Reporter

ΙΟΥΛΙΟΣ 2014

INSIDE INFORMATION MAGAZINE

ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗ & ∆ΑΝΕΙΑ ΚΟΜΜΑΤΩΝ

ΝΕΕΣ Ι∆ΕΕΣ Ή ΠΑΛΙΟ KAΤΕΣΤΗΜΕΝΟ; Ο πολιτικός κόσμος δεν τολμά να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις

771792 793005 9

ISSN 1792-7935

01

μια πολύ βρώμικη ιστορία

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΜΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΣΤΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ ΜΕ ΤΙΜΗ 3,50 ΕΥΡΩ

ΤΑΡ & ΕΛΛΑ∆Α: ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙ∆ΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΜΑΣ

ΡΙΖΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΤΟΠΙΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ: ΠΡΑΓΜΑΤΙ, ΕΝΑ ΘΑΥΜΑΣΙΟ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ!

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ∆ΙΑΤΡΟΦΗ: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΚΑΙ «ΜΕ ΤΗ ΒΟΥΛΑ» ΤΗΣ UNESCO

Reporter ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

12 ΑΡΙΘΜΟΙ Νέο επιχειρηματικό τοπίο

40 ATTICA BANK

58

Δυναμική και αυτόνομη

18 OIKONOMIA

44

Δέσμια της πολιτικής η οικονομία Του Γρηγόρη Νικολόπουλου

23 ΤΡΑΠΕΖΕΣ Ριζικές αλλαγές στο τοπίο των ελληνικών τραπεζών Του Σταύρου Κ. Χαρίτου

47 ΜΕΛΛΟΝ

Τα smart phones γίνονται ψηφιακά πορτοφόλια: e-shopping χωρίς κάρτες� Της Ιωάννας Κρανιώτη

26 ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΑΛΛΑΣ

O τελευταίος «παραδοσιακός» τραπεζίτης

27 ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΝΙΑΣ

MANAGER PROFILE

Ο Διονύσης Γρηγοράτος, Enterprise Business Unit Director της Vodafone παρουσιάζει τις νέες τηλεπικοινωνιακές λύσεις για την πλήρη οργάνωση των επιχειρήσεων

18

50 ΠΟΛΙΤΙΚΗ

«Δεν υπάρχουν δάνεια χωρίς βιωσιμότητα»

Οι μικροπολιτικές σκοπιμότητες ξεπερνούν τα εθνικά συμφέροντα Του Κ. Αντωνίου

28 ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ Το νέο πρόσωπο της Eurobank

54 ΕΥ∆ΑΠ

Αναδύεται για να μην πουληθεί Tης Χαράς Αυγερινού

30 ALPHA BANK Γιώργος Αρώνης: Νέο παραγωγικό μοντέλο για την ανάπτυξη Συνέντευξη στον Γρηγόρη Νικολόπουλο

58 ΤΡΑΙΝΟΣΕ

Το τραίνο θα σφυρίξει πάλι Tης Χαράς Αυγερινού

34 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

62 ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ

Από θέση ισχύος στηρίζει την ελληνική οικονομία

Wind Hellas: Data & new revenue streams Του Δημήτρη Γεωργιάδη

72

66 ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ∆ΑΝΕΙΑ ΚΟΜΜΑΤΩΝ:

ΓΝΩΜΗ

Μια πολύ βρώμικη ιστορία Του Γιώργου Αλεξάκη

10 Γρηγόρης Νικολόπουλος Να αλλάξουμε εμείς, αλλά και εσείς

78 ΕΞΑΓΩΓΕΣ

Ρευστό το πολιτικό κλίμα

Από τη γη μας στο πιάτο της Ευρώπης Της Φιλιώς Ράγκου

16 Γιάννης Κοτόφωλος

78 ΠΑΡΑΓΩΓΗ

14 Άγγελος Στάγκος

Οι αγορές, οι καταθέσεις και η τραπεζική ένωση

Άγγελος Τσακανίκας Καινοτομία και ποιότητα για την επιτυχία των επιχειρήσεων

72 Ο διπλωµάτης Το φυσικό αέριο «καίει» την Ανατολική Μεσόγειο

 04R

Reporter ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

84 ΕΛΛΗΝΙΚΗ

137 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Αγώνας δρόμου υπέρ των ασφαλισμένων� 138 -EUrOLifE 140 -iNTErAMEriCAN

Χωρίς τη Μεταποίηση δεν υπάρχει ανάπτυξη Από τοv Ηλία Νάχμαν

141 -ΕθΝΙΚΗ ΑσΦΑΛΙσΤΙΚΗ 142 -ΕυΡωΠΑϊΚΗ ΠΙσΤΗ 143 -ΑΤΕ ΑσΦΑΛΙσΤΙΚΗ 144 -ΜΕTLifE 145 -iNG ΑσΦΑΛΙσΤΙΚΗ

92 ΑΙΓΙΑΛΟΣ

«Φουρτούνα» για το χρυσοφόρο μέτωπο του απέραντου γαλάζιου Του Γιώργου Αλεξάκη

99 ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

146 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ

Πιστοποιημένη και «με τη βούλα» της UNESCO

Όταν η Wall Street ζήλεψε... το Χρηματιστήριο Τέχνης� Της Λητώς Μησιακούλη

115 ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ ΔΕΗ: Κινητήρια δύναμη της εθνικής Οικονομίας και ΄ κοινωνίας και πρωτοπόρος εταιρεία Ενέργειας στην ηπειρωτική Ευρώπη

152 ΝΑΥΤΙΛΙΑ

92

Πράγματι, ένα θαυμάσιο επίτευγμα� Του Πάνου Τσαγκαράκη

118 ΤΑΡ & ΕΛΛΑ∆Α

156 ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ

Περιφερειακά γεωπολιτικά παιχνίδια στην αυλή μας

σενάρια αύξησης των αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη λόγω Ουκρανίας Της Γιώργου Σμυρνή

135 ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ

ELPEΝ: «Με γνώμονα την ανθρώπινη αξία»

146 LAST PAGE

Οι καρποί του πάθους

99

156

R e p o r t e r 2 014

Το περιοδικό REPORTER Inside Information Magazine είναι η έντυπη έκδοση του οικονομικού και πολιτικού site www. reporter.gr

118  06R

Reporter ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ REPORTER 2014

INSIDE INFORMATION MAGAZINE ΕΙ∆ΙΚΗ ΕΚ∆ΟΣΗ ΙΟΥΛΙΟΣ 2014

ΕΚ∆ΟΤΗΣ

Γρηγόρης Νικολόπουλος ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Έ λλη Κομνηνού

CREATIVE ART DIRECTΟR Πέγκυ Δαδάκη

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ∆Α

Γιώργος Αλεξάκης, Βύρων Ζάννος, Δέσποινα Καραγιαννοπούλου, Έ λλη Κομνηνού, Ιωάννα Κρανιώτη, Λητώ Μησιακούλη, Φιλιώ Ράγκου, Γιώργος σμυρνής, Πάνος Τσαγκαράκης, σταύρος Χαρίτος

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ∆ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ

Ι∆ΙΟΚΤΗΣΙΑ

Μαρία Καζάντζα

σΕΛΑΝΑ ΑΝωΝυΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΔΟσΕωΝ & ΕΠΙΚΟΙΝωΝΙΑσ

ADVERTISING

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ

Πέτρος Ιωαννίδης

Γρηγόρης Β. Νικολόπουλος

∆ΙΟΡΘΩΣΗ

∆ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΚ∆ΟΣΕΩΝ

Παντελής Μάσσος

Μάρη Τιγκαράκη

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚ∆ΟΣΕΩΝ

Μιχάλης Μαγκαφάς

Βασίλης Νικολόπουλος

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

PHOTO LIBRARY

Μαρίνα Πυλαρινού

Shutterstock-AΠΕ

ΕΚΤΥΠΩΣΗ Diamond print A.E. τηλ: 210 5552250-1, fax: 210 5551428 Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679, τηλ: 2103318411, fax: 2103318408, e-mail: info@selana.gr

Γραφτείτε συνδρομητές στα περιοδικά του

www.Reporter.gr

ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΤΗ ΦΟΡΜΑ ΣΥΝ∆ΡΟΜΗΣ ΚΑΙ ΣΤΕΙΛΤΕ ΤΗΝ ΜΕ FAX ΣΤΟ 210-3318408 Ή ΣΤΗ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΕΛΑΝΑ Α.Ε., ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 9, ΑΘΗΝΑ 10679, ΤΗΛ.: 210-3318411

ΕΤΟΣ 65 • ΜΑΪΟΣ 2014 • ΤΕΥΧΟΣ 1117 • ΤΙΜΗ 5€

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ |

ΟΜΙΛΟΣ MΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ: ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΥΨΗΛΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΣΧΥΡΟ ΠΑΙΚΤΗ | ΝΑΥΤΙΛΙΑ |

ΟΜΙΛΟΣ MΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ: ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΥΨΗΛΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΣΧΥΡΟ ΠΑΙΚΤΗ

x+7

SS PO S T RE

PR

3760

Ταχ. Γραφείο

Αριθμός Αδείας

Κ.Ε.Μ.Π. ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ

P

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

ESS POST

| ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ |

ΟΜΙΛΟΣ MΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ: ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΥΨΗΛΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΣΧΥΡΟ ΠΑΙΚΤΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ |

ΠΟΣΕΙ∆ΩΝΙΑ

2014

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ | MOORE STEPHENS |

«ΠΕΡΑΣΑΜΕ ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ»

Με την ετήσια συνδρομή σας στο περιοδικό Οικονομικά & Ναυτιλιακά Νέα λαμβάνετε δωρεάν τα 2 εξαμηνιαία τεύχη του περιοδικού REPORTER Inside Information Magazine

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ/ΕΤΗΣΙΕΣ 11 ΤΕΥΧΗ Ι∆ΙΩΤΕΣ ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ

ΕΛΛΑΔΑ €50 €80

ΕΥΡΩΠΗ €100 (£60) €100 (£60)

Η.Π.Α./ΑΣΙΑ $100 $100

Στις τιμές περιλαμβάνεται Φ.Π.Α.* Για περισσότερες από 10 συνδρομές στην ίδια διεύθυνση, στις παραπάνω τιμές πραγματοποιείται έκπτωση 30%

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜ/ΜΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Α.Φ.Μ. ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΛ.

E-MAIL ∆ΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝ∆ΡΟΜΗΣ

∆.Ο.Υ. Τ.Κ.

ΠΟΛΗ FAX

Ετήσια

∆ιετής

ΤΡΟΠΟΙ ΠΛΗΡΩΜΗΣ 1. Μετρητοίς στα γραφεία του περιοδικού (Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679) 2. Κατάθεση στην ALPHA BANK: Α.Λ.: 10300 232 000 3853 3. Online στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.reporter.gr/sindromes Στην περίπτωση 2 παρακαλούμε αποστείλατε μέσω fax (210-3318408) την απόδειξη πληρωμής και τα στοιχεία του συνδρoμητή, υπ’ όψιν κας Μαρίνας Πυλαρινού.

ΓΝΩΜΗ

Να αλλαξουμε εμείς, αλλα καί εςείς

Ο

Του Γρηγόρη Νικολόπουλου

Όλα δείχνουν ότι μετά τις Ευρωεκλογές κάτι αλλάζει στην εγχώρια πολιτική σκηνή και συνεπώς στην Οικονομία. Η διάθεση της κυβέρνησης για μεταρρυθμίσεις δεν υπάρχει, υπάρχει όμως η ασφυκτική πίεση από τις Βρυξέλλες, οπότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι κάποιες –έστω και δειλές– κινήσεις θα γίνουν προς την κατεύθυνση αυτή. Από την άλλη μεριά, καθώς η κυβέρνηση βιώνει ήδη μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο (εκλογές μπορεί να γίνουν ανά πάσα στιγμή με κάποια αφορμή ή του χρόνου τον Μάρτιο με την αφορμή της αλλαγής Προέδρου της Δημοκρατίας) δεν αναμένεται να υπάρξουν μέτρα περιορισμού του Δημοσίου, προκειμένου να μην υπάρξει απώλεια ψήφων. Αντίθετα, η κυβέρνηση θα επιχειρήσει μέτρα χαλάρωσης, όπως μείωση φόρων, έστω και ως προαναγγελία για μελλοντική εφαρμογή. θα επιχειρήσει ακόμη και μερικές προεκλογικές προσλήψεις όπου υπάρχει ανάγκη, παρά τις αντιδράσεις της τρόικας. Το ερώτημα είναι ποια στάση θα κρατήσουν οι Βρυξέλλες. Αν κρίνουμε με βάση την μέχρι σήμερα εμπειρία, η στάση των δανειστών θα είναι σκληρή και η πίεση επίμονη και συνδυασμένη με τις δόσεις των δανείων μας. Αυτό, όμως, μάλλον δεν θα οδηγήσει πουθενά – ενδεχομένως δικαίως. Ενώ λοιπόν προσωπικά θεωρώ αναγκαίες τις μεταρρυθμίσεις στην Παιδεία, την υγεία και το Δημόσιο, τη μείωση του δημοσίου τομέα, το άνοιγμα Αγορών και επαγγελμάτων, τις αξιολογήσεις δημοσίων υπαλλήλων, τον εξορθολογισμό λειτουργίας του Δημοσίου, τη μείωση της γραφειοκρατίας, τη σύλληψη της φοροδιαφυγής και την αντιμετώπιση της διαφθοράς, παράλληλα πιστεύω ότι η Ευρώπη, που πιέζει για όλα αυτά, δεν βλέπει τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση. Και η σωστή διάσταση είναι ότι οι εταίροι απαιτούν ριζικές αλλαγές με μεγάλο κόστος για πολλούς Έ λληνες, απαιτούν αλλαγή νοοτροπίας και πλήρη αποδοχή του «δυτικού», ευρωπαϊκού τρόπου ζωής και «σκέπτεσθαι». Αυτού του είδους οι αλλαγές δεν μπορούν να γίνουν ούτε σε πέντε ούτε σε δέκα χρόνια. Η αλλαγή νοοτροπίας προϋποθέτει αλλαγή γενιάς ή και γενιών. Άρα, απαιτεί χρόνια πολλά. Μπορούμε πλέον να θεωρήσουμε ότι το εμπροσθοβαρές πρόγραμμα προσαρμογής που εφαρμόζεται έχει ξεπεράσει τα όριά του. Οι Έ λληνες δεν μπορούν να πληρώνουν άλλους φόρους (όσοι πληρώνουν), δεν μπορούν να ζουν με 500 ευρώ το μήνα, δεν μπορεί το ένα τρίτο του ενεργού πληθυσμού να είναι άνεργο. Αυτά δεν επιτρέπονται σε μια ευρωπαϊκή χώρα ή τουλάχιστον δεν επιτρέπονται στην Ευρώπη της ευημερίας, που ήταν η υπόσχεση και ο στόχος για όλους τους λαούς που συμμετείχαν στη δημιουργία της. Δεν θα είναι παράδοξο –αν η κατάσταση συνεχιστεί– σε λίγο καιρό όλο και περισσότεροι Έ λληνες να θεωρήσουμε ότι εφόσον είμαστε πολυετείς άνεργοι ή εφόσον οι εργαζόμενοι ζούμε με μόλις 500 ευρώ, ίσως τελικά να μην είναι χειρότερα να ζούμε και με

 10R

τη δραχμή και τότε να πούμε «γαία πυρί μειχθήτω»: το πράγμα δεν διορθώνεται. Όπως δεν θα είναι καθόλου παράξενο –υπ’ αυτές τις συνθήκες– να στείλουν οι ψηφοφόροι στην κυβέρνηση τη Χρυσή Αυγή ή την άκρα Αριστερά, ώστε να συνομιλήσουν αυτοί με τους Ευρωπαίους, αφού οι Ευρωπαίοι «κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν». Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, πιστεύω ότι η Ευρώπη θα πρέπει να αλλάξει στάση απέναντι στην ελληνική περίπτωση και να μας δώσει χρόνο για να προσαρμοστούμε, χωρίς φυσικά να εγκαταλείψει τους στόχους των μεταρρυθμίσεων και του πρωτογενούς πλεονάσματος. θα πρέπει επίσης να δημιουργήσει ένα ισχυρό αναπτυξιακό πακέτο για να ξεκινήσουν επενδύσεις στην Ελλάδα. Παράλληλα, βέβαια, θα πρέπει η κυβέρνηση αλλά και η αντιπολίτευση, να καταλάβουν ότι στην Ενωμένη Ευρώπη δεν μπορούμε να μένουμε κολλημένοι σε αντιλήψεις και νοοτροπίες του παρελθόντος, αλλά να προσαρμοστούμε στα διεθνή πρότυπα, υιοθετώντας μεταρρυθμίσεις που μάλλον πολύ καλό θα μας κάνουν, παρά κακό και ότι πρέπει όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις να τις υιοθετήσουν τα κόμματα και οι κυβερνήσεις ως δικές τους πολιτικές επιλογές και να τις εξηγήσουν τους πολίτες αντί να τις αντιμετωπίζουν ως δυσβάσταχτες πολιτικές, επιβεβλημένες από τους ξένους και να δυσανασχετούν.

Μακροοικονομική επισκόπηση

Αποδόσεις κρατικών ομολόγων

…αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη στην ελληνική Οικονομία 35 %

PSI

30 %

MARIO DRAGHI “WHATEVER IT TAKES”

25 % ΚΕΝΟ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ

20 % 15 % 10 %

Ελλάδα 6,1% Πορτογαλία 3,9%

5%

JAN 12 FEB 12 MAR 12 APR 12 MAY 12 JUN 12 JUL 12 AUG 12 SEP 12 OCT 12 NOV 12 DEC 12 JAN 13 FEB 13 MAR 13 APR 13 MAY 13 JUN 13 JUL 13 AUG 13 SEPT 13 OCT 13 NOV 13 DEC 13 JAN 14 FEB 14 MAR 14 APR 14

0%

Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία 3,2% έως 2,9%

Οι αποδόσεις των εταιρικών ομολόγων σημείωσαν σημαντική πτώση, αντανακλώντας την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών

Μελλοντική δυναμική Εξαγορών και Συγχωνεύσεων (Ε&Σ)

Ευκαιρίες για Ε&Σ

1

ΑΓΟΡΑ ΜΕΣΑΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗΣ: Ε&Σ ΚΑΙ ΑΝΑ∆ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΧΡΕΟΥΣ

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΑΝΑ∆ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ

Εταιρείες με υγιείς ταμειακές ροές και μελλοντικές προοπτικές Εταιρείες που χρήζουν αναδιάρθρωσης χρέους

2

ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ & ΑΚΙΝΗΤΑ

ΑΥΞΗΣΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΛΑ∆ΟΥ

Περίπου 500 ξενοδοχειακές επιχειρήσεις χρειάζονται αναχρηματοδότηση Ανάπτυξη ξενοδοχειακών ακινήτων

3

ΥΠΟ∆ΟΜΕΣ

ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΥΠΟ∆ΟΜΩΝ

Παραγωγή ενέργειας και ενεργειακές διασυνδέσεις Μεταφορές (αεροδρόμια, λιμάνια, αυτοκινητόδρομοι

4

ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: ΜΗ ΒΑΣΙΚΑ ΚΑΙ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΑ ∆ΑΝΕΙΑ Διακοπή μη τραπεζικών δραστηριοτήτων Πώληση μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs)

ΑΝΑ∆ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Οι ελληνικές επιχειρήσεις προσέλκυσαν σχεδόν 6,2 δισ. ευρώ το 2013 ΕξΑΓΟΡΕΣ & ΣΥΓΧωΝΕΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ 2013 (ΑξΙΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓωΝ) ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΠΑΡΟΧ0Ι

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

6%

3%

ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

10%

1%

ΑΚΙΝΗΤΑ

24%

ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

27%

ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ

25%

Μια σειρά από σημαντικές Εξαγορές και Συγχωνεύσεις αξίας 3,3 δισ. ευρώ ολοκληρώθηκαν εντός του 2013 σε περιβάλλον ύφεσης

Μελλοντική δυναμική Ε&Σ

Μελλοντική δυναμική Ε&Σ από το 2014 κι έπειτα Σταδιακή αποχώρηση του Τ.Χ.Σ. από τις ελληνικές συστημικές τράπεζες Αναδιάρθρωση του εταιρικού χρέους μετά την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών

Εισροή ιδίων κεφαλαίων στις εταιρείες καθώς επιταχύνει η Οικονομία

Ιδιωτικοποιήσεις κρατικών εταιρειών και ανάπτυξη της δημόσιας ακίνητης περιουσίας Πώληση μη βασικών περιουσιακών στοιχείων και μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) από τις συστημικές τράπεζες

Ελκυστικές αποτιμήσεις μεγάλων εγχώριων εταιρειών και τραπεζών

ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙθΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΩΝ Ε&Σ

ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙθΜΟΥ ΤΩΝ ΣΥΜφΩΝΙΩΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ/ΣΔΙΤ

Πηγή: 2013: Εξαγορές & Συγχωνεύσεις επιχειρήσεων στην Ελλάδα – PwC

ΝΕΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ Μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων θα αλλάξει το επιχειρηματικό τοπίο τα επόμενα χρόνια. Ήδη ο αριθμός των τραπεζών μειώνεται ταχύτατα, αλλά αυξάνεται το μέγεθός τους. Ανάλογες κινήσεις ξεκίνησαν και σε άλλους κλάδους και αναμένεται να συνεχιστούν και μάλιστα με επιταχυνόμενους ρυθμούς. Μέσω των εξαγορών και των συγχωνεύσεων επιτυγχάνεται η μείωση του κόστους των επιχειρήσεων, η αύξηση μεριδίων στην Αγορά, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους αλλά και καλύτεροι όροι χρηματοδότησης. Παράλληλα ξεχωρίζουν οι βιώσιμες επιχειρήσεις και κλείνουν επιχειρήσεις που δεν μπορούν να ανταγωνιστούν, αφήνοντας χώρο για νέες προσπάθειες αλλά και χρήμα στο τραπεζικό σύστημα για την χρηματοδότηση των υγιών νέων επιχειρήσεων, οι οποίες δεν θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν όσο επιβίωναν οι παλιές και τελικά μη βιώσιμες επιχειρήσεις. Το επιχειρηματικό τοπίο της Ελλάδας θα αλλάξει στα επόμενα χρόνια, χωρίς όμως να μεταβληθεί δραστικά η δομή του. Αυτό που θα συμβεί είναι ότι θα έχουμε μεγαλύτερες μεγάλες επιχειρήσεις και ισχυρότερες μεσαίες, αλλά πάντα οι μικρές επιχειρήσεις θα συνεχίσουν να δημιουργούνται και να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής Οικονομίας.

 13R

ΓΝΩΜΗ

Ρευςτο το πολίτίκο κλίμα

E

Του Άγγελου Στάγκου

Έ χουμε συνηθίσει στο ρευστό οικονομικό και πολιτικό κλίμα την τελευταία δεκαετία. Μετά το 2004 έγιναν εκλογές το 2007, το 2009, το 2010 εκδηλώθηκε επίσημα η κρίση και η χώρα μπήκε στον μηχανισμό στήριξης, η μονοκομματική κυβέρνηση κατέρρευσε το 2011 και μετεξελίχθηκε σε τρικομματική κυβέρνηση Παπαδήμου, το 2012 διενεργήθηκαν βουλευτικές εκλογές τον Μάιο και πάλι τον Ιούνιο. Οι ευρωεκλογές και οι αυτοδιοικητικές εκλογές του περασμένου μήνα απέκτησαν με τη βοήθεια των κομμάτων της αντιπολίτευσης, αλλά κι εκείνων που μετέχουν στην συγκυβέρνηση, εθνικό χαρακτήρα και τώρα είμαστε ως πολίτες εν αναμονή των επόμενων βουλευτικών εκλογών, το Φθινόπωρο, τον ερχόμενο Φεβρουάριο –με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας– ή τον Μάιο-Ιούνιο του 2016, αν η σημερινή κυβέρνηση καταφέρει να επιβιώσει ώς τότε. Αυτά όσον αφορά στην πολιτική σταθερότητα, που δεν φαίνεται να διαθέτει τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά. Γιατί υπάρχει και ο παράγοντας της οικονομικής σταθεροποίησης, που αποτελούσε και αποτελεί το ζητούμενο από κυβερνητικής πλευράς. Ζητούμενο που υποτίθεται ότι επιτεύχθηκε ως στόχος, αλλά τους τελευταίους μήνες δείχνει να αμφισβητεί η ίδια κυβέρνηση, λόγω κομματικού-πολιτικού κόστους. Έ να κόστος που δεν το αντέχει, κρίνοντας από τις σπασμωδικές κινήσεις και αποφάσεις στις οποίες κατέφυγε πριν από τις ευρωεκλογές και συνέχισε, με την ερμηνεία που έδωσε στο μήνυμα των ψηφοφόρων, καταλήγοντας στο κυβερνητικό σχήμα που προέκυψε από τον ανασχηματισμό. Αποτέλεσμα; Παρατηρείται χασμωδία, καθώς πολλά στελέχη της νέας κυβέρνησης συμβάλλουν με όλες τις δυνάμεις τους στην επικράτηση κλίματος χαλάρωσης, ασάφειας και αστάθειας στην Οικονομία, παρά τη βελτίωση ορισμένων δεικτών. Γενικά, αλλά ακόμη περισσότερο στην περίπτωση της Ελλάδας, η οικονομική σταθεροποίηση προϋποθέτει πολιτική σταθερότητα και αυτή τη στιγμή όλα είναι ανοιχτά για το προβλέψιμο μέλλον. Ο Α. σαμαράς και από κοντά και ο Ευ. Βενιζέλος διαβεβαιώνουν ότι αποκλείεται να γίνουν εκλογές το Φθινόπωρο και παράλληλα αφήνουν να διαφανεί ότι υπάρχουν μεγάλες πιθανότατες η κυβέρνηση να ξεπεράσει τον σκόπελο της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, ώστε μετά να ξεχυθεί με κάθε μεγαλοπρέπεια στη λεωφόρο που οδηγεί στην ολοκλήρωση της θητείας. στην πραγματικότητα συμπεριφέρονται γνωρίζοντας ότι η διενέργεια εκλογών κατά τον Νοέμβριο είναι πολύ πιθανή και εξαρτάται από την ανοχή που θα δείξουν οι δανειστές (και η τρόικα, φυσικά), πρώτον, απέναντι στη διάθεση που επιδεικνύει η Αθήνα να ξεφύγει από δεσμεύσεις και μεταρρυθμίσεις, σε συνδυασμό με χαλάρωση στα δημοσιονομικά, και δεύτερον, από τις ρυθμίσεις που θα κάνουν για να είναι βιώσιμο το ελληνικό χρέος και μαζί του η ελληνική κυβέρνηση. Πολύ απλά, μπορεί ο σαμαράς να διαλαλεί ότι η κυβέρνηση δεν αλλάζει κατεύθυνση και να υπόσχεται ότι τα προαπαιτούμενα για την επόμενη δόση θα εκπληρω-

 14R

θούν, από την άλλη πλευρά, όμως, ο ίδιος και οι υπουργοί του σηματοδοτούν μία στροφή προς τη χαλάρωση, με παροχές, ελαφρύνσεις και ευεργετικές πολιτικές για πληθυσμιακά στρώματα, συντεχνίες, ενδεχομένως και διάφορα συγκεκριμένα συμφέροντα. Γίνεται έτσι αντιληπτό ότι σκοπός είναι να διαπιστωθεί μέχρι ποιο σημείο αυτή η χαλάρωση θα είναι ανεκτή χωρίς αντιδράσεις από τους δανειστές, εκτιμώντας ίσως παράλληλα ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση κλιμακώνονται οι προσπάθειες για αλλαγή στην πολιτική της δημοσιονομικής πειθαρχίας και λιτότητας που έχει επιβληθεί, είτε εξ ανάγκης είτε επειδή το επιθυμεί η Γερμανία. Αν αποδειχθεί ότι τα περιθώρια χαλάρωσης είναι στενά και οι διευθετήσεις για το χρέος δεν κριθούν ικανοποιητικές, δεν αποκλείεται η κυβέρνηση «να τα σπάσει» με την τρόικα και να πάει για εκλογές το Φθινόπωρο. συνεκτιμώντας, βέβαια, τα ποσοστά που θα της δίνουν οι δημοσκοπήσεις σε σχέση με τον συ.Ριζ.Α. στην περίπτωση αυτή, θα δούμε και τους σχετικούς χειρισμούς γύρω από το θέμα της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αν δηλαδή η εκλογή νέου Προέδρου θα έλθει πιο μπροστά για να συμπέσει προκαλώντας τις εκλογές ή να το αφήσει ανοιχτό για τον Φεβρουάριο του 2015, όποια κι αν είναι η κυβέρνηση. Αν αντίθετα όλα «πάνε κατ’ ευχήν», τότε όλα “θα παιχθούν» στη λήξη της θητείας του Κ. Παπούλια. συμπέρασμα: το πολιτικό κλίμα είναι ρευστό, με επιπτώσεις και στη σταθεροποίηση της Oικονομίας.

ΓΝΩΜΗ

οί αγοΡες, οί καταθεςείς καί η τΡαπεζίκη εΝωςη

H

Του Γιάννη Κοτόφωλου

Η ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση, μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις για την ενοποίηση της Ευρώπης και τη σταθερότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος της Ευρωζώνης, βρίσκεται προ των πυλών. Η έναρξη της εφαρμογής της θα ξεκινήσει από τον προσεχή Νοέμβριο, μετά τα πολυσυζητημένα stress tests που διεξάγονται ήδη στις 130 μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες, υπό την εποπτεία και τους μηχανισμούς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Οι συγκεκριμένες τράπεζες –στις οποίες περιλαμβάνονται και οι τέσσερεις συστημικές στην Ελλάδα– θα συγκροτούν την τραπεζική ένωση, η οποία θα ολοκληρωθεί σταδιακά και θα διέπεται από ενιαίους κανόνες λειτουργίας και παρακολούθησης των τραπεζών, στο πλαίσιο μίας ενιαίας εποπτείας. Η ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση περιλαμβάνει τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (Ε.Ε.Μ.), τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης (Ε.Μ.Ε.) και το Ευρωπαϊκό σύστημα Εγγύησης Καταθέσεων. Πριν από λίγους μήνες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε και τον Κανονισμό για τον Ενιαίο Μηχανισμό Εξυγίανσης. Η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Έ νωση, για όσους παρακολουθούν επί της ουσίας τις εξελίξεις στην Ευρωζώνη, συνιστά κολοσσιαία μεταβολή, ζωτικής σημασίας εξέλιξη για την ενοποίηση της Ευρώπης, την ανάκαμψη των ευρωπαϊκών Οικονομιών και τα οφέλη που δημιουργεί για τους ευρωπαίους πολίτες. Και όλα αυτά, πιο συγκεκριμένα, για τους εξής λόγους: Πρώτον, όταν ολοκληρωθεί η τραπεζική ένωση, θα δημιουργήσει έναν μηχανισμό απορρόφησης των κραδασμών που θα προστατεύει κυρίως τα μικρότερα κράτημέλη της Ευρωζώνης, τα οποία υποφέρουν από ασύμμετρους κλυδωνισμούς στο ευρωσύστημα. θα συμβάλει καθοριστικά στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την αποδοτικότητα των ευρωπαϊκών τραπεζικών συστημάτων, ειδικότερα στην ασφάλεια των καταθετών, τη σταθερότητα των τραπεζών και την παροχή φθηνότερης (με χαμηλότερα επιτόκια) διασυνοριακής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες. Δεύτερον, θα διαρρήξει τον φαύλο κύκλο μεταξύ των τραπεζών και των κρατών. θα αντιστρέψει την κατακερματισμένη ενιαία χρηματοπιστωτική Αγορά και θα θέσει πάλι σε κίνηση τον μηχανισμό νομισματικής μετάδοσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που σημαίνει ότι θα διευκολυνθεί σημαντικά η πολιτική χρηματοδότησης της πραγματικής Οικονομίας. Επίσης, θα επιβάλει μεγαλύτερη εποπτική πειθαρχία σε σημαντικές τράπεζες, τόσο στα περιφερειακά όσο και στα κεντρικά κράτη-μέλη της Ευρώπης. Τρίτον, η ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση είναι το πιο σημαντικό πολιτικό κίνητρο μετά την έγκριση της συνθήκης του Μάαστριχτ, επειδή ανατρέπει τις κυρίαρχες πολιτικές υποθέσεις για την κυριαρχία και την επικουρικότητα (δηλαδή το επίπεδο στο οποίο

πρέπει να λαμβάνονται οι αποφάσεις) που μέχρι πρότινος εκχωρούσαν τραπεζικές εποπτικές εξουσίες στις εθνικές Αρχές. Τώρα ένα σημαντικό μέρος αυτών των εξουσιών εκχωρείται στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, τα οποία είναι ικανά να μεταφέρουν το κοινό αγαθό της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Έ νωσης. Τέταρτον, όπως ορίζει το «σχέδιο στρατηγικής για μια βαθιά και ουσιαστική Οικονομική και Νομισματική Έ νωση (Ο.Ν.Ε.)» της Επιτροπής, ένας σημαντικός οδικός χάρτης για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Έ νωση, είναι αναπόσπαστο δομικό στοιχείο της Νομισματικής Έ νωσης, αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση της Δημοσιονομικής και της Οικονομικής Έ νωσης. Είναι δηλαδή ένα από τα θεμέλια του δρόμου που οδηγεί στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Έ νωση, η οποία συνιστά και το ανώτατο ζητούμενο για το μέλλον του ευρωπαϊκού οράματος που αποτελεί τη μόνη προοπτική επιβίωση της Ευρώπης, Πέμπτον, η ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση της διαταραγμένης ισορροπίας μεταξύ της πίεσης ή των απαιτήσεων των Αγορών, από τη μία, και την αποδοτικότητα της πολιτικής, από την άλλη, επειδή πλαισιώνει αυστηρά μια βασική παράμετρο της λειτουργίας του καπιταλισμού και της οικονομικής ανάπτυξης –το τραπεζικό σύστημα– περιορίζοντας τις υπερβάσεις του μέσω της ρύθμισης και της εποπτείας. Ο κ. Κοτόφωλος είναι δημοσιογράφος, οικονομικός αρθρογράφος.

 16R

 18R

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

H ελληνική Οικονοµία µπορεί να εκτιναχθεί σαν ελατήριο προς την ανάπτυξη. Αυτό που την κρατάει συµπιεσµένη είναι η ατολµία του πολιτικού κόσµου και η λογική του κρατικισµού. ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΡΗΓΟΡΗ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟ

Δεςμία της πολίτίκης η οίκοΝομία Συγκυριακή και προσωρινή η βελτίωση των δεικτών  19R

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

η

να μην πληρώνουν φόρους, οι συνταξιούχοι εξαθλιώνονται και οι κοινωνικές διαφορές αυξάνονται ραγδαία. Το κόστος του Δημοσίου περιορίστηκε κυρίως από τη μείωση των συντάξεων, αλλά δεν περιορίστηκε το μέγεθός του και αυτό σημαίνει ότι ανά πάσα στιγμή οι σπατάλες μπορούν πάλι να εκτοξευτούν στα ύψη για λόγους πολιτικούς – προεκλογικά. Οι άχρηστοι οργανισμοί του Δημοσίου δεν έχουν κλείσει και οι «ημέτεροι» είναι έτοιμοι να ορμήσουν ξανά στα δημόσια έσοδα μόλις βρουν ευκαιρία. Η δημοσιονομική εξυγίανση, λοιπόν, δεν είναι εξυγίανση, αλλά στηρίζεται απλώς και μόνο στη μείωση των εισοδημάτων και στην άδικη αύξηση των φορολογικών εσόδων η οποία λειτουργεί εις βάρος της Οικονομίας, συνολικά. Πάμε στο μέτωπο του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών. Και εκεί φαινομενικά υπάρχει βελτίωση, αλλά κάθε άλλο παρά υγιής είναι. Το πέρασμα από έλλειμμα σε πλεόνασμα οφείλεται στη μείωση των εισαγωγών και όχι στην αύξηση των εξαγωγών. Οι εξαγωγές είναι ελάχιστες σε σχέση με το Α.Ε.Π., η ελληνική Οικονομία δεν έχει βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της ούτε έχει αυξήσει την παραγωγή της – το αντίθετο, μάλιστα. Η μείωση των εισαγωγών οφείλεται στην ύφεση και μπορεί να είναι θετική εξέλιξη, αφού μειώνει το έλλειμμα, αλλά είναι και αυτή προσωρινή. Αυτό διότι δεν υπάρχουν ελληνικά προϊόντα που θα αντικαταστήσουν τα εισαγόμενα· απλώς υπάρχει μείωση της δυνατότητας κατανάλωσης εισαγόμενων προϊόντων και μόλις υπάρξει εκ νέου αύξηση της κατανάλωσης, θα οδηγήσει αυτομάτως σε αύξηση των εισαγωγών. Το έλλειμμα εξωτερικών συναλλαγών, επομένως, περιορίστηκε εξαιτίας της ύφεσης κάτι που δεν οφείλεται στη βελτίωση των δομών της Οικονομίας. Αυτά είναι τα δύο κρισιμότερα μεγέθη στα οποία στηρίζεται το success story της Ελλάδας και δυστυχώς δεν υπάρχει κανένα success stroy. Yπάρχει μόνο ύφεση.

Η κατάσταση της ελληνικής Οικονομίας σήμερα δεν γεννά ιδιαίτερη αισιοδοξία, παρά τις περί του αντιθέτου απόψεις και ανακοινώσεις της κυβέρνησης. θεωρητικά έχουμε βελτίωση στα δημοσιονομικά μεγέθη, αφού από έλλειμμα έχουμε περάσει σε πλεόνασμα και αυτό προβλέπεται να διατηρηθεί και την επόμενη χρονιά. Όμως στην πραγματικότητα το πλεόνασμα αυτό στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στους υπερβολικούς και άδικους φόρους και στα χαράτσια που πληρώνουν οι έντιμοι φορολογούμενοι, όπως και στη μείωση μισθών και συντάξεων. Αυτό σημαίνει ότι μειώνονται οι δυνατότητες επενδύσεων και η κατανάλωση, αφού δεν μένουν χρήματα στους φορολογούμενους, ούτε για να επενδύσουν ούτε για να καταναλώσουν. Η πολιτική αυτή που ακολούθησαν όλες οι κυβερνήσεις στην περίοδο της κρίσης οδήγησε σε ύφεση, στο κλείσιμο εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων και στη δημιουργία στρατιάς ανέργων. Η φοροδιαφυγή δεν αντιμετωπίστηκε, οι φοροφυγάδες συνεχίζουν

ΑΝΕΡΓΙΑ (%) ΚΑΤΑ ΦΥΛΟ & ΟΜΑ∆ΕΣ ΗΛΙΚΙΩΝ Α΄ ΤΡΙΜΗΝΟ 2013

2014

ΑΡΡΕΝΕΣ

ΘΗΛΕΙΣ

ΣΥΝΟΛΟ

ΑΡΡΕΝΕΣ

ΘΗΛΕΙΣ

ΣΥΝΟΛΟ

ΣΥΝΟΛΟ

24,9

31,1

27,6

25

31,4

27,8

15-24

55,1

66,1

60,0

52,6

61,5

56,7

25-29

39,3

43,2

41,1

40,7

44,2

42,4

30-44

22,8

30,2

26,1

23,4

30,8

26,7

45-64

18,3

21,5

19,6

18,5

22,7

20,3

65+

8,3

5,1

7,4

14,4

7,9

12,6

ΗΛΙΚΙΑ

 20R

Ανεργία Η "βόμβα" που απειλεί την ελληνική κοινωνία

«

Η ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΙΚΙΣΜΟΥ ΕΜΠΟ∆ΙΖΕΙ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Κατά τα άλλα, υπάρχουν πολύ αρνητικές εξελίξεις που απεικονίζουν τη μεγάλη επιδείνωση της Οικονομίας. Κυριότερη από αυτές είναι η διόγκωση της ανεργίας, η οποία καταδικάζει σε φτώχια το ένα τρίτο του ελληνικού πληθυσμού και δημιουργεί τεράστιες κοινωνικές ανισότητες, που θα έχουν πολιτικές επιπτώσεις. Δεν είναι τυχαία η άνοδος της Χρυσής Αυγής και η αύξηση της επιρροής των ακραίων απόψεων στα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα. Ενδεχομένως η κατάσταση να επιδεινωθεί ραγδαία, αν η ανεργία δεν αρχίσει να μειώνεται. Για να μειωθεί, όμως, η ανεργία, θα πρέπει να υπάρξουν επενδύσεις, οι οποίες δεν διαφαίνονται ακόμη στον ορίζοντα. Τα Ε.σ.Π.Α., που υποτίθεται ότι θα αυξήσουν τις επενδύσεις, χρησιμοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά στον χώρο της εστίασης. Με λίγα λόγια γίνονται σουβλατζίδικα, ταβέρνες και μπαρ. Επενδύσεις που θα φέρουν εισόδημα, εξαγωγές και απασχόληση δεν πραγματοποιούνται. Το σύνολο των ελλήνων επιχειρηματιών υποστηρίζουν ότι ο πιο σημαντικός ανασταλτικός παράγοντας για τις επενδύσεις, είναι το κόστος της γραφειοκρατίας και το φορολογικό καθεστώς, πράγματα γνωστά, τα οποία καμία κυβέρνηση δεν θέλησε να αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα. Αντίθετα, όλες οι κυβερνήσεις προστάτευσαν με ζήλο τη γραφειοκρατία και με ακατανόητη ανικανότητα απέφυγαν τον εξορθολογισμό του φορολογικού συστήματος. Αυτά που αποθαρρύνουν τους έλληνες επιχειρηματίες από το να επενδύσουν, αποθαρρύνουν φυσικά και τους ξένους επενδυτές, με αποτέλεσμα οι μόνες επενδύσεις που γίνονται να είναι ευκαιριακές και κερδοσκοπικές. Τα ξένα funds, που επένδυσαν στις αυξήσεις κεφαλαίου των ελληνικών τραπεζών στο Χρηματιστήριο, είναι κερδοσκοπικοί οργανισμοί που μόλις διαπιστώσουν κάποια άνοδο τιμών των μετοχών, θα πουλήσουν

ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ

2008

ΕΙσΑΓωΓΕσ 63,8 δισ. € ΕξΑΓωΓΕσ 19,8 δισ. € ΕΛΛΕΙΜΜΑ 44 δισ. €

2013

ΕΙσΑΓωΓΕσ 39,7 δισ. € ΕξΑΓωΓΕσ 22,5 δισ. € ΕΛΛΕΙΜΜΑ 17,2 δισ. €

 21R

και θα φύγουν τρέχοντας. Άμεσες επενδύσεις από ξένους δεν γίνονται, ούτε φυσικά από Έ λληνες. Η έλλειψη επενδύσεων μειώνει σημαντικά κάθε προοπτική ανάπτυξης και αυτό σημαίνει ότι η ανεργία δεν θα απορροφηθεί και τα εισοδήματα δεν θα αυξηθούν. Η ύφεση δεν αντιμετωπίζεται χωρίς ανάπτυξη και με εξαίρεση τον τουρισμό, που φέρνει κάποια σημαντικά έσοδα στη χώρα, δεν έχει εμφανισθεί ακόμη κάποια άλλη πηγή υγιούς χρήματος. Όλα αυτά θα μπορούσαν να αλλάξουν, αν ο πολιτικός κόσμος έβρισκε το θάρρος να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. Είναι όμως εγκλωβισμένος από τη μια στην κρατικιστική νοοτροπία που επιβάλλει στους πολιτικούς να χρησιμοποιούν το Δημόσιο ώς «εργαλείο απόκτησης ψήφων και χρήματος» και από την άλλη στις σχέσεις διαπλοκής με τους δημόσιους υπαλλήλους, που προέρχονται από τους κομματικούς μηχανισμούς και με τους διαπλεκόμενους επιχειρηματίες, που δεν αφήνουν ρευστότητα για να ανθήσουν νέες επιχειρήσεις. Το σκηνικό μπορεί να αλλάξει μόνο με την ανελέητη πίεση των Βρυξελλών για μεταρρυθμίσεις, τις οποίες όμως με μεγάλη δεξιοτεχνία αποφεύγει ακόμη ο πολιτικός κόσμος. Καταλήγουμε να συντηρούμε μια πάρα πολύ επικίνδυνη δομή στο Δημόσιο, η οποία πνίγει κάθε προοπτική ανάπτυξης. Όπως και να θέλουμε να το δούμε, είναι ντροπή για τη χώρα και για κάθε ευρωπαϊκή χώρα, το ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού να είναι μακροχρόνια άνεργο, όπως είναι ντροπή να ζουν με 500 ευρώ τον μήνα όσοι έχουν δουλειά. Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να διατηρηθεί για πολύ καιρό χωρίς να προκαλέσει πολιτικές εξελίξεις –μάλλον δυσάρεστες– αφού οι απελπισμένοι πολίτες θα στραφούν προς ακραίες επιλογές και ενδεχομένως πολλοί θα σκεφτούν –δικαίως– ότι "αφού είμαι καταδικασμένος να ζω με 500 ευρώ τον μήνα, μπορώ εύκολα να ζω και με δραχμές". Η πορεία, λοιπόν, της χώρας προς το μέλλον μπορεί να εξελιχθεί εξαιρετικά αβέβαια, αν ο πολιτικός κόσμος δεν απαγκιστρωθεί από την παλαιοκομματική και κρατικιστική λογική και δεν τολμήσει να προχωρήσει σε θαρραλέες μεταρρυθμίσεις, που θα εξασφαλίσουν ανάπτυξη, εισοδήματα και απασχόληση.

ALPHA BANK. ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΑΘΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ 130 ΧΡΟΝΙΑ.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Ριζικές αλλαγές στο τοπίο των ελληνικών τραπεζών ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Σενάρια επανιδιωτικοποίησης των τραπεζών, ακόµη και µέχρι το τέλος του χρόνου, µε στόχο τη διανοµή µερισµάτων, εξυφαίνονται στην Αγορά, αφού η δηµόσια πρόταση προς τα warrants των Alpha, Πειραιώς και Εθνική από το ΤΧΣ, για να περάσουν στη συνέχεια στις τράπεζες, απασχολεί έντονα όλους τους εµπλεκόµενους περί τα χρηµατιστηριακά.

 23R

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Σ

Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

σύμφωνα με αναλυτές, η άσκηση των δικαιωμάτων στη δεύτερη περίοδο που άρχισε για Alpha, Εθνική και Πειραιώς τον Ιούνιο, κινήθηκε σε χαμηλά επίπεδα, ακόμη και στην περίπτωση της Alpha Bank, η τιμή της οποίας έχει φτάσει να διαπραγματεύεται ή με μεγάλο premium ή στην καλύτερη περίπτωση σταθεροποιητικά. Ο λόγος είναι ότι σε εξέλιξη βρίσκονται συζητήσεις και διεργασίες για την επιτάχυνση των διαδικασιών ιδιωτικοποίησης των τραπεζών και την άμεση αξιοποίηση των warrants. Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΤΧσ), επιδιώκοντας να εκμεταλλευτεί το θετικό κλίμα για την Ελλάδα, εξετάζει το ενδεχόμενο δημόσιων προτάσεων προς τους κατόχους των warrants, με σκοπό να αποκτήσει γρηγορότερα τον έλεγχο των μετοχών των τραπεζών και να προχωρήσει στη συνέχεια στην πώλησή τους σε ιδιώτες. Την προοπτική αυτή ενθαρρύνουν και οι τράπεζες, υπογραμμίζοντας ότι η ταχύτερη επιστροφή τους σε ιδιωτικά χέρια θα δώσει σημαντική ώθηση στον κλάδο. ωστόσο, παρά τις σχετικές προσδοκίες, πολλοί αναλυτές εκφράζουν επιφυλάξεις για το κατά πόσο είναι εφικτό ένα τέτοιο σχέδιο, καθώς το ΤΧσ είναι πιθανό να είχε μεγαλύτερες δυσκολίες στην ανάκτηση των κεφαλαίων που έχει τοποθετήσει στις 3 συστημικές τράπεζες στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης. σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι ελληνικές τράπεζες, με καταγεγραμμένες ανάγκες, όπως έδειξαν τα πρόσφατα stress tests της Blackrock, 6,38 δισ. ευρώ, κατάφεραν να σηκώσουν από τις Αγορές περισσότερα από 8 δισ. ευρώ. Όπως προκύπτει από την έκθεση της ΤτΕ, αναμένεται ότι για την τριετία 2014-2016 οι εγχώριες τράπεζες θα επιβαρυνθούν με ζημιές 50,24 δισ. ευρώ από επισφαλή δάνεια στην Ελλάδα, ενώ επιπλέον ζημιές ύψους 10 δισ. ευρώ θα προέλθουν από μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο εξωτερικό. Οι σωρευτικές αυ-

τές απώλειες, ύψους 60,24 δισ. ευρώ, αντισταθμίζονται κατά 38,38 δισ. ευρώ από τις προβλέψεις που έχουν δημιουργήσει οι τράπεζες για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ενώ επιπλέον 10,34 δισ. ευρώ θα προκύψουν από την εσωτερική δημιουργία κεφαλαίου (κέρδη προ προβλέψεων, πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, οφέλη από συνεργασίες κ.ά.). Το κεφαλαιακό έλλειμμα που προκύπτει, ύψους 11,52 δισ. ευρώ, υπερκαλύπτεται από τα κεφάλαια των τραπεζών, που τον Ιούνιο του 2013 διαμορφώνονταν στα 23 δισ. ευρώ. ωστόσο, σύμφωνα με τις παραδοχές του stress test, οι τράπεζες θα πρέπει να έχουν δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας 8% τον Δεκέμβριο του 2016, δηλαδή κεφάλαια τουλάχιστον 17,86 δισ. ευρώ. Για να φτάσουν στο ύψος αυτό οι τράπεζες, θα πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν με το ποσό των 6,38 δισ. ευρώ. Όπως εξηγούν παράγοντες της Αγοράς, δεν αποκλείεται να δούμε στις αρχές του επόμενου έτους μία ακόμα απόπειρα εξόδου των ελληνικών τραπεζών στις Αγορές για να καλύψουν τυχόν ανοίγματα, κάτι όμως που θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη της πορείας της ελληνικής Οικονομίας. Και όχι μόνο αυτό. Μία συνολική λύση για το χρέος, όπως εκτιμούν τραπεζικές πηγές, θα ανοίξει τον δρόμο για τον διατραπεζικό δανεισμό των τραπεζών.

 24R

υΠΕΡΟΧΗ ΤωΝ ΕΛΛΗΝΙΚωΝ ΤΡΑΠΕΖωΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤωΝ ΕυΡωΠΑϊΚωΝ Μετά τις πρόσφατες αυξήσεις κεφαλαίου, συνολικού ύψους 8,3 δισ. ευρώ, οι εγχώριες τράπεζες υπερέχουν κεφαλαιακά, και μάλιστα σημαντικά, σε σχέση με τις ευρωπαϊκές. Το εντυπωσιακότερο, όμως, είναι ότι η ισχυρή κεφαλαιακή θέση των εγχωρίων τραπεζών επιτυγχάνεται παρά την οικονομική καταστροφή που έχει προκαλέσει η εξαετής ύφεση. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια διαμορφώνονται στην Ευρώπη στο 6,1%, ενώ στην Ελλάδα ξεπερνούν το 30%, δηλαδή είναι πέντε φορές υψηλότερα από τον μέσο όρο στην Ευρώπη. Η ανακεφαλαιοποίηση των εγχωρίων τραπεζών πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις. Η πρώτη (28,6 δισ. ευρώ) το περασμένο Καλοκαίρι, οπότε το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων προήλθε από το ΤΧσ, ενώ η δεύτερη (8,3 δισ.

« ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ, ΜΕ ΑΝΑΓΚΕΣ 6,38 ∆ΙΣ. ΕΥΡΩ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΣΦΑΤΑ STRESS TESTS ΤΗΣ BLACKROCK, ΚΑΤΑΦΕΡΑΝ ΝΑ ΣΗΚΩΣΟΥΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ ΠΑΝΩ ΑΠΟ 8 ∆ΙΣ. ΕΥΡΩ  25R

ευρώ) ολοκληρώθηκε τη φετινή Άνοιξη, με συμμετοχή αποκλειστικά ιδιωτικών κεφαλαίων. συνολικά οι τέσσερεις συστημικές τράπεζες ενισχύθηκαν με κεφάλαια από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, ύψους 37 δισ. ευρώ. σύμφωνα με τα στοιχεία της Euroxx, στο τέλος του 2013 ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας βασικών κεφαλαίων (Core Tier 1) της Alpha Bank διαμορφώθηκε στο 16,1%, της Τράπεζας Πειραιώς στο 13,9%, της Eurobank στο 11,3% και της Εθνικής Τράπεζας στο 11,2%. Αντίστοιχα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Barclays, ο μέσος δείκτης Βασικών Ιδίων Κεφαλαίων των ευρωπαϊκών τραπεζών διαμορφώθηκε στο 10,5%. Η κεφαλαιακή βάση των εγχωρίων τραπεζών θα ενισχυθεί περαιτέρω στο επόμενο διάστημα, καθώς όλες εφαρμόζουν προγράμματα αναδιάρθρωσης που περιλαμβάνουν πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, θυγατρικών και περαιτέρω απομόχλευση. Όπως σημείωσε ο Διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας, κ. Αλέξανδρος Τουρκολιάς, μέσω των κινήσεων που έχει δρομολογήσει ο όμιλος μέχρι το Φθινόπωρο, ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας της Ε.Τ.Ε. θα έχει ξεπεράσει το 18%. σε επίπεδα άνω του 17% θα διαμορφωθεί ο δείκτης βασικών ιδίων κεφαλαίων της Eurobank μέχρι το τέλος του έτους. Όπως σημειώνουν επιτελικά στελέχη τραπεζών, ο συντελεστής ιδίων κεφαλαίων των εγχωρίων τραπεζών, βάσει των ορισμών και κανόνων της Βασιλείας ΙΙΙ, θα διαμορφωθεί κοντά στο 13%, ενώ ο μέσος ευρωπαϊκός όρος θα είναι στο 10%. ωστόσο η ισχυρή κεφαλαιακή βάση (στην πραγματικότητα οι εγχώριες τράπεζες είναι υπερκεφαλαιοποιημένες) είναι απολύτως απαραίτητη, προκειμένου να αντισταθμιστούν οι επιπτώσεις από το κύμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οι τράπεζες εκτιμούν ότι οι επισφάλειες θα ενισχυθούν και το 2014, αν και με μειούμενο ρυθμό, και θα ανέλθουν στο ζενίθ από το ξέσπασμα της κρίσης. Το 2015 αναμένεται μικρή μείωση, ενώ η ουσιαστική μείωση των «κόκκινων» δανείων θα πραγματοποιηθεί το 2016 και αργότερα, το 2017, αναμένεται τα «κόκκινα» δάνεια να διαμορφωθούν σε επίπεδα χαμηλότερα των σημερινών. Το μεγάλο κεφαλαιακό απόθεμα είναι, λοιπόν, απαραίτητο, καθώς οι ζημιές από τις επισφάλειες θα «ροκανίσουν» μέρος των κεφαλαίων.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΑΛΛΑΣ

O τελευταίος «παραδοσιακός» τραπεζίτης

Ο Πρόεδρος της τράπεζας Πειραιώς, Μιχάλης σάλλας, είναι ο τελευταίος των «παραδοσιακών» τραπεζιτών που επιβιώνει στο σύγχρονο τραπεζικό τοπίο, μετά την αποχώρηση του σπύρου Λάτση από την Eurobank και του Γιάννη Κωστόπουλου από την Alpha Bank. Ο κ. σάλλας, δημιουργός της τράπεζας, κατάφερε να αποκτήσει

O

τον έλεγχο πολλών άλλων τραπεζών και να φέρει την Πειραιώς, εν μέσω κρίσης, στην πρώτη θέση μεταξύ των ελληνικών τραπεζών. Όμως η πορεία από εδώ και πέρα δεν θα είναι εύκολη. Η τράπεζα έχει αποκτήσει μέσω των εξαγορών και των συγχωνεύσεων πλήθος περιουσιακών στοιχείων, αλλά και μεγάλο αριθμό «κόκκινων» δανείων. Ουσιαστικά η τράπεζα ελέγχει, μέσω του δανειακού χαρτοφυλακίου της, ολόκληρους κλάδους

 26R

της ελληνικής Oικονομίας, πολλοί από τους οποίους θεωρούνται ήδη προβληματικοί εξαιτίας της κρίσης. Οι απόψεις του Προέδρου της Τράπεζας Πειραιώς σχετικά με τη στρατηγική που θα ακολουθήσει η τράπεζα αλλά και η χώρα για να βγούμε από την κρίση, έχουν εκφραστεί από τον ίδιο με μεγάλη σαφήνεια σε πλήθος δηλώσεών του. Ο κ. σάλλας πιστεύει στη στρατηγική των «εθνικών πρωταθλητών» . υποστηρίζει ότι «χρειάζεται να γίνουν συγχωνεύσεις σε πολλούς κλάδους, αυξήσεις κεφαλαίων και αναδιαρθρώσεις ενεργητικού, με στόχο να σχηματιστούν εθνικοί πρωταθλητές οι οποίοι θα μπορούν να υποκαταστήσουν εισαγωγές ή να βγουν ανταγωνιστικά στις διεθνείς Αγορές για να διαθέσουν τα προϊόντα τους». Κορυφαίο πρόβλημα, για τον κ. σάλλα, αποτελεί το φορολογικό σύστημα, το οποίο δεν διευκολύνει τις επενδύσεις. «Το φορολογικό πλαίσιο, είναι κατ’ εξοχήν αντιεπιχειρηματικό και αντιαναπτυξιακό. Για να μη μιλήσουμε για το κόστος του χρήματος, για το ενεργειακό κόστος, τη γραφειοκρατία, τη διαιώνιση της εκδίκασης εμπορικών ή οικονομικών διαφορών κ.λπ.» υποστηρίζει και τονίζει ότι «είμαστε μέρος μιας πολύ μεγαλύτερης Οικονομίας, μιας πολύ μεγαλύτερης Αγοράς, αυτής της Ευρώπης. υπάρχουν συνεπώς οι θεσμοί, οι διαδικασίες και τα μέσα στη διάθεση όλων μας. Αυτό που πρέπει να κάνουν οι πολιτικοί μας είναι να διαμορφώσουν υγιέστερες θεσμικές συνθήκες, ώστε να αναδειχθεί η επιχειρηματικότητα και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της Οικονομίας. Η δυναμική που θα δημιουργηθεί, θα ωθήσει και την ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης. Όπως αντιλαμβάνεστε, η κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει την κατεύθυνση, υιοθετώντας αρχές και εφαρμόζοντας πολιτικές».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΝΙΑΣ

«∆εν υπάρχουν δάνεια χωρίς βιωσιµότητα» O καθηγητής Οικονομικών Γιώργος Ζανιάς, Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας, είναι ο τραπεζίτης που διαθέτει την εμπειρία από την πολιτική, ως πρώην υπουργός Οικονομικών, στην πιο δύσκολη περίοδο της κρίσης, κατά τη διάρκεια της υπηρεσιακής κυβέρνησης. Με μεγάλη πείρα στα ζητήματα της Οικονομίας, ο κ. Ζανιάς θεωρεί ότι η χώρα άρχισε να βγαίνει από την κρίση και δηλώνει: «οι ενδείξεις απαρχής ενός ενάρετου κύκλου για την ελληνική Οικονομία μετά από μία εξαιρετικά επώδυνη διαδικασία προσαρμογής, έχουν αρχίσει πλέον να μετουσιώνονται σε απτά οικονομικά αποτελέσματα». «Τον τελευταίο χρόνο οι ελληνικοί τίτλοι πρωταγωνιστούν διεθνώς με τις αποδόσεις τους. ως εκ τούτου, το ελληνικό Δημόσιο αλλά και αυξανόμενος αριθμός ποιοτικών ελληνικών επιχειρήσεων, χρηματοπιστωτικών και μη, είναι σε θέση να αντλήσουν κεφάλαια από τις διεθνείς Αγορές σε ολοένα και πιο ανταγωνιστικό κόστος. Η δυναμική αυτή θα διαχυθεί σταδιακά και σε πιο μακροχρόνιες επενδύσεις, αντιμετωπίζοντας και το τελευταίο σημαντικό έλλειμμα της Οικονομίας μας, αυτών των άμεσων ξένων επενδύσεων. Η εισροή αυτών των κατηγοριών κεφαλαίων συνιστά αναγκαία παράμετρο για τη διαμόρφωση ενός νέου βιώσιμου αναπτυξιακού υποδείγματος, βασισμένου σε μία ανταγωνιστική, φιλόδοξη και εξωστρεφή επιχειρηματική νοοτροπία, απαλλαγμένη από τις στρεβλώσεις του παρελθόντος».

O

στόχος του Προέδρου της Εθνικής τράπεζας είναι «η αποκατάσταση της ευρωστίας της, ώστε να μπορέσει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο μέσα στο τραπεζικό σύστημα και την προώθηση της ανάπτυξης, να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματά της και κυρίως τη ρευστότητα που διαθέτει». σε κάθε περίπτωση πάντως, ο κ. Ζανιάς δεν είναι ο άνθρωπος που υπόσχεται ανέφικτα θαύματα.«Δεν μπορούμε να δώσουμε δάνεια όπου δεν υπάρχει βιωσιμότητα. Δεν θέλουμε να δημιουργούμε και άλλα “κόκκινα” δάνεια. Τα δάνεια είναι οι καταθέσεις των πολιτών. Πρέπει να προσέχουμε. Όλοι

 27R

θέλουμε χρήματα. Το ερώτημα είναι εάν όλοι εμείς οι καταθέτες θα δίναμε δάνειο σε όλους αυτούς που ζητούν δάνειο», είπε ο κ. Ζανιάς. «Η Εθνική τράπεζα αποτελούσε πάντα πυλώνα για την ανάπτυξη της ελληνικής Οικονομίας και αυτό σκοπεύει να συνεχίσει και στο μέλλον», λέει ο κ. Ζανιάς, του οποίου η άποψη για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων είναι ότι θα πρέπει να βρεθούν λύσεις σε συμφωνία με τις επιχειρήσεις που έχουν διάθεση να συνεργαστούν με το τραπεζικό σύστημα και να αποκτήσουν διεθνή ανταγωνιστικότητα.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ

Το νέο πρόσωπο της Eurobank

Ο κ. Χρήστος Μεγάλου, Διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας Eurobank, είναι το νέο πρόσωπο στο ελληνικό τραπεζικό σκηνικό και ήδη από την αρχή της θητείας του κατάφερε να ολοκληρώσει με πολύ μεγάλη επιτυχία μια ιδιαίτερα σημαντική και απαραίτητη για την τράπεζα αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Με πολυετή επιτυχημένη καριέρα στο εξωτερικό, ο κ. Μεγάλου χαίρει της εμπιστοσύνης των ξένων θεσμικών επενδυτών, οι οποίοι επένδυσαν σημαντικά κεφάλαια στην τράπεζα και συμμετέχουν στο διοικητικό της συμβούλιο. Ο ίδιος θεωρεί πολύ σημαντική τη συμμετοχή των ξένων επενδυτών στην τράπεζα και έχει ως στόχο τη δικαίωσή τους. «θα κάνουμε τα πάντα για να δικαιώσουμε τους επενδυτές που μας εμπιστεύτηκαν» λέει με κάθε ευκαιρία και δηλώνει: «Η Eurobank είναι πλέον η πρώτη ελληνική τράπεζα με πλειοψηφική ιδιωτική μετοχική βάση (65%) και με τον υψηλότερο δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας (19% Core Tier 1). Το ύψος της υπερκάλυψης και το ενδιαφέρον από ποιοτικούς διεθνείς επενδυτές, όπως συνταξιοδοτικά ταμεία και κρατικά επενδυτικά ταμεία, ξεπέρασε κάθε προσδοκία, καταδεικνύοντας την εμπιστοσύνη της διεθνούς και ελληνικής επενδυτικής κοινότητας στη δυναμική και τις προοπτικές της Τράπεζας. στο μετοχικό κεφάλαιο της Eurobank προσελκύσαμε σημαντικότατους βασικούς μετόχους, όπως η fairfax, η Wilbur ross, και η Capital research, καθώς και άλλους επενδυτές διεθνούς εμβέλειας από την Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία. Η πολυμετοχική πλέον σύνθεση της Eurobank θα ενισχύσει τη συμμετοχή της στους χρηματιστηριακούς δείκτες και την εμπορευσιμότητα της μετοχής, η οποία θα έχει την υψηλότερη διασπορά μεταξύ των ελληνικών τραπεζών. Η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Eurobank κατά 2 δισ. 864 εκατ. ευρώ, είναι η τρίτη μεγαλύτερη συναλλαγή στον κόσμο το 2014 και η μεγαλύτερη τραπεζική συναλλαγή που έγινε στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.» Όπως όλοι οι έλληνες τραπεζίτες καλείται τώρα να διαχειριστεί δύσκολα προβλήματα, όπως την επάνοδο της τράπεζας σε ανταγωνιστικούς ρυθμούς και κερδοφορία, τη στελέχωσή της με νέα πρόσωπα και τη διαχείριση των κόκκινων δανείων της. Φύσει αισιόδοξος, ο κ. Μεγάλου θεωρεί ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά στην επιστροφή της Οικονομίας σε ρυθμούς ανάπτυξης: «υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να πιστέψει κανείς ότι πράγματι η ελληνική Οικονομία απέχει ελάχιστα από την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, κάτι που οι οικονομολόγοι της Τράπεζας προβλέπουν ότι θα συμβεί είτε στο τρέχον είτε σε ένα από τα αμέσως επόμενα τρίμηνα» δηλώνει.

O

 28R

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

aLPha baNk

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΡΗΓΟΡΗ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟ

Γιώργος Αρώνης: Νέο παραγωγικό µοντέλο για την ανάπτυξη

Q:

Η χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών από το Ταμείο έχει αλλάξει το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς. Πόσο επηρεάζει αυτό τη λειτουργία τους, τη σχέση τους με το ελληνικό Δημόσιο και τον ρόλο τους στην ελληνική Οικονομία; (εξήγηση: θα αλλάξει το compliance; θα μπορούν να αγοράζουν ελληνικά ομόλογα στον βαθμό πoυ το έκαναν πριν; θα επηρεάζονται όπως παλιότερα για θέματα που αφορούν σε χρηματοδοτήσεις ή για εργασιακά και μισθολογικά;) Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής σταθερότητας έχει ως απώτερο στόχο την πλήρη επιστροφή των τραπεζών στον ιδιωτικό τομέα. Η συμμετοχή του Δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών είναι προσωρινή και όχι οριστική κατάσταση. ως εκ τούτου δεν έχει νόημα η ουσιώδης αλλαγή του πλαισίου λειτουργίας των τραπεζών, οι οποίες διαμορφώνουν τη στρατηγική τους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και γνώμονα το συμφέρον όλων των μετόχων. Το σημαντικό είναι ότι τα συμφέροντα του Δημοσίου και των ιδιωτών μετόχων είναι ευθυγραμμισμένα σε ό,τι αφορά την εξυγίανση των ισολογισμών, την επαναφορά στην κερδοφορία και την ανάκαμψη της ελληνικής Οικονομίας.

A:

 30R

Με την πώληση των μετοχών των ελληνικών τραπεζών από το Ταμείο ποιοι εκτιμάτε ότι θα είναι οι νέοι βασικοί μέτοχοι και τι σημαίνει αυτό για τη χώρα; Ήδη η συμμετοχή των ξένων θεσμικών επενδυτών στις τέσσερεις συστημικές τράπεζες είναι πολύ σημαντική. στην Alpha Bank περίπου το 75% του free float κατέχεται από ξένους θεσμικούς ενώ αντίστοιχη θα είναι η εικόνα μετά την ενάσκηση των warrants επί του συνολικού μετοχικού κεφαλαίου. στη νέα εποχή του τραπεζικού συστήματος, η μετοχική σύνθεση θα παραπέμπει στις μεγάλες εισηγμένες τράπεζες του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κλάδου. Το γεγονός αυτό αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης για τις προοπτικές του τραπεζικού συστήματος και της χώρας. Παράλληλα δημιουργεί αυξημένες απαιτήσεις στο management, για επαγγελματική διαχείριση, άρτιο πλαίσιο εταιρικής διακυβερνήσεως και προσήλωση στους στόχους. Μόνο ωφελημένη μπορεί να βγει η ελληνική Οικονομία από αυτή την εξέλιξη, διαθέτοντας τράπεζες ισχυρές, που θα λειτουργούν με βάση τα κρατούντα στις διεθνείς Αγορές. στις αυξήσεις κεφαλαίου των ελληνικών τραπεζών συμμετείχαν με ενθουσιασμό τα μεγαλύτερα ξένα funds. Ποια είναι η αιτία αυτού του ενθουσιασμού; Πιστεύετε ότι τα funds θα παραμείνουν επί μακρόν μέτοχοι ή ότι μπήκαν προσωρινά για να βγάλουν μεγάλο κέρδος σε σύντομο χρόνο; Τα funds και οι λοιποί επενδυτές που μπήκαν στις αυξήσεις κεφαλαίου, επενδύουν στο Greek recovery, όντας πεπεισμένοι ότι οι ελληνικές τράπεζες αποτελούν το καλύτερο όχημα για την αύξηση της εκθέσεώς τους στην Ελλάδα. Ο επενδυτικός ορίζοντας των ξένων επενδυτών διαφέρει, αναλόγως με τον καταστατικό τους σκοπό και τη διάθεση αναλήψεως κινδύνου. Πάντως στα-

διακά βλέπουμε μία μετατόπιση του ενδιαφέροντος προς επενδυτές με μακροπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα, επενδυτές που ενδιαφέρονται περισσότερο για τα θεμελιώδη μεγέθη και λιγότερο για τις βραχυπρόθεσμες τάσεις. Ποια είναι η ενδεδειγμένη στάση των ελληνικών τραπεζών απέναντι στο πρόβλημα των «κόκκινων δανείων» των επιχειρήσεων αλλά και των ιδιωτών δανειοληπτών; Από την αρχή της κρίσεως, οι ελληνικές τράπεζες έχουν σταθεί στο πλευρό των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. σήμερα όλες οι τράπεζες προσφέρουν μία σειρά λύσεων-ρυθμίσεων στους πελάτες τους, με σκοπό τη σημαντική μείωση της μηνιαίας δόσεως του δανείου και για όσο διάστημα κρίνεται απαραίτητο. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι περίπου ένα στα τρία δάνεια σήμερα έχει λάβει κάποιου είδους διευκόλυνση. Επιπλέον, οι πελάτες της Alpha έχουν τη δυνατότητα εδώ και έναν μήνα, περίπου, να επισκέπτονται μία ειδικά διαμορφωμένη ιστοσελίδα, που τους ενημερώνει και τους καθοδηγεί γύρω από το θέμα αυτό. σε αντίθεση με την πρακτική που ακολουθήθηκε σε άλλες χώρες (π.χ. Ισπανία), βασική επιδίωξη των ελληνικών τραπεζών είναι η ενεργητική διαχείριση του προβλήματος των καθυστερήσεων μέσα από μια σειρά συναινετικών λύσεων, χωρίς να χρειαστεί να γίνει εκποίηση τυχόν ακίνητης περιουσίας.

 31R

Ο πρώην Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γ. Προβόπουλος είχε πει ότι οι τράπεζες πρέπει «να βγάλουν την πρίζα» από επιχειρήσεις που δεν έχουν προοπτικές ανάπτυξης. συμφωνείτε με αυτή την άποψη; Ποια θα είναι η πολιτική της Alpha Bank απέναντι στις μεγάλες υπερχρεωμένες επιχειρήσεις που δεν έχουν προοπτικές; Η εκφρασθείσα άποψη μας βρίσκει σύμφωνους ως προς την ανάγκη διατηρήσεως εν ζωή μόνο βιώσιμων σχημάτων. Το γεγονός αυτό επιβάλλεται τόσο από την οικονομική λογική όσο και από την ανάγκη διατηρήσεως του υγιούς ανταγωνισμού. σε μία Αγορά που είναι σημαντικά μικρότερη σε μέγεθος, είναι λογικό ο αριθμός των συμμετεχόντων να περιορισθεί. Επιπλέον, η διατήρηση σε λειτουργία μη βιώσιμων σχημάτων ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα και στις βιώσιμες επιχειρήσεις. ως εκ τούτου, η Τράπεζα έχει ήδη προχωρήσει σε σχετική τμηματοποίηση του χαρτοφυλακίου της και προσπαθεί μέσω συντονισμένων ενεργειών να διευκολύνει τη λειτουργία των εν λόγω επιχειρήσεων, ενώ έχει ξεκινήσει τις διαδικασίες ρευστοποιήσεως για τις λοιπές μη βιώσιμες επιχειρήσεις. Παρόλα αυτά, προκειμένου η εν λόγω προσπάθεια να είναι επιτυχής, θα πρέπει να υπάρξει σταδιακή ταύτιση της στρατηγικής όλων των τραπεζών. Πόσο γρήγορα περιμένετε να ανακάμψει η ελληνική Οικονομία και πού θα στηριχθεί αυτή η ανάκαμψη; Μετά από μία σωρευτική μείωση του

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

εγχώριου προϊόντος κατά 25%, περίπου, από το 2008, θεωρούμε ότι η ελληνική Οικονομία θα αρχίσει να επιτυγχάνει θετικούς ρυθμούς αναπτύξεως εντός του 2014. Οι ευοίωνες προοπτικές έγιναν ορατές ήδη από το περασμένο έτος, που χαρακτηρίσθηκε από τη σταδιακή πορεία κάμψεως της υφέσεως. Ο ρυθμός μειώσεως του Α.Ε.Π., μάλιστα, επιβραδύνθηκε σημαντικά στο -0,9% σε ετήσια βάση στο Α΄τρίμηνο του 2014, από -2,3% και -6,0%, αντιστοίχως, στο Δ΄και το Α΄τρίμηνο του 2013. σημαντικό ρόλο στην ανάκαμψη θα έχει η ενίσχυση του επιχειρηματικού κλίματος και της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, που τελευταίως βελτιώνονται διαρκώς, όπως απεικονίζεται και στους σχετικούς δείκτες. Η επάνοδος του ελληνικού Δημοσίου και των τραπεζών στις Αγορές ενισχύει περαιτέρω την εμπιστοσύνη, καθώς το πρωτογενές πλεόνασμα στο δημοσιονομικό ισοζύγιο και τα ισχυρά σημάδια ανακάμψεως γίνονται πιο εμφανή. Ενδεχόμενη ελάφρυνση του χρέους από τους πιστωτές του επίσημου τομέως θα αμβλύνει τα μέτρα λιτότητας ενισχύοντας, επομένως, περαιτέρω το επενδυτικό κλίμα. σημαντική συμβολή στην είσοδο της χώρας σε αναπτυξιακή τροχιά θα έχει η ενίσχυση των επενδύσεων και των εξαγωγών, με τη θεαματική ανάκαμψη του τουρισμού σε ιστορικώς υψηλά επίπεδα αλλά και τη βελτίωση της μεταποιητικής παραγωγής και των λιανικών πωλήσεων. Καθώς μάλιστα η απασχόληση θα αυξάνεται, η ιδιωτική κατανάλωση θα αρχίσει σταδιακά να ανακάμπτει εντός του έτους. Παράλληλα, η γενικότερη βελτίωση των οικονομικών συνθηκών αναμένεται να διευκολύνει και τις συνθήκες ρευστότητας της Οικονομίας. Η ζήτηση για τη χρηματοδότηση νέων δραστηριοτήτων αναμένεται να αυξηθεί, μαζί με

την αύξηση των εισοδημάτων και της απασχολήσεως στην Οικονομία, ενώ το επαρκώς ανακεφαλαιοποιημένο τραπεζικό σύστημα θα επιταχύνει τη διαδικασία εξυγιάνσεως των μη εξυπηρετούμενων δανείων. σε τι θα διαφέρει η ελληνική Οικονομία όταν αποκαταστήσει ένα σχετικά υψηλό επίπεδο μετά την κρίση από την προηγούμενη «εποχή της αστακομακαρονάδας»; Το βασικό χαρακτηριστικό της περιόδου μεταβάσεως στη μετά την κρίση εποχή, θα είναι η μεταστροφή του παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής Οικονομίας, από την κατανάλωση προς τις επενδύσεις και τις εξαγωγές. Πιο συγκεκριμένα, με τα δίδυμα πλεονάσματα στο πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, την ενισχυμένη διεθνή ανταγωνιστικότητα και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την άρση των συνθηκών προστασίας από τον ανταγωνισμό της επιχειρηματικής δραστηριότητας, η ελληνική Οικονομία εισέρχεται πλέον δυναμικά σε νέα φάση εξωστρεφούς αναπτύξεως. Η λειτουργία της Οικονομίας δεν θα στηρίζεται στη δημιουργία πλασματικού κύκλου εργασιών για τις επιχειρήσεις και μη παραγωγικών θέσεων εργασίας στο Δημόσιο. θα ζούμε με ό,τι παράγουμε και θα προσπαθούμε να μεγιστοποιήσουμε την παραγωγή. Η ζήτηση θα προκύπτει από την ανταγωνιστική παραγωγή και απασχόληση και ως εκ τούτου, η ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας δεν θα στηρίζεται σε «εύκολα» κέρδη των προστατευόμενων κλειστών επαγγελμάτων, αλλά στην κερδοφορία των εξωστρεφών κλάδων υψηλής παραγωγικότητας. Η εποχή της «αστακομακαρονάδας», όπως την ονομάσατε, έχει παρέλθει οριστικά. Η αύξηση των εγχώριων ει-

 32R

σοδημάτων θα στηρίζεται αναγκαστικά στην εγχώρια παραγωγή διεθνώς ανταγωνιστικών αγαθών και υπηρεσιών. θα απευθυνόμαστε στην παγκόσμια Αγορά όπου θα μπορούμε να πωλούμε απεριόριστες ποσότητες προϊόντων, αρκεί να τα παράγουμε σε διεθνώς ανταγωνιστικό κόστος. Η εποχή που δανειζόμασταν μεγάλες και αυξανόμενες ποσότητες κεφαλαίων από το εξωτερικό, για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε εγχώρια ζήτηση για προϊόντα που δεν ήταν διεθνώς ανταγωνιστικά, θα πρέπει να θεωρείται οριστικά παρελθόν. Μέχρι τώρα δεν είχαμε ισχυρή παρουσία ως χώρα στους κλάδους των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών, επειδή τα κέρδη έβγαιναν πιο εύκολα στους μη διεθνώς εμπορεύσιμους κλάδους, όπου οι απαιτήσεις ανταγωνισμού ήταν, αν όχι ανύπαρκτες, τουλάχιστον μηδαμινές, σε αντίθεση με τα κέρδη στους εξαγωγικούς κλάδους που απαιτούσαν σχεδιασμό, τεχνολογίες και οργάνωση. Οι

μισθοί θα αυξάνονται μόνο μέσω της αυξήσεως της παραγωγικότητας. Και αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση για τη χώρα. Η ελληνική Οικονομία στηριζόταν ανέκαθεν στις πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Πιστεύετε ότι αυτό το μοντέλο θα διατηρηθεί; Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούσαν πάντοτε και θα συνεχίσουν να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής Οικονομίας. Είναι το κλειδί της οικονομικής ανακάμψεως και παράγουν τις περισσότερες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Μολονότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις εισήλθαν στην κρίση με ικανοποιητικούς δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας και αποδοτικότητας, η έλευση της κρίσεως κατέστησε τις συνθήκες ρευστότητάς τους ασφυκτικές. ωστόσο, η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα οφείλουν να είναι δομικά χαρακτηριστικά του DNA των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Η μεγάλη αξία τους θα φανεί στο νέο περιβάλ-

λον όπου η έκθεση, όπως αναφέραμε, της Οικονομίας στον διεθνή ανταγωνισμό είναι υποχρεωτική, λόγω της αδύναμης εγχώριας ζητήσεως. Διότι μόνο έτσι μπορούν να ενσωματώνονται και στην εγχώρια παραγωγική διαδικασία όλες οι νέες τεχνολογίες, καινοτομίες, τεχνικές διοικήσεως. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δύνανται με μεγαλύτερη ευκολία να αποφύγουν την εδραίωση παραγωγικών δομών χαμηλής τεχνολογικής διεισδύσεως και απολιθωμένων εργασιακών σχέσεων. Πρέπει, ωστόσο, να βελτιώνουν την ποιότητα και τη διαφοροποίηση των προϊόντων των υπηρεσιών τους καθώς και του marketing. Ειδικά στον χώρο του τουρισμού, της αγροτικής παραγωγής και των νέων τεχνολογιών η έμφαση θα δοθεί στη δυνατότητα παροχής υψηλής ποιότητας υπηρεσιών και τυποποιήσεως της παραγωγής. Οφείλουν, ακόμη, να αξιοποιήσουν καινοτόμα εργαλεία όπως το “sale and lease back” για την άντληση ρευστότητας με χαμηλό κόστος μέσω του monetization των παγίων στοιχείων τους. Έ μφαση θα πρέπει επίσης να δοθεί στην ανάγκη χαράξεως ολοκληρωμένης πολιτικής για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, που θα περιλαμβάνει τις προτεραιότητες της νέας περιόδου προγραμματισμού του ΕσΠΑ 2014-2020. Μία τέτοια πολιτική για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα συμβάλει επίσης στη μετεξέλιξη του κατανα-

 33R

λωτικού, μέχρι σήμερα, μοντέλου αναπτύξεως της χώρας σε ένα περισσότερο εξωστρεφές. θα επιβιώσουν οι μεγάλοι ελληνικοί προσωποπαγείς επιχειρηματικοί όμιλοι ή θα δούμε από εδώ και πέρα νέα μοντέλα επιχειρήσεων; Όπως ήδη εξηγήσαμε, στο νέο περιβάλλον έχουν υψηλότερες πιθανότητες επιβιώσεως εκείνες οι επιχειρήσεις που θα προσαρμοσθούν στον διεθνή ανταγωνισμό και θα διεισδύσουν στις διεθνείς Αγορές, καθώς και όσες εξέλθουν της οικονομικής κρίσεως και της προσωρινής ελλείψεως ρευστότητας χωρίς προβλήματα στρατηγικού σχεδιασμού και φερεγγυότητας. Δίπλα στους ισχυρούς ομίλους επιχειρήσεων που θα επιβιώσουν, θα αναπτυχθεί προφανώς ένα νέο μοντέλο επιχειρηματικότητας. Πέραν όσων ήδη αναφέραμε για αυτό, θα ήταν χρήσιμο να σημειώσουμε ότι θα απαιτηθεί η ολοκλήρωση της άρσεως δομικών παθογενειών και μίας σειράς μεταρρυθμίσεων, όπως η σταδιακή αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών και του συμψηφισμού του Φ.Π.Α., η σταδιακή μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, η αποτελεσματικότερη λειτουργία και ο εκσυγχρονισμός του κράτους και της δημόσιας Διοικήσεως, καθώς και η αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας και της διαφθοράς.

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

απο θεςη ίςΧυος ςτηΡίζεί τηΝ ελληΝίκη οίκοΝομία Η υψηλή ρευστότητα που διατηρεί η Εθνική Τράπεζα στην εγχώρια Αγορά, της επιτρέπει να χρηµατοδοτήσει τις επιχειρηµατικές ευκαιρίες σε τοµείς µε υψηλό ρυθµό ανάπτυξης και εξωστρέφειας.

τ

Το 2013 υπήρξε έτος-ορόσημο για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο υπέστη ριζική αναδιοργάνωση μετά την επιτυχή ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στα μέσα του έτους και την απορρόφηση των περισσότερων μικρών τραπεζών από τις συστημικές, με συνέπεια τη διαμόρφωση ενός νέου τραπεζικού χάρτη στη χώρα μας. Ο Όμιλος της Εθνικής Τράπεζας, συμμετέχοντας ενεργά στην αναδιοργάνωση του τραπεζικού συστήματος, απορρόφησε τα υγιή τμήματα των τέως first Business Bank (fBB) και Probank το 2013. Το 2013 εξυπηρετήθηκαν μέσω του δικτύου της Εθνικής Τράπεζας έξι εκατομμύρια πελάτες που διενήργησαν περισσότερες από 200 εκατ. συναλλαγές. σημειώνεται ότι στην Ελλάδα λειτουργούν 531 καταστήματα (στοιχεία Α΄τριμήνου 2014 ). Η αναδιοργάνωση των εργασιών της συνοδεύτηκε από το πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου του προσωπικού (Δεκ. 2013 ), στο οποίο συμμετείχαν περίπου 2.500 εργαζόμενοι, με αποτέλεσμα στο τέλος Μαρτίου 2014 η Τράπεζα να απασχολεί πλέον στο εσωτερικό 9.782 εργαζόμενους, έναντι 11.230 εργαζομένων στο τέλος του προηγούμενου έτους. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των αυξημένων επισφαλειών που δημιούργησε η κρίση, η Εθνική Τράπεζα σύστησε πρόσφατα μία νέα Μονάδα Εταιρικών Πιστοδοτήσεων Ειδικής Διαχείρισης, με τη στήριξη της McKinsey & Company. στόχος της Μονάδας αυτής είναι η βέλτιστη διαχείριση δανείων που χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης, σύμφωνα με τα πρότυπα και τις πρα-

 34R

κτικές αντίστοιχων Μονάδων που λειτουργούν με επιτυχία σε μεγάλους τραπεζικούς Ομίλους της Ευρώπης. Η επιτυχία του εγχειρήματος αναμένεται να δώσει ώθηση στην κερδοφορία της Εθνικής Τράπεζας, με την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των επισφαλειών και τη στήριξη των κλάδων της ελληνικής Οικονομίας στην κρίσιμη φάση της ανάκαμψής τους, συμβάλλοντας στην ταχύτερη εξυγίανσή τους. Παράλληλα, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης των εργασιών του Ομίλου για την τόνωση της κεφαλαιακής της επάρκειας, η Εθνική Τράπεζα προχώρησε σε ενέργειες για την πώληση συμμετοχών της σε θυγατρικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται εκτός του χρηματοπιστωτικού τομέα. Τον Δεκέμβριο του 2013 ολοκληρώθηκε η πώληση και μεταβίβαση ποσοστού 66% της συμμετοχής της στη θυγατρική εταιρεία «Εθνική Πανγαία Α.Ε.Ε.Α.Π.», ενώ τον Φεβρουάριο του 2014 ανακοινώθηκε ο προτιμώμενος επενδυτής για την πώληση της ξενοδοχειακής μονάδας «Αστήρ Παλλάς Βουλιαγμένης Α.ξ.Ε.». Με τις παραπάνω ενέργειες ο Όμιλος της Εθνικής Τράπεζας αντιμετώπισε με επιτυχία τις προκλήσεις κατά τα ιδιαίτερα δύσκολα έτη της δημοσιονομικής κρίσης, καθώς: ◆ Εξακολουθεί να έχει ικανοποιητική και χαμηλού κόστους ρευστότητα, με τον δείκτη των δανείων προς καταθέσεις να ανέρχεται σε ποσοστό 84% περίπου στην Ελλάδα και 93% σε επίπεδο Ομίλου. ◆ Διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα όσον αφορά στη σύνθεση των καταθέσεων, με το μεγαλύτερο μερίδιο της Αγοράς στις καταθέσεις όψεως και ταμιευτηρίου, οι οποίες έχουν χαμηλότερο κόστος από τις καταθέσεις προθεσμίας. Η Τράπεζα, εφαρμόζοντας πρόγραμμα μείωσης του λειτουργικού κόστους στην Ελλάδα, πέτυχε μείωση εξόδων 27% την τελευταία τετραετία (2009-2013). Για το 2014 αναμένεται περαιτέρω μείωση του λειτουργικού της κόστους κατά 19% ή 155 εκατ. ευρώ. Η μείωση του ρυθμού δημιουργίας νέων επισφαλειών σε συνδυασμό με τον αποτελεσματικότερο χειρισμό των υπαρχουσών επισφαλειών υπήρξε καθοριστικός παρά-

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Λεπτομέρεια από το εσωτερικό του Κεντρικού Καταστήματος της Εθνικής Τράπεζας (Αιόλου)

 35R

γοντας για την εξομάλυνση των οικονομικών αποτελεσμάτων της. Για πέντε συνεχή τρίμηνα (μέχρι το Α΄ τρίμηνο του 2014) καταγράφηκε μείωση του επιπέδου εγχώριων επισφαλειών, η οποία διαμορφώθηκε σε ποσοστό 32% σε ετήσια βάση. Τα αποτελέσματα της διαγνωστικής άσκησης της Blackrock απέδειξαν ότι η Εθνική διαθέτει την καλύτερη ποιότητα χαρτοφυλακίου μεταξύ των ελληνικών τραπεζών, το χαμηλότερο επίπεδο αναμενόμενων ζημιών πιστωτικού κινδύνου και το υψηλότερο ποσοστό κάλυψης των αναμενόμενων ζημιών από προβλέψεις. Η υψηλή ρευστότητα που διατηρεί στην εγχώρια Αγορά καθώς και οι οικονομικές συνθήκες που σταδιακά βελτιώνονται, επιτρέπουν στην Εθνική Τράπεζα να χρηματοδοτήσει επιχειρηματικούς τομείς με υψηλό ρυθμό ανάπτυξης και εξωστρέφειας. στο πεδίο αυτό η Τράπεζα έχει αναπτύξει σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως: ◆ Το πρόγραμμα NBG Business Seeds, με αρχικό προϋπολογισμό 15 εκατ. ευρώ, με το οποίο θα στηρίξει, μέσω δανεισμού και συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο, την καινοτόμο επιχειρηματικότητα δυναμικών και εξωστρεφών μικρομεσαίων επιχειρήσεων. ◆ Τον διαγωνισμό i-bank Καινοτομία και Τεχνολογία, με τον οποίο προβάλλονται επιτυχώς ιδέες, επιχειρηματικά σχέδια και start-ups, στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ενθάρρυνση και την ανάδειξη της νεανικής επιχειρηματικότητας. σε συνεργασία με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών προωθεί την περαιτέρω υποστήριξη των προτάσεων που ξεχωρίζουν στον διαγωνισμό, με την ένταξή τους σε εκπαιδευτικά προγράμματα του Πανεπιστημίου και την εντατική εκπαίδευση σε θέματα λογιστικής, μάρκετινγκ και πωλήσεων. ◆ Τη συνεργασία με την Endeavor Greece, η οποία καθοδηγεί καινοτόμες και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις μέσω διεθνούς δικτύου επιλογής εταιρειών. ◆ Την υπογραφή της δεύτερης σύμβασης χρηματοδότησης έργου στην Περιφέρεια Αττικής, στο πλαίσιο του προγράμματος JESSiCA. Το έργο αφορά στη Μελέτη, Χρηματοδότηση, Κατασκευή και Τεχνική Διαχείριση 10 σχολικών Μονάδων στην Περιφέρεια Αττικής, με σΔΙΤ (συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα). ◆ Τέλος, με δεδομένη τη σημασία της Ναυτιλίας για την Ελλάδα, η διατήρηση της ισχυρής παρουσίας της Εθνικής στη χρηματοδότηση της ελληνικής Ναυτιλίας αποτελεί για την Τράπεζα στρατηγική επιλογή, η οποία έχει αποδώσει θετικά αποτελέσματα, τόσο για την ίδια όσο και και για την πελατεία της. σημειώνεται ότι στις 31 Δεκεμβρίου 2013, το συνολικό ναυτιλιακό χαρτοφυλάκιο της Εθνικής Τράπεζας ανερχόταν στα 1,63 δισ. ευρώ.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Οργανώνει την αγροτική παραγωγή σε επιχειρηµατικό εξαγωγικό µοντέλο

Κρασί και μέλι από τη θεσσαλονίκη. Φέτα από τη θράκη. Κριθάρι για την μπύρα από την Δυτική Ελλάδα και την Ήπειρο. Ροδάκινα από τη Μακεδονία. Βαμβάκι από τη θεσσαλία και ελιές και λάδι από την Κρήτη. Δεκάδες ελληνικά προϊόντα φθάνουν καθημερινά στο τραπέζι καταναλωτών της Άπω Ανατολής, της Αμερικής και της Ευρώπης. Καλλιεργητές, κτηνοτρόφοι, συνεταιρισμοί και επιχειρήσεις, που στηρίζουν το ελληνικό Α.Ε.Π., εξάγουν τα προϊόντα τους σε όλες τις γωνιές του πλανήτη, έχοντας εν μέσω οικονομικής κρίσης τη στήριξη της Τράπεζας Πειραιώς. Μέχρι σήμερα 75 επιχειρήσεις και συνεταιρισμοί, αλλά και 13.000 αγρότες από την θράκη μέχρι την Κρήτη, επωφελούνται από το πρόγραμμα συμβολαιακής Γεωργίας της Τράπεζας Πει-

ραιώς, η οποία έχει εγκρίνει πιστώσεις 400 εκατ. ευρώ. συνολικά μέχρι τέλος του έτους αναμένεται να έχουν εγκριθεί πιστώσεις 500 εκατ. ευρώ για 23.000 καλλιεργητές και κτηνοτρόφους, καθώς και για 100 επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς. Ο στόχος είναι εφικτός, δεδομένου ότι έχει ήδη υλοποιηθεί το 75% του προγράμματος. «Ο αγρότης και ο κτηνοτρόφος πάνω απ’ όλα» μας επισημαίνει ο αναπληρωτής Διευθύνων σύμβουλος, κ. Χριστόδουλος Αντωνιάδης, ο οποίος εποπτεύει πλήρως το πρόγραμμα της συμβολαιακής Γεωργίας της Τράπεζας Πειραιώς. Το πρόγραμμα, στο οποίο φιγουράρουν μεγάλες επιχειρήσεις, όπως Ολυμπιακή Ζυθοποιία, Venus Growers, Missirian, Κρι-Κρι, Τυράς, Τσάνταλης, Μαλαματίνας, Μέλι «σίθων», Κρόνος κ.ά., καλύπτει όλη την παραγωγική, εφοδιαστική και μεταποιητική αλυσίδα. Η Τράπεζα Πειραιώς δεν λειτουργεί μόνο ως χρηματοδότης αλλά και ως συντονιστής της τριμερούς συμφωνίας Τράπεζας, παραγωγού, και μεταποιητή-εμπόρου, καθώς υποστηρίζει τη μεταξύ τους συνεργασία.

 36R

Η συμβολαιακή εξασφαλίζει στον παραγωγό την αναγκαία ρευστότητα, ο οποίος όχι απλώς διασφαλίζει το αυτονόητο, δηλαδή να συνεχίσει να παράγει, αλλά κυρίως να επιτυγχάνει καλύτερες τιμές κατά την αγορά των αγροεφοδίων, να βελτιώνει τους όρους παραγωγής και πρωτίστως να έχει καλύτερη ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος. Η Τράπεζα Πειραιώς, η οποία θεωρεί κλειδί για την επιτυχία της αγροτικής παραγωγής όχι μόνο την «ετικέτα προέλευσης» αλλά και την «ταυτότητα εμπιστοσύνης», χρηματοδοτεί τους αγρότες χωρίς να θέτει ως κριτήριο την υποθήκη γης. σε κάθε γεωγραφική περιοχή όπου λειτουργεί το Πρόγραμμα, η Τράπεζα Πειραιώς έχει δημιουργήσει ένα ευρύ δίκτυο με συσκευές υποδοχής (POS), για τη χρήση της ειδικής κάρτας από τους αγρότες. Τα μηχανήματα POS βρίσκονται στα καταστήματα πώλησης αγροτικών εφοδίων (σπόροι, λιπάσματα, φυτοφάρμακα, ζωοτροφές) και στα πρατήρια πώλησης υγρών καυσίμων, διευκολύνοντας έτσι τους αγρότες για να καλύπτουν τις ανάγκες τους. Με τον τρό-

«Με το συµβόλαιο εξασφαλίζεται και η απορρόφηση της παραγωγής, πριν αυτή ακόµη καλά καλά παραχθεί»

πο αυτό ενισχύεται και εξορθολογίζεται το συναλλακτικό κύκλωμα της αγοράς αγροεφοδίων σε τοπικό επίπεδο, ενισχύοντας και το τοπικό Α.Ε.Π. Από την πλευρά των επιχειρήσεων, αυτές εξασφαλίζουν την πρώτη ύλη κι έτσι μπορούν να προγραμματίσουν τις πληρωμές τους και να είναι συνεπείς σε συμφωνίες και ρήτρες για παράδοση των προϊόντων. «Με το συμβόλαιο εξασφαλίζεται και η απορρόφηση της παραγωγής πριν ακόμη καλά καλά αυτό παραχθεί» συμπληρώνει ο κ. Αντωνιάδης. Οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στη συμβολαιακή αποκτούν και σημαντικά πλεονεκτήματα που αφορούν σε: 1. Εξασφάλιση ρευστότητας, ώστε από τη μια να εξακολουθήσουν να απορροφούν καλής ποιότητας πρώτη ύλη και από την άλλη να συνεχίζουν να αναπτύσσουν την εξαγωγική τους δραστηριότητα. Ταυτόχρονα δε έχουν προγραμματίσει με ακρίβεια την πληρωμή της παραγωγής που χρειάζονται, τόσο με όρους ποσότητας όσο και με όρους ποιότητας.

2. Οι εστιασμένες χρηματοδοτήσεις τούς παρέχουν τη δυνατότητα αξιοποίησης

της ρευστότητάς τους για εταιρικούς σκοπούς και για την προαγωγή των επενδυτικών τους σχεδίων.

3. υποστηρίζεται και η δυνατότητα για καλύτερο ταμειακό προγραμματισμό και σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου. Ο πρωτογενής τομέας έχει υψηλή συμμετοχή στη διαμόρφωση της ανάπτυξης, αγγίζοντας σχεδόν το 3% του ελληνικού Α.Ε.Π., ποσοστό διπλάσιο από το 1,5% του Α.Ε.Π. στην Ε.Ε.-27. υψηλή είναι, όμως, και η συμμετοχή του αγροτικού κλάδου στην απασχόληση, με ποσοστό πάνω από 12% έναντι μόλις 5% στην Ε.Ε.-27. Τα αγροτικά προϊόντα καλύπτουν πάνω από το 17% των ελληνικών εξαγωγών και έχουν περιορίσει κατά τα 2/3 το εμπορικό έλλειμμα των αγροτικών προϊόντων – κάτω από 1 δισ. ευρώ έναντι 3 δισ. ευρώ στην αρχή της οικονομικής κρίσης.

ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗσΕΙσ Η συμβολή της Τράπεζας Πειραιώς στον αγροτικό τομέα δεν σταματά εδώ, καθώς συμμετέχει στην GAiA Επιχειρείν Α.Ε., εταιρεία που πρόσφατα προκρίθηκε και ανέλαβε το έργο, ως φορέα συντονισμού, διαχείρισης και ελέγχου των αγροτικών ενισχύσεων στα πλαίσια λειτουργίας της ΚΑΠ 2014-2020. Αντικείμενό της είναι η εξυπηρέτηση καταβολής ενισχύσεων σε πάνω από 750.000 δικαιούχους αγροτικών επιδοτήσεων

 37R

που κατ’ έτος θα ξεπερνούν τα 2,2 δισ. ευρώ, εργασία η οποία θα διεκπεραιώνεται μέσα από 90 Κέντρα Εξυπηρέτησης Αγροτών (Κ.Ε.Α.) σε όλη την χώρα. «Τα περίπου 19 με 20 δισ. ευρώ της νέας Κ.Α.Π. κατά την προσεχή επταετία μπορούν να συμβάλλουν με σύνθετες κινήσεις στην αναγέννηση του αγροτικού τομέα», τονίζει ο κ. Αντωνιάδης και προσθέτει: «Είναι βέβαιο ότι η αγροτική πολιτική, όπως σχεδιάστηκε στο πλαίσιο της νέας Κ.Α.Π. από το υΠΑΑΤ, στηρίζει τη συμβολαιακή Γεωργία/Κτηνοτροφία (ομάδες παραγωγών κ.λπ.), θέτοντας σε πλεονεκτικότερη θέση τους αγρότες που έχουν συμβόλαια». στο μετοχικό κεφάλαιο της GAiA Επιχειρείν Α.Ε. συμμετέχουν περισσότερες από 40 ενώσεις αγροτικών συνεταιρισμών και συνεταιριστικών οργανώσεων του πρωτογενούς τομέα, ο χρηματοπιστωτικός και ο τεχνολογικός τομέας. Η Τράπεζα Πειραιώς συμμετέχει στο εταιρικό σχήμα ως βασικός μέτοχος, μέσω της θυγατρικής της εταιρείας ΕξΕΛΙξΗ A.E. Επίσης συμμετέχει και η NeuroPublic A.E., που είναι μια καινοτομική και διαρκώς αναπτυσσόμενη εταιρεία στον τομέα των τεχνολογιών πληροφορικής. Πρόεδρος του Διοικητικού συμβουλίου της GAiA Επιχειρείν Α.Ε. είναι ο δρ Παναγιώτης Κανέλλης, Πρόεδρος της Αμερικανικής Γεωργικής σχολής θεσσαλονίκης.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

«ΠΡΑΣΙΝΗ» ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Η Τράπεζα Πειραιώς, ως η µεγαλύτερη τράπεζα στην Ελλάδα, προσεγγίζει τον ρόλο της ως «εταιρικός πολίτης» µε µεγάλη υπευθυνότητα.

E

Ειδικά στον τομέα του περιβάλλοντος έχει θεμελιώσει μία ολοκληρωμένη περιβαλλοντική πολιτική εδώ και 10 χρόνια, με συγκεκριμένες δεσμεύσεις και στοχευμένες δράσεις. Ολόκληρος ο οργανισμός εμπλέκεται σε αυτή την προσπάθεια, από την Ανώτατη Διοίκηση μέχρι το σύνολο των εργαζομένων. σκοπός των δράσεων αυτών είναι η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία της Τράπεζας, η ενίσχυση της προσαρμογής των επιχειρήσεων στην κλιματική αλλαγή, η προστασία της βιοποικιλότητας και η πολύπλευρη στήριξη της πράσινης επιχειρηματικότητας.

ηση τόσο των εργαζομένων όσο και του ευρύτερου κοινού σε θέματα περιβάλλοντος. Επίσης, με βάση τις απαιτήσεις του συστήματος, έχουν θεσπιστεί συγκεκριμένοι στόχοι βελτίωσης των περιβαλλοντικών της επιδόσεων. Παραδείγματα τέτοιων στόχων αποτελούν η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, χαρτιού, νερού και των μετακινήσεων. Τα τελευταία 5 χρόνια έχει μειωθεί η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 17% ανά εργαζόμενο και οι συνολικές εκπομπές CO2 κατά 18%. Έ χουν ανακυκλωθεί περισσότεροι από 2.100 τόνοι χαρτιού ενώ η κατανάλωση ανακυκλωμένου χαρτιού

ΑΛΛΑΓΗ σΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΛΕΙΤΟυΡΓΙΑσ Με την καθοδήγηση μιας εξειδικευμένης στα περιβαλλοντικά θέματα ομάδας ανθρώπων, η Τράπεζα Πειραιώς έχει εδώ και χρόνια καταγράψει και αναλύσει τις επιπτώσεις της λειτουργίας της στο περιβάλλον. ως αποτέλεσμα των προσπαθειών αυτών ήρθε η ανάπτυξη και εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης. Το σύστημα αυτό έχει πιστοποιηθεί ήδη από το 2011 κατά το διεθνές περιβαλλοντικό πρότυπο EMAS και κατά iSO 14001. Για την εφαρμογή του συστήματος αυτού, η Τράπεζα Πειραιώς έχει πραγματοποιήσει σειρά εκπαιδεύσεων και άλλων δράσεων, με σκοπό την ευαισθητοποί-

Η Ε.Ε. βράβευσε την Τράπεζα Πειραιώς για το πρόγραμμα climabiz, που διακρίθηκε ως ένα από τα καλύτερα Life Environment Προγράμματα. Από αριστερά προς δεξιά: Δημήτρης Δημόπουλος, Ντόλλυ Κυλπάση, Βρασίδας Ζάβρας, Έ λενα Πριμικήρη, στέλιος Ψωμάς, Ανδρέας Λουκάτος.

 38R

στο πλαίσιο των πράσινων προμηθειών της Τράπεζας είχε ως αποτέλεσμα να μην κοπούν 66.500 δέντρα. Όλες αυτές οι προσπάθειες, πέρα από τα σημαντικά για το περιβάλλον οφέλη, έχουν οδηγήσει στην ετήσια μείωση του κόστους λειτουργίας της Τράπεζας κατά 1,3 εκατ. ευρώ.

συΝΕΡΓΑσΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕυΡωΠΑϊΚΗ ΕΝωσΗ Πέρα από την αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας της, η Τράπεζα Πειραιώς έχει εφαρμόσει καινοτόμες περιβαλλοντικές δράσεις μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου LifE της Ευρωπαϊκής Έ νωσης. συγκεκριμένα, δύο ευρωπαϊκά προγράμματα έχουν ολοκληρωθεί (GrEENbanking4Life και climabiz) ενώ σήμερα υλοποιείται και τρίτο πρόγραμμα, με τίτλο LifE-Stymfalia. στο πλαίσιο του πρώτου ευρωπαϊκού προγράμματος GrEENbanking4Life δημιουργήθηκε το σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και το πρώτο πράσινο προϊόν της Τράπεζας. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου προγράμματος, με την ονομασία climabiz, αναπτύχθηκε μία ειδική εφαρμογή με την οποία εκτιμούνται και αποτυπώνονται οικονομικά οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Έ τσι μπορεί να προετοιμαστεί καλύτερα η ελληνική Αγορά, ώστε να προσαρμοστεί έγκαιρα στις αλλαγές του κλίματος και να αξιοποιήσει αποτελεσματικά τις ευκαιρίες που προκύπτουν από αυτές. Μάλιστα, το climabiz βραβεύτηκε πρόσφατα ως ένα από τα καλύτερα LifE προγράμματα που αξιολογήθηκαν το 2013 στην Ευρώπη. Με την έναρξη, τον Οκτώβριο του 2013, του νέου προγράμματος LifEStymfalia, η Τράπεζα πρωτοπορεί για μία ακόμη φορά, συνδυάζοντας την

Μουσείο Στυμφαλίας Εσωτερικό από το Μουσείο στυμφαλίας του Π.Ι.Ο.Π. και η λίμνη στο βάθος.

προστασία της φύσης με την επιχειρηματικότητα. Το νέο πρόγραμμα στοχεύει στην αποκατάσταση της λίμνης στυμφαλίας και τη μακροχρόνια προστασία και διαχείρισή της. Το παράδειγμα της στυμφαλίας μπορεί να αποτελέσει πρότυπο εξεύρεσης λύσεων σε θέματα προστασίας και διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών του δικτύου NATUrA 2000, μέσω ενός αυτοχρηματοδοτούμενου μηχανισμού.

ΠΡΑσΙΝΑ ΠΡΟϊΟΝΤΑ ΚΑΙ υΠΗΡΕσΙΕσ Η Τράπεζα Πειραιώς δραστηριοποιείται σημαντικά στον ευρύτερο τομέα της Περιβαλλοντικής Τραπεζικής (Green Banking), με μακροπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις και κεφάλαια κίνησης που ενισχύουν επιχειρηματικές επενδύσεις σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εξοικονόμησης ενέργειας, πράσινων μεταφορών, εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων και νερού, καθώς και βιολογικής και υπεύθυνης γεωργίας και οικοτουρισμού-αγροτουρισμού. Επίσης, η Τράπεζα Πειραιώς παρέχει και στους ιδιώτες πελάτες της πράσινα προϊόντα για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών τους, την αγορά ποδηλάτου, ηλιακού θερμοσίφωνα και βιολογικών προϊόντων

ή άλλες πράσινες δράσεις. Εξειδικευμένοι συνεργάτες σε όλο το δίκτυο καταστημάτων έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα, προκειμένου να ανταποκρίνονται στις ανάγκες ενημέρωσης του κοινού για τα προϊόντα αυτά. στον τομέα των πράσινων υπηρεσιών, η Τράπεζα Πειραιώς δραστηριοποιείται δυναμικά με υπηρεσίες όπως η μέτρηση περιβαλλοντικού αποτυπώματος, τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης κ.ά., που παρέχονται από τις εξειδικευμένες θυγατρικές. Από όλες τις πράσινες χρηματοδοτήσεις, ειδική μνεία πρέπει να γίνει στη στήριξη της Τράπεζας Πειραιώς στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές. Με τη δημιουργία πληθώρας φωτοβολταϊκών, αιολικών και υδροηλεκτρικών πάρκων που χρηματοδοτήθηκαν από την Τράπεζα Πειραιώς αποφεύχθηκε η έκλυση 1 εκατ. τόνων CO2, ποσότητα που θα απαιτούσε 80 εκατ. δέντρα για την απορρόφησή της. Αυτές οι πάνω από 7.000 εγκαταστάσεις Α.Π.Ε. έχουν δημιουργήσει πάνω από 17.700 έμμεσες και άμεσες «πράσινες» θέσεις εργασίας. Η ολοκληρωμένη στήριξη του τομέα αυτού έχει αλλάξει ριζικά τα δεδομένα στην ελληνική ηλεκτροπαραγωγή. Οι χρηματοδοτήσεις τόσο ιδιωτών όσο και επιχειρήσεων σε όλους τους κλά-

 39R

δους της Περιβαλλοντικής Οικονομίας ανέρχονται σε 1,58 δισ. ευρώ, υποστηρίζοντας επενδύσεις συνολικού ύψους 3 δισ. ευρώ. Οι χρηματοδοτήσεις αυτές μάλιστα έγιναν ως επί το πλείστον τα τελευταία χρόνια, παρά την κρίση της ελληνικής Οικονομίας. Εξάλλου, η ενίσχυση περιβαλλοντικών δράσεων αποτέλεσε έναν από τους μοχλούς εκείνους με τους οποίους η Τράπεζα Πειραιώς συμβάλλει στην επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας. Η προσπάθεια αυτή της Τράπεζας Πειραιώς αναγνωρίστηκε πρόσφατα από έναν ευρωπαϊκό θεσμό, τα Ευρωπαϊκά Βραβεία Επιχειρήσεων για το Περιβάλλον 2013-2014 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μετά από αξιολόγηση από τον ΠΑσΕΠΠΕ (Πανελλήνιο σύνδεσμο Επιχειρήσεων Προστασίας Περιβάλλοντος), η Τράπεζα Πειραιώς έλαβε το Βραβείο Προϊόντος για την ελληνική Αγορά. Μάλιστα στη συγκεκριμένη κατηγορία είναι η μοναδική ελληνική εταιρεία που προκρίθηκε και θα συμμετάσχει στα European Business Awards for the Environment. Η Τράπεζα Πειραιώς, μέσω του Green Banking, στέκεται δίπλα στις μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις, στις εξαγωγικές και καινοτόμες μονάδες αλλά και στους ιδιώτες με περιβαλλοντικές ευαισθησίες και τους βοηθά να υλοποιήσουν δράσεις με θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο που βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής μας.

aTTiCa baNk

ΔυΝαμίκη καί αυτοΝομη 1925. Iδρύεται η Τράπεζα Αττικής. 2014. Μετά από 89 χρόνια παρουσίας στα οικονοµικά δρώµενα της πατρίδας µας, η Attica Bank αποτελεί σήµερα έναν δυναµικό χρηµατοοικονοµικό οργανισµό µε δηµιουργικό παρελθόν, δυναµικό παρόν και ελπιδοφόρο µέλλον. ∆ιαθέτει ένα δίκτυο αποτελούµενο αυτή τη στιγµή από 72 καταστήµατα, το οποίο καλύπτει τις µεγαλύτερες πόλεις της χώρας. ∆ραστηριοποιείται στη χρηµατοδότηση µικρών, µικροµεσαίων και µεγάλων επιχειρήσεων και στην Αγορά ιδιωτών ενώ προσφέρει µια ευρύτατη γκάµα καταθετικών, επενδυτικών και ασφαλιστικών προϊόντων και υπηρεσιών καθώς και υπηρεσίες χρηµατιστηριακών συναλλαγών, αµοιβαίων κεφαλαίων κ.λπ. Μετά την επιτυχή αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου τον Ιούνιο του 2013, η μετοχική σύνθεση της Attica Bank σήμερα είναι η εξής: ΕΤΑΑ / ΤσΜΕΔΕ : 50,88% ΛΟΙΠΟΙ ΕΠΕΝΔυΤΕσ: 49,12% ΕΤΑΑ: Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολουμένων (πολιτικοί μηχανικοί, δικηγόροι, γιατροί κ.ά.). ΤσΜΕΔΕ: Ταμείο συντάξεων Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Έ ργων με 110.000 μέλη και 21.000 συνταξιούχους ΛΟΙΠΟΙ ΕΠΕΝΔυΤΕσ: Περίπου 20.000 μέτοχοι, κανείς εκ των οποίων δεν κατέχει περισσότερο από το 5% των κοινών μετοχών της Τράπεζας.

ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕσ Ο Όμιλος της Attica Bank αποτελείται από τις: -Attica Wealth Management Διαχείριση Αμοιβαίων κεφαλαίων (100%) -Attica Ventures Διαχείριση Αμοιβαίων Κεφαλαίων Επιχειρηματικών συμμετοχών (Α.Κ.Ε.σ.) (99,99%) -Attica finance Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών (55,00%) -Attica Bancassurance Agency S.A. Διάθεση Τραπεζο-ασφαλιστικών Προϊόντων (100%) -Atticabank Properties Διαχείριση Ακίνητης Περιουσίας (100%)

ΑΝΕξΑΡΤΗΤΟσ ΠΑΙΚΤΗσ Πίσω όμως από τους ψυχρούς αριθμούς και τα σχεδιαγράμματα υπάρχει ένας ζωντανός τραπεζικός οργανισμός με διακρι-

 40R

τό ρόλο και θέση στο τραπεζικό σύστημα και την ελληνική Οικονομία. Πριν από όλα η Attica Bank δεν είναι μια τράπεζα σαν όλες τις άλλες. Δεν είναι «μεγαθήριο», άρα μπορεί να είναι ευέλικτη. Δεν είναι «μικρή», συνεπώς μπορεί να αντέχει στις θύελλες. Και δεν έχει περιττές εξαρτήσεις, άρα μπορεί να υλοποιεί τη δική της πολιτική με γνώμονα τα συμφέροντα των μετόχων, των πελατών της και της Οικονομίας. Πριν από έναν χρόνο πέτυχε κάτι που φαινόταν ακατόρθωτο. Ανακεφαλαιοποιήθηκε με δικά της μέσα, χωρίς τη στήριξη του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και έγινε η μόνη αμιγώς ιδιωτική τράπεζα στην Ελλάδα. Τώρα βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πρόκληση. Μετά τα τελευταία stress tests των τραπεζών, η Τράπεζα της Ελλάδος καθόρισε τις νέες

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

κεφαλαιακές τους ανάγκες. Η Attica Bank καλείται να καλύψει αυτές τις ανάγκες με μια νέα αύξηση κεφαλαίου, με την εξεύρεση του κατάλληλου στρατηγικού εταίρου, που θα πλαισιώσει σε μακροπρόθεσμη βάση τον βασικό μέτοχο, το ETAA/ΤσΜΕΔΕ και με την προσέλκυση νέων επενδυτών.

ΜΑΚΡΟΠΡΟθΕσΜΟσ ΚΑΙ ΟΧΙ ΕυΚΑΙΡΙΑΚΟσ ΕΠΕΝΔυΤΗσ Βασική επιδίωξη και στόχος της Τράπεζας είναι η ανακεφαλαιοποίηση να γίνει με τρόπο που θα διασφαλίζει την αυτόνομη πορεία της Attica Bank και θα ενισχύει τη θέση της στο τραπεζικό σύστημα και την Οικονομία. Η επιτυχία του εγχειρήματος θα έχει πολλαπλή σημασία για το παρόν και το μέλλον της τράπεζας. Κατ’ αρχάς θα ολοκληρώσει την επιτυχία της ανακε-

Η νέα πρόκληση για τον ευέλικτο «παίκτη» του τραπεζικού κλάδου φαλαιοποίησης του 2013 και θα θωρακίσει ακόμη περισσότερο με νέα κεφάλαια την τράπεζα. Ταυτόχρονα θα κατοχυρώσει και θα διευρύνει την ανεξαρτησία της και θα βελτιώσει ποιοτικά τη μετοχική της σύνθεση. Γι’ αυτό το λόγο η ηγεσία της Attica Bank αναζητεί στρατηγικό εταίρο, που να είναι συμβατός με τη βασική φιλοσοφία της τράπεζας, και να είναι μακροπρόθεσμος και όχι ευκαιριακός επενδυτής. Η διαδικασία της νέας αύξησης κεφαλαίου βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και τα πρώτα στοιχεία είναι θετικά. Παράλληλα, έχει κατατεθεί στην Τράπεζα της Ελλάδος ένα

 41R

πλήρες και τεκμηριωμένο επιχειρησιακό πλάνο με στόχο την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων δημιουργίας εσωτερικού κεφαλαίου. Η τράπεζα έχει εξασφαλίσει τη στήριξη μεγάλων διεθνών χρηματοκοικονομικών συμβούλων όπως είναι η UBS, η Lazard, η PWC και η CLAYTON, οι οποίοι αναμένεται να βοηθήσουν την τράπεζα να ενταχθεί στις επιλογές διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων ενώ θετικά αποτελέσματα είχε και η συμμετοχή ηγετικών στελεχών της Attica Bank σε επενδυτικό φόρουμ, που έγινε πρόσφατα στη Νέα υόρκη. Όλα αυτά, μαζί με τη σιγουριά που παρέχει στην Τράπεζα η παρουσία και η στήριξη του βασικού μετόχου, του ETAA/ ΤσΜΕΔΕ, γεμίζουν με αισιοδοξία την ηγεσία και τα στελέχη της Attica Bank, ότι η Τράπεζα θα τα καταφέρει και αυτή

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

τη φορά. Η αισιοδοξία αυτή πηγάζει από τη μέχρι τώρα θετική πορεία της τράπεζας, μια πορεία που επιβεβαιώνεται από τα αποτελέσματα του 12μήνου του 2013 αλλά και από τα οικονομικά στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2014, στα οποία καταγράφεται και η επιστροφή της Τράπεζας στην κερδοφορία και το θετικό κλίμα των διεθνών Αγορών. σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Α΄ τριμήνου του 2014 διαπιστώνεται, μεταξύ άλλων: ◆ Επιστροφή σε κερδοφορία με κέρδη προ φόρων και προβλέψεων 21,3 εκατ. ευρώ στο Α΄τρίμηνο του 2014 έναντι ζημιών 9,6 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο τρίμηνο 2013. ◆ Αισθητή αύξηση εσόδων από τόκους σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2013. ◆ Μείωση των λειτουργικών δαπανών κατά 5,6% σε ετήσια βάση. ◆ Δείκτης βασικών ιδίων κεφαλαίων (Tier i) 11,6% από 11,4% στο τέλος του 2013. συνολικός δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας 11,8%. Τα αποτελέσματα αυτά δεν ήταν τίποτα άλλο από τη συνέχεια της θετικής πορείας που κατέγραψε η τράπεζα σε ολόκληρο το 2013. Είναι ενδεικτικό ότι: ◆ Μετά την ανακεφαλαιοποίηση, το 2013, έχουν τεθεί οι βάσεις για τη δημιουργία εσωτερικού κεφαλαίου, η οποία θα αποτυπωθεί πλήρως στα μεγέθη της Τράπεζας το 2014. ◆ Οι καταθέσεις μέσα στο 2013 αυξήθηκαν κατά 13,5% ενώ από το Καλοκαίρι του 2013 η Τράπεζα έπαψε να λαμβάνει χρηματοδότηση από τον ELA, μειώνοντας την εξάρτησή της από την Ευρω-

παϊκή Κεντρική Τράπεζα. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι αποτέλεσμα της πολιτικής της Διοίκησης της Attica Bank, η οποία δίνει σταθερά βάση στη διατήρηση των υγιών οικονομικών στοιχείων, στη συνετή διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου και στη συγκράτηση και περαιτέρω μείωση του λειτουργικού κόστους. Αν σε αυτά προστεθεί και η εσωτερική αναδιάρθρωση της τράπεζας, προκύπτει αναμφισβήτητα η εκτίμηση ότι η Attica Bank διέγραψε το 2013 μια επιτυχημένη πορεία και έθεσε τις βάσεις για να αντιμετωπίσει με επιτυχία τη νέα πρόκληση, που βρίσκεται μπροστά της. Μια επιτυχία που θα αναβαθμίσει τον ρόλο της τράπεζας και θα την καταστήσει περισσότερο έτοιμη και ικανή να εκμεταλλευθεί τις ευκαιρίες που δημιουργούνται από την προοπτική της ανάκαμψης της Οικονομίας αλλά και από τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Από τις διεθνείς εξελίξεις γίνεται φανερό ότι κάτι αλλάζει στην Ευρώπη

και την Ελλάδα. Μετά από έξι χρόνια ύφεσης και κοινωνικής καταστροφής φαίνονται στον ορίζοντα τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης. Η ύφεση αποκλιμακώνεται, η ανάπτυξη επιστρέφει και η ανεργία σταθεροποιείται. Η Ελλάδα διαθέτει πρωτογενές πλεόνασμα, σημαντικά διεθνή κεφάλαια επιστρέφουν στη χώρα μας ενώ μπροστά μας είναι και η προοπτική διευθέτησης του χρέους. Έ να νέο τοπίο διαμορφώνεται στη χώρα. Με αστάθεια, κινδύνους αλλά και ευκαιρίες. Και σε αυτό το τοπίο η Attica Bank επιδιώκει να είναι δυναμικά παρούσα. Έ τοιμη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις ως ευκαιρίες και να διαμορφώσει το μέλλον που της αρμόζει. Να είναι σταθερή, υγιής, κεφαλαιακά θωρακισμένη και ανεξάρτητη. Και να γίνει μια σύγχρονη, ευέλικτη και δυναμική τράπεζα, που θα πρωταγωνιστεί στο τραπεζικό σύστημα και θα πρωτοστατεί στην προσπάθεια για την ανάπτυξη της Οικονομίας της Ελλάδας.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ EΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ

ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

ΚαΤαθεΤιΚοι Λογαριασμοι ( Όψεως, Προθεσμίας, Συναλλάγματος)

ΚαΤαθεΤιΚοι Λογαριασμοι (Ταμιευτηρίου, Τρεχούμενος, Προθεσμίας, Repos, Συναλλάγματος)

ε-BankIng

Δανεια (Στεγαστικά, Καταναλωτικά, Ανοικτά)

Παγιεσ ενΤοΛεσ

ΠισΤώΤιΚεσ, ΧρεώσΤιΚεσ & ΠροΠΛΗρώμενεσ ΚαρΤεσ

μεΤαΦορα ΚεΦαΛαιών

LEasIng, FacTORIng BancassuRancE VEnTuRE caPITaL

εΠενΔυΤιΚα ΠροϊονΤα (Αμοιβαία Κεφάλαια, Προϊόντα Εγγυημένου Κεφαλαίου)

εισαγώγεσ / εξαγώγεσ (διαχείριση φορτωτικών, ενέγγυες πιστώσεις)

ΚοινοΤιΚα ΠρογραμμαΤα

BancassuRancE

ΠΛΗρώμΗ μισθών- συνΤαξεών

Δανεια (Κεφάλαιο Κίνησης, Μακροπρόθεσμα Δάνεια) ομοΛογιαΚα Δανεια ενεγγυεσ ΠισΤώσεισ

Κερδοφορία, νέα ανακεφαλαιοποίηση, αυτόνοµη πορεία

 42R

MANAGER PROFILE

Διονύσης Γρηγοράτος «ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΛΗΡΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ, ΠΑΝΤΟΥ!»

Ο ENTERPRiSE bUSiNESS UNiT DiRECTOR

της Vodafone Ελλάδος μιλά για τα τηλεπικοινωνιακά προϊόντα και τις λύσεις που προσφέρουν στις επιχειρήσεις.

Η στρατηγική µας στη Vodafone είναι να στηρίζουµε τον επαγγελµατία αποτελώντας τον αξιόπιστο συνεργάτη, παρέχοντας ολοκληρωµένες λύσεις επικοινωνίας και ICT.  44R

Είναι γεγονός ότι οι επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες έχουν πληγεί από την τρέχουσα οικονομική συγκυρία. Ποιες ενέργειες έχετε κάνει για να στηρίξετε τον εταιρικό πελάτη της Vodafone; H επικοινωνία για μια επιχείρηση, ανεξαρτήτως μεγέθους, είναι αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς της, της καλής λειτουργίας και της ανταγωνιστικότητάς της. Η στρατηγική μας στη Vodafone είναι να στηρίζουμε τον επαγγελματία –που προσπαθεί καθημερινά να κρατήσει και να αναπτύξει την επιχείρησή του– αποτελώντας τον αξιόπιστο συνεργάτη, παρέχοντας ολοκληρωμένες λύσεις επικοινωνίας και iCT. σε αυτό το πλαίσιο και λαμβάνοντας υπόψη το οικονομικό περιβάλλον, στη Vodafone: - έχουμε αναβαθμίσει τα επαγγελματικά μας προγράμματα, προσφέροντας περισσότερη ενσωματωμένη αξία σε λεπτά ομιλίας και δεδομένα, με τα rED προγράμματα για Επαγγελματίες (My Business red) - έχουμε δημιουργήσει το Vodafone Business Connect, τη λύση σταθερής Τηλεφωνίας & internet για Επαγγελματίες, με πολλές ψηφιακές ευκολίες για την επιχείρηση - παρέχουμε στον ελεύθερο επαγγελματία και τη μικρομεσαία επιχείρηση εργαλεία και εφαρμογές, όπως για παράδειγμα το Office 365 της Microsoft και οι εφαρμογές More σε συνεργασία με τη Singular Logic, εύκολα, με ένα χαμηλό μηνιαίο πάγιο - προσφέρουμε Προσωπική Εξυπηρέτηση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες, δηλαδή τον δικό τους άνθρωπο στο Κέντρο Εξυπηρέτησης Εταιρικών Πελατών που τους γνωρίζει και τους εξυπηρετεί προσωπικά, ανταποκρινόμενος πάντα στις ανάγκες τους - δημιουργήσαμε λύσεις που απαντούν στις ανάγκες επικοινωνίας και οργάνωσης επαγγελματικών ομάδων, κάτω από την ομπρέλα «Άκρως Επαγγελματικά» και συνεχίζουμε να αναζητούμε και να αναπτύσσουμε προϊόντα και λύσεις, για τις πραγματικές ανάγκες της επιχείρησης και του ελεύθερου επαγγελματία. Οι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις αναζητούν λύσεις που να καλύπτουν τις ανάγκες της επικοινωνίας τους ποιοτικά και οικονομικά. Αναφερθήκατε στο Vodafone Business Connect, τη σταθερή Τηλεφωνία & internet της Vodafone για τους Επαγγελματίες. Πώς έχει ανταποκριθεί η Αγορά; Το Vodafone Business Connect έχει σίγουρα κερδίσει το ενδιαφέρον των επαγγελματιών και των επιχειρήσεων που θέλουν να παραμείνουν παραγωγικοί και ανταγωνιστικοί καθώς και να μειώσουν τα κόστη τους. Ήδη πολλές επιχειρήσεις, από μικρά καταστήματα λιανικής μέχρι αλυσίδες καταστημάτων και τράπεζες, έχουν εμπιστευτεί τη Vodafone κι απολαμβάνουν τα οφέλη του.

Χάρη στην τεχνολογία, έγινε δυνατή η διάθεση προϊόντων & υπηρεσιών σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις µε ευκολότερο τρόπο και µε χαµηλό µηνιαίο πάγιο

σημειώστε ότι με το Vodafone Business Connect, επιτυγχάνεται πραγματική σύγκλιση μεταξύ κινητής και σταθερής τηλεφωνίας καθώς η πρότασή μας προσφέρει πολλά περισσότερα από ένα απλό double-play πακέτο, όπως: έξυπνα χαρακτηριστικά τηλεφωνικού κέντρου στα σταθερά νούμερα της εταιρείας, απρόσκοπτη χρήση internet με χρήση 3G back up μέσω του ασύρματου δικτύου της Vodafone και όλα αυτά σε έναν λογαριασμό από έναν πάροχο. Γι’ αυτό όλο και περισσότερες επιχειρήσεις προτιμούν τη Vodafone ως τον μοναδικό πάροχο για τις τηλεπικοινωνιακές τους ανάγκες. Πριν από λίγο καιρό ανακοινώσατε την ολοκληρωμένη λύση επικοινωνίας «Άκρως Επαγγελματικά για ξενοδόχους». Ποια είναι τα οφέλη για τους χρήστες; Η προσέγγιση στη Vodafone είναι να στηρίζουμε τον επαγγελματία, μέσα από ειδικά διαμορφωμένες προτάσεις, που συμβάλλουν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς του. Ειδικά στον τουριστικό τομέα, που αποτελεί μία από τις κινητήριες δυνάμεις της Οικονομίας της χώρας, στηρίζουμε έμπρακτα τα μικρομεσαία ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα καταλύματα με τη λύση επικοινωνίας, οργάνωσης και προβολής «Άκρως Επαγγελματικά για ξενοδόχους» που παρέχει: - Εποχικά προγράμματα σταθερής τηλεφωνίας και internet, Vodafone Business Connect, με περισσότερο χρόνο ομιλίας για την υψηλή περίοδο και σημαντικά μειωμένο πάγιο τους μήνες της χαμηλής κίνησης, ενώ η επιχείρηση κερδίζει ακόμη περισσότερο από τον συνδυασμό με τα κινητά Vodafone.

- Την υπηρεσία «Vodafone for hotels», μια online υπηρεσία για την οργάνωση του ξενοδοχείου με πλάνο κρατήσεων, έλεγχο διαθεσιμότητας κ.λπ. που ο ξενοδόχος μπορεί να χρησιμοποιεί από οποιαδήποτε συσκευή διαθέτει (Η/υ, tablet ή κινητό) με σύνδεση στο internet. Η υπηρεσία διατίθεται δωρεάν, αποκλειστικά για τους συνδρομητές Vodafone.

 45R

ΜΕ ΤΟ Vodafone Business ConneCt

επιτυγχάνεται πραγµατική σύγκλιση µεταξύ κινητής και σταθερής τηλεφωνίας Η Vodafone Ελλάδας πρωτοπορεί –τόσο σε επίπεδο Οµίλου Vodafone όσο και παγκοσµίως– στην έρευνα και την ανάπτυξη εφαρµογών και υπηρεσιών Μ2Μ υψηλής προστιθέµενης αξίας, µέσω της θυγατρικής µας, Zelitron Α.Ε.

Πρόσφατα η Vodafone αναδείχθηκε, για τρίτη συνεχή χρονιά, παγκόσμιος ηγέτης του κλάδου των υπηρεσιών επικοινωνίας Μ2Μ. Τι είναι αυτό που κάνει τη Vodafone να ξεχωρίζει στις υπηρεσίες επικοινωνίας μεταξύ συσκευών; Η Vodafone Ελλάδας πρωτοπορεί –τόσο σε επίπεδο Ομίλου Vodafone όσο και παγκοσμίως– στην έρευνα και την ανάπτυξη εφαρμογών και υπηρεσιών Μ2Μ υψηλής προστιθέμενης αξίας, μέσω της θυγατρικής μας, Zelitron Α.Ε. Πιο συγκεκριμένα, οι υπηρεσίες που παρέχουμε περιλαμβάνουν την ολοκληρωμένη υπηρεσία Διαχείρισης στόλου Οχημάτων ZeliTrack fleet Management, την καινοτόμο υπηρεσία Τηλεμέτρησης και Εποπτείας Φωτοβολταϊκών Εγκαταστάσεων SmartEcometer PV καθώς και την υπηρεσία Smart Ecometer GAS, για την άμεση παρακολούθηση και ενημέρωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου σε συνεργασία με την Εταιρεία Παροχής Αερίου Αττικής. Ο χρήστης των υπηρεσιών Μ2Μ της Vodafone μπορεί να παρακολουθεί τις ασύρματες συσκευές και τις εφαρμογές τηλεματικής που έχει επιλέξει, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, όπου κι αν βρίσκεται, αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητες και το αξιόπιστο δίκτυο της Vodafone. Μέσα από συνεχείς επενδύσεις για την αναβάθμιση και επέκταση του δικτύου μας, παρέχουμε στους συνδρομητές μας επικοινωνία υψηλής ποιότητας, με γρήγορες ταχύτητες κινητής ευρυζωνικότητας και εκτενή κάλυψη. Τα άμεσα οφέλη από τη χρήση υπηρεσιών M2M της Vodafone είναι η αύξηση της παραγωγικότητας, η μείωση του κόστους και η καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών καθώς και η εξοικονόμηση ενέργειας, με πολλαπλά οφέλη για το περιβάλλον.

Έχετε συνεργασία με τη Microsoft αναφορικά με το cloud computing. Ποια είναι τα οφέλη για μια επιχείρηση από τη χρήση προϊόντων σύγκλισης υπηρεσιών τηλεπικοινωνίας και πληροφορικής; Παραδοσιακά, οι υπηρεσίες πληροφορικής απαιτούν μεγάλες επενδύσεις για την αγορά, παραμετροποίηση και συντήρηση του λογισμικού και του εξοπλισμού, γεγονός που τις κάνει απρόσιτες για τις μικρότερες επιχειρήσεις, που δεν μπορούν να καλύψουν τα σχετικά κόστη. Με τη εξέλιξη της τεχνολογίας έγινε δυνατή η διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις με ευκολότερο τρόπο, με ένα χαμηλό μηνιαίο πάγιο (software-as-a-service/ SaaS) και την ευελιξία να προσαρμόζονται στις ανάγκες της επιχείρησης, τόσο σε λειτουργικότητα όσο και σε αριθμό χρηστών. Για παράδειγμα, η υπηρεσία Microsoft Office 365: δίνουμε σε κάθε επαγγελματία μία λύση για το γραφείο του, χωρίς κόστος εγκατάστασης, εξοπλισμού και συντήρησης. O επαγγελματίας αποκτά επαγγελματικό e-mail και τις γνωστές εφαρμογές της σουίτας Microsoft Office, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να διαμοιράζεται σημαντικά έγγραφα με τους συνεργάτες του, με ασφαλή πρόσβαση από τον υπολογιστή του γραφείου του, το κινητό τηλέφωνο ή το tablet του. Ταυτόχρονα, επωφελείται και από τα πλεονεκτήματα της συνεργασίας του με τη Vodafone – όπως είναι ο Προσωπικός σύμβουλος Εξυπηρέτησης, ένα σημείο υποστήριξης για τις υπηρεσίες του, έναν λογαριασμό κ.λπ. στη Vodafone Ελλάδος διαθέτουμε κι άλλες υπηρεσίες cloud σε συνεργασία με επιλεγμένους συνεργάτες και θα συνεχίσουμε να δραστηριοποιούμαστε στον συγκεκριμένο χώρο για να διαθέτουμε στους πελάτες μας υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας.

 46R

ΜΕΧΡΙ ΣΤΙΓΜΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΠΟ∆ΟΧΗΣ ΑΝΕΠΑΦΩΝ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΦΤΑΝΟΥΝ ΜΕ ΥΨΗΛΟ ΡΥΘΜΟ ΕΤΗΣΙΑΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΑ 5.000 ΕΝΩ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΟΤΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΠΕΡΙΠΟΥ 130.000 NFC ΚΑΡΤΕΣ

MελλοΝ ●

SmaRTPhONES Ψηφιακά πορτοφόλια γίνονται τα smartphones: e-shopping χωρίς κάρτες! Μια νέα εποχή ξεκινά για τους χρήστες κινητών τηλέφωνων και την ανάπτυξη της Αγοράς, χάρη στην ενεργοποίηση των «ανέπαφων πληρωµών». Τέλος στις πιστωτικές κάρτες βάζουν τα έξυπνα κινητά, που µετατρέπονται σε ψηφιακά πορτοφόλια, επιτρέποντας συναλλαγές δίχως µετρητά. Από την ΙΩΑΝΝΑ ΚΡΑΝΙΩΤΗ  47R

ΜΕΛΛΟΝ SMARTPHONES

M

SOFTWARE

Μέχρι τις αρχές του 2016 οι συναλλαγές που θα γίνονται μέσω κινητού τηλεφώνου και οι πλατφόρμες που θα επιτρέψουν στα smartphones να λειτουργούν με ασφάλεια ως ψηφιακά πορτοφόλια, θα είναι διαθέσιμες σε όλες τις μεγάλες Αγορές, σύμφωνα με στελέχη του τομέα ηλεκτρονικών συναλλαγών. Τράπεζες και εταιρείες κινητής τηλεφωνίας εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση, με τη Vodafone και την Alpha Bank, σε συνεργασία με τη Visa Europe και τη first Data, να έχουν ήδη ξεκινήσει πιλοτικό πρόγραμμα. Ανάλογα προγράμματα φέρονται έτοιμες να προωθήσουν η Cosmote σε συνεργασία με την Eurobank και τη MasterCard, όπως και η Wind με την Τράπεζα Πειραιώς και τη MasterCard, ώστε να σχηματίσουν αντίστοιχο πρότυπο υλοποίησης ανέπαφων συναλλαγών, φιλικό προς τον χρήστη, με υψηλές προδιαγραφές συνεργασίας.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕυΡωΠΗ σΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΠΟΡΤΟΦΟΛΙ σε στάδιο λανσαρίσματος ή και λειτουργίας βρίσκονται ήδη 60 προγράμματα «ανέπαφων πληρωμών» μέσω κινητού τηλεφώνου στην Ευρώπη, ενώ επίσημα κυκλοφορούν 87 εκατομμύρια κάρτες ανέπαφων συναλλαγών σε 25 χώρες. στην Ελλάδα έχουν ήδη εκδοθεί από αρκετές τράπεζες κάρτες ανέπαφων συναλλαγών, η χρήση των οποίων κερδίζει διαρκώς έδαφος. Οι κάτοχοί τους μπορούν να τις χρησιμοποιούν σε περίπου 5.000 σημεία σε όλη τη χώρα με συσκευές (αναγνώστες) για ανέπαφες συναλλαγές, ενώ στόχος είναι τα σημεία να διπλασια-

Σε στάδιο λανσαρίσµατος ή και λειτουργίας βρίσκονται ήδη 60 προγράµµατα «ανέπαφων πληρωµών» µέσω κινητού τηλεφώνου στην Ευρώπη, ενώ επίσηµα κυκλοφορούν 87 εκατοµµύρια κάρτες ανέπαφων συναλλαγών σε 25 χώρες

 48R

στούν ώς το τέλος του χρόνου. συνολικά υπολογίζεται ότι έχουν εκδοθεί περίπου 130.000 κάρτες ανέπαφων συναλλαγών και ότι ο αριθμός τους θα φτάσει έως και τις 250.000 μέχρι τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Βεβαίως, συγκριτικά με άλλες χώρες, στον τομέα των ηλεκτρονικών πληρωμών προχωρούμε με ρυθμούς χελώνας, παρ’ ότι το ποσοστό διείσδυσης των smartphones είναι σε σχετικά υψηλά επίπεδα (1 στα 2 κινητά είναι «έξυπνο»). Τα smartphones μπορούν να βοηθήσουν στην ταχύτερη αύξηση της χρήσης των ηλεκτρονικών πληρωμών και στη χώρα μας, καθώς τόσο οι τράπεζες όσο και οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας είναι αποφασισμένες να προχωρήσουν το συντομότερο στη διάθεση της νέας υπηρεσίας. ωστόσο εκτιμάται ότι απαιτούνται τουλάχιστον 18 μήνες έως την άφιξή τους, δεδομένου ότι από τη χώρα μας απουσιάζει ο φορέας που διασυνδέει την εκδότρια τράπεζα με την εταιρεία κινητής τηλεφωνίας, Trusted Service Manager (TSM), ώστε η ταυτότητα και τα δεδομένα του χρήστη να είναι απολύτως ασφαλισμένα. Βεβαίως σε ορισμένες χώρες ο TSM που χρησιμοποιούν οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας είναι διαφορετικός από αυτόν των τραπεζών και γενικότερα υπάρχουν διάφορα μοντέλα, τα οποία εξετάζονται αυτή την περίοδο από τις ελληνικές τράπεζες και τις εταιρείες κινητής. σημειώνεται ότι από τον καθορισμό του μοντέλου για τον TSM θα εξαρτηθεί και το πότε τελικά θα ξεκινήσει μαζικά η εμπορική διάθεση των κινητών συναλλαγών. Η εκτίμηση που υπάρχει είναι ότι απαιτούνται περίπου 12 μήνες από τη στιγμή της επιλογής TSM, προκειμένου να είναι διαθέσιμες οι

σχετικές υπηρεσίες. ωστόσο, όπως εκτιμούν παράγοντες της Αγοράς, το μέχρι σήμερα μονοψήφιο ποσοστό χρήσης των ηλεκτρονικών καρτών στην Ελλάδα αναμένεται να αλλάξει ριζικά. Η διαρκώς αυξανόμενη αποδοχή και διείσδυση των smartphones στους έλληνες καταναλωτές φέρεται να δίνει όλο και περισσότερο έδαφος στο τοπίο των ανέπαφων συναλλαγών. Εάν δημιουργηθεί η κατάλληλη υποδομή στα ταμεία όλων των καταστημάτων εκτός από τα τερματικά (POS: αυτά επικοινωνούν μέσω της τεχνολογίας NfC – Near field Communication) ο ρυθμός αύξησης των ανέπαφων καρτών και smartphones φέρεται ως δεδομένος. Μέχρι στιγμής στην Ελλάδα τα σημεία αποδοχής ανέπαφων πληρωμών φτάνουν με υψηλό ρυθμό ετήσιας αύξησης τα 5.000 ενώ υπολογίζεται ότι κυκλοφορούν περίπου 130.000 NfC κάρτες.

Η Χρήση Αρκεί ένα σκανάρισμα, χωρίς να απαιτείται υπογραφή της απόδειξης, πληκτρολόγηση του PIN ή εισαγωγή άλλων στοιχείων.

CLOUD

Πωσ ΛΕΙΤΟυΡΓΕΙ… Δύο είναι τα βασικά εξεταζόμενα μοντέλα εφαρμογής του «ψηφιακού πορτοφολιού». Το πρώτο μοντέλο, που ακολουθείται στα πρώτα πιλοτικά προγράμματα αλλά και στην πλειονότητα της διεθνούς Αγοράς, είναι η χρήση της κάρτας SiM του smartphone για τη διασφάλιση των συναλλαγών. Το μοντέλο εξασφαλίζει τα έσοδα των τηλεπικοινωνιακών παρόχων είτε από την προμήθεια κάθε συναλλαγής είτε από την κυκλοφορία και ενοικίαση των κατάλληλων και εξοικειωμένων με το κοινό SiM. Δεδομένου ότι η υποστήριξη των πελατών και η τεχνογνωσία των τηλεπικοινωνιών έχει κερδίσει ήδη την εμπιστοσύνη των χρηστών συγκριτικά με την εμπιστοσύνη των τραπεζών, εξασφαλίζεται η ταχύτατη και μαζική εξάπλωση

Χωρίς SIM Τα στοιχεία της κάρτας και των συναλλαγών θα φιλοξενούνται στο cloud, αντί της κάρτας SiM.

 49R

του νέου μοντέλου πληρωμών. ωστόσο έδαφος κερδίζει τον τελευταίο καιρό και το μοντέλο που βασίζεται στην τεχνολογία εξομοίωσης των καρτών (host card emulation – HCE). Τα στοιχεία της κάρτας και των συναλλαγών θα φιλοξενούνται στο cloud, αντί της κάρτας SiM, μοντέλο που αποδυναμώνει τους παρόχους και ενισχύει τη δυναμική των τραπεζών, επιτρέποντας μελλοντικά σε κάθε ηλεκτρονική συσκευή με πρόσβαση στο internet να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ψηφιακό πορτοφόλι. ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχουν προσδιορισθεί οι προδιαγραφές ασφαλείας της. Το αν και κατά πόσο, βέβαια, οι υπάλληλοι μιας τράπεζας μπορούν να εξυπηρετήσουν τον πελάτη και τις ερωτήσεις του σχετικά με τη συμβατότητα της συσκευής του στο νέο σύστημα ανέπαφων πληρωμών, είναι ερώτημα που φαίνεται να απασχολεί ιδιαιτέρως τους αρμόδιους. σε ό,τι αφορά τη χρήση των ψηφιακών πορτοφολιών, αρκεί ένα σκανάρισμα του κινητού στο συμβατό τερματικό μηχάνημα συναλλαγών, χωρίς να απαιτείται υπογραφή της απόδειξης συναλλαγής, πληκτρολόγηση του PiN ή εισαγωγή άλλων στοιχείων.

πολιτικη

Οι επόμενες εκλογές –όποτε κι αν γίνουν– θα κρίνουν και το μέλλον της χώρας.

Οι µικροπολιτικές σκοπιµότητες ξεπερνούν τα εθνικά συµφέροντα

k

30

26,5% 25

23,1%

20

14,2%

15

10

5

9,4% 8,0%

6,6%

6,0% 3,4%

2,7%

0

Ο ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ ΑΝΑ∆ΕΙΚΝΥΕΤΑΙ ΩΣ ΤΟ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΟ ΟΠΛΟ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ. ΑΥΤΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΤΑΙ ΣΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΩΝ ΤΟΥ ΜΑΪΟΥ 2014 ΚΑΙ ∆ΕΝ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΑΛΛΑΖΕΙ. ΑΠΟ ΤΟΝ Κ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ

 51R

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή επιστρατεύονται όλα τα πολιτικά και δημοσιογραφικά κλισέ. «θερμό καλοκαίρι», «συναγερμός στα κόμματα», «Οι σκέψεις για πρόωρες εκλογές». Φέτος τα ίδια κλισέ συζητούνται· το ερώτημα είναι ποιους στ’ αλήθεια απασχολούν. Το σημαντικότερο, όμως, είναι τι πραγματικά συμβαίνει στην πολιτική ζωή της χώρας. Μάλλον συμβαίνει αυτό που συνέβαινε πάντα: η πολιτική τάξη κάνει τα πάντα για να προστατεύσει τον εαυτό της και αυτό έρχεται πλέον σε ευθεία σύγκρουση με τα συμφέροντα του κόσμου. Εξ ου και τα αποτελέσματα των εκλογών, που εξηγούν τα πάντα. Η ρευστότητα καταστάσεων και η αβεβαιότητα για τις εξελίξεις είναι σήμερα διάχυτη και διαπιστώνεται σε όλους του πολιτικούς χώρους. Η Ν.Δ., ως βασικός κορμός της κυβέρνησης, είναι προφανές ότι βρίσκεται σε γενικευμένη αγωνία ως προς την έκβαση των συζητήσεων σε δύο πεδία: το μείζον

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ζήτημα του χρέους και τις εσωκομματικές της (αν)ισορροπίες. Το πρώτο θέμα φαίνεται πως επισπεύδεται, ακόμη και από το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες. Εκεί θέλουν να τελειώνουν «μια ώρα αρχύτερα» με την εκκρεμότητα. Ο σαμαράς θέλει επίσης αυτή την εξέλιξη, προκειμένου όσο το δυνατόν συντομότερα να έχει ένα πολιτικό «χαρτί» στα χέρια του, για να αποφασίσει αν θα πάει σε πρόωρες εκλογές. Οι εξελίξεις στο πεδίο αυτό είναι από τα θέματα που προς το τέλος του Καλοκαιριού ή τις αρχές του Φθινοπώρου πιθανώς να έχουν φανεί. Έ ως τότε είναι προφανές ότι άλλα απασχολούν τον σαμαρά και την ομάδα του. Εσωκομματικές διευθετήσεις, παλαιού τύπου πρακτικές και πρόσωπα που είχαν θεωρηθεί εκπρόσωποι του «παλιού που πεθαίνει», ανταμείβονται από τον πρωθυπουργό με υπουργικές καρέκλες, εν όψει εκλογών. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς τις υπουργοποιήσεις Γιακουμάτου και Παπακώστα; Πίσω από όλα αυτά κρύβεται, φυσικά, ο «αγώνας» για τη συγκέντρωση των 180 κοινοβουλευτικών ψήφων, που θα καταστήσουν δυνατή και εφικτή την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας από τη σημερινή Βουλή. Εκεί εξελίσσονται ίσως τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα δράματα της τρέχουσας περιόδου. Από τον χώρο της Ν.Δ. κοινοβουλευτικά στελέχη επιβεβαιώνουν ότι οι συνεννοήσεις στο παρασκήνιο είναι σε προχωρημένο στάδιο και ότι με την κινητικότητα που παρατηρείται στις κοινοβουλευτικές ομάδες, τα «κουκιά» μπορεί και να πλησιάσουν το μαγικό νούμερο. Την ίδια στιγμή, στον συ.Ριζ.Α. εκδηλώ-

Εσωκοµµατικές διευθετήσεις, παλαιού τύπου πρακτικές και εκπρόσωποι του «παλιού που πεθαίνει» ανταµείβονται µε υπουργικές καρέκλες

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος αναγκάζεται να συµµαχήσει µε ό,τι απέµεινε από το «παλιό Πα.Σο.Κ.», για να παραµείνει µέρος του πολιτικού σκηνικού

νονται όλα τα προβλήματα του μικρομεγαλισμού του, τα οποία –αν μη τι άλλο– δείχνουν ότι ο Τσίπρας δεν βιάζεται στ’ αλήθεια για εκλογές, όσο το δηλώνει δημοσίως. Οι αριστεροί του συ.Ριζ.Α. δεν μιλούν πια για «έξοδο από το ευρώ», αλλά επιμένουν ότι πεδίο συνεργασίας υπάρχει μόνο στα αριστερά τους. Οι Πα.σο.Κογενείς, την ίδια ώρα, διεκδικούν ρόλο και λόγο, καθώς επιμένουν ότι το ποσοστό του συ.Ριζ.Α. είναι δική τους πολιτική προίκα. στο πλαίσιο αυτό, βλέπουν το έδαφος για συνεργασίες στον χώρο της «σοσιαλδημοκρατίας», ή του εναπομείναντος Πα.σο.Κ. Τι θέλει ο ίδιος ο Τσίπρας; Οι εμπειρότεροι στα θέματα του χώρου επιμένουν ότι αν ο νεαρός ηγέτης του συ.Ριζ.Α. μοιάζει πραγματικά σε κάτι με τον Ανδρέα Παπανδρέου, αυτό είναι το εξής:

«θα κάνει τα πάντα και όπως χρειάζεται, προκειμένου να κερδίσει τις εκλογές και να γίνει κυβέρνηση». Το έχει πει άλλωστε σε ανύποπτο χρόνο, ότι «και με τον διάβολο θα συμμαχήσει». στο Πα.σο.Κ. είναι εγκλωβισμένοι στην ιλιγγιώδη επιτυχία του 8% στις ευρωεκλογές. Ο Βενιζέλος μοιραία θα βρει, όπως ήδη διαφαίνεται, πεδία συνεννόησης με «κάτι κουρασμένα παλικάρια», όπως ο σκανδαλίδης και διάφοροι άλλοι, και θα τους πείσει ότι «καλύτερα είναι να μείνουμε δύο χρόνια ακόμη στην κυβέρνηση και τη Βουλή, παρά να μπούμε σε περιπέτειες εκλογών, χωρίς να ξέρουμε πόσοι από εμάς θα επανεκλεγούμε». Κοινώς, υπό το πρίσμα αυτό, μπορεί και να δούμε το Πα.σο.Κ. να παίζει καταλυτικό ρόλο στη διαδικασία εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας.

 52R

Σήµερα δεν υπάρχει στη Βουλή καµία µεταρρυθµιστική διάθεση, αντίθετα, το πολιτικό σύστηµα επενδύει στο «παλιό»

Οι αριστεροί του Συ.Ριζ.Α. σταµάτησαν να µιλούν πια για «έξοδο από το ευρώ», αλλά επιµένουν ότι πεδίο συνεργασίας υπάρχει µόνο στα αριστερά τους

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και για το «εικονικό» κόμμα του Φ. Κουβέλη. Αν για κάποιο κόμμα ισχύει ότι η εκπροσώπησή του στην Βουλή δεν αντιστοιχεί με την πραγματική του δύναμη, αυτό είναι η Δημ.Αρ. σύμφωνα δε με όλες τις ενδείξεις, από τον χώρο της ανανεωτικής Αριστεράς θα προκύψει η πρώτη κοινοβουλευτική παρουσία του Ποταμιού χωρίς καν να γίνουν εκλογές, αφού ο Ψαριανός ετοιμάζεται να μεταπηδήσει στο νέο κόμμα του θεοδωράκη. Όλα αυτά τα αποσπασματικά, πολύ σύντομα ενδέχεται να οδηγήσουν στη διαμόρφωση μιας εικόνας που αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται. Και επειδή οι προβλέψεις στην πολιτική είναι ένα από τα πλέον συνηθισμένα λάθη, κανείς δεν πρέπει να αποκλείει τίποτε. Όσο πιθανή είναι η εκλογή Προέδρου

της Δημοκρατίας από τη σημερινή Βουλή, άλλο τόσο πιθανή είναι και μία στροφή του συ.Ριζ.Α., ο οποίος θα μπορούσε να φερθεί θεσμικά και να κατεβάσει τους τόνους. Και όσο πιθανή είναι η αποσύνθεση κομμάτων στα δεξιά της Ν.Δ., άλλο τόσο δεν θα πρέπει να αποκλείονται ξεκαθαρίσματα και στον συ.Ριζ.Α., όπου η συμβίωση κάποιων μικροσυνιστωσών με τον Τσίπρα δεν φαίνεται να αντέχει και πολύ. Έ ως ότου διαμορφωθούν όλα αυτά σε μία νέα πολιτική εικόνα, παρεμβάλλεται ένα Καλοκαίρι. Και αντίθετα με την αίσθηση που κυριαρχεί τα καλοκαίρια, καλό θα ήταν, πλέον, στον έκτο χρόνο της ελληνικής κρίσης, να θυμούνται όλοι ότι τίποτε στη χώρα αυτή δεν έχει λυθεί: κανένα πρόβλημα δεν βρίσκεται πίσω μας και τα περισσότερα είναι μπροστά μας.

ΘΑ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΤΟΝ ΠΥΡΡΟ Αυτό που έχει ενδιαφέρον στην κρισιμότερη, ίσως, συγκυρία της νεότερης ελληνικής ιστορίας, είναι το είδος του πολιτικού προσωπικού που διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια. Ας αναλογιστεί κανείς τι έχουμε δει και ακούσει και από ποιους. Η χειρότερη εκδοχή είναι η Χρυσή Αυγή και το προσωπικό της. Δεν χρειάζονται πολλά σχόλια, πέραν του ότι όσοι πλέον ψηφίζουν έτσι, δεν είναι παραπλανημένοι και καταφρονεμένοι, αλλά συνειδητοί ακροδεξιοί νεοναζί. Η άλλη εκδοχή είναι ο νέος τύπος του έλληνα βουλευτή, με θετικά και αρνητικά στοιχεία. στο μοντέλο αυτό συγκαταλέγονται πρόσωπα όπως ο Τατσόπουλος, συγγρα-

 53R

Ο Πύρρος Δήμας αντιστέκεται στους τραμπούκους της Βουλής.

φέας, με ατάκες διάσημες και out of the box, αλλά που πάντως εκφράζουν συχνά την κοινή λογική. στο ίδιο μοντέλο συγκαταλέγεται και ο Ψαριανός. Έ νας επιτυχημένος ραδιοφωνικός παραγωγός, με «γλώσσα της πιάτσας», πολιτική συγκρότηση αμφιβόλου σταθερότητας και προσανατολισμό που εύκολα αλλάζει. υπάρχει φυσικά και ο Πύρρος Δήμας, ο οποίος έπειτα από δύο χρόνια στη Βουλή προσφάτως έκανε τη σημαντικότερη, ίσως, πολιτική ενέργεια της ζωής του, όταν σηκώθηκε και απείλησε τον χρυσαυγίτη βουλευτή που απείλησε να δείρει τον Τατσόπουλο στην αίθουσα του Κοινοβουλίου. Φαίνεται πως ένας Πύρρος θα είναι πάντα χρήσιμος –έως και απαραίτητος– για τις δημοκρατικές δυνάμεις τα επόμενα χρόνια στην ελληνική Βουλή.

ΕΥ∆ΑΠ

ΑΝΑ∆ΥΕΤΑΙ ...ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΠΟΥΛΗΘΕΙ  54R

ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ

Ε

Εντυπωσιακό νοικοκύρεμα των οικονομικών της κατάφερε να πετύχει η ΕυΔΑΠ, υπό την «απειλή» της ιδιωτικοποίησης. Το 2013 ήταν η χρονιά κατά την οποία η εταιρεία, παρά τον μειωμένο της τζίρο, οδηγήθηκε σε αύξηση κερδών, αντιμετωπίζοντας τους σκοπέλους ετών που βάρυναν την ίδια.

Σηµαντική βελτίωση στα οικονοµικά τους αποτελέσµατα πέτυχαν τόσο η ΕΥ∆ΑΠ όσο και η ΕΥΑΘ

 55R

ΕΥ∆ΑΠ

Μ Μεταξύ των στόχων που επιτεύχθηκαν κατά την περασμένη χρονιά, περιλαμβάνεται η εξάλειψη δανεισμού, η είσπραξη παλαιών απαιτήσεων και η υιοθέτηση αυστηρότερων πολιτικών για την εξόφληση των μελλοντικών οφειλών προς την εταιρεία. Πρόκειται για μία από τις ελάχιστες τόσο «καθαρές» οικονομικά εταιρείες του Δημοσίου, λειτουργεί υπό συνθήκες ιδιωτικού τομέα, ενώ αντιμετωπίζει το παράδοξο να είναι μεν εισηγμένη στο Χρηματιστήριο, αλλά παράλληλα οι αποφάσεις και οι κινήσεις τις να δημοσιεύονται στη «Διαύγεια» Την ίδια στιγμή, όμως, που η ΕυΔΑΠ δείχνει το καλό της πρόσωπο, η κυβέρνηση έχει επιδοθεί στην αναζήτηση ενός plan-b για την ιδιωτικοποίησή της, καθώς οι έως τώρα πληροφορίες θέλουν το συμβούλιο της Επικρατείας (σ.τ.Ε.) να μπλοκάρει –με απόφαση η οποία αναμένεται– τη μεταβίβαση των ΕυΔΑΠ και ΕυΑθ στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ). σε περίπτωση που οι πληροφορίες επαληθευτούν, η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρότατο πρόβλημα, καθώς εάν δεν προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση, δεν θα εισπράξει τα 350 εκατ. ευρώ που έχει προϋπολογί-

σει από την πώληση των δύο εταιρειών ύδρευσης, ενώ θα κληθεί να καλύψει την «τρύπα» με ισοδύναμα μέτρα. Η υπόθεση του σ.τ.Ε. αφορά σε προσφυγή εργαζομένων στις εταιρείες ύδρευσης και φορέων κατά της απόφασης της διυπουργικής επιτροπής που ενέκρινε τη μεταβίβαση των μετοχών που κατείχε το Δημόσιο σε ΕυΔΑΠ και ΕυΑθ, προς το ΤΑΙΠΕΔ. Ακόμη και μέσα στο επικαιροποιημένο μνημόνιο υπάρχει σαφής αναφορά στην απόφαση του σ.τ.Ε., η οποία πρέπει να εκδοθεί πριν ληφθούν οριστικές αποφάσεις για τον τρόπο ιδιωτικοποίησης της εταιρείας. Η ανησυχία της κυβέρνησης αντικατοπτρίζεται και στην απάντηση του αρμόδιου υπουργού υποδομών, κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδη, σε σχετική ερώτηση της βουλευτή της Δημ.Αρ., κας Ασ. ξυροτύρη, σχετικά με την τύχη της ιδιωτικοποίησης. «Κατόπιν της απόφασης του σ.τ.Ε., και εφόσον κριθεί αναγκαίο, δύναται να επανεξετασθεί το θέμα της ιδιωτικοποίησης ΕυΔΑΠ και ΕυΑθ» απάντησε ο κ. Χρυσοχοΐδης, επιβεβαιώνοντας την αίσθηση που επικρατεί ότι αναζητείται εναλλακτική. Κατά την ίδια διαδικασία στη Βουλή, μάλιστα, η κα ξυροτύρη επικαλέστηκε δη-

 56R

λώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων, σύμφωνα με τους οποίους η διαχείριση των υδάτινων πόρων αποτελεί ευθύνη των κρατών-μελών.

ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑ, σωσΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙσΗ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕσ Γεγονός, πάντως, παραμένει ότι παρά τις πολιτικές διεργασίες γύρω από την υπόθεση του νερού, τόσο η ΕυΔΑΠ όσο και η ΕυΑθ κατάφεραν να δείξουν ένα εντυπωσιακά καλό πρόσωπο, με τα οικονομικά αποτελέσματα να εμφανίζουν σημαντική βελτίωση. συγκεκριμένα το 2013 έκλεισε για την ΕυΔΑΠ με κέρδη μετά φόρων ύψους 78 εκατ. ευρώ, έναντι 52 εκατ. ευρώ το 2012. Οι ελεύθερες ταμειακές ροές διαμορφώθηκαν στα 496 εκατ. ευρώ έναντι 65 εκατ. ευρώ το 2012, ενώ μηδενικός καταγράφηκε ο δανεισμός στο τέλος του έτους, έναντι 182 εκατ. ευρώ που ανερχόταν το 2012. Τα ενοποιημένα κέρδη ανά μετοχή σκαρφάλωσαν στα 0,73 ευρώ έναντι 0,48 ευρώ το 2012. Τέλος, το προτεινόμενο μέρισμα χρήσης έκλεισε στα 0,36 ευρώ ανά μετοχή, με τη διανομή αποθεματικού από αφορολόγητα έσοδα να διαμορφώνεται στα 0,02 ευρώ ανά μετοχή. σημειώνεται δε, ότι η εταιρεία δεν προχώ-

Μεταξύ των σεναρίων που εξετάζει η κυβέρνηση είναι η λύση του σΔΙΤ

ρησε σε αύξηση των τιμολογίων της το 2013, ενώ παρά το γεγονός ότι ενισχύθηκε κεφαλαιακά από το Δημόσιο, δεν προχώρησε στην επιστροφή κεφαλαίου, όπως εκτιμούσαν αρκετοί αναλυτές. Την τελευταία τριετία και η ΕυΑθ εμφανίζει σταθερή μερισματική απόδοση από 2 έως 1,5%, ενώ έχει να επιδείξει κέρδη που κυμαίνονται από 10 έως 21 εκατ. ευρώ. υπάρχει, βέβαια, πολύ μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο εταιρειών, καθώς στην περίπτωση της ΕυΑθ είναι σαφής ο διαχωρισμός μεταξύ εταιρείας λειτουργίας (ΕυΑθ) και της υποδομής, η οποία ανήκει στην ΕυΑθ Παγίων, που ανήκει στο Δημόσιο. στην περίπτωση όμως της ΕυΔΑΠ ο διαχωρισμός είναι λιγότερο σαφής καθώς στην κατοχή της ΕυΔΑΠ, η οποία είναι υπεύθυνη για τη λειτουργία της εταιρείας, υπάρχει και μεγάλο μέρος των παγίων της υποδομής της εταιρείας. Το γεγονός ότι ο διαχωρισμός μεταξύ υποδομής και λειτουργίας δεν είναι απολύτως σαφής δυσχεραίνει τη διαδικασία της αποκρατικοποίησης, ενώ δεν αποκλείεται να περιλαμβάνεται και αυτό το στοιχείο στο σκεπτικό της απόφασης του σ.τ.Ε. στο μεταξύ, ενώ η διαδικασία αποκρατικοποίησης για την ΕυΔΑΠ δεν έχει ξε-

κινήσει ακόμη, το αμερικανικών συμφερόντων hedge fund Paulson&Co απέκτησε, μέσω του Χρηματιστηρίου, πακέτο 10% των μετοχών της εταιρείας. συνολικά άλλαξαν χέρια 10.648.800 μετοχές, έναντι 8,10 ευρώ ανά τεμάχιο. Η τιμή της συναλλαγής αντιστοιχεί σε discount σχεδόν 13% έναντι της τρέχουσας. Η κίνηση αυτή αξιολογήθηκε ως ιδιαίτερα σημαντική από την Αγορά καθώς θεωρείται ότι η είσοδος του εν λόγω hedge fund επιβεβαιώνει τις σημαντικές προοπτικές της ΕυΔΑΠ και την εμπιστοσύνη που δείχνουν οι

Το hedge fund Paulson&Co απέκτησε, µέσω του Χρηµατιστηρίου, πακέτο 10% των µετοχών της ΕΥ∆ΑΠ

 57R

επενδυτές προς αυτήν. σημειώνεται, μάλιστα, ότι ο John Paulson, πέραν του 10% της ΕυΔΑΠ, διατηρεί συμμετοχή – μεταξύ άλλων– σε Alpha Bank και Τράπεζα Πειραιώς. Μεταξύ των πιθανών σεναρίων που επεξεργάζεται αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση, η οποία επιθυμεί να παραχωρήσει το 51% της εταιρείας, είναι η λύση των σΔΙΤ. Πληροφορίες αναφέρουν ότι πιθανοί επενδυτές μπορεί να «καλοβλέπουν» ακόμη περισσότερο το μοντέλο σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα. Η γαλλική Suez, που μαζί με τον Άκτορα έχουν συγκροτήσει τη μία από τις δύο κοινοπραξίες που διεκδικούν την ΕυΑθ, είναι ήδη κατά 5,4% μέτοχος της εταιρείας. Αφήνει μάλιστα, μέσω εκπροσώπων της, ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμετοχής και στην ιδιωτικοποίηση της ΕυΔΑΠ, τονίζοντας ωστόσο την περιπλοκότητα του εγχειρήματος λόγω των συνθηκών στον διαχωρισμό της λειτουργίας και της υποδομής. Πληροφορίες μάλιστα αναφέρουν ότι το ενδεχόμενο σΔΙΤ για την ιδιωτικοποίηση της ΕυΔΑΠ θεωρείται από στελέχη της γαλλικής εταιρείας ακόμη πιο δελεαστικό σενάριο.

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

ΤΡΑΙΝΟσΕ

ΤΟ ΤΡΑΙΝΟ ΘΑ ΣΦΥΡΙΞΕΙ ΠΑΛΙ Εδώ και δύο χρόνια, περίπου, με το σχέδιο εξυγίανσης που εφαρμόστηκε, έχει αλλάξει το «πρόσωπο» του Ο.σ.Ε., μέσω δραστικών περικοπών σε δίκτυο και μισθούς αλλά και με τον εξορθολογισμό της εταιρείας. Τα πρώτα θετικά αποτελέσματα έχουν αρχίσει να διαφαίνονται.

ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ

O

Οι υπηρεσίες της ΤΡΑΙΝΟσΕ αναβαθμίζονται συνεχώς, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της πελατειακής βάσης –εγχείρημα αρκετά δύσκολο με δεδομένη τη σημαντική μείωση των μετακινήσεων λόγω κρίσης– διευρύνεται σταδιακά το δίκτυο «ανοίγοντας» γραμμές που είχαν κλείσει στο πλαίσιο του σχεδίου εξυγίανσης, ενώ επενδύονται σημαντικά ποσά στον εμπορευματικό τομέα, οποίος δυνητικά είναι ο πιο προσοδοφόρος κλάδος της. Τα καθαρά κέρδη της ΤΡΑΙΝΟσΕ προσέγγισαν το 2013 το 1,5 εκατ. ευρώ, σηματοδοτώντας τη στροφή προς την κερδοφορία. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2011 η ΤΡΑΙΝΟσΕ εμφάνισε ζημιές ύψους 33,5 εκατ. ευρώ, ενώ έκλεισε με οριακή κερδοφορία (272.892 ευρώ) για πρώτη φορά το 2012. ωστόσο εν μέσω διαδικασίας ιδιωτικοποίησης δεν αποτελεί ακόμη «σίγουρη» επενδυτική επιλογή.

στελέχη της εταιρείας υποστηρίζουν ότι τα οικονομικά μεγέθη θα συνεχίσουν να βελτιώνονται καθώς αναπτύσσεται ο εμπορευματικός τομέας, ενώ καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες προσέλκυσης νέων επιβατών. Ακολουθώντας «αεροπορικές» πρακτικές η εταιρεία ρίχνει στην Αγορά εκπτωτικά εισιτήρια, προσφέρει μειωμένες τιμές για όσους κλείσουν νωρίς θέση σε βαγόνια του Ο.σ.Ε., ενώ παρέχει και εκπτώσεις σε τρίτεκνες οικογένειες, επενδύοντας με τον τρόπο αυτό στη νέα της εμπορική πολιτική.

ΕΜΠΟΡΕυΜΑΤΙΚΑ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΑ Το μεγάλο στοίχημα της ΤΡΑΙΝΟσΕ είναι η ανάπτυξη των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών, τομέας στον οποίο έχουν γίνει σημαντικά βήματα με μεγάλη όμως καθυστέρηση και ακόμη μεγαλύτερα περιθώρια βελτίωσης. Τον

 58R

περασμένο Δεκέμβριο ξεκίνησε το πολλά υποσχόμενο ημερήσιο εμπορικό δρομολόγιο της ΤΡΑΙΝΟσΕ μεταξύ Αθήνας και θεσσαλονίκης. Η ανταπόκριση των επιχειρήσεων ήταν αρκετά θετική ενώ εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι μεγαλύτερη κίνηση εμφανίζει το σκέλος από τη θεσσαλονίκη προς την Αθήνα, μαρτυρώντας ότι οι εισαγωγείς είναι αυτοί που αξιοποιούν τη νέα δυνατότητα. Πριν από την έναρξη του δρομολογίου οι περισσότερες εταιρείες διακινούσαν σιδηροδρομικώς τα εμπορεύματά τους μέχρι τη θεσσαλονίκη, από όπου τα μεταφόρτωναν σε φορτηγά και ακολουθώντας την ακριβότερη –αλλά μοναδική, ουσιαστικά– επιλογή τα μετέφεραν οδικώς στην πρωτεύουσα. Εμπόδιο στην ανάπτυξη των εμπορευματικών δρομολογίων της ΤΡΑΙΝΟσΕ είναι η γενικευμένη κατά 20% το 2013 μείωση των μετακινήσεων. υπολογίζεται ότι στον άξονα Αθήνα-θεσσαλονίκη κινούνται περίπου 600 φορτηγά και στόχος είναι η ΤΡΑΙΝΟσΕ να πάρει έργο που αντιστοιχεί σε 60 από αυτά. Η ΤΡΑΙΝΟσΕ θεωρείται ανταγωνιστική καθώς προσφέρει τιμές 20% χαμηλότερες σε σχέση με τις εταιρείες οδικών μεταφορών. στόχος της εταιρείας είναι να μειώσει το κόστος χρήσης τρένου κατά 50% σε σχέση με τις οδικές μεταφορές, το οποίο θα επιτευχθεί με την προσέλκυση νέων πελατών και μόνο μετά την ολοκλήρωση της ηλεκτροκίνησης μεταξύ Αθήνας και Τιθορέας. Μεταξύ των εταιρειών που χρησιμο-

ΤΑ ΚΑθΑρΑ ΚΕρδη της ΤρΑΙΝΟΣΕ προσέγγισαν το 2013 το 1,5 εκατ. ευρώ, σηματοδοτώντας τη στροφή προς την κερδοφορία.

 59R

ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ είναι ισχυρό χαρτί, κυρίως λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας ποιούν το νέο αυτό δρομολόγιο για τη διακίνηση των εμπορευμάτων τους είναι τα Jumbo και τα Lidl. Πλέον η εταιρεία έχει στα χέρια της συμφωνία και με την P&G, η οποία μεταφέρει δύο έως τρία εμπορευματοκιβώτια την ημέρα στις ράγες του Ο.σ.Ε. Η ΤΡΑΙΝΟσΕ θα μεταφέρει προϊόντα της P&G από την Αθήνα με τελικό προορισμό μεγάλα καταστήματα πώλησης λιανικής στη θεσσαλονίκη. στόχος της ΤΡΑΙΝΟσΕ είναι η επέκταση της συνεργασίας αυτής, ώστε τα δύο έως τρία εμπορευματοκιβώτια να γίνουν μέσα σε διάστημα 3 έως 6 μηνών ολόκληρο τρένο. σε πιλοτικό επίπεδο βρίσκεται και η εφαρμογή της συμφωνίας μεταξύ Hewlett Packard-Cosco-ΤΡΑΙΝΟσΕ, η οποία προβλέπει την σιδηροδρομική μεταφορά των προϊόντων της HP από το λιμάνι του Πειραιά ώς την Τσεχία, δύο φορές την εβδομάδα. Η συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών προβλέπει τη μεταφορά προϊόντων σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, ωστόσο έχουν παρατηρηθεί σημαντικές δυσκολίες σε επίπεδο δικτύου, το οποίο δεν είναι ομοιογενές σε όλες τις χώρες. Πληροφορίες αναφέρουν ότι έχουν παρατηρηθεί και προβλήματα στη σύναψη των απαιτούμενων διακρατικών συμφωνιών.

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΤυΟ ΑΠΟθΑΡΡυΝΕΙ ΤΟυσ ΕΠΕΝΔυΤΕσ Οι καθυστερήσεις στα δρομολόγια αποτελούν το βασικό εμπόδιο στην προσπάθεια της ΤΡΑΙΝΟσΕ για προσέλκυση νέων επιβατών και εμπορευμάτων. Οι υπηρεσίες της εταιρείας μπορεί να αναβαθμίζονται συνεχώς, ωστόσο η κακή κατάσταση του δικτύου, το οποίο δεν δι-

αθέτει ηλεκτροκίνηση στο σύνολό του, έχει ως αποτέλεσμα τα τρένα να μην μπορούν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητές τους. υπάρχουν πολλά τμήματα του δικτύου τα οποία λόγω πλημμελούς συντήρησης δεν επιτρέπουν στα τρένα να κινούνται με ταχύτητα άνω των 100 χλμ./ώρα, ενώ αυτά θα έπρεπε να τρέχουν με 120χλμ./ώρα. Παράλληλα το γεγονός ότι ηλεκτροκίνηση συναντά κανείς μόνο στο τμήμα Δομοκός-θεσσαλονίκη αυξάνει το κόστος της διαδρομής (καθώς οι ντιζελοκίνητες μηχανές καταναλώνουν ακριβό καύσιμο), ενώ προκαλεί επιπλέον καθυστερήσεις γιατί πρέπει οι συρμοί να αλλάζουν μηχανή στο ύψος του Δομοκού (από ντιζελοκίνητη σε ηλεκτροκίνηση και αντίστροφα).

ΑΛΜΑ σΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗσΗ σύμφωνα με τον έως τώρα προγραμματισμό, εντός του 2014 θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η ανάταξη της ηλεκτροκίνησης μεταξύ Αθήνας και Τιθορέας. στο συγκεκριμένο κομμάτι του άξονα Αθήνα-θεσσαλονίκη είχαν εγκατασταθεί τα συστήματα ηλεκτροκίνησης, τα οποία όμως εκλάπησαν προκαλώντας πολλαπλά προβλήματα στον Ο.σ.Ε. Το τμήμα που απομένει μεταξύ Τιθορέας και Δομοκού αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί στις αρχές του 2017, οπότε και το σύνολο του δικτύου θα απαλλαγεί από την ανάγκη χρήσης ντιζελοκίνητων μηχανών. Εκτιμάται ότι η εξοικονόμηση για την ΤΡΑΙΝΟσΕ, όταν το σύνολο του δικτύου θα είναι ηλεκτροδοτούμενο, θα ξεπεράσει τα 8 εκατ. ευρώ ετησίως. Αν και τα προβλήματα στο δίκτυο προκα-

 60R

λούν ανησυχία στους υποψήφιους επενδυτές, ωστόσο στον διαγωνισμό για την απόκτηση του 100% των μετοχών της ΤΡΑΙΝΟσΕ έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον οι ρωσικοί (rZD), οι γαλλικοί (SNCf) και οι ρουμανικοί (Group feroviar roman) σιδηρόδρομοι. Η διαγωνιστική διαδικασία φαίνεται ότι καθυστερεί καθώς η εκδήλωση ενδιαφέροντος έγινε στις 16 σεπτεμβρίου 20123, ενώ η κατάθεση των οριστικών προσφορών θα έπρεπε να έχει ήδη πραγματοποιηθεί. Μια σειρά από διατυπώσεις, νομικά κείμενα, διαχωρισμοί εταιρειών, αρμοδιοτήτων και τεχνικές λεπτομέρειες φαίνεται ότι καθιστούν, σύμφωνα με κύκλους του Ο.σ.Ε., το εγχείρημα αρκετά φιλόδοξο. Κύκλοι της Αγοράς, ωστόσο, επισημαίνουν ότι πρόκειται για ιδιαίτερα δύσκολη αποκρατικοποίηση, με τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους να έχουν ήδη εκφράσει ποικίλους προβληματισμούς, προκαλώντας ενσυνείδητα καθυστερήσεις στη διαδικασία. Γεγονός παραμένει, πάντως, ότι η ΤΡΑΙΝΟσΕ είναι ισχυρό χαρτί, κυρίως λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας, που επιτρέπει τη σύνδεση της Μεσογείου με την υπόλοιπη Ευρώπη. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι η σιδηροδρομική μεταφορά συμφέρει έναντι της εναλλακτικής που είναι η οδική, μόλις ολοκληρωθούν τα έργα στο δίκτυο και εξομαλυνθούν τα προβλήματα, η ΤΡΑΙΝΟσΕ θα μοιάζει με «λουκούμι». Είναι χαρακτηριστικό ότι το κόστος μεταφοράς εμπορευμάτων με το τρένο διαμορφώνεται, στον άξονα Αθήνα-θεσσαλονίκη, στα 260 ευρώ, ενώ η χρήση φορτηγών για την οδική μεταφορά εκτινάσσει πλέον το κόστος στα 500 ευρώ, κυρίως λόγω της ενισχυμένης τιμής καυσίμων και των αυξήσεων στις τιμές των διοδίων.

ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ

Wind Hellas DATA & NEW REVENUE STREAMS Οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας αποκτούν ακόµη πιο σηµαντικό ρόλο και καλούνται να προσφέρουν υποδοµές που καλύπτουν τις νέες ανάγκες. Του ∆ηµήτρη Γεωργιάδη

T

Την εποχή της «τρελής» ανόδου της κινητής τηλεφωνίας, τα στελέχη του κλάδου σε παγκόσμιο επίπεδο αρέσκονταν να υποστηρίζουν ότι «η φωνή είναι ο βασιλιάς». Πρακτικά εννοούσαν ότι η κύρια πηγή εσόδων ήταν οι υπηρεσίες φωνής. Και αυτό αφορούσε τόσο στην κινητή όσο και τη σταθερή τηλεφωνία. fast forward στη σημερινή εποχή, όπου η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Αφενός η οικονομική κρίση και ο έντονος ανταγωνισμός έχουν ως αποτέλεσμα οι υπηρεσίες φωνής να μην είναι πλέον ιδιαίτερα προσοδοφόρες και γενικότερα τα έσοδα από τη «συμβατική» τηλεφωνία να έχουν μειωθεί σε σημαντικό βαθμό. Αφετέρου –και αυτό είναι πιο ενδιαφέρον και σημαντικό– το κινητό τηλέφωνο ως συσκευή έχει μετεξελιχθεί σε κάτι που δεν είναι απλώς ένα μέσο φωνητικής επικοινωνίας. Πρακτικά, τα smartphones (ή «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα, αν προτιμάτε την ελληνική μετάφραση) έχουν εξελιχθεί σε πολυσυσκευές που είναι ταυτόχρονα μέσο επικοινωνίας, ψηφιακός προσωπικός βοηθός, πορτοφόλι, υπολογιστής, μέσο πραγματοποίησης συναλλαγών, συσκευή ψυχαγωγίας και πολλά ακόμη. Ουσιαστικά το smartphone είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Μόνο που για να λειτουργήσει ένα smartphone και να προσφέρει όλα αυτά,

χρειάζεται να είναι συνδεδεμένο σε ένα δίκτυο. Κάτι που σημαίνει ότι οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας αποκτούν ακόμη πιο σημαντικό ρόλο και καλούνται να προσφέρουν υποδομές που καλύπτουν τις νέες ανάγκες. Ταυτόχρονα έχουν την ευκαιρία να αξιοποιήσουν τις νέες πηγές εσόδων που αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους.

ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ σε παγκόσμιο επίπεδο, η αύξηση της χρήσης των υπηρεσιών δεδομένων στα smartphones κινείται με εντυπωσια-

κούς ρυθμούς, ιδίως στις αναπτυσσόμενες Αγορές, όπου δεν υπάρχουν ενσύρματες υποδομές και οι καταναλωτές πάνε απευθείας στην κινητή τηλεφωνία όσον αφορά στην απόκτηση πρόσβασης στο διαδίκτυο. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκτιμάται πως μεταξύ 2013 και 2019 η χρήση των υπηρεσιών δεδομένων μέσα από δίκτυα κινητής τηλεφωνίας (mobile broadband data) θα δεκαπλασιαστεί σε παγκόσμιο επίπεδο. στην Ελλάδα υπάρχει μεν μικρή καθυστέρηση, αλλά πλέον η κατάσταση έχει αρχίσει να αλλάζει, κάτι που αποδίδεται και στον εκσυγχρονισμό των δικτύων στον οποίο έχουν προχωρήσει πάροχοι όπως η Wind Ελλάς. Η τελευταία αποτελεί ενδεχομένως το πλέον ενδιαφέρον παράδειγμα, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες, πάνω από το 25% των πελατών της διαθέτει συσκευές smartphone, ενώ εντυπωσιακή είναι και η αύξηση που παρατηρείται στη χρήση δεδομένων. Ενδεικτικά, τον Απρίλιο του 2014 η μέση «κατανάλωση» δεδομένων ανά πελάτη της Wind με smartphone έφθασε στα 440 ΜΒs από 376 ΜΒs που ήταν τον Φεβρουάριο του 2014 και 260 MBs τον Απρίλιο του 2013. Οι διαφορές σε σχέση με προηγούμενες χρονιές είναι ακόμη πιο εντυπωσιακές και δείχνουν ότι «κάτι κινείται».

Η ΠΕΡΙΠΤωσΗ ΤΗσ ViCTUS

Οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας αναζητούν νέες πηγές εσόδων.

 62R

σημαντικό βήμα για την περαιτέρω βελτίωση των κινητών ευρυζωνικών υποδομών θεωρείται από παράγοντες της Αγοράς κινητής τηλεφωνίας η δημιουργία της Victus Networks. Πρόκειται για την εταιρεία που δημιούργησαν η Wind Ελλάς και η Vodafone Ελλάδος και έχει αναλάβει το έργο της υλοποίησης της συμφωνίας των δύο πλευρών για τη μερική κοινή χρή-

ση του δικτύου κινητής επικοινωνίας 2G/3G, κυρίως στην περιφέρεια και περιορισμένα σε μερικές αστικές περιοχές. Η Victus Networks ξεκίνησε τη λειτουργία της στις 10 Μαρτίου 2014 και διαχειρίζεται όλες τις λειτουργίες του δικτύου πρόσβασης (σταθμοί βάσης), παρέχοντας τις αντίστοιχες υπηρεσίες προς τις δυο εταιρείες. Η συνεργασία αυτή εκτιμάται ότι θα επιταχύνει τις επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες κινητής επικοινωνίας και θα επιτρέψει τη σημαντική αύξηση ευρυζωνικών ταχυτήτων μέσω κινητού δικτύου, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. σημειωτέον πως και οι δύο εταιρείες συνεχίζουν τις επενδύσεις τους σε νέες υποδομές και δίκτυα σε κινητή και σταθερή τηλεφωνία, έχοντας όμως, πλέον, σημαντικά περισσότερα κεφάλαια προκειμένου να κινηθούν πιο γρήγορα. Μάλιστα, οι δύο εταιρείες εκτιμούν ότι η συνεργασία τους θα αποφέρει σημα-

ντικά οφέλη για τη χώρα, την Oικονομία και τους συνδρομητές, ως αποτέλεσμα επενδύσεων που θα ξεπεράσουν τα 150 εκατομμύρια ευρώ στους κλάδους κατασκευών και τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, συμβάλλοντας παράλληλα στην άμεση και έμμεση απασχόληση. Το πρόγραμμα επενδύσεων θα έχει επιπλέον έμμεσα οφέλη για άλλους κλάδους της Oικονομίας, που αγγίζουν τα 50 εκατομμύρια ευρώ.

ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΡΙσΜΑ στην προώθηση της ανάπτυξης κινητών ευρυζωνικών υποδομών εκτιμάται ότι θα βοηθήσει και η επικείμενη διάθεση του αποκαλούμενου ψηφιακού μερίσματος. Πρόκειται για το φάσμα συχνοτήτων που θα μείνει «ελεύθερο» από την ολοκλήρωση της μετάβασης από την αναλογική στην ψηφιακή τηλεόραση. Το συγκεκριμένο φάσμα, όπως έχει αποδειχθεί σε άλλες περιπτώσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, μπορεί να αξι-

 63R

οποιηθεί για τη βελτίωση της εμπειρίας που έχουν οι χρήστες smartphones και άλλων υπολογιστικών συσκευών όσον αφορά στις υπηρεσίες δεδομένων. Το ψηφιακό μέρισμα πρόκειται να εκχωρηθεί μέσα από μία διαγωνιστική διαδικασία που αναμένεται να πραγματοποιηθεί το Φθινόπωρο. Η ανησυχία που υπάρχει, όμως, είναι πως δεν αποκλείεται το τίμημα που θα ζητήσει το ελληνικό Δημόσιο να είναι τόσο υψηλό, ώστε οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας της χώρας να το διεκδικήσουν μεν, αλλά να υποχρεωθούν στη συνέχεια να επιβραδύνουν τον ρυθμό αξιοποίησής του, δεδομένου ότι η οικονομική κρίση έχει περιορίσει σε σημαντικό βαθμό τα κεφάλαια που μπορούν να επενδύσουν όσον αφορά στη βελτίωση και την επέκταση των υποδομών τους.

ΝΕΕσ ΠΗΓΕσ ΕσΟΔωΝ Η ανάπτυξη των υποδομών και η ενίσχυση των υπηρεσιών δεδομένων θεω-

ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ

Εντυπωσιακά έχει αυξηθεί η χρήση data στο δίκτυο της Wind. Τον Απρίλιο του 2014 η µέση µηνιαία «κατανάλωση» δεδοµένων ανά πελάτη της Wind µε smartphone έφθασε στα 440 ΜΒ

ρείται ότι αποτελεί κλειδί για την περαιτέρω ανάπτυξη της τηλεπικοινωνιακής Αγοράς, ιδίως της κινητής τηλεφωνίας. Η οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, όπως ο έντονος ανταγωνισμός και η κάθετη πτώση των τελών τερματισμού, είχε ως αποτέλεσμα ο κλάδος της κινητής τηλεφωνίας να δει τα έσοδα από υπηρεσίες να παρουσιάζουν τρομακτική πτώση την τελευταία εξαετία. συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι από τα 4 δισ. ευρώ που είχαν φθάσει τα έσοδα από υπηρεσίες το 2007, οπότε και η Αγορά έφθασε στο ζενίθ της, πλέον έχουν πέσει κάτω ακόμη και από τα 2 δισ. ευρώ και η πτώση αναμένεται να συνεχιστεί. Το αποτέλεσμα είναι να αναζητούνται νέες πηγές εσόδων. Από τη στιγμή που είναι μάλλον απίθανο να αυξηθούν τα έσοδα από τις υπηρεσίες φωνής, η προσοχή στρέφεται πλέον προς τις υπηρεσίες δεδομένων, με τους χρήστες, όμως, να έχουν αρχίσει να ανταποκρίνονται. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Wind, σύμφωνα με πληροφορίες, τα έσοδα από υπηρεσίες δεδομένων έχουν ξεπεράσει το 10% των συνολικών εσόδων, ενώ η μέση μηνιαία δαπάνη για υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας (ArPU) στους πελάτες συμβολαίου με smartphone είναι κατά 35% υψηλότερη σε σχέση με τους υπόλοιπους πελάτες. Η λίστα με τις υπηρεσίες που μπορούν

το ψηφίακο exit poll

να προσφέρουν οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας είναι μεγάλη και ενδιαφέρουσα. Ήδη, κάποια πρώτα δείγματα έχουν αρχίσει να υπάρχουν με υπηρεσίες που σχετίζονται με τη διαχείριση στόλου οχημάτων και την τηλεματική, όπως και την εξ αποστάσεως παρακολούθηση. Άλλος πολύ ενδιαφέρον τομέας είναι αυτός των πληρωμών με τη χρήση smartphones –τα αποκαλούμενα mobile payments– για τα οποία το ενδιαφέρον αρχίζει να αυξάνεται και στην Ελλάδα, με τα πρώτα πιλοτικά να έχουν ήδη ξεκινήσει. Για παράδειγμα, έχει ήδη ανακοινωθεί το πιλοτικό της Alpha Bank με τη Vodafone και τη Visa Europe, ενώ αντίστοιχες κινήσεις υπάρχουν τόσο από τη Wind (σε συνεργασία με την Τράπεζα Πειραιώς και τη Mastercard) όσο και από την Cosmote (σε συνεργασία με τη Eurobank και τη Mastercard). Πρακτικά, οι υπηρεσίες αυτές έρχονται να αξιοποιήσουν την όλο και πιο στενή σχέση που έχουν οι καταναλωτές με τα smartphones, τα οποία εξελίσσονται σε «πολυεργαλεία». στο όχι ιδιαίτερα μακρινό μέλλον θα χρησιμοποιούνται πολύ περισσότερο στη διεκπεραίωση καθημερινών συναλλαγών και την κάλυψη διαφόρων αναγκών. Αρκεί, βέβαια, να υπάρξουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις κυρίως, όμως, οι σχετικές δικτυακές υποδομές.

 64R

Ένα παράδειγμα των δυνατοτήτων που προσφέρουν τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και μπορούν να αλλάξουν επίπεδο μία «παραδοσιακή» υπηρεσία, είναι αυτό που έγινε με τα exit polls των ευρωεκλογών. Παράλληλα, με το «παραδοσιακό» exit poll, η Metron analysis, έχοντας ως τεχνολογικό εταίρο τη Wind ελλάς, πραγματοποίησε και ψηφιακό exit poll σε 20 εκλογικά τμήματα σε όλη την ελλάδα για τις ευρωεκλογές, προβλέποντας με απόλυτη σχεδόν επιτυχία τα αποτελέσματα. Το 2012, πάλι με τεχνολογικό εταίρο τη Wind, είχε υλοποιήσει στη χώρα μας πιλοτικό ψηφιακό exit poll στις εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις. Η ψηφιακή ψηφοφορία στα exit polls είναι μια εύκολη, ταχύτερη διαδικασία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρέως στην έρευνα καθώς ενισχύει τη συμμετοχή του εκλογικού σώματος ενώ επιταχύνει την πρόσβαση στα δεδομένα και κατ’ επέκταση στην επεξεργασία τους. Το ψηφιακό exit poll καθιστά εφικτή την ανακοίνωση του 100% των αποτελεσμάτων, μισή ώρα περίπου μετά το κλείσιμο της κάλπης, σε αντίθεση με το παραδοσιακό που απαιτεί τριπλάσιο χρόνο για την επεξεργασία και παράδοση των αποτελεσμάτων. Ταυτόχρονα μειώνει την πιθανότητα σφάλματος στην επεξεργασία και την κωδικοποίηση των δεδομένων, αφού όλη η διαδικασία είναι απολύτως αυτοματοποιημένη. Καθοριστικής σημασίας για την ομαλή διεξαγωγή του ψηφιακού exit poll, ειδικά στις ώρες αιχμής της προσέλευσης των ψηφοφόρων στα εκλογικά κέντρα, είναι η ταχύτητα του δικτύου κινητής τηλεφωνίας και η ένταση του σήματος στις συσκευές tablet. αυτά τα χαρακτηριστικά εγγυήθηκε το δίκτυο της WInD πανελλαδικά καθώς παρείχε υψηλή ταχύτητα, κάλυψη και διαθεσιμότητα για την αυτόματη μετάδοση των δεδομένων από τα tablets των ερευνητών στο κεντρικό σύστημα της Metron analysis. σημειωτέον ότι Wind διαθέτει ένα από τα πιο σύγχρονα ασύρματα δίκτυα στην ευρώπη, έχοντας επενδύσει στην ανάπτυξή του περισσότερα από 400 εκατ. ευρώ από το 2010 ώς σήμερα, ενώ οι συνολικές επενδύσεις από την αρχή της λειτουργίας της εταιρείας ανέρχονται στα 2,6 δισ. ευρώ.

ΦΑΚΕΛΟΣ

ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ∆ΑΝΕΙΑ ΚΟΜΜΑΤΩΝ: ΜΙΑ ΠΟΛΥ ΒΡΩΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η εκ βάθρων αλλαγή του τρόπου χρηµατοδότησης των κοµµάτων και η διαµόρφωση όρων διαφάνειας στην οικονοµική λειτουργία τους είναι από τα βασικά προαπαιτούµενα για τη λήψη της διπλής δόσης Ιουνίου-Ιουλίου, των 2 δισ. ευρώ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΛΕΞΑΚΗ

ΦΑΚΕΛΟΣ

O Ουσιαστικά το όλο ζήτημα αφορά σε μια βαθιά μεταρρύθμιση, που από μόνο του το πολιτικό σύστημα, χωρίς την πίεση της τρόικας, θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει να κάνει, σε μια ύστατη προσπάθεια αυτοθωράκισής του. Είναι ενδεικτικό ότι την προηγούμενη Άνοιξη σειρά δημοσιευμάτων είχαν αναδείξει τη συγκεκριμένη «μνημονιακή» υποχρέωση, δημιουργώντας μια «αίσθηση παρέμβασης» από τους δανειστές στα εσωτερικά της πολιτικής σκηνής. Η υποκρισία στο μεγαλείο της, καθώς προεξαρχόντων των κομμάτων του δικομματισμού, τα τελευταία χρόνια κανείς δεν τόλμησε «να βάλει τον δάκτυλον επί των τύπων των ήλων». στο κλίμα αυτό «πάτησε» και η Χρυσή Αυγή, που με ερώτηση της συζύγου Μιχαλολιάκου, κας Ζαρούλια, θέλησε να κάνει «σημαία» το θέμα και να στριμώξει το κατεστημένο όπως

αναφαίνεται σε σχετική ανάρτηση στον ιστότοπο του νεοναζιστικού κόμματος.

ΟΡΙΖΟΝΤΙΕσ ΠΕΡΙΚΟΠΕσ ΚΑΙ σΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ Κι ενώ το πολιτικό σύστημα αφήνει τη φερόμενη ως εγκληματική οργάνωση Χρυσή Αυγή να σπεκουλάρει (όπως φάνηκε και με την τελευταία παρουσία του εγκλείστου Προέδρου της στη Βουλή), το μόνο που έκανε στα χρόνια του μνημονίου ήταν η δραστική περικοπή της χρηματοδότησης. Ουδείς λόγος για τη διαμόρφωση νέου νομοθετικού πλαισίου για τη χρηματοδότηση κομμάτων και υποψηφίων βουλευτών με στόχο τον έλεγχο του «μαύρου χρήματος» ή την απόδοση ευθυνών. Και για το λόγου το αληθές, μπορεί να ρίξει μια ματιά κανείς στην εξέλιξη της υπόθεσης Siemens, όπου αναζητούνται ακόμη οι «άδηλες ροές», με τη Γερμανία

 68R

να ελέγχει το παιχνίδι με τη… φιλοξενία Χριστοφοράκου� Ή ακόμη να δει τις δικαστικές εξελίξεις στην υπόθεση των σύνθετων ομολόγων, όπου οποιαδήποτε εμπλοκή πολιτικών προσώπων ή διακίνηση μαύρου πολιτικού χρήματος (όπως ισχυρίστηκε τόσο ο αντιπολιτευόμενος Τύπος το 2008 και η τότε αντιπολίτευση, το Πα.σο.Κ.) αποκλείστηκε «αυθωρεί και παραχρήμα» με βουλεύματα ή και ακόμη και από τη σύνταξη κατηγορητηρίων, με αποτέλεσμα η υπόθεση να φορτωθεί σε στελέχη ταμείων ή τραπεζών τα οποία, όπως έχει πει η εποπτική Αρχή της βρετανικής κεφαλαιαγοράς (fSA), «απλώς έκαναν τη δουλειά τους» (�) Φυσικό επακόλουθο, όπως σε όλες τις περιπτώσεις των τελευταίων χρόνων, ήταν αντί της θεσμικής αναβάπτισης να έλθει η οριζόντια περικοπή. Η χρηματοδότηση από το 2011 μέχρι σήμερα μειώθηκε 85%.

συΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ:

“

Η ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ 2011 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΜΕΙΩΘΗΚΕ 85%

• το 2011 ήταν 55.000.000 ευρώ • το 2012 ήταν 21.000.000 ευρώ • το 2013 ήταν 31.000.000 ευρώ • το 2014 υπολογίζεται περίπου στα 7.000.000 ευρώ συν 3,5 εκατομμύρια ευρώ ακόμη, που δόθηκαν για τις ευρωεκλογές με τρόπο ευνοϊκό για τα κόμματα τα συγκυβέρνησης, ενώ και ο τηλεοπτικός χρόνος πληρώνεται από την πολιτεία – όχι από τα κόμματα.

ΟΙ ΤΟΜΕσ στο φόντο αυτό, η θέσπιση ορίων δαπανών για τα κόμματα, τόσο για τη λειτουργία τους όσο και κατά τις προεκλογικές περιόδους, με το σκεπτικό ότι ο έλεγχος των εξόδων είναι ευκολότερος από αυτόν των δαπανών, ο έλεγχος του «πόθεν έσχες» των βουλευτών – αλλά και κρατικών αξιωματούχων– που

 69R

θα ανατεθεί σε ειδικό σώμα δικαστών, η καθιέρωση ασυμβίβαστων για τους κρατικούς αξιωματούχους σε σχέση με επαγγελματικές και οικονομικές δραστηριότητες, η λειτουργία των παρένθετων προσώπων, τα βουλευτικά προνόμια, οι ρυθμίσεις για την ενίσχυση της διαφάνειας στις δημόσιες συμβάσεις και προμήθειες είναι μερικά από τα θέματα που αναμένεται να τεθούν επί τάπητος, σε μια προσπάθεια εμπέδωσης όρων διαφάνειας στο σύστημα. Το ζήτημα είναι αν η θεσμική αλλαγή θα είναι ουσιαστική, καθώς είναι γνωστό, πλέον, ότι τα «γκρίζα κανάλια» χρηματοδότησης μπορούν να βρουν τον δρόμο τους. Η τελευταία προσπάθεια για εξορθολογισμό της οικονομικής λειτουργίας των κομμάτων έγινε από την κυβέρνηση Παπαδήμου, με υπουργό Εσωτερικών τον Τάσο Γιαννίτση. Βρήκε ζωηρές αντιδράσεις, αλλά οδήγησε στην παραδοχή από τους τότε Γενικούς διευθυντές του Πα.σο.Κ. και της Ν.Δ. (κ.κ. Ρ. σπυρόπουλος και θ. σκορδάς) ότι οι υπέρογκες δανειακές υποχρεώσεις των κομμάτων τους δεν είναι διαχειρίσιμες, λόγω της εκτόξευσης των επιτοκίων. Η συζήτηση για τη νομιμότητα της χρηματοδότησης των κομμάτων οδήγησε σε πρωτοβουλία του τότε εισαγγελέα, κ. Γ. Πεπόνη, ώστε οι τράπεζες ν’ αποφασίσουν να παρακρατήσουν τις τελευταίες δόσεις της επιχορήγησης στο Πα.σο.Κ. και τη Ν.Δ. για το 2011, για το οποίο είχε προβλεφθεί ποσό 55 εκατ. ευρώ, έναντι 48 εκατ. του 2010, καθώς και το σύνολο του 2012. Η απόφαση αυτή προκάλεσε ασφυξία στη λειτουργία των δύο κυβερνητικών κομμάτων, με αποτέλεσμα ο κ. σπυρόπουλος, ταμίας του Πα.σο.Κ. και ο ομόλογός του από τη Ν.Δ., κ. σκορδάς, να καταθέσουν κοινή πρόταση, ζητώντας να εισπράξουν από 1.1.2012 το 60% της ετήσιας επιχορήγησης που τους αναλογούσε, ώστε να πληρωθούν υποχρεώσεις.

ΦΑΚΕΛΟΣ

STrESS TESTS σΤΑ ΚΟΜΜΑΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Αναπόφευκτα, η άλλη όψη του νομίσματος, που έχει να κάνει με τα δάνεια των κομμάτων, αναμένεται (φεύ�) και πρέπει να αναδειχθεί καθώς η Β΄φάση ελέγχου των δανειακών χαρτοφυλακίων των τραπεζών από την Ε.Κ.Τ. είναι προ των πυλών. Ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος αφορά σε δανειακές ροές προς τα κόμματα από την Τράπεζα Πειραιώς και δευτερευόντως από την Ε.Τ.Ε. ή άλλες τράπεζες, καθώς ο μεγάλος δανειστής των κομμάτων ήταν η τελούσα υπό κρατικό έλεγχο Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος. σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί στον Τύπο αλλά δεν έχουν επιβεβαιωθεί ποτέ επισήμως (υπάρχει επίκληση απορρήτου), τόσο το Πα.σο.Κ. όσο και η Ν.Δ. είχαν στο τέλος του 2012 λάβει δανειοδοτήσεις 106.430.750 και 92.292.536 ευρώ, αντίστοιχα. Άλλες πηγές αναφέρουν για το τέλος του 2013 το ποσό των 235 εκατ. ευρώ (115 και 120 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα) ή ακόμη και τα 242 εκατομμύρια ευρώ. Κατ’ άλλους υπάρχουν εκτιμήσεις για δάνεια –π.χ. της Ν.Δ.– που υπερβαίνουν τα 140 εκατομμύρια. Μάλιστα είναι γνωστό ότι ως εγγύηση τα κόμματα είχαν δώσει την επιχορήγηση ώς το 2015, καθώς ακίνητα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία δεν υπάρχουν (�) Δανειακές υποχρεώσεις είχαν, επίσης, το Κ.Κ.Ε. και ο συ.Ριζ.Α. με ποσά 10.977.245 και 8.276.788 ευρώ, αντίστοιχα.

ΕΡωΤΗσΕΙσ σΤΗΝ ΕυΡωΒΟυΛΗ Το όλο θέμα, με σειρά ερωτήσεων από δύο πρώην ευρωβουλευτές, τον κ. Ν. Χουντή του συ.Ριζ.Α. και τον κ. θ. σκυλακάκη από τη Δράση, ετέθη στην προηγούμενη ευρωβουλή και Επιτροπή. Αν και με διαφορετική ιδεολογική αφετηρία, ο κ. Χουντής και ο κ. σκυλακάκης ζήτησαν να μάθουν το ύψος των δανείων που έχουν δοθεί στα ελληνικά κόμματα, αλλά και να διακριβώσουν ποιους επιβαρύνουν, καθώς στο σύνολό τους είναι μη εξυπηρετούμενα.

ωστόσο η Κομισιόν, αφού αναγνώρισε την Άνοιξη –εμμέσως πλην σαφώς– ότι τα πληρώνει σήμερα ο έλληνας φορολογούμενος, παράλληλα αρνήθηκε να επιβεβαιώσει ποια είναι τα κόμματα που χρωστούν, ποιο το ύψος των δανείων και ποια από αυτά θεωρούνται μη εξυπηρετούμενα� Πιο συγκεκριμένα, στις ερωτήσεις τους οι 2 ευρωβουλευτές ζητούσαν διευκρινίσεις από τον αρμόδιο Επίτροπο, κ. Χοακίν Αλμούνια, ο οποίος σε προηγούμενη απάντηση είχε δηλώσει, ερωτώμενος για τα δάνεια των ελληνικών πολιτικών κομμάτων, ότι «η συντριπτική πλειοψηφία των εν λόγω δανείων ήταν μη εξυπηρετούμενα ήδη από τον Ιανουάριο του 2013». στην ερώτησή του, ο κ. Χουντής, αφού τόνιζε ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τα πληρώνει ο ελληνικός λαός, ζη-

“

ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΕΠΕΙΣΟ∆ΙΟ ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΝΕΟ ΓΥΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΑΠΕΖΩΝ, ΕΚΤΟΣ ΑΝ ΚΟΜΜΑ Ή ΚΟΜΜΑΤΑ «ΒΑΡΕΣΟΥΝ ΚΑΝΟΝΙ» ΚΑΙ ΑΛΛΑΞΟΥΝ Α.Φ.Μ.

 70R

τούσε να μάθει «πόσο είναι το ύψος των δανείων ανά πολιτικό κόμμα που έχουν δοθεί από τις τράπεζες τα τελευταία χρόνια» και «ποιο ποσοστό αυτών θεωρείται σήμερα μη εξυπηρετούμενο». Ο κ. σκυλακάκης, από την πλευρά του, στην ερώτησή του εστίαζε στη Ν.Δ., τονίζοντας ότι τα χρέη είναι ύψους 145 εκατομμυρίων ευρώ και ότι «είναι απίθανο να εξυπηρετούνται» ενώ ζητούσε να μάθει «εάν εξακολουθεί η “συντριπτική πλειοψηφία” των δανείων της Ν.Δ. να μην εξυπηρετείται» και «εάν υπήρξε πρόσφατα ειδική προνομιακή ρύθμιση του χρέους της Ν.Δ. στις κρατικές τράπεζες, όπως π.χ. η μείωση των επιτοκίων, προκειμένου να βελτιωθεί “χαριστικά” η οικονομική κατάσταση του κόμματος πριν από τις ευρωεκλογές». στην κοινή απάντησή του, ο κ. Αλμούνια, αφού επιβεβαιώνει ότι «η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών από το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΕΤΧσ) συνιστά κρατική ενίσχυση και χρηματοδοτήθηκε με χρήματα των φορολογουμένων», δηλώνει ότι «οι εντολοδόχοι παρακολούθησης που έχουν οριστεί για τις ελληνικές τράπεζες από τον Ιανουάριο του 2013 παρακολουθούν τη διαδικασία χορήγησης νέων δανείων και την αναδιάρθρωση υφιστάμενων δανείων των δανειοληπτών, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών κομμάτων», καταλήγοντας ότι «ο ρόλος της Επιτροπής δεν έγκειται στη δημοσιοποίηση πληροφοριών για μεμονωμένα δάνεια από τράπεζες οι οποίες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί με κρατικές ενισχύσεις στην Ελλάδα ή σε άλλα κράτη-μέλη». Το επόμενο επεισόδιο αναμένεται με τον νέο γύρο ελέγχου τραπεζών, εκτός αν κόμμα ή κόμματα «βαρέσουν κανόνι», αλλάξουν Α.Φ.Μ. και φορτώσουν στα χρονοντούλαπα των τραπεζών –και μέσω αυτών στις πλάτες των φορολογουμένων– τον λογαριασμό των προηγούμενων χρόνων. Οψόμεθα…

ADVERTORIAL

TO MONOPOLI.GR ΒΡΑΒΕΥΕΤΑΙ ΣΤΑ DIGITAL MEDIA AWARDS 2014 Μια πολύ σηµαντική διάκριση έλαβε τo Monopoli.gr o οδηγός πολιτισµού και διασκέδασης της Αθήνας

T

Τα βραβεία Digital Media 2014 διοργανώθηκαν φέτος για πρώτη φορά από τη Boussias Communications και το Marketing Week, με στόχο να προβάλουν και να επιβραβεύσουν τις καλύτερες πρακτικές στον χώρο των ψηφιακών και διαδικτυακών εκδόσεων. Το widget του Monopoli.gr αποτελεί ένα ιδιαίτερα εύχρηστο εργαλείο αναζήτησης για όλα τα θεάματα που γίνονται στην πόλη. Με ένα «κλικ» οι αναγνώστες μπορούν να δουν κάθε στιγμή τι παίζει στους κινηματογράφους, τα θέατρα, τις μουσικές σκηνές και τις γκαλερί της Αθήνας και της θεσσαλονίκης. Παράλληλα μπορούν ν’ αναζητήσουν εστιατόρια και νυχτερινά κέντρα ανάλογα με την κατηγορία ή την περιοχή τους. Το ΕυΡΕΤΗΡΙΟ ΔΙΑσΚΕΔΑσΗσ του Monopoli.gr αυτή τη στιγμή φιλοξενείται σε χιλιάδες άλλα sites και blogs καθώς ο κώδικάς του είναι ελεύθερος και προσφέρεται δωρεάν.

To Monopoli.gr ανήκει στην εταιρία Premium A.E., η οποία διαχειρίζεται επίσης τα sites reporter.gr και Mamamia.gr.

Το widget ΕυΡΕΤΗΡΙΟ ΔΙΑσΚΕΔΑσΗσ του Monopoli.gr απέσπασε το silver award στην κατηγορία Best readers Tool στα Βραβεία Digital Media 2014.

To Monopoli.gr αποτελεί την online εξέλιξη του περιοδικού ΜΟΝΟΠΟΛΗ του πρώτου free press της Αθήνας. Τα τελευταία 4 χρόνια συνεχίζει την πορεία του στο διαδίκτυο ως οδηγός πολιτισμού, διασκέδασης και καλής ζωής. Με χρηστικά widgets, ενημερωμένες στήλες θεαμάτων, κριτικές παραστάσεων, συνεντεύξεις καλλιτεχνών, πολιτιστικές ειδήσεις αλλά και πολλά θέματα για ταξίδια, αγορές και διασκέδαση, το Μonopoli.gr έχει κερδίσει χιλιάδες πιστούς αναγνώστες*. Παράλληλα το Monopoli.gr προσφέρει καθημερινά στους επισκέπτες του τη δυνατότητα να κερδίζουν δωρεάν προσκλήσεις για θέατρα, συναυλίες, ταινίες, παιδικά θεάματα, νυκτερινά κέντρα, ταξίδια και πολλά άλλα. *Περισσότεροι από 350.000 μοναδικούς αναγνώστες τον μήνα – στοιχεία από το Google Analytics.

Μάρη Τιγκαράκη, διευθύντρια του Μonopoli.gr

 71R

Αθήνα και Λευκωσία έχουν πολλές φορές ξεκινήσει δημόσιο διάλογο, χωρίς να φαίνεται ότι καταλήγουν σε κοινή πολιτική για το κεφαλαιώδες αυτό ζήτημα. Ίσως, λοιπόν, θα πρέπει να τα επανεξετάσουν όλα, υπό το φως των παρακάτω:

A

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕσ ΠΡΟΤΑσΕΙσ ωσ ΠΡΟσ ΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕυσΗ

ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ «ΚΑΙΕΙ»

την Ανατολική Μεσόγειο Πώς θα εκµεταλλευτούν τα κοιτάσµατα οι κύπριοι ιδιοκτήτες τους; Ο ∆ΙΠΛΩΜΑΤΗΣ*

 72R

Για την εκμετάλλευση των κυπριακών κοιτασμάτων φυσικού αερίου έχουν μέχρι στιγμής εκφραστεί οι εξής θέσεις: Μεταφορά τους προς την Ελλάδα μέσω υποθαλάσσιου αγωγού (East-Med). Μεταφορά τους προς την Αίγυπτο με υποθαλάσσιο αγωγό και υγροποίησή τους στο ένα από τα δύο εργοστάσια υΦΑ που διαθέτει η χώρα (Damietta, ιδιοκτησίας αιγυπτιακού Δημοσίου και ξένων ιδιωτικών εταιρειών και idku, αντίστοιχου μετοχικού σχήματος, με άλλες όμως εταιρείες). Μεταφορά τους προς την Τουρκία (σε συνδυασμό με την έναρξη μιας νέας πολιτικής εκ μέρους της Ελλάδας και της Κύπρου, ώστε να καταστεί θρυαλλίδα επίλυσης του Κυπριακού). υγροποίησή τους επί πλωτού εργοστασίου υΦΑ (floating Liquefied Natural Gas, fLNG), που θα τοποθετηθεί στον θαλάσσιο χώρο επάνω από τα υποθαλάσσια κοιτάσματα και θα υγροποιείται επί τόπου. Το πλωτό αυτό εργοστάσιο θα προσεγγίζουν LNG πλοία για να το φορτώσουν και να το μεταφέρουν στις διεθνείς Αγορές. υγροποίησή τους σε εργοστάσιο υΦΑ (υγροποίησης Φυσικού Αερίου) στο Βασιλικό Κύπρου.

ΓΝΩΜΗ

Εκ των 5 αυτών επιλογών, κρίνουμε ότι η τελευταία διαθέτει τα περισσότερα πλεονεκτήματα. Κατωτέρω, αναλύουμε τα υπέρ και τα κατά κάθε πρότασης. Διά της εις άτοπον απαγωγής πιστεύουμε ότι θα προκύψει ανάγλυφα η σκοπιμότητα της πρότασης που υποβάλλουμε: Η πρώτη από τις παραπάνω επιλογές είναι σαφές ότι δεν μπορεί να υλοποιηθεί στο προβλεπτό μέλλον. Όχι μόνο λόγω χρηματοδότησης, αλλά και των πολλαπλών καθυστερήσεων που τεχνικοί λόγοι ενδέχεται να επιφέρουν σε ένα τόσο σύνθετο έργο, με βάθη χωρίς προηγούμενο, που ξεπερνούν τα 2.500 μέτρα. Ενδεικτικά αναφέρουμε στη Μαύρη θάλασσα (αγωγός Blue Stream: Novorossyisk-σαμψούντα), τα βάθη είναι στα 2.000 μέτρα. Η υλοποίηση της πρότασης αυτής, μέσα σε συμφέροντα κοστολόγια και χρόνους, φαντάζει εξαιρετικά επισφαλής. Οποιαδήποτε δημόσια δέσμευση της χώρας υπέρ αυτής της επιλογής απομακρύνει την τελική λύση. Η δεύτερη φέρει τα εξής χαρακτηριστικά, θετικά και αρνητικά: θΕΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙσΤΙΚΑ – Μικρότερο μήκος υποθαλάσσιου αγωγού, σε σύγκριση με εκείνον προς Ελλάδα (περίπου 300 χλμ. έναντι πλέον 800 χλμ.).

– Μικρότερα βάθη διέλευσης (κάτω των 1.800 μέτρων σε ομαλό υποθαλάσσιο βυθό, λιγότερα τεχνικά προβλήματα).

– Δυνατότητα της κυβέρνησης της Λευκωσίας να συνεννοηθεί με την αιγυπτιακή, ώστε η τελευταία να δεχθεί να στέλνουν ξένες εταιρίες το κυπριακό φ/α σε ένα ή και τα δύο αιγυπτιακά εργοστάσια υΦΑ για υγροποίηση. Αυτό προϋποθέτει προηγούμενη έκφραση

Πέντε εναλλακτικές προτάσεις, µία µόνο συµφέρουσα ενδιαφέροντος των ξένων εταιρειών προς την κυπριακή κυβέρνηση για να χρηματοδοτήσουν και τον υποθαλάσσιο αγωγό που θα μεταφέρει το κυπριακό φ/α στην Αίγυπτο και την επέκταση ενός εκ των δύο αιγυπτιακών εργοστασίων idku ή Damietta με νέο «τρένο», που θα υγροποιεί μόνο το κυπριακό φ/α (σ.σ.: από το 2005 έχει προβλεφθεί νομικά τέτοια δυνατότητα). στη συνέχεια, οι εν λόγω εταιρείες θα παραλαμβάνουν το LNG βάσει ενός σχήματος tolling και εφόσον χρηματοδοτήσουν την κατασκευή, θα μεταφέρουν το φ/α από τα κοιτάσματα με υποθαλάσσιο αγωγό, αι θα το παραλαμβάνουν από εκεί με πλοία σε μορφή LNG. στην περίπτωση αυτή το εργοστάσιο λαμβάνει απλώς αμοιβή για την υγροποίηση.

– Προοπτική (διαφοροποιημένη από την αρχική ιδέα) να ενωθούν τα κοιτάσματα Leviathan και Αφροδίτης, το περιεχόμενό τους να προωθηθεί διά υποθαλάσσιου αγωγού στο Ισραήλ και από εκεί, με υπόγειο αγωγό, να φθάσουν μέχρι το εργοστάσιο της Damietta. σοβαρολογώντας, μια τέτοια κίνηση λαμβάνει υπόψη της τον τρόπο σκέπτεσθαι των αμερικανών και ισραηλινών planners, ενώ από πολιτικής πλευράς μπορεί να επιφέρει νέο “Camp David” (να ενώσει στρατηγικά δύο χώρες για κάτι too dear to lose – πολύ δελεαστικό ώστε να το χάσουν). ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙσΤΙΚΑ • Πολιτικά – Πιθανότητα άρνησης της αιγυπτιακής κυβέρνησης, λόγω των σχέσεών της με

 73R

την Τουρκία. υπενθυμίζεται η αντίστοιχη άρνηση της κυβέρνησης Καΐρου να δεχθεί να ενωθούν οι Α.Ο.Ζ. Ελλάδας και Αιγύπτου, λόγω τουρκικών αντιρρήσεων.

– Ελάχιστη πιθανολογούμενη υποστήριξη της λύσης αυτής στο εσωτερικό της Κύπρου καθώς η χώρα μπορεί να κατασκευάσει εργοστάσιο υΦΑ στο δικό της έδαφος.

• Οικονομικά-τεχνικά – Απαγορευτικό κόστος κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού (δεν υπάρχουν κοστολογικές μελέτες).

– Αδιευκρίνιστο φορολογικό καθεστώς (δύο κυβερνήσεις), που θέτει σοβαρά ερωτήματα για το ενδιαφέρον ιδιωτικών εταιρειών σε παρόμοιο project. Η τρίτη εναποτίθεται ασφαλώς στην ελληνική και την κυπριακή κυβέρνηση, όμως αξιολογείται απομακρυσμένη ως πιθανότητα. Η τέταρτη είναι αβέβαιη. Μόνο στο τέλος του περασμένου έτους η εταιρεία SHELL έλαβε την απόφαση να κατασκευάσει σε κορεατικό ναυπηγείο το πρώτο, παγκοσμίως, τέτοιο πλωτό εργοστάσιο. σημειωτέον ότι η τελική επενδυτική απόφαση (final investment Decision – f.i.D.) της εν λόγω εταιρείας ελήφθη χωρίς ακριβή προϋπολογισμό κόστους, πράγμα ασύνηθες για πολυεθνικές εταιρείες. Το εν λόγω πλωτό εργοστάσιο ενδέχεται να είναι έτοιμο το 2018, με χρονική απόκλιση 1 έως 1.5 έτους. Τέλος, η πέμπτη φέρει τη σφραγίδα της περίπου βέβαιης ωφέλειας, στον βαθμό που θα εμπλακούν ξένες ιδιωτικές εταιρείες στην κατασκευή του. Η επιλογή αυτή έχει τα εξής χαρακτηριστικά: θΕΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙσΤΙΚΑ – Πέραν της αυτονόητης οικονομικής αναβάθμισης της Κύπρου, η επιλογή αυτή αναβαθμίζει το νησί και από στρα-

ΓΝΩΜΗ

τηγικής πλευράς στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη.

– Αναβαθμίζει όμως και την Ελλάδα, στον βαθμό που θα εμπλακεί και ο ελληνικός ιδιωτικός τομέας στην κατασκευή του εργοστασίου υΦΑ και την ενδεχόμενη μεταφορά του LNG από ελληνικά LNG carriers στις διεθνείς Αγορές.

– Για να αυξηθεί ο βαθμός ασφαλείας της Κύπρου ακόμη περισσότερο, έναντι επιθετικών βλέψεων της Τουρκίας, η κυβέρνηση της Λευκωσίας μπορεί να ζητήσει από μεγάλες εταιρείες των 5 μονίμων μελών του συμβουλίου Ασφαλείας των Η.Ε., να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για συμμετοχή τους στη σύνθεση Εταιρείας Ειδικού σκοπού (Special Purpose Vehicle, SPV) που θα συσταθεί για να κατασκευάσει το εργοστάσιο υΦΑ στο Βασιλικό. Τέτοια κίνηση θα μειώσει τους κινδύνους από οποιαδήποτε τουρκική επιθετικότητα.

– Τέτοια κίνηση θα πρέπει να συνδυαστεί με επανάληψη της δήλωσης του σημερινού Προέδρου της Δημοκρατίας της Κύπρου, ότι θα αποδοθεί στους Τουρκοκυπρίους, κατ’ αναλογίαν πληθυσμού, μέρος των κερδών από τη λειτουργία του κυπριακού εργοστασίου υΦΑ.

– Αυτό, πολιτικά, θα δημιουργήσει προϋποθέσεις επανένωσης της νήσου με όρους που θα προσδιορίζονται από τη Λευκωσία.

– Πολιτικά, η κυβέρνηση της Κύπρου θα έχει λύσει έμμεσα το πρόβλημα της πληθυσμιακής αλλοίωσης του βορείου τομέα τής Κύπρου (η προαναφερόμενη αναλογία πληθυσμού δεν θα λαμβάνει υπόψη εποίκους ή άλλους μη Τουρκοκυπρίους που η Άγκυρα έχει στείλει από το 1974).

– Αυτή η επιλογή υποχρεώνει τους Ισραηλινούς να επισπεύσουν την τελική απόφασή τους να προωθήσουν προς την Κύπρο το δικό τους φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα Leviathan και ishai με χαμηλό κόστος, ενώ δημιουργεί προϋποθέσεις αρραγούς ενεργειακής συμμαχίας Κύπρου-Ισραήλ.

– Απομακρύνει την πιθανότητα επανάληψης τής παρά φύσιν «στρατηγικής σχέσης» Ισραήλ-Τουρκίας, όπως την είχαμε διαπιστώσει στη δεκαετία του 1990.

– Η διακίνηση του LNG από την Κύπρο στις διεθνείς Αγορές θα την αναβαθμίσει εντός των κόλπων των κοινοτικών της εταίρων, ιδίως εάν και οι Ισραηλινοί αποφασίσουν να μεταφέρουν τα κοιτάσματα Leviathan και ishtia στην Κύπρο και πολλαπλασιαστούν οι ποσότητες LNG. Οι Ευρωπαίοι είναι οι μεγαλύτεροι καταναλωτές φ/α και η διακηρυγμένη στρατηγική της Ε.Ε. είναι η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας που εισάγονται στην Ευρώπη. ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙσΤΙΚΑ Είναι σαφές ότι Ευρώπη σήμερα διαθέτει δύο μόνο πηγές εφοδιασμού της με pipeline gas: τη Βόρειο θάλασσα και τη Ρωσία. Οι δύο άλλες πηγές είναι εκείνη της Κασπίας και τώρα της Κύπρου/Ισραήλ. Η Ρωσία, επιπλέον, θεωρεί ανταγωνιστικές τις εναλλακτικές αυτές πηγές. ως προς το αέριο της Κασπίας έχουν γραφεί πολλά, ως προς τα κυπριακά κοιτάσματα, όμως, μέχρι στιγμής οι Ρώσοι δεν έχουν εκφραστεί. ωστόσο η Gazprom είχε μια μάλλον ατυχή παρουσία στον δεύτερο (ακυρωθέντα) διαγωνισμό που διενήργησε η ΑΗΚ τον περασμένο σεπτέμβριο και αφορούσε στην προμήθεια LNG προς τη ΔΕΦΑ Κύπρου (καύσιμο για τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής που είχαν καταστραφεί με την έκρηξη στο Μαρί Βασιλικού το 2011). Ο 3ος διαγωνισμός μόλις προκηρύχθηκε και από ελληνικής πλευράς συμμετέχουν οι Όμιλοι Μυτιληναίου και Βαρδινογιάννη). Η Gazprom είχε τότε συμμετάσχει στον διαγωνισμό υπό το όνομα θυγατρικής της, την οποία είχε μόλις εξαγοράσει (iTErA). Η προσφορά της απορρίφθηκε όχι χωρίς ερωτηματικά. Επίσημα αναφέρθηκε ότι το κόστος της παραγωγής μιας κιλοβατώρας (kWh) για την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ)

 74R

ήταν κατώτερο της προσφερθείσας τιμής. ωστόσο φαίνεται ότι η ΑΗΚ δεν ήταν διατεθειμένη να μειώσει το δικό της περιθώριο κέρδους, αλλά και πολιτικά ούτε οι Η.Π.Α. ούτε η Ευρώπη θα ήθελαν να δουν την Gazprom να θέτει ενεργειακό πόδα στην Κύπρο. συΜΠΕΡΑσΜΑΤΑ Η μόνη επιλογή που έχει νόημα είναι η πέμπτη. ωστόσο η κυπριακή πλευρά πρέπει να προσέξει ότι μόνη ανταγωνιστική προς αυτήν πρόταση είναι η μεταφορά των κοιτασμάτων του Leviathan και εκείνων της Αφροδίτης στην Αίγυπτο και η υγροποίησή τους εκεί. Αυτή η επιλογή θα απωθηθεί, εφόσον η κυπριακή κυβέρνηση ελέγξει με αντικειμενικό τρόπο (πληρώνοντας άλλες εταιρείες) όσα αναφέρει η Noble Energy ότι περιλαμβάνονται στο κοίτασμα της Αφροδίτης. Εντύπωση προκαλεί ότι τα τελευταία δύο χρόνια η εταιρεία έχει περιορίσει τους υπολογισμούς της ως προς τις εγκιβωτισμένες ποσότητες φυσικού αερίου στο κοίτασμα της Αφροδίτης και από τα 7-8tcf (τρισ. κυβικά μέτρα) κατέβηκε στα 4-5tcf περίπου. Τούτο μειώνει τις δυνατότητες εκμετάλλευσης, για τις οποίες ο χρηματοδοτικός κανόνας (bankable: οι τράπεζες ενδιαφέρονται να επενδύσουν) είναι ότι ένα κοίτασμα φυσικού αερίου συμφέρει μόνο όταν το περιεχόμενό του υπερβαίνει αποδεδειγμένα τα 5tcf. Αλήθεια, πώς αποδεικνύεται αυτό αντικειμενικά; Έ χει τη βούληση η κυπριακή κυβέρνηση να αναλάβει το κόστος της αμφιβολίας της; Εάν δεν βρει τρόπο να το κάνει τώρα, ίσως αύριο είναι αργά.

* Ο Διπλωμάτης είναι πρώην διπλωμάτης.

EΞΑΓΩΓΕΣ

Από τη γη µας στο πιάτο της Ευρώπης ΣΧΕΔΟΝ ΕΝΑ ΤΡΙΤΟ

από τα κορυφαία 100 εξαγώγιμα ελληνικά προϊόντα συνδέονται άμεσα με την αγροτική παραγωγή.

Παγκόσµιες πρωτιές προσφέρει η αγροτική παραγωγή στη χώρα καθώς προϊόντα από την Ελλάδα έχουν καταφέρει να κατακτήσουν τον κόσµο. Με σχεδόν ένα τρίτο από τα κορυφαία 100 εξαγώγιµα ελληνικά προϊόντα να συνδέονται άµεσα µε την αγροτική παραγωγή και το 29% της αξίας των ελληνικών εξαγωγών να αντιστοιχεί στην ελληνική γεωργία, κάθε άλλο παρά παρακινδυνευµένο είναι το συµπέρασµα πως όταν η αγροτική παραγωγή είναι οργανωµένη, ο δρόµος της επιτυχίας είναι στρωµένος όχι µε ροδοπέταλα, αλλά µε σπόρους! ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΙΛΙΩ ΡΑΓΚΟΥ  76R

EΞΑΓΩΓΕΣ

O

Η ΧωΡΑ ΜΑΣ

περιλαμβάνεται στους πέντε πρώτους προμηθευτές αγροτικών προϊόντων σε 25 χώρες με ποσοστά συμμετοχής στις εισαγωγές τους που ξεπερνούν το 80%.

ΤΑ «ΒΑΡΙΑ ΧΑΡΤΙΑ» ΤΗσ ΕΛΛΑΔΑσ σΤΗΝ ΕξΑΓωΓΗ ΑΓΡΟΤΙΚωΝ ΠΡΟϊΟΝΤωΝ

Όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του Πανελλήνιου συνδέσμου Εξαγωγέων, ο αγροτοδιατροφικός τομέας της χώρας κερδίζει διαρκώς μερίδια στις διεθνείς Αγορές και σχεδόν το 30% των νέων επιχειρήσεων που αποκτούν σήμερα εξαγωγικό προσανατολισμό, αφορά σε προϊόντα διατροφής της ελληνικής γης. Η Ελλάδα αποδεικνύεται βασικός προμηθευτής αγροτικών προϊόντων στις χώρες του Ο.Ο.σ.Α. και παγκόσμια δύναμη στην ιχθυοκαλλιέργεια, τα οπωροκηπευτικά, την ελιά, το ελαιόλαδο και το βαμβάκι. Μάλιστα, τα ιχθυηρά, τα λαχανικά, τα φρούτα, τα τυριά, το βαμβάκι, το παρθένο λάδι και τα γουνοδέρματα συγκαταλέγονται και στα 15 κυριότερα εξαγωγικά προϊόντα, ενώ η ίδια διαθέτει περισσότερα από 100 προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης και Γεωγραφικής Έ νδειξης. Η χώρα μας περιλαμβάνεται στους πέντε πρώτους προμηθευτές αγροτικών προϊόντων σε 25 χώρες με ποσοστά συμμετοχής στις εισαγωγές τους που ξεπερνούν το 80%. συγκεκριμένα, είναι ο πρώτος προμηθευτής 43 αγροτικών προϊόντων σε 12 χώρες, ο δεύτερος προμηθευτής 19 προϊόντων σε 15 χώρες, ο τρίτος προμηθευτής 23 προϊόντων σε 15 χώρες, ο τέταρτος προμηθευτής 22 προϊόντων σε 14 χώρες και ο πέμπτος προμηθευτής 19 προϊόντων επίσης σε 14 χώρες. Η μεγαλύτερη κατηγορία αγροτικών προϊόντων είναι τα φρούτα και λαχανικά (37,1% του συνόλου των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων). Ακολουθούν τα ψάρια και οστρακοειδή (14,7%), καπνός και προϊόντα καπνού (9,1%), γαλακτοκομικά προϊόντα (7,9%), δημητριακά (7,6%), λάδια και λίπη φυτικής προέλευσης (6,8%), ποτά (4,8%), διάφορα προϊόντα διατροφής (4,6%) και παρασκευάσματα από ζάχαρη και μέλι (2,8%).

 78R

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο κύριος προορισµός των ελληνικών αγροτικών προϊόντων

Τον μεγαλύτερο μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής εμφανίζουν τα προϊόντα: διάφορα προϊόντα διατροφής (+13,1%), ψάρια, οστρακοειδή και μαλάκια (+10,9%), γαλακτοκομικά προϊόντα (+9%) και ζάχαρη και παρασκευάσματα από ζάχαρη και μέλι (+8,8%). Οι λοιπές κύριες κατηγορίες σημείωσαν μέσο ρυθμό μεταβολής που κυμαίνεται από +0,7% (δημητριακά και παρασκευάσματα δημητριακών) έως +3,3% (ποτά). Η Ευρωπαϊκή Έ νωση είναι ο κύριος προορισμός των ελληνικών αγροτικών προϊόντων. Όμως το ποσοστό συμμετοχής των

χωρών αυτών συνεχώς μειώνεται και από 79% το 1988 περιορίζεται πλέον κάτω του 64%. Αυξητική τάση παρατηρείται στις εξαγωγές προς τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (πρώην σοσιαλιστικές χώρες) με αποτέλεσμα οι χώρες αυτές να αποτελούν τον δεύτερο τόπο προορισμού των εξαγωγών, με συνολικό ποσοστό συμμετοχής 20,4% (από 2,3% το 1988). Η Βόρειος Αμερική και οι χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής είναι ο τρίτος και τέταρτος προορισμός των εξαγωγών των αγροτικών προϊόντων, με ποσοστά συμμετοχής 4,7% και 3,7%, αντίστοιχα.

ΤΑ 20 ΠΙΟ ΕΞΑΓΩΓΙΜΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥ 2013 ΣΕΙΡΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ 2013

ΣΕΙΡΑ ΚΑΤΑΤΑΞΗΣ 2012

1 2 3 4 5 6 7 8

1 2 3 9 4 5 6 8

9 10 11 12 13 14 15

7 11 10 13 18 17 21

16 17 18 19 20

20 12 16 14 33

ΑΥξΗΤΙΚΗ ΤΑΣΗ

παρατηρείται στις εξαγωγές προς τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

 79R

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

ΑΞΙΑ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΦΑΡΜΑΚΑ ΓΙΑ ΛΙΑΝΙΚΗ ΠΩΛΗΣΗ ΠΛΑΚΕΣ ΑΠΟ ΑΡΓΙΛΙΟ>0,2MM ΠΑΡΘΕΝΟ ΛΑ∆Ι ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΨΑΡΙΑ, ΝΩΠΑ ΒΑΜΒΑΚΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΑ Ή ∆ΙΑΤΗΡΗΜΕΝΑ ΣΩΛΗΝΕΣ ΚΑΘΕ ΕΙ∆ΟΥΣ ΤΥΡΙΑ ΒΕΡΙΚΟΚΑ, ΚΕΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΡΟ∆ΑΚΙΝΑ ΕΙ∆Η ΑΠΟ ΓΟΥΝΟ∆ΕΡΜΑΤΑ ΚΡΑΜΑΤΑ ΑΡΓΙΛΙΟΥ ΤΣΙΓΑΡΑ ΦΥΛΛΑ ΚΑΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΑΠΟ ΑΡΓΙΛΙΟ<0,2MM ΠΟΛΥΠΡΟΠΥΛΕΝΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΠΝΑ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΤΣΙΜΕΝΤΑ PORTLAND

10.266,3 758,9 504,8 452,4 425,6 414,8 370,5

15.805.410,8 14.444,4 183.594,2 151.555,4 135.759,0 92.359,9 257.708,3

333,3 323,4 289,2 288,2 220,5 211,3 200,2

149.830,6 51.484,7 51.134,0 298.216,9 321,1 120.261,2 22.468,1

191,0 175,6 166,2 165,6 157,7 147,8

61.245,3 144.916,2 0,3 32.100,6 328,2 3.733.818,0

EΞΑΓΩΓΕΣ

Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑξΙΑ

των ελληνικών εξαγωγών αυξήθηκε κατά 1,4% στα 2,15 δισ. ευρώ (από 2,12 δισ. ευρώ τον Μάρτιο του 2013).

ΓΝωΡΙΖΕΤΕ ΟΤΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ…

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ: Η ΗΡΕΜΗ ΔυΝΑΜΗ

• Νο1 παγκοσμίως στις εξαγωγές ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας, όπως οι τσιπούρες και τα λαβράκια.

• Νο3 παγκοσμίως στην παραγωγή ελιάς, ελαιολάδου, ακτινιδίων και κρόκου (σαφράν).

• Νο 5 στις εξαγωγές σπαραγγιών και 15η στις εξαγωγές τυροκομικών προϊόντων.

• στο Top 10 των χωρών με παραγωγή και εξαγωγές βαμβακιού, παρά τη σημαντική μείωση της παραγωγής τα τελευταία χρόνια.

ωστόσο, αν και η συνολική αξία των ελληνικών εξαγωγών αυξήθηκε κατά 1,4% στα 2,15 δισ. ευρώ (από 2,12 δισ. ευρώ τον Μάρτιο του 2013), όπως δείχνει πρόσφατη ανάλυση του Πανελληνίου συνδέσμου Εξαγωγέων και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, προκύπτει υποχώρηση της τάξης του 5,9%. Με άλλα λόγια, τα νέα στοιχεία που προκύπτουν είναι πως η τελευταία αύξηση των εξαγωγών δεν προήλ-

ΕΤΗΣΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΕΞΑΓΩΓΙΜΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (ΑΞΙΑ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

ΤΡΟΦΙΜΑ & ΖΩΝΤΑ ΖΩΑ ΠΟΤΑ & ΚΑΠΝΟΣ

ΑΞΙΑ ΠΕΡΣΙ (ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ)*

ΑΞΙΑ ΦΕΤΟΣ (ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ)*

ΜΕΤΑΒΟΛΗ %

303,5

296,8

-2,2%

37,8

34,2

-9,5%

77

75,5

-1,9%

698,5

813,9

16,5%

ΛΑ∆ΙΑ

67,6

24,5

-63,8%

ΧΗΜΙΚΑ

206,3

224,4

8,8%

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ

329,3

302

-8,3%

ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ

180,3

182,4

1,2%

∆ΙΑΦΟΡΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ

147,3

148,5

0,5%

ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

26,7

49,3

84,6%

ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙ∆Η-ΚΑΥΣΙΜΑ

Πηγή: ΠΣΕ-ΚΕΕΜ *Ανάλυση επί των εκτιµήσεων µηνός της ΕΛ-ΣΤΑΤ

 80R

θε από την κίνηση στους κλάδους των τροφίμων (-2,2%), των ποτών-καπνού (-9,5%), πρώτων υλών (-1,9%), ελαιολάδου (-63,8%) και βιομηχανικών προϊόντων (-8,3%), που σημείωσαν πτώση. Αντιθέτως, πρωταγωνιστές των εξαγωγών αποδείχθηκαν πετρελαιοειδή και χημικά που σημείωσαν ανοδική πορεία –πετρελαιοειδή (+16,5%), χημικά (+8,8%)– μηχανήματα (+1,2%), διάφορα βιομηχανικά (0,5%), εμπιστευτικά προϊόντα (+84,6%).

ΔΕΝ θΕΛΕΙ ΚΟΠΟ, θΕΛΕΙ ΤΡΟΠΟ… στους τέσσερεις βασικούς άξονες ανάκτησης θετικών ρυθμών στις εξαγωγές (ρευστότητα επιχειρήσεων, ανταγωνιστικότητα σε όρους κόστους και επιβαρύνσεων, μεταφορά τεχνογνωσίας σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και προβολή της ποιότητας, της καινοτομίας και της ασφάλειας των ελληνικών προϊόντων στις ξένες Αγορές) στηρίζει τις ελπίδες του για πλήρη άνθηση του κλάδου των εξαγωγών μελλοντικά ο Πανελλήνιος σύνδεσμος Εξαγωγέων. Παρά την προαναφερθείσα μείωση των εξαγωγών (με την εξαίρεση των πετρελαιοειδών) σε επίπεδο Α΄τριμήνου 2014, το Κέντρο Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών, από τη μεριά του, εμφανίζεται ιδιαίτερα αισιόδοξο και προβλέπει αύξηση των εξαγωγών προϊόντων στα επίπεδα του 2 με 3%, συνυπολογίζοντας την ανοδική αντίδραση κλάδων, όπως τα χημικά, τα διάφορα βιομηχανικά και τα εμπιστευτικά προϊόντα.

ADVERTORIAL

AGRINO ΕΠΙΜΕΝΟΥΜΕ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ∆ΙΑΤΡΟΦΗ. ΓΕΥΟΜΑΣΤΕ ΕΛΛΑ∆Α! Η AGRINO είναι µια από τις «πιο ελληνικές εταιρείες» καθώς µοναδικά προβάλλει τον µόχθο του έλληνα παραγωγού, αναγράφοντας το όνοµά του στις συσκευασίες ενώ συµβάλλει ουσιαστικά στην αναβίωση παραδοσιακών καλλιεργειών που είχαν χαθεί τα τελευταία χρόνια!

H

Αgrino συνεργάζεται με τους έλληνες παραγωγούς στηρίζοντας την ελληνική Οικονομία και προσφέροντας στον έλληνα καταναλωτή ελληνικές γεύσεις� Διατηρώντας σταθερά τη θέση της στην κορυφή της προτίμησης του έλληνα καταναλωτή, από τη δεκαετία του ’80 και με βασικό άξονα στρατηγικής της την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων κορυφαίας ποιότητας, εισήγαγε πρώτη στην Ευρώπη τη μέθοδο της «Ορθής Γεωργικής Πρακτικής» στην παραγωγή ρυζιού και οσπρίων, αναγράφοντας το όνομα του παραγωγού και τον τόπο καλλιέργειας στις συσκευασίες της (ιχνηλασιμότητα). Η ιχνηλασιμότητα ελαχιστοποιεί τους ενδοιασμούς του καταναλωτή ως προς τις μεθόδους παραγωγής και την προέλευση των προϊόντων που αγοράζει, ενώ συγχρόνως αυξάνει την εμπιστοσύνη του στην εταιρεία που τα διαθέτει. Έ τσι ο καταναλωτής γνωρίζει ακριβώς από πού προέρχεται αυτό που τρώει και τι ακριβώς δίνει στα παιδιά του�

στη δεκαετία του ’90 η Agrino άλλαξε τον χάρτη παραγωγής οσπρίων στην Ελλάδα καθώς έγινε η πρώτη εταιρεία που αναβίωσε τα ελληνικά όσπρια, λανσάροντας Φασόλια Γίγαντες Καστοριάς, με όνομα και τηλέφωνο παραγωγού στη συσκευασία� Επίσης το 2012 η Agrino κυκλοφόρησε τα πρώτα τυποποιημένα Ελληνικά Μαυρομάτικα Φασόλια από την περιοχή του Φενεού (Ορεινής Κορινθίας) και φέτος (2014) τα Ρεβίθια Χονδρά Χαλκιδικής� Τα ελληνικά ρύζια και όσπρια Agrino είναι τροφές αναπόσπαστα συνδεδεμένες με τη μεσογειακή διατροφή, κυ-

Τα προϊόντα της Agrino, ρύζια και όσπρια, γίνονται γνήσιοι πρεσβευτές της μεσογειακής διατροφής

ρίως για τα θρεπτικά τους συστατικά. στη βάση της μεσογειακής διατροφής –του υγιεινότερου μοντέλου διατροφής, σύμφωνα με δεκάδες επιστημονικά τεκμηριωμένες μελέτες– βρίσκεται το ρύζι και τα υπόλοιπα δημητριακά. Η θέση του εκεί υποδεικνύει πως το ρύζι αποτελεί τροφή βάσης για την υγεία και την ευεξία μας� ◆ Το ρύζι είναι φυσικό προϊόν, χωρίς γλουτένη. ◆ Το 73 έως 78% του ρυζιού απαρτίζεται από υδατάνθρακες, κυρίως με τη μορφή αμύλου, «κρυμμένους» στο ενδόσπερμα του σπόρου. Οι υδατάνθρακες αποτελούν τη βασική πηγή ενέργειας για τον άνθρωπο� Εκ φύσεως το ρύζι είναι τροφή πολύ χαμηλή σε λιπαρά (πολυακόρεστα λιπαρά), που εκτός από υδατάνθρακες εμπεριέχει πρωτεΐνες, ενώ αξιοσημείωτη είναι η περιεκτικότητά του σε βιταμίνες, κυρίως του συμπλέγματος Β, και μεταλλικά στοιχεία. ◆ Η σύσταση του ρυζιού σε βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με το είδος, αλλά κυρίως με την επεξεργασία του, δίνοντας τα σκήπτρα της πρωτιάς στο ρύζι, που διατηρεί σημαντικά ποσοστά από τον φλοιό και το φύτρο του, όπως για παράδειγμα το καστανό ρύζι ή ρύζια με ιδιαίτερο τρόπο επεξεργασίας πριν φτάσουν στο πιάτο μας, όπως το parboiling (υγροθερμική επεξεργασία). ◆ Όταν συνδυάσουμε το ρύζι με όσπρια (π.χ. φακόρυζο) παίρνουμε πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, αφού το ένα τρόφιμο «συμπληρώνει» τις ελλείψεις σε αμινοξέα του άλλου. Παράλληλα αυτός ο συνδυασμός συνιστά ένα εξαιρετικό πιάτο, απόλυτα εναρμονισμένο με τις επιταγές της μεσογειακής διατροφής� ◆ Είναι επιστημονικά διαπιστωμένο ότι η συχνή κατανάλωση οσπρίων μειώνει το ενδεχόμενο εμφάνισης χρόνιων εκφυλιστικών νοσημάτων (όπως π.χ. τα καρδιαγγειακά ή οι διάφορες μορφές καρκίνου) αλλά και ότι καταπολεμά δραστικά την παχυσαρκία.

Περισσότερες πληροφορίες www.agrino.gr & facebook: www.facebook.com/agrino.gr  81R

ΠΑΡΑΓΩΓΗ

τ

Καινοτοµία και ποιότητα για την επιτυχία των επιχειρήσεων

ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΣΑΚΑΝΙΚΑΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Ι.Ο.Β.Ε.

ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΟΥΜΕ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΜΑΣ ΠΡΟΤΥΠΟ, ∆ΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΕΝΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΟΥ ΘΑ ΕΠΙΤΡΕΨΕΙ ΠΙΟ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΜΕ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΠΟ∆ΕΚΤΟ ΕΠΙΠΕ∆Ο ∆ΙΑΒΙΩΣΗΣ, ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΟΜΩΣ ΜΕ ∆ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΗ ΕΥΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

Το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον που διαμορφώνεται στη χώρα σήμερα, είναι σίγουρα πολύ διαφορετικό από τις συνθήκες που επικρατούσαν στα τέλη του 2008: • Η περίοδος σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής ολοκληρώνεται και πλέον απαιτούνται παρεμβάσεις συντήρησης και ίσως σταδιακής χαλάρωσης.

• Η χρηματοδότηση της Οικονομίας από τις Αγορές δοκιμάστηκε επιτυχημένα τουλάχιστον μία φορά, αν και δεν έχει ακόμη πλήρως αποκατασταθεί.

• Οι συνθήκες πιστωτικής ασφυξίας παραμένουν, αλλά το τραπεζικό σύστημα είναι σχετικά θωρακισμένο και σε κάποιο βαθμό θα υποστηρίξει τη ρευστότητα.

• Η σταθεροποίηση της Οικονομίας φαίνεται να επιτυγχάνεται, αλλά σε ένα επίπεδο Α.Ε.Π. περίπου 25% χαμηλότερο του 2008.

• Η συνεχής άνοδος της ανεργίας διακόπηκε, αλλά εξακολουθεί να κινείται στην περιοχή του 26-27%, καθώς υπάρχουν μεγάλες δυσκολίες στη δημιουργία θέσεων εργασίας. στο δομικό αυτό σύμπτωμα καταλήγουν και από αυτό εκπορεύονται τα προβλήματα της ελληνικής Οικονομίας, καθώς καμία Οικονομία δεν είναι «ανταγωνιστική», αν ένα μεγάλο μέρος των πολιτών της δεν έχει εργασία.

Τι μέλλει γενέσθαι; Η επιλογή να στηρίξει η Ελλάδα την ανταγωνιστικότητά της αποκλειστικά στο χαμηλό εργατικό κόστος είναι αδιέξοδη και μη αποδεκτή κοινωνικά. Αντίθετα, η καινοτομική αναβάθμιση των προϊόντων/υπηρεσιών που προσφέρουμε, μπορεί να μας διαφοροποιήσει σε όρους ανταγωνιστικότητας, σε βαθμό πολύ πιο ξεκάθαρο σε σχέση με τη στενή εστίαση στο κόστος εργασίας. Οι περισσότεροι συμφωνούν στο ότι η ελληνική Οικονομία πρέπει να αναβαθμίσει το γνωστικό περιεχόμενο και την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών, με τρόπο που να είναι ελκυστικό για διεθνείς –και όχι μόνο– Αγορές. Πόσο εφικτό, όμως, είναι να κινηθούμε προς την κατεύθυνση αυτή;

 82R

Είναι σαφές ότι δεν πρόκειται για εύκολη διαδικασία, καθώς αγγίζει θέματα κουλτούρας (επιχειρηματικής, κρατικής κ.λπ.) που δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη. Η ενίσχυση της προσαρμοστικής ικανότητας της Οικονομίας και των δρώντων σ’ αυτήν, στις ευρύτερες τεχνολογικές, οικονομικές, κοινωνικές και γεωπολιτικές μεταβολές, προϋποθέτει τη βελτίωση της δυνατότητάς της να παράγει, να αποκτά και να χρησιμοποιεί τη γνώση, ώστε να μπορεί να καινοτομεί. Προϋποθέτει ποιοτική επιχειρηματικότητα, που επενδύει στη γνώση, στο ανθρώπινο δυναμικό, στην Ε&Α. Το επιχειρηματικό σύστημα της χώρας πρέπει –εκτός από τη συνήθη επίκληση του κράτους ως εμποδίου ανάπτυξης– να φροντίσει να υπηρετήσει τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της χώρας, είτε μέσω εξαγωγών είτε μέσω υποκατάστασης εισαγωγών. Άλλωστε πολλά επιτυχημένα παραδείγματα επιχειρήσεων φανερώνουν ότι παρά το δύστροπο και γραφειοκρατικό αυτό κράτος, αυτοί που επενδύουν στη γνώση και την καινοτομία κατορθώνουν να υπερκεράσουν τα προβλήματα.

Ι.Ο.Β.Ε. Πράγματι, από πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη στις 2.000 από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας, την οποία εκπόνησε το Ι.Ο.Β.Ε. και το Ε.Β.Ε.Ο./Ε.Μ.Π. για λογαριασμό του σ.Ε.Β., προέκυψε ότι: • Οι επιχειρήσεις που ανθίστανται στην κρίση είναι αυτές που κατόρθωσαν να υποκαταστήσουν απώλειες στη εσωτερική Αγορά με εξωτερική ζήτηση. Όμως αυτό το πέτυχαν κυρίως επιχειρήσεις που είχαν ήδη δραστηριοποιηθεί διεθνώς, καθώς δεν είναι εύκολο μια επιχείρηση που είναι προσανατολισμένη στην εσωτερική Αγορά να μετατραπεί σε εξαγωγική, σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.

• Η καινοτομία συνδέεται θετικά με τις εξαγωγές, καθώς χωρίς τη διαρκή αναβάθμιση των προϊόντων/υπηρεσιών δεν είναι δυνατό να διατηρηθούν μεσοπρόθεσμα τα μερίδια Αγοράς. Βασική προϋπόθεση, όμως, για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να καινοτομήσουν, είναι να διαθέτουν αυξημένες δυναμικές ικανότητες: να είναι σε θέση να ανταποκριθούν γρήγορα σε μεταβολές της ζήτησης,

να έχουν επενδύσει στον τεχνολογικό τους εκσυγχρονισμό, αλλά και να συνεργάζονται με προμηθευτές, πελάτες, ακόμη και ανταγωνιστές. Οι επιχειρήσεις που το πραγματοποιούν αυτό σε μεγαλύτερο βαθμό από τις υπόλοιπες, είναι και οι πιο επιτυχημένες. Μάλιστα είναι αυτές που διεξάγουν κάποιου είδους έρευνα ή έστω έχουν συνεργασίες με φορείς έρευνας. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις έχουν γενικά καλύτερες επιδόσεις σε οικονομικό και τεχνολογικό επίπεδο, αλλά και σε όρους ποιότητας ανθρώπινου δυναμικού. Αυτό όμως σημαίνει ότι με δεδομένο το πολύ μικρό μέσο μέγεθος της ελληνικής επιχείρησης, οι προσπάθειες για συνέργειες και συνεργασίες είναι απαραίτητες για να επιτευχθούν οι απαιτούμενες οικονομίες κλίμακας, που θα εξυπηρετήσουν τους επιχειρηματικούς και τελικά τους εθνικούς στόχους. συνεπώς, υπάρχει η εμπειρική τεκμηρίωση, η οποία επισημαίνει τις βασικές κατευθύνσεις που πρέπει να αποκτήσει το παραγωγικό μας σύστημα, ώστε να ενισχύσει τα ποιοτικά του χαρακτηριστικά – όπως είναι το ζητούμενο. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η έννοια της παραγωγικής αλυσίδας και των κλαδικών οικοσυστημάτων ως αναπτυξιακών υποκειμένων. Η έννοια του οικοσυστήματος αναφέρεται στην ολιστική αξιολόγηση των στρατηγικών κινήσεων των παραγωγικών και ερευνητικών φορέων σε μια ευρύτερη παραγωγική αλυσίδα, που διατρέχει συμπληρωματικούς κλάδους της Οικονομίας. Η προσέγγιση αυτή δημιουργεί συνθήκες αμφίπλευρης εποπτείας κάθε κλάδου με τους συμπληρωματικούς του, αλλά ταυτόχρονα διαστέλλει τεχνητά το μέσο επιχειρηματικό μέγεθος. Δίνει τη δυνατότητα, δηλαδή, για κοινό προσανατολισμό και συνεργασίες που αμβλύνουν τις υστερήσεις που δημιουργεί το μικρό μέγεθος και διευκολύνει την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και σκοπού. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται μία κρίσιμη μάζα πλεονεκτημάτων, τεχνολογιών, εξωστρέφειας, δικτύωσης, που αφενός αναιρεί τη λογική των εθνικών πρωταθλητών, αφετέρου δε επιτρέπει σε επιχειρήσεις ακόμη και από παραδοσιακούς κλάδους, να συνεισφέρουν εμφατικά στο νέο αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας.

“

ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗ ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΠΟΙΟΥ «ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ», ΠΟΥ ΘΑ ΑΥΞΗΣΕΙ ΤΗ ∆ΙΕΘΝΗ ΤΟΥΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

 83R

EΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

➔

Χωρίς τη Μεταποίηση δεν υπάρχει ανάπτυξη Η ΑΠΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΣΗ ΕΝΕΤΕΙΝΕ ΤΗΝ ΠΙΕΣΗ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ Μόνο οι παραγωγικές και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις µπορούν να περάσουν τη χώρα από την ύφεση στην ανάπτυξη. Για να το πετύχουν, όµως, χρειάζονται πολιτικές στήριξης της βιοµηχανίας όπως γίνεται από τις κυβερνήσεις της υπόλοιπης Ευρώπης. Και αυτό δυστυχώς δεν φαίνεται να είναι µεταξύ των επιλογών των κοµµάτων. ΑΠΟ ΤΟN ΗΛΙΑ ΝΑΧΜΑΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟ

τ

Το ξεχασμένο έλλειμμα – Εξωτερικό ισοζύγιο και χρέος. στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης που περνά η χώρα μας, η δημόσια συζήτηση επικεντρώνεται στα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού, η συσσώρευση των οποίων δημιούργησε το μεγάλο δημόσιο χρέος. συχνά ξεχνάμε τον σημαντικό «δίδυμο αδελφό του», το έλλειμμα ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, το οποίο θα αναφέρω για συντομία εδώ ως «εξωτερικό ισοζύγιο». Το έλλειμμα του ελληνικού εξωτερικού ισοζυγίου οφειλόταν κυρίως στο ότι οι εισαγωγές προϊόντων ήταν μεγαλύτερες των εξαγωγών (εμπορικό ισοζύγιο). Το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο δεν καλυπτόταν από τις καθαρές εισροές κεφαλαίων και άλλων πόρων από το εξωτερικό, δηλα-

 85R

δή καθαρές εισροές κυρίως από: Άμεσες επενδύσεις και επενδύσεις χαρτοφυλακίου μη κατοίκων, στην Ελλάδα + εισροές από Ε.Ε. μείον Άμεσες επενδύσεις και επενδύσεις χαρτοφυλακίου Ελλήνων στο εξωτερικό + πληρωμές στην Ε.Ε. κ.ά.

Το ακάλυπτο έλλειμμα του ισοζυγίου το καλύπταμε με δανεισμό. Όταν μια χώρα διαθέτει δικό της νόμισμα και έχει εξωτερικό έλλειμμα, μπορεί να το μειώσει προσελκύοντας ικανά ξένα κεφάλαια, όπως το κατάφερνε η χώρα μας ή τυπώνοντας χρήμα ή/και υποτιμώντας το νόμισμά της, ώστε να μειωθούν οι εισαγωγές και να αυξηθούν οι εξαγωγές κάθε είδους, λύσεις που αντίθετα με τα θρυλούμενα, δεν είναι ανώδυνες για την Οικονομία και την κοινωνία. Όταν όμως η χώρα ανήκει σε μια νομισματική ένωση, όπως εμείς σ’ αυτήν του ευρώ, καθώς δεν δικαιούμαστε να τυπώσουμε ευρώ για να καλύψουμε το εξωτερικό έλλειμμα, πρέπει να δανειστούμε ευρώ από εκείνους εκτός Ελλάδας που τα διαθέτουν. Με τα πολυετή ελλείμματα του εξωτερικού ισοζυγίου ο δανεισμός αυτός συσσωρεύεται και αυξάνει το χρέος της χώρας προς το εξωτερικό. Αυτός ο δανεισμός είναι αυτοτελής, προστίθεται στον δανεισμό (εσωτερικό και εξωτερικό) στον οποίο κατέφευγε το κράτος μας για να καλύψει τα ελλείμματα του προϋπολογισμού.

ΔΕΙΚΤΕσ ΠΑΡΑΓωΓΙΚΟΤΗΤΑσ (Γράφημα i) Υπολογισµοί µε βάση $ ΗΠΑ ίσης αγοραστικής αξίας του 2009 160 140 120

120

148

140

138 121

119

112 100

100

97

100 80 60

42$

35$

40

48$

58$

55$

49$

20 ΕΛΛΑ∆Α

ΝΟΤΙΑ ΕΥΡΩΠΗ

ΑΕΠ ΚΑΤΑ ΚΕΦΑΛΗ ΕΛΛΑ∆Α=100

ΒΟΡΕΙΑ ΕΥΡΩΠΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΛΛΑ∆Α=100

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

ΗΠΑ

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ $ ΗΠΑ PPP/ΩΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Πηγή: ∆ΝΤ, Global Insights; Eurostat; The Conference Board Total Economy Database ΜcKinsey & Company, Greece 10 Years Ahead-Defining Greece's new groth model and strategy, Executive summary, Athens, June 2012

H Ελλάδα είχε χαμηλότερη παραγωγικότητα από τους βασικούς ανταγωνιστές της.

ΔΑΝΕΙΚΗ ΕυΗΜΕΡΙΑ ΚΑΙ σΤΡΕΒΛΗ ΑΝΑΠΤυξΗ Άλλες όψεις του ιδίου προβλήματος που εξηγούν τη χαμηλή ανταγωνιστικότητα και το εμπορικό έλλειμμα είναι: 1. Χαμηλότερη παραγωγικότητα από τους βασικούς ανταγωνιστές μας στην υπόλοιπη Ευρώπη και τις Η.Π.Α.( Γράφημα i ) 2. Μεγάλο ποσοστό του Α.Ε.Π. (97%) κατευθυνόταν στην κατανάλωση. Πρόκειται για κατανάλωση ιδιωτών αλλά και του Δημοσίου (μισθοί και άλλες λειτουργικές δαπάνες) μεγαλύτερο κατά

165

157

18% από εκείνο της Ευρώπης των 15 (Γράφημα ii).

3. Μικρότερο ποσοστό του Α.Ε.Π. (15%) απ’ όσο στην λοιπή Ε.Ε. κατευθυνόταν στις επενδύσεις (Γράφημα ii).

4. Ακόμη και ο τουρισμός. τον οποίο θεωρούμε ως «τη μεγάλη εξαγωγική μας βιομηχανία» αναπτύχθηκε κυρίως χάρις στην εσωτερική ζήτηση (70%) (Γράφημα iii).

5. Το υψηλό ποσοστό κατανάλωσης Δημοσίου και ιδιωτών χρηματοδοτήθηκε

 86R

με ραγδαία αύξηση φθηνού δανεισμού, με παράπλευρη συνέπεια τα συγκριτικά χαμηλά ποσοστά αποταμίευσης που δεν μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν ικανά ποσοστά επενδύσεων (Γράφημα ii). Όλα τα παραπάνω –και άλλα που δεν χωρούν εδώ– μας λένε ένα πράγμα: χρειάζεται να βελτιώσουμε δραστικά τη δομή και τον παραγωγικό ιστό της Οικονομίας. Χωρίς να παραμελήσουμε τον τομέα των εξαγώγιμων υπηρεσιών (κυρίως τον τουρισμό) πρέπει να αντιμετωπίσουμε την καρδιά του προβλήματος: το εμπορικό ισοζύγιο. Αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών μας, διευρύνοντας την γκάμα των προσφερόμενων προϊόντων, στοχεύοντας σε καλύτερες ποιότητες μπορούμε ταυτόχρονα να ικανοποιήσουμε την εσωτερική ζήτηση, εκτοπίζοντας –άρα μει-

EΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ώνοντας– τις αντίστοιχες εισαγωγές κι έτσι να αυξήσουμε τις εξαγωγές μας.

Μπορούμε να παράγουμε ποιοτικά και ανταγωνιστικά προϊόντα. Ο παλιός μύθος της «Ψωροκώσταινας», που δεν μπορούσε να παράγει παρά μόνο ελιές, λάδι και σταφίδα, προϊόντα καθόλου ευκαταφρόνητα και πολύ κερδοφόρα, αν προωθηθούν σωστά, δεν ισχύει πια. Έ χουμε να επιδείξουμε αριστεία σε εξελιγμένα βιομηχανικά προϊόντα που διεισδύουν στις ξένες Αγορές, ακόμη κι αν εκείνοι που παρήγγειλαν την γνωστή έκθεση στην McKinsey (6.2012) «ξέχασαν» να της ζητήσουν έναν ισότιμο τόμο για τη μεγάλη ελληνική μεταποίηση.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗσ BiCBiOΛΕξ Να στηριχτούμε στις δικές μας δυνάμεις. Τα νούμερα και οι διαπιστώσεις μπορεί να ακούγονται θεωρητικά, οι σημαντικοί βιομηχανικοί παίκτες της Ελλάδας, όμως, έχουν σάρκα και οστά. Πάρτε για παράδειγμα την BiC-BiOΛΕξ. Η ΒΙΟΛΕξ ιδρύθηκε από τον Αναστάσιο Πολίτη στη δεκαετία του ’50 κι έγινε γνωστή με τα ξυραφάκια Astor στο Περιστέρι. Το 1973 ο σουηδός μηχανικός της Kenneth Gyllerstrom σχεδίασε και παρήγαγε στο Περιστέρι το ξυριστικό μιας χρήσεως στην τιμή μιας ξυριστικής λεπίδας, το οποίο κυκλοφόρησε παγκοσμίως το 1975. Η ΒΙΟΛΕξ συμμάχησε και μετά εξαγοράστηκε από τη Γαλλική BiC (1999), ειδικευμένη σε προϊόντα μιας χρήσης, όμως η Διοίκησή της παραμένει 100% ελληνική, όπως γράφει (12.2 και 17.3 2014) η κα Δ. Καραγιαννοπούλου στο reporter.gr.

όπου και η ίδια ανέπτυξε πάνω από 40 πατέντες την τελευταία οκταετία • οι μηχανές παραγωγής είναι σχεδιασμένες από Έ λληνες • 152 εκατ. ευρώ πωλήσεις το 2012 – 20,2 εκατ. ευρώ κέρδη προ φόρων • 250 εκατ. ευρώ σε επενδύσεις στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία • 8 εκατ. ευρώ ετήσια δαπάνη για Έ ρευνα και Ανάπτυξη • 25 εκατ. ευρώ θα επενδύσει φέτος η πολυεθνική στη χώρα μας, όσα δηλαδή και το 2012 • πρώτη σε πωλήσεις στα ξυραφάκια μιας χρήσης στις Η.Π.Α.

• απασχολεί 1.200 άτομα, οι αμοιβές των οποίων αυξήθηκαν πρόσφατα. Ο κ. Δημήτρης Πισιμίσης είναι Διευθύνων σύμβουλος της BiC-ΒΙΟΛΕξ. Ας τον ακούσουμε τι δήλωσε (protagon.gr 11.2.2012) για την οικονομική κρίση: «Αυτοί που θα μας βγάλουν από την

➔

κρίση είναι οι εταιρείες. Άρα, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε, είναι να ενισχύσουμε τον παραγωγικό τομέα. Ο πρώτος τρόπος για να τον ενισχύσουμε, είναι να ξεκινήσουμε να αγοράζουμε ελληνικά προϊόντα. Αν περιμένουμε να δημιουργήσουμε νέες εταιρείες ή να φέρουμε εταιρείες από το εξωτερικό –κινήσεις που συνίστανται από χρονοβόρες διαδικασίες– θα έχουμε χάσει τον χρόνο της ανάπτυξης. Η σπίθα της ανάπτυξης ξεκινά από την υπάρχουσα ελληνική παραγωγική υποδομή». «υπάρχουν πολλές άλλες νησίδες επιχειρηματικών πρωτοβουλιών στην Ελλάδα με εξαγωγική δραστηριότητα, πολλών σοβαρών επιχειρήσεων, που δεν προβάλλονται, δεν τις ξέρετε, δεν τις ξέρει κανείς». Πράγματι, υπάρχουν σοβαρές επιχειρήσεις και επιχειρηματίες που δεν γνωρίζουμε –και όχι μόνο αυτές που απευ-

ΜΕΓΑΛΗ Η ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑ∆ΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΚΑΙ ΧΑΜΗΛΕΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΕΥΡΩΠΗ (ΓΡΑΦΗΜΑ IΙ) ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΑΕΠ 2000-085

ΠΟΣΟΣΤΟ (%) ΣΩΡΕΥΤΙΚΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΑΕΠ ΜΕΤΑΞΥ 2000-08 Ι∆ΙΩΤΙΚΗ & ∆ΗΜΟΣΙΑ ΤΕΛΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ

ΚΑΘΑΡΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ

σήμερα: • 11 εκατ. ξυριστικές μιας χρήσεως την ημέρα σχεδιάστηκαν και παράγονται στις 5 μονάδες της BiCΒΙΟΛΕξ, στην Άνοιξη Αττικής • 96% της παραγωγής εξάγεται σε 153 χώρες • το παγκόσμιο κέντρο έρευνας-ανάπτυξης της εταιρείας είναι στην Αθήνα,

1. Νότια Ευρώπη: Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία 2. Βόρεια Ευρώπη: ∆ανία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Σουηδία, Η.Β.

3. Κεντρική Ευρώπη: Αυστρία, Γερµανία, Βέλγιο, Γαλλία, Ολλανδία Λουξεµβούργο 4. Ε.Ε.-15 5. Συνολική µεταβολή, διαφορά 2000-08, ποσά εκφρασµένα σε όρους αγοραστικής αξίας

Πηγή: Eurostat

ΜcKinsey & Company

 87R

θύνονται στη λιανική κατανάλωση, όπως η BiC– έχουν εδραιωμένη βάση, εξάγουν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους, είναι εξοικειωμένες με τις αδράνειες του διοικητικού μηχανισμού, τα στοιχεία δείχνουν πως διαθέτουν πλεονάζουσα δυναμικότητα, μπορούν να γίνουν σύντομα το εφαλτήριο της ανάπτυξης και απασχόλησης (βλ. Α. Δοξιάδης, Το αόρατο ρήγμα: θεσμοί και συμπεριφορές στην ελληνική Οικονομία, Ίκαρος, Αθήνα 2013-2014, σσ. 323).

ΓΙΑΤΙ Η ΜΕΤΑΠΟΙΗσΗ ΕΙΝΑΙ σΗΜΑΝΤΙΚΗ Κλειδί για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας είναι η αύξηση της παραγωγικότητας. Ιστορικά, αλλά και σήμερα (Γράφημα iV), την υψηλή παραγωγικότητα και τη μεγάλη αύξησή της συναντούμε κυρίως στην πόρτα των μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων (για τη σημασία των μεγάλων επιχειρήσεων βλ. Α. Δοξιάδης, ό.π., 2013 σ. 282)

«Η μεταποίηση είναι η «ατμομηχανή» για αύξηση της παραγωγικότητας, για διείσδυση στις ξένες Αγορές και για τεχνολογική καινοτομία. Τα στοιχεία αυτά τα διαχέει με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα σε όλη την Οικονομία». Αυτά και άλλα επιβεβαιώνει άλλη μελέτη της Mckinsey (McKinsey Global institute MGi-MOP, Manufacturing the future: The next era of global growth and innovation, full report, November 2012, σ. 17): «Η έρευνα μας δείχνει ότι η μεταποίηση συνεχίζει να προσφέρει στις αναπτυσσόμενες Οικονομίες τη διαδρομή για να γίνουν Οικονομίες μέσου εισοδηματικού επιπέδου και τελικά πλούσια έθνη […] Η μεταποίηση συνεχίζει να συμβάλει πολύ περισσότερο απ’ ότι αναλογεί στο μέγεθός της στην Έ ρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α). σ’ αυτήν οφείλεται το 90% των δαπανών για Ε&Α στα μεγάλα βιομηχανικά έθνη. Ο κλάδος συνεισφέρει στην αύξηση της παραγωγικότητας το διπλάσιο απ’ όσο είναι το μερίδιό του στην απασχόλη-

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΡΙΧΘΗΚΕ ΣΕ ΕΓΧΩΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΣΕ “ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΣ” ΚΛΑ∆ΟΥΣ, ΟΠΩΣ Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ (ΓΡΑΦΗΜΑ IIΙ) ∆ισ.€, ονοµαστικές αξίες

ΣΩΡΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΕΛΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ∆ 2000-2008

ΕΓΧΩΡΙΑ ΖΗΤΗΣΗ

ΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ

Πηγή: World Travel and Tourism Council

ΜcKinsey & Company

 88R

ση και πραγματοποιεί χαρακτηριστικά το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών μιας Οικονομίας. στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες Οικονομίες η μεταποίηση γεννά το 70% των εξαγωγών».

Η ΜΕΤΑΠΟΙΗσΗ σΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ σΗΜΕΡΑ Την τελευταία εικοσαετία είμαστε μάρτυρες μιας διαδικασίας «αποβιομηχάνισης». Το μερίδιο της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της μεταποίησης στη συνολική προστιθέμενη αξία έπεσε από 22% στο 15% στην Ευρώπη των 15 και από 13% στο 8% (ή 9,5% ανάλογα με την πηγή) στην Ελλάδα. Μέρος της οφείλεται σε μετατόπιση της κατανάλωσης προς τις υπηρεσίες, κάτι που συνοδεύει διεθνώς την αύξηση του βιοτικού επιπέδου. Η Ευρωπαϊκή Έ νωση έχει θέσει ως στόχο της να φτάσει η μεταποίηση στο 20% του Α.Ε.Π. Όπως παρατηρεί η Mckinsey, «παρά τη σχετική μείωση, η μεταποίηση παραμένει στην Ελλάδα ο τομέας με το μεγαλύτερο πλήθος επιχειρήσεων με περισσότερους από 100 εργαζόμενους. Περιλαμβάνει μεγάλου μεγέθους σύγχρονες επιχειρήσεις, ανταγωνιστικές προς τη διεθνή Αγορά και με σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα» (MckinSey, 6.2012, σ. 50). Και η έρευνα συνεχίζει: «Η βαριά βιομηχανία παράγει το 23% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της μεταποίησης και απασχολεί το 33% των εργαζομένων της. Περιλαμβάνει έναν μικρότερο αριθμό χαρακτηριστικά ώριμων παικτών σε τομείς όπως μέταλλα, τσιμέντο και ορυχεία, με εδραιωμένη διεθνή παρουσία». Τέλος, η Mckinsey προχωρεί σε μια σύσταση, που σε αντίθεση με τις προτάσεις της υπόλοιπης μελέτης δεν εισακούεται από την τρέχουσα κυβερνητική ενεργειακή πολιτική κι ας είναι «όρος επιβίωσης» για τη βαριά βιομηχανία: «Καθοριστικές ενέργειες για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας αυτών των παικτών περιλαμβάνουν μέτρα για

EΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

τη μείωση του ενεργειακού κόστους» (6.2012, σ. 51). Τα στοιχεία βεβαιώνουν πως η αυξημένη παραγωγικότητα μιας Οικονομίας ή ενός κλάδου σημαίνει περισσότερες θέσεις υψηλότερης ειδίκευσης, καλύτερα αμειβόμενες και μεγαλύτερες απολαβές προς την κοινωνία. Τις χρειαζόμαστε. Η μεταποίηση μπορεί να προσφέρει αυτές τις προϋποθέσεις και τη σημαντική αύξηση του οικονομικού πλεονάσματος, του πλούτου της χώρας. Ας τις αξιοποιήσουμε. Χρόνια τώρα στη χώρα οι περισσότεροι ασχολούνταν με το ποια ομάδα θα πάρει μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας (με ορατά αποτελέσματα). Καιρός να καταπιαστούμε με το πώς θα τη μεγαλώσουμε – μπορούμε. Αλλιώς, οδηγούμαστε στη μοίρα ενός διαρκώς υποβαθμιζόμενου παρία της Ευρώπης, σπαταλώντας ή/και εξορίζοντας ένα πολυπληθές προλεταριάτο χαμηλόμισθων πτυχιούχων.

ΕθΝΙΚΗ συΝΕΝΝΟΗσΗ –

ΑξΙΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ Η χώρα χρειάζεται δραστικές αλλαγές. Τα μνημόνια δρομολόγησαν κάποιες. Όμως η χώρα χρειάζεται ένα πρόγραμμα στο οποίο να πιστεύει, πρόγραμμα δικό της για την έξοδο από την κρίση. στο συνολικό πολιτικό σύστημα κυριαρχούν ακόμη οι παλιές πελατειακές και λαϊκίστικες, κοντόφθαλμες νοοτροπίες. Περισσότερο από ποτέ χρειάζεται σήμερα μια εθνική συνεννόηση, που θα εξασφαλίσει θεσμική σταθερότητα και θα ξεκόψει από το παρελθόν, εφαρμόζοντας το κοινά αποδεκτό πρόγραμμα για την έξοδο από την κρίση. Περισσότερο από ποτέ πρέπει να συμμετάσχουν σε μια τέτοια πρωτοβουλία οι κοινωνικές και οι επιχειρηματικές δυνάμεις, κάποιες από τις οποίες έχουν σοβαρές ευθύνες για την κακή πορεία της χώρας. Οι υγιείς δυνάμεις πρέπει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να συμμετάσχουν στη

χάραξη αυτού του προγράμματος με εικοσαετή ορίζοντα, κοιτάζοντας το συλλογικό εθνικό συμφέρον, επιστρατεύοντας γνώση και ισχύ, ορθώνοντας το ανάστημά τους, παραμερίζοντας τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντά τους, όπως καταφέρνουν να το κάνουν σε άλλες χώρες. Το σκηνικό που θα διαμορφωθεί, θα προσδιορίσει το είδος των επιχειρηματικών δυνάμεων που θα επιβιώσουν από την κρίση και θα καθορίσει τη μορφή του πολιτικού μας συστήματος. Αν κυριαρχήσουν πάλι οι επιχειρηματικές εκείνες δυνάμεις, που θέλουν να κερδίζουν χωρίς ρίσκο, εκμαιεύοντας ακριβά προνόμια εσωτερικής κατανάλωσης από το κράτος, και όχι εκείνες που αντλούν από την ισχύ τους, επειδή στηρίζονται στη διαρκή βελτίωση ώστε να προσφέρουν διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες, τότε μια νέα εθνική κρίση μάς περιμένει στη στροφή.

Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΙ∆ΕΙΝΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (ΓΡΑΦΗΜΑ IV)

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΑΝΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ

ΜΕΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ∆ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ, 2009

➔

ΑΠΑ*/ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ, Μ.Ο. Ε.Ε.-27 (250+=100)

Η δομή της ελληνικής Oικονομίας δεν ευνοεί τη δημιουργία μεγάλων βιομηχανικών μονάδων.

* Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία Πηγή: Eurostat Structual Business Indicators, EL STAT

ΜcKinsey & Company

 89R

ΑΙΓΙΑΛΟΣ

«ΦΟΥΡΤΟΥΝΑ» ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΥΣΟΦΟΡΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΟΥ ΑΠΕΡΑΝΤΟΥ ΓΑΛΑΖΙΟΥ

Τα θερινά τµήµατα της Βουλής θα πάρουν «άρωµα παραλίας» καθώς εκεί µεταφέρεται η αντιπαράθεση για το επίµαχο νοµοσχέδιο του υπουργείου Οικονοµικών για τη χρήση του αιγιαλού, µετά την ολοκλήρωση της δηµόσιας διαβούλευσης στα µέσα Μαΐου. Ουσιαστικά πρόκειται για κοµβικό νοµοθέτηµα, που αφορά στο µέλλον της τουριστικής ανάπτυξης, τη διασφάλιση της αειφορίας, αλλά και την προστασία του πιο σηµαντικού –συµβολικά και ουσιαστικά– τµήµατος της παράκτιας ζώνης.

TOY ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΛΕΞΑΚΗ

τ ΑΙΓΙΑΛΟΣ

Το προσχέδιο κειμένου του νομοσχεδίου, βέβαια,

ΙσΠΑΝΟΠΟΙΗσΗ…

ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών σε πανεθνικό

σε κάθε περίπτωση, όπως τονίζουν κορυφαίοι κυβερνητικοί παράγοντες, αλλά και εκπρόσωποι του τεχνικού κόσμου και της τουριστικής κοινότητας, η «ισπανοποίηση των ακτών», δηλαδή η αλόγιστη δόμηση όλης της μακράς και μοναδικής ελληνικής παράκτιας ζώνης, θα πρέπει να αποφευχθεί. «Η Ελλάδα δεν πρέπει να ακολουθήσει και δεν θα ακολουθήσει το μοντέλο παράκτιας ανάπτυξης της Ισπανίας και της Πορτογαλίας ή ακόμα, σε ορισμένες περιοχές, της Ιταλίας και της Γαλλίας, το οποίο έχει οδηγήσει στην ανεπανόρθωτη αισθητική και περιβαλλοντική υποβάθμιση της ακτογραμμής των χωρών αυτών, με προφανείς αρνητικές συνέπειες στο τουριστικό τους προϊόν». Αυτό επεσήμανε πρόσφατα ο υπουργός ΠΕΚΑ, κ. Γιάννης Μανιάτης, προσθέτοντας ότι «η χώρα δεν πρέπει να στοχεύει στη μαζικότητα του τουρισμού της, αλλά στη συνεχή ποιοτική του αναβάθμιση και την προώθηση ενός μοναδικού τουριστικού προϊόντος», που συνδυάζει, όπως ανέφερε, τη φυσική ομορφιά, τον πολιτισμό, την αυθεντικότητα, το καλό κλίμα, τις καλές υποδομές, τον σεβασμό στο περιβάλλον και την κλίμακα του τοπίου, καθώς και την ασφάλεια που επιτρέπει στον επισκέπτη να κινηθεί και αυτόνομα, έξω από αυστηρά προδιαγεγραμμένες διαδρομές και προορισμούς». στο πλαίσιο αυτό, η απόφαση του υπουργείου Οικονομικών να ξεκινήσει τη διαδικασία οριοθέτησης αιγιαλού σε όλη τη χώρα και διαμόρφωσης νέου νομικού πλαισίου είναι καλοδεχούμενη. ωστόσο μένει να δούμε αν οι προθέσεις είναι αγαθές.

επίπεδο, ενώ πυροδότησε διαδικτυακή συλλογή

υπογραφών κατά του «ξεπουλήματος» των

παραλιών. Η ομορφιά της ελληνικής ακτογραμμής

και το γεγονός ότι παραμένει ακόμη αμόλυντη κατά το πλείστον, δημιουργεί και εύλογο διεθνές κύμα ενδιαφέροντος. στο πλαίσιο αυτό, το βασικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί από επισκέπτες και κατοίκους είναι εάν με τη νομοθετική πρωτοβουλία θα μπει τάξη στη σημερινή αταξία που υπάρχει. Αυτό, παράλληλα με τη διασφάλιση της ελεύθερης πρόσβασης στις ακτές, σε μια χώρα όπου η έννοια του δημοσίου χώρου και της λειτουργίας του σε όφελος της κοινωνίας τείνει να εκφυλιστεί, είτε από την αλόγιστη εκμετάλλευση μικροσυμφερόντων (ημιπαράνομα τραπεζοκαθίσματα) είτε από «παρακάμπτουσες» τη νομοθεσία και το σύνταγμα «επενδύσεις».

 94R

“

Η ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΑΝΑΠΤΥξΗΣ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑΣ, ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΕΠΑΝΟΡΘωΤΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙβΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΥΠΟβΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΑΚΤΟΓΡΑΜΜΗΣ, ΜΕ ΠΡΟΦΑΝΕΙΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

ΚΑθΗσυΧΑΖΕΙ ΤΟ υΠΟυΡΓΕΙΟ στο φόντο των σφοδρών αντιδράσεων, πάντως, που έχουν ξεσπάσει εντός και εκτός Ελλάδος για το κείμενο που τέθηκε προς διαβούλευση, το υπουργείο προσπάθησε να καθησυχάσει όσους ανησυχούν. Με αρωγό τον σΕΤΕ, επαναλαμβάνει ότι το συγκεκριμένο σχέδιο βάζει τάξη στην αταξία και αποτελεί εφαλτήριο ανάπτυξης. Πιο συγκεκριμένα το σχέδιο στοχεύει, σύμφωνα με το υπουργείο: • στον καθορισμό με σαφή και αντικειμενικά κριτήρια, εντός προθεσμίας 6 μηνών, της γραμμής αιγιαλού στο σύνολο της επικράτειας, προκειμένου να καταστεί πιο αποτελεσματική η προστασία της ακτογραμμής και να εξαλειφθούν φαινόμενα αδικαιολόγητης καθυστέρησης και αδιαφάνειας κατά τη χάραξη του αιγιαλού • στη θέσπιση ενός ορθολογικού και ταχέως διαγεγραμμένου πλαισίου παραχώρησης της χρήσης του αιγιαλού, με τήρηση στο ακέραιο της εκάστοτε ισχύουσας περιβαλλοντικής νομοθεσίας • στην απλοποίηση χρονοβόρων και γραφειοκρατικών διαδικασιών που ταλαιπωρούσαν τους πολίτες • στον καθορισμό δίκαιου και αντικειμενικού ανταλλάγματος για την παραχώρηση χρήσης αιγιαλού και παραλίας • στη διασφάλιση της καλύτερης δυνατής πρόσβασης του κοινού στον αιγιαλό και την παραλία, λαμβάνοντας υπόψη και την ιδιαίτερη μορφολογία των ελληνικών ακτών. στο υπουργείο Οικονομικών επιμένουν ότι αντιλαμβάνονται πλήρως τη σημασία του αιγιαλού και της παραλίας ως κοινωνι-

κού αγαθού, αλλά και ως κρίσιμου παράγοντα για την οικονομική ζωή της χώρας. Γι’ αυτό προτίθενται να εξαντλήσουν, όπως σημειώνουν, κάθε περιθώριο περαιτέρω διαβούλευσης με όλους τους συναρμόδιους φορείς και κοινωνικούς εταίρους.

ΟΙ ΑΝΗσυΧΙΕσ Αυτό που πρέπει να ληφθεί ως δεδομένο, σύμφωνα με νομικούς κύκλους, είναι ότι η υφιστάμενη νομολογία προβλέπει πως η παραλία και ο αιγιαλός αποτελούν κοινά αγαθά, που ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο. «ως κοινόχρηστα αγαθά είναι εκτός συναλλαγής και περιλαμβάνονται στη δημόσια κτήση» επισημαίνεται στον Αστικό Κώδικα. Ταυτόχρονα, ωστόσο, ο νόμος δίνει τη δυνατότητα στο Δημόσιο να επιτρέπει σε ιδιώτες να χρησιμοποιούν τη δημόσια κτήση, δηλαδή τον αιγιαλό και την παραλία (παρ. 5.2 του Ν.2971/2001). Αυτή είναι η νομιμοποιητική βάση της σχεδιαζόμενης αξιοποίησης των παραλιακών εκτάσεων, είτε αυτών που έχουν μεταφερθεί στο Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων είτε των υπολοίπων. ωστόσο φορείς της κοινωνίας των πολιτών, όπως το Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη, χαρακτηρίζει, μεν, σημαντικό το ότι η Διοίκηση ασχολείται με αυτό το σοβαρό θέμα, σημειώνει όμως ότι το νομοσχέδιο χαρακτηρίζεται από: • Προχειρότητα, με λανθασμένες αναφορές σε υπηρεσίες ή υπουργεία, αλλά και αδόκιμες –γλωσσικά, συντακτικά και εννοιολογικά– διατυπώσεις.

• Έ λλειψη γνώσης της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας, καθώς πλείστα σημεία του είναι δυνατόν να προσβληθούν στο συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά και ενώπιον του Ευρωπαϊκού

 95R

ΑΙΓΙΑΛΟΣ

∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΚΟΤΟΣ ΜΕΛΟΣ ∆.Σ. ΣΕΤΕ

Δικαστηρίου για παραβίαση του συντάγματος και των εθνικών και ευρωπαϊκών δεσμεύσεων, με ισχυρή πιθανότητα σοβαρής επιβάρυνσης του προϋπολογισμού από σοβαρά πρόστιμα.

• Έ λλειψη ενδοκυβερνητικής συνεργασίας, καθώς θεωρείται αδιανόητη η συναίνεση των συναρμόδιων υΠΕΚΑ, υΠΑΝΑ και υΠΤΟυΡ σε πλειάδα κρίσιμων προτεινόμενων άρθρων.

• Παντελή έλλειψη σοβαρού αναπτυξιακού οράματος, βασισμένου στην ολοκληρωμένη διαχείριση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των ακτών και λοιπών υδάτινων περιοχών της χώρας, αλλά και των ειδικών χαρακτηριστικών τους.

• Άγνοια του πνεύματος σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων που χαρακτηρίζει τους σοβαρούς επενδυτές και όχι τους ευκαιριακούς (hit and go) που καθ’ έξιν προσελκύει διαχρονικά η χώρα.

• Επιπόλαιη προσπάθεια «κατασκευής» μη σύννομων χαριστικών συνθηκών, για τη διευκόλυνση προσέλκυσης επενδύσεων.

• Παράλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στην υποχρέωση ενημέρωσης και συμμετοχής του Πολίτη στη Λήψη Αποφάσεων, όπως ορίζονται στη σύμβαση του Aarhus.

ΕΝΑ ΧΡυσΟΡυΧΕΙΟ 16 ΧΙΛΙΑΔωΝ ΧΙΛΙΟΜΕΤΡωΝ◆ Τα «βαρύ χαρτί» της ελληνικής παράκτιας Οικονομίας είναι η σχεδόν παρθένα ελληνική ακτογραμμή, που ξετυλίγεται σε 16.000 χιλιόμετρα. Εν όψει ενός συνολικού rebranding του εγχώριου τουριστικού προϊόντος και συνακόλουθης ισχυροποίησης της θέσης της Ελλάδας στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, επιβάλλεται η κατασκευή νέων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων και στο παράκτιο μέτωπο, όπως αναφέρουν παράγοντες του τουριστικού κλάδου. σύμφωνα με εκτιμήσεις του συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (σΕΤΕ), απαιτούνται επενδύσεις σε περισσότερα από 200 χιλιόμετρα ακτογραμμής από τα συνολικά 16.000. Με άλλα λόγια, η αναπτυξιακή προοπτική, αλλά και η άντληση πολύτιμης για το Δημόσιο ρευστότητας μέσω της υλοποίησης ήπιων χρήσεων σε κλάσμα του παραλιακού μετώπου, μπορεί να είναι ιδιαίτερα επωφελής, χωρίς αυτό να συνεπάγεται το «ξεπούλημα» της παραλίας ή την απαγόρευση της πρόσβασης σ’ αυτήν. Το μόνο που απαιτείται είναι ανοικτός και καλόπιστος διάλογος αλλά και σύγκρουση με εδραιωμένα συμφέροντα που λυ-

μαίνονται τη σημερινή κατάσταση, ωστόσο τοπικές αδράνειες εμποδίζουν συχνά την ανάπτυξη ενός ειλικρινούς διαλόγου. Πριν από λίγες εβδομάδες ο σΕΤΕ χαρακτήρισε το νομοσχέδιο ως «κινούμενο σε θετική κατεύθυνση», ζήτησε όμως να διευκρινιστούν σειρά περιβαλλοντικών θεμάτων με αξιόπιστο τρόπο, ώστε να μην υπάρχουν σκιές.

Η ΓΝωΜΗ ΤΟυ σΕΤΕ Μιλώντας στο τεύχος, το μέλος Δ.σ. του σΕΤΕ, κ. Φώτης Κοκοτός, στέλεχος της τουριστικής βιομηχανίας ο ίδιος, καταθέτει, αν μη τι άλλο, μια ενδιαφέρουσα άποψη. «Η παρθένα αμμουδιά με τα κρυστάλλινα νερά είναι δυστυχώς μια χίμαιρα. Παντού στην Ελλάδα βρίσκεις πλαστικά και πετρέλαια που ξεβράζει το κύμα. στις προσβάσιμες παραλίες θα βρεις και αποτσίγαρα, αποφάγια και κόπρανα κατοικιδίων. Αν υπάρχει παρακείμενος δρόμος, θα δεις και σημάδια από ρόδες. Όπως και σε πολλά άλλα πράγματα, οι περισσότεροι συμπολίτες μας εκλαμβάνουν την ελευθερία πρόσβασης ως “ασυδοσία” και την αναρχία ως ευδαιμονία», καταλήγει. «Έ νας συντοπίτης μου παραπονέθηκε τις προάλλες πως ήθελε να προσεγγίσει την αμμουδιά ενός ξενοδοχείου, αλλά τον σταμάτησαν. Μετά μου είπε πως ήταν με τζετ σκι – δηλαδή ήταν παράνομος. Ακόμη χειρότερα, νόμιζε πως η ελευθερία πρόσβασης σημαίνει και να βάλει φωτιά να ψήσει. Νόμιζε πως η αυθαιρεσία ήταν “δικαίωμα”. Αντιστοίχως, “δικαίωμα στην αυθαιρεσία” ζητούν και όσοι δήμοι ή ιδιώτες μπαζώνουν ή χτίζουν. Γιατί;», αναρωτιέται.

ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ Αν και ο νόμος επιτρέπει τα έργα, η διαδικασία έγκρισης είναι γραφειοκρατικός Γολγοθάς. Δεκάδες υπηρεσίες εμπλέκονται, επειδή δεν υπάρχει σχεδιασμός. Αντί για συγκεκριμένα σχέδια, η πολιτεία θεσπίζει γενικόλογες απαγορεύσεις, με νόμους που καταπατώνται καθημερινά. Ακόμη χειρότερα, η κυβέρνηση προσπαθεί με εισπρακτική νοοτροπία να κάνει «νομιμοποίηση αυθαιρέτων», δηλαδή ομολογεί ευθέως ότι περνά νέους νόμους, ώστε να διορθώσει τη ζημιά από όσους δεν εφαρμόστηκαν. Με πρόσχημα, δε, τη διευκόλυνση των επενδύσεων αίρει τις γενικές απαγορεύσεις, χωρίς να τις αντικαθιστά με χωροταξικό σχεδιασμό και

 96R

“

ΣΥΜΦωΝΑ ΜΕ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΕΤΕ, ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ 200 ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ ΑΚΤΟΓΡΑΜΜΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΝΟΛΙΚΑ 16.000

χρήσεις γης. Κυνηγάμε αενάως την ουρά μας. σύμφωνα με τον κ. Κοκοτό, πρέπει κάθε επενδυτής που φέρνει λεφτά και νέες δουλειές στη χώρα, να λαμβάνει συγκεκριμένες απαντήσεις όταν ψάχνει πού να επενδύσει. «Όχι να τον στέλνουν από τον Άννα, στον Καϊάφα και στον Πόντιο Πιλάτο. Να ενημερώνεται από την πολιτεία με ακρίβεια και σαφήνεια για το ποια εκμετάλλευση και ποια επιχειρηματική δραστηριότητα επιτρέπεται σε όλη τη χώρα». Το σωστό θα ήταν να είχαμε χαράξει παντού τον αιγιαλό και την παραλία, με τρόπο απολύτως συγκεκριμένο, όπως θα έπρεπε να είχε γίνει και με τους δασικούς χάρτες, το κτηματολόγιο, τον χωροταξικό σχεδιασμό και τις χρήσεις γης. Χρειαζόμαστε μελετημένη σχεδίαση σε κάθε γωνιά της πατρίδας μας, με μετρημένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Το σωστό θα ήταν, επίσης, να είχαμε τακτικές περιπολίες του λιμενικού και της αστυνομίας, τακτικές δράσεις απορρύπανσης και πρόληψης, έλεγχο και ρύθμιση της πρόσβασης από αυτοκίνητα και ζώα, διευκολύνσεις για ΑΜΕΑ και διασφάλιση της ποιότητας υπηρεσιών παντού. Μπορεί να φαίνονται πολλά, αλλά τα κάνουμε ήδη με τις Γαλάζιες σημαίες.

ΠΙσΤΟΠΟΙΗσΕΙσ «Έ χοντας υπάρξει ο ίδιος διαχειριστής πιστοποιημένης παραλίας για αρκετά χρόνια, ξέρω καλά πώς επιβάλλεται η καθαριότητα, η περιβαλλοντική διαχείριση, η ασφάλεια, η υγιεινή και η πρόσβαση ΑΜΕΑ. θεωρώ πως η Γαλάζια σημαία θα μπορούσε κάλλιστα να είναι υποχρεωτική πιστοποίηση για οποιαδήποτε χρήση σε παραλία, με εποπτεία του δήμου και επιβάρυνση των ιδιωτών», συνεχίζει, επισημαίνει δε, ότι σε μια παραλία με Γαλάζια σημαία, όπως στο Λασίθι (όπου έχουμε τις περισσότερες στην Ελλάδα), ο ξένος επισκέπτης έχει παγκοσμίως διαφημισμένη διασφάλιση ποιότητας, «από την άλλη, όμως, όσοι ζούμε εδώ ξέρουμε και τι πλαστικά ξεβράζει το μελτέμι στον κόλπο του Μιραμπέλου� Μάθαμε καλά πως οι άψογες παραλίες κοστίζουν και δεν πληρώνουμε μόνο για την καθαριότητα», υπογραμμίζει. Όπως τονίζει, σε μια άψογη παραλία πρέπει και οι ναυαγοσώστες να εκπαιδευτούν και να μισθοδοτηθούν, ράμπες αμαξιδίων να κατασκευαστούν, το νερό και το τηλέφωνο ανάγκης να πληρωθούν. Τα έξοδα διαχείρισης και προστασίας των παρα-

λιών μπορούν κάλλιστα να έρθουν από χρέωση εκείνων που αγοράζουν υπηρεσίες, καθώς και από πρόστιμα σε όσους συλλαμβάνονται να παρανομούν. Ακόμη και για τις ερημικές παραλίες, όπου πρέπει να θεσπίσουμε μέτρα εποπτείας και καθαρισμού, θα έχουμε το κόστος των φορέων διαχείρισης και των δυνάμεων εποπτείας και ασφαλείας. «Όλες αυτές οι προτάσεις βρίσκουν απήχηση και εφαρμογή ανά την Ευρώπη. Δυστυχώς, όμως, στον δημόσιο διάλογο κυριαρχούν οι ακραίες και όχι οι μετριοπαθείς φωνές· ρέπουμε προς τον λαϊκισμό, γενικά. Προτιμούμε να απορρίπτουμε κάθε πρόταση αλλαγής, αντί να κάνουμε τη σωστή πρόταση αλλαγής. Ας σοβαρευτούμε, επιτέλους», καταλήγει.

ΟΡΟΛΟΓΙΑ Αιγιαλός. Είναι η ζώνη της ξηράς, η οποία βρέχεται από τις μεγαλύτερες, πλην συνήθεις, αναβάσεις των κυμάτων της θάλασσας. ως θάλασσα νοείται και η λιμνοθάλασσα, ήτοι μεγάλη έκταση από λιμνάζοντα νερά, που βρίσκεται κοντά στη θάλασσα και επικοινωνεί με αυτή. Παραλία. Είναι η ζώνη της ξηράς, η οποία προστίθεται στον αιγιαλό, όταν είναι αναγκαία για την επικοινωνία της ξηράς με τη θάλασσα και αντίστροφα. Παλαιός αιγιαλός. Είναι η έκταση ξηράς, η οποία προκύπτει από τη μετατόπιση της γραμμής του αιγιαλού προς τη θάλασσα, οφείλεται σε φυσικές προσχώσεις ή τεχνικά έργα και προσδιορίζεται από τη νέα γραμμή αιγιαλού και το όριο του παλαιότερα υφιστάμενου αιγιαλού. Όχθη των ποταμών και των λιμνών. Είναι η ζώνη ξηράς που τα περιστοιχίζει και βρέχεται από τις μεγαλύτερες, πλην συνήθεις, αναβάσεις των υδάτων τους. Παρόχθια ζώνη των λιμνών και των ποταμών. Είναι η ζώνη ξηράς που προστίθεται στην όχθη, για την επικοινωνία της ξηράς με τη λίμνη ή τον ποταμό και αντίστροφα. Παλαιά όχθη των λιμνών και των ποταμών. Είναι η έκταση της ξηράς, η οποία προκύπτει από τη μετατόπιση της οριογραμμής της όχθης προς τη λίμνη και τον ποταμό, αντίστοιχα. Απλή χρήση αιγιαλού και κοινόχρηστης παραλίας. Είναι κάθε χρήση, η οποία δεν παραβιάζει τον προορισμό του ως κοινόχρηστου αγαθού και δεν επιφέρει αλλοίωση στη φυσική μορφολογία και τα βιοτικά του στοιχεία. Λιμένας. Είναι ζώνη ξηράς και θάλασσας μαζί με έργα και εξοπλισμό, που επιτρέπουν κυρίως την υποδοχή κάθε είδους πλωτών μέσων και σκαφών αναψυχής, τη φορτοεκφόρτωση, αποθήκευση, παραλαβή και προώθηση των φορτίων τους, την εξυπηρέτηση επιβατών και οχημάτων και την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τις θαλάσσιες μεταφορές. Φορέας διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα. Είναι κάθε δημόσιος φορέας ή φορέας της Αυτοδιοίκησης ή μικτός φορέας που έχει κατά νόμο την ευθύνη της διοίκησης και της εκμετάλλευσης λιμένα.

 97R

ADVERTORIAL

ΣΙΟΥΡΑΣ Α.Γ.Β.Ε.

40 ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ∆ΙΕΘΝΟΥΣ ΕΞΑΓΩΓΙΚΗΣ ∆ΡΑΣΗΣ Η ΣΙΟΥΡΑΣ, Ανώνυµη Γεωργική Βιοµηχανική Εταιρεία, ιδρύθηκε το 1926 µε αποκλειστικό σκοπό την παραγωγή, την τυποποίηση και την εµπορία αρίστης ποιότητας ελληνικών ελιών.

H

Η έδρα της βρίσκεται στην Α΄ Βιομηχανική Περιοχή Βόλου, όπου διαθέτει παραγωγική μονάδα με εγκαταστάσεις 8.500 τ.μ. σε ιδιόκτητο οικόπεδο 15.000 τ.μ., με δυνατότητα ετήσιας παραγωγής 7.000 τόνων. Διαθέτει σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό, άριστα εκπαιδευμένο προσωπικό και σε συνδυασμό με τη μακροχρόνια εμπειρία στην επεξεργασία των ελιών, εγγυάται την άριστη ποιότητα των προϊόντων της, εναρμονισμένων με τις διεθνείς προδιαγραφές ποιότητας και υγιεινής. Το εργοστάσιο είναι πιστοποιημένο με το σύστημα Διασφάλισης Ποιότητας iSO 9000, το σύστημα Ασφάλειας Τροφίμων iSO 22000 καθώς και με τα διεθνή πρότυπα BrC & ifS. Η εταιρεία παρουσιάζει εδώ και 40 χρό-

νια έντονη εξαγωγική δραστηριότητα σε όλο τον πλανήτη. σήμερα, το 95% του ετήσιου κύκλου εργασιών της (για το 2014 θα υπερβεί τα 20 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 18%) πραγματοποιείται από τις εξαγωγές. Τα προϊόντα της διακινούνται σε τουλάχιστον 40 χώρες στις 5 ηπείρους, όπου διατηρεί μακροχρόνιες επιτυχημένες συνεργασίες με εισαγωγείς, δίκτυα διανομής, αλυσίδες εταιρειών τροφίμων κ.λπ. Με συνεχή παρουσία σε μεγάλες διεθνείς εκθέσεις τροφίμων, συνεχείς επισκέψεις σε υποψήφιους πελάτες σε όλο τον κόσμο και μέσω διαρκών διεθνών επαφών, η εταιρεία ανοίγει νέες Αγορές, προσφέροντας στις ελληνικές ποικιλίες ελιάς προστιθέμενη αξία. Τα προϊόντα, εναρμονισμένα στις απαιτήσεις της κάθε Αγοράς, σε καλαίσθητες συσκευασίες, με ασφάλεια για τον

 98R

τελικό καταναλωτή και ανταγωνιστικές τιμές, κατακτούν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο στις ήδη μεγάλες παραδοσιακές Αγορές (Αμερική, Ευρώπη) αλλά το σημαντικότερο, ανοίγουν προοπτικές σε νέες Αγορές, όπου ακόμη και σήμερα η ελληνική επιτραπέζια ελιά δεν είναι γνωστή. Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΕΙ ΟΛΑ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤωΝ ΕΛΑΙωΝ ΟΠωσ: Μαύρες φυσικές - Καλαμών - Πράσινες -ξανθές- Εκπυρηνωμένες-Ροδέλες Πράσινες γεμιστές - Πράσινες τσακιστές θρούμπες Χαλκιδικής και θάσου

στόχοι της σΙΟυΡΑσ Α.Β.Γ.Ε. είναι η συνεχής βελτίωση των προϊόντων, η διατήρηση των άριστων συνθηκών επεξεργασίας και τυποποίησης και η άμεση εξυπηρέτηση των πελατών.

MEΣΟΓΕΙΑΚΗ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ∆ΙΑΤΡΟΦΗ:

Πιστοποιηµένη και «µε τη βούλα» της UNESCO Το µεσογειακό διατροφικό µοντέλο είναι ένας υγιεινός τρόπος διατροφής, που στηρίζεται σε µια βιώσιµη γεωργία, η οποία σέβεται το περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους και τον άνθρωπο  99R

τ Τα ευεργετήματα της μεσογειακής διατροφής είναι ήδη γνωστά και έχουν πολλές φορές υμνηθεί από τον Τύπο. ωστόσο η ανακήρυξη από την UNESCO της μεσογειακής διατροφής ως Άυλου Πολιτιστικού Αγαθού της Ανθρωπότητας, φαίνεται ότι σφράγισε οριστικά την ανεκτίμητη διατροφική της αξία. Βεβαίως πολλοί υποστηρίζουν ότι ειδικότερα η ελληνική διατροφή είναι αρκετά ανώτερη της μεσογειακής διατροφής κι αυτό επειδή η ελληνική διατροφή στηρίζεται κατεξοχήν στο λάδι, σε αντίθεση με τις αφρικανικές χώρες που και αυτές ανήκουν στις μεσογειακές. Η προάσπιση της μεσογειακής Διατροφής έχει μεγάλη σημασία για τη χώρα μας, αφενός επειδή η Ελλάδα παράγει μεσογειακά προϊόντα (ελαιόλαδο, φρούτα, λαχανικά) και αφετέρου επειδή η χώρα μας χαρακτηρίζεται από πλούσιες πολιτισμικές παραδόσεις σε όλες τις περιοχές της, οι οποίες πρέπει να διατηρηθούν και διατηρούνται.

θετική εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κατάφερε ώστε η Ελλάδα να αναλάβει έως τις 30 Απριλίου 2015 τον συντονιστικό ρόλο του δικτύου επτά χωρών που ενέγραψαν τη μεσογειακή Διατροφή στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO. Ο συντονιστικός ρόλος για τα επόμενα χρόνια θα αναλαμβάνεται εκ περιτροπής από τις υπόλοιπες χώρες, με την Ιταλία να ακολουθεί αμέσως μετά την Ελλάδα. Από την πλευρά της Ελλάδας, η Κορώνη Μεσσηνίας έχει επιλεγεί ως Εμβληματική Κοινότητα, επειδή συνδυάζει το τρίπτυχο διατροφής, παράδοσης, ιστορίας. Είναι μια περιοχή πλούσια σε αγροτικά προϊόντα, όπως το ελαιόλαδο, οι ελιές, το κρασί, οι σταφίδες, τα σύκα, η μεγάλη ποικιλία χορταρικών, βοτάνων και αρωματικών φυτών. Ο Δήμος Πύλου-Νέστορος και το Μανιατάκειο Ίδρυμα, σε εκδηλώσεις που

 100R

MEΣΟΓΕΙΑΚΗ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

H ανακήρυξη από την UNESCO της Μεσογειακής διατροφής ως Άυλου Πολιτιστικού Αγαθού της Ανθρωπότητας, φαίνεται ότι σφράγισε οριστικά την ανεκτίµητη διατροφική της αξία

διοργανώνουν κάθε χρόνο στην κοινότητα Κορώνης, προβάλλουν την αξία του συγκεκριμένου διατροφικού μοντέλου, τις ευεργετικές του ιδιότητες για υγεία και ευζωία, αλλά και τα πολιτιστικά στοιχεία που περικλείονται στις παραδοσιακές μεθόδους και πρακτικές, τα οποία μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά, όπως και τη σημασία του στην εξωστρεφή κοινωνική διάσταση του ελληνικού τραπεζιού. στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα ανέλαβε, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία δικτυακού χώρου για τη μεσογειακή Διατροφή, την αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τη διοργάνωση και φιλοξενία της ετήσιας συνάντησης των επτά χωρών, τη διερεύνηση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης κοινών προγραμμάτων από κοινοτικούς πόρους κ.ά. σύμφωνα με την ελληνική πρόταση, το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ) που διαθέτει την αναγκαία επιστημονική και ερευνητι-

 101R

κή εμπειρογνωμοσύνη, ορίζεται ως το συντονιστικό σημείο προκειμένου οι επτά χώρες να αναλάβουν κοινές δράσεις και πρωτοβουλίες, τόσο για τη διαφύλαξη όσο και για τη διάδοση των αξιών της μεσογειακής Διατροφής. Η 16η Νοεμβρίου ορίστηκε ως Εμβληματική Ημέρα Μεσογειακής Διατροφής. Κύπρος και Πορτογαλία θα διαμορφώσουν πρόταση για την καθιέρωση ετήσιου φεστιβάλ Μεσογειακής Διατροφής, που θα πραγματοποιείται κατά προτίμηση σε μη μεσογειακές χώρες, προκειμένου να διαδοθεί η μεσογειακή Διατροφή ως πολιτιστική κληρονομιά αλλά και διατροφικό μοντέλο. Τελικά το μεσογειακό διατροφικό μοντέλο είναι ένας υγιεινός τρόπος διατροφής, που περιλαμβάνει κυρίως την κατανάλωση ελαιολάδου, φρούτων και λαχανικών, οσπρίων και δημητριακών, που στηρίζεται σε μια βιώσιμη γεωργία, η οποία σέβεται το περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους και τον άνθρωπο.

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ:

Τραχανάς ή τραχaνότο;  102R

MEΣΟΓΕΙΑΚΗ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

Θ Από την κρίση ταυτότητας του ελληνικού τουρισµού στα «µνηµόνια» γαστρονοµίας µεταξύ παραγωγών και επαγγελµατιών

ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΑΛΕΞΑΚΗ

«θα μπορούσαν οι εκατοντάδες μορφές πίτας που έχει η Ελλάδα, να έχουν τη διεθνή πορεία της πίτσας;». στο ερώτημα που καταθέτει μιλώντας στο reporter ο Γιώργος Πίττας, μέλος του Δ.σ. του ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος και ψυχή της προσπάθειας «Ελληνικό Πρωινό», συμπυκνώνεται το στοίχημα ανάπτυξης της γαστρονομίας ως βασικής συνιστώσας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, αλλά και της ανάδειξης της εξωστρέφειας του πρωτογενούς τομέα της Οικονομίας και της συνδεόμενης με αυτόν μεταποίησης. Με το ερώτημα για την… πίτα και την πίτσα να πλανάται, τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο της επανασημασιοδότησης της έννοιας «διακοπές εν Ελλάδι», αναπτύσσεται μια συνολική συζήτηση για το πώς θα δημιουργηθούν περισσότερες υπεραξίες από τον τουρισμό, που θα φέρουν πλούτο και σε άλλους τομείς της Οικονομίας, αλλά θα προσδώσουν, παράλληλα, νέα ταυτότητα στο ελληνικό τουριστικό φαινόμενο. Πλέον το μοντέλο «ήλιος-θάλασσα», αν και τρέφει ακόμη πολλούς, δεν αρκεί ώστε να διευρύνει τη σεζόν και να φέρει έσοδα. Επιπλέον, η μονοσήμαντη εξάρτηση του τουριστικού ρεύματος από αυτό το μοντέλο αυξάνει το ρίσκο, ενώ μπορεί να αποτελέσει απειλή για την αειφορία, καθώς η αποκλειστική ανάδειξή του απαιτεί υπέρμετρη αξιοποίηση των ακτών.

 103R

Είναι χαρακτηριστικό ότι το 80% των τουριστών στην Ελλάδα έρχεται από τον Απρίλιο ώς τον σεπτέμβριο λόγω της αναζήτησης μιας θέσης στον ήλιο. σε αντίθεση με τους άμεσους ανταγωνιστές, όπως η Τουρκία, όπου το αντίστοιχο ποσοστό είναι στο 70%, κυρίως η Ιταλία στο 68% και δευτερευόντως η Αίγυπτος στο 53% (λόγω κλίματος, όμως). στο πλαίσιο αυτό η μελέτη της McKinsey του 2011, Τουριστικός στρατηγικός σχεδιασμός 2021, που παρουσίασε ο σΕΤΕ, έθεσε ως κύρια προτεραιότητα τη δημιουργία ενός ισχυρού και διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου προϊόντων (Sun and Beach, συνεδριακός Τουρισμός, City Break, Πολιτιστικός Τουρισμός, Ναυτικός Τουρισμός και Ιατρικός Τουρισμός) καθώς και μια σειρά από «συμπληρωματικά και διαφοροποιημένα προϊόντα» μεταξύ των οποίων είναι και ο γαστρονομικός τουρισμός. Ο τελευταίος, μάλιστα, όπως αναφέρει άλλη μελέτη της ίδιας εταιρείας για το νέο παραγωγικό μοντέλο της χώρας, μπορεί να συνδυαστεί με την αγροτική παραγωγή και ειδικά τη μεταποίηση τροφίμων σε συγκεκριμένα προϊόντα υψηλής ποιότητας, όπως το ελαιόλαδο, επιλεγμένα φρούτα και λαχανικά και διάφορα γαλακτοκομικά, και να φέρει σε δημιουργική σύμπλευση δύο κομβικούς τομείς της ελληνικής Οικονομίας.

ΙσΧυΡΗ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΤΑ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟϊΟΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΑσΤΡΟΝΟΜΙΚΟ ΤΟυΡΙσΜΟ «Δεν μπορώ να πω ότι οι επισκέπτες μας έρχονται για τη γαστρονομία. Αναζητούν κυρίως το φως και τον ήλιο του Αιγαίου, τη δροσιά της θάλασσας. ωστόσο αναζητούν και αυθεντικές γεύσεις. Ειδικά ζητούν τοπικά υλικά, ποικιλίες κρασιού και τη σύγχρονη εκδοχή της ελληνικής γαστρονομίας», αναφέ-

Ο ΣΕΤΕ, στο discovergreece.com, έχει ως βασική κατηγορία στην ιστοσελίδα του τη γαστρονοµία, µε αναφορά στην υψηλή κουζίνα, την ελληνική παραγωγή και την ελληνική µαγειρική

ρουν ο Αχιλλέας Καματέρης και ο Χρήστος Μιχαήλ από το εστιατόριο Γιαλός στη Μήλο, υπονοώντας ότι το «ήλιοςθάλασσα» είναι ακόμη το κυρίαρχο που ζητούν οι ξένοι. Οι δύο τους ξεκίνησαν εδώ και χρόνια μια προσπάθεια ανάδειξης μεσογειακών και ελληνικών γεύσεων με βάση τοπικά υλικά, έχοντας φανατικούς ξένους οπαδούς, σε ένα νησί με μεγάλη, για τα δεδομένα των Κυκλάδων, αγροτική παραγωγή. «Αυτό που ψάχνουν είναι τα ταυτοποιημένα τοπικά υλικά, με αυθεντικότητα, δημιουργική διάθεση και χωρίς φλυαρία», τονίζουν μιλώντας στο reporter. Τη σημασία της ανάδειξης και αξιοποίησης των καλών τοπικών υλικών υπογραμμίζει στο reporter ο Γιώργος Βενιέρης, ιδρυτής της εταιρείας foodmask, που ειδικεύεται στην ανάπτυξη εστιατορίων μέσα από την ανεύρεση πρώτων υλών, διαμόρφωση του menu, στην επιλογή προσωπικού, αλλά και την υποστήριξη του εγχειρήματος καθόλη τη διάρκεια της λειτουργίας του. «Η μαγειρική αρχίζει από το χωράφι», σημειώνει, και τονίζει ότι «πρέπει ο εστιάτορας να έχει τον αγρότη ως συνεργάτη. Είναι μια συνεργασία καταλυτική. στο επίπεδο αυτό ο εστιάτορας καθορίζει την ποιότητα». Η ανάγκη αυτή για καλή πρώτη ύλη φαίνεται να έχει γίνει αντιληπτή από πολλούς παραγωγούς. Αυτό τουλάχιστον επισημαίνει ο Γιώργος Πίττας, που λόγω και της διαδικασίας ανάδειξης του Ελληνικού Πρωινού έχει έλθει σε επαφή με

εκατοντάδες παραγωγούς από όλη την Ελλάδα. «Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πρόοδος», σημειώνει αναφερόμενος στις προσπάθειες τυποποίησης που γίνονται. Εστιάζει περισσότερο στην ανάγκη ώστε οι επαγγελματίες, δηλαδή ξενοδόχοι, εστιάτορες κ.ά., να αναδείξουν στην γκάμα προϊόντων που προσφέρουν επώνυμες τοπικές μάρκες. «σιγά σιγά και οι ξενοδόχοι καταλαβαίνουν ότι για να έχεις ένα επώνυμο ξενοδοχείο, πέρα από τα επώνυμα στρώματα ή έπιπλα, θα πρέπει να λες ότι έχεις και επώνυμα προϊόντα», αναφέρει με έμφαση.

ΠΑΡΑΠΛΕυΡΕσ ΚΑΙ ΔΙΑσΠΑΡΤΕσ ΚΙΝΗσΕΙσ ΠΡΟΒΟΛΗσ Με δεδομένη τη νέα αυτή ανάγκη, τοπικά σύμφωνα ποιότητας, ημερίδες και εκθέσεις, φεστιβάλ γεύσεων και άλλες σχετικές δράσεις πλέον γίνονται σε όλη την Ελλάδα, σε μια προσπάθεια να φέρουν κοντά επαγγελματίες και παραγωγούς, αλλά και να προβάλλουν την τοπικότητα στους επισκέπτες της χώρας. Τελευταία, στο discovergreece. com, ο σΕΤΕ έχει ως βασική κατηγορία στην ιστοσελίδα του τη γαστρονομία, με αναφορά στην υψηλή κουζίνα, την ελληνική παραγωγή και την ελληνική μαγειρική. Επίσης, μεγάλες κλαδικές εκθέσεις παρουσιάζουν τεράστια επισκεψιμότητα και προβάλλουν αξιόλογα προϊόντα. Βέβαια, πολλές από αυτές τις δράσεις είναι διάσπαρτες, χωρίς εσωτερική συ-

 104R

νοχή και συχνά συνδεόμενες με κάποιο από τα περιφερειακά προγράμματα του ΕσΠΑ, που συχνά πηγαίνουν σε ανερμάτιστες δράσεις για να συντηρηθούν τοπικά συστήματα συμφερόντων. Είναι ενδεικτικό ότι το 2009, μελέτη του σΕΤΕ υποστήριζε πως με επενδύσεις ύψους 400.000 ευρώ σε ενέργειες μάρκετινγκ στα επόμενα 5 χρόνια, η γαστρονομία μπορεί να γίνει κύριος στόχος επιλογής των επισκεπτών-περιηγητών για διακοπές στην Ελλάδα. Από τότε έχουν περάσει ήδη αυτά τα χρόνια, τα ποσά που έχουν ξοδευτεί για κατά τόπους προβολές μπορεί να είναι και περισσότερα, οι επενδύσεις στην τυποποίηση προϊόντων είναι σεβαστές, αλλά ακόμη η χώρα δεν αποτελεί βασικό γαστρονομικό προορισμό. Αναπόφευκτα υπάρχει και εδώ ένας κατακερματισμός που δεν υπηρετεί τον κεντρικό στόχο με συνέπεια. Εύλογα, βέβαια, αναρωτιέται ο κ. Πίττας, «πού έχουμε κεντρική και συνολική στρατηγική στον τουρισμό, για να κάνουμε κάτι αντίστοιχο στη γαστρονομία;». «σε κάθε περίπτωση», σημειώνει, «πολλές από αυτές είναι χρήσιμες και στη σωστή κατεύθυνση: συσπειρώνουν την τοπική κοινωνία γύρω από ένα προϊόν και αυτό είναι πολύ σημαντικό», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.

ΤΑ SUCCESS STOriES Αναμφισβήτητα η πρωτοβουλία του ξ.Ε.Ε. για το Ελληνικό Πρωινό είναι η πιο συγκροτημένη και με συνοχή προσπά-

MEΣΟΓΕΙΑΚΗ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

θεια, η οποία, όπως αναφέρει ο κ. Πίττας –ψυχή της δράσης αυτής– ξεκίνησε ως «κουτουράδα». Με λογική κοινωνικής οικονομίας, με αξιοποίηση της διαθεσιμότητας που δείχνουν παραγωγοί και ξενοδόχοι, είναι ένα πρόγραμμα το οποίο έχει σχεδιαστεί και υλοποιείται μεθοδικά από το 2010, με βασικό σκοπό τον εμπλουτισμό του πρωινού που προσφέρεται στα ελληνικά ξενοδοχεία, με αγνά και μοναδικά προϊόντα της ελληνικής γης, καθώς και παραδοσιακά τοπικά εδέσματα κάθε περιοχής στην Ελλάδα. Πλέον 300 ξενοδοχεία έχουν ενταχθεί σε όλη την Ελλάδα και φέρουν το ειδικό σήμα. «Χτίζεται ψυχολογία υπέρ της ποιότητας και της εντοπιότητας», αναφέρει ο κ. Πίττας, ο οποίος παραδέχεται ότι στη στροφή αυτή βοήθησε η κρίση. «Ο Έ λληνας ντρεπόταν για την ιστορία του και την παράδοσή του. Κάναμε εθνική σαλάτα τη ρόκα-παρμεζάνα. θεωρήσαμε ότι η Δύση είναι τα προϊόντα. Δεν θεωρήσαμε ότι Δύση είναι οι μηχανισμοί που διεθνοποιούν προϊόντα», υπογραμμίζει. Τώρα, έστω κι αν «τον τραχανά τον κάμαμε τραχανότο, ανακαλύπτουμε αυτά που σνομπάραμε», συμπληρώνει. Μαζί με το Πρωινό υπάρχουν και άλλες προσπάθειες που γνωρίζουν την επιτυχία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το φεστιβάλ Μελιτζάzz Λεωνιδίου, μια πολύχρωμη, πολυεθνική συνεύρεση πολιτισμών, στην πρωτεύουσα της Τσακωνιάς. Αφορμή και οδηγός η περίφημη Π.Ο.Π. τσακώνικη μελιτζάνα Λε-

ωνιδίου. Προσκεκλημένοι καλλιτέχνες και chefs μεταφέρουν την ατμόσφαιρα των τόπων τους, συνεισφέροντας στη γιορτή με μουσική, χορό, πολιτισμό και γεύσεις. Διάσπαρτες εκδηλώσεις απλώνονται στα σοκάκια, τις πλατείες και τα πυργόσπιτα του παραδοσιακού γραφικού οικισμού του Λεωνιδίου, συναυλιακές σκηνές δρόμου στήνονται σε όλη την πόλη του Λεωνιδίου, οι δρόμοι μετατρέπονται σε open air bars και το street food αποκτά άλλη διάσταση, όπου μουσικές και χοροί μπλέκονται με μυρωδιές και γεύσεις από την τοπική αλλά και τη διεθνή γαστρονομία.

Η «ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑσΤΑσΗ»… Λίγο πιο νότια από το Μελιτζάzz μια νέα κρητική επανάσταση… βάζει φωτιά στη Μεσόγειο. Αυτή τη φορά «μπαρούτι» είναι το κρασί, καθώς η ποιοτική άνοδος των κρασιών της Κρήτης αποτελεί αντικείμενο συζήτησης στην κοινότητα των οινοφίλων εντός κι εκτός συνόρων. Το Δίκτυο Οινοπαραγωγών Κρήτης “Wines of Crete” ενώνει τα σημαντικότερα οινοποιεία του νησιού, σε μια προσπάθεια ανάδειξης του κρητικού αμπελώνα. Η προσπάθεια έχει αποδώσει τα μέγιστα, φέρνοντας επισκέπτες-αγοραστές στα οινιποιεία του νησιού, όπου προβάλλονται κρασιά με χαρακτήρα αναδεικνύοντας τη μοναδικότητα γηγενών ποικιλιών, όπως το Κοτσιφάλι, το Μανδηλάρι, το Βιδιανό, η Βηλάνα, το θραψαθήρι και το Μοσχάτο σπίνας. σε πρόσφατη, μάλιστα, βράβευση του Δικτύου

 105R

για την προσπάθεια, ο Γιώργος Πίττας, του ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου και υπεύθυνος για το πρόγραμμα «Ελληνικό Πρωινό» έδωσε το στίγμα: «σκέφτομαι τρόπους για να εντάξω τα κρητικά κρασιά στο ελληνικό πρωινό», μας είπε προκαλώντας το γέλιο του κοινού. «Το νέο κύμα της οινοπαραγωγής του νησιού προσφέρει χαρακτήρα, μοναδικότητα, ποιότητα και μοναδικές τοπικές ποικιλίες», αναφέρουν στο reporter ο Δημήτρης και η Μαντλέν, δημιουργοί της Οινοθήκης Ετερόκλητο, μιας γωνιάς πίσω από τη Μητρόπολη όπου συναντώνται οι οινόφιλοι της πόλης και όπου έχουν παρουσιαστεί επανειλημμένα τα κρασιά του Δικτύου. υπεύθυνοι για την αλλαγή αυτή στην κρητική οινοπαραγωγή είναι μια νέα γενιά οινοποιών, μαζί με τους πλέον ανοιχτόμυαλους εκπροσώπους της προηγούμενης γενιάς, που έχουν έρθει σε επαφή με σπουδαίες διεθνείς οινοπαραγωγικές παραδόσεις και έχουν μεταφέρει τις νέες αντιλήψεις στα οινοποιεία τους. συμπυκνωμένο, πάντως, μοντέλο γαστρονομικού προορισμού με πολλαπλότητα επιλογών προσφέρει η Μύκονος. «Πλέον στο νησί βρίσκεις περισσότερα εστιατόρια κι από την Αθήνα και μάλιστα γεμάτα. Η Μύκονος αποτελεί και προορισμό γεύσης. Βοηθά το πελατολόγιο, μεν, αλλά και η παρουσία σεφ. Πολλοί, πέρα από την αύρα του νησιού, έρχονται και για το φαγητό», υπογραμμίζει ο Γιώργος Βενιέρης. Είτε στη Μύκονο είτε αλλού, πάντως, το καλό φαγητό μπορεί να βρεθεί, έστω και χωρίς το μαγικό περιτύλιγμα του κοσμοπολίτικου νησιού. Διάθεση και βούληση περιήγησης για να ανακαλυφθούν γαστρονομικοί παράδεισοι εκεί που δεν το περιμένει κανείς: από τα μοναδικά ουζάδικα και πατσατζίδικα των σερρών μέχρι τους γεμιστούς κρεμμυδοντολμάδες στη Χάλκη στα Δωδεκάνησα� Καλή όρεξη και καλό Καλοκαίρι�

Κρασί

Η Ελλάδα ποντάρει στον οινοτουρισμό

Ο οινοτουρισμός είναι μια θεματική μορφή τουρισμού, που δειλά δειλά αρχίζει να κερδίζει έδαφος και στη χώρα μας, όπου υπάρχουν σημαντικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξή του. απο ΤΗν ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ

MEΣΟΓΕΙΑΚΗ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη μορφή τουρισμού είναι από τις κύριες πηγές τουριστικών εσόδων σε οργανωμένες οινοπαραγωγούς χώρες, όπως Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Η.Π.Α, Αργεντινή, Χιλή, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, όπου η υπόθεση της απόλαυσης του κρασιού είναι σημαντικό μέρος του πολιτισμού και της καθημερινότητας. Παγκοσμίως τα στοιχεία μαρτυρούν πως ο οινοτουρισμός αυξάνεται συνεχώς, με τους ταξιδιώτες που τον επιλέγουν να χαρακτηρίζονται από το τουλάχιστον οικονομικά υψηλό τους επίπεδο. υπολογίζεται ενδεικτικά, πως στις Ηνωμένες Πολιτείες περίπου 26 εκατομμύρια τουρίστες επέλεξαν προορισμούς και δραστηριότητες με το κρασί και τη γαστρονομία ως κύρια προϊόντα τουρισμού, ενώ αντιστοίχως στην Ιταλία η συγκεκριμένη κατηγορία τουριστών εκτιμάται πως ξεπερνά τα 5 εκατομμύρια. Η υπάρχουσα πρακτική έχει αποδείξει ότι ο οινοτουρισμός –ως ειδική θεματική μορφή τουρισμού– βασίζεται στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην περιφερειακή ανάπτυξη της Οικονομίας των αμπελοοινικών περιοχών μιας χώρας. Ο οινοτουρισμός αποτελεί δυναμική εναλλακτική τουριστική πρόταση, η οποία περιλαμβάνει τον πολιτισμό, την ιστορία, την παράδοση και το τοπίο, και συνδέει κοινωνικές και οικονομικές δράσεις για τη δημιουργία και μακροπρόθεσμη διατήρηση μιας επιτυχημένης και επαρκώς διαρθρωμένης δραστηριότητας. Οι οινοτουριστικοί προορισμοί περιλαμβάνουν την ολότητα των γαστρονομικών αλλά και των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών τουριστικών πόρων μιας χώρας ή μιας περιοχής, οι οποίοι αποτελούν είτε βασικά θέλγητρα είτε επικουρικούς πόλους έλξης επισκεπτών, σε συνδυασμό πάντοτε με την εμπορία και διακίνηση πρωτίστως οίνων και δευτερευόντως λοιπών τοπικών προϊόντων διατροφής. συνεπώς, η αποτελεσματική διαχείριση, προβολή, διανομή και το στοχευμένο μάρκε-

Α

«

Ο ΟΙΝΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝ∆ΕΕΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΕΙΣ

 108R

τινγκ του συνολικού προϊόντος (πρωτογενές και τριτογενές) των οινοτουριστικών προορισμών αποτελεί έναν τους σημαντικότερους παράγοντες που συμβάλλουν καθοριστικά στη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα αυτής της ειδικής μορφής τουρισμού μιας χώρας ή μιας περιοχής. Πρόσφατα η υπουργός Τουρισμού, κα Όλγα Κεφαλογιάννη, από το βήμα της κλειστής γενικής συνέλευσης του σΕΤΕ έκανε γνωστό ότι το υπουργείο προωθεί την κατάθεση νομοσχεδίου το οποίο θα αφορά στην αποδοτικότερη λειτουργία ειδικών μορφών τουρισμού και θα ορίζει το θεσμικό πλαίσιο για τον αγροτουρισμό και τον οινοτουρισμό, με στόχο πάντα την καταπολέμηση της εποχικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος και την ενί-

MEΣΟΓΕΙΑΚΗ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

σχυση του αγροτικού εισοδήματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι ως κορυφαίος “must” προορισμός για τους λάτρεις του οίνου ανά τον κόσμο αναδεικνύεται για το 2014 μια χρυσή τριάδα νησιών του Αιγαίου, ανάμεσα τους και η Κρήτη, από το αμερικανικό περιοδικό Wine Enthusiast Magazine. στο τεύχος Φεβρουαρίου, το εξειδικευμένο περιοδικό παραθέτει τους δέκα καλύτερους προορισμούς οινοτουρισμού για φέτος και στην κορυφή φιγουράρει η Ελλάδα, με την Κρήτη, τη σαντορίνη και τη σάμο να προτείνονται από τους συντάκτες ως οι πλέον ιδανικοί, ανεξερεύνητοι θησαυροί για ταξιδιώτες που επιθυμούν να ανακαλύψουν μαγευτικά τοπία, καλό κρασί, ξεχωριστό φαγητό και πλούσιο πολιτισμό.

αγιαννιώτικο , αγιωργίτικο αηδάνι, αηδάνι Mαύρο, αθήρι αθήρι μαύρο (μαυράθηρο) αρακλινό, ασπρορομπόλα ασπρούδα σαντορίνης ασπρούδες, ασύρτικο αυγουστιάτης, Βαρδέα Βάφτρα, Βερτζαμί, Βηλάνα Βιδιανό, Βλάχικο, Βοϊδομάτης Βολίτσα (λευκή και μαύρη) Βραδυανό, γαϊδουριά γουστολίδι (βοστυλίδι), Δαφνί Ζαλοβίτικο, Ζουμιάτικο, θειακό θηνιάτικο, θράψα, θραψαθήρι Κακοτρύγης, Καραμπραΐμης Καρναχαλάδες, Κατσανό Κερατσούδα, Κολινδρινό Κολλινιάτικο, Κοντοκλάδι Κοτσιφάλι, Κοτσιφολιάτικο Κρασάτο, Κρητικό, Κυδωνίτσα Λαγόρθι, Λαδικινό, Λημνιό Λημνιώνα, Λιάτικο, μαλαγουζιά μαλουκάτο, μανδηλαριά μανδηλαριά Άσπρη, (Κουντούρα Άσπρη), μαύρη Κορινθιακή, μαύρο καλαβρυτινό, μαύρο μεσενικόλα, μαυροδάφνη μαυροτράγανο, μαυρούδι μαυρούδια, μονεμβασιά μοσχάτο αλεξανδρείας μοσχάτο αμβούργου, μοσχάτο άσπρο, μοσχάτο σπίνας μοσχάτο τράνι, μοσχόμαυρο, μοσχοφίλερο, μούχταρο μπατίκι, μπεγλέρι, μπεκιάρι (μπεκάρι), μπογιαλαμάδες, νεγκόσκα, ντεμπίνα, ξινόμαυρο, Παμίδι, Παύλος, Πετροκόριθο, Πετρουλιανός, Πλυτό, Πρικνάδι (πρεκνιάρικο), ρητινό, ροδίτης, ροκανιάρης, ρομπόλα, ρωμέικο, σαββατιανό, σέφκα, σκιαδόπουλο σκυλοπνίχτης, σταυρωτό συκιώτης, Τσαούσι, Φιλέρι, Φωκιανό, Χιώτικο Κρασερό, Χονδρόμαυρο

Οι ποικιλίες κρασιού που καλλιεργούνται στην Ελλάδα.

σΤΡΑΤΗΓΙΚΕσ συΜΜΑΧΙΕσ σΤΟΝ ΟΙΝΟΤΟυΡΙσΜΟ Για τη μεγιστοποίηση των ωφελειών από τον οινοτουρισμό, σημειώνουν παράγοντες της Αγοράς, είναι απαραίτητη η συνεργασία μεταξύ των οινοποιείων που δραστηριοποιούνται στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Οι συνεργασίες αυτές και οι συμμαχίες μπορεί να είναι τόσο κάθετες όσο και οριζόντιες. Οι οριζόντιες συμμαχίες αναφέρονται στις συνεργασίες μεταξύ των τοπικών οινοποιείων. Δουλεύοντας μαζί, τα οινοποιεία μπορούν να αναπτύξουν στρατηγικές συνεργασίες που οδηγούν στην ανάπτυξη κοινών στρατηγικών μάρκετινγκ και παραγωγής. Όταν τα οινοποιεία εργάζονται από κοινού, γίνεται εφικτή η παρουσία τους σε μπροσούρες και διαφημίσεις σε περιοδικά, όπου προηγουμένως μπορεί να μην είχαν τη δυνατότητα να διαφημιστούν ή να προωθήσουν τις ενέργειές τους ατομικά. Η από κοινού λειτουργία επιτρέπει στα μικρότερα οινοποιεία να επωφεληθούν από τα μεγαλύτερα, τα οποία μπορούν να τους δανείσουν εξοπλισμό, τεχνογνωσία ή και να μοιραστούν τα έξοδα, σε ορισμένες περιπτώσεις. Δουλεύοντας μαζί, τα οινοποιεία μπορούν να δημιουργήσουν επιτυχώς μια οινοπαραγωγική περιοχή, όπου οι τουρίστες θα μπορούν εύκολα να επισκεφθούν και να μάθουν για την παραγωγή κρασιού αποκτώντας πλήρη οινοτουριστική εμπειρία. Οι οριζόντιες συμμαχίες, από την άλλη, περιγράφουν τη σχέση μεταξύ πολλαπλών συνεταίρων από διαφορετικούς τομείς της κοινότητας και με διαφορετικό βαθμό αντιπροσώπευσης των οινοποιείων. Οι κάθετες συμμαχίες περιλαμβάνουν τους τουριστικούς φορείς, τους tour operators, τα καταλύματα, τα εστιατόρια και φυσικά τα οινοποιεία. Επί παραδείγματι, οι tour operators μπορούν να ωφελήσουν τα οινοποιεία δημιουργώντας στοχευμένη επισκεψιμότητα στους χώρους τους.

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟυ ΚΡΑσΙΟυ Το κρασί, όπως παλαιότερα το μετάξι, έχει δη-

 109R

«

ΟΙ ∆ΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ∆ΙΕΡΧΟΝΤΑΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΕΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΕΣ & ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

μιουργήσει μια ιδιαίτερη γεωγραφία. Οι δρόμοι του κρασιού στην Ελλάδα διέρχονται μέσα από τις σημαντικότερες αμπελουργικές και οινοποιητικές περιοχές, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον ταξιδιώτη να απολαύσει εξαιρετικά κρασιά, μικρής παραγωγής, βιολογικής καλλιέργειας, βραβευμένα και καταξιωμένα σε διεθνείς διαγωνισμούς, ακριβώς στον τόπο παραγωγής τους. Η γνωριμία με τον κόσμο του κρασιού είναι μια βαθιά μυσταγωγική εμπειρία, που επιτρέπει στον άνθρωπο να εκτιμήσει ακόμη περισσότερο αυτό το εκλεκτό προϊόν. Οι δρόμοι του κρασιού στην Ελλάδα συμπεριλαμβάνουν τις σημαντικότερες οινοπαραγωγές περιοχές. στη θράκη διέρχονται από τον Έ βρο, τη σαμοθράκη, τη Ροδόπη και την ξάνθη. στη Μακεδονία οι δρόμοι του κρασιού συμπεριλαμβάνουν την Καβάλα, τη Δράμα, τις σέρρες, τη Χαλκιδική, τη θεσσαλονίκη, το Κιλκίς, την Πέλλα, τη Φλώρινα, την Καστοριά, τα Γρεβενά, την Κοζάνη, την Ημαθία και την Πιερία. στη θεσσαλία συμμετέχουν στο δίκτυο του κρασιού η Λάρισα, η Μαγνησία, οι Βόρειες σποράδες, η Καρδίτσα και τα Τρίκαλα. Από την Ήπειρο συμμετέχουν τα Ιωάννινα, η Άρτα, η Πρέβεζα και η θεσπρωτία. στα Ιόνια νησιά οι δρόμοι του κρασιού περιλαμβάνουν την Κέρκυρα, τους Παξούς, τη Λευκάδα, την Κεφαλονιά, την Ιθάκη και τη Ζάκυνθο. στη στερεά Ελλάδα συμμετέχουν η Αιτωλοακαρνανία, η Φωκίδα, η Ευρυτανία, η Φθιώτιδα, η Βοιωτία, η Εύβοια, η σκύρος και η Αττική. στην Πελοπόννησο ανήκουν στους δρόμους του κρασιού η Κορινθία, η Αχαΐα, η Ηλεία, η Μεσσηνία, η Λακωνία, η Αρκαδία, η Αργολίδα και τα Κύθηρα. Από τα νησιά του Αιγαίου συμμετέχουν η Λέσβος, η Λήμνος, η Χίος, η σάμος, η Ικαρία, όλα τα Δωδεκάνησα, όλες οι Κυκλάδες και, βέβαια, η Κρήτη.

ΑΝΟΙΓΕΙ ΑΠΟ ΤΟ 2015 Η σΤΗΡΙξΗ ΠΡΟωθΗσΗσ ΤωΝ ΟΙΝωΝ σΤΗΝ ΕσωΤΕΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκρινίζει ότι «οι πρά-

 110R

ξεις που χρηματοδοτούνται μπορούν να λάβουν τη μορφή δημοσίων σχέσεων ή προωθητικών ή διαφημιστικών εκστρατειών, ιδίως όσον αφορά στην ποιότητα, την ασφάλεια και την υγιεινή των τροφίμων και μπορεί επίσης να καλύπτουν τη συμμετοχή σε εκδηλώσεις και εκθέσεις, εκστρατείες ενημέρωσης σχετικά με το σύστημα της Ε.Ε. ως προς την εφαρμογή των μέτρων για το σύστημα των οίνων ποιότητας που παράγονται σε καθορισμένες περιοχές». στην πράξη, η Ευρωπαϊκή Έ νωση θα χρηματοδοτήσει έως και το 70% των εκστρατειών στην εγχώρια Αγορά (μέχρι και 80% σε τρίτες χώρες), ενώ το υπόλοιπο θα επιβαρύνει τις διεπαγγελματικές και επαγγελματικές οργανώσεις.

ΧυΜΑ ΤΟ 89% ΤωΝ ΕΙσΑΓωΓωΝ ΟΙΝΟυ σΤΗ ΧωΡΑ Μια αντιφατική εικόνα συνθέτουν οι εισαγωγές οίνου στην Ελλάδα το 2013, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.σΤΑΤ., με τις εισαγωγές από χώρες της Ε.Ε. να αυξάνονται κατά 7,64% σε όγκο (από 170.150 hl –εκατόλιτρα– το 2012 σε 183.144 hl το 2013) και κατά 8,62% σε αξία (από 24.698.822 ευρώ το 2012 σε 26.852.604 ευρώ το 2013) και την τιμή ανά λίτρο να αυξάνεται οριακά, από 1,45 ευρώ σε 1,47 ευρώ. Αντίθετα οι εισαγωγές οίνου από τρίτες χώρες μειώθηκαν κατά 39,18% (από 7.741 hl το 2012 σε 4.708 hl το 2013) και κατά 35,47% σε αξία (από 1.273.844 ευρώ το 2012 σε 822.049 ευρώ το 2013), ενώ η μέση τιμή ανά λίτρο εισαγόμενου οίνου αυξήθηκε κατά 6% (από 1,65 ευρώ το 2012 σε 1,75 ευρώ το 2013). Από άποψη προμηθευτριών τρίτων χωρών οίνων για τη χώρα μας αξιοσημείωτη είναι η αλματώδης αύξηση των μεγεθών από την Αργεντινή (+102,58% το 2012 σε όγκο και +162,21% το 2012 σε αξία, ενώ αντίστοιχα αυξήθηκε και η μέση τιμή). στην ίδια κατεύθυνση και οι εισαγωγές οίνου από τη Χιλή, με +37,66% το 2012 σε όγκο και +51,87% σε αξία και μαζί με την Αργεντινή είναι οι δύο εκτός Ε.Ε. χώρες που αύξησαν τα μερίδια εισαγωγής στη χώρα μας.

MEΣΟΓΕΙΑΚΗ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΟΙΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ΕΤΗ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΕ 000 HL

ΑΝΑ ΚΑΤΟΙΚΟ

1995/96

3.105

29,6

41,4

1996/97

3.300

31,4

44

1997/98

2.900

27,6

38,7

1998/99

2.958

28,2

39,4

1999/00

2.752

26,21

36,61

2000/01

2.747

26,2

36,7

2001/02

2.942

28

39

2002/03

2.466

23

32,9

2003/04

2.978

28,4

39,48

2004/05

3.207

30,5

42,51

2005/06

3.242

30,9

42,97

2006/07

3.218

30,6

42,66

2007/08

3.188

30,4

42,26

2008/09

2.926

27,9

38,79

2009/10

3.248

30,9

43,05

2010/11

2.852

27,2

37,80

2011/12

2.923

27,8

38,75

Η έλλειψη οίνου των δυο τελευταίων συγκομιδών επέφερε αύξηση στις εισαγωγές από τις γείτονες χώρες. ως σημαντικός εισαγωγέας οίνου για το 2013 κατατάχθηκε η Βουλγαρία με ποσοστό αύξησης 149,19% ως προς τον όγκο (από 1.051.523 lt το 2012 σε 2.620.313 lt το 2013) και εξίσου εντυπωσιακό ποσοστό αύξησης ως προς την αξία (+181,94% από 446.547 ευρώ το 2012 σε 1.258.986 ευρώ το 2013) και μέση τιμή μονάδας εισαγόμενου οίνου στα 0,48 ευρώ ανά lt (από 0,42 ευρώ ανά lt το 2012). Εξίσου εντυπωσιακά μεγέθη αύξησης καταγράφει και η Ισπανία με κατ’ όγκο αύξηση +193,13% (από 1.677.621 lt το 2012 σε 4.917.865

ΑΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

lt το 2013), κατ’ αξία αύξηση +162,20% (από 1.128.711 ευρώ το 2012 σε 2.959.435 ευρώ το 2013), ενώ η μοναδιαία μέση τιμή εισαγωγής ανά lt μειώθηκε (από 0,68 ευρώ ανά lt σε 0,60 ευρώ ανά lt) κατά 10%, επιβεβαιώνοντας τον κανόνα της εξαγωγικής δυναμικής της Ισπανίας κυρίως σε χύμα οίνους και στη χώρα μας. Αυξητικά μεγέθη κατέγραψαν στη χώρα μας και τα γαλλικά κρασιά με +25,21% σε όγκο, +6,09% σε αξία, αλλά με μειωμένη τιμή λίτρου, από τα 9,10 ευρώ το 2012 στα 7,69 ευρώ το 2013 (-15,47%). Όσον αφορά στην ανταγωνίστρια δύναμη, την Ιταλία, αυτή «είδε» τις εξαγωγές της στην Ελλάδα να μειώνονται, κυρίως εξαιτίας του ανταγωνισμού τιμών από τη Βουλγαρία και την Ισπανία. Έ τσι, σε όγκο οι ιταλικές εισαγωγές μειώθηκαν κατά 28,15% (από 11.404.792 lt το 2012 σε 8.194.875 lt το 2013), κατ’ αξία σε 10,18% (από 11.534.944 ευρώ το 2012 σε 10.360.938 ευρώ το 2013), με την τιμή ανά λίτρο εισαγόμενου οίνου να αυξάνεται από τα 1,01 ευρώ το 2012 στα 1,26 ευρώ το 2013. Είναι γεγονός ότι και οι τρεις κύριες κατά σειρά χώρες εισαγωγής, Ιταλία, Ισπανία, Βουλγαρία, εξήγαγαν προς τη χώρα μας 16.000 τόνους σε σύνολο εισαγωγών από εμάς 18.000 τόνων και με κύρια μορφή τους χύμα οίνους (οι μέσες τιμές παραπέμπουν σε αποκλειστικά χύμα μορφή) και το ερώτημα που μένει αναπάντητο είναι εάν η σήμανση του τελικού προϊόντος στον έλληνα καταναλωτή ήταν νόμιμη ή τα κρασιά «ελληνοποιήθηκαν» για μία ακόμη φορά. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι η ελληνική οινοπαραγωγή διεκινείτο το 2013 σε τιμές κατά κανόνα υψηλότερες από αυτές των βουλγαρικών και ισπανικών κρασιών που εισήχθησαν.

ΟΙ ΕξΑΓωΓΕσ Πίνακας στον οποίο φαίνεται η κατανάλωση οίνου στην Ελλάδα ανά έτος.

 111R

Τα προσωρινά στατιστικά στοιχεία εισαγωγών-εξαγωγών οίνου της ΕΛ.σΤΑΤ., που επεξεργάστηκε και φέτος η ΚΕΟσΟΕ (Κεντρική συνεταιριστική Έ νωση Αμπελοοινικών Προϊόντων) αποτυπώνουν ίσως με κάθε τρόπο την ανάγκη αλλαγής πορείας στη μεθοδολογία προσέγγισης των Αγορών ως προς την εν-

«

ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΡΙΑ ∆ΥΝΑΜΗ, ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ, ΑΥΤΗ «ΕΙ∆Ε» ΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ΝΑ ΜΕΙΩΝΟΝΤΑΙ, ΚΥΡΙΩΣ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΤΙΜΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

Το ερώτημα που μένει αναπάντητο είναι εάν η σήμανση του τελικού προϊόντος ήταν νόμιμη για μία ακόμη φορά.

δυνάμωση του εθνικού brand σε σχέση με τις πολυάριθμες και άρα κατακερματισμένες εταιρικές προσπάθειες των αξιόλογων σε ύψος κατά τα άλλα δαπανωμένων ποσών για την προβολή προώθηση των ελληνικών κρασιών, κυρίως σε Αγορές τρίτων χωρών. σύμφωνα με την επεξεργασία των στοιχείων, σε γενικό επίπεδο οι εξαγωγές οίνου το 2013 καταγράφουν αξιοσημείωτη πτώση στους όγκους, της τάξης του -36,31% (από 297.611 hl το 2012 σε 189.511 hl το 2013) σε επίπεδο εσωτερικής Aγοράς και αντίστοιχη πτώση σε αξία κατά -16,23% (από 47.889.419 ευρώ το 2012 σε 40.117.296 ευρώ το 2013), ενώ αντίθετα παρατηρείται αύξηση εξαγωγών σε όγκο (+16%) και αξία (+6,8%) με κατεύθυνση αποστολών τις τρίτες χώρες. Παρόλα αυτά, στις στοχευμένες για το ελληνικό κρασί Αγορές, στις οποίες απευθύνονται κυρίως ο προϋπολογισμός δαπανών των προγραμμάτων προβολής-προώθησης (Η.Π.Α., Καναδάς) υπάρχει αξιοσημείωτη μείωση το 2013, με την κύρια πτώση να καταγράφεται στον Καναδά (-19,17% το 2012 σε όγκο, -22,12% το 2012 σε αξία). σε μικρότερο βαθμό καταγράφεται πτώση εξαγωγών και στις Η.Π.Α. (-18,53% το 2012 σε όγκο,

 112R

-8,66% το 2012 σε αξία). Αντίθετα, στην Κίνα παρουσιάζεται αύξηση εξαγωγών σε αξία (+4,33% το 2012), πτώση όμως σε όγκο (-19,5% το 2012) και αύξηση της μοναδιαίας αξίας ανα lt οίνου +29,62% το 2012 (από 3,67 ευρώ ανά lt σε 4,76 ευρώ ανά lt). Κατολίσθηση από τις Αγορές της Ε.Ε. παρουσίαζαν οι εξαγωγές στη γείτονα Ιταλία, που αφορούν κυρίως σε εξαγωγές χύμα οίνων, δεδομένης και της μειωμένης παραγωγής δύο συνεχόμενων ετών (2011, 2012). Η μεταβολή στη γείτονα χώρα καταγράφει πτώση 68,5% το 2012 σε αξία, 84,26% το 2012 σε όγκο, αλλά καταγράφει επίσης άνοδο στην τιμή ανά λίτρο, από 0,55 ευρώ σε 1,09 ευρώ (+99,31%). Λιγότερο οδυνηρή εικόνα παρουσιάζουν οι εξαγωγές στη Γαλλία, όπου πτώση καταγράφεται και εκεί όσον αφορά στην αξία (-41,95% το 2012) και τον όγκο (-47,19% το 2012), ενώ και στη χώρα αυτή παρατηρείται αύξηση της μοναδιαίας τιμής ανά λίτρο (+9,92%). Κάπως καλύτερη αλλά σε πτωτική πορεία, επίσης, διαμορφώνεται η εικόνα και στην παραδοσιακή εξαγωγική Αγορά που απορροφά το 50% των ελληνικών εξαγωγών, τη Γερμανία. στη χώρα

MEΣΟΓΕΙΑΚΗ∆ΙΑΤΡΟΦΗ

αυτή η μείωση των εξαγωγών σε αξία είναι της τάξης του 3,51% σε όγκο, όμως ανέρχεται σε -13,86% σε αξία ενώ και εδώ παρατηρείται αύξηση της μοναδιαίας τιμής ανά lt κατά 12,02%. στα συμπεράσματα, λοιπόν, καταχωρίζεται ότι έχουμε κατά περίπτωση ραγδαία υποχώρηση των αξιών και όγκων εξαγωγής στην Ε.Ε. και μερικότερη υποχώρηση στους κύριους εξαγωγικούς προορισμούς των τρίτων χωρών, στους οποίους, σημειωτέον, δαπανώνται κάθε έτος περί τα οκτώ εκατ. ευρώ σε δράσεις προβολής προώθησης του ελληνικού κρασιού. Από τις εξελίξεις αυτές, εντός του 2013, σημειώνει σε ανακοίνωσή της η ΚΕΟσΟΕ, αν μη τι άλλο οφείλουμε να ελέγξουμε ως κλάδος την αποτελεσματικότητα της στόχευσης των προγραμμάτων, τα σχήματα και τα μηνύματα που εισπράττει ο ξένος καταναλωτής που είναι αντιμέτωπος με διάσπαρτες και κατακερματισμένες προσπάθειες, που δεν υπακούουν σε καμία συλλογικότητα, με αποτέλεσμα να αποκομίζει μια συγκεχυμένη εικόνα για το ελληνικό κρασί.

ΟΙ Η.Π.Α. ΗΓΟυΝΤΑΙ σΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛωσΗ ΟΙΝΟυ Το 2013, οι αγορές οίνων στις Ηνωμένες Πολιτείες ανήλθαν σε 375,2 εκατ. κιβώτια, με κύκλο εργασιών 36,3 δισ. δολάρια (+3 και +5%, αντίστοιχα σε σχέση με το 2012). σύμφωνα με το Wine California institute, ο όγκος των οίνων που πωλούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν εικοστό πρώτο συνεχές έτος ανάπτυξής του. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν επίσης, για τέταρτη συνεχή χρονιά, πρώτη θέση έθνους στην κατανάλωση κρασιών. Ο κορυφαίος προμηθευτής της εν λόγω Αγοράς είναι η Καλιφόρνια, η οποία αποτελεί το 57% του όγκου των πωλήσεων το 2013.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ (ΣΕ 1.000 ΕΚΑΤΟΛΙΤΡΑ) ΕΤΗ

ΟΙΝΟΙ ΧΩΡΙΣ Π.O.Π. Π.Ο.Π./Π.Γ.Ε.

Π.Γ.E.

ΠΟΙΚΙΛΙΑΚΟΙ ΟΙΝΟΙ

ΑΛΛΟΙ

ΣΥΝΟΛΟ

ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΑΝΑ ΕΤΟΣ

1990

2.766

259

501

3.526

1991

3.381

199

436

4.016

13,90

1992

3.543

236

271

4.050

0,85

1993

3.184

203

5

3.392

-16,25

1994

2.795

223

33

3.051

-10,05

1995

3.554

266

30

3.850

26,19

1996

3.738

313

58

4.109

6,73

1997

3.602

342

43

3.987

-2,97

1998

3.466

358

2

3.826

-4,04

1999

3.343

337

0

3.680

-3,82

2000

3.224

327

7

3.558

-3,32

2001

3.037

338

2

3.477

-2,28

2002

2.836

249

13

3.098

-10,90

2003

3.491

372

1

3.864

24,73

2004

3.929

366

4.295

11,15

2005

3.755

338

4.093

-4,70

2006

3.530

370

3.900

-4,72

2007

3.150

350

3.511

-9,97

2008

3.510

345

12

3.868

10,17

2009

2.254

340

485

285

3.365

-13,00

2010

2.270

280

550

3.100

-7,88

2011

1.716

280

470

284

2.750

-11,29

2012

2.099

310

571

65

3.115

-14,55

70

Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας

Πίνακας της ελληνικής παραγωγής σε 1.000 εκατόλιτρα οίνου.

 113R

Everytime you go away, take a little piece of Greece* with you * A special gift available in all Hellenic Duty Free Shops

O ΟΜiΛΟΣ ΔΕΗ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ* Εγκατεστημένη ισχύς (GW): 12,5 Kαθαρή Παραγωγή (Τwh):

40,3

Πωληθείσα Ηλεκτρική Ενέργεια στους τελικούς καταναλωτές (Twh): 52,8 Πελάτες στο τέλος της περιόδου (σε εκατ.): 7,4 Αριθμός εργαζομένων: 19.998 Κύκλος Εργασιών (σε εκατ.): 5.985,2

*Στοιχεία 2012

∆ΕΗ

Η

eπεΝΔυςείς Κινητήρια δύναµη της εθνικής Οικονοµίας και κοινωνίας και πρωτοπόρος εταιρεία Ενέργειας στην ηπειρωτική Ευρώπη

δΕη, υποστηρίζοντας την εθνική ενεργειακή στρατηγική, πραγματοποιεί αξιοσημείωτες πρωτοβουλίες κατά τον ενεργειακό της σχεδιασμό, που αποδεικνύουν ότι όχι μόνο είναι από τις λίγες εταιρείες που κινούν τον μοχλό ανάπτυξης στην Ελλάδα, αλλά και ότι αποτελεί πρωτοπόρο εταιρεία που οδηγεί τις εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα, σε σχέση με άλλες εταιρείες της ηπειρωτικής Ευρώπης.

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 4 ΔΙΣ. ΕΥΡω Οι παραγωγικές επενδύσεις της ∆ΕΗ είναι οι µεγαλύτερες στη χώρα

 115R

Τα τελευταία χρόνια ο Όμιλος ΔΕΗ πραγματοποιεί επενδύσεις περίπου ενός δισ. ευρώ ετησίως, που συμβάλλουν στην ανάκαμψη της εθνικής Οικονομίας και τη στήριξη της απασχόλησης, υποστηρίζοντας ουσιαστικά την ελληνική κοινωνία και λαμβάνοντας υπόψη πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος. Επιπλέον, έχει προχωρήσει σε πρωτοφανείς για την ευρωπαϊκή βιομηχανία ηλεκτρισμού περικοπές μισθολογικών και λοιπών δαπανών και

ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

τη μεγαλύτερη από οποιονδήποτε άλλο φορέα στην Ελλάδα, επιτυγχάνοντας σημαντική μείωση του λειτουργικού κόστους και αύξηση της παραγωγικότητας. Οι παραγωγικές επενδύσεις της ΔΕΗ είναι οι μεγαλύτερες που πραγματοποιούνται στη χώρα και οι οποίες –σχεδόν στο σύνολό τους– αφορούν στην ελληνική περιφέρεια που μαστίζεται ιδιαίτερα από την ανεργία, δημιουργώντας υπεραξίες για τις τοπικές κοινωνίες. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια ολοκληρώθηκαν από τη ΔΕΗ συνολικές επενδύσεις ύψους 4 δισ. ευρώ, όπως είναι η νέα μονάδα φυσικού αερίου στο Αλιβέρι, ο νέος υδροηλεκτρικός σταθμός του Ιλαρίωνα, η νέα μονάδα φυσικού αερίου στη Μεγαλόπολη –στο τελικό στάδιο κατασκευής– ενώ η νέα λιγνιτική μονάδα Πτολεμαΐδα V, συμβατικής αξίας περίπου 1,4 δισ. ευρώ είναι από τις μεγαλύτερες παραγωγικές επενδύσεις που έχουν γίνει ποτέ στη χώρα και η μεγαλύτερη από όλες τις ενεργειακές επενδύσεις που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα, καθώς θα ενσωματώνει τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνολογίες, διεθνώς, με περιβαλλοντικές επιδόσεις που ικανοποιούν τις πλέον αυστηρές απαιτήσεις της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας. Με τη νέα μονάδα της ΔΕΗ θα αναβαθμιστεί το Ενεργειακό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας καθώς θα αξιοποιούνται εγχώρια κοιτάσματα λιγνιτών, μειώνοντας την εξάρτηση της χώρας από εισαγόμενες ενεργειακές πρώτες ύλες, προς όφελος των ελλήνων πολιτών και της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής Οικονομίας. Η κατασκευή της Πτολεμαΐδας V αποτελεί μοχλό ανάπτυξης και απασχόλησης για την ευρύτερη περιοχή, απασχολώντας έως και 3.000 ανθρώπους κατά την κατασκευή της, ενώ κατά τη λειτουργία της το μόνιμα απασχολούμενο προσωπικό εκτιμάται ότι θα υπερβεί τα 250 άτομα. Ο Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων, Euler-Hermes, ενέκρινε την ασφαλιστική κάλυψη κοινοπρακτικού δανείου προς τη ΔΕΗ, ύψους 739 εκατ. ευρώ, για τη χρηματοδότηση του έργου, που αποτελεί απόδειξη της εμπιστοσύνης που δείχνουν οι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οίκοι για τη βιωσιμότητα του έργου και την αναγνώριση ότι η χώρα ανακτά την αξιοπιστία της στις διεθνείς Αγορές.

ΠΥΛωΝΑΣ ΑΝΑΠΤΥξΗΣ Η ∆ΕΗ παραµένει βασικός µοχλός ανάπτυξης για την Εθνική Οικονοµία

 116R

Η επενδυτική στρατηγική της ΔΕΗ περιλαμβάνει και άλλα πολύ σημαντικά έργα για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά, όπως είναι η κατασκευή νέου θερμικού σταθμού με μηχανές εσωτερικής καύσης στη Ρόδο, η σταδιακή ένταξη νέων μικρότερων θερμικών μονάδων στα υπόλοιπα απομονωμένα μικροδίκτυα, η ηλεκτρική διασύνδεση των Κυκλάδων και η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική χώρα. Η ΔΕΗ, παραμένοντας κεντρικός πυλώνας ανάπτυξης για την εθνική Οικονομία και τις τοπικές κοινωνίες στις οποίες δραστηριοποιείται, παρέχει ενέργεια ζωτικής σημασίας για την Οικονομία και την κοινωνία, ευρύτερα.

φακελοσ ενεργεια

ΤΑΡ & Ελλαδα

περιφερειακα γεωπολιτικα παιχνιδια στην αυλη μασ

γεωπολιτικη & ΕΝΕΡΓΕΙΑ

➔

ο πρώτος αγωγός που θα περάσει από την Ελλάδα και το στοίχημα της χώρας του Γεωργίου κ. φίλη*

Ο

Ο ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΜΕΣΩ ΑΓΩΓΩΝ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΣΠΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ, ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΡΙΟ∆Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΙΠΕ∆Α (ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ, ΠΟΛΙΤΙΚΟ, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ) ΒΡΙΣΚΕΙ ΝΙΚΗΤΗ ΤΟΝ ΤΑΡ (TRANSADRIATIC PIPELINE) ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ, ΑΦΟΥ Η ΕΛΛΑ∆Α ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟΝ ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΣΧΕ∆ΙΟΥ.

Μιλώντας στο τεύχος, ο διεθνολόγος, κ. Γεώργιος Κ. Φίλης, επιχειρεί να κωδικοποιήσει τα κυριότερα πλεονεκτήματα του ΤΑΡ για τη χώρα μας, αλλά και να παρουσιάσει μια προσέγγιση αναφορικά με το κατά πόσο το συγκεκριμένο σχέδιο αντιτίθεται ή όχι στα γεωπολιτικά και ενεργειακά σχέδια Η.Π.Α. και Ρωσίας.

ΤΑΡ ΚΑΙ Η ΕσωΤΕΡΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟσ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΕΡΔΗ ΚΑΙ ΕυΚΑΙΡΙΕσ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕξωΤΕΡΙΚΗ ΜΑσ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

“

Η ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΧΩΡΑ ∆ΙΑΜΕΤΑΚΟΜΙΣΤΗ, ΜΕ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΑΠΕΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΟΜΒΟ

Το σχέδιο του ΤΑΡ αποτελεί στην ουσία μία Άμεση ξένη Επένδυση (foreign Direct investment) για τη χώρα μας, εκτιμώμενης αξίας άνω των 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι άμεσες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν θα είναι περίπου 2 με 3 χιλιάδες, ενώ οι έμμεσες θα αγγίξουν τις 10 χιλιάδες, ειδικά σε περιοχές όπως η Μακεδονία και η θράκη, που έχουν χτυπηθεί σκληρά από την κρίση. Η προστιθέμενη αξία για την ελληνική Οικονομία θα αγγίξει τα 600 εκατομμύρια δολάρια ενώ είναι προφανές ότι θα υπάρξει κέρδος από τέλη διαμετακόμισης είτε υπό τη μορφή ρευστού είτε υπό την μορφή κατακράτησης ποσότητας για την εξυπηρέτηση της εσωτερικής ζήτησης. Επιπροσθέτως, από μόνο του ως μία μεγάλη Άμεση ξένη Επένδυση στη χώρα μας το σχέδιο του ΤΑΡ στέλνει «σήμα» στις Αγορές, ότι η Ελλάδα ξαναμπαίνει δυναμικά στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη και μάλιστα μετατρέπεται σε υπολογίσιμο παράγοντα στο πλανητικό ενεργειακό παιχνίδι. Όταν εταιρίες-κολοσσοί όπως η νορβηγική

 120R

STATOiL, η γερμανική ΕΟΝ και η ελβετική ΑΧΡΟ (κύριοι μέτοχοι της κοινοπραξίας του ΤΑΡ) επενδύουν στη χώρα μας, τότε μόνο ως θετικό θα μπορούσε να εκληφθεί αυτό στο εξωτερικό. Αναφορικά με τις δυνητικές ευκαιρίες σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, η Ελλάδα επιβεβαιώνει με τον πλέον απτό τρόπο την γεωπολιτική της σημασία και την πολιτική της αξιοπιστία, αφού συμβάλλει στην υλοποίηση της στρατηγικής ενεργειακής ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Έ νωσης, όπως αυτή έχει σχεδιαστεί και αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια. Μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο, η χώρα μας μετατρέπεται σε χώρα διαμετακομιστή (transit country), με προοπτική να μετατραπεί στο μέλλον σε περιφερειακό κόμβο (regional hub), ενώ επιτρέπει την υλοποίηση του Νότιου Ευρωπαϊκού Διαδρόμου Φυσικού Αερίου (European South Gas Corridor) δηλαδή τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Κασπία στην Ευρώπη χωρίς τη διαμεσολάβηση της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Η Αθήνα ενδυναμώνει τη διαπραγματευτική της θέση σε περιφερειακό επίπεδο, δηλαδή σε μια περιοχή την οποία ο υπογράφων ορίζει ως «υδάτινο άξονα»: Μαύρη θάλασσα-στενά-Αιγαίο-Ανατολική Μεσόγειος και στην οποία διακυβεύονται ζωτικά εθνικά συμφέροντα. Για παράδειγμα, η συνεργατική σχέση που αποκτούμε με την Αλβανία, εάν την διαχειριστούμε έξυπνα, θα μας επιτρέψει να λύσουμε θέματα αναφορικά με την ελληνική μειονότητα στη Βόρειο Ήπειρο ή με το ζήτημα της Αποκλειστικής Οικονομική Ζώνης, το οποίο έχει τελματώσει με υπαιτιότητα των Τιράνων. Με την Τουρκία, αν και το θέμα είναι τεράστιο και πολύπλοκο, γίνεται κατανο-

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ητό πως η προσδοκία αμοιβαίου οφέλους από τον ΤΑΡ ίσως να μας φέρει πιο κοντά. Επιπροσθέτως, η Ελλάδα θα μπορέσει να λειτουργήσει ως ένας «έντιμος διαμεσολαβητής» (honest broker) στην ευρύτερη περιοχή, αφού η ιστορική της σχέση με την Αρμενία και τη Ρωσία, σε συνδυασμό με τις αναπτυσσόμενες –μέσω του ΤΑΡ– γεωοικονομικές σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία θα δημιουργήσουν συνέργιες και το έδαφος για μια λειτουργική, έστω, προσέγγιση των διαφόρων γεωπολιτικών δράσεων, σταθεροποιώντας την περιοχή του άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος. Τέλος, είναι προφανές ότι μια επιτυχημένη υλοποίηση του σχεδίου του ΤΑΡ δεν μπορεί παρά να αποτελέσει αρχετυπικό παράδειγμα θετικής συνεργασίας κρατών, με διαφορετικό πολιτισμικό, θρησκευτικό και ιστορικό υπόβαθρο, κάτι το οποίο είναι και το ζητούμενο σ’ έναν πλανήτη ο οποίος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως οικονομικά παγκοσμιοποιημένος αλλά πολιτικά πολυπολικός.

➔

ΤΟ ΓΕωΠΟΛΙΤΙΚΟ «ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ» ΠΑΙΓΝΙΟ Αναφορικά με τη μακροσκοπική ερμηνεία της σημασίας του ΤΑΡ το θέμα γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρον, αφού το σχέδιο διαθέτει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα οποία ορίζουν και τον ακριβή ρόλο του μέσα στο γεωπολιτικό παίγνιο με τίτλο Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ασφάλεια. Πέραν της «μυθολογίας» και της «παραφιλολογίας» που έχει αναπτυχθεί για το συγκεκριμένο σχέδιο, θα προσπαθήσουμε επιγραμματικά να απαντήσουμε σε συγκεκριμένα ερωτήματα, που θέτουν τις πραγματικές παραμέτρους του ζητήματος και μας οδηγούν σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο TAP; Πρόκειται για ένα μόνο συστατικό –το σημαντικότερο, βέβαια– του προαναφερόμενου Νότιου Ευρωπαϊκού Διαδρόμου Φυσικού Αερίου (SGC), ο οποίος περιλαμβάνει τον Αγωγό Νότιου Καυκάσου (SCP: Αζερμπαϊτζάν-Γεωργία),

 121R

Η Ελλάδα θα μπορέσει να λειτουργήσει ως ένας «έντιμος διαμεσολαβητής»

τον Trans-Anatolian Pipeline (ΤΑΝΑΡ: Τουρκία) και φυσικά τον ΤΑΡ, με την Ελλάδα, την Αλβανία και την Ιταλία. σκοπός του SGC είναι να μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ευρώπη, μέσω ενός συστήματος αγωγών που θα αυξάνει τις πηγές και τις διαδρομές φυσικού αερίου προς την ήπειρό μας, άρα θα μειώνει την εξάρτησή της από έναν ή δύο προμηθευτές. Ο συγκεκριμένος διάδρομος, λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων βορείως (Ουκρανίας) και νοτίως (Βόρειος Αφρική και Μέση Ανατολή) αυτού, αποδεικνύει την αξία του ως επιλογή σχετικής σταθερότητας και αξιοπιστίας μεταφοράς ενέργειας. Πάνω από όλα ο ΤΑΡ, ως μέρος του SGC, αποτελεί σύστημα μεταφοράς ποσότητας φυσικού αερίου η οποία θα κυμαίνεται από τα 10 έως τα 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ανά έτος (bcm/y) δηλαδή μίας μέτριας σε όγκο ποσότητας, η οποία μπορεί να λειτουργήσει ως σχετικά μικρή αλλά αξιόπιστη βάση περαιτέρω ανάπτυξης.

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΤΑΡ;

“

Ο ΤΑΡ, ΩΣ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ SGC, ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Η ΟΠΟΙΑ ΘΑ ΚΥΜΑΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ 10 ΕΩΣ ΤΑ 20 ∆ΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΚΥΒΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΑΝΑ ΕΤΟΣ (BCM/Y)

Με βάση το δεδομένο ότι η Ευρώπη, ακόμη και με τις πλέον μετριοπαθείς εκτιμήσεις, θα χρειαστεί το λιγότερο 500bcm/y φυσικού αερίου στα επόμενα έτη, η σχεδιαζόμενη χωρητικότητα του ΤΑΡ δεν μπορεί παρά να καλύπτει το 2 με 5% της ζήτησης. Είναι προφανές ότι ο ΤΑΡ και ο SGC, υπό την παρούσα μορφή του, δεν μπορεί να αλλάξει δραματικά τα δεδομένα στην ενεργειακή ασφάλεια και ανεξαρτησία της Ευρώπης, αφού οι ποσότητες που θα μεταφέρει είναι σχετικά μικρές. Άρα στην ουσία δεν λύνει το ενεργειακό πρόβλημα της Ένωσης.

Πωσ θΑ ΜΠΟΡΟυσΕ ΝΑ ΕξΕΛΙΧθΕΙ Ο ΤΑΡ; Με συγκεκριμένες στρατηγικές και πολιτικές ο ΤΑΡ και ο SGC θα μπορούσε να εξελιχθεί σε σημαντική παράμετρο επίλυσης της εξίσωσης ενεργειακής ασφάλειας για την Ευρώπη. Μία αύξηση της χωρητικότητας έχει να κάνει με την εξασφάλιση και άλλων πηγών –πλην του Αζερμπαϊτζάν– φυσικού αερίου. Το να αναλύσουμε στο κείμενο αυτό τις δυνατότητες αλλά και τις πάσης φύσεως δυσκολίες για την ανάπτυξη των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο (Κύπρο, Ισραήλ, Λίβανο, Ελλάδα), στο Βόρειο Ιράκ (κουρδικές περιοχές) ή στη συμμετοχή του Τουρκμενιστάν στο σχήμα, δεν είναι της παρούσης.

 122R

Η ουσία είναι ότι ο SGC θα μπορούσε να μετατραπεί σε καθοριστικό παράγοντα εάν μετεξελιχθεί σε δίκτυο αγωγών, τερματικών LNG και θαλάσσιων διαδρομών, που θα δέχεται φυσικό αέριο από τις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και Κεντρικής Ασίας ενώ θα στέλνει στην Ευρώπη ποσότητες τουλάχιστον τριπλάσιες του υπάρχοντος σχεδιασμού.

TAP ΚΑΙ ΤΟ «ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΙΓΝΙΟ»: MΕΤΑξυ ΡωσΙΑσ ΚΑΙ Η.Π.Α. Ποια, λοιπόν, η θέση της Ρωσίας και των Η.Π.Α. στον συγκεκριμένο σχεδιασμό; Επιγραμματικά μιλώντας, για στρατηγική στις διεθνείς σχέσεις, θα πρέπει να ξεχωρίσουμε μεταξύ των τακτικών και των στρατηγικών κινήσεων κάθε γεωπολιτικού δρώντος, ώστε να μπορέσουμε να αποκωδικοποιήσουμε τις επιδιώξεις του καθενός και να πράξουμε ανάλογα. Για τις Η.Π.Α. κύρια στρατηγική επιδίωξη αναφορικά με την ενεργειακή στρατηγική για την Ευρώπη είναι το να δημιουργηθεί ο SGC, ώστε να μειωθεί η ευρωπαϊκή ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Από την άλλη, για τη Ρωσία η στρατηγική επιδίωξη είναι ο SGC να μην θέσει σε κίνδυνο την ηγεμονική της θέση αναφορικά με την κάλυψη των ευρωπαϊκών ενεργειακών αναγκών. Με βάση αυτό το δεδομένο, οι Η.Π.Α. ως τακτική κίνηση προέκριναν και ευνόησαν τη δημιουργία ενός συστήματος αγωγών, οι οποίοι ναι μεν δεν ανταποκρίνονταν στις μαξιμαλιστικές αρχικές επιδιώξεις της δημιουργίας ενός mega-αγωγού (π.χ. Nabucco και West-Nabucco), αλλά ικανοποιούσαν την πρώτιστη επιδίωξη, αυτή της δημιουργίας ενός δικτύου που να παρακάμπτει τη Ρωσία. Η Μόσχα, από την πλευρά της, ως κίνηση τακτικής «επέτρεψε» στο Αζερμπαϊτζάν να δημιουργήσει τον SGC, εξασφαλίζοντας όμως πως το σχήμα που θα υλοποιούνταν δεν θα επηρέαζε τη γενικότερη ισορροπία «ενεργειακών» δυνάμεων στην Ευρώπη. Δηλαδή πολέμησε με πείσμα τα σχέδια του Nabucco και επέτρεψε τον ΤΑΡ, ο οποίος είναι μικρότερης χωρητικότητας. Με άλλα λόγια, τόσο οι Η.Π.Α. όσο και η Ρωσία, για να επιτύχουν τις αντιθετικές στρατηγικές τους επιδιώξεις, θεώρησαν σε τακτικό επίπεδο τη δημιουργία του ΤΑΡ ως βήμα στο οποίο είναι όλοι ευχαριστημένοι, αφού όλοι κάτι επιτυγχάνουν αλλά και κάτι χάνουν. Είναι αυτό που ο γκουρού του ρεαλισμού/αμοραλισμού και της διπλωματίας, Χένρι Κίσσινγκερ, χαρακτηρίζει ως «ισορροπημένη δυσαρέσκεια» των αντιπάλων, όταν σηκώνονται από το

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΕΝΕΡΓΕΙΑ

➔

Το θέμα της ενεργειακής ασφάλειας θα παιχτεί στον υδάτινο άξονα Μαύρη-θάλασσα-στενά-ΑιγαίοΑνατολική Μεσόγειος

τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η Ουάσιγκτον δημιουργεί εκ του μηδενός δίκτυο αγωγών πέραν του ελέγχου της Μόσχας, αλλά το Κρεμλίνο εξασφαλίζει ότι το δίκτυο αυτό δεν θα επηρεάσει σημαντικά την υπάρχουσα ισορροπία στον συγκεκριμένο τομέα. Έ τσι, στο άμεσο μέλλον ο SGC, υπό το σχήμα SCP-TANAP-TAP, αποτελεί μέρος μιας «συμφωνίας» Η.Π.Α. και Ρωσίας. Το πρόβλημα θα ανακύψει στο απώτερο μέλλον, δηλαδή περί το 2024, όταν οι Η.Π.Α. θα προσπαθήσουν, με βάση το υπάρχον σχήμα, να αναπτύξουν περαιτέρω τον SGC, ενώ η Ρωσία θα προσπαθήσει να αποτρέψει τέτοια προσπάθεια. θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως το θέμα της ενεργειακής ασφάλειας, και κατ’ επέκταση του γεωπολιτικού προσανατολισμού της Ευρώπης, θα παιχτεί στον υδάτινο άξονα Μαύρη-θάλασσαστενά-Αιγαίο-Ανατολική Μεσόγειος, περιοχή όπου ο ελληνισμός έχει άμεσα και ζωτικά συμφέροντα. Ο ελληνισμός μπορεί να λειτουργήσει ως ο συνδετικός κρίκος λαών της περιοχής ενώ έχει τεράστια ερείσματα τόσο στις Η.Π.Α. όσο και στη Ρωσία. Αρκεί μέσα στον πολύπλοκο κόσμο όπου ζούμε, να θυμηθούμε τον θουκυδίδη και να ανακαλύψουμε εκ νέου τη στρατηγική κουλτούρα που εμείς αναπτύξαμε και τα τελευταία χρόνια φαίνεται να έχουμε (ξε)χάσει.

Ο ΝΟΤΙΟΣ ΕΥΡωΠΑϊΚΟΣ ΔΙΑΔΡΟΜΟΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ (SGC) & ΤΟ «ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΙΓΝΙΟ» ΜΕΤΑξΥ Η.Π.Α. ΚΑΙ ΡωΣΙΑΣ «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ» VS «ΤΑΚΤΙΚΗ» ΤΩΝ ∆ΥΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ∆ΡΩΝΤΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ (E.E.) ΒΑΣΙΚΟΣ «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ» ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ

Η.Π.Α.

ΡΩΣΙΑ

λυτής Διεθνών Ζητημάτων στο Τμήμα Διεθνών

Δημιουργία –πάση θυσία– του SGC, με τέτοιο σχήμα, ώστε να αποτελέσει τη βασική ενεργειακή παράμετρο, η οποία θα συμβάλλει στη δραστική μείωση των σχέσεων ενεργειακής εξάρτησης της Ε.E. από τη Ρωσία.

ματαίωση μαξιμαλιστικών σχεδιασμών αναφορικά με τις δυνατότητες του sgc και επικέντρωση σε σχήματα τα οποία δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ανατρεπτικά των υπαρχουσών ισορροπιών: εγκατάλειψη του nabucco και nabucco West και επικέντρωση στον TaP.

μη δημιουργία του sgc ή εάν αυτό καταστεί αδύνατο, τη λειτουργία ενός τέτοιου σχήματος του sgc το οποίο πάση θυσία δεν θα έθετε σε κίνδυνο την ηγεμονική θέση της ρωσίας αναφορικά με την τροφοδοσία της ευρωπαϊκής Ένωσης με φυσικό αέριο.

Ματαίωση μαξιμαλιστικών σχεδιασμών αναφορικά με την αποτροπή δημιουργίας του SGC και επικέντρωση στην αποσόβηση λειτουργίας των πλέον επικίνδυνων σχημάτων αυτού: Εγκατάλειψη του Nabucco και Nabucco West και επικέντρωση στον TAP.

ΚΟΙΝΟ Ε∆ΑΦΟΣ ΤΩΝ ∆ΥΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ∆ΡΩΝΤΩΝ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ SGC

στο άμεσο-μεσοπρόθεσμο μέλλον: Tόσο οι Η.Π.α. όσο και η ρωσία αποδέχονται ως μία τακτική κίνηση την υλοποίηση του sgc, όπως αυτός έχει διαμορφωθεί, δηλαδή στο σχήμα scP-TanaP-TaP, αφού και οι δύο εξασφαλίζουν βασικούς τους «στρατηγικούς» στόχους (Η.Π.α.: υλοποιούν τον sgc / ρωσία: ο διαμορφούμενος sgc δεν αποτελεί άμεσο κίνδυνο για τη θέση τους στην ενεργειακή τροφοδοσία της ευρωπαϊκής Ένωσης).

ΠΕ∆ΙΟ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ∆ΥΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ∆ΡΩΝΤΩΝ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤOΝ SGC

Στο μεσοπρόθεσμο-απώτερο μέλλον: Οι βασικοί γεωπολιτικοί στόχοι Η.Π.Α. και Ρωσίας είναι αντιθετικοί, αφού οι Η.Π.Α. θα προσπαθήσουν να επιτύχουν το βασικό τους γεωπολιτικό ζητούμενο μέσω της περαιτέρω ανάπτυξης του SGC –με το να συμπεριληφθούν περισσότερες ενεργειακές «πηγές» και «διαδρομές»– με στόχο να αλλάξει τα δεδομένα αναφορικά με την τροφοδοσία της Ε.Ε. από τη Ρωσία. Η Ρωσία θα προσπαθήσει να επιτύχει τον βασικό της γεωπολιτικό στόχο μέσω της μη καθοριστικής ανάπτυξης του SGC, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η θέση της στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

για την επόμενη δεκαετία, τόσο οι Η.Π.α. όσο και η ρωσία έχουν αποδεχτεί το υλοποιούμενο σχήμα του sgc (scP-Ταναρ-Ταρ), ως τακτική κίνηση η οποία ικανοποιεί «εν μέρει» τα βασικά τους στρατηγικά ζητούμενα. Η κατάσταση δύναται να αλλάξει, εάν οι δρώντες μεταβάλλουν την αντιπαράθεση σε «παίγνιο μηδενικού αθροίσματος», δηλαδή όταν και οι δύο προσπαθήσουν να ικανοποιήσουν τα στρατηγικά τους σχέδια με μαξιμαλιστικό τρόπο.

* Ο Γεώργιος Κ. Φίλης, είναι Διδάκτωρ Γεωπολιτικής - Καθηγητής Ευρωπαϊκών θεμάτων - Ανα-

ΒΑΣΙΚΗ «ΤΑΚΤΙΚΗ» ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ

Επιχειρήσεων & Ευρωπαϊκών θεμάτων, συνδεδεμένο Μέλος του institute of Diplomacy & Global Affairs DErEE – The American College of Greece.

 123R

“

η

Η Ελλάδα ως πεδίο δραστηριοποίησης διεθνών εταιρειών φυσικού αερίου

Αλέξανδρος Λαγάκος ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ GREEK ENERGY FORUM

«Η Ελλάδα καθίσταται πόλος έλξης ενεργειακών επενδύσεων». Πρόκειται, ενδεχομένως, για ένα εκ των δημοφιλέστερων συνθημάτων που φροντίζει να αναπαράγει καθημερινά το πολιτικό δυναμικό της χώρας μας – και όχι μόνο. Όμως ελάχιστα είναι αυτά που διαβάζουμε ή ακούμε σχετικά με την τεκμηρίωση της διαφαινόμενης αισιοδοξίας και την εθνική στρατηγική που θα επιτρέψει την υλοποίηση του εν λόγω στόχου. Οι προοπτικές της Ελλάδας ως προορισμού ενεργειακών επενδύσεων επηρεάζονται κυρίως από τρεις παραμέτρους: την παρούσα ευρωπαϊκή συγκυρία, τα εγγενή συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και τις διενεργούμενες ή σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις στην εθνική Αγορά ενέργειας. στόχο του παρόντος άρθρου αποτελεί η σύντομη ανάλυση των παραπάνω παραμέτρων καθώς και η κατάθεση προτάσεων από πλευράς του συντάκτη αναφορικά με τις αναγκαίες παρεμβάσεις που μπορούν να οδηγήσουν στην ταχεία εξέλιξη της Ελλάδας σε ελκυστικό πεδίο δραστηριοποίησης ελληνικών και διεθνών εταιρειών φυσικού αερίου. Όσον αφορά στη διεθνή συγκυρία, οι ανεπτυγμένες Οικονομίες της Β.Δ. Ευρώπης (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Γαλλία) έχουν ήδη πραγματοποι-

 124R

ήσει άλματα όσον αφορά στην ενίσχυση του ανταγωνισμού και την πραγματική απελευθέρωση των εθνικών τους Αγορών ενέργειας. Αυτό έχει οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση της ρευστότητας και ταυτόχρονα σε σημαντική συρρίκνωση των περιθωρίων κέρδους για τις εταιρείες που ασχολούνται με την εμπορία φυσικού αερίου. Προκειμένου, λοιπόν, οι τελευταίες να καταφέρουν να διατηρήσουν την κερδοφορία τους, αναγκάζονται να επεκτείνουν την εμπορική τους δραστηριότητα σε νέες ευρωπαϊκές Αγορές. στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα βρίσκεται ενώπιον μιας ιστορικής ευκαιρίας: να αναδείξει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων και μεταρρυθμίσεων, ώστε να «κερδίσει» το ενδιαφέρον εταιρειών που επιδιώκουν τη διεύρυνση των εμπορικών τους οριζόντων. Τα χαρακτηριστικά εκείνα που προσδίδουν στην Ελλάδα τη δυναμική ώστε να εξελιχθεί σύντομα σε άκρως ελκυστική Αγορά φυσικού αερίου στο ευρωπαϊκό στερέωμα είναι ενδεικτικά τα εξής: ◆ H διασύνδεση της Ελλάδας (τόσο μέσω υφιστάμενων συνδέσεων όσο και μέσω του σχεδιαζόμενου αγωγού ΤΑΡ) με δύο εκ των μεγαλυτέρων Αγορών αερίου της Ευρώπης, την Ιταλία και την Τουρκία, καθώς και με τις αναπτυσσόμενες Αγορές των Βαλκανίων. ◆ Το γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελεί σημείο συνάντησης ποσοτήτων φυσικού αερίου που προέρχονται από τουλάχιστον τρεις διαφορετικές πηγές, οι οποίες υπόκεινται, συν τοις άλλοις, σε διαφορετική τιμολογιακή πολιτική και όρους παράδοσης. ◆ H προοπτική εκμετάλλευσης και ανάπτυξης εθνικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά επιτρέπουν στην πατρίδα μας να προσφέρει σε κάθε εταιρεία εμπορίας αερίου που σκοπεύει να δραστηριοποιηθεί στην ευρύτερη περιοχή κάτι άκρως πολύτιμο: επιχειρησιακή ευελιξία (flexibility), δη-

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΕΝΕΡΓΕΙΑ

λαδή τη δυνατότητα για κεφαλαιοποίηση ευκαιριών arbitrage, τόσο μεταξύ όμορων Αγορών όσο και διαφορετικών τιμών. Η «επιχειρησιακή ευελιξία» συνίσταται στην εύκολη και άμεση μεταβίβαση του τίτλου ιδιοκτησίας ποσοτήτων φυσικού αερίου μεταξύ αντισυμβαλλόμενων μερών καθώς και στην απρόσκοπτη και φθηνή μεταφορά αερίου μεταξύ διασυνδεδεμένων χωρών. Η παραπάνω ιδιότητα αποτελεί την «πεμπτουσία» του σύγχρονου διασυνοριακού εμπορίου ενέργειας. Ο λόγος είναι απλός: οι τιμές του αερίου –όπως και κάθε άλλου καυσίμου– δεν παραμένουν σταθερές, αλλά μεταβάλλονται διαρκώς με τον χρόνο και με βάση την εξέλιξη προσφοράς και ζήτησης στην εκάστοτε Αγορά. συνεπώς, για κάθε παίκτη της Αγοράς –είτε πρόκειται για έμπορο είτε για καταναλωτή– η δυνατότητα διαρκούς επιλογής και πρόσβασης στο προϊόν με την ανταγωνιστικότερη τιμή έχει ανεκτίμητη αξία. Ποιες είναι, όμως, οι πρωτοβουλίες που θα μπορούσε να αναλάβει η χώρα μας, προκειμένου να αναδείξει ξεκάθαρα αυτή τη δυναμική που διαθέτει; Η απάντηση στο εν λόγω ερώτημα συνοψίζεται στη στρατηγική της πραγματικής απελευθέρωσης της εθνικής Αγοράς, μέσω της κατάργησης μονοπωλίων και της εξάλειψης εμποδίων που υψώνονται σήμερα μπροστά στην ιδιωτική πρωτοβουλία και την επιχειρησιακή καινοτομία. θα ήθελα παρακάτω να σκιαγραφήσω μερικές πρωτοβουλίες και μεταρρυθμίσεις σχεδόν αποκλειστικά ρυθμιστικού χαρακτήρα, τις οποίες θα μπορούσε να προωθήσει άμεσα η ελληνική κυβέρνηση προς την κατεύθυνση της υλοποίησης της προαναφερθείσας στρατηγικής: ◆ Να διευρύνει την πελατειακή βάση για τον ελεύθερο ανταγωνισμό, προσφέροντας άμεσα το δικαίωμα της επιλογής προμηθευτή σε όλους ανεξαιρέτως τους καταναλωτές. Αυτή τη στιγμή, η συντρι-

πτική πλειοψηφία των πελατών στην ελληνική επικράτεια θεωρούνται ως «μη επιλέγοντες», γεγονός που αποτρέπει την εμφάνιση νέων παικτών στην Αγορά προμήθειας φυσικού αερίου. ◆ Να συνεργαστεί με τους ρυθμιστές Αγορών και διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς αερίου όμορων χωρών για τη θέσπιση συμβολαίων δέσμευσης μεταφορικής δυναμικότητας αμφίδρομης ροής (στα συνοριακά σημεία με υφιστάμενη τεχνική δυνατότητα). Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατή τόσο η αναζήτηση εναλλακτικών προμηθευτών για τους έλληνες καταναλωτές όσο και η εξαγωγή αερίου από μεγάλους βιομηχανικούς καταναλωτές που επί του παρόντος δυσκολεύονται να καταναλώσουν τις συμβατικές ποσότητες τις οποίες έχουν δεσμευτεί να αγοράσουν από τη Δ.Ε.Π.Α. ◆ Να καταστήσει διαθέσιμα σε τρίτους τα παραπάνω συμβόλαια μεταφορικής δυναμικότητας διασυνοριακών ροών αερίου μέσω της αντίστοιχης διεθνούς πλατφόρμας που λειτουργεί ήδη στην Ευρώπη με το όνομα PriSMA. Η τελευταία αποτελεί διαδικτυακό τόπο, που επιτρέπει την εμπορία τυποποιημένων δικαιωμάτων διασυνοριακών ροών εκ μέρους πολλών διαφορετικών διαχειριστών δικτύων αερίου. Έ τσι, κάθε χρήστης του συστήματος μπορεί ανά πάσα στιγμή εύκολα, ανέξοδα και άμεσα να δεσμεύει τη δυναμικότητα μεταφοράς που χρειάζεται. ◆ Να δεσμευτεί για σταθερότητα στο ισχύον φορολογικό πλαίσιο και να αποφορτίσει γενικότερα την Αγορά ενέργειας από φόρους υπέρ τρίτων. ◆ Να επιταχύνει τη θεσμοθέτηση διμερών εμπορικών συναλλαγών στην εθνική Αγορά ηλεκτρισμού, η οποία θα επιτρέψει και την ενεργότερη συμμετοχή των ηλεκτροπαραγωγών στην εμπορία φυσικού αερίου στην περιοχή. Το παρόν εθνικό μοντέλο Αγοράς ηλεκτρισμού υποχρεώνει όλους τους συμμετέχοντες σ’ αυτή να συναλλάσσονται αποκλειστι-

 125R

➔

κά με το κράτος, εμποδίζοντας οποιαδήποτε ουσιαστική διαφοροποίηση στις τιμές εμπορίας ενέργειας. Οι παραπάνω προτάσεις, αν και αντιστοιχούν μονάχα σε ένα μέρος των μεταρρυθμίσεων που χρειάζεται να υλοποιήσει η χώρα μας, πιστεύω ότι είναι δυνατόν να θέσουν στέρεες βάσεις για τη θεμελίωση μιας πραγματικά απελευθερωμένης εθνικής Αγοράς ενέργειας. Οι θετικές επιδράσεις στην εθνική Οικονομία από την υλοποίηση αυτών των παρεμβάσεων θα είναι άμεσα αισθητές και θα σηματοδοτήσουν την επίτευξη της προσδοκώμενης –και πολλάκις προαναγγελθείσας– ανάπτυξης μέσω του τομέα ενέργειας. Η εγκαθίδρυση απελευθερωμένης Αγοράς αντιπροσωπεύει το πρώτο βήμα για την προσέλκυση διεθνών εταιρειών στην Ελλάδα, με στόχο την κατ’ αρχάς δραστηριοποίησή τους στην εμπορία φυσικού αερίου. σταδιακά οι εν λόγω εταιρείες θα αποκτήσουν κίνητρο ώστε να επεκτείνουν τη συμμετοχή τους στο ευρύτερο φάσμα της εθνικής Αγοράς ενέργειας και να πραγματοποιήσουν σημαντικές επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές. συνεπώς, ο εκσυγχρονισμός του ελληνικού ρυθμιστικού πλαισίου Αγοράς με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα αποτελεί την ικανή και αναγκαία συνθήκη για τη δημιουργία υπεραξίας στην ελληνική Οικονομία από τον χώρο της ενέργειας. Επιτρέψτε μου να κλείσω με ένα αισιόδοξο μήνυμα. θεωρώ ότι η παρουσία και η δημόσια τοποθέτηση του πρωθυπουργού, κ. Αντώνη σαμαρά, στο πρόσφατο συνέδριο που διοργάνωσε το Greek Energy forum με θέμα το μέλλον της ελληνικής Αγοράς αερίου αποτελεί την ισχυρότερη απόδειξη για την πίστη της ελληνικής κυβέρνησης στο όραμα της ουσιαστικής απελευθέρωσης. Είμαι πεπεισμένος, λοιπόν, ότι τόσο τα μέτρα που έχουν ήδη εξαγγελθεί όσο και οι μεταρρυθμίσεις που προτείνουμε, θα αποτελέσουν σύντομα πραγματικότητα.

“

τ

Η αναπτυξιακή προοπτική της Ελλάδας και ο ρόλος της ως ενεργειακού κόµβου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

∆ρ Κώστας Ανδριοσόπουλος,

ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΙ ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ (RCEM) ΤΟΥ ESCP EUROPE BUSINESS SCHOOL

Το μέλλον της ελληνικής Αγοράς ενέργειας αποτελεί κεντρικό πυλώνα για την ανάκαμψη της ελληνικής Οικονομίας και την ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού υπό στέρεες βάσεις, παίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσέλκυση νέων επενδύσεων, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και συνθηκών ευημερίας για το σύνολο των ελλήνων πολιτών. στο πλαίσιο αυτό ενισχύεται ο ανταγωνισμός στην Αγορά, ξεκινώντας με την υλοποίηση του σχεδίου αποκρατικοποίησης της Δ.Ε.Η., της σημαντικότερης μεταρρύθμισης που έχει συντελεστεί στην παραγωγή και προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας. Φυσικά έχει προηγηθεί με επιτυχία η κατακύρωση της πώλησης του 66% των μετοχών της εταιρείας ΔΕσΦΑ στη SOCAr όπου αναμένεται η ολοκλήρωση της πώλησης με την πιστοποίηση του Διαχειριστή υπό τη νέα ιδιοκτησία. Με τις μεταρρυθμίσεις αυτές δημιουργούνται νέες επενδυτικές ευκαιρίες, τόσο στην παραγωγή και την χονδρεμπορική Αγορά όσο και στην προμήθεια ενέργειας, που θα οδηγήσουν σε αναπτυξιακή πορεία για το σύνολο της Οικονομίας. Επίσης, δεν θα πρέπει να παραλειφθούν οι θετικές εξελίξεις και το ενδιαφέρον που παρουσιάζεται στον τομέα της έρευνας υδρογονανθράκων στον ελλαδικό χώρο, αλλά και στην ευ-

 126R

ρύτερη περιοχή. Είναι βέβαιο πως η πραγματοποίηση αυτών των προσδοκιών θα αλλάξει σημαντικά το οικονομικό τοπίο και τη δυναμική στη χώρα μας στο μεσοπρόθεσμο μέλλον. Όσον αφορά στην Ευρώπη, η ανάπτυξη διασυνδέσεων μεταξύ των χωρών-μελών αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προτεραιότητες των Διαχειριστών των συστημάτων. Η αύξηση της διασυνοριακής ικανότητας μεταφοράς είναι απαραίτητη, καθώς ο εξορθολογισμός μιας ενιαίας Αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, σε συνδυασμό με την αναμενόμενη μεγάλη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, θα οδηγήσουν σε αύξηση του όγκου συναλλαγών, γεγονός που θέτει ως προαπαιτούμενο την αύξηση της διασυνοριακής ικανότητας κίνησης. Λόγω της γεωγραφικής θέσης της χώρας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η ανάπτυξη των διασυνδέσεων στην ευρύτερη περιοχή και η ανάπτυξη των διαδρόμων μεταφοράς από τις πηγές παραγωγής προς τα σημαντικά κέντρα κατανάλωσης της ηπείρου αποκτά προφανώς εξαιρετική σημασία, ιδιαίτερα όταν η συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης προβλέπεται να παρουσιάσει σημαντική αύξηση μακροχρόνια, δημιουργώντας έτσι κίνητρα για μεγάλες ενεργειακές επενδύσεις, σε αντίθεση με την υποχώρηση ή στασιμότητα της ζήτησης ρεύματος που καταγράφεται στη δυτική Ευρώπη. Επομένως, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, μπορεί κανείς να φανταστεί την Ελλάδα να μετατρέπεται σύντομα σε κέντρο για την παροχή υπηρεσιών στον χώρο της ενέργειας και να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή ως «ενεργειακός διάδρομος» για ολόκληρη την Ευρώπη. Η χώρα μας βαδίζει σταθερά προς αυτή την κατεύθυνση, μέσω της τεχνικής αναβάθμισης υφιστάμενων διασυνδέσεων με όμορες χώρες, αλλά και μέσω της επένδυσης σε νέες διασυνοριακές

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΕΝΕΡΓΕΙΑ

οδεύσεις πανευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Η Ελλάδα αποτελεί ήδη σημείο συνάντησης διαφορετικών πηγών προέλευσης αερίου. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν οι εισαγωγές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία και την Κασπία, καθώς και τα φορτία LNG προερχόμενα από την Αλγερία και το Κατάρ. Ο σχεδιαζόμενος αγωγός iGB θα επιτρέψει σε ποσότητες LNG, καθώς και σε ποσότητες προερχόμενες από την Κασπία, να κατευθυνθούν προς τον Βορρά, ενώ ο αγωγός ΤΑΡ θα επιτρέψει την –ενδεχομένως αμφίδρομη– διασύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας από το 2019. συνεπώς, η Ελλάδα θα αποκτήσει σύντομα απευθείας διασυνδέσεις με δύο εκ των μεγαλύτερων Αγορών φυσικού αερίου της Ευρώπης: την Τουρκία και την Ιταλία. Επιπλέον, αν μέχρι τότε ο διαχειριστής του ιταλικού συστήματος αερίου έχει ήδη υλοποιήσει το ανακοινωθέν σχέδιο αντίστροφης ροής προς την Ελβετία και τη Γερμανία, τότε η Ελλάδα θα καταλήξει να διαθέτει συνδέσεις (άμεσες ή έμμεσες) τουλάχιστον με το 90% της πανευρωπαϊκής ζήτησης. Επιπλέον, έργα και φυσικές υποδομές όπως η διενεργούμενη επέκταση της αποθηκευτικής δυναμικότητας του σταθμού της Ρεβυθούσας, ο σχεδιασμός για τη δημιουργία υπόγειας αποθήκης αερίου στην Καβάλα καθώς και νέων τερματικών LNG στην Βόρειο Ελλάδα, σε συνδυασμό με την εντατική προσπάθεια απελευθέρωσης της εθνικής Αγοράς που προωθεί σήμερα η ελληνική κυβέρνηση, μπορούν αδιαμφισβήτητα να καταστήσουν στα επόμενα χρόνια την Ελλάδα εμπορικό κόμβο αερίου στην ευρύτερη περιοχή. Επίσης, συνδυαστικά με τα προαναφερθέντα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το φυσικό αέριο ως πηγή ενέργειας εκπληρώνει όλα τα κριτήρια για να γίνει το όχημα για τη μετάβαση σε ένα πιο καθαρό (πράσινο), φτηνό, και πιο αξιόπιστο ευρωπαϊκό ενεργειακό μέλλον. Η Ευρώπη είναι μια παραδοσιακή Αγορά

φυσικού αερίου και επομένως θεμελιωδώς ελκυστικός προορισμός για τις διεθνείς προμήθειες αερίου. Επομένως, είναι στο χέρι της Ε.Ε. να προωθήσει περαιτέρω διαφοροποίηση και να επιτρέψει βέλτιστη ροή αερίου, που θα καθοδηγείται από τους κανόνες της Αγοράς, εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου. Για να γίνει αυτό, βεβαίως, η Ευρώπη πρέπει να προωθήσει πιο δυνατά και αποτελεσματικά την ενοποίηση της Αγοράς ενέργειας με τον ευρωπαϊκό Νότο, μέσω της νομοθετικής απελευθέρωσης αλλά και με το να προσφέρει τα απαραίτητα κεφάλαια –όχι μόνο την πολιτική υποστήριξη– για την εκμετάλλευση και αξιοποίηση των ενδογενών πηγών φυσικού αερίου και την κατασκευή περιφερειακών διασυνδέσεων. Αδιαμφισβήτητα η ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού εμπεριέχει σημαντικά οικονομικά οφέλη για την Ευρώπη. Για το 2013, μόνο οι δαπάνες για εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου ανήλθαν σε περίπου μισό τρισ. ευρώ ή σε κάτι περισσότερο από 3% του Α.Ε.Π. της Έ νωσης. συνεπώς, η τελευταία οφείλει να συνεισφέρει χρηματικά σε έργα που υποστηρίζουν την επίτευξη του παραπάνω στόχου, άρα να υποστηρίξει με ίδιους πόρους επιχειρήσεις που προτίθενται να επενδύσουν σε τέτοιου είδους έργα. Για παράδειγμα, εμπεριέχει σημαντική αξία για την Ευρώπη ένα έργο που θα «δεσμεύει» τις ποσότητες φυσικού αερίου της Ν.Α. Μεσογείου να διέρχονται μέσα από την ευρωπαϊκή ενδοχώρα μέσω αγωγού. Ακόμη και αν η Αγορά δεν αποτιμά κάτι τέτοιο ως την αποδοτικότερη λύση, προς το παρόν, πιστεύουμε πως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις οφείλουν να ενεργοποιηθούν, προκειμένου να καταστήσουν την επένδυση σε ένα τέτοιο έργο διασύνδεσης, προσοδοφόρο για τους ιδιώτες επενδυτές, που θα κληθούν να το υποστηρίξουν. Το φυσικό αέριο είναι η αξιόπιστη

 127R

➔

ενεργειακή λύση για την Ευρώπη και η Ελλάδα, που μπαίνει για πρώτη φορά στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, μπορεί να γίνει κόμβος παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας. Είναι, πιστεύω, ξεκάθαρο σε όλους ότι η ενέργεια όχι μόνο αποτελεί βασικό άξονα της Οικονομίας, αλλά ουσιαστικά μιλάμε για την «προωθητική δύναμη» της Οικονομίας. Περάσαμε και περνάμε μεγάλες δυσκολίες ως έθνος, αλλά βλέποντας το μέλλον με ρεαλισμό, πιστεύω ακράδαντα ότι έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία να ξαναβρούμε τον δρόμο της ανάπτυξης και οικονομικής ευημερίας μέσω του ενεργειακού τομέα. Τέλος, μηνύματα αισιοδοξίας έρχονται από την παρούσα κυβέρνηση, η οποία με συνέπεια και αξιοπιστία δημιουργεί τις προϋποθέσεις και τις βάσεις για το ενεργειακό και αναπτυξιακό μέλλον της Ελλάδας.

σΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ rCEM σΤΟ ESCP EUrOPE BUSiNESS SCHOOL Το ESCP Europe είναι η παλαιότερη σχολή Διοίκησης στο κόσμο, από το 1819, με έδρα στο Παρίσι και περιφερειακές σχολές σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στο Λονδίνο, το Βερολίνο, τη Μαδρίτη και το Τορίνο, τα τελευταία 40 χρόνια. Τα αρχικά προκύπτουν από το École Supérieur de Commerce de Paris κι είναι ένα από τα γαλλικά Grand Écoles, κατηγοριοποίηση για τις πιο αναγνωρισμένου κύρους σχολές μάνατζμεντ στη Γαλλία. Είναι ένα υψηλού επιπέδου Business School με διεθνή εμβέλεια, το οποίο τα τελευταία 200 χρόνια περίπου έχει εκπαιδεύσει γενιές ηγετών, συμβάλλοντας στην εξαιρετική φήμη που απολαμβάνει σήμερα. στόχος του ESCP Europe είναι να συμβάλει ενεργά στην ανάπτυξη του ευρωπαϊκού οικονομικού πολιτισμού. Με πέντε παραρτήματα σε 5 μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, θεωρείται το «σχολείο Διοίκησης της Ευρώπης». Φέρνοντας κοντά την άρτια τεχνογνω-

σία και εξειδίκευση του προσωπικού του ESCP Europe από όλα μας τα παραρτήματα και ένα μεγάλο δίκτυο εξωτερικών διεθνών συνεργατών που δραστηριοποιούνται στον χώρο της ενέργειας, ίδρυσα το 2011 το Ερευνητικό Κέντρο Ενεργειακής Διαχείρισης (rCEM), το οποίο διευθύνω, με έδρα στο Λονδίνο. Βασικός στόχος του Κέντρου είναι η δημιουργία μιας ισχυρής συνεργασίας μεταξύ ακαδημαϊκής κοινότητας, βιομηχανίας και κυβερνητικού μηχανισμού, με σκοπό τη διευθέτηση των προκλήσεων της «νέας ενεργειακής εποχής». Μέσω των συνεδρίων και σεμιναρίων που διοργανώνουμε και σε συνδυασμό με τα δύο μεταπτυχιακά προγράμματα που προσφέρουμε στον χώρο της ενεργειακής διαχείρισης και Διοίκησης, το rCEM πορεύεται καθημερινά προς την υλοποίηση αυτού του στόχου. Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα (Master) ενεργειακής διαχείρισης (ΜΕΜ) του ESCP Europe είναι διάρκειας ενός έτους, διδάσκεται στην αγγλική γλώσσα στο Λονδίνο και το Παρίσι από έναν αριθμό καθηγητών και ειδικά επιλεγμένων επαγγελματιών της βιομηχανίας από όλο τον κόσμο. Ταυτόχρονα, το εκτελεστικό μεταπτυχιακό (Executive Master) ενεργειακής διαχείρισης (ΕΜΕΜ) εκπαιδεύει την επόμενη γενιά ηγετών στον ενεργειακό τομέα, λαμβάνοντας χώρα στα τέσσερα ευρωπαϊκά παραρτήματα του ESCP Europe (επίσης στην αγγλική γλώσσα) σε Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο και Μαδρίτη. στόχος και των δύο μεταπτυχιακών προγραμμάτων είναι να βοηθήσουν τους φοιτητές να κατανοήσουν το ενεργειακό επιχειρηματικό περιβάλλον και τις θεμελιώδεις οικονομικές και τεχνολογικές του έννοιες. Οι συμμετέχοντες αποκτούν τη δυνατότητα να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν στρατηγικές για την αντιμετώπιση σημαντικών ζητημάτων στη ρύθμιση της ενεργειακής πολιτικής, καθώς και να ενισχύσουν την ικανότητά τους να ζήσουν και να εργαστούν σε ένα άκρως πολυπολιτισμικό περιβάλλον.

“

η

Η εσφαλµένη ενεργειακή πολιτική πλήττει την ανταγωνιστικότητα της βιοµηχανίας

Αντώνης Κοντολέοντος ΜΕΛΟΣ ΠΡΟΕ∆ΡΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΒΙΚΕΝ

(Ένωσης Βιοµηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας)

 128R

Η ελληνική βιομηχανία δίνει μια δύσκολη μάχη, ανταγωνιζόμενη με άνισους όρους την αντίστοιχη ευρωπαϊκή στις διεθνείς Αγορές. Δίνει έναν εθνικό αγώνα στον οποίο μόνο εάν όλοι οι θεσμικοί παράγοντες της ενεργειακής Αγοράς συστρατεύονταν και τον στήριζαν, θα οδηγούσε στην ανάπτυξη της Οικονομίας και τη στήριξη της απασχόλησης. Δυστυχώς, πλην των μειωμένων βιομηχανικών τιμολογίων που αποφάσισε η κυβέρνηση, αντιλαμβανόμενη ότι η βιομηχανία έφθασε στην «ώρα μηδέν», δεν υπάρχει συνέχεια. ως επιβεβαίωση της έλλειψης συνέχειας στην πολιτική της κυβέρνησης έρχεται η νέα πρόταση της Ρ.Α.Ε., που αναιρεί την προηγούμενη πρόταση του 2012 για τη υποχρεωτική διάθεση από τη Δ.Ε.Η. λιγνιτικής παραγωγής σε τιμή κόστους. σήμερα είναι φανερό ότι προωθούνται μέτρα σε συμφωνία με την τρόικα, που αναιρούν και υπονομεύουν την απόφαση της κυβέρνησης να στηρίξει τη βιομηχανία της χώρας. στη Γαλλία, όπου υπάρχει το μονοπώλιο της EDf (όπως στην Ελλάδα η Δ.Ε.Η.), επινοήθηκε το ΝΟΜΕ (σε μετάφραση: Νέα Οργάνωση της Ενεργειακής Αγοράς), ο ένας μηχανισμός που εξασφαλίζει στις μεγάλες βιομηχανίες μέσω προμηθευτών όλες τις ποσότητες ενέργειας που χρειάζονται σε ρυθμιζόμε-

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΕΝΕΡΓΕΙΑ

νη τιμή 42 ευρώ/MWH, αποφεύγοντας τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών. στην Ελλάδα, όμως;

Ασ ΤΑ ΠΑΡΟυΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ… Οι ευρωπαίοι ανταγωνιστές μας έχουν πολύ χαμηλότερο κόστος ενέργειας, κυρίως λόγω της ελεύθερης και ανταγωνιστικής Αγοράς, που δίνει τη δυνατότητα σε κάθε βιομηχανία, ανάλογα με το προφίλ λειτουργίας της, να διαμορφώνει την τελική τιμή προμήθειας, επιλέγοντας ανάμεσα σε διάφορα ενεργειακά προϊόντα. Παράλληλα υπάρχει εμπεδωμένη βιομηχανική πολιτική, η οποία θωρακίζει τη βαριά βιομηχανία της έναντι χρεώσεων που προκύπτουν από την κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για το κλίμα καθώς και τη φορολογική πολιτική, με απαλλαγές από φόρους και τέλη. Ήταν οι ελεύθερες Αγορές που έριξαν τις τιμές σε όλες τις ευρωπαϊκές Αγορές για τις βιομηχανίες λόγω της υπερπροσφοράς ενέργειας. Η υπερπροσφορά δημιουργήθηκε από τη μεγάλη αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (Α.Π.Ε.) και φυσικά λόγω της ύφεσης. Αποτέλεσμα είναι μεγάλες οικονομικές ζημιές για όλους τους μεγάλους παραγωγούς (rWE, EON). Δυστυχώς στην Ελλάδα παραδόξως συνέβη ακριβώς το αντίθετο: οι τιμές διπλασιάστηκαν, παρά τον διπλασιασμό της παραγωγής από Α.Π.Ε. Γιατί; στην Ελλάδα το «ενεργειακό κατεστημένο» έφτιαξε και προσπαθεί με όλα τα μέσα που διαθέτει να διατηρήσει μια «Αγορά παρωδία». στο αίτημα της βιομηχανίας για κατάργηση της υποχρεωτικής ημερήσιας αγοράς (pool), παρόμοια της οποίας δεν υπάρχει στην Ευρώπη, μας παραπέμπουν σήμερα στο λεγόμενο target model. Μάλιστα πρόσφατα ανάθεσαν μια νέα μελέτη για τον μετασχηματισμό της Αγοράς. Αλήθεια, γιατί τώρα και όχι δύο χρόνια πριν; Το περίεργο είναι ότι οι υπέρμαχοι της ελεύθερης Αγοράς –όπως θέλουν να

παρουσιάζονται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ενέργειας διά του τεχνικού κλιμακίου της στην Ελλάδα– και η τρόικα δεν λένε κουβέντα στο μνημόνιο για την αναγκαιότητα άμεσης κατάργησης της υποχρεωτικής αγοράς (pool). θέλουν να μας πείσουν ότι θα υπάρξει ανταγωνιστική Αγορά απλώς με το να δημιουργηθούν δύο ολιγοπώλια (μεγάλη Δ.Ε.Η. με ξένο management και μικρή Δ.Ε.Η.). Κατά πρώτον, δύο ολιγοπώλια σε Αγορά με υποχρεωτικό pool θα αυξήσουν τις τιμές για τον καταναλωτή, καθώς το υποχρεωτικό pool τούς επιτρέπει να κρατήσουν για λογαριασμό τους τις υπεραξίες από τον λιγνίτη. Πρέπει πρώτα να καταργηθεί το υποχρεωτικό pool. Κατά δεύτερον, η πρόταση που βγήκε σε διαβούλευση από τη Ρ.Α.Ε. για τη διάθεση λιγνιτικής παραγωγής από τη Δ.Ε.Η. σε τιμή κόστους είναι προφανές ότι αφού από τον σχεδιασμό της εξαιρεί τη βιομηχανία, δεν έχει σκοπό να δημιουργήσει ανταγωνισμό στην προμήθεια, αλλά να αυξήσει τα έσοδα κάποιων προμηθευτών. Παρόλα αυτά το μνημόνιο παραδέχεται επίσημα ότι υπάρχει πλήθος στρεβλώσεων στην Αγορά, οι οποίες αυξάνουν το κόστος ενέργειας για τον καταναλωτή και ιδιαίτερα για τις βιομηχανίες. Και αυτό παρά τα περσινά πολυδιαφημισμένα μέτρα.

σΤΟ ΙΔΙΟ ΕΡΓΟ θΕΑΤΕσ Πέρσι, με πρόταση της Ρ.Α.Ε., αποφασίστηκε δέσμη ρυθμιστικών μέτρων, τα οποία περιελάμβαναν, μεταξύ άλλων, και τον διπλασιασμό των καταβαλλόμενων των Αποδεικτικών Διαθεσιμότητας Ισχύος (Α.Δ.Ι.) για τις ευέλικτες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν ως καύσιμο το φυσικό αέριο. Ο διακηρυγμένος στόχος των ρυθμίσεων αυτών ήταν η άρση των στρεβλώσεων, ώστε να μειωθεί το κόστος που διαμορφώνεται στην υποχρεωτική χονδρεμπορική αγορά (pool) και οι τιμές για τον καταναλωτή. Δυστυχώς οι διακη-

 129R

➔

ρύξεις διαψεύστηκαν. Οι τιμές για τους καταναλωτές δεν μειώθηκαν ούτε και το κόστος της χονδρεμπορικής αγοράς, το οποίο τις καθορίζει. Είναι καταφανής, πλέον, μια εμμονή στη λήψη μέτρων που θα προστάτευαν πέρσι μεν τους παραγωγούς, φέτος δε τους προμηθευτές. Επιβεβαιώνεται αυτό και στην περίπτωση του ΝΟΜΕ. Προτείνεται ένας μηχανισμός «κομμένος και ραμμένος» στα μέτρα συγκεκριμένων προμηθευτών. Αντίθετα, θα περίμενε κανείς η Ρ.Α.Ε., αντιλαμβανόμενη τις στρεβλώσεις της Αγοράς και την καθυστέρηση που κατά τη γνώμη της απαιτείται ώστε να μεταβούμε σε ελεύθερη Αγορά, να προτείνει στην κυβέρνηση έναν μηχανισμό ίδιο ακριβώς με το γαλλικό μοντέλο, για να στηριχτεί η βιομηχανία. Δυστυχώς αποδεικνύεται «μικρότερη» των περιστάσεων. Η θέση της ΕΒΙΚΕΝ είναι σαφής: οι ελληνικές βιομηχανίες δεν ζητούν τίποτα παραπάνω από το να μην βρίσκεται η βιομηχανία σε θέση δυσμενέστερη από εκείνη των άλλων ευρωπαίων ανταγωνιστών της. Αυτό είναι οικονομικά εφικτό με βάση τα κοστολογικά δεδομένα της ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα, εφόσον εφαρμοστούν όσα νομίμως ισχύουν και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Για τη βιομηχανία υπάρχει ένα ξεκάθαρο αίτημα προς τη κυβέρνηση και τη Ρ.Α.Ε. και γι’ αυτό θα δώσουμε μάχη χαρακωμάτων� Ζητούμε το αυτονόητο: ελεύθερη και ανταγωνιστική Αγορά, ίδια με των ευρωπαίων ανταγωνιστών μας .

ωσ ΕΒΙΚΕΝ ΕΠΙΜΕΝΟυΜΕ Το διακύβευμα είναι η ίδια η έξοδος της χώρας από την ύφεση, για την επίτευξη της οποίας η διατήρηση και ενίσχυση του βιομηχανικού ιστού μέσω της μείωσης του ενεργειακού κόστους –και όχι μόνο– αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση.

CNG

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Το φυσικό αέριο πρωταγωνίστησε στην έκθεση Transport Show 2014, που πραγµατοποιήθηκε από τις 29 Μαΐου έως την 1η Ιουνίου στο MEC Παιανίας, µε τη συµµετοχή όλων των µεγάλων αυτοκινητοβιοµηχανιών που παρουσίασαν επαγγελµατικά µοντέλα για όλους τους τοµείς µεταφορών.

Ο

Όπως ανέφερε η υπεύθυνη της διοργανώτριας εταιρείας, κα θάλεια Αγριμανάκη, «η έκθεση συνέπεσε με την υπογραφή της υπουργικής απόφασης για τη μετατροπή συμβατικών αυτοκινήτων σε διπλής καύσης και ο κόσμος ήρθε αποφασισμένος να ενημερωθεί. Οι επισκέπτες της έκθεσης ήταν απόλυτα συνειδητοποιημένοι, γνώριζαν το αντικείμενο και αναζητούσαν συγκεκριμένες πληροφορίες. Προς αυτή την κατεύθυνση διοργανώθηκαν επιδείξεις και εκδηλώσεις οι οποίες είχαν μεγάλη επιτυχία με συμμετοχή επιστημόνων και επικεφαλής φορείς που μίλησαν για τις πρόσφατες εξελίξεις στις τεχνολογίες φυσικού αερίου στις μεταφορές και για τα πλεονεκτήματα του καυσίμου». Οι επαγγελματίες οδηγοί και οι υπεύθυνοι εταιρειών και ιδιωτικών και δημοσίων φορέων που χρησιμοποιούν επαγγελματικούς στόλους είδαν από κοντά τα μοντέλα που προτεί-

νουν οι αυτοκινητοβιομηχανίες για κάθε δραστηριότητα (απορριμματοφόρα, αποφρακτικά, διανομές, μεταφορές, containers, οδική βοήθεια) και ενημερώθηκαν για τον τρόπο λειτουργίας των καινοτόμων συστημάτων που φέρουν τα οχήματα φυσικού αερίου. ΟΙ ΤΑσΕΙσ ΤΗσ ΑΓΟΡΑσ ΤωΝ CNG ΟΧΗΜΑΤωΝ H αυξανόμενη κυκλοφορία των οχημάτων με φυσικό αέριο στους ελληνικούς δρόμους έχει πολλαπλασιάσει τη ζήτηση σε CNG, ανάγκη που καλύπτεται από τα πρατήρια fiSiKON που λειτουργούν σε Αθήνα και θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία της ΔΕΠΑ. Εκτός από τα ήδη υπάρχοντα σημεία ανεφοδιασμού που φέρουν το σήμα fiSiKON, ο όμιλος, συνεχίζοντας την προσπάθεια που διενεργεί τα τελευταία χρόνια προκειμένου ν’ ανοίξει την Αγορά αεριοκίνησης, προχωρεί σε συ-

 130R

νεργασία με τα ΕΛΠΕ στη δημιουργία νέων σταθμών ανεφοδιασμού σε Αθήνα, Λάρισα και Βόλο. Η έκθεση Transport Show 2014 αποτέλεσε την ευκαιρία για τις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες ώστε να παρουσιάσουν τα νέα επαγγελματικά τους μοντέλα που κινούνται με φυσικό αέριο. στους χώρους της έκθεσης οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν επιδείξεις, να κάνουν test drive και να ενημερωθούν για ό,τι νεότερο κυκλοφορεί ή αναμένεται να κυκλοφορήσει στην Αγορά. Ανάμεσα στα μοντέλα που παρουσιάστηκαν, ήταν τα Sprinter 316 και 516 NTG της Mercedes Benz και Econic NTG. Παράλληλα η fiAT παρουσίασε μια μεγάλη γκάμα φορτηγών φυσικού αερίου, όπως είναι τα ελαφρά φορτηγά Punto Van, fiorino, Doblo Cargo και Ducato (το οποίο θα κυκλοφορήσει στην Αγορά το 2015). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μεγαλύτεροι

ADVERTORIAL

κατασκευαστές CNG οχημάτων στον κόσμο είναι οι fiAT, VOLKSWAGEN, GM, MErCEDES και PSA, οι οποίες μέσα στο διάστημα 2008-2013 έχουν εξαπλασιάσει σχεδόν τις πωλήσεις εργοστασιακά κατασκευασμένων οχημάτων φυσικού αερίου. ΟΙ ΑΝΑΓΚΕσ ΠΟυ ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΝΑ ΚΑΛυΨΕΙ ΤΟ CNG Όπως υποστήριξε ο κ. Γ. Χατζόπουλος, σύμβουλος στρατηγικής και Εταιρικής Ανάπτυξης της Δ.Ε.Π.Α., σε σχετική ομιλία του στο πλαίσιο ημερίδας που διεξήχθη στην έκθεση Transport Show 2014 για το φυσικό αέριο, «προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες μετακίνησης των πολιτών αλλά και μεταφοράς των αγαθών, χρησιμοποιούνται ιδιωτικά ή δημόσια μηχανοκίνητα συστήματα μεταφοράς. Οι πολίτες της Ε.Ε. κάνουν κατά μέσο όρο 1.000 μετακινήσεις τον χρόνο και το 50% αυτών είναι κάτω των 5 χλμ. Η ανοδική πορεία των τιμών

Mια πολιτική βιώσιµης ανάπτυξης στον τοµέα των µεταφορών θα πρέπει να είναι ικανή να υποστηρίξει τον διαρκώς βελτιωµένο σύγχρονο τρόπο ζωής καυσίμων κίνησης επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στο κόστος των μεταφορών και δημιουργεί σοβαρά εμπόδια για την επιχειρηματικότητα και την ανάπτυξη». Παράλληλα επεσήμανε ότι «μια πολιτική βιώσιμης ανάπτυξης στον τομέα των μεταφορών θα πρέπει να είναι ικανή να υποστηρίξει τον διαρκώς βελτιωμένο σύγχρονο τρόπο ζωής, να εξοικονομήσει ενέργεια, να μειώσει την ατμοσφαιρική ρύπανση, να προστατεύσει την υγεία του πολίτη, να δημιουργήσει οικονομική ανάπτυξη, νέες

 131R

επιχειρηματικές ευκαιρίες και απασχόληση και να εξασφαλίσει μια οικονομικά προσιτή, χρονικά αξιόπιστη, ασφαλή και ευέλικτη μετακίνηση για όλα τα μέλη της κοινωνίας. Με βάση αυτά τα δεδομένα, ένα βασικό στοιχείο μιας αειφόρου πολιτικής στον τομέα των μεταφορών πρέπει να είναι και η χρήση νέων εναλλακτικών καυσίμων, φιλικών προς το περιβάλλον». ΕΙΠΑΝ ΓΙΑ ΤΟ ΦυσΙΚΟ ΑΕΡΙΟ…

Α. ΚΟυΖΗσ – Πολιτικός Μηχανικός-Πολεοδόμος, εκπρόσωπος του υπουργείου υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων «Με την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καύσιμων τίθενται τα θεμέλια για βιώσιμες μεταφορές με πολλαπλά προσδοκώμενα οφέλη: περιβαλλοντικά, οικονομικά, αύξηση της απασχόλησης, βελτίωση της ποιότητας ζωής».

Γ. ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗσ – Τεχνικός Δ/

ντής και υπεύθυνος Εκπαίδευσης ΙΔΕΕΑ «Όταν πρόκειται να διανύσουμε μεγάλες διαδρομές, το φυσικό αέριο είναι μια οικονομική πηγή ενέργειας ενώ παράλληλα οι εκπομπές ρύπων είναι σημαντικά λιγότερες συγκριτικά με τη βενζίνη και το πετρέλαιο. Η χρήση του εναλλακτικού αυτού καυσίμου προσφέρει υψηλές προδιαγραφές ασφαλείας και ενθαρρύνεται από όλες τις χώρες με κίνητρα όπως είναι χαμηλότεροι φόροι και ειδικές διευκολύνσεις».

Π. ΚΑΡΑΒΕΛΛΑσ Brand Manager fiat Professional «Το φυσικό αέριο είναι ευρέως διαθέσιμο και το πιο καθαρό και οικονομικό καύσιμο, συγκρινόμενο με το πετρέλαιο και τη βενζίνη. Μειώνει στο ελάχιστο τους επιβλαβείς ρύπους, όπως οξείδια του αζώτου, διοξείδιο του άνθρακα κ.λπ. Τα επίπεδα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι μειωμένα 23% συγκρινόμενα με έναν βενζινοκινητήρα».

Α. ΕυΑΓΓΕΛΟυΛΗσ – Γεν. Δ/ντής Επαγγελματικών Οχημάτων MercedesBenz Ελλάς «Το φυσικό αέριο διαθέτει υψηλότερη ενεργειακή πυκνότητα, παράγει χαμηλότερες εκπομπές σωματιδίων και είναι οικονομικότερο σε σχέση με το πετρέλαιο ή τη βενζίνη».

Γ. ΑΜΠΑΤσΙΔΗσ Τεχνικός Δ/ντής εταιρείας Natural Gas Technologies «Η εφαρμογή των κανονισμών r110 με

Το φυσικό αέριο, ως μικρομοριακό καύσιμο και εξαιρετικά καθαρό, κάνει πλήρη καύση με μεγαλύτερη απόδοση και χαμηλότερη κατανάλωση.

την πρόσφατη υπουργική απόφαση αποτελεί απόλυτη εναρμόνιση με τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Πλέον είναι ώριμες οι συνθήκες τεχνολογίας οχημάτων και ανεφοδιασμού. Με βάση αυτά τα δεδομένα η Ελλάδα προσδοκά να γίνει logistics hub».

Γ. ΧΑΤΖΟΠΟυΛΟσ – σύμβουλος στρατηγικής και Εταιρικής Ανάπτυξης Δ.Ε.Π.Α. «Η χρήση φυσικού αερίου για την κίνηση οχημάτων αποτελεί σήμερα μια αποτελεσματική διέξοδο στο πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης κι ένα σημαντικό μέσο για την επίτευξη όλων των στόχων μιας βιώσιμης πολιτικής στον τομέα των μεταφορών σ’ όλο τον κόσμο και φυσικά στην Ελλάδα».

 132R

«MΠΟΡΩ ΝΑ ΕΧΩ ΛΙΓΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΠΑΡΑΚΑΛΩ;» αν κάποτε η δυσκολία να βρείτε πρατήριο ανεφοδιασμού φυσικού αερίου σας απέτρεπε από το να αποκτήσετε ένα αυτοκίνητο που κινείται με φυσικό αέριο, τα νέα είναι καλά για εσάς… Πρώτον, επειδή οι σταθμοί ανεφοδιασμού φυσικού αερίου αυξάνονται σε μεγάλες πόλεις όπως είναι η αθήνα, η θεσσαλονίκη, ο Βόλος και η Λάρισα και δεύτερον, επειδή με την υπογραφή της σχετικής υπουργικής απόφασης, πριν από λίγες ημέρες, ολοκληρώνεται θεσμικά το πλαίσιο για τη μετατροπή συμβατικών ι.Χ. σε διπλής καύσης. Έτσι, οι οδηγοί έχουν πλέον δύο επιλογές: είτε να αγοράσουν αυτοκίνητο φυσικού αερίου το οποίο να είναι εργοστασιακά εξοπλισμένο (οι μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες εισάγουν τέτοια μοντέλα στην ελλάδα και εμπλουτίζουν συνεχώς την γκάμα τους), είτε να μετατρέψουν τον κινητήρα τους σε διπλής καύσης σε ένα από τα πιστοποιημένα συνεργεία. είτε πρόκειται για την πρώτη, είτε για την δεύτερη περίπτωση, όλοι οι οδηγοί πλέον απολαμβάνουν την ευκολία ανεφοδιασμού του καυσίμου (24 ώρες, 7 ημέρες την εβδομάδα) και ακολουθούν τις ευρωπαϊκές τάσεις, οι οποίες αναδεικνύουν την αεριοκίνηση ως τον μοναδικό τρόπο μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης και εξοικονόμησης χρημάτων σε μία εποχή ύφεσης.

ADVERTORIAL

ΟΙ ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ

CNG: ΑΠΟ ΣΥΜΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗΣ… ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

M

Μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για τη χρήση του φυσικού αερίου στην αυτοκίνηση, η Ελλάδα αναμένεται να ακολουθήσει τις τάσεις της ευρωπαϊκής Αγοράς, η οποία στο χρονικό διάστημα 2008-2013 εξαπλασίασε τον αριθμό των κυκλοφορούντων CNG οχημάτων, αν λάβουμε ως σημείο αναφοράς τις βασικές Αγορές (Ιταλία, Γερμανία, σουηδία, Ελβετία, Ολλανδία, Αυστρία, Τσεχία). Η προτίμηση των οδηγών για το φυσικό αέριο εξηγείται από το γεγονός ότι σε σύγκριση με την βενζίνη είναι 53% πιο οικονομικό ενώ παρουσιάζει 23% λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Με βάση αυτό το δεδομένο και στο πλαίσιο της επίτευξης των ενεργειακών στόχων μέχρι το 2020, στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει η δημιουργία στόλων αυτοκινήτων επαγγελματικών-ιδιωτικών που κινούνται με CNG και πλέον στους ελληνικούς δρόμους κυκλοφορούν ταξί, λεωφορεία, ελαφρά φορτηγά, απορριμματοφόρα αλλά και Ι.Χ. φυσικού αερίου τα οποία είναι εργοστασιακά κατασκευασμένα καθώς και οχήματα με συστήματα διπλής καύσης. Τα πρατήρια φυσικού αερίου έχουν φθάσει τα 25.300 σε όλο τον κόσμο προκειμένου να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση των 19 εκατομμυρίων οχημάτων που κυκλοφορούν σε Ευρώπη και Αμερική. Ειδικότερα, όσον αφορά στην Ευρώπη, λειτουργούν συνολικά 4.720 πρατήρια προκειμένου να ανεφοδιάσουν τα 1,8 εκατομμύρια οχήματα που κινούνται στους ευρωπαϊκούς δρόμους. Η γειτονική μας Ιταλία, διαθέτει σήμερα 984

σταθμούς ανεφοδιασμού εκ των οποίων οι 165 εγκαταστάθηκαν την τελευταία διετία. στα ίδια επίπεδα, με μικρή διαφορά προς τα κάτω, κινείται και η Γερμανία, η οποία διαθέτει 844 πρατήρια ανεφοδιασμού φυσικού αερίου Προς αυτή την κατεύθυνση, η ΔΕΠΑ, στην προσπάθεια να ανοίξει τον δρόμο της αεριοκίνησης στη χώρα μας, λειτουργεί ήδη 5 πρατήρια fiSiKON σε Αθήνα και θεσσαλονίκη ενώ σε συνεργασία με τα ΕΛΠΕ προχωρά στη δημιουργία νέων πρατηρίων σε επιπλέον πόλεις, όπως είναι η Λάρισα και ο Βόλος. Πιο συγκεκριμένα, αναμένεται να λειτουργήσουν ένα πρατήριο στον Βόλο, ένα στη Λάρισα, τρία σε θεσσαλονίκη και οχτώ στην Αθήνα. Με τον τρόπο αυτό αίρεται στη χώρα μας το μοναδικό εμπόδιο της περιορισμένης μέχρι πρότινος δυνατότητας ανεφοδιασμού φυσικού αερίου για τα οχήματα και σε συνδυασμό με την πρόσφατη ολοκλήρωση του θεσμικού

πλαισίου μετατροπής συμβατικών Ι.Χ. σε διπλής καύσης οι οδηγοί, οι επαγγελματίες και οι ιδιοκτήτες επαγγελματικών στόλων έχουν την ευκαιρία να επωφεληθούν από τα πλεονεκτήματα εξοικονόμησης κόστους και ενέργειας που προσφέρει το πράσινο καύσιμο.

ΠΟυ θΑ ΒΡΕΙΤΕ ΠΡΑΤΗΡΙΑ fiSiKON Πρατήρια fiSiKON λειτουργούν στην Ανθούσα (1ο χλμ Λεωφόρου Ανθούσας, τηλ.

210 6668370), σταθμός ο οποίος εξυπηρετεί όλα τα οχήματα, δημόσιας και ιδιωτικής χρήσεως σε 24ωρη βάση και στα Άνω Λιόσια, σταθμός ο οποίος εξυπηρετεί λεωφορεία και απορριμματοφόρα. Επιπλέον, διαθέσιμοι είναι τρεις ακόμη σταθμοί ανεφοδιασμού, στη Ν. Φιλαδέλφεια με 24ωρη λειτουργία (8ο χλμ Εθνικής Αθηνών θεσσαλονίκης, ρεύμα προς Λαμία, τηλ. 210 2514334), στην Κηφισιά (Λεωφόρος Κηφισίας 264, τηλ. 210 8016506) και στην Πυλαία θεσσαλονίκης (Λεωφόρος Γεωργικής σχολής 128, τηλ. 2310 365010).

Πρατήρια fisikon λειτουργούν σε Αθήνα και θεσσαλονίκη, ενώ προχωράει η δημιουργία νέων σταθμών σε Λάρισα και Βόλο.

 133R

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Μοχλός της αναπτυξιακής στρατηγικής της ELPEN είναι η διαρκής επιστηµονική έρευνα και η παραγωγή ποιοτικού φαρµάκου.

επίΧείΡείΝ

εlpen

«Με γνώµονα την ανθρώπινη αξία»

Η ELPEN, 50 χρόνια τώρα, παραµένει πρωτοπόρος και γνωστή για το εύρος και την ποιότητα των φαρµακευτικών προϊόντων της καθώς και για την παροχή υπηρεσιών υψηλών προδιαγραφών  135R

Ποιες είναι οι προοπτικές και οι προκλήσεις για την ελληνική φαρμακοβιομηχανία; Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αποτελεί σήμερα βασικό πυλώνα ανάπτυξης της εθνικής Οικονομίας. Έ χει πραγματοποιήσει μεγάλες επενδύσεις σε υποδομή, έρευνα και τεχνολογία, καλύπτοντας τα τελευταία πέντε χρόνια το

επιχειρείν / εlpen

90% των συνολικών επενδύσεων του κλάδου στη χώρα μας. Παρά το γεγονός ότι τα ελληνικά φάρμακα αντιστοιχούν μόνο στο 18% της εγχώριας φαρμακευτικής δαπάνης, οι ελληνικές εταιρείες απασχολούν το 60% των εργαζόμενων στον κλάδο (περισσότερες από 11.000 θέσεις εργασίας, εκ των οποίων 800 καλύπτονται από ερευνητικούς επιστήμονες) και παράλληλα υποστηρίζουν περισσότερες από 53.000 θέσεις εργασίας. Ο δυναμισμός της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας δεν είναι τυχαίος. Παράγει σε άρτιο τεχνολογικό και επιστημονικό περιβάλλον ποιοτικά και οικονομικά φάρμακα, που έχουν κατακτήσει ανταγωνιστική θέση σε περισσότερες από 60 χώρες στον κόσμο. Για το μέλλον προσβλέπει σε καλύτερα μερίδια στην ελληνική Αγορά και σε μεγαλύτερη διείσδυση στις διεθνείς Αγορές. Προσβλέπει, ακόμη, στη στενότερη συνεργασία με την πανεπιστημιακή κοινότητα και στην ανάδειξη της έρευνας και της καινοτομίας σε ουσιώδη αναπτυξιακό παράγοντα για τον κλάδο και την εθνική Οικονομία. Ποιες είναι οι τυχόν αδυναμίες και προσκόμματα; Χρειάζονται θεσμικές παρεμβάσεις και ποιες; Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αναπτύσσεται μέσα σε ασφυκτικό περιβάλλον αντικινήτρων για την ελληνική παραγωγή. Πρωτάκουστο, αλλά πέρα για πέρα αληθινό: το υφιστάμενο σύστημα ευνοεί τα εισαγόμενα ακριβά φάρμακα. Ένα παράδειγμα: Τα ελληνικά φάρμακα δεν λαμβάνουν άδειες κυκλοφορίας από τον Ε.Ο.Φ. σε εύλογο χρόνο κι ενώ παραμένουν «παγωμένα» σε αναμονή της αδειοδότησης, χάνουν τη μάχη από τα ακριβότερα ξένα που αδειοδοτούνται σε καλύτερους χρόνους, εισάγονται και καταλαμβάνουν δεσπόζουσα θέση στην κατανάλωση, αφαιρώντας πολύτιμη προστιθέμενη αξία από την ελληνική βιομηχανία. Η πολιτεία θεωρεί την πολιτική τιμών

“

Περαιτέρω µείωση τιµών θα θέσει εκτός Aγοράς πολλά φτηνότερα αλλά άκρως αξιόπιστα εγχωρίως παραγόµενα φάρµακα

”

ως βασικό εργαλείο συγκράτησης της φαρμακευτικής δαπάνης. ωστόσο οι εξοντωτικές μειώσεις στις τιμές των φαρμάκων δεν διασφαλίζουν πλέον τη συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης. Οποιαδήποτε αποδοτικότητα αυτού του εργαλείου έχει εξαντληθεί. Οι τιμές μειώθηκαν πάνω από 60% τα τελευταία χρόνια και αυτό οδήγησε την ελληνική παραγωγή στα όριά της. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο σημείο-μηδέν: περαιτέρω μείωση τιμών θα θέσει εκτός Αγοράς πολλά φτηνότερα αλλά άκρως αξιόπιστα εγχωρίως παραγόμενα φάρμακα, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο σε ακριβά εισαγόμενα� Απαιτούνται άλλα μέσα μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης, όπως, για παράδειγμα, έλεγχος του όγκου της συνταγογράφησης και ορθολογική χρήση των φαρμάκων. Και επίσης: παρεμβάσεις υπέρ της προώθησης του ποιοτικού και φθηνότερου ελληνικού φαρμάκου και απελευθέρωσή του από τα δεσμά του αποτυχημένου, όπως αποδείχθηκε, μέτρου της συνταγογράφησης με τη δραστική ουσία.

Ποιοι είναι οι στόχοι και η στρατηγική της δικής σας εταιρείας; Η ELPEN είναι πρωτοπόρος, αμιγώς ελληνική, φαρμακοβιομηχανία. στηρίζει την εξέλιξή της σε επενδύσεις τεχνολογικής υποδομής, έρευνας και καινοτομίας. στόχος της είναι η διαρκής ανάπτυξη (και αυτό δεν είναι λόγια… δείτε την εξέλιξη της ELPEN τα τελευταία δέκα πέντε χρόνια�), η διεύρυνση του ρόλου της στην ελληνική Αγορά, η κατάκτηση νέων ξένων Αγορών. Ήδη έχει διαθέσει στην ελληνική Αγορά περισσότερες από 200 εκατ. συσκευασίες χωρίς ανάκληση παρτίδας (�), ενώ εξάγει τα προϊόντα της σε 60 χώρες, στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Πρόσφατη ένδειξη της δημιουργικής εξωστρέφειας της ELPEN είναι η ίδρυση θυγατρικής εταιρείας στη Γερμανία, ELPEN PHArMA GMBH, που απαρτίζεται από έμπειρα στελέχη, Έ λληνες και Γερμανούς, και προωθεί με επιτυχία τα σκευάσματά της στην απαιτητική γερμανική Αγορά από τον Απρίλιο του 2012. Μοχλός της αναπτυξιακής στρατηγικής της ELPEN είναι η διαρκής επιστημονική έρευνα και η παραγωγή ποιοτικού φαρμάκου. Το Ερευνητικό & Πειραματικό της Κέντρο, που ο ίδιος ο Sir Magdi Yacoub, χαρακτήρισε «φανταστικό καινοτόμο project», είναι το μεγαλύτερο της χώρας. Αιχμή του δόρατος στην εξαγωγική δραστηριότητα της ELPEN είναι η καινοτόμος ιδιόκτητη συσκευή Elpenhaler® της χορήγησης κόνεως με εισπνοή σε δόσεις, για τη θεραπεία του άσθματος και της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, προϊόν εφεύρεσης του Προέδρου της εταιρείας, κ. Δημητρίου Πενταφράγκα, που είναι καταχωρισμένη με διπλώματα ευρεσιτεχνίας σε περισσότερα από 100 κράτη. στρατηγική της ELPEN είναι, με γνώμονα την ανθρώπινη αξία, να μεγαλώνει διαρκώς, να διατηρεί την ηγετική της θέση στην ελληνική Αγορά και τελικά να κοιτάζει στα μάτια τους πολυεθνικούς κολοσσούς στις διεθνείς Αγορές.

Ο κ. Κωνσταντίνος Ιωαννίδης είναι Διευθυντής Ανθρωπίνων Πόρων & Εταιρικής Επικοινωνίας  136R

ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ

Ασφαλιστικές Εταιρείες ΑΓΩΝΑΣ ∆ΡΟΜΟΥ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ!

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ τα επόµενα χρόνια εντοπίζονται κυρίως στους δύο νευραλγικούς τοµείς της συνταξιοδότησης και της υγείας. Βεβαίως το «χαλί» για την ανάπτυξη της ιδιωτικής ασφάλισης στρώνουν και οι αδυναµίες της κοινωνικής ασφάλισης και στους δύο τοµείς. Την ίδια ώρα ο υγιής ανταγωνισµός στον χώρο κάνει τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες να γίνονται πιο ευέλικτες και να παρέχουν εν τέλει καλύτερα και φθηνότερα προϊόντα και υπηρεσίες. Έτσι, οι προοπτικές και οι προκλήσεις για τον κλάδο τα επόµενα χρόνια αναµένεται να είναι και πολλές και ενδιαφέρουσες.

 137R

EUROLIFE Οι «σούπερ-ήρωες» της καθηµερινότητας βρίσκονται ανάµεσά µας Γι’ αυτούς η Eurolife ERB Ασφαλιστική δηµιούργησε το My Family First Στη Eurolife προσπαθούµε πάντα να διερευνούµε σε βάθος τις ανάγκες των ανθρώπων και να τις συσχετίζουµε µε τις πραγµατικές συνθήκες. Ο δικός µας ρόλος είναι να προσφέρουµε καλά σχεδιασµένα, ευέλικτα και ρεαλιστικά προγράµµατα TΗΣ ΤΑΤΙΑΝΑΣ ∆ΙΚΑΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

∆ιευθύντριας Marketing και Ανάπτυξης Εργασιών της Eurolife ERB Ασφαλιστικής

σ’ αυτή τη δύσκολη περίοδο για την πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, υπάρχουν γύρω μας πολλοί καθημερινοί… «σούπερήρωες». Βρίσκονται κυρίως μέσα στις οικογένειες, παραδοσιακές και μη. Άλλοι ξεκίνησαν μόλις να κτίζουν τον κοινό τους βίο, άλλοι πάλι συμβιώνουν πολλά χρόνια μαζί με τους ή τις συντρόφους τους και τα παιδιά τους. Όλοι όμως μοιράζονται μια κοινή φιλοσοφία ζωής: πιστεύουν ότι αγάπη σημαίνει φροντίδα, σημαίνει πρόνοια για το απρόοπτο. στην πράξη, όσο κι αν δεν μας είναι ευχάριστο να το συζητάμε, αυτό μετoυσιώνεται σε συγκεκριμένη πρωτοβουλία: «φροντίζω ώστε η οικογένειά μου να έχει στη διάθεσή της τα μέσα που θα την βοηθήσουν να ανταποκριθεί σε ένα πλήθος ανελαστικών υποχρεώσεων, στην απευκταία περίπτωση που εγώ χάσω τη ζωή μου αιφνιδίως».

Σ

στη Eurolife προσπαθούμε πάντα να διερευνούμε σε βάθος τις ανάγκες των ανθρώπων και να τις συσχετίζουμε με τις πραγματικές συνθήκες. Λειτουργώντας σε μια Aγορά όχι ιδιαίτερα εξοικειωμένη με την ιδέα της «Ασφάλειας Ζωής», σχεδιάσαμε και θέσαμε στη διάθεση των «ηρώων» της κάθε οικογένειας ένα πρωτοποριακό προϊόν: το “My family first”. Η ερευνητική διαδικασία που προηγήθηκε, κατέδειξε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ανθρωπογεωγραφία. Απευθυνόμενοι κυρίως σε άνδρες και γυναίκες 35-55 ετών, οργανωτικούς και προνοητικούς, οικογενειάρχες και εργαζόμενους που γενικώς δεν είναι αρνητικοί στα ασφαλιστικά προϊόντα, προσπαθήσαμε να κατανοήσουμε τους παράγοντες που τους κινητοποιούν ή τους εμποδίζουν να αγοράσουν μια ασφάλεια ζωής. Επιβεβαιώσαμε ότι υπάρχουν 2 σαφώς διακριτοί τύποι ανθρώπων στο συγκεκριμένο κοινό: ◆ Οι ρεαλιστές. Οι άνθρωποι που αντιδρούν με ρεαλισμό στον φόβο που προκάλεσε είτε η εμπειρία του θανάτου άλ-

 138R

λων ανθρώπων είτε η προοπτική να αφήσουν πίσω τους υποχρεώσεις δυσβάσταχτες για τους αγαπημένους τους. Κάποιοι αισθάνονται ευάλωτοι λόγω δουλειάς, κάποιοι άλλοι επειδή έχουν σημαντικές δανειακές ή άλλες οικονομικές υποχρεώσεις. σε κάθε περίπτωση, για όλους αυτούς, η τακτοποίηση και η διασφάλιση της οικογένειάς τους είναι έννοιες σημαντικές, υψηλής προτεραιότητας, που καθοδηγούν τις επιλογές τους. ◆ Οι αποφεύγοντες. Βρίσκονται στον αντίποδα, αντιδρούν με αρνητισμό και ειρωνεία. Η έννοια του θανάτου, την οποία αναγκαστικά πρέπει να προσεγγίσουν προκειμένου να επιλέξουν μια τέτοια ασφαλιστική κάλυψη, επισκιάζει κάθε όφελος που μπορεί να προσφέρει μια ασφάλεια ζωής στους ανθρώπους που αγαπούν. Διαπιστώσαμε λοιπόν ότι ενώ ο φόβος για κάποιους λειτουργεί αποτρεπτικά, κάποιους άλλους τους κινητοποιεί και τους ωθεί να πάρουν αποφάσεις, που σε τελική ανάλυση θα ανακουφίσουν την οικογένειά τους από βάρη τα οποία, υπό άλλες συνθήκες, δεν θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν. Για όλους αυτούς τους ανθρώπους που βάζουν πάνω απ’ όλα τη διασφάλιση των αγαπημένων τους απέναντι σε κάθε ενδεχόμενο, δημιουργήσαμε το“My family first”: ένα ασφαλιστικό πρόγραμμα οικονομικής προστασίας της οικογένειας, με εφ’ άπαξ καταβολή καθορισμένου κεφαλαίου σε περίπτωση αιφνίδιας απώλειας ζωής του ασφαλισμένου από ασθένεια ή ατύχημα, με

ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ

χαμηλό αρχικό κόστος. Δώσαμε ιδιαίτερη έμφαση στην ευελιξία. Το “My family first” είναι ουσιαστικά ένα πρόγραμμα-πλατφόρμα: ο καθένας μπορεί να το διαμορφώσει στα μέτρα του, επιλέγοντας συγκεκριμένες καλύψεις, χρονική διάρκεια, ύψος κεφαλαίου, τρόπους και συχνότητα καταβολής των ασφαλίστρων – κι όλα αυτά σε συνάρτηση με την ηλικία και την κατάσταση της υγείας του. Επιπλέον, το πρόγραμμα προβλέπει διαβαθμίσεις. Αν στο βασικό πρόγραμμα “My family first - Ασφάλιση Απώλειας Ζωής”, προστεθεί η επιλογή “My family first - Ασφάλιση Απώλειας Ζωής από ατύχημα”, με πολύ μικρή διαφορά στο ασφάλιστρο διπλασιάζεται το κεφάλαιο ασφάλισης που θα καταβληθεί στην οικογένεια. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε, ότι λόγω της ιδιαιτερότητας και των πολλών επιλογών του προγράμματος, η πώλησή του γίνεται εξατομικευμένα, μόνο μέσω

Πρόθεσή µας είναι να δώσουµε ένα επιπλέον κίνητρο για την εξασφάλιση της ελληνικής οικογένειας των επιλεγμένων ασφαλιστικών συνεργατών της Eurolife. Γνωρίζουμε βέβαια ότι σήμερα στην Ελλάδα ένα ασφαλιστικό πρόγραμμα, ειδικά όταν πρόκειται για Ασφάλεια Ζωής, πρέπει να έχει προσιτό ασφάλιστρο. Προς αυτή την κατεύθυνση κινηθήκαμε όσον αφορά στο “My family first”. Πρόθεσή μας είναι να δώσουμε ένα επιπλέον κίνητρο για την εξασφάλιση της ελληνικής οικογένειας και όχι ένα επί πλέον βάρος στον ούτως ή άλλως πιεσμένο προϋπολογισμό. Για του λόγου το ασφαλές, ένας άνδρας 40 ετών, που επιλέγει το βασικό μας πρόγραμμα, για ένα

 139R

κεφάλαιο ασφάλισης 50.000 ευρώ θα κληθεί να καταβάλει ετήσιο ασφάλιστρο της τάξης των 128 – ένα ποσό αντικειμενικά εφικτό για ένα μέσο βαλάντιο. σε τελική ανάλυση, σε κανέναν μας δεν αρέσει να σκέφτεται δυσάρεστα ενδεχόμενα – ειδικά στη χώρα μας, όπου έχουμε την τάση να απωθούμε τις αρνητικές πλευρές των πραγμάτων. Όμως τα απρόοπτα είναι μέρος της ανθρώπινης ζωής. σε δύσκολους καιρούς, η πρόνοια για ένα τέτοιο απρόβλεπτο γεγονός είναι μια πράξη ευθύνης και αγάπης, στην οποία όλο και περισσότεροι συμπατριώτες μας προχωρούν με πλήρη συνείδηση. Ο δικός μας ρόλος, στη Eurolife, είναι να προσφέρουμε καλά σχεδιασμένα, ευέλικτα και ρεαλιστικά προγράμματα Ζωής, όπως το “My family first”, που δίνουν τη δυνατότητα στους ήρωες της καθημερινότητας να κάνουν πράξη τη βασική τους προτεραιότητα: την εξασφάλιση της οικογένειάς τους.

ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ

Η ασφαλιστική Αγορά και η INTERAMERICAN σήµερα

h

ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ

Η εταιρεία αλλάζει στη βάση των νέων αναγκών που διαμορφώνονται.

Η ελληνική ασφαλιστική Αγορά διέρχεται έντονη μεταβατική περίοδο, καθώς η οικονομική κρίση και οι μεταβολές στο κανονιστικό και ελεγκτικό πλαίσιο επιτάχυναν τις εξελίξεις. Παρ’ ότι στην Ευρώπη ο κλάδος ανακάμπτει από το 2012, σημειώνοντας αναστροφή με οριακή αύξηση της συνολικής παραγωγής, στη χώρα μας παρατηρείται ετεροχρονισμός, με τα ασφάλιστρα να μειώνονται περαιτέρω και το 2013 κατά 9,3%, με την παραγωγή στους κλάδους κατά ζημιών να είναι υψηλότερη από τον κλάδο ζωής και με αξιοσημείωτη τη μείωση στις ασφαλίσεις που συνδέονται με επενδυτικά προϊόντα. Η απόσταση της ελληνικής ασφαλιστικής πραγματικότητας από τον μέσο όρο της ευρωπαϊκής συνιστά μια πολυεπίπεδη πρόκληση για σύγκλιση. Η απόσταση περίπου έξι ποσοστιαίων μονάδων στην παραγωγή ασφαλίστρων προς το Α.Ε.Π. και η πολύ μεγάλη υστέρηση της ελληνικής ασφαλιστικής Αγοράς έναντι της ευρωπαϊκής σε επενδύσεις, αφήνει περιθώρια για προσδοκίες ανάπτυξης, εφόσον υπάρξει σύγκλιση της ελληνικής ασφαλιστικής κουλτούρας, κυρίως, και της αγοραστικής δυνατότητας των πολιτών με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. στο λειτουργικό επίπεδο του κλάδου, η εναρμόνιση των εταιρειών με τις επιταγές των οδηγιών του Solvency ii ως προς την κεφαλαιακή επάρκεια και τη διακυβέρνηση, θα καθορίσει τη βιωσιμότητά τους, με αναμενόμενη κινητικότητα για συνεργασίες, συγχωνεύσεις και εξαγορές. Ήδη από το 2015 θα έχου-

 140R

με πλήρη εφαρμογή των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης. στο περιβάλλον αυτό, η iNTErAMEriCAN, με μερίδιο Αγοράς 10,2% σήμερα, εξελίσσεται στη γραμμή της ασφαλιστικής αειφορίας που έχει χαράξει. Το επικαιροποιημένο, τριετές επιχειρηματικό σχέδιο της εταιρείας 2014-2016 στοχεύει στην επιτάχυνση της ανάπτυξης στις εμπορικές γραμμές, με την υποστήριξη όλων των δικτύων της πολυκαναλικής διανομής –της πιο ευρυφασματικής στην ασφαλιστική Αγορά– και με έμφαση στην απευθείας προώθηση πωλήσεων στους κλάδους κατά ζημιών και την ασφάλιση υγείας. Η σταθεροποίηση της απόδοσης, η διαχείριση των ζημιών (κυρίως στον κλάδο αυτοκινήτου), η περαιτέρω μείωση των αναλαμβανομένων κινδύνων στον κλάδο ζωής και η αξιοποίηση ή περαιτέρω ανάπτυξη των λειτουργικών εφαρμογών της πληροφορικής όπως και ο συνεχής έλεγχος του κόστους συνιστούν βασικές στρατηγικές επιλογές για τη σταθεροποίηση της κερδοφορίας και την ισχυροποίηση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της iNTErAMEriCAN. στο πλαίσιο της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας εγγράφεται και η κεφαλαιοποίηση των εξαιρετικών δομών υγείας που διαθέτει η εταιρεία. Η προσδοκώμενη αξία θέτει κατά σειρά προτεραιότητας για την ΙΝTErAMEriCAN μπροστά τις γενικές ασφάλειες και ακολουθούν κατά σειρά οι κλάδοι υγείας και ζωής. Η εταιρεία αλλάζει στη βάση των νέων αναγκών που διαμορφώνονται, των νέων οικονομικών δεδομένων που δημιουργούν την ανάγκη προϊόντων προσιτού κόστους με τυποποίηση-απλοποίηση και δυναμική τιμολόγηση, των ταχύτατων εξελίξεων στην τεχνολογία, της συνετής διαχείρισης των κινδύνων και φυσικά των εποπτικών απαιτήσεων.

ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ

Πρέπει να καλλιεργηθεί αυτό που ονοµάζουµε «ασφαλιστική συνείδηση» Μια πολύ καλή χρονιά, από πλευράς αποτελεσμάτων, αλλά και ενδεικτική της δυναμικής που μπορεί να αναπτύξει η Εθνική Ασφαλιστική ήταν το 2013. ωστόσο συνολικά ο κλάδος των ασφαλιστικών εταιρειών, ο οποίος εβλήθη ιδιαίτερα από την κρίση, δεν παρουσίασε ικανοποιητικά αποτελέσματα. Μία από τις μεγαλύτερες αδυναμίες του κλάδου είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης του έλληνα καταναλωτή απέναντι στις ασφαλιστικές εταιρείες. Η ολοκληρωμένη ενημέρωση και η στροφή των εταιρειών του κλάδου σε πελατοκεντρική αντίληψη είναι ευθύνη της ασφαλιστικής Αγοράς, προκειμένου να εδραιωθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών σ’ αυτήν και κατά συνέπεια να καλλιεργηθεί αυτό που ονομάζουμε «ασφαλιστική συνείδηση». Ο ασφαλισμένος πρέπει να γνωρίζει τι του προσφέρει η ασφάλεια που του προτείνεται, τι δικαιούται, σωστά, τίμια και αξιόπιστα. Το γεγονός ότι η ιδιωτική ασφάλιση ως ποσοστό επί του Α.Ε.Π. είναι το χαμηλότερο σε σχέση με την Ευρώπη, καταδεικνύει όχι μόνο τι δεν γινόταν όλα αυτά τα χρόνια, αλλά κυρίως τι πρέπει να γίνει. Το περιθώριο ανάπτυξης αυτής της Αγοράς είναι μεγάλο, συγκρινόμενο με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. σε μια περίοδο κατά την οποία η ιδιωτική ασφάλιση αποτελεί συμπληρωματική της κοινωνικής, θα πρέπει οι εταιρείες του κλάδου να προβούν στις ενέργειες που πρέπει, για να επιτευχθεί η ανάπτυξη αυτή. Λόγω των επιπτώσεων των οικονομικών συνθηκών στο κοινωνικό σύστημα ασφάλισης και φροντίδας, οι κλάδοι ζωής και υγείας εμφανίζουν σημαντικές προοπτικές. Ταυτόχρονα, η τάση για χαμηλότερα ασφάλιστρα στον κλάδο αυτοκινή-

Μ

του αναμένεται να συνεχιστεί σταθερά, πάντα στο επίκεντρο της στρατηγικής της εταιρείας, και μέσα στο 2014 θα υπάρξουν συγκεκριμένες ενέργειες και δράσεις προς την κατεύθυνση αυτή. Όραμά μας είναι η Εθνική Ασφαλιστική να αποτελεί σημείο αναφοράς για τον πελάτη, να είναι η πρώτη ασφαλιστική εταιρεία που θα έρχεται στο μυαλό του στο άκουσμα της λέξης «ασφάλιση». Οι δυνατότητες υπάρχουν, το brand name είναι ισχυρό, αρκεί να ακολουθηθούν οι πολιτικές εκείνες που θα επιφέρουν το παραπάνω αποτέλεσμα. Η Εθνική Ασφαλιστική δραστηριοποιείται σε όλους τους κλάδους ασφάλισης και παρέχει προϊόντα που καλύπτουν τις σύγχρονες ανάγκες των καταναλωτών. Φέτος, δίνοντας έμφαση στον τομέα της υγείας και λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές δυνατότητες των καταναλωτών, πρόθεσή μας είναι να εμπλουτίσουμε το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων μας με πιο λιτά και φθηνά προγράμματα, που όμως να καλύπτουν τις ανάγκες της πελατείας μας.

 141R

ΤΟ ΟΡΑΜΑ

Να αποτελέσει η Εθνική Ασφαλιστική σημείο αναφοράς για τον πελάτη.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΙΣΤΗ

Οφείλουµε να ενεργήσουµε οικονοµικά και αποτελεσµατικά

: Q A

Πώς έκλεισε η προηγούμενη χρονιά για τον κλάδο των ασφαλιστικών εταιρειών; Το 2013 η Αγορά εμφάνισε υψηλές απώλειες, με τη συνολική εκτιμώμενη παραγωγή ασφαλίστρων να υποχωρεί περίπου 10%. Η συνολική παραγωγή φαίνεται να διαμορφώνεται περίπου στα 3,9 δισ. ευρώ, έναντι 4,3 δισ. ευρώ το 2012. συνολικά ο κλάδος Ζωής σημείωσε πτώση 14,1% και ο κλάδος Ζημιών 5,5%. Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις, αλλά και αδυναμίες-προσκόμματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος; Γενικότερα, η μεγαλύτερη πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει η ασφαλιστική Αγορά είναι ο διευρυμένος ρόλος που καλείται να παίξει στον τομέα των συντάξεων και της υγείας, η ανταπόκριση στις νέες κανονιστικές υποχρεώσεις και ρυθμίσεις και η λειτουργία σε περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων. Παράλληλα, οι περικοπές στις συντάξεις και τις ιατροφαρμακευτικές παροχές αναδεικνύουν τον ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης σε θέματα υγείας αλλά και αποταμίευσης. Επιπρόσθετα, η μεταφορά μέρους του κινδύνου στους ίδιους τους πολίτες, μέσω των παραπάνω περικοπών, είναι κάτι που τείνει να ενισχύσει την ασφαλιστική συνείδηση του Έ λληνα. ωστόσο η ασφαλιστική συνείδηση θα αυξήσει τις απαιτήσεις των καταναλωτών προς τη δημιουργία καινοτόμων προϊόντων, ικανών να παρέχουν τη στήριξη που χρειάζεται. Τέλος, οι ασφαλιστικές εταιρείες οφείλουν να λειτουργήσουν οικονομικά και αποτελεσματικά, να τηρήσουν νέους και παλιούς κανονισμούς, να αντέξουν στην πίεση του ανταγωνισμού και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες για περαιτέρω ανάπτυξη.

:

ΝΙΚΟΣ ΧΑΛΚΙΟΠΟΥΛΟΣ

Αντιπρόεδρος Δ.σ. Ευρωπαϊκή Πίστη

 142R

Ποιες είναι οι προοπτικές για την επόμενη χρονιά; Οι προοπτικές της εταιρείας μας για την επόμενη χρονιά στηρίζονται στη κερδοφόρο ανάπτυξη των εργασιών μας, η οποία θα επιτευχθεί μέσω της συνεχούς διεύρυνσης του Δικτύου Πωλήσεων, την ανάπτυξη νέων πρωτοποριακών προϊόντων, τη σταδιακή προσαρμογή των διαδικασιών της εταιρείας στο νέο εποπτικό πλαίσιο και τη μείωση του κόστους της λειτουργίας της, με την υιοθέτηση νέων και αποτελεσματικών διαχειριστικών διαδικασιών. Ποιοι είναι οι στόχοι και οι στρατηγική της δικής σας εταιρείας; Αναλυτικότερα, οι στόχοι που η εταιρεία έχει θέσει για το 2014, είναι οι ακόλουθοι: • Αύξηση παραγωγής κατά 6,1% • Μείωση των γενικών εξόδων ως ποσοστό επί της παραγωγής • Μείωση του κόστους πρόσκτησης • Μείωση του συντελεστή ζημιών • Μείωση του συντελεστή ακυρώσεων • Αύξηση καθαρής θέσης • Επίτευξη κερδών προ φόρων, τουλάχιστον στα επίπεδα του 2013. Ποιοι είναι οι κλάδοι ασφάλισης όπου δραστηριοποιείστε και ποια τα νέα προϊόντα; Η Ευρωπαϊκή Πίστη δραστηριοποιείται σε όλους τους κλάδους ασφάλισης, εκτός από τον κλάδο Πιστώσεων & Εγγυήσεων. Τα νέα προϊόντα μας είναι: • Ασφαλιστικός Γονέας. Μια πρωτοποριακή ασφάλιση που παρέχεται χωρίς κανένα κόστος και προσφέρει τα καθημερινά ψώνια στην οικογένεια του ασφαλιζόμενου, στην περίπτωση που ως φυσικός γονέας δεν θα μπορεί να εκπληρώσει αυτή την αποστολή, εξαιτίας νοσηλείας ή απώλειας ζωής από ατύχημα • Ιδιωτικό σύστημα υγείας • Ιδιωτικό σύστημα συνταξιοδότησης • Προϊόντα Κλάδου Πυρός, Ατυχημάτων και σκαφών • Προϊόντα Κλάδου Αυτοκινήτων • Κλάδος Ομαδικών Ασφαλίσεων.

ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ

ΑΤΕ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ: κοντά στους

πελάτες της ό,τι κι αν τύχει!

H ΑΤΕ Ασφαλιστική, μέλος του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ασφαλιστικές εταιρείες στη χώρα μας, με πλήθος πελατών, που ξεπερνούν τις 700.000. σήμερα η ΑΤΕ Ασφαλιστική έχει εδραιωθεί ως μία από τις κορυφαίες ασφαλιστικές εταιρείες στην Ελλάδα. Με επιχειρηματική φιλοσοφία που είναι εστιασμένη στον άνθρωπο και όπλο την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων της, την ευελιξία και την άμεση ανταπόκριση στις τάσεις της Αγοράς και του ανταγωνισμού, συνδυάζει τις σύγχρονες αντιλήψεις με τις πολύτιμες εμπειρίες του παρελθόντος. Η ΑΤΕ Ασφαλιστική δραστηριοποιείται σε όλους τους σύγχρονους κλάδους ασφαλίσεων, με πρωτοποριακά προγράμματα που την καθιστούν ως την εταιρεία με τις περισσότερο εξειδικευμένες ασφαλιστικές καλύψεις, τόσο σε ατομικό όσο και σε επιχειρηματικό επίπεδο.

συΓΧΡΟΝΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ σΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΠΡΟϊΟΝΤωΝ ΚΑΙ υΠΗΡΕσΙωΝ ΑσΦΑΛΙσΗσ Η ΑΤΕ Ασφαλιστική βασίζει την ανάπτυξη των εργασιών της σε πλαίσιο αξιών που χαρακτηρίζουν την κουλτούρα και την πορεία της: ◆ Διαφάνεια, κύρος, φερεγγυότητα, αξιοπιστία και ποιότητα: αποτελούν αξίες στενά συνυφασμένες με την ΑΤΕ Ασφαλιστική, που ενισχύονται και από τη μετοχική της σύνθεση (μέλος Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς). ◆ Εμπιστοσύνη και σιγουριά, που επιβεβαιώνονται από την υπερκάλυψη του δείκτη φερεγγυότητας και την άμεση καταβολή αποζημιώσεων. ◆ Τεχνογνωσία και εμπειρία, με συνεχή παρουσία 80 ετών. ◆ Δύναμη που αντλείται από την οικονομι-

κή της ευρωστία. ◆ Αξιοπιστία και κύρος, λόγω της ηγετικής της θέσης στην ασφαλιστική Αγορά. ◆ Επαγγελματισμός και παροχή υψηλού επιπέδου εξυπηρέτησης, που βασίζεται στα εξειδικευμένα της στελέχη και στα περισσότερα από 1.600 σημεία πώλησης σε όλη την Ελλάδα.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕθΗ Το 2013 η εταιρεία, βελτιώνοντας σταθερά τα αποτελέσματά της, παρουσίασε σημαντική αύξηση κερδών ύψους 39,5 εκατ. ευρώ μετά από φόρους, έναντι κερδών μετά από φόρους 26,5 εκατ. ευρώ το 2012. Η συνολική παραγωγή ασφαλίστρων της εταιρείας (μικτά εγγεγραμμένα ασφάλιστρα) για το 2013, διαμορφώθηκε στο ύψος των 167,5 εκατ. ευρώ, έναντι 171,6 εκατ. ευρώ της αντίστοιχης περσινής περιόδου, μειωμένη οριακά κατά 2,3% ενώ για την ίδια περίοδο η μείωση των ασφαλίστρων της Αγοράς εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 10% περίπου. Από τα συνολικά ασφάλιστρα της εταιρείας, ποσό 37,2 εκατ. ευρώ ή ποσοστό 22%, αντιστοιχεί στις ασφαλίσεις ζωής και 130,3 εκατ. ευρώ ή ποσοστό 78% αντιστοιχεί στις ασφαλίσεις κατά ζημιών. Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και τις σημαντικές εξελίξεις της ασφαλιστικής Αγοράς, η εταιρεία συνεχίζει τη δυναμική της πορεία, προσφέροντας προϊόντα και υπηρεσίες που καλύπτουν τις ασφαλιστικές ανάγκες στους κλάδους Γενικών Ασφαλίσεων και Ζωής. Η δυνατότητα παροχής ολοκληρωμένων προγραμμάτων και υπηρεσιών που προσαρμόζονται σε κάθε ανάγκη και απαίτηση του πελάτη (φυσικού ή νομικού προσώπου), καθιστούν την ΑΤΕ Ασφαλιστική μία από τις πιο σύγχρονες και οικονομικά εύρωστες εταιρείες της ελληνικής ασφαλιστικής Αγοράς.

 143R

ΒΕΛΤΙΩΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Το 2013 η εταιρεία παρουσίασε σημαντική αύξηση κερδών, ύψους 39,5 εκατ. ευρώ μετά από φόρους.

ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ

ΜΕTLIFE: Προτεραιότητά µας οι

ασφαλισµένοι!

: Q A

Πώς έκλεισε η προηγούμενη χρονιά για τον κλάδο των ασφαλιστικών εταιρειών; Η ασφαλιστική Αγορά επηρεάζεται από τις ευρύτερες οικονομικές εξελίξεις, την ύφεση, την ανεργία και τον περιορισμό του διαθέσιμου εισοδήματος. Αναμένεται όμως σταδιακή βελτίωση της εικόνας, καθώς σε περιόδους αβεβαιότητας η ανάγκη για εξασφάλιση γίνεται πιο έντονη. Ποιες οι σημαντικότερες προκλήσεις αλλά και αδυναμίες-προσκόμματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος; H Αγορά έχει να αντιμετωπίσει σήμερα τις προκλήσεις που δημιουργούν τα νέα δεδομένα, όπως είναι μεταξύ άλλων το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων, το PSi και το Solvency ii. Όλα αυτά απαιτούν υψηλότερη παραγωγικότητα, καινοτομία, καθώς επίσης και συνετή διαχείριση των πόρων που διαθέτει κάθε εταιρεία. Παράλληλα, η ανάπτυξη του κλάδου Ζωής περνά και μέσα από τη βελτίωση της αξιοπιστίας της Αγοράς. Χρειάζεται να κερδίσει την εμπιστοσύνη του καταναλωτή μέσα από διεργασίες διαφάνειας και σωστών εμπορικών πρακτικών για την προώθηση του υγιούς ανταγωνισμού. Ποιες είναι οι προοπτικές για την επόμενη χρονιά; Οι προοπτικές είναι θετικές. Ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές στρέφονται προς την κατεύθυνση της Ιδιωτικής Ασφάλισης, με σκοπό να εξασφαλίσουν τους ίδιους και τις οικογένειές τους απέναντι στα απρόοπτα της ζωής, αλλά και για να διασφαλίσουν μια αξιοπρεπή διαβίωση όταν έλθει η ώρα της συνταξιοδότησης.

:

ΜΕΛΕΤΗΣ ΦΟΥΣΚΑΡΗΣ

Head of Communications & Branding, Eastern & Southern Europe, MetLife

 144R

Έ να ακόμη στοιχείο το οποίο δείχνει τις προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου Ζωής αποτελεί και το γεγονός ότι ο ελληνικός μέσος όρος των ασφαλίσεων Ζωής ανέρχεται σε 1% του Α.Ε.Π., ενώ ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Έ νωση αντιστοιχεί σε 5%. Οι εταιρείες που θα καταφέρουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, θα είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που δημιουργεί η Αγορά. Έ τσι, στα επόμενα χρόνια λιγότεροι αλλά καλύτεροι παίκτες θα αξιοποιήσουν την αναμενόμενη ανάπτυξη της ιδιωτικής ασφάλισης. Ποιοι είναι οι στόχοι και ποια η στρατηγική της δικής σας εταιρείας; στόχος μας είναι να αποτελούμε την εταιρεία επιλογής, τόσο για τους ασφαλισμένους όσο και για τους εργαζόμενους. συμπληρώνοντας φέτος 50 χρόνια ιδιαίτερα επιτυχημένης παρουσίας, η MetLife ξεχωρίζει για τη σιγουριά, την αξιοπιστία, την οικονομική της ισχύ και τη φερεγγυότητα, που αποτελούσαν ανέκαθεν σημεία υπεροχής μας. Όσον αφορά στη μακροπρόθεσμη στρατηγική μας, μεριμνούμε διαρκώς για τη συνεχή βελτίωση και περαιτέρω αναβάθμιση του επιπέδου των παρεχόμενων υπηρεσιών. στα πλαίσια αυτά, μία ακόμη πολύ σημαντική δέσμευση που έχει αναλάβει η εταιρεία μας διεθνώς, αφορά στην πελατοκεντρικότητα, δηλαδή στο να τοποθετούμε τους ασφαλισμένους μας στο επίκεντρο οποιασδήποτε δραστηριότητάς μας. Με άλλα λόγια, προσπαθούμε να βλέπουμε την εταιρεία με τα μάτια των ασφαλισμένων μας, ενώ επίσης, δίνουμε ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στη διαφάνεια των συναλλαγών τους μαζί μας αλλά και στην πλήρη, σαφή και κατανοητή πληροφόρηση και ενημέρωσή τους, τόσο πριν από την ασφάλιση όσο και σε όλη την διάρκεια του προγράμματός τους. Όσον αφορά σε νέα προγράμματα, μπορώ να αναφέρω το Dental Care, ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα οδοντιατρικής φροντίδας, το οποίο προβλέπει υψηλού επίπεδου περίθαλψη από ένα ευρύ δίκτυο συνεργαζόμενων οδοντιατρικών κέντρων και ιατρών με ιδιαίτερα προνομιακό κόστος.

ING ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ

Νέα αντίληψη στον κλάδο ασφάλισης, µε προϊόντα για κάθε ανάγκη Oι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ασφαλιστικός κλάδος είναι σημαντικές. Η συρρίκνωση των κοινωνικών παροχών στον τομέα της υγείας και των συντάξεων αυξάνει την ανασφάλεια των πολιτών, οι οποίοι στρέφονται σε λύσεις συμπληρωματικών καλύψεων. Οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες οφείλουν να προσαρμόσουν τη στρατηγική τους, τοποθετώντας τον πελάτη στο επίκεντρο, γεγονός που έχουμε θέσει στην iNG ως απόλυτη προτεραιότητα. Η ανταπόκριση στις ανάγκες των πελατών με τα αξιόπιστα, σύγχρονα προϊόντα και τη διαφανή εξυπηρέτηση, τις πρακτικές δηλαδή που εφαρμόζουμε στην ΙΝG, αποτελεί μία μεγάλη πρόκληση για τις υπόλοιπες εταιρείες του κλάδου. Παράλληλα, οι προοπτικές για ανάπτυξη είναι πολλές. Η ανάγκη της ιδιωτικής ασφάλισης ωριμάζει στη συνείδηση των καταναλωτών, ανοίγοντας έναν νέο κόσμο ευκαιριών. Πλέον, ο ιδιωτικός τομέας προσφέρει τη σταθερότητα και την εγγύηση της αξιοπρεπούς περίθαλψης και σύνταξης. Η ιδιωτική ασφαλιστική Αγορά, ως κλάδος συνολικά, βρίσκεται μπροστά σε μία μεγάλη ευκαιρία να συνεισφέρει στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, λειτουργώντας συμπληρωματικά και σε συνεργασία με τον δημόσιο μηχανισμό. στρατηγικός στόχος της iNG παγκοσμίως είναι να θέσει τα πρότυπα στην υποστήριξη των πελατών της ώστε να διαχειριστούν το χρηματοοικονομικό τους μέλλον, προσφέροντας προϊόντα και υπηρεσίες με τον τρόπο που επιθυμούν οι ίδιοι οι πελάτες μας: με εξαιρετική εξυπηρέτηση, ευκολία και ανταγωνιστικές τιμές. στην iNG Ελλάδος, αναγνωρίζοντας τις συνθήκες που επικρατούν σήμερα, δημιουργήσαμε λύσεις, τόσο σε επίπεδο προϊόντος όσο και σε επίπεδο εξυπηρέτησης των πελατών μας, που συμβαδίζουν απόλυτα με τις νέες τάσεις που διαμορφώθηκαν τα τελευταία χρόνια. σεβόμε-

Ο

νοι την εμπιστοσύνη των πελατών μας, δημιουργήσαμε και προσφέρουμε ξεκάθαρα, σαφή και δίκαια προϊόντα, τα οποία είναι σχεδιασμένα βάσει των πραγματικών αναγκών του πελάτη. Πρόκειται για τη σειρά καινοτόμων προϊόντων “Orange, powered by iNG”, τα αξιόπιστα προϊόντα ασφάλισης υγείας, ζωής, ατυχήματος καθώς και αποταμιευτικά-επενδυτικά προϊόντα σύνταξης και σπουδών. Τα ολοκληρωμένα προγράμματα ασφάλισης υγείας Orange Cross, διαθέτουν 4 διαφορετικές επιλογές (Orange Cross 1, 2, 3 και 4), ώστε να μπορεί ο πελάτης εύκολα να επιλέξει τις υπηρεσίες και τις παροχές που καλύπτουν πραγματικά τις ανάγκες του. Τα προϊόντα Orange Easy είναι μία σειρά προγραμμάτων ασφάλισης υγείας τα οποία, με ένα ιδιαίτερα προσιτό ασφάλιστρο, προσφέρουν ολοκληρωμένη ασφάλιση υγείας και εύκολη πρόσβαση σε έναν από τους δύο αξιόπιστους συνεργάτες της iNG: το Δίκτυο Μονάδων του Νοσοκομείου Metropolitan ή το Δίκτυο Μονάδων της Βιοϊατρικής. Το Orange Pension είναι πλήρως προσαρμοσμένο στις σημερινές ανάγκες των πελατών, επιτρέποντας την οικονομική προστασία του μελλοντικού επιπέδου ζωής τους. Το Orange Studies είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ασφάλισης, που προσφέρει τη δυνατότητα σε γονείς να προγραμματίσουν την κάλυψη των βασικών μελλοντικών οικονομικών αναγκών των παιδιών τους. Το Orange Life, αποτελεί την πιο απλή και εγγυημένη μορφή ασφάλισης και έχει ιδιαίτερα χαμηλό κόστος με πολλαπλά οφέλη, απευθυνόμενο κυρίως σε όσους θέλουν να εξασφαλίσουν την οικογένειά τους. Το Orange Help είναι ένα στοχευμένο πρόγραμμα για την προστασία σε περίπτωση προσωπικού ατυχήματος, με μια σειρά καλύψεων που απευθύνεται κυρίως σε αυτούς που επιθυμούν να έχουν εξασφαλίσει κάλυψη για ατύχημα ή τραυματισμό και κυρίως για τα ιατροφαρμακευτικά έξοδα νοσηλείας.

 145R

ΣΤΟΧΟΣ

Προσφέρουμε λύσεις βάσει των πραγματικών αναγκών του πελάτη.

 146R

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ

Τεράστια κέρδη καταγράφει το παγκόσµιο art market, µε αποδόσεις που κάνουν κάθε είδους trader να απορεί και να θέλει να µυηθεί στη «βασίλισσα» των εναλλακτικών επενδύσεων. ΤΗΣ ΛΗΤΩΣ ΜΗΣΙΑΚΟΥΛΗ

Όταν η Wall Street ζήλεψε... το Χρηµατιστήριο Τέχνης! Είναι αρκετοί, ακόμη, εκείνοι που αδυνατούν να κατανοήσουν πώς λειτουργεί το χρηματιστήριο τέχνης, θεωρώντας ασύλληπτο –σχεδόν τρελό– το γεγονός ότι υπέρογκα ποσά χρημάτων επενδύονται σε πίνακες. Όμως η Αγορά τέχνης παραμένει η «βασίλισσα» όλων των εναλλακτικών μορφών επενδύσεων, διότι η απόκτηση ενός έργου τέχνης δεν χαρίζει μόνο πρεστίζ και κοινωνικό status, αλλά αποτελεί και μία από τις πιο απολαυστικές και low risk εναλλακτικές επενδύσεις παγκοσμίως. στην καλύτερη περίπτωση, η μεταπώληση ενός έργου θα αποφέρει τεράστιες αποδόσεις, στη δε χειρότερη θα αποτελέσει «ανάσα ρευστότητας» καθώς δεν υπάρχει περίπτωση η αξία ενός πίνακα να «μηδενιστεί», όπως συχνά συμβαίνει στα ταμπλό των χρηματιστηρίων. Αρκεί, πάντα, να ακολουθούνται οι σωστές τακτικές, κάτι που γνωρίζουν μεγάλοι επιχειρηματίες, εφοπλιστές, τραπεζίτες, fund managers και χρηματιστές, αθεράπευτοι παίκτες του art market. Τα νούμερα του τελευταίου χρόνου μιλούν από μόνα τους: στη Νέα υόρκη ο τζίρος από συναλλαγές έργων τέχνης έφτασε τα 344.475.704 δολάρια� Το Λονδίνο συγκέντρωσε 220.025.081 δολάρια ενώ το Πεκίνο «έκλεισε» με 203.799.299 δολάρια.

 147R

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ

σ «σαφώς και δημιουργείται υπεραξία στη διεθνή Αγορά τέχνης», σχολιάζει ο κ. Μηνάς Χατζηχρήστου, Art Advisor, εξηγώντας πως αυτή η τάση σχετίζεται άμεσα με τα οικονομικά μεγέθη των κρατών και συνεπώς των διεθνών αγοραστών από Ευρώπη, Αμερική και Ασία, όπου διακινούνται με ταχείς ρυθμούς τα έργα. «Τα διαχρονικά ονόματα με μικρή φθορά στον χρόνο είναι από τα βασικά στοιχεία που κρατούν τη διεθνή Αγορά σε ανοδική πορεία. Επιπλέον, τα ζητήματα πλαστότητας είναι πιο ήπια στις μεγάλες και διεθνείς υπογραφές», συμπληρώνει ο κ. Χατζηχρήστου.

ΤΡΕΛΑΜΕΝΗ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Κανένας από όλους εκείνους που μπαινόβγαιναν στα πριβέ σαλόνια Λονδίνου και Αθήνας δεν μπορούσε να φανταστεί αυτό που είχε συμβεί τότε: την 11η Νοεμβρίου του 2008.

“Mao” / Andy Warhol

Τον Φεβρουάριο που µας πέρασε πουλήθηκε για 7,6 εκατ. στερλίνες, Το 2000 είχε αγοραστεί για 421.500 στερλίνες. Μέσα σε µια δακαπενταετία το ίδιο έργο ανέβασε 20 φορές την αξία του!

£7,6 εκατ.

Ο πίνακας του Κωνσταντίνου Βολανάκη με τίτλο Η Αποβίβαση του Καραϊσκάκη στο Φάληρο είχε αγγίξει την πιο υψηλή τιμή που είχε ποτέ κατοχυρωθεί για οποιοδήποτε ελληνικό έργο στην Αγορά. Αφού είχε πρωταγωνιστήσει στον εγχώριο και διεθνή Τύπο, έχοντας χαρακτηριστεί από τους experts ως «αριστούργημα του 19ου αιώνα», έφτασε τελικά να αγοραστεί για 1.970.855 ευρώ, ποσό που ξοδεύτηκε από ξένο ιδιώτη συλλέκτη, όπως είχαν αναφέρει τότε στελέχη του οίκου. Το ερώτημα γιατί δεν διεκδικήθηκε από κάποιον Έ λληνα ή από ελληνικό οργανισμό έμεινε αναπάντητο, ασχέτως εάν είχε στηθεί ειδική «καμπάνια» προβολής του πίνακα με κλειστό κάλεσμα σε ballroom του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία, απ’ όπου είχε περάσει η ελίτ του ελληνικού επιχειρηματικού και εφοπλιστικού κλάδου για να θαυμάσει το δημιούργημα του

 148R

Βολανάκη αλλά και να εκφράσει κάποια πρόθεση για αγορά.

ΕξΙ ΧΡΟΝΙΑ ΑΡΓΟΤΕΡΑ… Εν έτει 2014 η πραγματικότητα που επικρατεί στην ελληνική Αγορά τέχνης είναι εντελώς θολή. Οι τιμές στα έργα τέχνης έχουν «τρελαθεί», με αποτέλεσμα να επικρατεί σύγχυση και αποπροσανατολισμός. Το νέο αίμα των αγοραστών, από τη μια να επιθυμεί να επενδύσει στην Τέχνη, από την άλλη, όμως, μοιάζει να μην θέλει να γνωρίζει πού και γιατί τοποθετεί τα χρήματά του. Όσο για τους παλαιότερους, αν και αρκετοί θέλουν να ρευστοποιήσουν, το καλύτερο θα ήταν να περιμένουν καθώς οι τιμές για τον 19ο αιώνα έχουν πέσει. Έ ργα του Βολανάκη βγαίνουν με εκτίμηση το πολύ για 50.000 ευρώ. Κάποιος θα σκεφτεί ότι δεν είναι όλα τα έργα της ίδιας ιστορικής και εικαστι-

“I Can See the Whole Room… and There’s Nobody in It!” / Roy Lichtenstein

“Dollar Sign” /Andy Warhol

Είχε αγοραστεί το 1988 για 2 εκατ. δολάρια. Όταν πουλήθηκε το 2012 άγγιξε τα 43,2 εκατ. δολάρια.

Το έργο είχε αγοραστεί το 1988 για 27.000 δολάρια. Το 2012 είχε πουληθεί για 698.500 δολάρια.

$43,2 εκατ.

$698,500

κής αξίας όπως η Η Αποβίβαση του Καραϊσκάκη στο Φάληρο, που προαναφέραμε, ωστόσο αυτό δεν δικαιολογεί την απότομη κάμψη. στην τελευταία δημοπρασία European Paintings, του οίκου Sotheby’s, που έγινε στο Λονδίνο στις 22 Μαΐου, το έργο του Βολανάκη με τίτλο On Calm Waters (λάδι σε καμβά, 36,5x72) πουλήθηκε για 35.000 στερλίνες, ενώ στο αμέσως προηγούμενο sale που είχε γίνει το Φθινόπωρο του 2013, το έργο Sailing off the Coast (λάδι σε καμβά, 31,5x51,5) είχε πουληθεί για 18.750 στερλίνες. Οι τιμές για έργα του θεόδωρου Ράλλη –άλλης πολύ σημαντικής «υπογραφής» του 19ου αιώνα– έχουν επίσης σημειώσει σημαντική πτώση. Ένα έργο με τίτλο A Good read (λάδι σε τελάρο, 26,5x35) αγοράστηκε τον Νοέμβριο που μας πέρασε για 13.750 στερλίνες, έχοντας αρχική εκτίμηση μόνο 8.000 στερλίνες, ενώ πριν από τέσσερα χρόνια έργο του με

λίγο μεγαλύτερες διαστάσεις είχε πουληθεί για 35.000 στερλίνες. Για να μην σταθούμε στις Μαριονέτες στο Χαρέμι, που πριν από πέντε χρόνια είχαν σκαρφαλώσει στις 600.000 στερλίνες� Πτώση καταγράφηκε και για τις τιμές στα έργα του Περικλή Πανταζή. Το έργο με τίτλο Les Briseurs de Glace (λάδι σε καμβά,75x100) πουλήθηκε το φθινόπωρο για 35.000 στερλίνες. Το 2008, το έργο Κακή Είσπραξη είχε καταγράψει ρεκόρ, αγγίζοντας 356.000 στερλίνες� Παρομοίως, το έργο του Νικόλαου Λύτρα με τίτλο The Meadow, (λάδι σε καμβά, 52x71) αγοράστηκε τον Νοέμβριο για

«Με την πρώτη ανάκαµψη, θα γίνει ξεκαθάρισµα. ∆εν θα µείνουν όλοι»

 149R

56.250 στερλίνες μέσω οίκου Bonhams, ενώ το 2011 έργο του Πανταζή με τίτλο Landscape (λάδι σε καμβά, 54x42,5) είχε πουληθεί για 78.000 στερλίνες. «θεωρώ ότι είναι λάθος να μιλάμε για καταστροφή των τιμών. Ναι, υπάρχει μεγάλη κοιλιά, η οποία ήταν επόμενο να γίνει μέσα σε όλο το φάσμα της κρίσης» επισημαίνει ο κ. Μηνάς Χατζηχρήστου. «Πιστεύω ότι τα ποιοτικά έργα καλών δυνατών και διαχρονικών ονομάτων θα κρατηθούν και θα έχουν αισθητή άνοδο, ενδεχομένως πιο αργή», υπογραμμίζει.

BUY Or SELL? ωστόσο το ερώτημα που προκύπτει είναι ένα: να αγοράσει κανείς τώρα ή να πουλήσει; «σίγουρα, αυτή την περίοδο υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες, αρκεί κάποιος να είναι πολύ προσεκτικός για το τι θα αγοράσει καθώς παραμονεύουν και παγίδες, όπως για παράδειγμα τα πλαστά έργα που διακινούνται», συμ-

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ

“Cigar”/ Παύλος

“Η Αποβίβαση του Καραϊσκάκη στο Φάληρο”/ Κων. Βολανάκης

“Je Porte ma Bicyclette” / Αλέκος Φασιανός

Μία από τις πιο περιζήτητες ελληνικές υπογραφές της Σύγχρονης Τέχνης. Πουλήθηκε για 30.000 στερλίνες σε δηµοπρασία του οίκου Bonhams στο Λονδίνο.

Το 2008 είχε αγγίξει την πιο υψηλή τιµή που είχε ποτέ κατοχυρωθεί για οποιοδήποτε ελληνικό έργο στην Αγορά. Πουλήθηκε για 1.970.855 ευρώ, σε δηµοπρασία του οίκου Sotheby’s στο Λονδίνο.

£30.000

€1.970.855

£42.500

βουλεύει ο κ. Χατζηχρήστου. Οι καλά μυημένοι επενδυτές παρατηρούν πως γίνονται σκληρά παζάρια εν μέσω οικονομικής κρίσης, και παίζονται διάφορα συμφέροντα. θα ’λεγε κανείς πως οι συναλλαγές γίνονται με ανώριμο τρόπο. «Αν πουλήσει κάποιος τώρα, σίγουρα θα έχει μια ανάσα ρευστότητας. Από την άλλη, μπορεί να κρατηθεί και να πουλήσει με περισσότερη ψυχραιμία, όταν οι τιμές θα είναι πιο σταθερές», εξηγεί ο κ. Χατζηχρήστου.

δημοπρασία του Λονδίνου, το έργο Cigar (133x101,5x7,5) του Παύλου πουλήθηκε για 30.000 στερλίνες, ενώ το έργο Je Porte ma Bicyclette (140x98) του Αλέκου Φασιανού άγγιξε τις 42.500 στερλίνες. Όταν κάποιος θα σκεφτεί να τοποθετήσει χρήματα στους βετεράνους της σύγχρονης Τέχνης (75-85 ετών) η εγγύησή του είναι η υπογραφή –το όνομα, δηλαδή, του καλλιτέχνη που μετρά επενδυτικά– καθώς έχει δείξει τόσο την εικαστική του πορεία και εξέλιξη όσο και την εμπορική του αξία. ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Χατζηχρήστου, αν κάποιος θέλει να κινηθεί επενδυτικά στις υπογραφές τρίτης γενιάς, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός ως προς την προέλευση του έργου. Η δεύτερη κατηγορία της σύγχρονης Τέχνης αποτελείται από τους καλλιτέχνες που σήμερα είναι 45 έως 55 ετών. Και εδώ, μεγάλο μέρος της πορείας τους

έχει φανεί. «Με την πρώτη ανάκαμψη θα γίνει το ξεκαθάρισμα. Δεν θα μείνουν όλοι. Όσοι «κουραστούν» από την κρίση και δεν συνεχίσουν να δημιουργούν, θα χαθούν», παρατηρεί ο κ. Χατζηχρήστου, συστήνοντας ωστόσο το θετικό στοιχείο, ότι η γενιά αυτή είναι δύσκολο –σχεδόν αδύνατο– να αντιγραφεί από πλαστογράφους.

ΠΟΝΤΑΡΟυΝ σΤΗ συΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ; Την ίδια ώρα που οι τιμές καταποντίζονται για υπογραφές 19ου αιώνα, φαίνεται πως στην κορυφή του αγοραστικού ενδιαφέροντος παραμένουν τα blue chips της σύγχρονης Τέχνης όπως είναι ο Pavlos, ο Αλέκος Φασιανός, ο Δημήτρης Μυταράς, ο Κώστας Τσόκλης και ο Παναγιώτης Τέτσης. σε

 150R

Πουλήθηκε τον περασµένο Νοέµβριο οέµβριο σε δηµοπρασία του οίκου Bonhams onhams στο Λονδίνο ονδίνο για 42.500 στερλίνες.

NEW ENTriES Τι γίνεται, όμως, με τους εικαστικούς που σήμερα είναι σε ηλικία 25 έως 35 ετών; Ήδη κάποιων τα έργα έχουν μπει σε μεγάλες συλλογές και θεωρούνται «πολλά υποσχόμενα» για το μέλλον. «σε τούτη την περίπτωση, κάποιος μπορεί να αγοράσει κάτι που να του αρέσει, αλλά ίσως έχει ρίσκο, επειδή δεν έχει φανεί ακόμη η πορεία του. Βασικό κριτήριο είναι εάν έχει παρουσιαστεί σε σοβαρές αίθουσες τέχνης», διευκρινίζει ο κ. Μηνάς Χατζηχρήστου.

eΝΑλλΑΚΤΙΚεΣεπεΝΔυΣεΙΣ eΝΑλλΑΚΤΙΚεΣεπεΝΔυ ΝΔ ΣεΙΣ ΝΔυ

Η Βουκουρεστίου έγινε Chinatown πολυτελείας Η παρουσία των τριών εμβληματικών ξενοδοχείων του συντάγματος και η επιστροφή του ViP τουρισμού δείχνουν να συμβάλουν στη γενικότερη «επανεκκίνηση» που γίνεται στα καταστήματα του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, συμπεριλαμβανομένου και του ωραρίου λειτουργίας όλες τις Κυριακές του χρόνου, που αναμένεται να ισχύσει από το 2015, γεγονός που δεν αφήνει αδιάφορους τους εμπόρους κοσμημάτων, μιας και ο χρυσός και το ποιοτικό κόσμημα αποδείχθηκαν ως μία από τις πιο σοβαρές και ασφαλείς επενδύσεις, αποτελώντας ανάσα ρευστότητας κατά την περίοδο της κρίσης. «θεωρώ ότι η Βουκουρεστίου μετατράπηκε σιγά σιγά, σε μια Chinatown πολυτελείας. Ιδίως όσον αφορά στο Ρολόι, τα Δερμάτινα και την Επώνυμη Έ νδυση, που είναι η νούμερο-ένα επιλογή για τους ευκατάστατους κινέζους αγοραστές που πηγαινοέρχονται στην Αθήνα», εξηγεί στο “r” ο Αλέξης Μαραθιανάκης, ιδιοκτήτης του ομώνυμου οίκου κοσμημάτων, που από το 1960 γράφει ιστορία στη συνέχιση και την προώθηση του αρχαίου ελληνικού και βυζαντινού κοσμήματος. σε αυτό συνδέεται και το γεγονός ότι η μεσαία τάξη, λόγω κρίσης, δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στα μεγάλα brands κοσμημάτων. Αυτό λοιπόν έφερε μια μετατόπιση της Βουκουρεστίου προς το εμπορικό σημείο του συντάγματος (σ.σ. Ερμού, στοές σταδίου, Καραγιώργη σερβίας, Παλιά Βουλή, Πανεπιστημίου, Πλάκα). ΑσΦΑΛΗσ ΕΠΕΝΔυσΗ «Όσοι είχαν αποκτήσει χρυσά κοσμήματα στο παρελθόν, μπόρεσαν την περίοδο 2009-2013 να καλύψουν έκτακτες οικονομικές ανάγκες, εκποιώντας ένα μέρος ή το σύνολο αυτών. Κάτι που επέδειξε ότι το καλό κόσμημα και ειδικά ο χρυσός, που σε περίοδο κρίσης εκτινάσσεται, είναι το πιο ταχύ συναλλάξιμο είδος, αν το συγκρίνει κανείς με το real estate, τα σκάφη και τα αυτοκίνητα πολυτελείας», σχολιάζει ο κ. Μαραθιανάκης. Οι γνώστες της κατηγορίας, άλλωστε, ξέρουν ότι το brand MArATHiANAKiS, εκτός από συλλεκτική και ιστορική αξία, αποτελεί μία long ή short term επένδυση. Πολλά κοσμήματα του οίκου έχουν προσφερθεί ως δώρα καλής θέλησης σε Αρχηγούς και Προέδρους Κρατών, όπως ο Πρόεδρος των Η.Π.Α., ο βασιλιάς της Ισπανίας, ο Αυτοκράτορας της Ιαπωνίας και Πρόεδροι των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 151R

Το “R” συνάντησε τον γνωστό κοσµηµατοπώληκοσµηµατοποιό ΑΛΕΞΗ ΜΑΡΑΘΙΑΝΑΚΗ, ιδιοκτήτη της MARATHIANAKIS HAND MADE JEWELRY, o οποίος µετά τη Βουκουρεστίου, επιλέγει να κάνει νέο άνοιγµα στο πιο εµπορικό σηµείο του Συντάγµατος.

Της ΛΗΤΩΣ ΜΗΣΙΑΚΟΥΛΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

ΠΡΑΓΜΑΤΙ, ΕΝΑ ΘΑΥΜΑΣΙΟ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ! ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΟ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗ

Η Ναυτιλία είναι συνυφασµένη µε την Ελλάδα και τους Έλληνες από την αρχή της Ιστορίας –και ακόµη νωρίτερα– ενώ δεν υπάρχει καµία περίοδος στην ιστορία του ελληνισµού που να κράτησε τους Έλληνες µακριά από τη θάλασσα.

3.669

16,16%

46,72%

ΠΛΟΙΑ ΜΕ ΜΕΣΟ ΟΡΟ ΗΛΙΚΙΑΣ 9,9 ΕΤΗ

ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΣΤΟΛΟΥ ΣΕ DWT

ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ ΣΕ GT

 153R

Π

Από το 1834 τα παλιά ναυπηγεία της Ύδρας, των σπετσών, της Άνδρου, της σκιάθου και του Γαλαξιδίου απέκτησαν σημαντική δύναμη.

Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, να γίνει διαφορετικά. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής, οι Έ λληνες δραστηριοποιούνταν στον χώρο της εμπορικής Ναυτιλίας. Βεβαίως, μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό, η ελληνική Ναυτιλία ήταν σχεδόν ανύπαρκτη και στις θάλασσες του κόσμου κυριαρχούσαν οι εμπορικοί στόλοι της Δύσης. Αλλά το ελεύθερο ελληνικό κράτος, αναγνωρίζοντας τη σημασία της Ναυτιλίας για το έθνος, προσπάθησε να βοηθήσει. Τα παλιά ναυπηγεία της Ύδρας, των σπετσών, της Άνδρου, της σκιάθου και του Γαλαξιδίου άρχισαν να αποκτούν ισχύ. Έτσι, από το 1834, οπότε άρχισε η σχετική καταγραφή, η εμπορική Ναυτιλία στην Ελλάδα είχε ήδη 708 πλοία ενώ το 1851 είχε φτάσει τα 1.437 σκάφη μικτού φορτίου 237.000 τόνων. Όπως είναι γνωστό, με την εμφάνιση των ατμοκίνητων πλοίων, ο ελληνικός στόλος μειώθηκε κάπως, δεδομένου ότι οι έλληνες πλοιοκτήτες της εποχής εκείνης δεν διέθεταν τα αυξημένα χρηματικά ποσά που απαιτούσε η προμήθειά τους. Έ τσι, το πρώτο ελληνικό ατμόπλοιο εμφανίστηκε σχεδόν 50 χρόνια μετά το Clairmont (το οποίο θεωρείται το πρώτο πραγματικό ατμόπλοιο) και η αλήθεια είναι πως το παρήγγειλε το ελληνικό κράτος και όχι οι πλοιοκτήτες. Φαίνεται ότι υπήρχε και κάποια έλλειψη εμπιστοσύνης στα νέα, τότε, αυτά πλοία, και το Γαλαξίδι υπήρξε θύμα αυτής της νοοτροπίας. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως κάποτε στους πλοιοκτήτες του όμορφου Γαλαξιδίου ανήκαν 500 σκάφη. Από το 1870 οι Έλληνες άρχισαν να αγοράζουν φορτηγά πλοία πιο συχνά. Ο Βαλλιάνος, ένα από τα πιο διάσημα ονόματα πλοιοκτητών, ήταν σε θέση να παραγγείλει άμεσα τέσσερα νέα πλοία. Γενικά όμως, η έλλειψη πόρων ήταν προφανής. Οι πλοιοκτήτες, μαζί με τους καπετάνιους, τους ναυτικούς και τους συγγενείς τους, ένω-

 154R

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

Σήµερα, η ελληνική εµπορική Nαυτιλία είναι η ισχυρότερη στον κόσµο και συνεισφέρει πάνω από 7% στο Α.Ε.Π. της χώρας

ναν τις αποταμιεύσεις τους για να καταθέσουν τα χρήματα που απαιτούσε η αγορά ενός πλοίου. Εξ ανάγκης αναζητούσαν φθηνότερα σκάφη, άρα παλιά. Για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες που προέκυπταν από τα παλαιότερα πλοία και να εξοικονομούν χρήματα, αναγκάζονταν να δουλεύουν σαν σκλάβοι. Οι ίδιοι οι πλοιοκτήτες έπλεαν με τα πλοία αυτά και ήταν σε θέση να χρησιμοποιούν μικρότερα πληρώματα, λόγω της εμπειρίας και της υψηλής ναυτοσύνης τους, με αποτέλεσμα να καταφέρουν να ξεπεράσουν τον ξένο ανταγωνισμό. Έ τσι, από το 1901 οι Έ λληνες διέθεταν 1.152 ιστιοφόρα ολικής χωρητικότητας 181.473 κόρων και 158 ατμόπλοια των 231.541 κ.ο.χ. στα χρόνια που ακολούθησαν, η ελληνική Ναυτιλία συνέχισε να αναπτύσσεται, αν και υπήρξαν στο μεταξύ σοβαρές οπισθοδρομήσεις. στις αρχές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου οι Έ λληνες είχαν 475 ατμόπλοια και 884 ιστιοφόρα 1.001.116 κ.ο.χ. στο τέλος του πολέμου, το 57,5% των ατμοπλοίων είχαν χαθεί· είχαν μόλις 205 σκάφη. ωστόσο, παρά το γεγονός αυτό, δεν έχασαν το κουράγιο τους, αλλά ρίχτηκαν στον αγώνα για την ανοικοδόμηση του στόλου τους με νέα όρεξη. Μία πηγή χρημάτων ήταν οι ασφαλιστικές ανακτήσεις και σε αντίθεση με το παρελθόν, οι ξένες τράπεζες άρχισαν να δανείζουν χρήματα στους έλληνες πλοιοκτήτες. Το ελληνικό κράτος είχε επίσης, για πρώτη φορά, μεγάλη συμβολή στην αναβίωση του στόλου, νομοθετώντας ώστε να επιστραφούν στους έλληνες πλοιοκτήτες οι φόροι που επιβάλλονταν στα επιπλέον κέρδη του πολέμου, υπό την προϋπόθεση ότι εντός ορισμένης προθεσμίας θα αγόραζαν ή θα παρήγγελλαν νέα πλοία, διαθέτοντας το διπλάσιο ποσό των φόρων. Οι έλληνες πλοιοκτήτες παρήγγειλαν έτσι μεγάλο αριθμό πλοίων, αλλά από το 1929, όταν ξεκίνησε η ύφεση, υπέστησαν εκ νέου μεγάλο πλήγμα. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ελληνική κυβέρνηση έδωσε ορισμένες εγγυήσεις, ώστε 100 Liberties και 7 tankers Τ2 να δοθούν σε έλληνες πλοιοκτήτες. Αυτή ήταν η αρχή της τελευταίας αναβίωσης του ελληνικού εμπορικού ναυτικού, καθώς στα χρόνια που ακολούθησαν έφτασε στην υψηλότερη κορυφή: τα σχεδόν 5.000 πλοία των 52.000.000 ακαθάριστων κόρων το 1977 ή τα 4.750 πλοία άνω των 54.000.000 κόρων το 1981. Οι Έ λληνες, περισσότερο από κάθε άλλο λαό στον κόσμο, έχου-

με παραμείνει ναυτικοί χωρίς διακοπή σε ολόκληρη την ιστορία μας. Αγαπάμε τη θάλασσα, τη σκεπτόμαστε ως ένα όμορφο στοιχείο, είμαστε ευτυχείς όταν βρισκόμαστε στη θάλασσα και κατά συνέπεια η θάλασσα είναι ένα φιλικό περιβάλλον για μας – μια προέκταση του εαυτού μας. Χαιρόμαστε την ελευθερία και την αισιοδοξία που μας δίνει. Έ τσι, όταν κανείς αναφέρεται στη σχέση των Ελλήνων με τη θάλασσα, είναι σαν να μιλά για ένα αχώριστο ζευγάρι, για δύο αναπόσπαστα στοιχεία της ζωής. σήμερα, η ελληνική εμπορική ναυτική βιομηχανία είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο και συνεισφέρει πάνω από 7% του Α.Ε.Π. στην ελληνική Οικονομία. Μόνο η ελληνική τουριστική βιομηχανία είναι υπεύθυνη για μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας της ελληνικής Οικονομίας. Ο ελληνικός στόλος μεταφέρει ήδη το 15% του παγκόσμιου εμπορίου. στα τελευταία 10 χρόνια οι έλληνες πλοιοκτήτες έχουν ναυπηγήσει πάνω από 2.500 ποντοπόρα πλοία, κυρίως σε ναυπηγεία της Άπω Ανατολής. Οι έλληνες πλοιοκτήτες παραγγέλνουν ένα νέο πλοίο κάθε 2 ημέρες. Ειδικότερα, οι εντυπωσιακοί αριθμοί που αντιπροσωπεύει η Ναυτιλία που ελέγχεται από έλληνες εφοπλιστές είναι: 3.669 πλοία με μέσο όρο ηλικίας 9,9 έτη 16,16% του παγκόσμιου στόλου σε dwt 46,72% του ευρωπαϊκού στόλου σε gt 18,51% του παγκόσμιου στόλου πλοίων μεταφοράς φορτίων χύδην σε dwt 23,32% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενοπλοίων μεταφοράς αργού πετρελαίου σε dwt 13,81% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χημικών/παραγώγων πετρελαίου. σύμφωνα με στοιχεία του ναυλομεσιτικού οίκου Clarksons, στα τέλη Απριλίου του τρέχοντος έτους ο ελληνόκτητος στόλος αποτελούνταν από 4.894 πλοία, 168.922.455 gt και 291.735.318 dwt. στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Ιαπωνία με 8.357 πλοία, 159.401.728 gt και 242.640.509 dwt και στην τρίτη η Κίνα με 6.427 πλοία, 190.601.765 dwt και 116.675.336 gt. Οι έλληνες πλοιοκτήτες καταλαμβάνουν την πρώτη θέση στην παγκόσμια ναυτιλιακή Αγορά, ένα θαυμάσιο επίτευγμα, πράγματι.

 155R

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΣΕΝΑΡΙΑ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΜΥΝΤΙΚΩΝ ∆ΑΠΑΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΛΟΓΩ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

 156R

H χώρα μας στα χρόνια της κρίσης μείωσε τις αμυντικές της δαπάνες κατά 1% του Α.Ε.Π.

Η κρίση στην Ουκρανία κάνει πολλούς να περιµένουν νέα κούρσα εξοπλισµών στην Ευρώπη. Γειτονικές χώρες της Ρωσίας έχουν ανακοινώσει αυξήσεις των αµυντικών τους δαπανών σε απάντηση της «ρωσικής επιθετικότητας». Το µεγάλο ερώτηµα, όµως, είναι τι θα κάνει η υπόλοιπη Ευρώπη µεσούσης της οικονοµικής κρίσης. Θα αυξήσει τις αµυντικές της δαπάνες ενώ κόβει µισθούς και συντάξεις; ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΜΥΡΝΗ  157R

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ

Μετά τα τελευταία γεγονότα στην Ουκρανία, υπάρχουν χώρες που αυξάνουν ακόµη περισσότερο το κόστος της αµυντικής τους θωράκισης

Κοινός τόπος των τελευταίων ετών στις χώρες της Ευρώπης είναι η μείωση των αμυντικών δαπανών, ελέω οικονομικής κρίσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η χώρα μας, η οποία μέσα στα χρόνια της κρίσης μείωσε τις αμυντικές της δαπάνες κατά 1% του Α.Ε.Π. της (από το περίπου 3% στο 2% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος). στη Βόρεια και την Ανατολική Ευρώπη, πάντως, στις χώρες της Βαλτικής, τις σκανδιναβικές χώρες και την Πολωνία δεν είναι αυτός ο κανόνας. Η Ρωσία, που αποτελεί μεγάλη στρατιωτική δύναμη, συνιστά παράγοντα αύξησης (ή έστω διατήρησης σε υψηλά επίπεδα) των αμυντικών δαπανών των χωρών αυτών. Μάλιστα, μετά τα τελευταία γεγονότα στην Ουκρανία, τα οποία για τους κατήγορους της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής αποτελούν παραβίαση συνόρων με την προσάρτηση της Κριμαίας, υπάρχουν χώρες που αυξάνουν ακόμη περισσότερο το κόστος της αμυντικής τους θωράκισης. Ήδη η σουηδία ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να προβεί σε αύξηση των εξοπλισμών της τάξης των 605 εκατ. ευρώ ανά έτος για τα επόμενα δέκα χρόνια. Ο προϋπολογισμός του υπουργείου Άμυνας της σουηδίας θα ανέλθει στα 5 δισ. ευρώ για το 2014. Τα χρήματα θα προέλθουν εν μέρει από κόψιμο περιβαλλοντικών δαπανών και κοινών προγραμμάτων με τη Ρωσία για την προστασία μιας περιοχής από τη ραδιενέργεια. Ο σχεδιασμός είναι η απόκτηση άλλων δέκα μαχητικών αεροσκαφών JAS 39, δύο

k

υποβρυχίων και δύο πολεμικών πλοίων. Δεν πρέπει, ωστόσο, να παραγνωρίζουμε δύο πράγματα: η σουηδία έχει ισχυρή αμυντική βιομηχανία, την οποία και στηρίζει με τις αγορές οπλικών συστημάτων.

Η ΠΟΛωΝΙΑ ΑυξΑΝΕΙ ΤΙσ ΑΜυΝΤΙΚΕσ ΤΗσ ΔΑΠΑΝΕσ Γειτονική της Ρωσίας, έχει επιδοθεί σε μπαράζ ισχυρών εξοπλισμών. Η Πολωνία ανακοίνωσε τον Ιανουάριο ότι σκοπεύει να ξοδέψει σε αμυντικές δαπάνες το ποσό των 10,4 δισ. δολαρίων το 2014. Όμως η απόφαση αυτή είχε ήδη ληφθεί πριν από την κρίση της Ουκρανίας. Και δεν πρόκειται παρά για αύξηση της τάξης του 2% σε σχέση με τον προϋπολογισμό του 2013. Το κόστος της άμυνας έναντι της Ρωσίας –η οποία αυξάνει με γρήγορους ρυθμούς το κόστος των εξοπλισμών της– καθώς και της δυτικοποίησης (με όπλα, δηλαδή, από χώρες της Ε.Ε. και των Η.Π.Α.) του οπλοστασίου μίας χώρας πρώην μέλους του ανατολικού μπλοκ, αποδεικνύεται υπέρογκο. Ο φετινός προϋπολογισμός θα είναι ο μεγαλύτερος στην ιστορία του υπουργείου άμυνας της Πολωνίας. στην αύξηση αυτή των αμυντικών δαπανών έχουν παίξει ρόλο και συμφωνίες του ΝΑΤΟ, που θέλουν οι χώρες-μέλη να προβαίνουν σε αμυντικές δαπάνες της τάξης του 2% του Α.Ε.Π. Παρόλα αυτά, λίγες χώρες πέτυχαν αυτό τον στόχο. Η Πολωνία, η οποία συνεχώς αυξάνει τις αμυντικές της δαπάνες, ακόμη και τώρα υπολείπεται του στόχου και κινείται στο 1,8%. Ίσως η περαιτέρω αύξηση των δαπανών να αποσκοπεί στην επίτευξη του 2% του Α.Ε.Π. σε αμυντικές δαπάνες. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η χώρα μας,

 158R

ακόμη και σήμερα, που βρίσκεται στην οικονομική κρίση, ξοδεύει 2,3% του Α.Ε.Π. της για αμυντικές δαπάνες (οι περισσότερες, πάντως, έχουν να κάνουν με το κόστος συντήρησης του προσωπικού και όχι με αγορά όπλων). Επίσης οι Η.Π.Α. ξοδεύουν το 4,1% του Α.Ε.Π. τους σε αμυντικές δαπάνες και η Αγγλία το 2,4%. Η κοντινή στη Ρωσία Εσθονία έχει θέσει επίσης ως στόχο το 2%. Η Γαλλία, με την ισχυρή αμυντική βιομηχανία είναι ελάχιστα κάτω, στο 1,9%, και η Τουρκία βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με την Πολωνία, στο 1,8% δηλαδή του Α.Ε.Π. της. Η Πολωνία, που είχε ήδη ξεκινήσει μια σημαντική προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό των όπλων της, ανακοίνωσε από την πλευρά της ότι θα επισπεύσει κατά δύο χρόνια το σχέδιο να αποκτήσει 82 μη επανδρωμένα αεροσκάφη διαφόρων τύπων, ώστε να παραλάβει τα πρώτα ήδη από το 2016. Γενικότερα, οι χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ και κάποιες σκανδιναβικές χώρες θεωρούν απαραίτητη την περαιτέρω αμυντική θωράκιση έναντι της Ρωσίας, κάτι που δεν φαίνεται να συμμερίζονται οι άλλες χώρες της Ευρώπης, που έχουν προχωρήσει σε μειώσεις των αμυντικών τους δαπανών, προκειμένου να ισορροπήσουν τους προϋπολογισμούς τους. Ήδη πέρσι, η σουηδία, η Φινλανδία, οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία ζήτησαν μάταια από την Ευρώπη να επαναπροσανατολίσει τη στρατηγική της για την ασφάλεια στην άμυνα του εδάφους, όπως επεσήμανε ο Ζαν-Πιέρ Μολνί, ανα-

Ε

η.Π.Α. η μεγαλύτερη Οικονομία στον κόσμο ξοδεύει το 4,1% του Α.Ε.Π. για εξοπλισμούς.

πληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών και στρατηγικών σχέσεων.

ΠΟΙΟΙ ΠΡΟΠΟΡΕυΟΝΤΑΙ σΤΗΝ ΚΟυΡσΑ ΤωΝ ΕξΟΠΛΙσΜωΝ Οι αμυντικές δαπάνες τα τελευταία χρόνια μειώνονται, αλλά όχι με τόσο υψηλούς ρυθμούς. Οι Η.Π.Α. εξακολουθούν να προπορεύονται στις αμυντικές δαπάνες, έχοντας να καλύψουν το κόστος των εκατοντάδων βάσεων που διατηρούν παγκοσμίως, αλλά και να ενισχύσουν την πιο ισχυρή βιομηχανία όπλων στον κόσμο: τη δική τους. Έ τσι η μεγαλύτερη Οικονομία στον κόσμο ξοδεύει το 4,1% του Α.Ε.Π. της σε αμυντικές δα-

πάνες. Ο Μπαράκ Ομπάμα, πάντως, έχει ως κεντρικό πολιτικό του στόχο τη μείωση του κόστους των στρατιωτικών δαπανών της χώρας του – κάτι, που θα έχε αντίκτυπο, όμως, και στον κύκλο εργασιών των αμερικανικών στρατιωτικών βιομηχανιών. Τη δεύτερη θέση κρατά και η δεύτερη μεγαλύτερη Οικονομία στον κόσμο: η Κίνα. Το 2012 οι στρατιωτικές της δαπάνες αυξήθηκαν κατά 11,5 δισεκατομμύρια δολάρια ή 7,5%, πλησιάζοντας το όριο των 160 δισεκατομμυρίων δολαρί-

Τ

ων. Πολλοί αναλυτές, όμως, θεωρούν ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πόσα πραγματικά ξοδεύει σε εξοπλισμούς ο ασιατικός γίγαντας, υπονοώντας ότι μάλλον είναι περισσότερα από αυτά που ανακοινώνει η κινεζική κυβέρνηση. στην τρίτη θέση είναι η Ρωσία. σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ερευνών Προβλημάτων Ειρήνης της στοκχόλμης (SiPri) οι στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας αυξάνονται για σχεδόν δεκαπέντε χρόνια κατά σειρά, με ένα μικρό διάλειμμα το 2010, όταν ο στρατιωτικός προϋπολογισμός μειώθηκε μερικώς. Η Ρωσία αυξάνει ραγδαία τους αμυντικούς της προϋπολογισμούς. Το 2012, για παράδειγμα,

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ

Παρά την όποια µιλιταριστική ρητορική, οι χώρες του ΝΑΤΟ θα συνεχίσουν να ξοδεύουν σχετικά λίγα για αµυντικές δαπάνες

είχε ξοδέψει 90 δισ. δολάρια, σύμφωνα με διεθνείς αναλύσεις.

Ι

Ίσως στη μεγάλη αυτή υπερδραστηριότητα των αμυντικών δαπανών του Κρεμλίνου να οφείλεται και η αύξηση των εξοπλισμών των γειτόνων του. Η σουηδία, η Πολωνία και οι άλλες χώρες της περιοχής πιθανότατα προσπαθούν να διατηρήσουν αμυντικές ισορροπίες σε σχέση με τη Ρωσία – αν αυτό είναι δυνατό. Οι γειτονικές χώρες προχωρούν σε απάντηση της αύξησης των ρωσικών εξοπλισμών, θεωρώντας τους ως ένδειξη ρωσικής επιθετικότητας. ωστόσο, πολλοί αναλυτές δεν θεωρούν

αυτό το γεγονός ως «ειδική επιθετικότητα της Μόσχας». Η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών της Ρωσίας αποτελεί επιστροφή σε ένα κανονικό επίπεδο για μία τέτοια μεγάλη δύναμη. Το Κρεμλίνο είναι αναγκασμένο να ξοδεύει τεράστια ποσά για την αναβάθμιση των εξοπλισμών του. Προσπαθεί, κατ’ αυτό τον τρόπο, να αντισταθμίσει τη ζημιά που είχε προκαλέσει στο επίπεδο των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων η μεγάλη υποχρηματοδότηση των στρατιωτικών δαπανών των δεκαετιών 1990 και 2000.

ΚυΡΙΑΡΧΗ ΤΑσΗ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ Η ΜΕΙωσΗ Οι ευρωπαϊκές χώρες, αντίθετα, μειώνουν τις αμυντικές τους δαπάνες τα τελευταία

 160R

χρόνια. Για παράδειγμα, 18 από τις 31 χώρες οι οποίες ανήκουν στην Ε.Ε. ή/και είναι μέλη του ΝΑΤΟ μείωσαν τις στρατιωτικές τους δαπάνες κατά περισσότερο από 10% το 2012. Η μείωση των αμυντικών δαπανών, όπως ανέφερε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, μειώθηκαν κατά περισσότερα από 56 δισεκατομμύρια δολάρια σε σύγκριση με το 2009. Οι λόγοι είναι μάλλον προφανείς: η οικονομική κρίση και η έλλειψη πραγματικού εχθρού, μετά την κατάρρευση αρχικά της οργάνωσης του συμφώνου της Βαρσοβίας, και στη συνέχεια της Ε.σ.σ.Δ.

Ε

Έ τσι κι αλλιώς, η Ευρώπη κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου ποτέ δεν σήκωσε από μόνη της το βάρος των εξοπλισμών έναντι του Ανατολικού Μπλοκ, καθώς βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στις «αμερικανικές πλάτες». Και αν δεν το έκανε τότε, σε μια περίοδο οικονομικής ευημερίας και ύπαρξης ενός ισχυρού εχθρού, θα το κάνει τώρα, λόγω Κριμαίας, κι ενώ υπάρχει η οικονομική κρίση; Αμερικανοί αναλυτές θεωρούν μάλλον απίθανο το ενδεχόμενο αύξησης των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών σε περίοδο οικονομικής «αναιμίας» και περικοπών στους προϋπολογισμούς. Παρά την όποια μιλιταριστική ρητορική, οι χώρες του ΝΑΤΟ θα συνεχίσουν να ξοδεύουν λίγα για αμυντικές δαπάνες. Ίσως όμως υπάρξει χαλάρωση στις περικοπές των δαπανών αυτών, αλλά και πιο έντονη συζήτηση στο εσωτερικό των χωρών για το πού ξοδεύονται τα χρήματα. Ήδη στη Βρετανία η συζήτηση έχει ανοίξει.

last page / vintage

600

538

500

400

355

358

311 296

300

295

247 209 200

145

100

0

The Economist Valuable index

mSCi World

Κλασικά αυτοκίνητα

Νομίσματα

Γραμματόσημα

βιολιά

Κρασιά

Κιθάρες

Τέχνη

Οι καρποί του πάθους

Οι επενδύσεις σε είδη πολυτελείας µπορούν να αποφέρουν υψηλές αποδόσεις

O

Οι περισσότεροι από εμάς, όταν θέλουμε να επενδύσουμε, αγοράζουμε ακίνητα, μετοχές ή ομόλογα. Οι πολύ πλούσιοι αγοράζουν και αντικείμενα πάθους, όπως κλασικά αυτοκίνητα, κρασιά… και βιολιά� Οι αποδοτικότερες επενδύσεις, όπως αποδεικνύεται από τα στοιχεία που ανέλυσε πρόσφατα το περιοδικό Economist είναι σε κλασικά αυτοκίνητα, η αξία των οποίων αυξήθηκε ταχύτερα απ’ ό,τι των άλλων συλλεκτικών αντικειμένων. στο διάγραμμα φαίνεται η απόδοση αυτών των επενδύσεων από το 2003 μέχρι σήμερα (2003=100). Το ενδιαφέρον είναι ότι η απόδοση αυτών των επενδύσεων είναι μεγαλύτερη από την απόδοση σε μετοχές (MSCi World). Με βάση τον δείκτη διαχείρισης πλούτου της Barclays, οι πλούσιοι συλλέκτες διαθέτουν το 36% αντικειμένων εξαιρετικής τέχνης, το 25% κλασικών αυτοκίνητων, το 17% νομισμάτων, το 10% κρασιών και το 6% γραμματοσήμων. Εμείς, που δεν είμαστε ούτε πλούσιοι ούτε συλλέκτες, υποθέτουμε ότι κάθε πλούσιος συλλέκτης που σέβεται τον εαυτό του έχει τουλάχιστον ένα παλιό κρασί Bordeaux στην κάβα του. θεωρούμε επίσης ότι οι πραγματικά πλούσιοι εισπράττουν πολύ μεγαλύτερη απόλαυση με την κατοχή ενός Chateau Lafite του 1787 ή μιας ferrari 250-14GT Berlinetta του 1957, από εκείνη που θα τους έδινε ένα κορνιζωμένο πιστοποιητικό οποιασδήποτε μετοχής. – Πάνος Τσαγκαράκης

 162R