Udalainformatzen71

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Pรกgina 1

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Página 2

sar r era TELEFONO INTERESGARRIAK Udal telefono zenbakiak

Zerbitzuak

Informazioa 943 49 01 42 Alkatetza 943 49 18 62 Gizarte Ongizatea 943 49 05 52 Hirigintza 943 49 03 77 Kultura 943 49 10 34 Manuel Lekuona Biblioteka 943 49 38 64 Udaltzaingoa 943 49 33 11 Elorsoro Udal Kiroldegia 943 49 25 52 Udal Igerileku irekia 943 49 37 45 Arritxulo Udal Mendi-Aterpea 943 58 00 10 Atez ateko Informazio Bulegoa 900 49 11 11 Etxebizitza Bulegoa 943 49 10 00

Osasun zentroa 943 49 11 01 / 943 49 26 04 DYA 943 46 46 22 Jubilatuen elkartea 943 49 00 02 Zaharren egoitza 943 49 05 38 Taxiak 943 49 14 74 Herribus - Iparbus 943 49 18 01 Posta 943 49 35 74 Epaitegia 943 49 09 13 Nekazal bulegoak 943 49 03 47 / 943 49 06 69 Oiartzun Kirol Elkartea 943 49 36 38 Oarsoaldea eskualdearen garapenerako agentzia 943 49 41 29 Behemendi 943 49 02 19

Turismoa

Hezkuntza

Turismo bulegoa 943 49 45 21 Herri Musikaren Txokoa 943 49 35 78 Luberri Ikasgune Geologikoa 943 26 25 93

Haurtzaro ikastola 943 49 22 12 Elizalde Herri eskola 943 49 01 93 Oiartzungo Udal Ikastola Partzuergoa 943 49 16 59 / 943 49 00 37 AEK Intxixu euskaltegia 943 49 39 57 Helduen Heziketa Iraunkorra (Altzibar) 943 49 00 48

Komunikabideak Oiartzun irratia 943 49 37 11 Oarsoaldeko Hitza 943 34 03 30

Harremanetarako, ekimenen berri emateko, proposamenak egiteko…hau da Oiartzungo udal aldizkariaren helbide elektronikoa:

komunikazio@oiartzun.org

OHAR GARRANTZITSUA Udal aldizkaria euskara hutsean kaleratuko da Oiartzungo Udalak urte asko daramatza euskara normalizatzearen aldeko lana eginez. Aldizkari hau bera, esate baterako, euskara hutsean kaleratzen zen, duela zenbait urte. Horregatik, 2009tik aurrera udal aldizkaria berriro euskara hutsez kaleratuko da.

Nolanahi ere, nahi duenak ale bakoitzaren eduki nagusien laburpena jasoko du gaztelaniaz. Horretarako, ordea, eskaera egin beharko du udaletxeko informazio gunean, 943 49 01 42 telefono zenbakira deituz edo komunikazio@oiartzun.org helbide elektronikora mezu bat bidaliz. Eskaera egitean, nork bere datuak eman beharko ditu, aldizkaria jaso ahal izateko.

NOTA IMPORTANTE La revista se publicará íntegramente en euskera El ayuntamiento de Oiartzun lleva muchos años comprometido con la normalización del euskera. Esta misma revista, por ejemplo, se publicaba únicamente en euskera, hace tan sólo unos años. Por esta y otras muchas razones, a partir de 2009 la revista se volverá a publicar íntegramente en euskera.

No obstante, todo aquel que este interesado tendrá la posibilidad de recibir un resumen de los contenidos más importantes de cada número. Para ello, deberá ponerse en contacto con nosotros, acercándose a la oficina de información, llamando al número de teléfono 943490142 o enviando un correo electrónico a la dirección komunikazio@oiartzun.org. Al realizar la solicitud, el interesado deberá facilitar sus datos, para poder recibir la revista.

Argitaratzailea: Oiartzungo Udala

2

Diseinua eta maketazioa: Dixidu Diseinu Grafikoa

Inprimaketa: Signos

Lege Gordailua: Donostia-1216/91

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 PĂĄgina 3

agur ra

Udan murgilduta gaude bete-betean, festa usaina nabari da. Oiartzuar askok dagoeneko izan dute beren auzoko jaietaz gozatzeko aukera, eta beste asko buru-belarri arituko dira antolaketa lanetan. Auzoetako jai-batzordeak, orokorrean, bizi-bizirik ditugu. Belaunaldi berriek gogotsu hartu dute erronka, eta gazteen gogoa helduen esperientziarekin uztartuz garai berrietara egokitzen jakin dute, lan-molde berriak probatuz, ausart, baina auzo bakoitzaren izaera berezi eta bereizia kontutan hartuta beti.

Auzotarrek egiten dituzte festak, auzolanean, auzotik eta auzotarrentzako, zuretzako, guztiontzako, eta guztion laguntza ongi etorria izango da. Adi egon beraz, zure auzoko Jai Batzordearen laguntza eskaerei erantzun, bakoitzak ahal duen neurrian lagunduz asko egin dezakegu eta.

Eta abuztuaren hasierarekin batera iritsi dira berriro ere Xanistebanak. Bost egunetan zehar Jai Batzordeak antolatutako egitarau oparoaz gozatuko dugu, herriko hamarnaka elkarte eta ehunka oiartzuarrek egindako lanari esker.

Urte askotako ibilbidea duten ekintzak izango dira gehien bat, herrian dagoeneko aski errotuak daudenak gainera, baina zenbait berrikuntza ere aurkituko ditugu 2013ko Xanistebanetan.

Guztiok izango dugu zer gozatua, izan zahar, haur, heldu, gazte, auzotar edo kaletar, denok izango dugu ongi pasatzeko aukera.

Orrialde hauetatik, Oiartzungo Udalaren izenean eskerrak eman nahi dizkizuet auzoetako eta herriko festak antolatzen ibili zareten guztiei, eta baita urte osoan zehar gure herriaren alde lanean aritu zareten kultur eragile eta norbanako guztiei ere; herria doinu, dantza eta kolore alaiz janzteagatik, Oiartzun bizi-bizirik mantentzen laguntzeagatik.

Besterik gabe, jaietan ere, potetik potera gabiltzanean, kantu eta dantza artean gaudenean, euskara ahoan eduki, elkar errespetatu, ikusi mundua betaurreko moreen atzetik eta jaietaz gozatu ahal izango ez dutenez gogoratu.

Asier Legorburu Kultura zinegotzia

3

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Página 4

udal albisteak 2 URTEKO BALANTZEA 2011-2015 legegintzaldiaren erdira iritsi garen honetan, Udal Gobernu Taldeak bi urte hauen balorazioa egin du

4

Bi urte pasatu dira Udal Gobernu talde honek Oiartzungo Udalaren ardura hartu zuela. Ez da garairik errazena izaten ari udal kudeaketarako. Krisi ekonomikoak Udalak ere gogor astindu ditu (Gipuzkoako Foru Aldundiko Foru Funtsa asko murriztu da, hirigintzatik zetozen dirusarrerak murriztu dira, diru-laguntzak ere bai…), baina Oiartzun egiten jarraitu dugu egunero-egunero bi urte hauetan.

Antzerki Eskola: Antzerki Eskola martxan jarri da ikastetxeetan eta 1218 urte arteko gaztetxoentzat. HELTAn ere taldea atera da.

Antzerkizaletasuna sustatzeko asmoz Kultura sailak apustu garrantzitsua egin du.

Batzuetan, mezu ezkorrez inguratuak gaudela ematen du: beti krisia aipatzen, garai gogorrak, murrizketak, doitzeak… Gobernu talde honen helburuak ongizatea eta justizia sozialean oinarritutako kudeaketa, auzolana, herritarren parte-hartzea eta gardentasuna dira. Bi urte hauetan, helburua horiek betetzea izan da, baita Udalaren egoera ekonomikoa arintzea.

Auzolana: Auzoetako beharrak hobetzeko Udal baliabideak auzotarren eskura jarri dira. Bidegorria txukundu (Ergoien eta Ugaldetxon), ur-hoditeriak pasatu (Sorondo bidea), elkarte inguruak txukundu (Ergoien) eta beste hamaika saio egin dira herriaren egoera hobetzeko. Herritarrek proposatutako auzolanak lagundu eta babestu dira (Altzibarko jaietan, Gaztelekun…). Auzolan gehiago ere bidean daude.

Udalaren kudeaketa izan dugu erronka nagusi bi urte hauetan. Egoera ekonomikoari buelta emateko gaitasuna izan du Gobernu Taldeak neurri ugari hartuta (plan ekonomiko finantzieroa, ikuskaritza plana, ordainketen anulazioa eta agian herritar ugarik zuzenean pairatu dutena, iazko urtean egindako milioi bateko egokitzapena). Neurri horiei esker 2012 urtea positiboan bukatu ahal izan zen eta soberakina zeron bukatu da. 2014 urteari begira, Oiartzungo Udalak bi proiektu handi ordaintzeko konpromisoa hartua du eta hau gauzatzeko gai izango dela aurreikusten du (Gaetxeren erosketa eta Udal Ikastola Partzuergoaren lurren ordainketa).

Eraso sexistarik ez: Parekidetasuna gai garrantzitsua da Gobernu Talde honentzako. Zoritxarrez, bi urte hauetan bi eraso sexista izan dira gure herrian. Hauen aurrean jarrera irmoa erakutsi du Udalak, eta horrelakorik gehiago gertatu ez dadin bere esku dauden neurriak hartzeko konpromisoa berretsi du.

Hona hemen azken bi urteetan gauzatutako zenbait proiektu esanguratsu:

Erregistroak euskaraz: Legegintzaldi honetan lortu dugu jaiotza, heriotza eta ezkontza erregistroak euskaraz egiteko aukera Bake Epaitegian.

Eskualdeko Kirol Mahaia: Eskualdeko Kirol zinegotzi eta teknikarien koordi-

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Página 5

udal albisteak naziorako Kirol Mahaia sortu da. Mahai honen lehenengo pausoak baliabideak egoki kudeatzeko bidean eman dira. Honela, eskualdeko kiroldegietako bazkideek igerilekuak konpartitzeko egitasmoa martxan jarri da.

Eskualdeko lau herrietako edozein kiroldegiko bazkide direnek beste herrietako zerbitzuak erabili ditzakete.

Laikotasuna: Udalak erakunde laikoa izateko ibilbideari ekin dio. Erritu zibil guztiak eskaintzeko lanketa egiteko konpromisoa hartu du (ezkontza zibilez gain, bataio eta hileta zibilak) eta Elizarekin orain arte izan dituen harremanak herriko gainerako elkarteekin dituenak bezalakoa izango dira.

Lanbarren ordenatu: Lanbarren industriagunea txukundu da, berrantolatuz, garbituz eta trafikoak zuzenduz.

Manuel Lekuona biblioteka egokitzea: Manuel Lekuona bibliotekako irisgarritasuna hobetzeko (igogailua jarri eta ezinduentzako komunak moldatu) eta teilatua berritzeko lanak laister bukatuko dira.

Esperientzia Eskola: 50 urtez goitiko kalitatezko zahartzea eta ikasketa prozesu jarraitua eskaintzea da Esperientzia Eskolaren helburua. Bukatu berri den ikasturtea izan da osorik egin den lehenengoa eta 14 herritarrek parte hartu dute. Datorren ikasturtean berriz martxan jarriko da.

Etxebizitza politika: Etxebizitza arazoari aurre egiteko, Altzibarko Olalde eremuan babes ofizialeko 90 etxebizitza eraikitzen ari dira eta tasatutako beste 40. Saiakera egin da ahalik eta etxebizitza gehien oiartzuarrentzako izan daitezen (babestutako guztiak hala dira). Honez gain, bigarren etxebizitzak hutsik dituztenei tasak igo zaizkie, hauen erabilera bultzatzeko intentzioarekin. Era berean, etorkizunean auzotarren kooperatibak sortu ahal izatea estrategikoki bultzatuko da eta etxebizitza handiak zatitzeko ordenantza ere onartu da.

Pobrezia egoeran dauden familia eta herritarrentzako laguntza: Gizarte Larrialditarako Eusko Jaurlaritzatik Udalak jasotzen duen diru kopurua (47.000 €) nahikoa ez dela ikusirik, Oiartzungo Udalak ahalegin berezia egin du pobreziaren mugan dauden herritarrei eta familiei laguntzeko partidak osatzen. 75.000 € eta 105.000 € bideratu dira larrialde egoera horietara.

Garraio publikoa: Xorrola Lurraldebus-Mugi txartelean sartu da, erabiltzaileentzako merkeago izan dadin. Era berean, taxibus zerbitzua hobetzeko ibilgailu berria eta ordutegiak egokitu dira –datorren urteari begira moldaketa gehiago egingo dira, erabiltzaileekin kontsultatuta-.

Hirigintzako Plan Orokorra: Hirigintzako Plan Orokorraren prozesua martxan dago. Hilabete honetan bukatu dira sektoreekin eta auzoz auzo egindako tailerrak. 200 herritar inguruk hartu dute parte.

Hondakinen kudeaketa: Ikus 4. eta 5. orrialdeak.

Ikasle Gela: Herriko unibertsitate ikasleek aspalditik egindako eskaera bete da. Azterketa garaietan ordutegi zabalarekin irekitzen da Manuel Lekuona biblioteka –azken azterketaldian bibliotekako obrengatik behin-behineko Ikasle gela Elorsoro kiroldegian egokitu da-.

Oiartzungo Irrien Lagunak: Oarsoaldeko Irrien Lagunen egitasmoko parte da herriko lantaldea. Herriko haurrentzako aisialdia euskaraz, euskaratik eta euskararentzat eskaintzea da helburua. Udalak baliabideak eskaini ditu jaiak, margoketak, logoa, webgunea… egiteko.

Auzolan proiektu garrantzitsua da, herritarrak baitira egitasmoaren gidaritza daramtenak.

5

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Página 6

udal albisteak OIARTZUARROK ONGI EGITEN ARI GARA! Oiartzunen geroz eta gehiago eta, geroz eta hobeto birziklatzen dugu Oiartzuarrok sortzen ditugun hondakinen %82,75 birziklatzen dugu (2012ko abenduko datua). Emaitzak pozik egoteko modukoak dira, izan ere, 2010eko maiatzean atez ateko bilketarekin gaika biltzen hasi ginenetik, birziklatze tasa erruz igotzeaz gain (aurretik %33 birziklatzen zen Oiartzunen), birziklatze tasa %80aren gainetik mantentzen dugu.

Udalak zero zabor bidean urratsak ematen jarraitzeko asmoa du eta horretarako aukera berriak aztertzen ari da, gaikako bilketan etengabeko hobekuntzak egon daitezen eta hobetzeko dauden arloak fintzeko.

Azkeneko urtean atez ateko bilketa sistema hobetzeko, hondakinen sailkapen egokiagoa egiteko eta hondakinak murrizteko hainbat erabaki hartu ditu Udalak.

1) Lurpeko edukiontziak kentzea 2012ko irailean landa eremuan zeuden lurpeko edukiontziak kentzen hasi zen Udala eta ordutik, biltzen den errefusa kopurua erruz jaitsi da. Hilero bataz beste 14 tona errefus inguru biltzen zen lurpeko edukiontzi hauetan eta abenduan, 2,3 tona baino ez ziren jaso mantendu diren lurpeko edukiontzietan.

Honek argi erakusten du edukiontzi hauek kentzeko erabakia zuzena izan dela. Izan ere, zenbaitzuek lurpeko edukiontzi hauen erabilera desegokia egiten zuten.

Errefusa kantitatea murriztuz, Udalak onura ekonomikoak ere baditu.

Zabortegira bidaltzen den errefusa tona bakoitzeko 130 € ordaintzen ditu Udalak. Hondakin organikoaren tratamenduagatik, aldiz, 74 € tonako. Beraz, hondakinen murrizketa eta gaikako bilketa bultzatuz ekonomikoki aurrezteko eta ingurune iraunkorrago baten aldeko apustua egiten du Oiartzunek, herritarren dirua alferrik xahutu gabe.

2) Errefusa 2012ko urrian Gipuzkoako Foru Aldundiak Gipuzkoan biltzen den errefusaren karakterizazioa egin zuen, garbitasun maila jakiteko. Tartean, Oiartzun ere aztertu zuen: atez ate biltzen den Elizaldeko eremu bateko errefusa eta Ergoiengo zein Iturriozko aportazio guneetan jasotakoa aztertu zen.

Emaitza argia izan da: atez ate biltzen den errefusa askoz garbiagoa da: hau da, hondakin birziklagarri gutxiago du. Hala ere, atez ate bildutako errefusaren %12a konpostagarria da oraindik. Landa eremuan bildutako errefusaren kasuan, berriz, erdia inguru birziklagarria da oraindik.

Atez ate biltzen den herrietan errefusean dagoen material birziklagarria %21 da, ikerketako datuen arabera. Ikerketan honetan lau edukiontzi dituzten herriak eta 5. edukiontzidunak ere aztertu dituzte, eta materia birziklagarrien portzentajea %84 eta %82 izan da hauetan, hurrenez hurren.

3) Ontzi arinak Oiartzunen jasotzen dugun ontzi arinen kalitatea geroz eta hobea da. Hala adierazi du Ecoembes, ontzi arinen tratamenduaz arduratzen den enpresak.

Oiartzunen biltzen den ontzi arinetan aurkitzen den inpropioen –ontzi arinak ez diren materialak- kopurua Espainiako estatuko bataz bestekoaren oso azpitik dago (%15 estatu mailakoa; %7,4 Oiartzungoa).

4) Materia organikoa Gipuzkoako Hondakinen Kontsorzioak martxoan egindako azterketaren arabera, materia organikoaren %0,15 baino ez da desegokien maila. Honek, ondoren sortuko den konpostaren kalitatea ona ziurtatzen du.

Oiartzunen Azkoitian eta Azpeitian batera baino organiko gehiago bildu da 2013ko urte erdi honetan. Zehazki 381.880 kilo bildu dira Oiartzunen, eta Azkoitia eta Azpeitian (11.681 eta 14.540 biztanleko herriak), 117.940 kilo eta 141.380 kilo (259.320 kilo guztira). Bi herri hauetan urteak dira materia organikoa bosgarren edukiontzian biltzen dute.

5) Autokonposta Dagoeneko 681 familia oiartzuarrek egiten dute autokonposta, baina kopurua oraindik gehitu daiteke. Sortzen diren hondakinak egoki bideratzeko aukera du etxean lorategi edo zelai zati bat duen guztiak, etxean konposta eginez. Modu horretara, janari hondarrak ongarri bihurtzen dira, bilketa eta garraioaren beharrik gabe. Hori egiten duten herritarrek hondakinen tasan %20ko hobaria dute eta laguntza teknikoa ere bai.

Txalogarria da autokonposta egiten duten oiartzuarren jarrera, hondakinak sortzen diren tokian bertan kudeatzen baitituzte, zero zabor filosofiarekin bat eginez. Landa eremuan bizi direnentzako edo etxean lorategia dutenentzako aukera egokia izan daiteke organikoa etxean bertan kudeatzea.

Autokonposta egin nahi duten oiartzuarrak Atez ateko Informazio Bulegoarekin harremanetan jar daitezke. Autokonposta formakuntza etengabe ematen da Informazio Bulegoan.

Landa eremuan bizilagunek aportazio gunea erabiltzeko giltza dute.

“Anonimotasunak” oraindik ere utzikeriara eramaten dituela oiartzuar batzuk.

Udala aztertzen ari da, akaso, landa eremuan informazio gehiago behar dela, bertan sortzen diren hondakin berezi batzuk nola sailkatu jakin dezaten bizilagunek.

6) Aportazio gune berriak Aportazio gune berriak jarriko dira, landa eremuko bizilagunek hurbilago izan ditzaten hondakinak uzteko guneak. Gipuzkoako Foru Aldundiari diru-laguntza eskatu dio Udalak hau aurrera eramateko, eta jaso orduko gauzatuko dira. 4 aportazio gune berri eraikiko dira datozen hilabeteetan: Ugaldetxon (Txipiton goian eta Zerradin), Arraguan (Oliden inguruan) eta Gurutzen (Usategietako sarreran).

Bildutako errefusaren zati handi bat fardelak dira. Hauek trata-tzeko sistemak garatzen joan ahala, errefus kopuru hau ere murriztuko dela espero du Udalak. Donostian fardel berrerabilgarriak erabiltzeko proiektuarekin hasi dira, eta gertutik jarraituko dugu, Oiartzuni ere onurak ekar ditzaizkiokeelako.

7) Datuak, balkoian Hondakinak atez ate biltzen hasi ginenetik orain arteko datu eguneratuen datuak udaletxeko balkoian daude zintzilik, herritar guztiek hauen berri izan dezaten.

Gipuzkoako Foru Aldundiak egindako ikerketa honen arabera, atez ate biltzen den herrietan jasotzen da errefusa garbiena. Oiartzungo datuak, garbitasunari dagokionez, herrialdeko onenetarikoak izan dira Antzuola, Usurbil eta Hernanirekin batera.

Honela, 2009ko abendutik 2012ko abendura arte egindako eboluzioa ikus daiteke: 2009ko abenduan %31,15 birziklatzen genuen Oiartzunen; 2010eko abenduan, %82,22; 2011ko abenduan, %78,39 birziklatu genuen eta 2012ko abenduan, %82,75.

6

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 PĂĄgina 7

udal albisteak 2012 bukaeran Oiartzunen gaika bildutako hondakinen portzentajeak ere jarri dira. Jasotako hondakinen %44,66 organikoa da; %16,33 beira; %12,9 papera eta kartoia; %8,85 ontzi arinak eta %17,25, errefusa.

8) Garbigunea Oiartzungo Udalak behin-behineko garbigune zerbitzua jarri zuen atez ateko bilketa hasi zenean, noizbehinkako hondakinak, tamaina handikoak eta hondakin arriskutsuak biltzeko eta egoki kudeatzeko. Iazko maiatzean, San Markoseko Mankomunitateak behin betiko garbigunea ireki zuen Talaian, eskualdeko lau herrietako bizilagunei zerbitzua eskainiz.

Oiartzungo Udalak birritan egin dio San Markosi garbigunearen ordutegia zabaltzeko eskaera, hartara herritarrei zerbitzu hobea emateko.

Garbigunean berrerabiltzeko materiala uzteko (liburuak, jolasak, gailu elektrikoak‌) gune bat ere badago: etxean soberan duguna utzi daiteke behar duenak handik hartzeko, dohainik. Gune honek oso harrera ona izan du.

Zero zabor filosofiarekin bete-betean bat egiten du: berrerabili, birziklatu eta gutxitu!

9) Eskonbroak botatzeko ordenantza berria Langile autonomoek eskonbroak botatzeko ordenantza berria lantzen ari da Udala. Lanketa Udalean praktiketan aritu diren ingurumen teknikariek egin dute eta San Markoseko Mankomunitatearekin harremanetan daude, eskonbroak garbigunean bota ahal izatea ahalbidetzeko. Ordenantza hau datorren urtean martxan jarri nahi luke Udalak.

10) Tuperren banaketa Zero zabor bidean, hondakin gutxiago sortzeko asmoz, herritarrei tupperrak banatu zaizkie eskualde mailan, Ekogunearen laguntzarekin, erosketak egitera tuperrekin joan daitezen eta hartara, biltzeko paper eta poltsa gutxiago sortzeko. Herrian bost komertziok bat egin dute kanpainarekin: Maritxu eta Izaro arrandegiek (Elizalde), eta Martin (Iturriotz), Lizar (Elizalde) eta Zalakain (Altzibar) harategiek.

11) Ur-txarroak erabiltzeko kanpaina Ekogunea eta Ura Agentziaren bidez, jatetxeetan plastikozko ur botilak gutxitzeko kanpaina martxan jarriko da laster. Herriko jatetxeetan ur-txarroak banatuko ditu Ekoguneak, ura eskatzen duten bezeroei iturriko ura bertan zerbitzatzeko. Udalak ere bat egin du ekimenarekin eta 100 pitxar eskuratu ditu herrian antolatzen diren jaialdietan erabiltzeko.

12) Konposta komunitarioa Orain arte, autokonposta egiteko aukera lorategia duten herritarrek izan dute. Orain, konposta komunitarioa egiteko aukera aztertzen ari da Udala, beste zenbait herritan egiten den moduan. Honela, pisu-blokeek ere euren hondakin organikoak bertan kudeatzeko aukera izango lukete. Dagoeneko interesa agertu duten etxe blokeak badaude.

13) Edalontzi berrerabilgarriak Xanistebanetako txosnetan edalontzi berrerabilgarriak erabiliko dira aurten Haurtzaro Ikastola, Herrira eta Landetxeko guneetan. Edalontzi hauekin hondakin gutxiago sortuko da. Era berean, Udalaren asmo hurbilen artean ontziteria berrerabilgarria eskuratzea da, herrian antolatzen diren jaialdietan behin eta berriz erabiltzeko.

14) Atez ateko Informazio Bulegoa Datuek erakusten dute oiartzuarrok ongi egiten ari bagara ere, oraindik badugula zer hobetua eta etxean egiten dugun bereizketan atentzio gehiago jartze hutsarekin eta egon litezkeen zalantzak behar den tokian argituz gero, are hobeto sailkatu eta birziklatu dezakegula.

Edozein zalantza argitzeko dago Atez ateko Informazio Bulegoa: Mendiburu kaleko 5. zenbakian edo 900 49 11 11 telefonoan, dohainik.

Udalak oiartzuar guztiei eskerrak eta zorionak eman nahi dizkie hondakinak egoki kudeatzeko egin duten hautuarengatik eta ongi egiten ari bagara ere, guztion artean oraindik hobeto egingo dugula ziur gaude!

7

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 PĂĄgina 8

udal albisteak Oiartzungo Irrien Lagunek hormak apaindu dituzte Oiartzungo Irrien Lagunen proiektuak martxa polita hartu du. Haurrekin parte-hartze prozesua egin ondoren, eurek nolako aisialdia eta herria nahi duten jakin zen. Herriko hormak apaindu eta margotu nahi zituztela esan zutenez, bidegorriko Altzibarko komunak margotu dira familia giroan.

Era berean, eskualdeko Irrien Lagunen egitasmoa aurkeztu zuten bertako kideek Donostiako Kursaal jauregian egindako Herri hezitzailea, eskola herritarra jardunaldian.

Mintzagun, argazki tailerrean Oarsoaldea Garapen Agentziako Euskara Sailak eta eskualdeko euskaltegiek Mintzagun egitasmoa jarri dute martxan, euskara ikasleek euskaldunak direnekin guneak konpartitzeko aukera izan dezaten eta euskaraz aritzeko espazio gehiago izan ditzaten.

Ekimen honen baitan, argazkilaritza digitalari buruzko oinarrizko ikastaroa antolatu zen Oiartzunen.

Euskara eta euskalgintza hizpide

Topaguneak antolatuta, eskualde mailan euskarari eta euskalgintzari buruzko saioak izan dira. Hitzaldietako bat Oiartzungo udaletxean izan zen, hizkuntza ekologiari buruzkoa. Oiartzungo euskalgintzak –Ttur-Ttur Euskaltzaleon Bilguneak- ere egiten duen lanari buruzko azalpenak eman zituen Errenterian izandako saio batean.

8

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 PĂĄgina 9

udal albisteak 36ko Gerrako trabajadoreei aitortza 36ko Gerran Aritxulegi, Pikoketa eta Lanbarrengo bideak egiten derrigorrezko lanetan aritu ziren 12.500 gizasemeei aitortza egin zitzaien maiatzean Katin Ttiki Elkartearen ekimenez.

Udalak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak ere parte hartu zuten udaletxean eta Arritxulon egin ziren omenaldietan. Bertan, Guillermo Aizpuru trabajadore izandako azpeitiarra omendu zuten, guztien ordezkari.

Esperientzia Eskolako ikasleak, pozik Esperientzia Eskola. Azkeneko saioan, Karrikako Artaso Elkartean ukenduak egiten erakutsi zieten ikaskideei taldeko batzuek, ikasturte honetan landutako proiektua horixe izan baita. Datorren ikasturtean berriz martxan jarriko da izen-ematea eta eskolak. Ikasturte honetan parte hartu duten 14 ikasleek jarraitzeko asmoa badute.

Haize Gainen 30. urteurrena ospatzen Haize-Gain zentroaren 30. urteurrenaren harira, memoriaren arbola inauguratu dute bertan. Ekitaldi instituzionala egin zen horretarako eta bertan parte hartu zuten udal ordezkariek (Aiora Perez de San Roman eta Oihan Tello), Gipuzkoako Foru Aldundiak (Ander Rodriguez) edota Eusko Jaurlaritzako lehendakariak (IĂąigo Urkullu).

9

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Pรกgina 10

udal albisteak Auzolana Ergoien, Iturriotz eta Ugaldetxon Auzolanean jo eta fuego aritu dira herritarrak udaberri honetan. Ugaldetxon 30 lagun inguruk bidegorria eta Atamitx ingurua txukundu eta Igerobide errepidea konpondu dute.

Ergoienen ere, hamar bat lagun aritu dira Auzokalte inguruko azkeneko txukunketa lanak egiten.

Iturriozko Sorondo bideko 10 baserrietako bizilagunek, berriz, ur hoditeria pasatu dute euren etxeetara.

10

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 PĂĄgina 11

udal albisteak Asiako liztorren kontrako protokoloa, martxan Herritarren laguntzarekin Asiako liztorren habiak identifikatzen eta kentzen aritu dira udaltzainak.

Era berean, Hernani, Usurbil eta Andoaingo Udalekin elkarlanean, herritarrak informatzeko ahalegina ere egin du Udalak. Eskuorri eta panel informatiboez gain, Egoitz Galartza Gipuzkoako Erlezainen Elkarteko albaitariaren hitzaldia ere izan zen.

Pago motzen kimaketa Antonsoron Karrikako Antonsoro parajean pago-motzen kimaketa egin zen. Kimaketa era tradizional eta iraunkorrean egin zen: eskuz eta mandoekin garraiatuz. Joxe Manuel Etxarte, Joxe Billaluze, Andres Eskudero eta Javier Irastorza ikazkinak aritu ziren kimaketa lanetan, jendaurrean. Albaolako Mikel Leozek eta Alvaro Ruanok, berriz, basogintzari buruzko azalpenak eman zituzten.

Bertatik ateratako egurra azaroan Arditurrin piztuko den txondorra elikatzeko erabiliko da.

Udalekuak, haurrak herrira eta herria haurrengana Udaleku irekietan 326 haurrek eta 31 begiralek parte hartu dute aurten.

Aurtengo egitarauan, ahalegin berezia egin da herriko historiari, kulturari, naturari buruz ikasteko eta herriko merkatari, erretiratu, historialariekin‌ tratuan aritzeko. Udalekuen filosofiaren oinarrian transmisioa, trukea, izaera herrikoia eta elkartasuna izan dira; noski, hori guztia era hezitzaile eta ludikoan.

11

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Pรกgina 12

udal albisteak Zorionak OKE eta Oiarpe!

Denboraldi bikaina egin dute aurten herriko kirolariek.

Batetik, OKEko Preferente Mailako taldeak 3. mailara igotzea lortu du eta Nazional Mailako taldeak, berriz, Euskal Liga irabazi du.

Honez gain, Oiarpeko pilotariek garaipen historikoa lortu dute Herri Arteko Pilota Txapelketan. Urtetan finalera ez da iritsi Oiartzun eta aurten, txapela ekarri dute, Tolosari irabazita.

Urtetan zehar kirol elkarteetan egindako lanaren fruitu izan diren garaipen hauengatik zorionak eman nahi dizkie Udalak kirolari hauei guztiei.

Udako kirol eskaintzan, 143 gaztetxo uztaila arte

Udako kirol eskaintza bateratua eskaini dute aurten ere eskualdeko lau Udalek. 4 eta 16 urte arteko haur eta gaztetxoek 14 kiroletan trebatzeko aukera dute uda honetan horri esker; horietako sei, Oiartzunen.

Elorsoro kiroldegian, 143 gaztetxok egin du kirolen bat uztailaren erdialdera arte. Abuztuan ere kirol eskaintza egongo da eta izena emateko aukera badago oraindik (943 49 2552).

Udako igerilekuan, eskaintza bereziak Udako igerilekuan eskaintza bereziak egin dira aurten, erabiltzaileen erosotasunari begira. Aurten, denboraldiko txartela Elorsoro kiroldegian erabiltzeko ere izango da.

Honez gain, aukera eman da egunean banakako bost sarrera erosteko merkeago. Abuztuko eta iraileko ordutegia 11:00etatik 20:00etara izango da.

12

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Pรกgina 13

udal albisteak

Parekidetasuna, jaietan ere bai Eskualdeko Berdintasun Mahaiak jaietan parekidetasuna bultzatzeko logo lehiaketa antolatu du. Yolanda Arregi Salinas zarauztarraren lana saritu da, aurkeztutako 80 lanen artean. Guztira, 20 emakumek eta 11 gizonek hartu dute parte lehiaketan.

Saharako haur errefuxiatuen udako etxea Aurten ere saharako zortzi haur hartu dituzte oiartzungo familiek, uda pasatzeko. Errefuxiatu gunetako uda gogorra arintzea, elikadura osatuagoa jasotzea eta osasun azterketak egitea da egonaldi hauen helburua. El-Watan elkarteak ongietorri festa eskaini zien haurrei, eta udaleku irekietan ere parte hartu dute gainerako haurrekin batera.

Sexu aniztasuna, udaletxeko balkoian Ekainaren 28an, sexu aniztasunaren aldeko nazioarteko egunarekin bat eginez, Udaletxeko balkoian aldarrikapen honen aldeko ikurra zintzilikatu zen.

Homofobiaren kontra eta askatasun sexualaren alde Udalak duen jarrera erakustea izan da helburua.

13

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 PĂĄgina 14

udal albisteak Herriko antzerki taldeen uzta Antzerki Jardunaldietan herriko Antzerki Eskolak eta HELTAko Antzerki Taldeak urtebetean prestatutako lanak ikusteko aukera izan da, baita Lasarteko Kukuka taldea eta Markinako Abarka taldearen Biba zorrixen izurritie! lana ere.

Datorren ikasturtean 16 gaztetxo ariko dira Antzerki Eskolan, aurten baino lau gehiago.

Jai Batzordeak antolatu ditu xanistebanak Aurten, ohiko Jai Batzorde eta Txosna Batzordeez gain, Gaueko Egitarauaren Batzordea sortu da. Bertan parte hartu dute zenbait eragile –batez ere gazteen ingurukoak- eta norbanakok –musikaren arlokoak, batik bat.

Dagoen diru kopuruarekin gauetako egitaraua indartzeko ahalegina egin du talde honek.

Jai Batzordeak ere ohiko lan txukuna egin du. Beraien erabakiz, aurten Petra Lekuona zaharren egoitzako langileek emango diote festei hasiera.

Txosna batzordeak, berriz, edalontzi berrerabilgarrien aldeko hautua egin du.

Bibliotekan, wifia eta mahaiak kalean Manuel Lekuona biblioteka obretan dagoen bitartean, behin-behineko liburutegia jarri da beheko kapilan. Zerbitzua osatu asmoz, kanpoan mahaiak eta aulkiak jarri dira, irakurtzeko eta egunkariak begiratzeko. Era berean, wifia ere badago. Udan ordutegi berezia du bibliotekak: astelehenetik ostiralera 09:00etatik 14:00etara eta larunbatetan, 09:00etatik 13:00etara.

14

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 PĂĄgina 15

udal albisteak Lasterbidean, presoen alde korrika Euskal presoen alde, Lasterbidean ekimenak antolatutako lasterketa nazionalean 700 korrikalarik baino gehiagok parte hartu zuten ekaina hasieran. Oiartzungo Udalak, Gipuzkoako Foru Aldundiarekin eta Donostiako Udalarekin batera, laguntza eskaini zion ekimenari.

Independentzia behar al du Oiartzunek?

Independentistak Sareak antolatuta, independentziaren beharraz hausnartzen aritu ziren Aiora Perez de San Roman alkatea, Pello Aramendi EHUko irakasle eta Gizarte-ongizateko zinegotzia, Joxan Eizmendi Kultura teknikaria eta Martxel Toledo ESAITeko koordinatzailea.

Aurretik, Independentziarako hamaika arrazoi liburuaren aurkezpena izan zen.

Maiatzaren 30ean, greba orokorra

Euskal Herriko gehiengo sindikalak egindako deialdiarekin bat eginez, Oiartzungo Udaleko langileek eta Udalari zerbitzua eskaintzen dioten enpresetako (hondakinen bilketa, ludoteka, kiroldegia‌) langile gehienek bat egin zuten greba orokorrarekin.

Aurreko asteetan, Udaleko LABek elkarretaratzeak egin zituen Doneztebe plazan, grebarako giroa berotzeko.

15

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Página 16

udal albisteak PLENOAK 13/03/20. Plan orokorraren abantzea onartu da.

Hirigintzako Plan Orokorraren aurrerapidea onartu zen behinbehinean (Bildu alde; EAJ abstentzioa; H1! kontra).

Udalaren kontratazioetan hizkuntza irizpideak aintzat hartzeko adostutako hitzarmena onartu zuen ahobatez udalbatzarrak.

Gipuzkoako Foru Aldundiak eta 39 Udalek irizpide hauek bateratu dituzte.

ditu. Katin Ttiki, memoria historikoa berreskuratzen lan egiten duen herriko taldeak sartutako mozioa ere onartu zen ahobatez.

Espainiako Gobernuak egin nahi duen hezkuntza erreformaren kontrako mozioa ere onartu zuen Udalak, ahobatez, Elizalde eskolako langileek sartuta. Irati Etxebeste Bilduko zinegiotziak “euskal eskola nazionala eta hezkuntza eredu propioa” aldarrikatu zuen.

Apirilean 55 € gastatu zituen Udalak protokolo gastuetan.

Ramon Zulaicaren ondarea ere Udalaren jabetzakoa izateko hitzarmena onartu zen, ahobatez.

Martxoan ez zen protokolo gasturik egin.

13/04/24. 36ko Gerrako trabajadoreei errekonozimendua.

Oiartzungo Udalak 36ko Gerraren ondoren frankistek zigortu Oiartzunen lanean aritu ziren 12.500 trabajadoreek errekonozitu

16

13/05/29. Onkologikoa osasun sistema publikoan txertatzeko eskatu du Udalak.

EH Bilduk Onkologikoa osasun sare publikoan txertatzearen alde aurkeztu zuen mozioa onartu zuen udalbatzak, Bilduko zinegotzien botoekin. EAJ eta H1!k horren kontra bozkatu eta EAJk Onkologikoaren pribatutasuna mantentzearen alde aurkeztutako mozioa babestu zuten.

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 PĂĄgina 17

udal albisteak

Udalaren Plan Ekonomiko Finantzieroa ere onartu zen, Bilduren bozkekin (oposizioa abstenitu egin zen). Egoera ekonomikoa hobetzeko 2012an hartutako neurriekin jarraituko du Udalak, emaitza onak eman dituelako.

Hilabete honetan 220 â‚Ź gastatu ziren harpidetza, ikurrina eta bidaietan (protokolo gastuak).

13/06/26. Hondakinen bilketa eta kale garbiketa luzatu da gehienez sei hilerako.

Ekaineko udalbatzarrak gehienez ere sei hilabetez CESPAk kale-garbiketarako eta hiri hondakinen bilketarako duen kontratua luzatzea onartu zuen gehiengoz, kontratazio berria egin arte.

Ibargain Musika Eskolako ikasle oiartzuarrentzako diru-laguntzak ere onartu ziren. Audelen usurpatutako herri-lur bat berreskuratzeko prozesua martxan jartzea ere onartu zen ahobatez.

Ekainean, 9 â‚Źko protokolo gastua egin zen.

17

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 PĂĄgina 18

ir itzia Hirigintzako Plan Orokorraren tailerretan parte hartu duten herritar batzuengana jo dugu: Zergatik hartu duzu parte? Zein sentsazio duzu?

Joxan Apaolaza Gonbidapena buzoian jaso nuelako etorri nintzen, eta uste nuelako komenigarria zela nire iritzia ematea, premiak eta beharrak azaltzeko. Talde batzuk zeuden, eta ni erretiratuenean sartzen nintzen. Sentsazio onarekin atera nintzen, berriz errepikatzeko moduko saioa izan zen.

Antton Arruti Auzoa nola gelditzen zen jakiteagatik joan ginen, baina bereziki uholdeak direnean arazoa dugulako, eta horri zein soluzio emateko asmoa duten jakiteko.

Atentzioa oso ona izan zen. Metodologia aldetik oso ongi egon zen: taldetan bildu, gero denak elkartu‌ Jende dexente bildu ginen Altzibarren. Bakoitzari bere ingurua interesatzen zaio gehien. Daramaten politika konstrukzioarekin lotua dago. Udaletxeak diru gutxiago du, eta berak egin ezin duena, besteei eskatzen die. Soluzioa beste bat izango litzateke akaso, baina momentua ez da egokiena.

Alaitz Bergaretxe Auzoko bizilagun bat gehiago naizenez, informatzeko eta nire iritzia emateko parte hartu nuen, auzoan ikusten ditudan beharrak zein diren eta egiten ari diren kudeaketa zer iruditzen zaidan esateko. Diru gutxi dago, krisia nabari da.

Gure auzoan –Arraguan- gauzak faseka planteatu dira eta epe luzera aurreikusten dira. Baina entzuten da auzotarren ahotsa eta leku bat gehiago jarri dute iritzia eta beharrak azaltzeko.

Joxan Ibarguen Oiartzun Kirol Elkartera oharra iritsi zen eta hango ordezkari gisa parte hartu nuen. Argibideak oso onak izan ziren eta herriari parte hartzen uzteko gogoa ikusi da. Horrela gauzak ezarri behar direnean herriak ere badu zerikusia, ez da Udalaren kontua bakarrik. Azalpenak interesgarriak iruditu zitzaizkidan eta ulertzeko oso modu egokian azalduak.

18

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Página 19

ir itzia Sebastian Galardi Auzo bezala, Gurutzen bidearekin kezka dugu. Zerbitzu publiko gutxi dugu, taxibusa ordu berezitan, baina bestela herrira jaisteko arazoak daude: ez dago espaloirik, bidegorririk… Momentu txarra da, krisian gaude, baina auzo bezala badago gauzak egiteko gogoa. Gazteek martxa egiten dute, baina badute bertan gelditzeko gogoa. Herriko terrenoekin aukera badago kooperatiba gisako etxeak egiteko… Auzoak bizitasuna izateko bertan gelditu behar dute auzotarrek. Gustatzen zait nola kalifikatu diren lurrak Plan Orokorrean, herri bezala.

Jasone Lakuntza Etxean jaso nuen eskutitza. Parte hartu izan dut auzoetako batzarretan, eta interesgarria iruditzen zait. Bere momentuan eskatu nuen espaloia egiteko Haur Eskolatik kanposantura, nire seme-alabak oinez joaten direlako ikastolara, eta berehala konpondu zuten. Badirudi udaletxeak intentzioa duela gauzak ondo egiteko. Oso sentsazio onarekin gelditu nintzen. Emakumeen ikuspuntutik egia da gauzak ezberdin ikusten direla. Ez nuen hala uste, baina konturatu naiz baietz. Eskatu dut Ugaldetxon Matteotik Intxixurako bidea konpontzeko. Badakit egoera nolakoa den, baina haur askok erabiltzen dute futbol zelaira joateko.

Arrate Pagadizabal Datozen urteetara begira zein asmo dauden jakiteko hartu dut parte. Banekien lehen Ergoienerako zegoen planteamentua aldatzeko asmoa zegoela.

Informatzeko joan nintzen; batez ere Auzokalte inguruan zer gertatuko den jakiteko. Asko axola zait hor egingo denak. Hiru proiektu azaldu zizkiguten, baina oso-oso garbi ez zuten beraiek ere zer egin daiteken. Ergoien mailan oraindik proiektu garbirik ez dagoela izan zen nire sentsazioa.

Garazi Urdanpilleta Karta iritsi zen etxera. Koadrilan komentatu genuen eta ez genekienez zer zen, informatzera joan ginen, entzutera. Gazteen tailerraren eguna aldatu zen, eta nahiko gutxi ginen; ez dakit eguna, ordua edo jarreragatik izan zen…

Sentsazio onarekin atera nintzen. Parte hartzeko aukera asko eman ziguten eta ulertu genuen, hamar mila esplikazio eman zizkiguten. Oso ongi azaldua eta antolatua zegoen, panelak oso informatiboak eta bisualak ziren.

19

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Pรกgina 20

auzoak Altzibar Altzibarko festetan ere auzolana izan da aurtengo protagonista. Oiartzungo Irrien Lagunekin batera bidegorriko komunak margotu dituzte, haurrekin Altzibarko jolas-parkeak diseinatu dituzte eta Agerre-aldeko jolas-parkea eta inguruak ere txukundu dituzte auzotarrek, elkarlanean.

Arragua Arraguako haurren jolas-parkea prezintatu behar izan zuen udaltzaingoak arratsalde batez, erleen habia bat aurkitu zelako. Gauez, suhiltzaileek habia kendu zuten eta hurrengo goizerako berriz ere erabilgarri zegoen haur-parkea.

20

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 PĂĄgina 21

auzoak Elizalde Ikasturte politiko berria hasten denean, Doneztebe plazaren ingurua berrantolatuko da, erabilera ordenatuagoa izan dadin eta plazako adokinak zaintzeko.

Honela, taxilarientzako gunea margotuta zehaztuko da Donibane kalean; karga eta deskargarako gunea Xabale plazaren inguruan jarriko da –ordutegi berarekin- eta Kontzejuerreka kalerako sarrera eragozteko piboteak jarriko dira.

Ergoien III. Arditurri Egunean Asturiasko Castrillon herriko alkate Angela Vallina izan zen gonbidatu berezia. Ergoiengo meatzegunea ezagutzeko aukera izan da egun hau. Auzokalte Elkartea arduratu zen txosna jartzeaz.

21

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Pรกgina 22

auzoak Gurutze Bizardia Elkartean antolatutako Martxa Neurtuan 172 lagunek parte hartu zuten. Urtero arrakasta izaten du saio honek eta Oiartzungo mendizaleek ez ezik, inguruko herrietatik etorritakoek ere gustura egiten dute gurutzetarrek antolatzen duten ibilbidea.

Iturriotz Auzotarrek frontoiko paretak apaindu dituzte auzolanean. Euskal Herriaren independentziaren aldeko aldarrikapen murala bihurtu dute iturrioztarrek auzoko frontoia.

22

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Pรกgina 23

auzoak

Karrika Helduen Tailerretako Dantza Taldeek ikasturteari mutxikoak dantzatuz eta ikasle izan direnen bazkariarekin esan diote agur. Artaso Elkartean elkartu ziren guztiak bazkaltzera. Doneztebe plazan nahikoa dantzatu ez, eta han dantzan jarraitu zuten.

Ugaldetxo

Ugaldetxoko industriagunearen parean zeuden arbolak moztu dira, behetik auzoko ur-hoditeria pasatzen baitzen eta arbolen zainak hoditeria zulatzen eta hondatzen hasiak baitziren.

23

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Página 24

her r iko ber r i OIARTZUERA TALDIA: “Euskalkiyak funtziyua badu: Itxeko hizkuntza da, lagunartekua, heserretzekua, maitatzekua…”

Oiartzuera indartzeko lan-taldea osatu da herrian. Udal ordezkariek, udal teknikariek, Ttur-Ttur Euskaltzaleon Bilguneko kideek eta Haurtzaro Ikastolakoek parte hartzen dute herriko euskalkia indartzeko helburua duen talde honetan. Horietako hirurekin (Aitziber Arnaiz, Ane Badiola eta Irati Etxebeste) elkartu gara taldea egiten ari den lanaren berri jasotzeko.

Oiartzuera taldia noiz ta ze helburukin sortu zen?

AITZIBER ARNAIZ: Lehenengo pauso fuertik 2010in man zin. Talde bat hasi zen elkartzen gaian ingurun. Hortik sortu zen Hikalaguna. Talde bat attu zen lantzen. Geo, legealdi berriyan berrartu zen.

IRATI ETXEBESTE: Etzen izan oango Oiartzuera Taldia. Hor hasi zen kezka. Berrartu zen jarraipen bat itteko. Euskeran Biziberritzeko Plan Nagusiyan (EBPN) atera zen kezkatako bat zen oiartzuera, arlo diferentetan; gaztian artin, hezkuntza kalitatia bultzatzeko, herriko hizkera bultzatzeko… Hortik sortu genun. Oiartzuarren Baitan egitasmukin erabat lotua do; hiztegi bat itten ai da, corpus bat noizbaitt… Haurtzaro Ikastolak Ikastolan Elkartetik bazakan hizkuntza erregistrun lanketa hasiya, ta ordun txertatu in zen taldin.

AITZIBER: Batzorde batin ikastolan aldetik eskaera eon zen: “Gu lantzen ai ga, biño hobeto denak batea jotia”. Kusi dugu bi ikastetxetan badola ze iña ta aukerak e badozte. Hasiyera batin kusten zen zailtasun gehio DBHn; kusi da badila aukerak.

Ze dinamika daka taldik?

ANE BADIOLA: Premiyan arabera juntatzen ga, ez dugu jarriya maiztasun finko bat. Eondu zen momento bat billera gehio itten genittula, motibaziyo sayukin hasi giñanin, biño oan martxa hartu dugula, premiyan arabera.

Helburu batzuk markatu ttuzute. Zein dia?

ANE: Helburu nagusiya oiartzuera suspertzia da herriko eragingune batzutatik hasita. Lehenengo kontaktuan jendiri gaian ingurun pentsaraztia, gutxinin reflexiyo batzuk bultzatzia. Hortik aurrea jarrera, konpromiso ta aukeran arabera, baliabidik sortzia beharrai erantzuteko. Haur Eskolan izan dattezke ipuinak oiartzueraz jartzia, udalekutan jolas proposamenak haurrakin oiartzuera lantzeko...

AITZIBER: Hau ez da batuan kontrako deuse. Batua bere garaian sortu zen helburu batekin: hizkuntzan normalizaziyua. Hizkuntza bat normalizatzeko beharrezkua da erregistro guztiyak eukitzia, ta ber du estandar bat, elkar ulertzeko ta idatzizkun aurrea itteko. Ze gertatu zaigu?

Idatzizkun aurrea in du, biño ahozkun sartu da batua, baztertu dia euskalkiyak, ta euskalkiyak bere funtziyua badu: itxeko hizkuntza da, lagunartekua, haserretzekua, maitatzekua… Beste era bateko adierazpenetako baliyo digu. Beldurra euki lezake batek, “oiartzueraz itten badut, oiartzuera honbeste bultzatzen bada gure gaztiak ez dute euskera batua menderatuko, ta berko dute”. Zalantzik gabe berko dute, biño menderatuko dute. Ez dakate iñongo arazoik, ta Oiartzunen ta herri euskaldunetan, gaztiak badakite noiz, zer ta nola erabilli ber duten. Ez do arazoik. Hitzaldi bat eman dezakete lasai arraio euskera batuan, biñon sms-ak nahio ttuzte oiartzueraz idatzi. Zertik? Hurbillagua itten zaielako.

Oain arte saio batzuk in ttuzute (Kuadrillategikin, Haurtzaro Ikastolako irakasle ta hezitzallik, Elizaldeko irakaslikin, Partzuergoko irakaslikin, Eskuttunekin, zinegotziyakin, HELTAko antzerki taldikin, udalekutako hezitzallikin). Zertik man yozute lehentasuna hoiri?

IRATI: Hezitzallik, gurasuk, irakaslik… eredu dia. Haurrak aitzen dutena errepikatuko dute. Maten dugun mezua eremu ta elkarte difentetan hoi da: pentsarazi nola in duten, nola itten duten egunerokotasunin, iya nozpatte jarri din pentsatzen, ta geo, “ba in oiartzueraz, zertik ez?”.

Harrera nolakua izan da in ttuzuten saiotan?

AITZIBER: Orokorrin, oso ona. Trabik ez digute jarri. Beldurra, kaso batzutan, eon da. “Biño nik hitzeitten dutena zer da?”. Holako galderak in dizkigu jendik. Gure helburua bada jendia lasaitzia: “Zuk in barrendik atetzen zaittuna”.

IRATI: Ez ga ezer inposatzea joten. Da in dugun hausnarketa bat, arrazoiak ematen ttugu, ta ados badaude, motibaziyo saio bakoitzan bukaeran beaiek ze konpromiso hartuko luteken hitzeitten da.

IRATI: Mezua da oiartzuera, herriko hizkera, bultzatzia. Zorionez, badakagu herriko hizkera Oiartzunen. Aldatzen ai da, hoi re egiya da. Ez da berdiña guk hitzeitten duguna o gure atton-amonak hitzeitten dutena.

Hoi kontun hartuta ta onartuta, bultzatzia. Esparru pilla batetan euskera batuan hitzeitten da. Irakaslin ehuneko haundi batek batuan hitzeitten du, Oiartzunguk izanta re; gurasuk ta atton-amonak haurrari… Gure mezua da “in oiartzueraz”. Askoz e aberatsagua da. Ni komodogo sentitzen naz oiartzueraz, ta ez batuaz. Herriko hizkera da biziya, frexkua, erakargarriya… Hola bada, erabilleran e eragingo du.

AITZIBER: Motibaziyo saiotatik material berra atera da. Adibidez, begiraliri prestatu zitzaizkiyen hiztegiyak, asmua bado ipuiak oiartzueraz grabatzekua…

ANE: Ber da erregistro informalago bat gaztelerara ez jotzeko. Batuak erregistro informal hortan ttun artifizialtasun guztiyakin, jendik gaztelerera jotzen du.

ANE: Hasiyeran gure asmua zen ipuiyak hartzia, oiartzueraz jartzia ta hoi matia. Biño ez dakigu oiartzuera nola idazten den. Guk fonologikoki

24

Hurrengo pausuk pentsatu ttuzute?

ANE: Irratiyakin dakagu motibaziyo sayua pendiente ta Elizaldeko hezitzallikin (autobusa, jantokiya ta estraeskolarretakuk).

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Página 25

her r iko ber r i idazten dugu, entzuten dugun bezela, ta hoi landu berra do. Ez da berdiña nola aitzen zun ta nola idatzi ber zun. Idazten zunin ahalik eta ulergarrina in ber zu ta ahalik ta letra gehina jarri ber ttuzu hizkera errespetatuz… Gauz asko ttugu pentsatzeko, ta lan haundiya eskatzen du. Bi aukera genittun: zai eon zehaztu arte, edo hasi. Erabaki genun hastia.

Materialan premiya ikusi dugunin beste bide batzuk itten ai ga: ipuiñak idatzi berrin grabatu ta grabaziyo hoik man irakasliri... Corpusa zehaztu gabe, ahal duguna itten ai ga.

Hizkuntz ekologian jardunalditan aurkeztu zute itten ai zazten lanketa?

ANE: Bai: Ttur-Tturren itten dugun lanketa, Oiartzuarren Baitan egitasmua, Euskeran Itotiyak ta Oiartzuera Taldia bea.

IRATI: Oiartzuarren Baitan proiektukin erabat lotua do. Lehentasunetan markatu ttugu motibaziyo sayuk ematia, mahai-jolas bat atetzia –tribial bat, Oiartzuarren Baitango historiya ta oiartzuerakin -, hiztegiya publikatzia…

ANE: Lehentasuna Oiartzuarren Baitan egitasmuri man geniyon. Aurten hasi ga hedapenai heltzen, biño zerrei emango yogu lehentasuna? Nola antolatuko ttugu in ber ttugun gauzak? Billera bat in genun ta lehentasunak markatu genittun. Erabaki genun lehentasuna mango geniyola hiztegiyai. Aplikaziyo informatiko bat sortuta aukera maten du hiztegiya itten ai gan bittartin mahai-jolaseako galderak sortzeko. Aplikaziyua sortu dugu ta lantaldetxo bat sortu nahi dugu hartuko duna konpromisua astero hiru-lau galdera sartzeko web horta. Pixkanaka, denbua ez galtzeko.

IRATI: Motibaziyo saiotatik ipuiana sortu den bezela, igual sortuko da beste zeoze in posible duguna.

ANE: Hiztegiya argitaratzen dugunin mango yogu testuingurua. Ez da gauza itxi bat. Hizkera da, denana da, aldatzen da… Asmua da hiztegiya argitaratzia, biño sekula ez bukatzia. Tarte bat jarko dugu herritarrak iruzkiñak idazteko. Askotan eukitzen dut duda, entzuten dut hitz bat ta igual hiztunak hala san du bere ama Goizutakua delako, ta bere etxian hola saten dutelako, biño beste hiztun guztiyak ez dute saten… Pasa zaigu! Testigantza batzutatik aterako hiztegi bat izango da, erabat erekiya. Herriyan ondaria izatia nahi dugu, erabilliko duna, moldatu dezakena ta parte-hartzallia.

IRATI: Nostalgia punttu bat nik batzutan sentitzen dut. Nere amona aitzen dut hizketan, ta nik diferente hitzeitten dut. Amonakin ai nazenin e atera itten nau hizkera beregana hurbiltzia. Aldatzen ai dela, onartu in ber da. Ta positibua da. Biño nei batzutan sartzen zitt nostalgia. Igual hitz tragikogiya da, biño…

AITZIBER: Nik ez dut itxian jaso oiartzuera ta asko man dit. Aukera man dit bertakukin berdintzeko ta hurbiltzeko, biño man dit aldi berin beste batzutatik bereizteko. Denak nahi izaten dugu gure “marka”. Gaztian artin oso nabarmena da. Adierazi nahi zu ze multzotakua zan. Aukera bat hizkera da. Neri, nere euskaldun identidade hortan, asko lagundu dit bertako hizkerak.

Errealitatia da Oiartzunen oiartzueraz hitzeitten ez duten euskaldunak re badoztela. Hointzako mezuik bazute?

ANE: Motibaziyo saio gehienetan eon da Oiartzungua ez den jendia.

Espreski san yogu: “Ez da gure asmua zuri oiartzuera inposatzia. Zuk zurian in, zuria delako naturala, frexkua ta zurian trasmitittuko zulako trasmitittuko zuna”. Ai ga saten batuan ez dugula nahi ittia freskotasuna galtzen delako, biño eztare ez dugu nahi oiartzuera fortzatu batin ittia, ze freskotasuna igual-igual galtzen da.

IRATI: Aberasgarriya da haur batek kustia euskalki difentik doztela; batez e irakaslin artin. Batek ingo nau oiartzueraz, bestik beasaindarrez…

AITZIBER: Haurrak oso ongi bereizten dute, badakite zeñekin nola in ber duten ta zeñek itten dun nola. Settun konturatzen dia.

ANE: Badugu konplejo hoi: “Nik nere seme-alabai batuan hitzeingo yot ze bestela ez du ikasiko”. Batua jasotzen dugu toki guzitatik: telebistatik, liburutatik, eskolatik… Konplejo hoi kendu ber dugu.

IRATI: Askotan inkonszienteki itten da haurrari batuaz; garbiyagua delako, hobeto ulertuko dunan esperantzan o ez dakit zertik.

Jendik galdetzen dunin “zer da oiatzueraz hitzeittia”, zein da erantzuna?

AITZIBER: Alrebes in datteke, zer ez den oiartzueraz ittia. “Deu”, “degu” edo “det” ez da oiartzuera. Batuak gure hizkerako elementuk e battu. Ta gure hizkerak battu beste ezaugarri batzuk. Hemen lauak ez dugu berdin hitzeingo. Biño lauak ingo dugu oiartzueraz.

ANE: Ipuiak oiartzueraz jartzen hastin, milla duda sortzen dia. Gure asmua ez da dula 50 urteko oiartzuera inposatzia: “Hemendik aurrea ezin da esan nau ta esan ber da zitt”. Ba ez, ze hizkuntza aldatu itten da. Ta hoi señale ona da. Ez dugu konplejoik euki ber. Aldatuko dela? Noski baietz. Saiatuko gala gauza batzuk, berexiyak dinak mantentzen? Baita re.

25

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Página 26

Her r iko ber r i SOKA DANTZA, HERRIA ETA UDALAREN ARTEKO OREKA Aurten hogeigarren urtez dantzatuko dute udal ordezkariek xanistebanen hasieran soka-dantza.

Baina, zein da dantza honen historia eta esanahia?

Xanistebanetan Udal korporazioak dantzatzen duen soka-dantza dagoeneko errotuta dago herrian. Ohitura guztiek bezala, soka-dantzak ere denboran zehar garapena eta aldaketak bizitu ditu, hala ere, mezuaren mamia errespetatu nahia egon da beti funtsean.

Aurten, adibidez, txupinazoaren aurretik egingo da soka-dantza, 1994an udal korporazioak soka-dantza berreskuratu zuenetik suziria bota eta gero egin den arren. Hogeigarren soka-dantzareki, berriz, aldaketa herrira egokitzeko. Dantza bukatutakoan botako dute festen hasierako suziria Petra Lekuona zaharren egoitzako langileek –Jai Batzordeak hala erabakita-.

dute. Sokara jende gehiago integratu ahal izateak elkarbizitzako ideia gogoratzen du. Eskutik ibili beharraren metafora ezin garbiagoa da dantza hau”.

XVIII. mendean ilustratuek garaiko konpositore sonatuenei piezak sortzeko eskatu zieten. Hala ere, soka-dantzako dantzetan erabiltzen diren doinu gehienak autore ezezagunenak dira, “herriak asimilatu dituenak”, dio Arozenak. “Denboran galbaheak aldatu egiten dira eta forma batzuk fosilizatzen dira, nahiz eta zientoka doinu dauden”.

Soka-dantzan elizak ere sartu zuen eskua XVIII. mendean. Aurretik, eskutik helduta osatzen zen soka, baina “kutsu erotikoa” kentzeko –gizon-emakumeek elkarren eskua ez ukitzeko, alegia-, zapia tartean jarrita dantzatzera behartu zuen. Gaur egun, berriz ere zapi banatzaile hori kendu eta eskutik helduta osatzen da Oiartzungo soka.

Aldaketarako tokia tradizioan Esku-dantza (soka-dantza hala da) mota asko daude, baina denen esanahia bera da. Herri askotan egiten dira soka-dantzak –ez soilik agintarienak-: Donezteben, Leitzan, Ordizian… “Era askotara egiten da.

Forma bat da eta herriak erabakitzen du nola agertu”, kontatu du Arozenak. “Oiartzunen, berezitasuna da agintarien soka-dantza dela xanistebanetakoa, baina egin izan da Yon Oñatibiaren omenez, eta egin dezake edonork: Ugaldetxoko auzotarrek, ikastolako ikasle ohiek, dantzari beteranoek…”.

Tradizioan badago aldaketarako tartea, borondatea dagoenean.

Horrela, era naturalean genero bereizketarik gabe egiten dira Euskal Herriko herri gehienetan gaur egun eta gizonezko zein emakumezkoek elkarrekin eta pareko dantzatzen dute.

Herriaren eta agintarien arteko orekaren sinboloa Jose Inazio Ansorenak jasotakoaren arabera, “historian barrena komunitateek gogoa erakutsi dute aukeratutako agintariak ager daitezen herritarren aurrera“. Ansorenaren lanaren berri Aitor Arozena Lartaungo eta Donostiako Udaleko txistulariak eman digu. “Agintariak herriaren aurrean agertu behar du eta herriaren begiradari eutsi. Kontrol eta partizipazio modua da. Agintariei gogorarazi eta sentituarazi herritarrengandik datorkiela duten boterea. Hiritarrei ere, aukeratu dituztenak bere eta hurbileko sentituarazteko da”.

Euskal Herriko kasuan ezin da zehatz-mehatz jakin noiztik egiten diren soka-dantzak. Uste da XII. eta XV. mendeen artean sendotu zela ohitura hau, herriak eta hiriak sortu ziren garaian. “Plaza leku publikoaren ordezkari nagusia da. Bi muturretan sokatik tiratzen duten dantzariak (aurreskuak eta atzeskuak), indar kontrajarrien eta oreka beharraren adibide dira. Zubiek elkarrekin bizi ahal izateko arauen beharra osatzen

26

Jose Inazio Ansorenaren eskema orokorraren arabera, 12 puntu ditu soka-dantzak. Oiartzungo kasuan, gutxiago egiten dira: sokak plaza inguratu; aurreskua jendeari begira; bi dantzari nagusien erronka; zubia; banakako dantzak; omenduak sartzea; lau dantzarien kontrapasa korporazioari eta omenduei; dantza solteak. Hasieran, hiru ordu laurden inguruko saioa egiten zen, baina moztu egin da. “Moztu beharra ikusi zen, jendea luzeegia zelako kexatzen zelako” dio Arozenak.

Arozenaren ustez, “gaurko gizarteak ez du ikusten edo ez da esplikatzen soka-dantzaren esanahia eta rollo bat dela iruditzen da. Gauzak eguneratu behar dira, baina logika eta esplikazio batekin. Oiartzungo soka-dantzan guraizea sartzea pena da”.

Esku-dantzan ohikoa da norbait dantzara gonbidatzea bukaerako zatian dantza sueltoan aritzera. Oiartzungo Udalak urtero gonbidatzen du tal-

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:30 Página 27

Her r iko ber r i deren bat. Urte hauetan guztietan dantzara atera dira Arraguako Hirigintza Batzordeko kideak, Udalbiltzako kideak, SEGIko kide izateagatik auzipetutako gazteak, OKEko neskak, presoen senideak, gazte mugimenduko kideak…

“Espektazioa eta anekdota” Iñarra alkate ohiak dionez, “espektazioa sortu zuen soka-dantzak, erdibromatan. Oposizioa behin atera zen gurekin dantzan. Presoen senideak ere ateratzen ziren, guk gonbidatzen genituelako, eta ez zuten gustuko”.

2003-2007 legegintzaldian (Martin Beramendiren alkatetzan) Udalak ez zuen soka-dantza ofizialki antolatu jai egitarauaren barruan. Baina Jai Batzordeak hala erabakita, urte horietan ere xanistebanero egin zuten soka Abertzaleon Oihartzuna plataformako hautetsiek.

“Zinegotziek nola dantzatzen duten anekdotatik haratago, badaude beste kontzeptu batzuk dantza honetan eta hori pixka bat desitxuratua gelditu da. Zenbait gauza gaur egun ez dira ulertzen”, uste du Arozena txistulariak.

Horregatik, ongi datorkigu oiartzuar guztioi herriko festen hasierako ekitaldi hau nondik datorren eta zer den jakitea. Ziur aurten ere Doneztebe plaza oiartzuarrez beteko dela Udal agintariak dantzan, herriko preso eta iheslarien senideekin batera, ikusteko.

Garmendiko Iragorritarren soka-dantza Kuriositate gisa, Lorena Zalakain dantzari eta txistulariak 1995 urteko Oiartzun urtekarian bilduta utzi zuen nola Iturriozko Garmendi baserriko Iragorritarrek 1951 urtean soka-dantza dantzatu zuten, xanistebanetan.

Garmendiko zortzi anaia atera ziren dantzara, soka osatuz: Higinio; Antonio; Inazio; Lukas; Xabin; Bautista; Joxe Leon eta Joxe.

1994an berreskuratu zuen Udalak ohitura 1994an hasi zen Udala xanistebanen hasieran soka-dantza egiten, Jon Iñarra alkate zen garaian. “Gerra aurretik plazan soka-dantza egiten zela esan ziguten”, du gogoan Iñarrak. “Herritik atera zen berreskuratzeko gogoa, eta Argiako Juan Antonio Urbeltz eta Jose Angel Irigarairena jo genuen. Interes handia jarri zuten. Teoria oso interesgarria da, agintea herriaren eskuetan dagoela adierazten du, eta ikasten hasi ginen; batzuk xamurrago besteak baino”.

Haurtzaro Dantza taldeko irakasle zen garai hartan Maixabel Oroz lezoarra. Berak erakutsi zien hautetsiei dantzan. Gero, testigua Alaitz Bergaretxek hartu zuen.

Lehendabiziko urte hartatik, Haurtzaroko dantzariak atera izan dira korporazioarekin eta gonbidatuekin dantzara. Hauetako bik aurresku eta atzesku papera betetzen dute: dantzari nagusiak, nolabait esateko.

Haurtzaro Dantza Taldeak aurreskularia, atzeskularia eta haien bikoteak izango direnak aukeratzen ditu egungo eta dantzari ohien artean.

Kazabon eta Iragorriz gain, soka-dantzan dantzatu izan dute Izar Aizpuruk, Garazi Aramendik, Unai Arriagak, Ane Badiolak, Uxue del Riok, Imanol Etxebestek, Edorta Fernandezek, Eñaut Fernandezek, Araitz Iparragirrek, Eneko Iparragirrek, Xuban Iragorrik, Ekain Kazabonek, Maddi Kazabonek, Iraia Morenok, Aritz Olaziregik, Ziortza Salaberriak, Eneritz Toledok…

Sueltorako, Iturriozko zortzi neska gazte atera ziren dantzara: Inaxi Arbelaiz; Arantxa Belaunzaran; Milagros Isasa; Luixa Iragorri; Maixux Arbelaiz; Begoña Olaiz; Mª Jesus Olaiz eta Kontxita Olaiz. Garai hartan oraindik soka-dantza zapiekin osatzen zuten, neskak eta mutilek elkarri eskurik eman gabe.

Txistua Joxe Mendizabal Txistu-k eta Arozena aita-semeek jo zuten.

27

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:31 Página 28

iruditan

Autobusa sutan Isastin

Korrika Ttikia

Korrika Gaztea

Korrika

Barrikotea

Kataxulo bertso txapelketa Mendebaldeko Pirinioetako zeharkaldia

“Loreak errepidean” filmaren grabaketa

Soinu Zahar Txapelketa

Txakurkrosa

Dantzari Txiki Eguna

Liburuaren eguna

Liburuaren eguna

Lexoti txapelketa

Aiako Harria Maratoia

Plazara! ekimena

Futbito, Gipuzkoako final-erdia

28

Ernairen aurkezpena

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:31 Pรกgina 29

iruditan

Elizalde Eguna

Elizalde Eskolako gurasoen auzolana

Sagardo Eguna

Txakolin lehiaketa

Lasterbidean

Trialsin Txapelketa

Ikastola Eguna

Herri Musika Eskolaren Eguna

Haurtzaro Dantza Taldearen Eguna

Ergoiengo festak

Elizalde dantza taldearen emanaldia

Xanistebanetako binakako pala txapelketa

Sanjuan sua

Ttur-Tturren agerraldia marko hirueledunaren kontra

Herri arteko finala

Arraguako festak

EHEren murala

29

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:31 Pรกgina 30

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:31 Pรกgina 31

udalainformatzen71.qxp:udalainformatzen57.qxd 23/07/13 09:31 Pรกgina 32