari Mitxelena eta Izarraitz Billaluze ere aipatu zituen, Sansberroren bizimodua ikertzen hasi ziren lehenengoetarikoak izan zirelako (Oiartzun 2018 urtekarian argitaratu zuten lan hori).

“Oso garrantzitsua da ahanzturan ez geratzea Maria Josefarena bezalako istorioak. Gai hauek isilean egon dira, baina beharrezkoa da gertatutakoa gogoratzea eta aitortzea”.

Leonetek gaineratu zuenez, “Maddik bere ekintzekin erakutsi zuen emakume indartsu, ausarta eta borrokalaria zela. Bizitza duin eta justuago batengatik eman zuen bizitza”.

Pello Larrañagak hartu zuen parte Sansberroren senideen ordezkari. Hunkituta, “eskerrak” eman zizkion Oiartzungo herriari. Larrañaga Maddi Sansberroren ahizparen biloba da.

Berak jaso zuen Jexux Leonet alkateak (EH Bildu) eta Rafael Bergaretxe zinegotziak (EAJ) Oiartzungo herriaren izenean emandako oroigarria (Karrikako Iragorriko kanposantuan dagoen Anton Mendizabalen eskulturaren erreplika).

Bizikidetza, Udala adostasunean egiten ari den bidea Oroimena eta egia, bizikidetzaren bidean ezinbestekoak direnez, bide horretan urratsak ematen ari da Udala, ordezkaritza duten bi alderdien adostasunean: EH Bildu eta EAJ. Lanketa horretan kokatzen dira legegintzaldi honetan gauzatutako 1936an errepresaliatutako udalbatzari omenaldia; 1936tik gaur egun arte Oiartzunen izan diren giza eskubideen urraketak aztertzeko Aranzadirekin hitzarmena; Oroimena eta egia, bizikidetzaren bidean hitzaldi zikloa; Burgoseko prozesua.

Frankismoari epaiketa erakusketa…

Hasitako bide honetan, urrats bat gehiago izan da Sansberrori egindako aitortza. Udalak bide honetan jarraitzeko konpromisoa berretsi du: erreparazioa eta berriz ez gertatzeko bermea, Oiartzun hoberako urratsa izango delako.

Saint Ignace hotela, Sarako Santinazioko lepoan.

www.oiartzun.eus

9

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak Maria Josefa Sansberro, bizitza bat erresistentziari emana Maria Josefa Sansberro Etxeberriaren (Maddi) berri Joxe Mari Mitxelenak eta Izarraitz Billaluzek Oiartzun 2018 urtekarian eman zuten lehenengoz. 1895eko irailaren 22an jaio zen Ugaldetxoko Berrondo baserrian, Lucio eta Maria Lorenzaren bost seme-alabetan bigarrena.

1900. urtean familia Senperera joan zen bizitzera, “dirudienez, Lorenzak senideak zeuzkalako han inguruan”. Maddiren gaztaroaren berri handirik ez dago, baina 1918an, Azkainen ezkondu zen Nicolas Perul ziburutarrarekin.

1930ean banatu egin ziren. “Frantzia zen, baina hala ere, testuinguru hartan banatzea ez zen erraza izan”. 1938an berriz ezkondu zen, Pierre Nicolas uztariztarrarekin, Sarako bizargina zena. Sarako Santinazio lepoan -Larungo tren geltokian- Saint Ignace hotela eta Chez Nicolas jatetxea zituen honek eta han aritzen zen lanean Maddi. Nicolasek bazuen haur adoptatu bat, Lucien, eta ezkontzerakoan Maddik ere adopatu egin zuen.

1940ko ekainean iritsi ziren alemaniarrak Sarara, eta eremu okupatuan geratu zen herria. Santinazioko lepoa Nafarroako mugaren ondoan dago, eta soldaduak hantxe zeuden, muga zaintzen. Hotelean bertan zeuzkan soldaduak Maddik.

1941ean, alargundu egin zen Maria Josefa, eta 1942an Lucien semea Uztaritzeko apaiz barnetegira bidali zuen. Semeak etxea utzi ondoren, 1942ko ekainean, Charles de Gaullek Londrestik antolatutako O.R.A (Organisation de résistence de l´Armée) sarean parte hartzen hasi zen. O.R.A-ren egitekoa soldadu nazien mugimenduak bijilatu eta aliatuei informazioa pasatzea zen. Sansberro P2 agente izan zen sare horretan, alegia, liberatua egon zen eta tenienteorde kargua ere bazuen.

Hala ere, erresistentziako sare bateko baino gehiagotako kide izan zen Sansberro: Comète sarean parte hartu zuen, Nivelle de Bidasoan, Démocratie-n… “Hauengatik, pertsona askok lortu zuen bizitza salbatzea”.

Iheska zebiltzan aliatuei eta juduei muga zeharkatzen laguntzen ere aritu zen. 1942ko ekainetik 1944ko ekaina arte aritu zen lan horietan, aliatuen Normandiako lehorreratzearen ondoren atxilotu zuten arte.

Deportazio garaia Bi aldiz atxilotu zuten Sansberro. Lehenengoan, aske utzi

10

zuten. Ondoren, Sarako bizilagun baten salaketa medio, ekainaren 8ko goizaldeko bostetan berriz atxilotu zuten bere hotelean, Marie Jeanne Etxeberria lehengusinarekin batera.

Egun horretan eta hurrengo bietan, 30 lagun inguru atxilotu zituzten Lapurdin.

Lehenengo, Hendaiako Villa Pardora eraman zituzten. Nazien torturagune ezaguna zen etxe hura. Handik, Bordelera eraman zituzten, eta handik, aliatuek eta erresistentziak askatutako guneak saihestuz, Alemaniara. Hiru egunetan egiten zen bidea 58 egunetan egin zuen tren mamuak (train fantôme), Dachaura 700 preso zeramatzala. Tartean, Maria Josefa Sansberro.

Dachaun, bi egun egon omen ziren gas-kameran sartuak, baina mekanismoa hondatuta zegoen eta naziek ez zuten konpontzerik lortu. Horregatik, berriz trenean sartu eta Alemaniako iparraldera eraman zituzten: Ravensbrückeko kontzentrazio eremura.

Handik Saschsenhausenera eraman zuten, Berlin kanpoaldera.

Berlin kanpoaldean eremu industrial handia zegoen eta lan behartuak egitera eraman zituzten emakume presoetako bat izan zen Sansberro.

Maria Josefak Pertrix enpresan egin behar izan zuen lan.

Enpresa honetan linternak eta ibilgailuentzako bateriak egiten zituzten. 500 emakume preso eraman zituzten Ravensbrucketik Pertrixera esklabu lanetara. “Oso baldintza txarretan bizi ziren. Naziek bazekiten berun azidozko bateria horiek manipualtzean izugarrizko arriskua zegoela”: afaririk ez zieten ematen presoei, higienerik ez zegoen, arratoiekin bizi ziren, tiroka hiltzen zituzten eta pozoitzeko arriskua zuten.

Ez dakigu zehazki noiz hil zen Maddi, ezta zeren ondorioz hil zen zehatz-mehatz, baina, ofizialki, 1944ko azaroaren 13a da haren heriotza eguna.

Hainbestekoa izan zen Maria Josefa Sansberrok erresistentzian egin zuen ekarpena, II. Mundu Gerra bukatu ondoren, Mort pour la France titulua eman baitzion Frantziako Gobernuak.

Charles de Gaulle jeneralak Frantziako Aintzatespenaren Domina Gorria ere eman zion eta AEBtako Dwight D. Eisenhower presidenteak Askatasunaren Domina ere bai.

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Maddi Sansberro (ezkerrean), Marie Jeanne Etxeberria lehengusinarekin. Biak deportatu zituzten naziek.

www.oiartzun.eus

11

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Haurren aurrean, helduek euskara heldu Euskaltzaleen Topaguneak haurrekin harreman zuzena duten helduak euskarara aktibatzeko proposamena egin du eta Oiartzunen haurrekin aritzen diren zenbait eragilek (Udala, Urmendi Haur Eskola, Haurtzaro Ikastola, Elizalde Herri Eskola, Abaraxka ludoteka eta Oinherri) 10 egunez herrira ekarri zuten ariketa praktikoa.

Eragin linguistikoaren ebaluzioan formakuntza Udal sailetan martxan jarri behar diren plan eta programetan eragin linguistikoaren ebaluazioaren inguruko formakuntza jaso dute udal hautetsiek eta teknikariek, Euskara sailaren eta UEMAren eskutik. Orain arte, hirigintza sailean ebaluazioa egiten zen (Euskadiko Toki Erakundeen legeak esan bezala), baina helburua gainerako sailetan ere ebaluazioa egitea da: martxan jartzen diren plan eta programek hizkuntzan (batez ere euskararen erabileran) duten eragina neurtzea da helburua.

Labore Oarso, Oarsoarrak saria Oiartzunen kokatua dagoen Labore Oarso kontsumo kooperatibak jaso du aurtengo Oarsoarrak Sarietako bat, eskualde mailan euskararen normalkuntzan egiten den lana balorean jartzeko ematen dena. Hasieratik euskara hutsean funtzionatzeko egin duten hautua saritu da. Zorionak, Labore Oarso!

12

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

EAEko Hondakinen Plana hobetzeko alegazioak aurkeztu ditu Hobekik EAEko Hondakinen Plana hobetzeko alegazioak aurkeztu ditu Hobeki elkarteak (hondakinen kudeaketa hobetzeko Euskal Herriko toki erakundeen elkartea). Oiartzungo Udala bertako kide da. “Hondakinen Plana ezinbestekoa da, eta ahalik eta eraginkorrena izan behar du”. Horregatik, bederatzi alegazio aurkeztu dira.

Energiaren kontsumo arduratsuaren inguruko formakuntza herritarrentzat Energia eta kontsumo arduratsuaren inguruko bi tailer antolatu ditu Udalak herritarrentzat, argindarraren garestitzea eta lehengai eskasiaren gaiak puri-purian dauden honetan.

Lehenik, argindarraren sistema eta faktura ulertzeko gakoak eman ondoren, egon daitezkeen alternatibak aurkeztu ziren bigarren saio batean, autokontsumo partekatuko energia komunitateak zer diren azalduz.

Sektore publikoan Ability Digital Award jaso du Oiartzungo Udalak ABB Ability Digital Award saria jaso du Oiartzungo Udalak, administrazio publikoen arloan, instalakuntza publikoen modernizazioan egiten ari den lanarengatik. Agustin Lekuona Hirigintza zinegotziak eta Oier Etxebeste elektrikari arduradunak parte hartu zuten.

www.oiartzun.eus

13

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Herriko zaharrenei, aitortza Abuztuaren 4an, Jexux Leonet alkateak eta Olaia Lasa GizarteOngizate zinegotziak herriko bi pertsona helduenei bisita egin zieten, lore-sorta bana opari emateko: Florinda Ferreira Lourença (104 urte) eta Domingo Elizondo Lekuona (95 urte).

Abarka GKE-rekin hitzarmena egin du Udalak Abarka Oiartzunen errotutako GKE bat da eta batez ere Kamerunen garatzen ditu bere proiektuak. Oiartzungo Udalak eta biek lau urterako hitzarmena sinatu dute. Hori dela eta, Altzibarko eskolan lanerako txokoa izango du Abarkak.

Herrira etorri berriei harrera berreskuratu da COVID19aren eraginez, Oiartzunera etorriberriei Udalak eta herriko eragileek egiten dieten harrerak egin gabe egon dira, baina berreskuratzeko garaia heldu da. Azaro bukaeran, Abaraxka ludotekan elkartu ziren Oiartzunera etorri berriak eta lehendik bertan bizi diren zenbait herritar, elkar ezagutzeko.

14

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak Mugarri eta ‘Oiartzun 2021’ liburu aurkezpenak eta omenaldiak Mugarri eta Oiartzun 2021 urtekaria aurkezteko kultur ekitaldia egin zuen Udalak abuztu hasieran. Azken urtebetean utzi gaituzten Juanito Arozena txistularia eta Jose Angel Torres Luberri Ikasgune Geologikoaren sortzailea omentzeko baliatu zen ekitaldia. Labaderoan egin den berreskuratzeko Alaiarten ekintza artistikoak ere izan zuen bere tokia, garai bateko emakumeen lana bistaratzen duelako.

Ibargain Musika Eskolako ikasle ttikienentzako laguntza berria Ibargain Musika Eskolak eta Udalak hitzarmena egin dute, zortzi urte arteko ikasle berriek lehenengo ikasturtean dohainik ikasteko aukera izan dezaten. Ibargainen ikasten duten gainerako ikasle oiartzuarrek ere laguntza jasotzen jarraituko dute, Udalaren beka sistemari esker.

Mikel Mendizabalen funtsa, udal ondarearen parte Mikel Mendizabalen ikus-entzunezko funtsa osatzen duten 147 dokumentu Oiartzungo Udaleko Ondarearen datu basean txertatzeko hitzarmena sinatu dute bi aldeek. Udalak eskerrak eman nahi dizkio Mendizabali, urtetan herriko ondarea bildu eta zabaltzeko egin duen lanarengatik eta orain, herritarren eskura jartzeagatik. Berari esker, Oiartzungo ondarea handiagoa da orain.

www.oiartzun.eus

15

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak Gasteizko hilketa matxistaren kontrako salaketa Gasteizko hilketa matxista (Euskal Herrian aurten izan den seigarrena) salatzeko Oiartzungo Feministen Asanbladak antolatutako elkarretaratzean parte hartu zuen Udalak. Bide batez, Udalak gogora ekarri nahi du indarkeria egoera bizitzen ari diren emakume oiartzuarrek edo etxean egoera hori dutenek Oiartzungo udaleko Gizarte-Ongizate zerbitzuetan hitzordua eska dezaketela, Udalak bere baliabideak emakumeek indarkeriarik gabeko bizitzak bizi ditzaten jartzen baititu: gizarte@oiartzun.eus/943 49 05 52. Larrialdietarako telefonoa: 943 49 33 11.

Tipi-Tapa, ariketa fisikoa eta sozializazioa uztartuz Abitturen bidez bideratzen den Tipi-Tapa egitasmoa berriz martxan jarri da. Ostegunero, 09:30ean da hitzordua Elorsoro kiroldegian eta herrian zehar bueltaxka bat ematen dute.

Helburua, ariketa fisikoaz egiteaz gain, sozializazioa bideratzea da.

Taxibus zerbitzua, larunbatetan ere bai Ergoien, Gurutze eta Karrika auzoei zerbitzua ematen dien taxibusak larunbatetan ere ematen du zerbitzua ikasturte berria hasi denetik. Astezko ordutegi eta prezio berdina du asteburuan ere, baina aurretik deitu egin behar da zerbitzua eskatzeko (telefonoa: 615 605 514).

16

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Altzibarko berrurbanizazio lanak hasi dira Altzibarko alde historikoa berrurbanizatu eta biziberritzeko lanak hasi dira. Martintxo kalearen zati batean eta Klarene plazan egin dira lehenengo lanak. Mugikortasuna eta azpiegiturak hobetuko dira lan hauekin.

Ugaldetxoko auzo lokala, erabilgarri Isastin auzo lokala atondu du Udalak, Ugaldetxo Kultur Taldeak eta auzotarrek erabiltzeko. 157 metro koadroko lokala eta biltegia da ugaldetxotarren erabilerarako prestatu dena.

136.943,44 € inbertitu ditu Udalak egokitzapen lanetan.

Arraskuelarre kalean, txandakatze sistema eremu batean Arraskuelarre kalean mugikortasuna hobetzeko neurriak hartu ditu Udalak. Batetik, oinezkoentzako pasabide segurua markatu du kalearen alde oso batean. Bestetik, zenbait aparkaleku txandakako sistemakoak izango dira astean zehar, merkataritza establezimenduetako bezeroei erraztasunak emateko asmoz.

www.oiartzun.eus

17

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Urmendi haur eskolako aparkalekua hormigoiztatu da Urmendi Haur Eskolako aparkalekua hormigoiztatu du udan Haurtzaro Ikastolak, Udal Haur Eskola Partzuergoaren baitan Udalak eta ikastolak duten banaketaren arabera.

Elizalde Institutuan, aurten ere aterpea Elizalde Institutuan, ikasleei aterpea emateko karpa jarri da ikasturte honetan ere. Eusko Jaurlaritzak COVID19ari aurre egiteko atera dituen dirulaguntzen baitan egin du eskaera Udalak, iazko esperientzia positiboki baloratu baitzuten institutuko zuzendaritzak eta Udalak berak. Alokairuaren zati bat ordainduko du Udalak.

Familia Eremua berriz martxan COVID19aren eraginez, Abaraxka ludotekak 0-5 urte arteko haurrei eta familiei eskaintzen zien zerbitzua bertan behera geratu zen. Ikasturte honetan, zerbitzu hori berreskuratzeko aukera izan da, ludotekak LHko haur oiartzuarrei eskaintzen dien zerbitzuarekin batera. Familia eremuan 37 bazkide daude eta LHko haurrentzako ludotekan, 86.

18

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak

Saharako errefuxiatu guneetan 16 hozkailu banatu dira Sahararren Tindufeko errefuxiatuen kanpamenduko Tichla herrian 16 hozkailu banatu zaizkie beste hainbeste familiari, Oiartzungo Udalari esker. El Watan elkarteak bideratu du laguntza, Tichlako alkate eta zinegotziekin elkarlanean, behar gehien duten familien bizi kalitatea hobetzeko.

Migrazioaren Euskal Itun Sozialarekin bat egin du Udalak Migrazioaren Euskal Itun Sozialari atxikimendua adierazi dio Oiartzungo Udalak. EH Bilduk eta EAJk bat egin dute itunaren “helburu etiko, prebentibo eta proaktiboekin”. Itun sozialak migrazioaren aurrean “populismo xenofoboaren mehatxua baztertu” eta orain arte bezala, migrazioaren erronkari “modu bateratu eta solidarioen” erantzutea babestu du.

Energia burujabetza ezagutzen, Udalbiltzaren jardunaldietan Udabiltzak udal proiektu energetiko burujabe eta komunitarioei buruzko jardunaldia antolatu du. Oiartzungo Udalaren ordezkari, Agustin Lekuona eta Goratz Gezala zinegotziek parte hartu zuten. Besteak beste, dagoeneko martxan dauden esperientziak ezagutzeko aukera izan zuten.

www.oiartzun.eus

19

oiartzungoudalainformatzen

plenoak 2021/07/28.

Berpiztu planaren baitan, bidegorrirako hitzarmena.

2021/09/29.

Udal zergak eta tasak %1,5 igotzeari, hasierako onarpena.

Oiartzungo Udalean administrazio elektronikoa ezartzeko Plan Estrategikoa eta aurrera eramateko Talde Eragilea onartu ziren, ahobatez.

Eusko Jaurlaritzaren Hondakinak Prebenitzeko eta Kudeatzeko Planaren hasierako bertsioari Hobeki Elkartearekin batera alegazioak jartzea erabaki zuen Udalak, EH Bilduko Gobernu Taldearen aldeko botoekin. Proposamenak “hutsuneak” ikusitako gaietan egin ziren: euskararen erabilera, zehaztasuna, parte-hartzea, araudiaren gutxienekoa, udal eskumenak…

EAJk kontra bozkatu zuen. Janire Mitxelena zinegotziak azaldu zituen horretarako zeuzkaten arrazoiak: “Plana lehen bailehen behar dugu”. Eneritz Arbelaitz alkateordeak erantzun zuen ekarpenak “plana osatzeko” direla, “propositiboki eta era positiboan”.

Gai guztiak ahobatez onartu zituen Oiartzungo udalbatzarrak.

Horien artean, 2022ko udal zergen ordenantzari hasierako onarpena ematea. Irizpide orokor gisa, %1,5 igoko dira Oiartzungo udal tasak eta zergak datorren urtean. Jon del Olmo Ogasun zinegotziak azaldu zuenez, “normalean KPIaren araberako igoera aplikatzen dugu. Aurten, energian izaten ari den igoera dela eta, KPIak igoera handia izango duela dirudi.

Horregatik, erdibideko igoera bat proposatu dugu”.

Saltsa Guztien Perrexila elkartearekin lau urterako hitzarmena onartu zen, irabazi asmorik gabeko elkarte honek antzerkieskolak emateko Karaez kaleko laugarren zenbakiko lokala erabiltzen uzteko.

Abuztuko protokolo gastua 230 € izan ziren, lore eta eskela eta, oroigarrietan. Irailean, berriz, ez zen protokolo gasturik izan.

Udalak eta Eusko Jaurlaritzako Turismo sailak Arditurriko bidegorriaren ardatza berritzeko eta turismo baliabideak sortzeko hitzarmena onartu zen, ahobatez. Guztira, 710.000 € inbertituko dira Berpiztu Planaren baitan. Diru kopuru hori bi urtetan jasoko du Oiartzunek: 40.000 € aurten eta gainerakoa, datorren urtean. Jexux Leonet alkateak azaldu zuenez, “berez, oso positiboa da Berpiztu plana, eskualdean 24 milioi euroko inbertsioak ahalbidetu ditzakeelako“. Eskualdeko lau udalen artean egin da lanketa; “guk beti bultzatu dugu erakundeen arteko lankidetza, positiboa delako”. Hala ere, “kezka eta zalantza” azaldu zituen: “Teorian, 2021ean eta 2022an gastatu behar da. Guk baditugu proiektuak, baina ez dakigu denbora emango duen epe motz horretan egiteko. Frakasoa litzateke denbora faltarengatik inbertsioak egin ahal ez izatea”.

AGIFES elkartearekin hitzarmena berritzea onartu zen. Osasun mentaleko arazoak dituztenen elkarteak Agerrealden udal jabetzako etxebizitza bat erabiltzen jarraitzeko aukera izango du datozen lau urteetan.

Uztaileko protokolo gastua 0 € izan zen. Eskari-galderen tartean, EAJko Mitxelenak 2019/2023 legegintzaldia hasi zenetik, “Udaleko barne eta kanpo komunikazio asko hobetu” dela baloratu zuen. Era berean, pandemiaren bigarren urtean “gizarte zerbitzuek, udaltzaingoak eta hezkuntza sektoreak egindako lana” aitortu nahi izan zuen.

20

www.oiartzun.eus

2021/10/18.

Udal kirol martxan.

zerbitzuen

kontratazioa,

Ezohiko udalbatzarra egin zen udal kirol instalazioak (Elorsoro kiroldegia, Madalensoro pilotalekua eta udako igerilekuak) kudeatzeko kontratazioari hasiera emateko (ahobatez). Kontratua urtebeterako izango da (305.612,23 €ko aurrekontuarekin), urtebeteko beste hiru luzapen egiteko aukerarekin.

2021/10/27.

Añarbeko beheko kanala lehen bailehen egiteko eskaria Espainiako Trantsizio Ekologikoko ministerioari.

Erabateko adostasunez onartu ziren gai guztiak. Añarbeko Mankomunitateak aurkeztutako mozioa onartu zen, ahobatez: Espainiako Trantsizio Energetikoko ministerioari beheko kanala lehen bailehen egin ahal izateko aurrekontua edo finantzaketa zehaztea eskatuz. Ur-hornidurarako beharrezko azpiegitura da. Oiartzungo Udala Añarbeko Mankomunitateko kide den hamar udalerrietako bat da.

oiartzungoudalainformatzen

udal albisteak URA agentziarekin lau urterako protokoloa ere onartu zen.

Oiartzungo ibaietako jabari publikoa zaindu eta lehengoratzeko ardura bere gain hartu du URAk, eta Udalak, jabari horretako hondakin bilketa eta URAri lanak erraztea.

Udalaren eta Abarka GKE-ren arteko hitzarmena ere onartu zen. Hitzarmen honi esker, Oiartzunen kokatua dagoen GKEari egoitza soziala eta lanerako espazioa utziko dio Udalak Altzibarko eskolan.

Urriko protokolo gastua 96,80 € izan zen eskela eta loretan.

2021/11/24.

Ingurumen legeko Interes Publiko Goreneko Proiektuak figuraren kontrako mozioa onartu zuen EHBilduk.

EHBilduk Eusko Jaurlaritza izapidetzen ari zen Ingurumen Administrazioaren lege proiektuaren baitan arautu nahi duten figura berri baten kontra mozioa aurkeztu zuen: Interes Publiko Goreneko Proiektuak (IPGP). Aldaketa horrekin, Eusko Jaurlaritzak ahalmena izango luke “ustezko ingurumenhobekuntza izan dezakeen edozein azpiegitura Interes Publiko Goreneko proiektu izendatzeko: energia berriztagarriak sortzeko proiektuak, zabortegiak, araztegiak, erauzketaproiektuak…”.

EAJ-k kontra bozkatu zuen. Janire Mitxelenak adierazi zuenez, “goitik, kanpotik, datozen proiektuei oztopoak jartzea zilegi izan daiteke, baina guztien edo gehienen interesekoak diren proiektuei eta beharrei erantzuteko tresnak ere behar dira”.

Eneritz Arbelaitz Ingurumen zinegotziak erantzun zion: “Lege honek ez du Udalen ikuspegia aintzat hartu, nahiz eta lurralde antolaketan eragiten duten. Ez gaude kanpotik datozen proiektu guztien kontra. Krisi klimatikoari aurre egiteko erronka asko ditugu: planekin erantzun behar zaio, eta erakundeek elkarrekin”.

2022ko aurrekontuek hasierako onarpena jaso zuten.

18.609.077 €ko aurrekontu proposamena egin zuen Udal Gobernu Taldeak, aurtengoa baino %3,4 handiagoa. Jon del Olmo Ogasun zinegotziak esan zuenez, “inoizko aurrekontu handiena Oiartzunen”.

EAJ abstenitu egin zen. “Nahiz eta guk egindako proposamena bazterkeria egoera aztertzeko onartu duzuen, abstenitu egingo gara hutsuneak ikusten ditugulako”.

Administrazio elektronikoaren Ordenantza onartu zen, ahobatez, “bitarteko elektronikoen erabilera arautzeko eta herritarren parte-hartzea errazteko”.

Ibargain Musika Eskolaren eta Udalaren arteko hitzarmena egokitzea ere onartu zen, ahobatez. Honela, 4 eta 8 urte arteko oiartzuarrek dohainik egin ahal izango dituzte ikasketak, izena ematen duten lehenengo urtean.

Mikel Mendizabalen ikus-entzunezko funtsa erabiltzeko akordioa ere onartu zen, ahobatez.

Azaroko protokolo gastuak 359 € izan ziren lore eta eskela, inprimaketa lan eta oroigarrietan.

2021/11/30.

Udal eraikinen garbiketa zerbitzuaren kontratazioa hasi da.

Ezohiko udalbatzarrak, udal eraikinen garbiketaren zerbitzuaren kontratazio prozedura hastea onartu zuen, urteko 520.524,81 €ko aurrekontuarekin eta urtebeteko hiru luzapen egiteko aukerarekin.

Jexux Leonet alkateak azaldu zuenez, kontratu berrian “langileen baldintzak udaletxeko garbitzaileen baldintzekin berdinduko dira”. Udalaren kontratupeko garbiketa sektoreko langileen aldarrikapenari erantzungo dio honela Udalak, haien lan-baldintzak hobetuz.

2021/12/10.

Udal kirol instalazioen kudeaketa esleitu da.

Ezohiko udalbatzarrean Elorsoro kiroldegia, Madalensoro pilotalekua eta udako igerilekuaren kudeaketa esleitu ziren.

Bi eskaintza jaso ziren eta BPXportena onartu zen. Urteko, 251.613,86 €ko esleipena izango da (lau urte arte luzagarria).

www.oiartzun.eus

21

oiartzungoudalainformatzen

iritzia Aurten herriko ekoizleek HemenGuk elkartea sortu dute eta tarteka, azoka egiten hasi dira. Zer iruditzen zaizu? Baduzu azoketara joateko ohiturarik?

Itxaro Gartzia Ibarguen Bai, banekien hasi direla. Gainera, denda itxi ondoren joan izan naiz azoka hori ikustera. Herriari pox handia ematen dio, eta gehiagotan egin beharko litzatekeela iruditzen zait. Egia da dendako ordutegiarekin ez zaidala oso ongi suertatu izan, korrika joan behar izaten dugu, gauza asko dagoeneko salduta daudenean.

Adibidez, azkeneko HemenGuk azokan banuen Papurrak-i ogia erosteko asmoa, eta lagun batek erosi zidan. Hantxe etorri zitzaizkidan ogia dendara ekartzera, dagoeneko dena salduta zutelako. Gogoratzen naiz ikastolan geunden garaian, ikasbidairako dirua ateratzeko, orduan larunbatero plazan egiten zen azokan postua jartzen genuela. Aurten, semea-eta daude DBH4n, eta HemenGuk-en azokan jarri zuten postua. Guk badugu azokak ikustera joateko ohitura: joan izan gara Tolosara larunbatetan, goxo feriara, Zumarragara… Familiako egunpasa egiteko aitzakia onak dira.

Roman Iza Lizarazu Badakit hasi direla horrelako gauzak egiten eta oso ondo iruditzen zait, nahiz eta ez dudan suerterik izan tokatu izan den egunetan hurbiltzekoa. Baina gustatzen zaizkit herrian antolatzen diren azoka horiek.

Lehendabiziko eta hirugarren larunbatetan izaten zen azoka ere gustuko nuen, eta pasatu izan naiz ahal izan dudanetan. Baina afizio gehiago ere baditut, eta dena ezin da!

Antton Kazabon Amigorena Ez dut HemenGuk ezagutzen, baina astelehenetan Arraztalok-eta Killirikupen antolatzen duten azoka bai.

Ikusten ditut hor egoten direla, nahiz eta ez dudan erosi izan. Anaia ere hor ibiltzen da, Arraztalon. Baina produktu naturalak guk Labore Oarson hartzen ditugu, gehien bat. Hala ere, gauza polita iruditzen zait azoka. Egokiak dira. Ordiziako ferira joaten gara. Aurten Lesakara joateko asmoa ere bagenuen, baina eguraldiarengatik ez ginen joan. Astelehenetan Errenteriako azokara joateko ohitura ere badugu, ezti bila.

22

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

iritzia

Arantxa Mujika Huizi Badakit astelehenetan izaten dela azoka Killirikupen eta badakit antolatu izan direla azoka gehiago, baina nik erosketak egiteko, dendetarako ohitura dut. Inguruko herrietako azoketara joateko ere ez dugu ohiturarik izan.

Dabid Muñoz Ugartemendia Ezagutzen dut HemenGuk sarea eta azoka egiten ari direla ere bai. Ekimen interesgarria iruditzen zait, bertako produktu eta ekoizleei aukera bat ematea delako, beste modu batera herriko jendearekin harremana izateko eta ezagutzera emateko. Herrian antolatu izan diren azoketara, Txerri Eguna-eta, horrelakoetara joaten gara, normalean horien inguruan bestelako ekitaldi batzuk ere izaten direlako, eta buelta bat ematen dugu. Hala ere, ez gara bereziki azokazaleak.

Elena Ondarra Erkizia Badakit elkartzen hasi direla bertako ekoizleak. Niri oso ongi iruditzen zait asmo hori, eta azokak egitea ere bai. Hala ere, herriak duen bolumenaren balantzea ere egin beharko litzateke, inguruko herrietakoak ere etortzeko aukera aztertzeko. Guk, adibidez, badugu ohitura Errenteriako eta Hernaniko azoketara joatekoa; gustatzen zaizkigu azokak.

www.oiartzun.eus

23

oiartzungoudalainformatzen

auzoak Altzibar

Altzibarko poligonoko errepidea konpondu du Udalak.

Poligonoko enpresetarako sarbidea izatez gain, Cadarso eremura eta Aranburu bideko bizilagunek zein aportazio guena erabiltzen duten karrikatarrek ere egunero erabiltzen dute azpiegitura hau.

Elizalde

Euskal Herria plazako aparkalekurako ibilgailuen sarreran, oinezkoentzako pasabide segurua markatu da. Honela, handik aparkalekua zeharkatuz Doneztebe plaza arteko pasabide segurua sortu da oinezkoentzat.

24

www.oiartzun.eus

Arragua

Udan, galiboa jarri da Ganboxa bidearen sarreran, auzotarrek eskatuta. Izan ere, A8 autobidetik ateratzen ziren kamioizale asko, nahastuta, auzogunera sartzen ziren, arazoak sortuz.

Galiboaren helburua kamioiak auzora ez sartzea da.

Ergoien

Juan Mari Beltranek, Ergoienen dagoen Herri Musikaren Txokoa museoa eta Soinuenea Fundazioaren sortzaileak, jaso du Gipuzkoako Foru Aldundiak aurten eman duen Ondare Saria. Ondarearen inguruan bizi osoan egin duen lanaren errekonozimendua izan da. Zorionak, Juan Mari! Ederki merezia!

oiartzungoudalainformatzen

auzoak

Gurutze

Urtarrilean erori zen Lanbarrendik Arkalera doan errepide zatia konpondu da. Gipuzkoako Foru Aldundiaren errepidea izan arren, Udalak eta kide den Lanbarren Parke Logistikoa SA-k ere parte hartu dute finantzaketan (bakoitzak lanen %25a hartu du bere gain).

Karrika

Galtzaraberriko presan eraisteko falta zen zatia eraitsi du Gipuzkoako Foru Aldundiko Obra Hidraulikoen sailak. Helburua Karrika errekako arrainen ibilgua hobetzea izan da. Presa eraisteko lanak faseka gauzatu dira (2018tik). Azken lanan aurrekontua 171.189,29 € izan da.

Iturriotz

Garmendi bideko herribideko sarrera konpontzeko lanak egin ditu Udalak, hormigoiztatuz. Era berean, zenbait margoketa lan ere egin dira Iturriotz auzoan.

Ugaldetxo

Ugaldetxo poligonoko sarreran zegoen pasabide jasoa kendu du Udalak. Kamioi eta autobusen trafiko handia duen eremua da eta azpia jotzen zutelako, abiadura kontrolatzeko beste modu batzuk sustatuz.

www.oiartzun.eus

25

oiartzungoudalainformatzen

herriko berri IRAIA ETXEBESTE eta OIER GUILLAN: “Kultur espazio berriaren funtzionamendua izan dadila Oiartzungo kulturgintzaren isla erreala” Mendiburu 14 udal eraikinaren beheko solairuan kokatuko den kultur aretoa aitzakia paregabea ari da izaten Oiartzungo kulturgintzak nolakoa izan behar duen hausnartzeko eta eragile desberdinek elkarrekin bidea egiteko, Udalarekin elkarlanean.

Apirilean, kulturgintzako eragile, norbanako eta interesatuekin parte-hartze prozesua martxan jarri zuen Udalak. Prozesu horretan parte hartzen ari diren lagunetako bi dira Iraia Etxebeste eta Oier Guillan.

Zein arrazoi pertsonalek eraman zaituzte prozesu honetan interesa izan eta parte hartzera?

IRAIA ETXEBESTE: Niretzat, oiartzuar askoren pare, behar bezalako areto bat izatea aspaldiko ametsa betetzea da. Dena den, aretoa bera beste baliabide baten gisa ulertzen dut, eta modu batean, aitzakia Oiartzungo kulturgintzaz hausnartu, indarrak bildu eta norabide berean bultzatzeko. Kulturkontsumitzailetzat dut nire burua, eta prozesuan zer edo zer eman nezakeela iruditu zitzaidan. Ez naiz damutu.

26

Herriko kulturgintzaren inguruan hausnartzen ari diren lagunetako batzuk.

www.oiartzun.eus

OIER GUILLAN: Alde batetik, Oiartzungo Antzerkizaleak taldearen barrutik izandako esperientziari espazio berriaren barrutik segida eman ahal izateak. Oiartzungo esperientzia antzerkiari loturik oso esker onekoa izan da azken urteetan, ikusleekiko eta ikasleekiko harremana asko sendotu da.

Oiartzun tradizioz herri antzerkizalea da, eta sumatu egiten da. Bestetik, kulturgintzan modu aktiboan eragiteko eta parte hartzeko nahiak. Berdin dio zer nolako elkartean zauden, sormen lanak plazaratzen dituzun edo sormena antolakuntzan bizi duzun, oholtzara igotzen zaren edo zaletasunetik aritzen zaren. Euskal kulturaren ekosistemak guztia du beharrezko, eta garrantzitsua da izaera aktibo eta parte-hartzailea izatea.

Lehendabizi, prozesu parte-hartzaile orokor bat egin da. Zeri buruz aritu zarete?

OIER: Prozesuak dagoeneko fase batzuk bizitu ditu, urteetan iraun dutenak. Azkenaldian, espazio berria eraiki ahala, abiadura bizia hartu du prozesu parte-hartzaileak ere. Asanblada eratzetik talde eragile zabal baten oinarri

oiartzungoudalainformatzen

herriko berri filosofikoak jartzera pasatu gara eta talde hori martxan jartzera. Udalak berak prozesua bultzatzeko ahalegin handia egin du hasieratik, eta modu aktiboan parte hartzen du, beti ere lantaldearen dinamikari erantzunez. Azken finean, helburua argia da: espazio berriaren funtzionamendu eredua izan dadila herritik datorrena, izan dadila Oiartzungo kulturgintzan -zentzurik zabalenean eta sozialenean-, egun kalean dagoenaren isla erreala. Ez dadila aretoa izan herriari gauzak proposatzen dizkiona, antzokiaren bitartez herriak herriari, baizik. Garrantzitsua da horrelako prozesu bat, azpiegitura publikoak edukiontzi huts izan ez daitezen.

Kurioski, azken urteotan bizi dugun pandemia giroan herrian Kulturabirusari loturiko mugimendu bizia egon da, herritarren artean sare eta konplizitate berriak sortu dira… Akaso hor ikusi da etorkizunean proiektu berri honek izan lezakeen potentziala, lana oinarritik eginez gero.

Asanblada zabaletik, lantalde ttikiago bat eratu da proposamen zehatzagoak lantzeko. Lantalde honek nola funtzionatzen du?

IRAIA: Ezer baino lehen, garrantzitsua iruditzen zaigu azpimarratzea lantalde hori gaur eta orain dela den bezalakoa, baina ez dela inondik inora talde itxia. Bere burua bertan ikusten duen edonor oso ongi etorria izango da. Osatu zenetik hiruzpalau aldiz elkartu gara, hasieran modu informalean, afari baten bueltan. Izan ere, uste dugu honek modu egokian aurrera egin dezan ezinbestekoa dela elkarren artean konfiantza, ezagutza, giro goxoa eta elkar-zaintza bermatzea. Bidea ez da laburra izango eta ez gara beti denak bizitzako momentu berean egongo. Horregatik, bakoitzaren gorabehera eta ezinak lasai konpartitu eta besteek horiek ulertzeko giro aproposa lortu behar da. Eta egin dugula esango nuke.

Orain arteko dinamikari dagokionez, bilerak hiru bat asteko tartearekin egin ditugu, eta inoiz ez asteko egun berean.

Hartara, denon agendak kontuan hartzen ditugu. Bileretan bertan, gai ordena jarraitzen dugu; iritziak eman, eztabaidatu, erabakiak hartu eta hurrengorako lanak banatu.

Nolako taldea da?

OIER: Esango nuke anitza dela arloari eta kultura bizitzeko moduari dagokionez, baina nahiko erraz heldu dena proiektuaren filosofia komunean jartzera. Tartean bagaude Udaleko Kultura eta Euskara arloko teknikari eta zinegotziak, arte plastikoetako kideak, ikus-entzunen arlokoak, idazleak, literaturzaleak, musikariak, euskalgintzako lagunak, kulturzale

sutsuak… Aurretik elkarrekin lan egin gabeko kidego zabala osatu dugu eta giro ona dago; asko da hori. Kultura ulertzeko, egiteko eta plazaratzeko moduak askotarikoak dira eta izan behar dira, asko dugu elkarrengandik ikasteko eta hori gauza ederra da.

Zer ari zarete lantzen lantalde honetan?

IRAIA: Lehendabiziko lana herriko kultur-eragileekin bananbanan biltzea izan da. Guztira hogei talde eta norbanako baino gehiagorekin elkartu gara eta prozesuaren berri eman diegu. Era berean, haien egoera zein den galdetu diegu, zein diren haien gogoak, asmoak, etorkizuneko zailtasunak eta indarguneak, eta jakin nahi izan dugu baita ere prozesuan nola parte hartu nahiko luketen: lantaldean, asanblada irekian… Bileratxo horiekin, herrian aktiboki lanean ari den jendearengana modu zuzenean eta gertukoan ailegatu nahi izan dugu, hausnarketa-prozesuaren atzean herriko jendea dagoela adierazi eta elkarrengana iristeko bideak erraztu.

Hemendik aurrera bi lan-ildo nagusi ditugu oraingoz: bata kudeaketa ereduena da, eta bestea, kultura-proiektua bera.

Horiekin hasiko gara buru-belarri.

Hala ere, Asanblada ireki eta zabalagoak ere jarraituko du, ezta?

OIER: Ezinbestekoa da hori. Asanblada entzutea izan behar da talde eragilearen motorra. Asanblada izan behar da etengabeko erreferentzia, nahiz eta funtzionalak izateko eta aurrerapausoak emateko talde eragile bat egotea ezinbestekoa izan. Eragile askok dagoeneko esan du prozesuaren inguruko interesa baduela, baina gaitasunik ez une honetan talde eragilean aritzeko. Asanblada garrantzitsua da, guztion erritmoa errespetatua denok iritzia emateko leku komun bat eduki dezagun.

Nolako kulturgintza nahi du(zue) Oiartzunen?

IRAIA: Galdera potoloa da hori, eta segur aski, behin betiko erantzunik ez duena, kultura bizia eta aldakorra delako, kulturak hala izan behar duelako. Dena den, argi dugu proiektu guztiek oinarri sendoak behar dituztela eta gurearenak zein izan behar duten asanblada hitz egin zen: Euskara eta feminismoaren betaurrekoak etengabe jantziak dituen proiektua behar du izan; herritarra eta parte-hartzailea, herritarren beharretatik abiatua eta herritarrok sortua, horizontala; sortzailea, sormen-disziplina guztiak bere gain hartzeko gai izango dena, esperimentazioari lotua; eta inklusiboa, adin, jatorri eta bizitzeko modu ezberdinak kontuan hartuko dituena. www.oiartzun.eus

27

oiartzungoudalainformatzen

erreportajea Oiartzun, geuretik sortzeko herri bihurtua Udalbiltzaren Geuretik sortuak egitasmoko egonaldia egin du Lore More konpainiak Oiartzunen Geuretik sortuak Udabiltzak sortu duen proiektua da.

Heburua gure hizkuntzan, euskaraz, egindako artea sustatzea da literaturan, antzerkigintzan eta ikus-entzunezkoetan.

Oiartzungo Udalak bat egin du proiektuarekin, Euskal Herriko zazpi herrialdeetako beste 26 udalerrirekin batera.

Horri esker, abuztuan eta irailean Lore More antzerki konpainia nafarra Trapu zikinak proiektua eta antzezlana prestatzen aritu zen gure herrian. Urtarrilaren 28an estreinatuko dute Oiartzunen bertan. Gero, Geuretik sortuak proiektuan parte hartu duten gainerako herrietatik bira egingo dute. Gurera ere helduko dira Geuretik sortuak-eko gainontzeko antzezlanak, ikus-entzunezkoak eta literatur lanak ere.

Lore More konpainia nafarra, Oiartzunen Lore More konpainia gaztea da, Iruñerrikoa. “Lagunak gara, aspalditik ezagutzen dugu elkar”, azaldu du taldearen sortzaile den Maialen Diaz Urrizak. Iaz estreinatu zuten euren lehenengo pieza Erriberriko jaialdian -Máxima estrella-, baina aurretik elkarrekin lanean aritu izan dira beste zenbait proiektutan.

Geuretik sortuak euren lanarentzako akuilua izan da: “Garbilekuen espazioekin zerbait egiteko ideia eta gogoa bagenuen, baina ez genion forma emana”. Deialdiaren berri izan zutenean, ideia “lauso” horri “gorputza” ematea erabaki zuten. “Garbilekuak herri guztietan daude, maiz pasatzen gara ondotik eta nabari da zerbait berezia espazio horietan” uste du Diaz Urrizak; “askotan, baliabideak jartzea da gauzak gorpuztu ahal izateko bidea”.

“Sorkuntza oso bidaia bitxi eta misteriotsua da”, dio Mikele Urrozek. “Proiektutik azken emaitza arte aldaketak egongo dira; sortze prozesua amaigabea baita”.

Garbilekuak, sorkuntza lanaren oinarri Maialen Diaz Urrizak, Lucia Ezkerrek, Mikele Urrozek eta Laura Villanuevak parte hartu dute Lore Morek Oiartzunen egindako egonaldian.

Aurretik, ez zuten Oiartzun ezagutzen. Egonaldia garbitokia zeukan herriren batean egin nahi zutela eskatu zuten, baina kasualitatea izan da Oiartzunera heltzea (Udalbiltzak erabaki ditu kokapenak). Gure herrian dagoeneko garbitokiaren berreskurapenean (Alaiart, Idoia Beratarbide eta Onintza Etxebestek herriko emakumeekin batera udan osatu duten mosaiko-murala) eta ikerketan prozesu bat martxan egotea ere “magikoa” izan dela diote.

“Alde batetik, inertzia magikoa izan da Oiartzunen garbitokiaren inguruko prozesuak batzea, baina bestetik esan nahi du konpromisoa dagoela garbitokiaren ondarea jasotzeko, borondate politiko bat. Eraikitako zortea da”, uste du Diaz Urrizak.

“Nahiago izan dugu dagoeneko egina zegoen lanketaz elikatu, errespetu osoz, eta hortik jarraitu”. Horregatik, herriko eragile ezberdinekin elkartzeko aukera ere izan dute egonaldian, Trapu zikinak elikatzeko: Alaiartekin; Agustin Mendizabalekin; Metrokoadrokarekin; Oiartzungo Feministen Asanbladarekin; Killirikuperekin; Udal ordezkari eta Feminismo teknikariarekin…

Egonaldian, sorkuntza dinamikak Egonaldiaren aurretik dokumentazio lanean aritu ziren eta herrira iritsita, “sorkuntza dinamikak egunero egin genituen”, kontatu du Urrozek. Horretarako, Karaez kaleko laugarren zenbakian Udalak duen lokala erabili dute (ikasturtean zehar herriko antzerki eskolek eta Olarrik erabiltzen duten espazioa).

Lan fisikoarekin eta esfortzuarekin zerikusia duten ariketak, elkar sostengatzea, esan daitezkeenak eta ez direnak… probatzen aritu ziren. “Trapu zikinak-en erroa esfortzua, elkarbizitza eta laguntasuna dira, eta zer den trapu zikinak garbitzea, metaforikoki eta benetan, dira” azaldu digute.

28

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

erreportajea Garbitokia bera ere erabili zuten sorkuntza toki bezala. “Oso leku bizia da Oiartzungo garbilekua, eta hori oso ederra da”.

Esperientzia horren aldaketa handiak eragin zituen beraien prozesuan: “Beharrezkoa da sormen prozesuan frustrazioa aurkitzea ere, buruan mugimendu asko eragiten ditu”, diote Diaz Urrizak eta Urrozek.

Bizitokia, berriz, Karrikako Iturburu etxean izan zuten, udal haur eskola izandakoan. “Egonaldiaren puntu interesgarrienetako bat da elkarbizitza. Oso sartuta zaude lanean, eta horretarako oso aberasgarria”, dio Ezkerrek.

“Oso gustura egon gara, bi espazioak izan dira oso egokiak”, aipatu du Ezkerrek. Oiartzunek “oso harrera ona” egin diela aitortu digute laurek. “Jende guztia izan da oso jatorra”, dio Laura Villanuevak. “Oso pozik gaude egonaldian egin dugun guztiarekin”.

“Oparia” sortzaile eta kulturarentzat Trapu zikinak lanean hiru antzezle izango dira oholtza gainean: Diaz Urriza, Urroz eta Villanueva. Urrozek eta Diaz Urrizak Trapu zikinak-en zuzendaritza lana hartu dute beren gain, eta Ezkerrek, produkzioaren ardura.

Kantuak eta musikak ere toki propioa izango du lanean, “garbilekuetan asko kantatzen zelako”. Horretarako, Agustin Mendizabalek bildutako Oiartzungo kanta zaharren Hau leku attorra bildumaz baliatu dira eta Oiartzunen bizi den Harkaitz Martinez de San Vicente txalapartariaren laguntza izan dute.

“Sorkuntza kolektiboan ari gara, eta horrek barne hausnarketa handiak eskatzen ditu”, dio Diaz Urrizak. “Oreka izateko, rolak antolatu behar dira. Sorkuntza kolektiboak talde indartsua eskatzen du, elkarrekin eta batera egin behar dugulako lan, baina era berean oso ondo antolatu behar da bakoitzak zer egin behar duen, nola hartuko diren erabakiak…”, dio Urrozek.

Orain, egonaldian probatu eta sortu zuten material guztia sintetizatu eta erabakiak hartzeaz gain, testuaren idazketa definitiboan, eszenografia eraiki eta itxi, eta entsegatu entsegatu entsegatzen ariko dira… urtarrilerako dena prest izateko.

“Euskarazko antzerkigintzan hau opari bat da: sorkuntzako egonaldia; babesa, etxea eta herria eskaintzea; ekoizpenerako dirua eta 27 bolo…”, dio Urrozek. “Euskal kultura eta euskal sortzaileen artean zubia sortzen duen deialdia opari bat da sortzaileentzat eta kulturarentzat”.

‘GEURETIK SORTUAK’-en PARTE HARTU DUTEN OIARTZUARRAK: Oiartzuar gehiago ere ikusiko ditugu Geuretik sortuak-en.

Antzerkigintzako proiektuetan hartu dute parte eta guztien lana ikusteko aukera izango dugu gure herrian.

Metrokoadroka: Oiartzunen errotutako Metrokoadroka kolektiboak Bidaide ondu du Atarrabian eta Uharten (Nafarroa). Idoia Beratarbide eta Idoia Hernandez Hatxe-k oholtzan eurekin izango dituzte Maite Aizpurua, Iraia Elias eta Ainhoa Alberdi. Oier Guillan idazketa eta produkzio lanetan aritu da.

Kulturgile anonimoiei buruzko lana azalera ekartzea du helburu Bidaide-k. Atarrabian eta Uharten egindako elkarrizketetan jaso dutenetik abiatu dute sormen lana. Aurretik site specificak egin izan ditu Metrokoadrokak, baina emanaldi honetan zati handi bat beti berdina izango da eta beste batzuk herri bakoitzera egokituko dituzte. Oiartzunen 2022ko apirilaren 24an eskainiko dute.

Titika Rekalt (Bon Bon beltz): Bon Bon Beltz konpainiarekin aritu da Titika Rekalt, Josune Gorostidi Montónekin oholtzaren gainean aurkeztuko duen lana lantzen, Oñatin (Gipuzkoa).

Zirkuluak, nola ustez gauzak hasi eta bukatzen dela edota NIa GU nola bihurtzen den burutazioetara eraman dute taldea.

2022ko irailaren 18an emango dute Oiartzunen.

Eneko Gil (Oier Zuñiga): Oier Zuñiga nafarraren Eresiak proiektuan Eneko Gil dantzariak parte hartu du, Belen Cruzekin eta Zuñigarekin batera.

Antzuolan, Elgetan eta Bergaran (Gipuzkoa) sortu dute ikuskizuna.

“Gaur egun ditugun dolu errituak kuestionatzea du helburu lanak”, azaldu du Gilek. “Ez da dantza, ez da antzerkia… Erdibideko zerbait da. Kodeak bilatzen aritu gara dolu prozesua alde performatibotik islatzeko”.

2022ko maiatzaren 15ean izango dira Oiartzunen.

www.oiartzun.eus

29

oiartzungoudalainformatzen

herriko berri GURUZNE AZPIROZ: “Edozeinek gustura hartuko luke Kirol Saria” Guruzne Azpiroz arraunlari ohiak jaso du Oiartzungo VI. Kirol Saria Guruzne Azpiroz arraunlari eta entrenatzaile ohiak jaso du Oiartzungo VI. Kirol Saria. Proposamenak egiteko Udalak irekitzen duen tartean jasotako izenetako bat izan zen berea, eta urriaren 22an jaso zuen udaletxean senide, lagun eta kirol ibilbidea partekatu duten kidez inguratua.

Espero al zenuen Oiartzungo Kirol Saria jasotzea?

Inondik inora ere ez! Enekoitz Markosek (Kirol zinegotziak) telefonoz deitu zidanean hitzik gabe geratu nintzen. Ez nekien zer esan. Oiartzunen jende asko ibiltzen da kirol munduan eta ez nuen pentsatuko ni izatea saritua. Gainera orain, arrauna utzi dudanean.

Umetatik izan duzu kirola eta jarduera fisikoarekin harremana. Plazerez edo norbaitek bultzatuta?

Gustura egin dudan zerbait izan da. Etxean mendira joateko ohitura bagenuen, baina hortik kanpora, jolasa izan da, entretenitzen ninduena. Horrela joan naiz kirol ezberdinak ezagutzen.

Igeriketa, eskalada, mendia, aulki mugikorra, sokatira, arrauna, yoga… Deusi ez diozu beldurrik?

Gustatzen zait gauza berriak probatzea, eta oraindik baditut probatu ez ditudan kirolak baina atentzioa ematen didatenak.

Urarekin lotutakoak dira asko: windsurfa, kitesurfa… Batez ere naturan eta aire librean egin daitezkeenak.

Egin zenuen lehenengo talde kirola sokatira izan zen.

Giriziako garaia nola akordatzen duzu?

Xanistebanetako txapelketan hasi zen sokatirarekin nire harremana, jai giroan. Kirol Sarian Joxe Migel Lopezek galderak egin zizkidanean konturatu nintzen sokatira izan zela nire lehenengo kontaktua talde kirolarekin. Igeriketan erreleboak-eta egiten genituen, baina taldekako kontu hori ez nuen hainbeste bizitu. Girizian ezagutu nuen kirola beste modu batera: taldean, bata besteari laguntzen, bestearengandik ikasten… Nahi gabe, laguntasuna sortzen da. Taldekideekin gauza asko partekatzen dituzu. Talde kirolari gustua hartu nion Girizian.

Gezurra badirudi ere, sokatira izan zen arraunaren mundura eraman zintuena…

30

www.oiartzun.eus

Ez du zentzu handirik, baina hala da! Betiko metodoak erabiliz entrenatzen genuen: korri, polean… Norbaiti otu zitzaion beste entrenamendu mota batek emaitza hobeak lortzen lagunduko zigula, eta arrauneko entrenamenduekin hasi ginen. Ez dut uste errendimendua hobeto genuenik, baina forma fisikoa bai. Pisuarekin-eta pilak jarri zizkiguten.

Orokorrean kirol guztietan, baina arraunean pisua oso kontuan izaten da. Sokatiran, taldekide bat kiloz goiti badago eta beste bat beheiti, konpentsatu egiten da. Arraunean, bakoitzak gai izan behar du bere pisua eramateko. Estutu gintuzten eta uste dut talde bezala on egin zigula, serioago hartzeko. Hor ezagutu nuen arrauna. San Pedron aritu ginen. Erraztasun guztiak eman zizkiguten: entrenatzailea jarri ziguten, gimnasioa erabiltzeko aukera, aldagelak, materiala… Kontuan hartuta gure helburua ez zela arraunean ibiltzea, oso-oso eskuzabalak izan ziren.

Galesen Erasmusen arraunean pixka bat ibili ondoren, bueltakoan San Juanen hasi zinen entrenatzen.

Aulki mugikorra probatu nuen Galesen, baina atmosfera ez zitzaidan asko gustatu. Ni sokatiratik eta arrauna probatzetik iritsi nintzen. Eta aulki finkoa ez da hain posh. Arraunarengatik hasi nintzen, baina oso giro pijoa zen. Elitismo puntu bat zeukan, ez zitzaidana gustatu. Bueltatu nintzenean, Larraitzekin (Lasa) topatu nintzen plazan; sokatiran elkarrekin ibiliak ginen. Berak ere sokatiraren aitzakian probatu zuen arrauna eta gustatuta, San Juanen hasi zen. Aipatu zidan arraunean hasia zela eta probatzera joateko. Joan, eta hantxe geratu nintzen. Gero,

oiartzungoudalainformatzen

herriko berri Karmele (Irastorza) ere animatu genuen. Sokatira taldeko hiruk egin genuen arraunera trantsizioa.

Zer du arraunak horrela katigatzeko?

Taldekideak hain konprometituak ikusten dituzunean, beharra sentitzen duzu zure bertsiorik onena emateko. Nahi gabe egiten den zerbait da. Obligazioa da, baina ez modu txarrean: proiektu baten parte sentitzen zara eta, horren alde lan egiten duzu.

Hasi zinenean imajinatzen al zenuen arraunean egindako ibilbide hori zenuela aurretik?

Inondik inora. Arraunean aritu nintzen lehenego urtean Kontxatik kanpo geratu ginen. Nire itxaropen bakarra zen noizbait Kontxan arraun egiteko aukera izatea. Imajinatu zein zen nire ikusmira! Konformatzen nintzen ahalik eta postu onena lortu, eta Kontxan arraun egitearekin. Horrekin, pozik.

Kirolaren eztia probatu duzu: San Juanen urte onenetan tripulazioan izan zinen. Ikusten den bezain polita al da guztia?

Emaitza onak lortzeak laguntzen du taldeko giroan. Baina emaitzak izaten hasi aurretik, hiru urte egin genituen zero arrakastarekin. Hala ere, ez zegoen giro txarrik. Egia da frustrante xamarra dela entrenatzea eta emaitzak ez hainbeste nabaritzea. Momentu gogorrak eta klonfliktoren bat edo beste saihestezinak dira hainbeste jenderen artean, batez ere nekatuta zaudenean. Izaten dira garai batzuk entrenamenduen karga oso-oso handia dena, eta nekeak eragiten du giroan. Liga irabazi genuen lehenengo urtea, batez ere, izugarria izan zen. Bandera irabazten genuen lehenengo aldia zen eta gogoratzen naiz nola ospatu genuen, zenbat argazki atera genituen banderarekin…

Pentsatzen genuen ez genituela gehiago izango!

Kontxako banderak baino hobea izan zen Ligako lehenengo bandera?

Kontxako banderak ez ditut gogoratzen. Nire oroitzapenak bazkarietatik aurrera hasten dira, aurretik bizitutakoa laino bat da. Ez dut garbi gogoratzen nola izan ziren. Badakit han nintzela, argazkiak daudelako. Biharamunean ere, jaikitzen nintzen eta egunkarian ikusten nuelako sinesten nuen.

Pentsatzen nuen, “posible al da? Pasa al da?”. Bi Kontxako bandera irabazi nituen nik. Baina San Juanek, bost.

Eta ifrentzua ere bai… San Juan berrasmatzea tokatu zitzaizun eta haiengandik ezer espero ez zen talde bat Kontxan sartzea lortu zenuen.

Zaila hasiera izan zen, ikusten genuelako sortzea hainbeste

kosta zitzaigun talde hori desagertu egingo zela. Irati (Salazar) taldekide izandakoa ere nirekin egon zen prozesu horretan, eta gure helburua zen taldea ez desegitea; behintzat batzuek jarraitzea eta gazteekin osatzea. Baina ezin izan genuen inor komentzitu. Oso esperientzia desberdina da arraunlari izatea edo entrenatzaile; dudarik gabe, entrenatzaile bat baloratzeko modurik onena da beraien tokian jartzea. Oso lan zaila da.

Entrenatzaile paperak berez darama karga handia: jende asko gidatu behar duzu, eta ez entrenamenduetan bakarrik.

Lana, ikasketak… Ez da erraza arraunlari batek bere bizitza antolatzea, ba pentsa zure ardura bada guztiak antolatzea!

Oso-oso garai aberasgarria izan zen, hala ere. Beraiek Kontxa bizitu ahal izatea niretzako opari bat izan zen. Bilbon bandera bat ere irabazi zuten. Inork ez zuen sosik ematen San Juango talde horrengatik, baina uste dut aurreko taldeak utzitako itzalarengatik zela. Traineruan zeuden neskek denbora zeramaten arraunean, beste kategorietan oso ondo ibilitakoak ziren. Arazoa txalupa osatzeko genuen, baina arraunlari bezala, gazteak izanagatik, esperientzia zuten.

Entrenatzaile izatearen arduraren kontzientzia bazenuen Lapurdi entrenatzeari baietz esan zenionean?

Ez, baina Lapurdiri errazago esan nion baietz. Nire burua ikusten nuen gai zerbait aportatzeko moduan inoiz arraunik egin ez zuten neska horiei. Presiorik ez zegoen. Hasiberriak ziren eta nire lana arraun egiten erakustea zen, mira handiagorik gabe. San Juanen desberdina zen. Uste dut, nahi gabe bada ere, arraunlariek izenaren presio hori sentitu zutela.

Baina, beraien gaztetasunetik, egin zezaketen lanik onena egin zuten; gazteak izanagatik, erakutsi zuten bazekitela lan egiten.

Duela bi denboraldi arraunaren mundua uztea erabaki zenuen. Zergatik?

Ez zen erabaki erraza izan, baina oso lotua da arrauna, edozein paperetik -arraunlari, entrenatzaile, zuzendaritzakide…-. Ez dago erdibiderik: ehuneko ehun edo bat ere ez. Bi aukera horiek nituen. Inbidia sentitzen dut oraindik, baina ez daukat denborarik. Lehen ateratzen nuen denbora nonbaitetik, ez dakit nola, baina orain ez nago horretarako.

Nola gogoratzen duzu Kirol Sariaren ekitaldia?

Oso-oso polita izan zen. Ez nuen imajinatu nahi nolakoa izango zen, erraz hunkitzen naizelako. Asko poztu nintzen kirol bizitzan zehar ondoan izan ditudanak ikusi nituenean. Oso eskertua nago esan zituzten hitzekin. Periko Sanromari Kirol Saria eman ziotenean han nengoen eta banekien nolakoa izan zitekeen, baina zutaz ari direnean, ezin da imajinatu...

Edozeinek gustura hartuko lukeen sari bat da Kirol Saria. www.oiartzun.eus

31

oiartzungoudalainformatzen

iruditan

Kulturabirusa

Poesia Eguna

Auntxaren trikitixa jaialdia

Harramazkaren bertso saio feminista

Zaintzaren inguruko Sorturen nazio topaketa

Ondarearen Jardunaldiak

13/13ko auziko auzipetuekiko elkartasun elkarretaratzea

Bizi osoko espetxe zigorren aurkako Sareren elkarretaratzea

Oiartzungo Flauta taldearen agur kontzertua

Txiki eta Otaegiri omenaldi nazionala (Sortu)

32

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

Poesia errezitaldia euskaraz eta galegoz

HemenGuk udazkeneko azoka

Arraztaloren sagar bilketa auzolana

Oiartzunart

Erasmus+ proiektuko GKE-n topaketa

Juanito Mitxelenari omenaldia

Piztu Euskalgintza hausnarketa

21 Aulki: Maringurua

Aimar Olaizolaren agur partida

AHTren kontrako martxa www.oiartzun.eus

33

oiartzungoudalainformatzen

iruditan

34

Iker Sarriegirekin elkartasun bazkaria

Gau Beltza

Musikeneko ikasle eta irakasleen klasea Oiartzungo harmoniumean

Hika ikastaroa

Jose Manuel Azkue VIII. memoriala

Zirko tailerra (Argazkia: Unai Alberdi)

Erasmus+ proiektuaren baitan, estoniarren bisita Elizalde Herri Eskolan

Hamaika kutixi filosofiko-ren aurkezpena

Euskal Herriko Aurresku Txapelketako oroigarria Katerin Artolari ematea

www.oiartzun.eus

oiartzungoudalainformatzen

iruditan

Herri Musikaren Jardunaldiak

Emakumeenganako indarkeriaren kontrako Nazioarteko Eguneko elkarretaratzea

Joxe Iriarte Bikila-ren Eman zesarri zesarrena liburu-aurkezpena

Xabier Lete XXXIV. Prosa eta Poesia lehiaketa

Euskararen Eguneko kultur ekitaldia

Lartaun abesbatzaren gabonetako kontzertua

San Nikolas ttikia (Haurtzaro Ikastola)

San Nikolas ttikia (Urmendi Haur Eskola)

Hitzen Lihoa: Komikigintza (Argazkia: Mendi Urruzuno)

www.oiartzun.eus

35

Oiartzungo Aisialdirako Agenda

URTARRILA

2022 DATA

01

ORDUA

09:00

01-31

-

02

10:30 (haurrak) 11:00 (helduak)

02-08-0915-16-2223-29-30

17:00-21:00

02

17:30

03-04-05

10:00-14:00

Antzerkia

Auzoak

Bertsoa

Dantza

Erakusketa

Feminismoa

Haurrak

Hitzaldia

Ikus-entzunezkoa

Kirola

Musika

Bestelakoa

EKINTZA

Urte Berri eguneko salda beroa Ixa Garcia

Lasterketa herrikoia

Dantzaldia Etxerat bertso saioa Metamorfosi II teatro fisiko laborategia

LEKUA

ANTOLATZAILEA

Elurretxen

Girizia Mendi Taldea

Garmendi txokolategian

Garmendi txokolategia

Doneztebe plazatik

Sare

Pagoa aretoan

Pagoa Kafe Antzokia

Madalensoro pilotalekuan

Oiartzungo Etxerat

Karaez, 4

Desaires

Abaraxka ludotekan

Abaraxka ludoteka eta Udala

03

16:30

Oiartzungo ondarea ezagutzen

03-05

09:00

Ikastaroa: “PC, teklatua eta sagua nola erabili” (gazteleraz)

KZgunean

KZgunea

04

11:00

IT txartelaren azterketa

KZgunean

KZgunea

04

16:30

Brailea ikasten

Abaraxka ludotekan

Abaraxka ludoteka eta Udala

05

16:30

Familia eta lagun jolasean

Abaraxka ludotekan

Abaraxka ludoteka eta Udala

07-14-2128

21:00

Truk txapelketa

Pagoa aretoan

Pagoa Kafe Antzokia

08

18:00

Salsa emanaldia

Pagoa aretoan

Pagoa Kafe Antzokia

09

12:00

Herri Musika Eskolaren kalebuelta

Elizalde auzoan

Soinuenea Fundazioa

09

17:00

Lindy hop dantzaldia

Pagoa aretoan

Pagoa Kafe Aretoa

10-21

09:00

Ikastaroa: “Oinarrizko Interneta” (gazteleraz)

KZgunean

KZgunea

13

11:00

Ikastaroa: “Zuzeneko hitzaldiak”

KZgunean

KZgunea

15-22-29

09:00-13:00

Eskola Kirola jardunaldia

15

16:00-18:00

Eskola Pilotako jardunaldia

15

19:00-01:00

Bachata gaua

18

20:00

Irakurketa taldea: “Argiantza” (Pello Lizarralde)

21-31

11:00

Ikastaroa: “Smartphoneak eta tabletak” (gazteleraz)

22

18:00

Kizomba dantzaldia

Kirol instalazioetan

Udala

Elizalde eta Haurtzaroko pilotalekuetan

Udala

Pagoa aretoan

Pagoa Kafe Antzokia

Manuel Lekuona bibliotekan

Udala

KZgunean

KZgunea

Pagoa aretoan

Pagoa Kafe Antzokia

Soinuenean (Ergoien)

Abaraxka ludoteka eta Soinuenea Fundazioa

Doneztebe plazan

HELTAko dantza taldeak

Udaletxeko areto nagusian

Udalbiltza, Udala eta Oiartzungo Antzerkizale Elkartea

22

18:30

Hots jostailu tailerra

23

12:00

Dantza jauziak

28

19:00

“Trapu zikinak” (Loremore)

29

18:00

Lindy hop dantzaldia

Pagoa aretoan

Pagoa Kafe Antzokia

29

21:30

Tango dantzaldia

Pagoa aretoan

Pagoa Kafe Antzokia

30

09:00

Mendi irteera Hernanira eta sagardotegia

-

Girizia Mendi Taldea

30

16:00

Mus txapelketa

30

17:00

Pirritx, Porrotx eta Marimototsen emanaldia

Pagoa aretoan

Pagoa Kafe Antzokia

Elorsoro kiroldegian

Ugaldetxo Kultur Taldea