Reporter december 2014

ιανουαριοσ 2015

Inside Information Magazine

Γιώργος Καμίνης

Τολμήστε να συνεργαστείτε

771792 793005 9

ISSN 1792-7935

01

οικονομια

Κυκλοφορεί με το πρώτο θέμα και μετά στα περίπτερα με τιμή 3,50 ευρώ

προεδρικεσ εκλογεσ

Απρόοπτα, ευτράπελα και άγνωστα παρασκήνια

οι δεικτες ευημερουν αλλα οι εταιριεσ κλεινουν

επενδυσεισ

ασταθεσ αλλα τελικα ...ευτυχεσ το σωτηριον ετοσ 2015

Οι πολιτικοί ατενίζουν με αισιοδοξία... το παρελθόν αιγαιο

περιφερειακα γεωπολιτικα παιχνιδια με πετρελαιο & φυσικο αεριο

Ελλαδα

μονο το τσιπουρο μπορει να μασ σωσει

Reporter περιεχομενα 18 ΑΡΙΘΜΟΙ Η αλήθεια των αριθμών

20

Τολμήστε την συνεργασία

20 ECCL

44 To top 10 της Goldman

Η τελευταίαμας ευκαιρία «να γίνουμε Ευρώπη»

Sachs για το 2015

48 Η ING IM ΑΙΣΙΟΔΟΞΕΙ:

24 Συνέδριο ΙΟΒΕ

προβλέπει μία πιο βιώσιμη παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη το 2015

Δημόσιο Χρέος, Μεταρρυθμίσεις και Αναπτυξιακές Προοπτικές της Ελληνικής Οικονομίας

56 χρηματιστηριο Μακροπρόθεσμα ελκυστικό, βραχυπρόθεσμα ριψοκίνδυνο το ελληνικό χρηματιστήριο

28 Αναθεώρηση του Συντάγματος Μία ακόμα χαμένη ευκαιρία;

32 Όλες οι εκλογές των Προέδρων

38 Συνέντευξη του Γιώργου Καμίνη

70

Απρόοπτα γεγονότα και στιγμές που χρωμάτισαν έντονα τις Προεδρικές Κάλπες.

58 τραπεζεσ «Κωδικός ανάπτυξη» από την τράπεζα Πειραιώς

61 αγορεσ

Γνώμη 10 Γρηγόρης Νικολόπουλος

Όταν τα hedge funds έγιναν... «σκιώδεις» τραπεζίτες

Οι πολιτικοί μας ατενίζουν με αισιοδοξία το παρελθόν

62 τραπεζεσ

14 Αθανάσιος Βαμβακίδης

Οι 3 εφιάλτες των τραπεζιτών για το 2015

5 θέματα της παγκόσμιας Aγοράς για τη χρονιά που έρχεται

68 τραπεζεσ Οι δεσμεύσεις της Eurobank για στήριξη της Oικονομίας

30 Γιώργος Χατζηδημητρίου Στη μέγγενη της θεσμικής ασφυξίας και της πολιτικής καθυστέρησης

70 τουρισμοσ

42 Πάνος Τσαγκαράκης

Το επόμενο στοίχημα του ελληνικού τουρισμού

Χειρισμός κρίσεων: η περίπτωση Richard Branson

78 λιανεμποριο

70 Λίνα Τσαγκαράκη Η απόσταση μεταξύ των δύο φύλων ως προς τη συμμετοχή τους στην Oικονομία παραμένει σημαντική

Πάνω από 15 δισ. € έχασαν 11 κλάδοι της οικονομίας μέσα στην κρίση

84 εξαγωγεσ

86 Νίκος Καλόφωνος Ευκαιρίες μείωσης του Φ.Π.Α. για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις

Φρέναραν οι εξαγωγές

88 πAρεμποριο

113 Δημήτρης Καστριώτης Ακριβά φορολογούν, φτηνά… δημεύουν

128 Αντώνης Κοντολέων

Με ποιους τρόπους μπαίνουν τα λαθραία στη χώρα

Ελληνική Βιομηχανία: Η Κυβέρνηση στηρίζει, η τρόικα μπλοκάρει

92 ερευνα τησ mastercard

132 Χρήστος Αλλωνιστιώτης

Δώρα: τι πρέπει να δώσεις, για να πάρεις αυτό που θέλεις

Ρωσία- ΗΠΑ, το γεωπολιτικό παρασκήνιο του 2015

4 REPORTER |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

88

w w w.r ep or ter.g r

Reporter περιεχομενα 96 Τσίπουρα & τσικουδιές

162

Μπορεί από μαύρη τρύπα φοροδιαφυγής να γίνει εστία ανάπτυξης;

2015 Κίνα, ΗΠΑ και πετρέλαιο χαράζουν την πορεία της ναυτιλίας

140 επενδυσεισ στην τεχνη

108 ενεργεια

140 - Η μεγάλη σφαγή στο

χρηματιστήριο τέχνης

θα γίνουμε το ευρωπαϊκό Ελντοράντο;

143- Επενδύουν στα διαμάντια

των διασήμων

120 manager

144 5 ξενοδοχεία

Στέφανος Αγιάσογλου: Ο άνθρωπος που «στηρίζει» τα τρένα

για City Breaks στην Αθήνα

150 3 δρόμοι για

122 τραινοσε

βιώσιμη ανάπτυξη στη νοτιοανατολική Ασία

Πολλά τα εμπορεύματα, λίγοι οι επιβάτες

154 οικονομικη ιστορια

126 ενεργεια

Η πλάνη της καινοτομίας

Η ΔΕΗ Α.Ε. πυλώνας στήριξης & ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας

158 προσωπα Αδελφοί Βαλλιάννοι: Οι άνθρωποι που μας χάρισαν την Εθνική Βιβλιοθήκη

130 ρωσια Θα αντέξει η ρωσική οικονομία τα 60 δολ.το βαρέλι πετρελαίου;

134 ναυτιλια

134

162 last page O… πίνακάς σας κυρία Μέρκελ!

108

Reporter Το περιοδικό REPORTER Inside Information Magazine είναι η έντυπη έκδοση του οικονομικού και πολιτικού site

www. reporter.g r

96 6 REPORTER |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

Reporter ταυτοτητα REPORTER 2015

Inside Information Magazine ειδικη Έκδοση ιανουαριοσ 2015

Εκδότης

Γρηγόρης Νικολόπουλος αρχισυντακτησ Αντώνης Τάντουλος

designer Μαριάννα Δεσποτοπούλου

Συντακτική ομάδα

Γιώργος Αλεξάκης, Βύρων Ζάννος, Δέσποινα Καραγιαννοπούλου, Ιωάννα Κρανιώτη, Λητώ Μησιακούλη, Μαρία Μιχάλη, Φιλιώ Ράγκου, Γιώργος Σμυρνής, Νιόβη Τσόγια, Πάνος Τσαγκαράκης, Σταύρος Χαρίτος, Γιώργος Χατζηδημητρίου

Εμπορικη Διευθυντρια

Ιδιοκτησία

Μαρία Καζάντζα

ΣΕΛΑΝΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ADVERTISING

Υπεύθυνος για τον νόμο

Γιάννης Χατζημανώλης

Γρηγόρης Β. Νικολόπουλος

Διόρθωση

Διευθύντρια Εκδόσεων

Παντελής Μάσσος

Μαριάννα Δεσποτοπούλου

Λογιστήριο

Σύμβουλος Εκδόσεων

Μιχάλης Μαγκαφάς

Βασίλης Νικολόπουλος

ΕΚΤΥΠΩΣΗ Diamond print A.E. τηλ: 210 5552250-1, fax: 210 5551428 Σελάνα Α.Ε.: Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679, τηλ: 2103318411, fax: 2103318408, e-mail: info@selana.gr

Γραφτείτε συνδρομητές στα περιοδικά του www.Reporter.gr Συμπληρώστε τη φόρμα συνδρομής & στείλτε την με fax στο 210-3318408 ή στη διεύθυνση ΣΕΛΑΝΑ ΑΕ, Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10676, ΤΗΛ.: 210-3318411

Σ ΥΝΔ Ρ Ο Μ Ε Σ Ν Ο Μ Ι ΚΩΝ Π Ρ Ο Σ Ω Π ΩΝ

Α Ξ Ι Α Σ ΥΝΔ Ρ Ο Μ ΩΝ / ΕΤΗ Σ Ι Ε Σ 1 1 ΤΕΥΧΗ

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜ/ΜΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Α.Φ.Μ. Δ.Ο.Υ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Τ.Κ. ΠΟΛΗ ΤΗΛ. FAX E-MAIL ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ Ετήσια Διετής

ΕΛΛΑΔΑ

ΕΥΡΩΠΗ

ΗΠΑ/ΑΣΙΑ

ΙΔΙΩΤΕΣ

€50

€100 (£60)

$100

Τ Ρ Ο Π Ο Ι Π ΛΗ Ρ Ω Μ Η Σ

ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ

€80

€100 (£60)

$100

1. Μετρητοίς στα γραφεία του περιοδικού (Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679) 2. Κατάθεση στην ALPHA BANK: Α.Λ.: 10300 232 000 3853 3. Online στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.reporter.gr/sindromes

Στις αναγραφόμενες τιμές περιλαμβάνεται Φ.Π.Α. *Για περισσότερες από 10 συνδρομές στην ίδια διεύθυνση, στις παραπάνω τιμές πραγματοποιείται έκπτωση 30%

Στην περίπτωση 2 παρακαλούμε αποστείλατε μέσω fax (210 3318408) την απόδειξη πληρωμής και τα στοιχεία του συνδρoμητή, υπ’ όψιν κας Μαρίνας Πυλαρινού.

Γνώμη

Οι πολιτικοί ατενίζουν με αισιοδοξία... το παρελθόν Του Γρηγόρη Νικολόπουλου

Η

Η πολιτική εμπλοκή με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κόστισε ήδη στα δημόσια έσοδα 1 δισ. ευρώ, σύμφωνα με δηλώσεις του υφυπουργού οικονομικών, κ. Μαυραγάνη. Αν δεν εκλεγεί Πρόεδρος, και πάμε σε εθνικές εκλογές, θα κοστίσει ακόμη περισσότερο. Δεδομένου ότι η βασική διαφωνία μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας για τον προϋπολογισμό του 2015 είναι το δημοσιονομικό κενό, το οποίο η τρόικα ανεβάζει σε 1,7 δισ. ευρώ, αλλά και το πλεόνασμα του 2016, το οποίο έχουμε δεσμευθεί να φτάσει τα 4 δισ. ευρώ, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο σημαντικό είναι το κόστος των εκλογών στην προσπάθεια απεγκλωβισμού από το μνημόνιο και ανάτασης της ελληνικής Οικονομίας. Στην καλύτερη περίπτωση, αν δεν

10 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

έχουμε εκλογές, η κυβέρνηση θα πρέπει να συμφωνήσει μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου σε μέτρα που θα καλύψουν 2,7 δισ. ευρώ (1,7 + 1 δισ. από τις εκλογές) και στη χειρότερη περίπτωση δεν ξέρουμε πού μπορεί να φτάσει η διαφορά, αν μπλέξουμε σε δύσκολες εθνικές εκλογές και καθυστερήσει η δημιουργία αποτελεσματικής κυβέρνησης. Τόσο η κυβέρνηση όσο και η αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά και όλοι οι βουλευτές που θα ψηφίσουν ή δεν θα ψηφίσουν για Πρόεδρο, έχουν ευθύνη για τις επιπτώσεις αυτής της διαδικασίας στην Οικονομία. Το σύνολο του πολιτικού κόσμου δεν έχει σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Δεν έχει αντιληφθεί τη δυσκολία που περνά η χώρα και οι πολίτες, συνεχίζουν να μάχονται μεταξύ τους σαν να μην υπάρχει κανένα εξωτερικό πρόβλημα και δεν αντιλαμβάνονται τους εθνικούς λόγους που επιβάλουν τη συναίνεση σε βασικά ζητήματα, όπως αυτό της εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών. Παραμένουν κολλημένοι στο παρελθόν και μάταια ελπίζουν την επιστροφή του. Για να παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Έ νωση, πρέπει να υιοθετήσει και να τηρήσει τους όρους που ισχύουν για το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών. Όσο δεν το κάνει, θα υφίσταται την προσβλητική παρέμβαση των δανειστών και οι Έ λληνες θα υποφέρουν. Όμως δεν έχουμε άλλη επιλογή. Εκτός Ευρωπαϊκής Έ νωσης, τα ύδατα είναι αχαρτογράφητα. Η ελληνική Οικονομία έχει άμεση εξάρτηση από τις εισαγωγές, δεν παράγει ούτε τα βασικά βιομηχανικά προϊόντα, δεν είναι ενεργειακά ανεξάρτητη, δεν διαθέτει εξαγωγική δύναμη, δεν έχει τη δυνατότητα να διατηρήσει

το ευρωπαϊκό επίπεδο ζωής, απλώς θα προσπαθεί να επιβιώσει σε εξαιρετικά χαμηλό οικονομικό επίπεδο και κινδυνεύει να βρεθεί χωρίς συμμάχους –εφόσον προχωρήσει μονομερώς σε ρήξη της σχέσης με τους δανειστές– και σε εθνικό επίπεδο. Σημειώνεται δε, ότι θα συνεχίσει να χρωστά το σύνολο των σημερινών χρεών και μάλιστα σε ευρώ, διότι το νόμισμα του χρέους δεν θα αλλάξει, ακόμη κι αν πάμε στη δραχμή. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, το να βλέπουμε τον πολιτικό κόσμο να παίζει παιχνίδια εξουσίας σε βάρος του λαού είναι εξωφρενικό. Ανεξαρτήτως, λοιπόν, του αποτελέσματος των προεδρικών εκλογών, ακόμη και των εθνικών εκλογών –αν φτάσουμε εκεί– ο πολιτικός κόσμος είναι αναγκαίο να βρει μια συναινετική λύση, που να εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα. Αυτά και μόνο έπρεπε να είναι στην πολιτική ατζέντα όλων και όχι τα κομματικά και η διεκδίκηση μιας άχρηστης εξουσίας. Και λέω άχρηστης, διότι υπό τις παρούσες συνθήκες η χώρα έχει χάσει την εθνική της ανεξαρτησία και η Διοίκηση ασκείται από κέντρα του εξωτερικού. Όποιος νομίζει σήμερα ότι η Ελλάδα μπορεί με οποιονδήποτε τρόπο να επιστρέψει στο παρελθόν (αυτό το οποίο υπόσχονται όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί, ο καθένας με τη δική του οπτική), πλανάται. Η Ελλάδα, ακόμη και στην καλύτερη προοπτική της, έχει μπροστά της σημαντικές δυσκολίες και δεν θα τις ξεπεράσει αν δεν προχωρήσει σε βαθιές μεταρρυθμίσεις στη Δημόσια Διοίκηση και τους θεσμούς. Μία από αυτές είναι η δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής για τα

w w w.r ep or ter.g r

Γνώμη

Έ σοδα, στα πρότυπα του αμερικανικού IRS (Internal Revenue Service), δηλαδή ενός σώματος ελεγκτών της εφορίας, ανεξάρτητων από το Υπουργείο Οικονομικών. Και αυτό διότι η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα είναι το μείζον πρόβλημα των δημόσιων οικονομικών και η αιτία για την οποία πολλοί πολίτες επιβαρύνονται με υπερβολικούς και άδικους φόρους. Καθώς η φοροδιαφυγή, σύμφωνα με εκτιμήσεις, φτάνει το 10% του Α.Ε.Π., δηλαδή τα 17 με 18 δισ. ευρώ τον χρόνο, οι έντιμοι φορολογούμενοι πασχίζουν μάταια να καλύψουν το κενό στα έσοδα του κράτους που δημιουργούν οι φοροφυγάδες.

Η

Η δημιουργία αυτής της Ανεξάρτητης Αρχής θα μπορούσε να απεμπλέξει την εφορία από την πολιτική ηγεσία και να φέρει πολύ σημαντικά έσοδα στο κράτος. Η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής πρέπει να είναι ο πρώτος και σημαντικότερος στόχος της δημοσιονομικής πολιτικής. Όσο δεν αντιμετωπίζεται, οι ελληνικές κυβερνήσεις δεσμευόμενες

12 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Όποιος νομίζει σήμερα ότι η Ελλάδα μπορεί να επιστρέψει στο παρελθόν (αυτό το οποίο υπόσχονται όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί, ο καθένας με τη δική του οπτική) πλανάται!

από τις ευρωπαικές επιταγές για πλεονάσματα θα συνεχίζουν να επιβάλουν βαρείς και άδικους φόρους στους έντιμους πολίτες. Αν αντίθετα περιορισθεί η φοροδιαφυγή, τότε θα υπάρχουν δυνατότητες μείωσης των φόρων. Η ίδρυση λοιπόν ανεξάρτητης φορο-

λογικής αρχής δεν είναι η μοναδική θεσμική αλλαγή που χρειάζεται να κάνουμε, αλλά ίσως είναι η σημαντικότερη. Θεσμικές αλλαγές χρειάζονται και στο ασφαλιστικό, όπου η ενοποίηση όλων των ταμείων που προτείνει η τρόικα και η κατάργηση των πρόωρωνχαριστικών συντάξεων κάποιων συντεχνιών θα έλυνε με σχετικά δίκαιο τρόπο το πρόβλημα. Άλλες θεσμικές αλλαγές που προτείνονται, αλλά δεν υιοθετούνται, από τις ελληνικές κυβερνήσεις αφορούν στα κλειστά επαγγέλματα και στο άνοιγμα των Αγορών, που θα μπορούσαν να δώσουν ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά και στη Δικαιοσύνη, η οποία ελέγχεται από την εκάστοτε κυβέρνηση. Όλα αυτά και πολλά άλλα πρέπει να γίνουν για να απεμπλακεί η χώρα από την πελατειακή λογική, τη διαφθορά και την αναξιοκρατία. Όμως για να γίνουν, πρέπει να υπάρχει ευρεία συναίνεση στη Βουλή, την οποία αποφεύγουν όλοι οι Έ λληνες πολιτικοί. Το μέλλον της χώρας, λοιπόν, όσο διατηρείται αυτή η πολιτική λογική, θα παραμένει ζοφερό.

w w w.r ep or ter.g r

Γνώμη Γνωμη

5 θέματα της παγκόσμιας Aγοράς για τη χρονιά που έρχεται Του Αθανάσιου Βαμβακίδη*

Π

Προσδοκούμε ότι το 2015 θα είναι μια χρονιά με προκλήσεις για τους επενδυτές σε μακροοικονομικά θέματα. Στις προφανείς συναλλαγές, όπως η αγορά του δολαρίου Η.Π.Α., υπάρχει ήδη «συνωστισμός». Επίσης, πιστεύουμε ότι θα υπάρχει περισσότερη μεταβλητότητα παρά τάσεις, κάτι που σημαίνει ότι η επίτευξη κερδών μπορεί να απαιτεί πιο συχνούς τακτικούς ελιγμούς. Με πιεσμένες τιμές παντού, υψηλότερη μεταβλητότητα σημαίνει χαμηλότερες και πιο ριψοκίνδυνες επιστροφές (υπεραξίες). Στα πλαίσια αυτά, η άποψή μας για την παγκόσμια Αγορά του 2015 στηρίζεται σε πέντε θέματα-κλειδιά.

14 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Θέμα 1ο:

Θέμα 2ο:

Οι μετατοπίσεις των βαρών από τη FED στην Ε.Κ.Τ.

Οι κίνδυνοι στην περιφέρεια της Ευρωζώνης επέστρεψαν

Η Fed, αφού σταμάτησε την ποσοτική χαλάρωση (QE), θα βασίζει τις παρεμβάσεις της περισσότερο στις δηλώσεις για το τι σκοπεύει να κάνει μελλοντικά. Πιστεύουμε ότι μπαίνουμε σε μία φάση, στην οποία τα νέα θα είναι άσχημα και πιθανόν να προκύψει μεταβλητότητα και risk premium. Η Τράπεζα της Ιαπωνίας και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα προχωρήσουν σε ποσοτική χαλάρωση, αλλά δεν θα είναι σε θέση να αντισταθμίσουν πλήρως το τέλος του QE από τη FED. Το αποτέλεσμα, λοιπόν, θα είναι υψηλότερη μεταβλητότητα στην Αγορά, παγκοσμίως, όπως πράγματι βλέπουμε τους τελευταίους μήνες. Επίσης προσδοκούμε ότι η Ε.Κ.Τ. θα αρχίσει την ποσοτική χαλάρωση, αγοράζοντας κρατικά ομόλογα στο πρώτο τρίμηνο του 2015 και εκτιμούμε ότι αυτό έχει ήδη τιμολογηθεί από τις Αγορές. Μία ευχάριστη έκπληξη θα ήταν η χωρίς περιορισμό δέσμευση από την Ε.Κ.Τ. να αγοράζει κρατικά ομόλογα μέχρι να επιτύχει τον στόχο της για τον πληθωρισμό. Είναι ακριβώς αυτό που έκανε η Τράπεζα της Ιαπωνίας. Ωστόσο δεν πιστεύουμε ότι η Ε.Κ.Τ. έχει την απαραίτητη ομοφωνία για μια τόσο ισχυρή δέσμευση. Επομένως, προσδοκούμε ότι η νομισματική πολιτική της Ευρωζώνης θα συνεχίσει να μην ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του παρόντος, αυξάνοντας έτσι τους κινδύνους αποπληθωρισμού.

Στο σημείο αυτό η Αγορά αντιδρά θετικά στον χαμηλό πληθωρισμό στην Ευρωζώνη, προσδοκώντας ότι αυτό θα αυξήσει την πιθανότητα να εφαρμόσει ποσοτική χαλάρωση η Ε.Κ.Τ. Αυτό συνιστά ένα παράδοξο, αφού κάτι αρνητικό καταλήγει να είναι θετικό. Ωστόσο, όσο περισσότερο ο πληθωρισμός παραμένει χαμηλός, η δυναμική του χρέους της περιφέρειας χειροτερεύει. Για να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους φερεγγυότητας, οι χώρες της περιφέρειας πρέπει να εφαρμόσουν ακόμη περισσότερα μέτρα λιτότητας, κάτι που μπορεί να αποδειχτεί πολύ δύσκολο ή ακόμη και αδύνατον πολιτικά. Εάν η Ε.Κ.Τ. αποτύχει να δώσει ώθηση στην Οικονομία της Ευρωζώνης, κάποια στιγμή η Αγορά μπορεί να παρουσιάσει ξανά ανησυχίες για τον κίνδυνο φερεγγυότητας, όχι μόνο στις περιφερειακές χώρες αλλά ακόμη και στη Γαλλία. Το πολιτικό ρίσκο είναι άλλη μια ανησυχία της Ευρωζώνης. Παρότι η Αγορά έχει πρόσφατα αποκτήσει ανησυχίες για την πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα, φαίνεται να έχει αγνοήσει το πολιτικό ρίσκο στην Ισπανία. Η Ισπανία έχει περιφερειακές εκλογές τον Μάιο και εθνικές εκλογές τον Νοέμβριο. Το κόμμα των Podemos, το οποίο ανήκει στην άκρα Αριστερά και δημιουργήθηκε μόλις πριν από δέκα μήνες, τώρα έχει προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις. Ωστόσο, παρότι το κόστος δανεισμού της Ελλάδας έχει εκτοξευτεί, το αντίστοιχο της Ισπανίας είναι κάτω από το αντίστοιχο των Η.Π.Α. Η Ισπανία είναι προφανώς ένα «τυφλό σημείο» για τις Αγορές του 2015 και θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την υπόλοιπη περιοχή.

w w w.r ep or ter.g r

Γνώμη

Θέμα 3ο:

Θέμα 4ο:

Θέμα 5ο:

Οι εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο και ο κίνδυνος του Brexit ενεργοποιούν την μεταβλητότητα

Η Κίνα επιβραδύνει

Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου είναι μια θετική έκπληξη

Το αποτέλεσμα των εκλογών του Μαΐου στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι εξαιρετικά αβέβαιο. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Εργατικοί θα πλησιάσουν αλλά δεν θα φτάσουν την απόλυτη πλειοψηφία, αφήνοντας μια διακριτή πιθανότητα για άλλο ένα κοινοβούλιο χωρίς αυτοδυναμία (παρόμοιο με του 2010). Το ενδεχόμενο αποτέλεσμα εμπλέκεται περισσότερο από την ισχυρή παρουσία του UKIP (UK Independence Party) στις ευρωπαϊκές εκλογές και τη δύναμη του Εθνικιστικού κόμματος της Σκωτίας (SNP). Το αποτέλεσμα θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην πιθανότητα μιας εξόδου του Ηνωμένου Βασίλειο από την Ε.Ε. το 2017, εάν το Συντηρητικό κόμμα νικήσει. Πιστεύουμε ότι η Αγορά υποτιμά και το ρίσκο ενός κοινοβουλίου χωρίς αυτοδυναμία και το ρίσκο οι Αγορές να επικεντρωθούν περισσότερο σε ένα ενδεχόμενο Brexit. Προσδοκούμε ότι η πολιτική δυναμική θα ωθήσει τη μεταβλητότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2015.

Κοινή παραδοχή στην Αγορά είναι ότι η παγκόσμια ανάπτυξη θα επιταχυνθεί το 2015. Ωστόσο μοναδική εξαίρεση είναι η Κίνα, με τους οικονομολόγους της Wall Street να αναμένουν ότι η κινεζική ανάπτυξη θα μετριαστεί περισσότερο από 7%. Δεδομένου ότι η Κίνα παράγει περισσότερο από το ένα τρίτο της αύξησης του παγκόσμιου Α.Ε.Π., το σενάριο στο οποίο η κινεζική ανάπτυξη επιβραδύνεται και η παγκόσμια επιταχύνει μας φαίνεται τουλάχιστον αβάσιμο. Επιπλέον, παρότι δεν αμφιβάλλουμε ότι η Κίνα θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να διατηρήσει την ανάπτυξη κοντά στο 7%, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι φορείς χάραξης πολιτικής της χώρας μοιάζουν τρομεροί: οι τιμές των ακινήτων πέφτουν, αδύναμη πιστωτική επέκταση, διάβρωση της ανταγωνιστικότητας, συρρίκνωση των περιθωρίων κέρδους και χαμηλός πληθωρισμός. Το τι θα κάνει η κινεζική κυβέρνηση για να επιτύχει ανάπτυξη 7% και ποια θα είναι η σύσταση της ανάπτυξης, είναι σημαντικά ερωτήματα για τις Αγορές το 2015.

Από την αρχή του χρόνου μέχρι σήμερα, οι τιμές του brent έχουν μειωθεί σχεδόν 40%. Οτιδήποτε σχετικό με την ενέργεια υποαπέδωσε τα τελευταία χρόνια, πριν από την πρόσφατη πτώση στις τιμές του πετρελαίου, για πολύ καιρό. Αυτό είναι πιθανό να συνεχιστεί, καθώς η ανικανότητα του OPEC να μειώσει την παραγωγή, κρατά τις τιμές του πετρελαίου χαμηλές και άστατες. Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου είναι ευλογία για την παγκόσμια Οικονομία. Είναι ένα κίνητρο για την Οικονομία των Η.Π.Α., σε μια εποχή κατά την οποία η Fed γίνεται αυστηρότερη: θα υποστηρίξει την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη ενώ θα επιτρέψει στην Ε.Κ.Τ. να αρχίσει την ποσοτική χαλάρωση για να επιτύχει χαμηλότερο πληθωρισμό. Παρότι κάποιες αναδυόμενες εξαγωγικές Αγορές θα πληγούν, τα 2/3 του αναπτυσσόμενου κόσμου είναι εισαγωγείς πετρελαίου και ωφελούνται από το χαμηλό κόστος της ενέργειας. *Ο κ. Αθανάσιος Βαμβακίδης είναι Managing Director Head G10 FX Strategy, Europe Bank of America Merrill Lynch

Το πολιτικό ρίσκο είναι άλλη μια ανησυχία της Ευρωζώνης. Παρότι η Αγορά έχει πρόσφατα αποκτήσει ανησυχίες για την πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα, φαίνεται να έχει αγνοήσει το πολιτικό ρίσκο στην Ισπανία

16 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

2014 και αναμένεται να συνεχιστεί και το 2015 προέρχεται από τα έσοδα του τουρισμού. Τα χρήματα διαχέονται στην Αγορά της Αθήνας και καταναλώνονται σε εισαγόμενα προϊόντα καθώς η παραγωγή είναι πολύ περιορισμένη. Τα καφέ και τα σουβλατζίδικα, τα οποία ανοίγουν καθημερινά, πουλάνε σχεδόν

και η φοροδιαφυγή υπολογίζεται σε περισσότερο από 10% του Α.Ε.Π. Σχετικό άρθρο μπορείτε να διαβάσετε στη σελίδα 10. Το άλλο πρόβλημα είναι η μειούμενη παραγωγή σε συνδυασμό με τις αυξημένες εισαγωγές και τις περιορισμένες εξαγωγές. Η ανάπτυξη που διαπιστώνεται το

Όσο και αν θέλουμε να αισιοδοξούμε, η πορεία της Οικονομίας δεν εξελίσσεται καλά. Και αυτό διότι ενώ η δημοσιονομική εικόνα μοιάζει υγιής, εξαιτίας της ύπαρξης πλεονάσματος, στηρίζεται στην υπερφορολόγηση μόνο όσων πάντα πλήρωναν φόρους. Οι φοροφυγάδες συνεχίζουν να μην πληρώνουν

Μη βιώσιμη η ανάπτυξη που στηρίζεται στην κατανάλωση εισαγομένων

δεικτησ βιομηχανικησ παραγωγησ

ΑΕΠ

117,28

106,25

89,51

89,47*

2008

2009

2013

2014

* Σεπτ. 2014 2010 = 100

δισ. ευρώ 2008

242,096 2009

237,431 2013

182,438

εισαγωγεσ εξαγωγεσ (Ιαν. - Σεπτ.)

18 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

δισ. ευρώ

εμπορικο ισοζυγιο

δισ. ευρώ

(Ιαν. - Σεπτ.)

Έλλειμμα δισ. ευρώ

2008

49

,184

14

2008

-

34,194

2009

34

,535

11

2009

-

23,193

2013

29

,735

16

2013

-

12,893

2014

31

,149

17

2014

-

13,59

,189

,341

,842

,554

w w w.r ep or ter.g r

αποκλειστικά εισαγόμενα προϊόντα. Ο καφές είναι εισαγόμενος, το ίδιο και τα κρέατα στα σουβλατζίδικα που εισάγονται έτοιμα, περασμένα σε καλαμάκια από την Ολλανδία. Το ίδιο συμβαίνει και με τα χρήματα που καταναλώνονται στα εμπορικά μαγαζιά. Έ τσι, τα έσοδα του τουρισμού φεύγουν πάλι για να 2008

2009

2013

#ΑΡΙΘΜΟΙ

πληρωθούν οι εισαγωγές. Η αύξηση της κατανάλωσης, επομένως, υπό αυτές τις συνθήκες θα οδηγεί διαρκώς σε αύξηση εισαγωγών και μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμμα. Η ανάπτυξη αυτού του τύπου, δυστυχώς δεν είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμη και το ζητούμενο, που είναι η αύξηση της παραγωγής, δεν επιτυγχάνεται.

Ο τουρισμός κινεί την οικονομία ΤOY BΥΡΩΝΑ ΖΑΝΝΟΥ

2014

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

2008

2009

+ 19,7

+ 4,4

%

2013

2014

- 9,3

- 3,5

20

(Ιαν. - Οκτ.)

10

€

0 -10

15.000 Επιχειρήσεις θα κλείσουν το επόμενο εξάμηνο προβλέπει η ΓΣΕΒΕΕ

64,3% Μείωση του τζίρου το τελευταίο εξάμηνο δήλωσαν

taξιδιωτικο ισοζυγιο (Ιαν. - Σεπτ.)

2 3 στις

2008

8

2009

7

2013

9

2014

10

επιχειρήσεις

OΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70

Αριθμός Αδειών

2008

65,474

2009

56,205

2013

16,645

2014

14,338

w w w.r ep or ter.g r

42.000 Θέσεις εργασίας θα χαθούν το επόμενο εξάμηνο προβλέπει η ΓΣΕΒΕΕ

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

Πλεόνασμα

,365

,293

,40

,47

| R E P O R T E R 19

20 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

ECCL Η τελευταία μας ευκαιρία «να γίνουμε Ευρώπη»

4

καυτά ερωτήματα για την οικονομική μας πραγματικότητα μέσα στην ειδική πιστωτική γραμμή με ενισχυμένους όρους

w w w.r ep or ter.g r

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 21

➔

οικονομια

Μ

Με τη δίμηνη παράταση που μας έδωσε το Eurogroup για να κλείσουμε οριστικά με το μνημόνιο, να υπαχθούμε στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και να πάρουμε την Ειδική Πιστωτική Γραμμή με Ενισχυμένους Όρους (ECCL), μπορούμε να θεωρούμε βέβαιο ότι τον Μάρτιο –ανεξαρτήτως ποιος θα είναι στην κυβέρνηση– η Ελλάδα θα ξεκινήσει νέα σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια σχέση ετήσιας διάρκειας, με δικαίωμα ανανέωσης για δύο εξάμηνα, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι μέχρι τον Μάρτιο του 2017 θα πρέπει να έχουμε υλοποιήσει όλες τις μεταρρυθμίσεις που μας ζητούν οι Ευρωπαίοι κι εκείνοι θα πρέπει, όποτε το ζητάμε, να μας χρηματοδοτούν. Ποιες είναι οι προΫποθέσεις; Καταρχάς οι προϋποθέσεις θα περιγραφούν σε ένα συμβόλαιο (μνημόνιο, αν θέλετε) το οποίο θα υπογράψουμε από την αρχή της ένταξής μας σ’ αυτή τη διαδικασία χρηματοδοτικής διευκόλυνσης. Το συμβόλαιο αυτό (Memorandum of Understanding) θα περιγράφει αναλυτικά ποιους στόχους θα πρέπει να επιτύχει η χώρα μας για να δικαιούται τη χρηματοδότηση. Οι όροι αυτοί θα είναι όπως και στο προηγούμενο μνημόνιο σκληροί για τα ελληνικά δεδομένα. Θα περιέχουν τόσο δημοσιονομικές δεσμεύσεις, όπως π.χ. πρωτογενή πλεονάσματα στους προϋπολογισμούς, όσο και διαρθρωτικές αλλαγές, όπως π.χ. ιδιωτικοποιήσεις και άνοιγμα των Αγορών και των επαγγελμάτων, ίσως και κλείσιμο κρατικών οργανισμών. Θα περιέχει, δηλαδή, υποχρεώσεις λήψης συγκεκριμένων μέτρων και αλλαγές που μεταβάλλουν τη δομή της ελληνικής Οικονομίας και αυτός είναι ο λόγος που το εγχώριο πολιτικό σύστημα έχει αρνηθεί πεισματικά να τις εφαρμόσει μέχρι σήμερα. Μέχρι στιγμής τα ακριβή μέτρα αυτής στης συμφωνίας, αυτού του νέου μνημονίου, δεν τα έχουμε μάθει. Θα τα αποφασίσει η γνωστή μας τρόικα δηλαδή η Κομισιόν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

22 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Τι θα γίνει αν λήξει η πιστωτική γραμμή ή αν διακοπεί από τους εταίρους; Το πιο ενδιαφέρον σημείο σ’ αυτή τη συμφωνία είναι ότι αν δεν υιοθετήσουμε τις μεταρρυθμίσεις και αν οι Ευρωπαίοι διακόψουν τη συμφωνία ή αν λήξει η περίοδος των δύο ετών και τερματιστεί η σύμβαση της πιστωτικής γραμμής, τότε δεν έχουμε καμία πηγή χρηματοδότησης πέραν των Αγορών. Όμως αν δεν δέχεται να μας δανείσει η Ευρωπαϊκή Έ νωση επειδή δεν υλοποιούμε τις δεσμεύσεις μας, αποκλείεται να μας δανείσουν οι ακόμη σκληρότερες Αγορές. Στην περίπτωση αυτή η χώρα είναι καταδικασμένη, είτε να ανακοινώσει πτώχευση είτε να προσφύγει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ζητώντας από τα Ευρωπαϊκά Κοινοβούλια να εγκρίνουν ένα νέο πλήρες πρόγραμμα στήριξης, δηλαδή ένα νέο μνημόνιο, όπως αυτό που μόλις τελείωσε. Η εξέλιξη αυτή ασφαλώς και θα είναι τραγική. Διότι εύλογα μπορεί κανείς να υποθέσει ότι εάν καταντήσουμε να ζητάμε νέο μνημόνιο, αφού έχουμε περάσει ήδη ένα που κόστισε στους Ευρωπαίους 245 δισ. ευρώ και αφού έχουμε απορροφήσει και άλλα 18 δισ. ευρώ από την πιστωτική γραμμή, οι όροι που θα θέσουν οι δανειστές θα είναι τόσο σκληροί, που ουσιαστικά θα απολέσουμε όχι μόνο το δικαίωμα διοίκησης της χώρας, αλλά ίσως πολλά περισσότερα.

Θα υπάρχει τρόικα; Με την έννοια που ξέρουμε μέχρι σήμερα (η ομάδα ελεγκτών που επισκέπτεται τη χώρα και μελετά κάθε γραμμή του προϋπολογισμού, συνεδριάζει με τους υπουργούς κ.λπ.) δεν θα υπάρχει. Επί της ουσίας όμως οι δανειστές μας θα παρακολουθούν πολύ αυστηρά την υλοποίηση των δεσμεύσεών μας. Εμείς θα πρέπει να τους στέλνουμε αναλυτικά στοιχεία κάθε μήνα κι εκείνοι θα πρέπει να βγάζουν κάθε τρίμηνο μία έκθεση ελέγχου με βάση την οποία θα κρίνεται η πρόοδός μας και η χρηματοδότησή μας. Σημειώνεται ότι θα πρέπει να εφαρμόζουμε τα συμφωνηθέντα, ανεξαρτήτως αν ζητάμε χρήματα από την πιστωτική γραμμή ή όχι. Αν δεν τα εφαρμόζουμε, οι δανειστές θα έχουν δικαίωμα να μεταβάλουν τους όρους της συμφωνίας, ακόμη και να τη διακόψουν. Η πιστωτική αυτή γραμμή χαρακτηρίζεται «με ενισχυμένους όρους» (χάριν ενημέρωσης, υπάρχει και άλλη πιστωτική γραμμή, η PCCL, η οποία δεν έχει ενισχυμένους όρους και την οποία δικαιούνται χώρες με ισχυρές Οικονομίες που χρειάζονται προσωρινή στήριξη, την οποία εμείς δεν δικαιούμαστε). Υπό αυτές τις συνθήκες η πίεση προς οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση να προσαρμόσει την ελληνική Οικονομία στις ευρωπαϊκές απαιτήσεις και να προχωρήσει σε μεγάλες θεσμικές μεταρρυθμίσεις, θα είναι ασφυκτική.

Πότε θα ζητάμε χρήματα και τι δικαιούμαστε να παίρνουμε; Σύμφωνα με το καταστατικό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, μια χώρα που υπάγεται στη γραμμή ECCL επιτρέπεται να χρηματοδοτείται με ποσά από 2 έως 10% του Α.Ε.Π. της, που για την Ελλάδα σημαίνει από 3,7 έως 18,7 δισ. ευρώ (εφόσον το Α.Ε.Π. υπολογίζεται στα 187 δισ. ευρώ). Τα χρήματα θα τα ζητάμε όταν οι Αγορές δανείζουν πολύ ακριβά ή όταν δεν δανείζουν καθόλου, οπότε η ECCL θα σώζει την κατάσταση, θα αποφεύγουμε τη στάση πληρωμών ή την πτώχευση, αλλά υπό προϋποθέσεις. -Γ.Ν.

w w w.r ep or ter.g r

Συνέδριο ΙΟΒΕ

Δημόσιο Χρέος, Μεταρρυθμίσεις KΑI Αναπτυξιακές Προοπτικές της Ελληνικής Οικονομίας

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Το αδύναμο διαπραγματευτικό σημείο της Ελλάδας παραμένει η μη εφαρμογή των διαρθρωτικών αλλαγών. Αυτό είναι το κοινό συμπέρασμα όλων των οικονομολόγων.

w w w.r ep or ter.g r

Αν και υπάρχουν προοπτικές, η ανάπτυξη θα έρθει μετά από δύσκολες διαδρομές σε θολά τοπία.

➔

E

Ansgar Belke

Μιράντα Ξαφά

Εξαιρετικού ενδιαφέροντος συμπεράσματα ακούστηκαν σε πρόσφατο συνέδριο με θέμα «Δημόσιο Χρέος, Μεταρρυθμίσεις και Αναπτυξιακές Προοπτικές της Ελληνικής Οικονομίας», που διοργάνωσαν το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), το Centre for International Governance Innovation (CIGI) και το Ίδρυμα Konrad Adenauer (KAS).

Στην εκδήλωση μίλησαν ο κ. Ansgar Belke, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Duisburg-Essen και μέλος του πάνελ εμπειρογνωμόνων επί νομισματικών θεμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η κα Susan Schadler, Senior Fellow του CIGI, ο κ. Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ και Καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και η κα Μιράντα Ξαφά, Senior Fellow του CIGI. Ο κ. Αθανάσιος Έ λλις, δημοσιογράφος της εφημερίδας Καθημερινή, συντόνισε την εκδήλωση. Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκαν θέματα όπως το ύψος του ελληνικού χρέους, οι προϋποθέσεις ώστε να καταστεί μακροπρόθεσμα βιώσιμο καθώς και η σημασία των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και των εξαγωγών για την ανάκαμψη της Oικονομίας.

Ansgar Belke

«Κλειδί» οι εξαγωγές Στην ομιλία του ο καθηγητής Ansgar Belke σημείωσε ότι υπάρχει μια σαφής τάση ανάκαμψης χάρη στην αύξηση των εξαγωγών. «Για πρώτη φορά σε έξι χρόνια οι έλληνες εξαγωγείς κερδίζουν μερίδιό στην Aγορά και μπορούν να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Αλλά η ελληνική Oικονομία δεν έχει ακόμη βγει από τη δίνη. Ενώ το ευρωπαϊκό πακέτο στήριξης ολοκληρώνεται, τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση έβαλε στο τραπέζι την έξοδο του Δ.Ν.Τ. από το πρόγραμμα, και συνεπώς τον δανεισμό περίπου 12 δισ. ευρώ από τις Κεφαλαιαγορές, οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων εκτοξεύθηκαν κατά σχεδόν 9 μονάδες. Είναι σαφές ότι μια εσπευσμένη έξοδος από τα προγράμματα διάσωσης

26 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Susan Schadler

θα μπορούσε να οδηγήσει την Οικονομία σε ένα επικίνδυνο πισωγύρισμα», τόνισε ο κ. Belke, και υπογράμμισε ότι το ελληνικό χρέος είναι κυρίως εξωτερικό. «Αν οι εξαγωγές συνεχίσουν να αυξάνονται, το χρέος μπορεί να γίνει βιώσιμο, ειδικά με τα ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια που πληρώνει η Ελλάδα για το επίσημο χρέος της. Η επίλυση του προβλήματος έχει μεταφερθεί στο απώτερο μέλλον από τους υπουργούς οικονομικών της Ευρωζώνης εδώ και καιρό, καθώς η περίοδος ωρίμανσης των μέχρι τώρα χορηγηθέντων δανείων είναι πολύ μεγάλη –κατά μέσο όρο 32 χρόνια– και τα επιτόκια πολύ χαμηλά». «Προτεραιότητα», συνέχισε ο κ. Belke, «πρέπει να δοθεί στην εφαρμογή των νόμων που έχουν ψηφιστεί. Η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος παραμένει ένα φλέγον ζήτημα μεταξύ της κυβέρνησης και της Τρόικας. Έ χουν πραγματοποιηθεί πολλές συγχωνεύσεις ταμείων και μια ουσιαστική αλλαγή των παραμέτρων του συστήματος». «Ωστόσο το σύστημα», κατέληξε, «δεν είναι ακόμη πλήρως βιώσιμο, καθώς τμήματα του πληθυσμού εξακολουθούν να εξαιρούνται. Μόνο αν οι εξαγωγές συνεχίσουν να αυξάνονται, οι μισθοί και οι συντάξεις θα μπορέσουν να αυξηθούν ξανά».

Susan Schadler

Κεντρικό πρόβλημα το υπερβολικό χρέος Η κα Susan Schadler υπογράμμισε στην ομιλία της ότι το υπερβολικό βάρος του ελληνικού χρέους ήταν ένα από τα κεντρικά προβλήματα για την ανάκαμψη της ελληνικής Οικονομίας. «Θεσμικά εμπόδια στις διαπραγματεύσεις για το πρώτο πακέτο διάσωσης είχαν ως αποτέλεσμα οι ιδιώτες ομολογιούχοι να μην επωμισθούν το βάρος που τους αναλογούσε στην αναπόφευκτη διαγραφή χρέους. Το 2012 μεγάλο τμήμα του χρέους βρισκόταν πλέον στα χέρια των επίσημων πιστωτών και δεν υπέστη κούρεμα. Το αποτέλεσμα ήταν ακόμη και σήμερα οι προβλέψεις του Δ.Ν.Τ., έστω και με σχετικά αισιόδοξες προβλέψεις για τον ρυθμό ανάw w w.r ep or ter.g r

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Νίκος Βέττας

πτυξης και τη δημοσιονομική πειθαρχία, να μην επιβεβαιώνουν ότι το χρέος είναι πιθανότατα βιώσιμο», τόνισε. Η κα Schadler θεωρεί ότι το Δ.Ν.Τ., πριν εκταμιεύσει άλλα χρήματα, πρέπει να επιμείνει σε μια ρεαλιστική εκτίμηση της πορείας του χρέους. «Στη συνέχεια», ανέφερε η κα Schadler, «θα πρέπει να επιταχυνθούν οι μεταρρυθμίσεις που προάγουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη, συμβάλλοντας στη βιωσιμότητα του χρέους. Όταν υπάρξουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα υλοποιηθούν, τότε μόνο θα πρέπει οι επίσημοι πιστωτές να εξασφαλίσουν την βιωσιμότητα του χρέους».

Νίκος Βέττας

Πρέπει να προστατευθεί η σταθεροποίηση Ο καθηγητής Νίκος Βέττας ανέφερε ότι η σταθεροποίηση που –με υψηλό κόστος– έχει επιτευχθεί στην Οικονομία, πρέπει να προστατευτεί, ως βάση για τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που πρέπει να επιδιωχθούν. «Οι περιορισμοί που προκύπτουν από τη συμμετοχή της χώρας στην Ευρωζώνη και από την πρόσφατη δημοσιονομική εκτροπή σημαίνουν ότι η Οικονομία οφείλει να πορευθεί κάτω από εξισορροπημένο εξωτερικό ισοζύγιο. Αποτελεί παρανόηση να θεωρείται ότι υπάρχει εναλλακτικός δρόμος για την ανάπτυξη. Για να αυξηθεί το επίπεδο κατανάλωσης και διαβίωσης, θα πρέπει να υπάρξει σημαντική άνοδος των επενδύσεων, με σημαντικό μέρος τους να προέρχεται από το εξωτερικό και να στηρίζει κλάδους διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών. Η προσαρμογή της Οικονομίας στο επίπεδο αυτό καθυστερεί σημαντικά, καθώς παραμένουν ισχυρά εμπόδια. Το δημόσιο χρέος βρίσκεται πράγματι σε πολύ υψηλά επίπεδα, γεγονός που λειτουργεί αποτρεπτικά για μακροπρόθεσμες παραγωγικές επενδύσεις, παρά το γεγονός ότι βραχυπρόθεσμα οι προγραμματισμένες πληρωμές είναι χαμηλές». Ο κ. Βέττας τόνισε ότι w w w.r ep or ter.g r

Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκαν θέματα όπως το ύψος του ελληνικού χρέους ΚΑΙ οι προϋποθέσεις ώστε ΑΥΤΟ να καταστεί βιώσιμο καθώς και η σημασία ΤΗΣ αποκατάστασης της ελληνικής αξιοπιστίας προς τις αγορές

➔

«κάθε σχεδιασμός για λύση του προβλήματος του χρέους θα πρέπει να έχει στο κέντρο ένα σχέδιο ανάπτυξης. Περαιτέρω διευκολύνσεις και ιδίως εγγυήσεις υπό όρους για σταθεροποίηση των επιτοκίων και των μελλοντικών ροών πληρωμών πρέπει και μπορούν να υπάρξουν, όπως και μια άμεση υποβοήθηση των απαραίτητων επενδύσεων. Σε κάθε περίπτωση, όμως, αποτελεί μεγάλο σφάλμα να θεωρείται ότι μία εφάπαξ διαγραφή μέρους του χρέους μπορεί να υποκαταστήσει τις πραγματικές τομές που απαιτούνται στην Οικονομία. Αντίθετα, τόσο για οικονομικούς όσο και για πολιτικούς λόγους, η ελάφρυνση του χρέους μπορεί και πρέπει να γίνει μόνο σε συμπληρωματικότητα και συγχρονισμό με μια τέτοια πολιτική μετασχηματισμού της Οικονομίας».

Μιράντα Ξαφά

«Πολύ μικρή, πολύ αργά» η ελάφρυνση του χρέους Από την πλευρά της η κα Μιράντα Ξαφά στην ομιλία της ανέφερε ότι η ανταλλαγή του ελληνικού χρέους το 2012 (PSI) πέτυχε μια ιστορικά άνευ προηγουμένου ελάφρυνση του χρέους κατά 106 δισ. ευρώ, αλλά υπήρξε «πολύ μικρή, πολύ αργά» για να αποκαταστήσει την βιωσιμότητά του. «Έ να βαθύ κούρεμα από την αρχή του πρώτου πακέτου διάσωσης 110δισ. ευρώ το 2010, υπό την απειλή νομοθετικών ρυθμίσεων, θα είχε θεωρηθεί κίνηση βαθύτατα καταναγκαστική, εφόσον θα υποχρέωνε τους ιδιώτες ομολογιούχους να επωμιστούν το σύνολο των δανειακών αναγκών της Ελλάδας. Όμως η καθυστέρηση της αναδιάρθρωσης πέρα από τα μέσα του 2011 περιόρισε το ύψος του χρέους που μπορούσε να “κουρευτεί”, καθιστώντας αναπόφευκτη την αναδιάρθρωση του χρέους που κατέχει ο επίσημος τομέας», σημείωσε. Η κα Ξαφά τόνισε ότι η καθυστέρηση στο PSI και η εξαίρεση των τραπεζών του Ευρωσυστήματος αποτελούν ισχυρά επιχειρήματα υπέρ της μερικής διαγραφής του χρέους της Ελλάδας προς τον επίσημο τομέα σήμερα. «Όμως το αδύναμο διαπραγματευτικό σημείο της Ελλάδας παραμένει η μη εφαρμογή των διαρθρωτικών αλλαγών που θα βοηθούσαν να καταστεί το χρέος βιώσιμο με την ενίσχυση των επενδύσεων και της ανάπτυξης. Με το μάτι στις κάλπες η κυβέρνηση προσπαθεί να αναβάλει τις μεταρρυθμίσεις, ενώ η αντιπολίτευση υπόσχεται επιστροφή στο παρελθόν. Η εκτόξευση του spread μόλις η κυβέρνηση ανακοίνωσε πρώιμα “καθαρή έξοδο” από το πρόγραμμα δείχνει πόσο λίγη πίστη έχουν οι Αγορές στην εμπέδωση της προόδου που έχει συντελεστεί. Εφάπαξ μείωση του χρέους χωρίς ανάπτυξη και δημοσιονομική σταθερότητα δεν οδηγεί σε βιωσιμότητα», κατέληξε η κα Ξαφά.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 27

Αναθεώρηση του Συντάγματος Μία ακόμα χαμένη ευκαιρία;

Η

Η απόφαση του πρωθυπουργού, Α. Σαμαρά, να επιταχύνει τις πολιτικές εξελίξεις με όχημα την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας, έριξε εκ των πραγμάτων τη διαδικασία της Αναθεώρησης του Συντάγματος στα αβαθή της κομματικής ακινησίας. Η κυβέρνηση, όπως παρατηρούν στην πολιτική Αγορά, επιχείρησε να προσθέσει στο σκληρό πολιτικό πόκερ τη συνταγματική παράμετρο, ενισχύοντας την πίεση στην πλευρά των αναποφάσιστων, αλλά κυρίως στη μεγάλη πλειοψηφία των βουλευτών που αναγνωρίζουν ότι ο εκσυγχρονισμός του πολιτικού συστήματος είναι η κορυφαία διαρθρωτική αλλαγή που χρειάζεται η χώρα, προκειμένου να σταθεί με αυτάρκεια στον διεθνή ανταγωνισμό. Μοιραία, το έδαφος μοιάζει ναρκοθετημένο. Ο Πρόεδρος του ΣυΡιζΑ, όπου παρατηρείται πανσπερμία απόψεων, Α. Τσίπρας, στη συζήτηση του προϋπολογισμού ξεκα-

28 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Του Γιώργου Χατζηδημητρίου

θάρισε ότι το κόμμα του «δεν πρόκειται να γίνει συνένοχο» στην αναθεωρητική διαδικασία, υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση σκοπίμως καθυστέρησε τον θεσμικό εκσυγχρονισμό και ότι στον σχεδιασμό της προέχει η «μνημονιοποίηση του Συντάγματος». Η αλήθεια είναι πάντως, ότι η αξιωματική αντιπολίτευση αρνείται να συμπράξει, προσβλέποντας στις μέρες της δικής της εξουσίας, ώστε να δώσει το δικό της «προοδευτικό» στίγμα στον Καταστατικό Χάρτη, η Αναθεώρηση του οποίου δεν είναι πολιτικά αναίμακτη. Αλλά και το Κ.Κ.Ε. αρνήθηκε να συμμετάσχει καθώς όπως δήλωσε ο γραμματέας της Κ.Ο. του κόμματος, Α. Κανταρτζής, η πολιτική συγκυρία δεν επιτρέπει την ανάληψη τέτοιου είδους πρωτοβουλιών. Στο τραπέζι, ως αποτέλεσμα, απέμεινε μόνο η πρόταση της Ν.Δ., η οποία εκτείνεται σε 52 σελίδες, διά χειρός του καθηγητή, πάνω απ’ όλα, Π. Παυλόπουλου και περιέχει 31 θέσεις για την Αναθεώρηση συνολικά 65 άρθρων. Σημαντικότερες από αυτές θεωρούνται εκείνες που στοχεύουν στην κατάργηση του επονείδιστου νόμου περί

ευθύνης υπουργών, ο οποίος στην πράξη κατοχυρώνει το ποινικό ακαταδίωκτο του πολιτικού κόσμου, στην αποσύνδεση της εκλογής Προέδρου Δημοκρατίας από το απειλητικό ενδεχόμενο πρόωρης διάλυσης της Βουλής, ριζικές αλλαγές στον θεσμό της βουλευτικής ασυλίας, ο οποίος όπως καθολικά αναγνωρίζεται, προστατεύει τους εθνικούς αντιπροσώπους ακόμη και από τροχαίες παραβάσεις, ή οπλοχρησία, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν, την ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου, εξαιρετικά χρήσιμου για περιπτώσεις οργανώσεων τύπου Χρυσής Αυγής, την ίδρυση επίσης Ιδιωτικών Α.Ε.Ι. με μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα και την καθιέρωση απλούστερων κανόνων για την (ανύπαρκτη σήμερα) διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων. Σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον Κανονισμό της Βουλής, για την έναρξη της διαδικασίας αναθεώρησης απαιτείται η υποβολή σχετικής πρότασης από 50, τουλάχιστον, βουλευτές. Στη συνέχεια συγκροτείται ειδική Επιτροπή της Βουλής, η οποία και καταλήγει στις αναθεωρητέ-

w w w.r ep or ter.g r

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ες διατάξεις που ψηφίζονται από την ολομέλεια σε διπλή ψηφοφορία. Η διαδικασία δεν ολοκληρώνεται παρά από την επόμενη Βουλή, αυτήν, δηλαδή, που θα προκύψει από τις επόμενες κάλπες, η οποία τελικά προσδιορίζει αποφασιστικά την κατεύθυνση και το περιεχόμενο της Αναθεώρησης. Οι 31 προτάσεις της Ν.Δ. για τη συνταγματική αναθεώρηση Εκλογή και ενίσχυση του ρυθμιστικού ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας. Θέσπιση χρονικών ορίων ως προς τη θητεία του Πρωθυπουργού. Θέσπιση χρονικών ορίων ως προς τις θητείες των Περιφερειαρχών, των Δημάρχων και των Συνδικαλιστών. Ασυμβίβαστο του αξιώματος του Υπουργού με εκείνο του Βουλευτή. Επανεξέταση του αριθμού των Βουλευτών και των Βουλευτών Επικρατείας. Αναθεώρηση της διάταξης για την αποσβεστική προθεσμία ως προς την ποινική ευθύνη των Υπουργών και ιδίως την κατάργησή της, όπως ισχύει σήμερα. Αναθεώρηση της διάταξης για την ασυλία των Βουλευτών, ώστε να περιορισθεί αποκλειστικά στα όρια της άσκησης των κοινοβουλευτικών τους καθηκόντων. Συνταγματική πρόβλεψη για το «πόθεν έσχες» των πολιτικών προσώπων και την ανάθεση του ελέγχου του σε ειδικό σώμα, αποτελούμενο αποκλειστικά από ανώτατους λειτουργούς των τριών Ανώτατων Δικαστηρίων της Χώρας (πρόταση Ν.Δ.). Ουσιαστικός εκδημοκρατισμός των Πολιτικών Κομμάτων και εγγυήσεις διαφάνειας στα οικονομικά τους. Κατάργηση των βουλευτικών προνομίων που δεν έχουν σχέση με τα καθήκοντα του Βουλευτή.

w w w.r ep or ter.g r

Καθιέρωση σταθερού εκλογικού συστήματος με την πρόβλεψη ότι η αλλαγή του απαιτεί πλειοψηφία των 3/5 της Βουλής. Ισχυροποίηση των εγγυήσεων για εξάντληση της διάρκειας της κοινοβουλευτικής περιόδου. Ενίσχυση του ρόλου των Βουλευτών, τόσο σε νομοθετικό όσο και σε ελεγκτικό επίπεδο. Συνταγματική κατοχύρωση της ακρόασης κοινωνικών φορέων κατά την εξέλιξη της νομοθετικής διαδικασίας. Θεσμοθέτηση συγκεκριμένου κυβερνητικού σχήματος και αντίστοιχου οργανογράμματος με απόφαση των 3/5 της Βουλής. Επίσης θεσμοθέτηση δύο Μόνιμων Υπηρεσιακών Υφυπουργών, Εξωτερικών και επί του Προϋπολογισμού, με 5ετή θητεία και εκλογή τους από τα 3/5 της Βουλής. Παροχή εγγυήσεων του Δημοσίου μόνο με τυπικό νόμο. Υποχρέωση σύνταξης μελέτης σκοπιμότητας για τα μεγάλα δημόσια έργα και προμήθειες του Δημοσίου, εκτός εκείνων του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Κατάργηση του θεσμού των Γενικών Γραμματέων των Υπουργείων και της αντίστοιχης αναβάθμισης του ρόλου των Γενικών Διευθυντών. Ίδρυση Συνταγματικού Δικαστηρίου. Ίδρυση ειδικού τμήματος στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τη γρήγορη εκδίκαση υποθέσεων μεγάλων δημόσιων συμβάσεων και ιδιωτικών επενδύσεων. Οριοθέτηση της εν γένει δικαιοδοσίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί των δημόσιων συμβάσεων, ώστε να μη συγκρούεται με εκείνη του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Αναθεώρηση του άρθρου 90, προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και του περιορισμού της διακριτικής ευχέρειας της Εκτελεστικής Εξουσίας ως προς την επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. Αναθεώρηση του άρθρου 16, για την ίδρυση και λειτουργία μη κρατικών και μη κερδοσκοπικών Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Εξορθολογισμός των διατάξεων για τα Μ.Μ.Ε. προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της διαφάνειας και της αντικειμενικότητάς τους. Αναθεώρηση των περί δημοψηφισμάτων διατάξεων, για την πρόβλεψη διενέργειας δημοψηφίσματος και με λαϊκή πρωτοβουλία. Αναμόρφωση της οικονομικής θεματικής του Συντάγματος και σύνδεσης της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας με την οικονομική ανάπτυξη και την εξασφάλιση ανάλογης ωφέλειας για το κοινωνικό σύνολο. Πρόβλεψη για την υποχρέωση κατάθεσης ετήσιου αναλυτικού απολογισμού από όλους τους φορείς που χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αναθεώρηση του άρθρου 17, προς την κατεύθυνση της πιο αποτελεσματικής προστασίας του πυρήνα του ατομικού δικαιώματος της ιδιοκτησίας. Αναθεώρηση του άρθρου 24 (και του άρθρου 117 παρ. 3 και 4) προς την κατεύθυνση της πληρέστερης προστασίας του περιβάλλοντος και της αντιμετώπισης ακραίων καταστάσεων σε βάρος της ατομικής ιδιοκτησίας και της περιουσίας του Δημοσίου. Ρητή πρόβλεψη για την προστασία της εθνικής ταυτότητας και της ελληνικής γλώσσας. Εξορθολογισμός της οργάνωσης και λειτουργίας των ανεξάρτητων Αρχών.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 29

Γνώμη

Στη μέγγενη της θεσμικής ασφυξίας και της πολιτικής καθυστέρησης Του Γιώργου Χατζηδημητρίου

E

Είναι αλήθεια, ότι η πολιτική διαχείριση ενός τόσο υψηλού ζητήματος είχε από την καταγωγή της, την Άνοιξη του 2013, πολλά ευκαιριακά στοιχεία, από τη στιγμή μάλιστα που ο πρωθυπουργός, Α. Σαμαράς, θέλησε να επενδύσει πειστικά, το αμφίβολο success story της κυβέρνησης και να συμβολίσει την ασταθή διακήρυξη περί «Νέας Ελλάδας» που θα υποκαθιστούσε και την ίδια τη Νέα Δημοκρατία, βάζοντας τη σφραγίδα του σε μια νέα εποχή οικονομικής και πολιτικής αιθρίας. Δεν ήταν ο πρώτος. Κατά τα ειωθότα, οι πρωθυπουργοί της χώρας εκτιμούν ότι μια Αναθεώρηση του Συντάγματος είναι το επιστέγασμα της προσφοράς τους στον τόπο, μια φωτεινή προτεραιότητα που πρέπει απαραιτήτως να στέφει την πολιτική τους διαδρομή, όταν θα χρειαστεί να σταθούν χωρίς επικοινωνιακές επινοήσεις μπροστά στην κρίση της ιστορίας. Παρακολουθώντας, ωστόσο, τα κίνητρα

30 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

και τις συνέπειες των τελευταίων Συνταγματικών Αναθεωρήσεων στον πολιτικό ανταγωνισμό, μένει κανείς με την εντύπωση ότι έχουν μας έχουν εγκαταλείψει από καιρό οι ψυχρές αρετές της Δημοκρατίας. Η αλλαγή του Καταστατικού χάρτη της χώρας, η οποία υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να συμβαδίζει με την αδράνεια των παγετώνων, απέκτησε τα τελευταία χρόνια, μια προβλέψιμη περιοδικότητα, όπως περίπου οι αλλαγές του συστήματος εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που θεωρεί υποχρέωσή του να ανακοινώνει ο εκάστοτε υπουργός Παιδείας. Στην πολιτική Aγορά είναι κοινή αντίληψη ότι αυτή η εξηγήσιμη συνήθεια οφείλεται στην ανελέητη δικομματική αντιπαλότητα της Μεταπολίτευσης, η οποία κατέρρευσε από την αμοιβαία καχυποψία ότι «ο απέναντι» δεν πρόκειται να σεβαστεί τους κανόνες του παιχνιδιού. Μπροστά στην ασυγχώρητη αδυναμία τους να αυτορυθμιστούν με απλούς κανόνες δικαίου, οι στυλοβάτες του πελατειακού κράτους κατάφεραν απερίσκεπτα να αναγάγουν τα πάντα σε άκαμπτους Κανόνες Συνταγματικής Περιωπής. Σχεδόν μοιραία, φτάσαμε σε μια κατάσταση θεσμικής ασφυξίας, όπου ακόμη και τα αυτονόητα, όπως για παράδειγμα η ποινική δίωξη ενός υπουργού, να έχει καταστεί απαγορευτική. Διαχέεται κατά συνέπεια στην κοινή γνώμη η διαβρωτική αντίληψη που πέφτει ισοπεδωτικά στις πλάτες δικαίων και αδίκων, ότι ο πολιτικός κόσμος είναι μια συνένοχη συντεχνία και ίσως το πιο κλειστό επάγγελμα στην Ελλάδα, που προστατεύει την αφεντιά του και έχει εξασφαλισμένο –πράγματι, εδώ που τα λέμε– το ποινικό ακαταδίωκτο. Στην «ανίδεη» Εσπερία είναι κατακτημένο έδαφος του πολιτικού της πολιτισμού, ένας πρώην ή ακόμη και εν ενεργεία πρωθυπουργός να καταθέτει ενώπιον της Δικαιοσύνης για πολύκροτες υποθέσεις κρατικής διαφθοράς και όταν τα στοιχεία

είναι αδιάψευστα –με πρόσφατο το παράδειγμα του πορτογάλου πρώην πρωθυπουργού, Ζοσέ Σόκρατες– να υφίσταται τις ατιμωτικές συνέπειες. Στη «φωτισμένη» Ελλάδα, που περιφέρει σήμερα τα ένδοξα ράκη της επαιτώντας τον οίκτο των ξένων σαν διεθνής παρίας, θεωρείται ανοίκεια η εμφάνιση ενός πολιτικού στον φυσικό δικαστή, ακόμη και για υποθέσεις όπως οι παράνομες χρηματοδοτήσεις της Siemens σε κόμματα και πολιτικούς, για τις οποίες ο τόπος βοά. Στον μέσο εξωτισμό της εγχώριας καθημερινότητας, όπου η μεροληπτική ερμηνεία του Συντάγματος και των νόμων αναγορεύει σε αυτοσκοπό την πολιτική εξόντωση του αντιπάλου, αποθεώνεται η κομματική εμπάθεια και καταργείται στο διηνεκές η «εν ψυχρώ» λειτουργία της Δημοκρατίας. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, στην Αναθεώρηση του 1976, αμφίβολος για το αν θα παραμείνει πρωθυπουργός ή θα μεταπηδήσει (όπως έκανε, άλλωστε) στην Προεδρία, έδωσε την απειλητική δυνατότητα στον Πρόεδρο να διαλύει τη Βουλή, όταν διαπιστώνει ηγεμονικά δυσαρμονία με το λαϊκό αίσθημα ή αν έκρινε ότι η σύνθεσή της δεν εξασφάλιζε κυβερνητική σταθερότητα. Η απόφαση, όμως, του Ανδρέα Παπανδρέου στην Αναθεώρηση του 1986 να αποψιλώσει τον Πρόεδρο από κάθε παρεμβατική αρμοδιότητα, περιόρισε τον ένοικο της Ηρώδου Αττικού στα προβλέψιμα όρια ενός αμέτοχου συμβόλου συλλογικής σοφίας και πατρικής καταλλαγής των παθών. Η «αφυδάτωση» της πολιτικής παρουσίας του Προέδρου προκάλεσε σοβαρή αλλοίωση, οξειδώνοντας τις θεμελιώδεις αρχές του Πολιτεύματος, το οποίο μεταβλήθηκε σε πρωθυπουργική Δημοκρατία. Αν το αναθεωρητικό εγχείρημα μείνει και αυτή τη φορά μετέωρο, δεδομένου ότι οι δύο προηγούμενες προσπάθειες «πνίγηκαν» στα νερά της θεσμικής πλαδαρότητας, ο επείγων όσο ποτέ εκσυγχρονισμός της χώρας, μετατίθεται για τις ακρώρειες του 2021. Ποιος αντέχει να περιμένει τόσο;

w w w.r ep or ter.g r

Μιχαήλ Στασινόπουλος

Κωνσταντίνος Τσάτσος

Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής

(18/12/1974 - 19/6/1975)

(20/06/1975 - 15/05/1980)

(15/05/1980 - 10/03/1985) (05/05/1990 - 10/03/1995)

Όλες οι εκλογές των Προέδρων Απρόοπτα γεγονότα και στιγμές που χρωμάτισαν έντονα τις Προεδρικές Κάλπες. του γιωργου χατζηδημητριου

Ο

32 R E P O R T E R |

Ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας συνδέθηκε εξαρχής με τις πολιτειακές αβεβαιότητες μιας εύθραυστης Μεταπολίτευσης, που έβγαινε βαθιά τραυματισμένη από τις στάχτες της δικτατορίας.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Το παραδέχθηκε ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και το επιβεβαίωσε και ο αείμνηστος Κ. Τσάτσος, ότι ο τότε πρωθυπουργός στην Αναθεώρηση του 1975 που έβαλε τις σύγχρονες Συνταγματικές βάσεις στη χώρα, σκοπίμως περιέβαλε με αυξημένες αρμοδιότητες τον ρόλο του Προέδρου, επειδή ακριβώς, μη έχοντας καταλήξει στα πολιτικά του σχέδια, δεν είχε αποφασίσει εάν ο χαρακτήρας του Πολιτεύματος θα ήταν αμιγώς κοινοβουλευτικός ή «ημιπροεδρικός». Μπορεί ο Κ. Καραμανλής, όταν μεταπήδησε στην Προεδρία, να μην άσκησε ποτέ καμία από αυτές τις επίφοβες αρμοδιότητες, ωστόσο η ανησυχητική γνώση ότι δυνητικά «μπορούσε να διορίσει πρωθυπουργό ακόμη και τον κηπουρό του», όπως είχε διαπιστώσει χαρακτηριστικά ο Ανδρέας Παπανδρέου, οδήγησε το Πα.Σο.Κ., κατά την Συνταγματική Αναθεώρηση του 1986, στην απόφαση να αποφλοιώσει τον θεσμό από τα «σκληρά» πολιτικά του στοιχεία, αναγνωρίζοντας στον ανώτατο Πολιτειακό Άρχοντα τον συμβολικό ρόλο του εκφραστή της εθνικής ενότητας. Έκτοτε, το Πολίτευμα υπέστη βαθμιαία και καθοριστική αλλοίωση, καθώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατέστη οιονεί διακοσμητικός, ενώ όλες οι εξουσίες συγκεντρώθηκαν στο παντοδύναμο πλέον πρωθυπουργικό γραφείο. Η σημασία του Κοινοβουλίw w w.r ep or ter.g r

προεδρικεσ εκλογεσ

Χρήστος Σαρτζετάκης

Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος

Κάρολος Παπούλιας

(30/03/1985 - 04/05/1990)

(10/03/1995 - 12/03/2005)

(12/03/2005 - )

ου, ως εκφραστή της λαϊκής κυριαρχίας, συρρικνώθηκε δραματικά, καθώς η Βουλή έχει μετατραπεί σε βιομηχανία επικύρωσης ειλημμένων αποφάσεων, χάνοντας τη δυνατότητα να νομοθετεί. Το πολιτικό σύστημα, τροχοπέδη του εκσυγχρονισμού της χώρας, πληρώνει βαρύ τίμημα στις μεταπολιτευτικές αμφιβολίες, τον άκαρπο δικομματικό ανταγωνισμό και τις κομματικές και προσωπικές υστεροβουλίες. Και είναι αλήθεια ότι η διάταξη σύμφωνα με την οποία για την εκλογή Προέδρου χρειάζονται 200 ψήφοι στις πρώτες δύο ψηφοφορίες ή 180 στην τρίτη, σε συνδυασμό με την πρόβλεψη για διάλυση της Βουλής και προκήρυξη εκλογών σε περίπτωση αδυναμίας σχηματισμού Προεδρικής πλειοψηφίας, δεν ευνόησε την καλλιέργεια ευρύτερων συναινέσεων. Αντίθετα, έγινε όχημα για την επίτευξη στενά κομματικών επιδιώξεων και συχνά προκάλεσε συμπεριφορές που ευτέλισαν την διαδικασία και οξείδωσαν το κύρος του θεσμού.

Η πρώτη εκλογή Κωνσταντίνου Καραμανλή Με μετεγγραφές από Κέντρο και Ακροδεξιά .

Mε το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974 καταργήθηκε η Βασιλεία στη χώρα και η Βουλή ανέδειξε προσωρινό Πρόεδρο τον τέως δικαστικό, πανεπιστημιακό και βουλευτή Επικρατείw w w.r ep or ter.g r

ας της Ν.Δ. Μιχαήλ Στασινόπουλο , τον οποίο –μετά την έγκριση, τον Ιούνιο του 1975, του νέου Συντάγματος– διαδέχθηκε στο αξίωμα ο επίσης βουλευτής της Ν.Δ. και ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Τσάτσος , στενός συνεργάτης του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο τελευταίος, ήδη από τις εκλογές του 1977, στις οποίες περιορίστηκε η ευρύτατη πλειοψηφία του κόμματός του (η Ν.Δ. κατέκτησε 172 έδρες), ετοίμαζε μεθοδικά τη μετάβασή του στην Προεδρία. Για να το επιτύχει, όμως, χρειάστηκε να αποσκιρτήσουν τρεις βουλευτές από την ακροδεξιά «Εθνική Παράταξη» και να υποστηριχθεί από μετεγγραφέντα κεντρογενή στελέχη, όπως ο Αθανάσιος Κανελλόπουλος της φυλλοροούσας ΕΔΗΚ (Ένωσις Δημοκρατικού Κέντρου), υπό τον Γ. Μαύρο, έναν βουλευτή του νεοπαγούς ΚΟΔΗΣΟ (Κόμμα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, υπό τον Γ. Πεσματζόγλου) και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ο οποίος είχε εκλεγεί με το κόμμα των Φιλελευθέρων στην Κρήτη και για τον οποίον, παρεμπιπτόντως, ο Κ. Καραμανλής έχει γράψει στα ογκώδη απομνημονεύματά του, ότι ήταν λάθος ότι τον ενέταξε στο κόμμα. Στις πρώτες δύο ψηφοφορίες τον Απρίλιο του 1980, η υποψηφιότητα Καραμανλή συγκέντρωσε 179 και 181 ψήφους αντίστοιχα, ενώ στην τρίτη, στην οποία δεχόμενος πλήγμα γοήτρου έσπευσε να ψηφίσει και ο ίδιος, εξελέ-

γη Πρόεδρος με 183 ψήφους. «Όλα έγιναν σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον κανονισμό της Βουλής» δήλωσε γενναιόδωρα την επομένη ο Ανδρέας Παπανδρέου που εφορμούσε ήδη στην εξουσία. Το ΠΑΣΟΚ., πάντως, είχε αρνηθεί να ψηφίσει, ενώ το Κ.Κ.Ε. ψήφισε λευκό και κάποιοι βουλευτές όπως ο «Νέστορας» της Αριστεράς, Ηλίας Ηλιού, από την ΕΔΑ, και ο αείμνηστος Λεωνίδας Κύρκος, από το ΚΚΕ- Εσωτερικού, έγραψαν πάνω στα ψηφοδέλτια άλλα ονόματα τηρώντας διακριτή στάση.

Εκλογή Σαρτζετάκη: Ιστορικά, η πιο επεισοδιακή Σε εκρηκτική ατμόσφαιρα, στις 9 Μαρτίου του 1985 και με τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ. να προπηλακίζονται έξω από κεντρικό ξενοδοχείο της πλατείας Συντάγματος όπου συνεδρίαζε η Κ.Ε. του κόμματος, ο Ανδρέας Παπανδρέου αιφνιδίασε τους πάντες και εκεί που όλοι περίμεναν πως θα ανακοίνωνε ανανέωση της θητείας του Κ. Καραμανλή, εκείνος πρότεινε τον εν ενεργεία Αρεοπαγίτη Χ. Σαρτζετάκη, γνωστό στη δημοκρατική κοινή γνώμη από τη θαρραλέα στάση του ως ανακριτή στη δολοφονία Λαμπράκη, δημοσιοποιώντας ταυτόχρονα και την απόφασή του για Συνταγματική Αναθεώρηση. Στο άκουσμα της είδησης ο Κ. Καραμανλής παραιτήθηκε αμέσως από το αξίωμα, και εγκατέλειψε το Προ2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 33

προεδρικεσ εκλογεσ

εδρικό Μέγαρο εμφανώς χολωμένος, θεωρώντας –και σωστά κατά πολλούς– ότι είχε πέσει θύμα πολιτικού εμπαιγμού. Κατά το Σύνταγμα, καθήκοντα Προέδρου ανέλαβε ο Πρόεδρος της Βουλής, Ιωάννης Αλευράς, ο οποίος ακούσια δίχασε τον συνταγματικό κόσμο της χώρας, καθώς κορυφαίοι επιστήμονες, όπως ο Αριστόβουλος Μάνεσης, υποστήριξαν –σε αντίθεση με άλλους, όπως ο Δημήτρης Τσάτσος– ότι δεν είχε δικαίωμα ψήφου.

H

Η αγωνία κορυφώθηκε ήδη από την πρώτη ψηφοφορία, δεδομένου ότι οι 13 βουλευτές του Κ.Κ.Ε., το οποίο έκτοτε δεν υπερψήφισε Πρόεδρο και η Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ. έδιναν οριακή πλειοψηφία 182 ψήφων. Η έκπληξη όμως ήταν ηχηρή όταν στην κάλπη βρέθηκαν 180 ψήφοι. Η δεύτερη ψηφοφορία έμεινε στην ιστορία, όταν ο αντιπρόεδρος της Βουλής, Μιχάλης Στεφανίδης, σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσει πιθανές «διαρροές», έδωσε εντολή να μοιραστούν «έγχρωμα» ψηφοδέλτια με το όνομα του υποψηφίου, τινάζοντας τη συνεδρίαση στον αέρα. Σε κάποια στιγμή και εν μέσω πρωτοφανών αντεγκλήσεων, ο βουλευτής Ιωαννίνων της Ν.Δ., Ε. Καλογιάννης, φόρτωσε την κάλπη στην πλάτη και τη μετέφερε στα γραφεία του κόμματός του Όταν η κάλπη επιστράφηκε, η ψηφοφορία ολοκληρώθηκε ομαλά, αλλά οι εκπλήξεις καραδοκούσαν στην τρίτη ψηφοφορία, όπου χάρη στη μυστικότητα της ψήφου, συμπληρώθηκαν οριακά 180 ψήφοι, στις οποίες όμως περιλαμβανόταν και η ψήφος Αλευρά. Η πολιτική ένταση είχε απλωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε επιταχύνθηκαν οι εξελίξεις και τον Ιούνιο η χώρα οδηγήθηκε εσπευσμένα σε εκλογές.

34 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Ο Καραμανλής επιστρέφει Σε κλίμα πολιτικών παθών, τα οποία οξύνθηκαν υπέρμετρα από την επιλογή Μητσοτάκη να διώξει ποινικά τον πολιτικό του αντίπαλο, Ανδρέα Παπανδρέου, η Προεδρική εκλογή του 1990 αποτέλεσε ιδανικό όχημα για τον τότε Πρόεδρο της Ν.Δ. να προκαλέσει την πτώση της οικουμενικής κυβέρνησης που είχε σχηματιστεί με συμμετοχή υπουργών Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και ενιαίου Συνασπισμού, υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα. Μπροστά στον ορατό κίνδυνο μιας ενδεχόμενης συνεργασίας ΠΑΣΟΚ. και Συνασπισμού που υποστήριξαν ανανέωση της θητείας Σαρτζετάκη, ο Κ. Μητσοτάκης έριξε το χαρτί του Κ. Καραμανλή, ο οποίος το επέστρεψε, μάλλον ενοχλημένος, λέγοντας τη μνημειώδη φράση «δεν συμμετέχω σε αυτό που λέγεται σήμερα δημόσιος βίος». Την άνευρη και ανούσια διαδικασία χρωμάτισε, παρόλα αυτά, ο ακτιβισμός της βουλευτού των Οικολόγων, Μαρίνας Δίζη, η οποία στην τρίτη ψηφοφορία και την ώρα που οι σύντροφοί της την έραιναν με λουλούδια από τα θεωρεία, ύψωσε στην αίθουσα ένα πανό που έγραφε «Φτάνει πια η κοροϊδία με το συν ένα, τον Πρόεδρο και το νέφος». Σε έξαλλη κατάσταση η βουλευτής της Ν.Δ. και κορυφαία τραγωδός Άννα Συνοδινού διαμαρτυρόταν ότι «δεν είναι Βουλή αυτή» και όταν η προτροπή της στον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου, Αθανάσιο Τσαλδάρη, να συνετίσει την βουλευτή δεν εισακούστηκε, αποχώρησε από την αίθουσα και εγκατέλειψε οριστικά την πολιτική. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής πέρασε ξανά τον Ρουβίκωνα μετά τις κάλπες του Απριλίου και ύστερα από δύο άκαρπες ψηφοφορίες –και μολονότι οι Μητσοτάκης-Παπανδρέου δεν τη θεωρούσαν την ευτυχέστερη κατάληξη– εξελέγη Πρόεδρος στην τρίτη με 153 ψήφους της Ν.Δ., δύο ανεξάρτητων μουσουλμάνων βουλευτών και του Θ. Κατσίκη της Δη.Ανα. (υπό τον Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο) ο οποίος τελικώς προσχώρησε στη Ν.Δ.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δυνητικά «μπορούσε να διορίσει πρωθυπουργό ακόμα και τον κηπουρό του», είχε πει ο Ανδρέας Παπανδρέου

ΜΗ.Τ.Ε.: 0206K015A0021500

Γιορτάστε τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά στο Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία. Επισκεφθείτε το ιστορικό ξενοδοχείο και μετατρέψτε τη γιορτή της πιο μαγικής εποχής του χρόνου σε συναρπαστική εμπειρία.

Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία Πλατεία Συντάγματος 105 64, Αθήνα, Ελλάδα t. 210 33 30 000 f. 210 32 28 034 grandebretagne.gr

προεδρικεσ εκλογεσ

1995: Ο Σαμαράς στυλοβάτης του Πα.Σο.Κ. Μπορεί από την πολιτική να αποκόμισε πολλές πικρίες, αλλά η ζωή στάθηκε γενναιόδωρη με τον Κωστή Στεφανόπουλο. Η αποτυχία να εκλεγεί ευρωβουλευτής το 1994, τον οδήγησε στην απόφαση να διαλύσει το κόμμα του, αλλά αίφνης του άνοιξε τον δρόμο για την Προεδρία, ύστερα από πρόταση του Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος έχοντας αποχωρήσει από τη Ν.Δ., ίδρυσε την Πολιτική Άνοιξη με δύναμη 10 βουλευτών. Πρακτικά προσέφερε σανίδα σωτηρίας στο Πα.Σο.Κ., το οποίο ο αείμνηστος, τότε, αρχηγός της Ν.Δ., Μιλτιάδης Έβερτ, απειλούσε με εκλογές, μόλις ενάμιση χρόνο πριν από τις προηγούμενες κάλπες. Στην τελευταία ψηφοφορία ο κ. Στεφανόπουλος εξελέγη με τις 181 ψήφους των Πα.Σο.Κ., Πολ.Αν. και αποδείχθηκε ένας ακέραιος και ανεπίληπτος Πρόεδρος.

2000: Καντρίλιες με Πρόεδρο και κάλπες Έχοντας πάρει αέρα εξουσίας μετά τη νίκη στις ευρωεκλογές του 1999, ο Κώστας Καραμανλής, στη συζήτηση του Προϋπολογισμού στη Βουλή, πρότεινε να συμφωνήσουν τα δύο μεγαλύτερα κόμματα στην επανεκλογή Στεφανόπουλου και αμέσως μετά σε ημερομηνία για εκλογές μέσα στον Μάρτιο, προκειμένου να αποφασίσουν οι πολίτες ποιος θα έβαζε τη χώρα στην Ο.Ν.Ε. Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης χαρακτήρισε το διπλό αίτημα «ανεπίτρεπτη πρόταση συναλλαγής» σημειώνοντας εκνευρισμένος, ότι «από πουθενά μα πουθενά μέσα στο Σύνταγμα δεν προκύπτει ότι τα κόμματα μπορούν να συμφωνούν στο πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά επειδή διαφωνούν με την κυβερνητική πολιτική να μην αποδέχονται τον Πρόεδρο και να μην τον ψηφίζουν». Τον Φεβρουάριο του 2000, με τη συμφωνία για πρώτη φορά των δύο μεγάλων παρατάξεων στο ίδιο πρόσωπο, ο Κ. Στεφανόπουλος επανεξελέγη πανηγυρικά από την πρώτη ψηφοφορία, συγκεντρώνοντας 269 ψήφους (10 βουλευτές του ΣΥΝ ψήφισαν τον κ. Λ. Κύρκο, ενώ οι 19 του Κ.Κ.Ε. και του ΔΗΚΚΙ επέλεξαν το «παρών»). Τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς, ωστόσο, ο Κ. Σημίτης, ανατρέποντας τα δεδομένα προχώρησε σε πρόωρες κάλπες.

36 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

2005: Το νέο ρεκόρ Παπούλια Άλλη μία απόδειξη του αξιώματος, πως όποιος χάνει στην πολιτική κερδίζει στην Προεδρία, είναι ο Κάρολος Παπούλιας, ο οποίος, σε ατμόσφαιρα πρωτοφανούς συναίνεσης και μετά από πρόταση Κώστα Καραμανλή, εξελέγη τον Φεβρουάριο Κορυφαίος Πολιτειακός Άρχοντας με τις ψήφους 279 βουλευτών της Ν.Δ. και του Πα.Σο.Κ.

2010: Με το βλέμμα στραμμένο στην κρίση Για μία ακόμα φορά η χώρα οδηγήθηκε σε πρόωρες κάλπες τον Οκτώβριο του 2004, με τον πρωθυπουργό, Κώστα Καραμανλή, να επικαλείται σε τηλεοπτικό του διάγγελμα τη δυσχερή κατάσταση της Οικονομίας, λόγω της διεθνούς κρίσης και την αμετακίνητη άρνηση του Γιώργου Παπανδρέου να ψηφίσει ανανέωση της θητείας Παπούλια. Οι κάλπες ήταν καταλυτικές για τη Ν.Δ., η οποία υπέστη στρατηγική ήττα και μετά από έντονη εσωκομματική μάχη έφεραν στην αρχηγία τον Αντώνη Σαμαρά. Η ανανέωση της θητείας του κ. Παπούλια, στις 3 Φεβρουαρίου του επόμενου έτους (266 ψήφοι των Πα.Σο.Κ., Ν.Δ. και Λα.Ο.Σ.) έμοιαζε μονόδρομος. Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή στις «περιπέτειες» του θεσμού, μένει κανείς με ισχυρή την αίσθηση πως όσα συμβαίνουν σήμερα στο πολιτικό σκηνικό, κάπου τα έχει ξαναδεί.

Από πουθενά μα πουθενά μέσα στο Σύνταγμα δεν προκύπτει ότι τα κόμματα μπορούν να συμφωνούν στο πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας αλλά επειδή διαφωνούν με την κυβερνητική πολιτική να μην αποδέχονται τον Πρόεδρο και να μην τον ψηφίζουν».

– Κώστας Σημίτης

ADVERTORIAL

Η απόκτηση της Hellas Online από τη Vodafone Ελλάδας αλλάζει τα δεδομένα στην ελληνική Aγορά.

Vodafone Ελλάδας σε υποδομές και καινοτόμες τεχνολογίες συμβάλλουν στην περαιτέρω επέκταση και τεχνολογική εξέλιξη του 3G και 4G δικτύου της, στη συνεχή εξέλιξη των υποδομών και υπηρεσιών στη σταθερή που παρέχει μέσω της Hellas Online, καθώς και στην ανάπτυξη και στην Οικονομία γενικότερα. Παράλληλα, ενισχύουν ακόμη περισσότερο τις δυνατότητες που έχουν ιδιώτες, επαγγελματίες και επιχειρήσεις, ώστε να απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες κινητής και σταθερής επικοινωνίας κάθε στιγμή όπου κι αν βρίσκονται.

Vodafone και hellas online με ακόμη πιο ολοκληρωμένες υπηρεσίες επικοινωνίας

Προϊόντα και υπηρεσίες που καλύπτουν τις σημερινές ανάγκες επικοινωνίας

Η Vodafone οδηγεί τις εξελίξεις στις τηλεπικοινωνίες

Μέσα από τις σημαντικές επενδύσεις που υλοποιεί στη χώρα, η Vodafone Ελλάδας οδηγεί τις εξελίξεις στην ελληνική Αγορά τηλεπικοινωνιών, επιταχύνοντας την υλοποίηση της στρατηγικής της να παρέχει στους καταναλωτές τις πλέον άρτιες και ολοκληρωμένες υπηρεσίες επικοινωνίας, κινητής και σταθερής.

Vodafone και hellas online μαζί για ολοκληρωμένες υπηρεσίες επικοινωνίας Η επένδυση για την εξαγορά της hellas online αγγίζει τα 300 εκατομμύρια ευρώ και αποτελεί τη συνέχεια της επιτυχημένης εμπορικής συνεργασίας μεταξύ της Vodafone Ελλάδας και της hellas online από το 2009. Στόχος της Vodafone είναι να ενισχύσει τις δυνατότητες και τα οφέλη που μπορούν να απολαμβάνουν οι συνδρομητές της, παρέχοντας περισσό-

τερες και πιο ολοκληρωμένες υπηρεσίες και προϊόντα. Τα χρόνια συνεργασίας των δύο εταιρειών αποτελούν την έμπρακτη απόδειξη, καθώς και την εγγύηση ότι από κοινού οι δύο εταιρείες θα παρέχουν λύσεις κινητής και σταθερής επικοινωνίας που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες των συνδρομητών, με αξιόπιστο, ποιοτικό, τεχνολογικά εξελιγμένο και οικονομικό τρόπο, καθώς και ακόμη καλύτερη εξυπηρέτηση στους πελάτες τους.

Σημαντικές επενδύσεις στη χώρα Η εξαγορά της Hellas Online αποτελεί μέρος του ευρύτερου επενδυτικού πλάνου της Vodafone στην Ελλάδα για την εξέλιξη και διεύρυνση των υποδομών και των υπηρεσιών που παρέχει η εταιρεία, που από το 2008 αγγίζει το ενάμιση δισεκατομμύριο ευρώ. Οι σημαντικές επενδύσεις που υλοποιεί η

Η Vodafone Ελλάδας σε νούμερα… Επενδύσεις που αγγίζουν το 1,5 δισ. € από το 2008 Ανανέωση και απόκτηση φάσματος ραδιοσυχνοτήτων 293 εκατ. € από το 2011 Επένδυση για την εξαγορά της Hellas Online που αγγίζει τα 300 εκατ. € Περισσότεροι από 5 εκατ. συνδρομητές (Σεπτέμβριος 2014)

Η hellas online σε νούμερα… Επενδύσεις που προσεγγίζουν τα 468 εκατ. € από το 2006

Η Vodafone, μαζί με τη Hellas Online, θα ενισχύσει περαιτέρω τις ολοκληρωμένες λύσεις που παρέχει μαζί με καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, ώστε οι συνδρομητές να καλύπτουν τις ανάγκες της κινητής και σταθερής επικοινωνίας τους. Κύριο μέλημα της Vodafone είναι να διευρύνει διαρκώς τις επιλογές των προϊόντων και των υπηρεσιών που διαθέτει στους πελάτες της, ώστε να μπορούν να επιλέξουν αυτό που πραγματικά ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις απαιτήσεις τους, μέσα από ένα εκτενές δίκτυο καταστημάτων λιανικής πώλησης σε όλη την Ελλάδα. Η Vodafone, αξιόπιστος και στρατηγικός συνεργάτης για τις επιχειρήσεις και τον επαγγελματία, από κοινού με την Hellas Online για τη σταθερή επικοινωνία, έχει ήδη αναπτύξει και παρέχει νέες υπηρεσίες που δίνουν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες που τις εφαρμόζουν να μειώσουν τα λειτουργικά κόστη τους, να ενισχύσουν την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητά τους. Επιπλέον, είναι δίπλα τους παρέχοντας τεχνολογικές λύσεις και τις συμβουλευτικές υπηρεσίες που μπορούν να συμβάλουν ώστε κάθε επιχείρηση, αλλά και ο επαγγελματίας, να είναι ικανοί να εξελίσσονται διαρκώς και να ανταποκρίνονται με επιτυχία στις νέες προκλήσεις της Αγοράς.

Περισσότεροι από 535 χιλ. LLU συνδρομητές (Σεπτέμβριος 2014) Εκτιμώμενο μερίδιο Αγοράς στους LLU συνδρομητές: 26,9% (Σεπτέμβριος 2014) Δίκτυο οπτικών ινών στην Ελλάδα που ξεπερνά τα 5.300 χλμ. Πρώτος πάροχος στην Ελλάδα που ξεκίνησε την αναβάθμιση του δικτύου οπτικών ινών του στα 100 Gigabit

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 37

Συνέντευξη του Γιώργου Καμίνη

χρήμα και με το μέτρο που απαιτούν οι καιροί. Από την πρώτη χρονιά που αναλάβαμε τον δήμο, φροντίσαμε να κατεβάσουμε το κόστος των χριστουγεννιάτικων εορτασμών στο 10%. Κόστιζαν 2 εκατομμύρια ευρώ και πλέον δεν κοστίζουν πάνω από 250 χιλιάδες, κινητοποιώντας νέους δημιουργούς και τη φαντασία του έμψυχου δυναμικού του δήμου.

τολμηστε την συνεργασια Στην Δέσποινα Καραγιαννοπούλου

Ο

«Οι καιροί απαιτούν, η πολιτική στάση όλων μας να είναι ανάλογη με την κρισιμότητα της κατάστασης. Τα προβλήματα είναι σύνθετα και πολλά και για την αντιμετώπισή τους απαιτούνται ευρείες πολιτικές και κοινωνικές συναινέσεις-συγκλίσεις. Χρειάζεται συνεργασία. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι είναι επιβεβλημένο να τολμήσουμε» μας λέει ο Γιώργος Καμίνης.

38 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Με ποιο σκεπτικό σχεδιάστηκε ο εορτασμός των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς φέτος στην πόλη; Φροντίσαμε ώστε η πόλη να αποπνέει τη χαρά και την ατμόσφαιρα που επιβάλλουν οι μέρες, χωρίς υπερβολές και υποχωρήσεις. Οι καιροί απαιτούν αυτοσυγκράτηση, ωστόσο μία πόλη οφείλει να μεταδίδει μήνυμα αισιοδοξίας και προοπτικής. Να είστε βέβαιη ότι το χρειάζονται περισσότερο κυρίως εκείνοι που περνούν δύσκολα. Στην Αθήνα αποτυπώνονται οι αγωνίες, οι ελπίδες αλλά και οι αντιφάσεις όλης της χώρας. Μια χαρούμενη και γιορτινή πόλη δεν είναι θέμα εικόνας, είναι θέμα ουσίας. Αρκεί αυτό να γίνεται με σεβασμό στο δημόσιο

Ποιες είναι εκτιμήσεις σας για την κατάσταση στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις; Μπορεί να ανακτήσει και πάλι τις δυνάμεις του; Η κατάσταση τα τελευταία δύο χρόνια έχει αλλάξει αισθητά, αλλά χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά. Στη δεύτερη αυτή θητεία μας, το να αποκτήσει πάλι ζωή το Κέντρο, αποτελεί κορμό των προτεραιοτήτων μας. Για να γίνει αυτό, προϋπόθεση είναι να αισθανθούν και πάλι ασφαλείς οι κάτοικοι. Τα προβλήματα της Αθήνας είναι πολλά και σύνθετα. Πρέπει να κατοικηθεί και πάλι το Κέντρο. Να ξαναγίνουν χώροι πρώτης κατοικίας περιοχές που τις προηγούμενες δεκαετίες εγκαταλείφθηκαν, είτε λόγω των προβλημάτων της ίδιας της πόλης είτε λόγω της μετακίνησης στα προάστια, που προκάλεσε η οικονομική άνοδος των νοικοκυριών, είτε του συνδυασμού και των δύο αυτών παραγόντων. Πού εδράζεται η κριτική που ασκήσατε πρόσφατα στον τρόπο που ενεργεί η Αστυνομία στο κέντρο, με αφορμή τα πρόσφατα επεισόδια στα Εξάρχεια; Η Αθήνα δεν έχει επουλώσει ακόμη τις πληγές του 2008 και του 2012, δεν αντέχει άλλα χτυπήματα. Ο σχεδιασμός της Αστυνομίας οφείλει να είναι καλύτερος και κάποιες περιοχές, όπως τα Εξάρχεια, πρέπει να πάψουν να αντιμετωπίζονται ως χοάνη που μέσα τους μπορεί να διοχετευθεί και να χαθεί κάπου στους δρόμους τους, όλη η τυφλή βία. Δεν είναι ζήτημα υπεραστυνόμευσης ή ελλιπούς αστυνόμευσης. Είναι ζήτημα έλλειψης οποιουδήποτε σοβαρού σχεδίου για ένα αποφασιστικό χτύπημα στο οργανωμένο έγκλημα που επικρατεί στην περιοχή. Όπως επίσης, δεν είναι δυνατό η Αστυνομία, προκειμένου να έχει το κεφάλι της ήσυχο, να κλείνει αδικαιολόγητα όλο το Κέντρο και συχνά και τους σταθμούς του Μετρό στο Σύνταγμα και

w w w.r ep or ter.g r

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ | ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΜΙΝΗΣ

την Ομόνοια, για μία πορεία μερικών δεκάδων ανθρώπων. Λογική χρειάζεται. Η αρχή της αναλογικότητας, που προβλέπεται από το ίδιο το Σύνταγμά μας, προσδιορίζει το τι πρέπει να γίνεται με τις μικρές πορείες. Πώς θα επιτευχθεί η οικονομική αναζωογόνηση της πόλης; Αν δεν ανακάμψει η Αθήνα, δεν πρόκειται να ανακάμψει η χώρα. Η πρωτεύουσα συμπυκνώνει την κρίση όλης της χώρας, κοινωνική, οικονομική, κρίση αξιών και πολιτισμού, αλλά όπως σας είπα και τις ελπίδες της. Προσπαθούμε να φέρουμε δουλειές στην πόλη, είτε σε παραδοσιακούς κλάδους της Οικονομίας είτε στη λεγόμενη «νέα Οικονομία» και την επιχειρηματικότητα. Συνεργαζόμαστε με τους παραγωγικούς φορείς, τα επιμελητήρια και τα πανεπιστήμια της πόλης. Έ χουμε εξασφαλίσει από τις Βρυξέλλες, μέσω του προγράμματος «Έ ργο Αθήνα», κονδύλια περίπου 30 εκατ. ευρώ, για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία. Έ χουμε δημιουργήσει στην Τεχνόπολη το INNOVATHENS, τον Κόμβο Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας, που είναι ο παράδεισος των start ups και της υψηλής τεχνολογίας. Εγκαινιάσαμε με τον ΣΕΒ τη Δομή Στήριξης Νέας Επιχειρηματικότητας και με το ΕΒΕΑ τη Θερμοκοιτίδα Επιχειρήσεων Αθήνας, δύο εξαιρετικές πρωτοβουλίες για νέους επιχειρηματίες ή για επιχειρηματίες που θέλουν να κάνουν μία νέα αρχή. Ενώ ήδη εδώ και έξι μήνες λειτουργεί το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του δήμου Αθηναίων, με εταίρους όπως η ICAP, με πολύ χρήσιμες βάσεις δεδομένων για τους πολίτες. Κινούμαστε και σε ένα άλλο επίπεδο: για να αποκτήσουν και πάλι ζωή υποβαθμισμένες περιοχές, με σχεδόν συμβολικό τίμημα κατάληψης χώρου, δώσαμε κίνητρα σε επιχειρηματίες της εστίασης και έβγαλαν τα τραπεζάκια τους έξω. Η Ομόνοια, η πλατεία Βικτωρίας και η πλατεία Εθνικής Αντίστασης, η παλιά πλατεία Κοτζιά πραγματικά άλλαξαν πρόσωπο. Πότε θα αρχίσετε να υλοποιείτε τις προεκλογικές δεσμεύσεις σας; Η πρώτη μας θητεία κινήθηκε στρατηγικά σε τρία επίπεδα: πρώτον, εξορθο-

40 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

λογίσαμε τα οικονομικά του δήμου, μετατρέποντας το έλλειμμα των σχεδόν 50 εκατ. σε πλεόνασμα 12 εκατ. ευρώ. Αφού εξασφαλίσαμε ότι ο δήμος στάθηκε στα πόδια του, δώσαμε όλες τις δυνάμεις μας ώστε να δημιουργήσουμε ένα μεγάλο δίχτυ κοινωνικής προστασίας. Αυτή τη στιγμή, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στηρίζουμε σε όλη την πόλη περίπου 20.000 ανθρώπους που πλήττονται από την κρίση. Και τρίτον, φέραμε στο δήμο 120 εκατ. ευρώ από κοινοτικά κονδύλια για αναπλάσεις αλλά και για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις νέων θέσεων εργασίας στην Αθήνα. Γι’ αυτή τη δεύτερη θητεία έχουμε ως στρατηγικό στόχο να ξαναγίνει η Αθήνα ελκυστική για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της. Να εισέλθει εκ νέου στον χάρτη του διεθνούς ανταγωνισμού. Τα σημάδια από την τουριστική κίνηση στην Αθήνα φέτος είναι πολύ ενθαρρυντικά. Ακόμη και τον Νοέμβριο η πληρότητα των ξενοδοχείων κινήθηκε σε πολύ καλά επίπεδα. Τον τελευταίο καιρό παρατηρούμε διεθνείς διακρίσεις για τον δήμο. Θα μπορέσουν να αξιοποιηθούν πραγματικά αυτές οι ευκαιρίες; Αναφέρεστε προφανώς στις βραβεύσεις μας από το το Bloomberg Philanthropies και το ίδρυμα Rockefeller. Όσον αφορά στο Bloomberg Philanthropies βρεθήκαμε με 1 εκατομμύριο ευρώ, ανάμεσα στις πέντε κορυφαίες ευρωπαϊκές πόλεις που προωθούν τη συνεργασία με την Κοινωνία των Πολιτών και την Κοινωνική Καινοτομία. Από τις ομάδες αυτές αντλούμε ιδέες, φρεσκάδα και όρεξη για δουλειά κι εμείς τους παρέχουμε τα μέσα ώστε υλοποιούν τις προτάσεις τους και να διασυνδέονται μεταξύ τους, μέσω μιας διαδικτυακής πλατφόρμας στο internet, το ΣυνΑθηνά και ενός χώρου που τους έχουμε διαθέσει απέναντι από τη Βαρβάκειο Αγορά. Το ίδρυμα Rockefeller συμπεριέλαβε την Αθήνα στις 35 πιο ανθεκτικές πόλεις και θα υποστηρίξει οικονομικά τις δράσεις της για την κοινωνική συνοχή. Είναι μεγάλη τιμή και συνάμα μεγάλη ευθύνη και για εμένα προσωπικά και για τη δημοτική Αρχή.

Η ανάκαμψη της πόλης δεν πρέπει να συνοδεύεται και από δράσεις για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας; Σας θυμίζω ότι ήμασταν οι πρώτοι που παρουσιάσαμε νομοθετική πρόταση για τη ρύθμιση των μικρών διαδηλώσεων που παρέλυαν επί ώρες το Κέντρο της Αθήνας. Πρωτοστατήσαμε στην ανάγκη να μένουν ανοιχτά τα καταστήματα τις Κυριακές στο εμπορικό και ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας, από τη στιγμή που το θέλει ο Εμπορικός Σύλλογος και βεβαίως τηρούνται όλα τα δικαιώματα των εργαζομένων. Παρά το γεγονός ότι η κρατική επιχορήγηση για τον δήμο Αθηναίων, όπως και για τους άλλους δήμους, μειώθηκε 60% την τελευταία τριετία, κρατήσαμε τα δημοτικά τέλη στα ίδια επίπεδα, μειώνοντάς τα, μάλιστα, σε κάποιες περιοχές, όπου τα επίπεδα του παρελθόντος δεν ανταποκρίνονταν στη σημερινή συγκυρία. Ποιο μήνυμα θέλετε να στείλετε στην κυβέρνηση και στην αντιπολίτευση; Οι καιροί απαιτούν, ώστε η πολιτική στάση όλων μας να είναι ανάλογη με την κρισιμότητα της κατάστασης. Τα προβλήματα είναι σύνθετα και πολλά και για την αντιμετώπισή τους απαιτούνται ευρείες πολιτικές και κοινωνικές συναινέσεις, συγκλίσεις. Χρειάζεται συνεργασία. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι είναι επιβεβλημένο να το τολμήσουμε.

Λογική χρειάζεται. Η αρχή της αναλογικότητας, που προβλέπεται από το ίδιο το Σύνταγμά μας, προσδιορίζει το τι πρέπει να γίνεται με τις μικρές πορείες

Γνώμη Γνωμη

Χειρισμός κρίσεων:

H περίπτωση Richard Branson Του Πάνου Τσαγκαράκη

Σ

Σε περιόδους κρίσης τα brands χρειάζονται ισχυρούς ηγέτες, που να μπορούν να επικοινωνούν ά­μεσα και απλά, με αυτοπεποίθηση και κυρίως με ευαισθησία, συνέπεια, διαφάνεια, υπευθυνότητα αλλά και συμπόνια. Όπως ακριβώς έκανε ο Sir Richard Branson σε κάθε κρίση που αντιμετώπισε στην επιχειρηματική του ζωή. Στην προκειμένη περίπτωση, στο ατύχημα που συνέβη κατά τη διάρκεια μιας δοκιμαστικής πτήσης του SpaceShipTwo της Virgin Galactic, το οποίο συνετρίβη εκείνη τη μοιραία Παρασκευή της 31ης Οκτωβρίου, σκοτώνοντας τον πιλότο Mike Alsbury και τραυματίζοντας σοβαρά τον άλλο πιλότο, Peter Siebold, που όμως είναι πλέον καλά. Για τον Branson, η Virgin Galactic αντιπροσωπεύει κάτι περισσότερο από ένα ακόμη εμπορικό σήμα στην αχανή επιχειρηματική αυτοκρατορία του. Για πολλά χρόνια το όνειρο και η φιλοδοξία του

42 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ήταν να μπορούν οι άνθρωποι να ταξιδεύουν στον Γαλαξία –με άλλα λόγια, να προεκτείνει τον επαγγελματικό του χώρο μέχρι το διάστημα– και ήταν μια φιλοδοξία που έφτασε πολύ κοντά στην υλοποίηση, αφού είχε 700 κρατήσεις για πτήσεις που αναμένεται να ξεκινήσουν τον επόμενο χρόνο, με το διόλου ευκαταφρόνητο κόστος των 250.000 δολαρίων. Σε αυτούς που έχουν κάνει τη σχετική κράτηση περιλαμβάνονται διασημότητες όπως οι Leonardo DiCaprio, Justin Bieber, Angelina Jolie, Brad Pitt, Lady Gaga και Ashton Kutcher. Ωστόσο, εξαιτίας του ατυχήματος, γύρω στα 20 άτομα ζήτησαν από την εταιρεία να τους επιστρέψει το ποσό που πλήρωσαν, όπως δήλωσε εκπρόσωπος της Virgin Galactic. Το αν η μοιραία πτήση εκείνης της Παρασκευής θα μείνει στην ιστορία ως διάψευση για τα όνειρα του Branson, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη συμπεριφορά της Virgin Galactic και των στελεχών της. «Όσα κάνετε και λέτε κατά τη διάρκεια ενός παρόμοιου συμβάντος ή κάποιων ωρών ή ημερών μετά από αυτό, καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο κρίνεται ένας οργανισμός ή μια επιχείρηση» λένε οι ειδικοί. Τα πρώτα λόγια και οι ενέργειες του Richard Branson αμέσως μετά το τραγικό συμβάν έθεσαν ακριβώς το σωστό ύφος, που ενδυνάμωσε η απόφασή του να πετάξει αμέσως με προορισμό την έρημο Mojave. Όπως συμβαίνει συνήθως, τα πρώτα σχόλια του Branson δεν ακούστηκαν από τα καθιερωμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά από το Twitter, όπου τις πρώτες ώρες μετά τη συντριβή του SpaceShipTwo απέτισε φόρο τιμής στους «γενναίους πιλότους και τις οικογένειές τους». Η χρήση της λέξης «γενναίοι» είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και απηχεί το ίδιο μήνυμα με αυτό που εξέπεμψε κατά το σιδηροδρομικό ατύχημα της Cumbria, όταν ο ίδιος χαρακτήρισε τον μηχανοδηγό ως ήρωα. Είναι μια πράξη

αλληλεγγύης και στήριξης των εργαζομένων του, αλλά και μια έξυπνη προσπάθεια να επηρεάσει την αφήγηση της ιστορίας από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αργότερα εκείνο το βράδυ, ο Branson δημοσίευσε ένα μεγαλύτερο κείμενο. Κατά τον ανεφοδιασμό του αεροσκάφους του στην πτήση για τον τόπο της συντριβής του SpaceShipTwo, χαρακτήρισε το ταξίδι του ως «ένα από τα πιο δύσκολα που είχε κάνει ποτέ», αποτίοντας και πάλι φόρο τιμής στους πιλότους και τις οικογένειές τους. Ωστόσο, αυτή τη φορά προσέθεσε: «θα επιμείνουμε σε αυτό το διαστημικό πρόγραμμα». «Ο Branson χειρίζεται πάντα καλά τις κρίσεις που προκύπτουν, για δύο λόγους», λέει ο ειδικός στην επικοινωνία, Mark Lowe. «Πρώτον, έχει μια ποιότητα ενσυναίσθησης που σπάνια διακρίνει τους επιχειρηματίες του δικού του βεληνεκούς, και δεύτερον, βγαίνει αμέσως ο ίδιος μπροστά, κάτι που έκανε αυτή τη φορά με μια πολύ προσωπική ανάρτηση, η οποία συμπεριελήφθη στα δελτία ειδήσεων όλων των διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων». Με την τακτική του αυτή, ο Branson κατάφερε να θέσει ο ίδιος την ατζέντα των μέσων μαζικής ενημέρωσης για το συγκεκριμένο ατύχημα. Ο τρόπος που ο ίδιος και τα στελέχη του αντιμετωπίζουν τους δημοσιογράφους που αναζητούν απαντήσεις σχετικά με τις αιτίες που οδήγησαν έναν άνθρωπο να χάσει τη ζωή του, έχει μεγάλη σημασία. Ακόμη, κατά πάσα πιθανότητα θα κληθεί να απαντήσει στο αν τα εμπορικά διαστημικά ταξίδια μπορεί ποτέ να γίνουν πραγματικά ασφαλή και αν οι ρυθμίσεις για τις ιδιωτικές διαστημικές πτήσεις θα γίνουν πολύ αυστηρές. Οι πράξεις ηχούν δυνατότερα από τις λέξεις και ο Branson είναι ριψοκίνδυνος άνθρωπος. Η πιο πειστική και καθοριστική πράξη ίσως είναι η υπόσχεσή του να γίνει ο πρώτος επιβάτης της Virgin Galactic. w w w.r ep or ter.g r

oikonomia

goldman sachs top 10

To top 10 της Goldman Sachs για το 2015 Όταν ο μεγαλύτερος trader των χρηματιστηριακών Aγορών δίνει εκτιμήσεις για την επόμενη χρονιά, οι επενδυτές δεν μπορούν παρά να ακούνε προσεκτικά τις επισημάνσεις. Ο αμερικανικός οίκος προβλέπει τις τιμέςστόχους για τον S&P 500, τα εμπορεύματα και τις βασικές ισοτιμίες, ενώ αναφέρεται στο top-10 των θεμάτων που θα απασχολήσουν τους επενδυτές στο επόμενο έτος.

1. Η παγκόσμια ανάπτυξη διευρύνεται | Πραγματική αύξηση του ΑΕΠ

3.5 3.0 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 -0.5 -1.0

Ευρώπη Ιαπωνία ΗΠΑ Κόσμος

% ετήσια

2012

GS Πρόβλεψη

2013

2014

2015

Πηγή: Ηaver Analytics, Goldman Sachs Global Investment Research

w w w.r ep or ter.g r

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 43

προβλεψεισ βασικων αγορων, 2014-2018

oikonomia

Σήμερα * Τέλος-2014

Ισοτιμίες TOPIX MIXAP J Stoxx Europe 600 S&P 500 10 Year Bond Yields (%) Germany Japan UK US FX EUR/$ EUR/GBP AUD/ $ $/JPY $/CNY $/BRL $/INR $/RUB USD TWI Credit IG (spreads, bp)** us ig usd hy eur ig Εμπορεύματα Brent ($/bbl) Copper ($/ml) Soybean (Cent/bu) Gold ($/troy oz) Com (Cent/bu)

1,395 476 339 2,052

1,425 490 2,050

Tέλος -2015 Tέλος-2016 Tέλος-2017 Tέλος-2018

1,650 520 365 2,100

1,800 570 400 2,200

Η Goldman Sachs βλέπει μικρή άνοδο της τά1,75 1.25 1.00 0.80 ξης του 2,5% στον δείκτη 1,15 0.80 0.65 0.51 S&P 500 στο τέλος του 3,25 2.75 2.25 2.12 2015 και θέτει την τιμή3.50 3.00 2.50 2.32 στόχο στις 2.100 μονά1.05 1.15 1.23 1.25 δες, με απώτερο στόχο 0.70 0.73 0.77 0.80 την αύξηση 100 μονά0.82 0.82 0.86 0.87 δων ανά έτος ώς το 2018, 135.00 130.00 120.00 116.90 χωρίς να αλλάξει κάτι 6.12 6.16 6.16 6.14 στην πρόβλεψη.

2.94 2.75 2.55 2.59 Για την Ευρώπη και τον 64.50 63.00 62.00 61.75 Stoxx Europe 600, η αύ52.20 49.60 46.20 46.81 ξηση το 2015 θα είναι της 106.5 102.2 97.9 97.4 τάξης του 8% στις 365 μονάδες. Για την Ιαπωνία, 68 69 73 99 ο δείκτης TOPIX θα επι285 305 332 453 δείξει άνοδο 16% το 2015, 85 89 99 99 σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Goldman Sachs.

90 85 85 79 Η προσέγγιση του επεν6,600 6,000 6,600 6,631 δυτικού οίκου για τις ισο10.00 8.75 8.00 10.23 τιμίες είναι: πτώση στην 1,200 1,050 1,050 1,197 ισοτιμία ευρώ/δολαρίου 4.50 3.75 3.00 3.85 στο 1,15 από 1,25 που είναι *Close November 18, 2014 ** Investment grade credit spreads to UST and bunds τώρα. Για το ευρώ σε σχέΠηγή: Goldman Sachs Global Investment Research ση με τη βρετανική λίρα την υπολογίζει στο 0,73 Η ανάπτυξη της Κίνας ίσως παρουσιάσει πεαπό 0,77 και τέλος στο δολάριο/γιέν ραιτέρω κάμψη, όμως σε άλλες αναδυόμενες αναμένεται στο 130 από 116,9. Παράλπεριοχές θα δούμε καλύτερη ανάπτυξη. Οι ληλα για το 2015, η τιμή του brent θα προβλέψεις μας για την παγκόσμια ανάπτυεπανέλθει στα 85 δολάρια, ο χαλκός ξη, ως εκ τούτου, είναι κάπως υψηλότερες απ’ θα κινηθεί στα 6.000 δολάρια ο μετριό,τι για το 2014. κός τόνος -11%, και ο χρυσός θα σταθεροποιηθεί στα 1.050 δολάρια ή 12% χαΟι αποκλίσεις θα συνεχιστούν μηλότερα. Επίσης η Goldman Sachs Βασικό ερώτημα για το 2015 είναι κατά παρουσιάζει τα κύρια θέματα που θα πόσον οι μικρότερες ανοικτές Οικονοαπασχολήσουν τις Αγορές το 2015. μίες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΝορΗ παγκόσμια ανάπτυξη βηγία, θα «ακολουθήσουν τη Fed» και θα αυδιευρύνεται ξήσουν τα επιτόκιά τους –αναμένουμε ότι η Αναμένουμε, ώστε η άνοδος Τράπεζα της Αγγλίας θα τα αυξήσει στο τέταρστον ρυθμό ανάπτυξης που πραγματο τρίμηνο και η Τράπεζα της Νορβηγίας τον τοποιήθηκε το 2014 στις Η.Π.Α. να διΔεκέμβριο– ή θα κινηθούν αργότερα, επηρεαατηρηθεί το 2015. Αντίθετα, η εικόνα σμένες από την αργή ανάπτυξη και τον χαμηανάπτυξης στην Ιαπωνία και την Ευλό πληθωρισμό της Ευρωζώνης. ρωζώνη θα είναι λιγότερο εντυπωσιΕπιπρόσθετα, η πολιτική αβεβαιότητα μπορεί ακή σε απόλυτους όρους, αλλά πιθανα αυξηθεί και πάλι, αφού το 2015 είναι έτος νόν να είναι λίγο καλύτερη σε σχέση εκλογών σε Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο με το 2014. και Ισπανία.

2

1

44 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

1,900 615 440 2,300

665 2,400

2.50 1.40 3.50 3.75

3.00 1.60 3.75 4.25

goldman sachs top 10

3

Η νέα κατάσταση στο πετρέλαιο

Οι άμεσες συνέπειες της πτώσης των τιμών είναι σημα1.00 1.00 ντικές. Το πετρέλαιο 0.65 0.65 είναι βασική συνι0.82 0.82 σταμένη σε πολλές 140.00 140.00 παραγωγικές δια6.00 6.06 δικασίες, συμπερι3.28 3.10 λαμβανομένων και 68.00 66.00 των άλλων βασι57.00 55.90 κών εμπορευμάτων, 110.1 109.2 όπως τα βιομηχανικά μέταλλα. Ενισχύ68 68 εται έτσι ο κίνδυνος 275 280 πτώσης στις τιμές του 84 85 χαλκού και του αλουμινίου. Πέρα από τις 90 90 άμεσες συνέπειες, θα 7,500 7.500 υπάρχουν και εκτετα10.00 10.00 μένες δευτερογενείς 1,200 1,200 επιπτώσεις. Μετοχές 4.50 4.50 και ομόλογα παραγωγών πετρελαίου είναι πιθανό να επηρεάζονται περισσότερο, και κατά ανάλογο τρόπο η πίεση είναι πιθανό να υπάρξει σε χώρες όπου οι εξαγωγές αποτελούν βασική πηγή εσόδων. Στην αντίθετη πλευρά, για τους εισαγωγείς, η πτώση θα πρέπει να έχει θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη, στα περιθώρια και στα έσοδα.

4

Ο χαμηλός πληθωρισμός kai η αντιμετώπισή του

Πιστεύουμε ότι η αντιμετώπιση στο είδος αυτό κινδύνου (όπου και όταν προκύψει) ίσως αποτελέσει ισχυρή δύναμη για τις Αγορές. Η Ε.Κ.Τ. έχει ήδη αρχίσει να κινείται κατά μήκος της διαδρομής της πιστωτικής χαλάρωσης. Η Ε.Κ.Τ., στο βασικό μας σενάριο, παραμένει απρόθυμη να ακολουθήσει QE με αγορές κρατικών ομολόγων, αλλά σε ένα πιο αρνητικό σενάριο θα υπάρξει πιο επιθετικό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης απ’ ό,τι αναμένει η Αγορά.

w w w.r ep or ter.g r

oikonomia

goldman sachs top 10

3. Η αύξηση της προσφοράς εκτός ΟΠΕΚ ξεπερνά την αυξηση της ζητησησ Χιλιάδες βαρέλια ανά ημέρα Βρισκόμαστε σε φάση πολυετούς ανάκαμψης του νομίσματος, καθώς οι δυνάμεις που οδήγησαν στη μακρά αδυναμία του, αντιστρέφονται. Η Αγορά μπορεί να υποτιμά την έκταση και την επιμονή της τάσης. Αν η Ε.Κ.Τ. και η Τράπεζα της Ιαπωνίας επιτύχουν τον στόχο τους για αύξηση των πληθωριστικών προσδοκιών, τα πραγματικά επιτόκια μπορεί να κινηθούν υπέρ του δολαρίου, ακόμη και χωρίς σημαντικές αλλαγές στα ονομαστικά επιτόκια.

6

Fed: Αργότερα, πιο απότομα και πιο ψηλά

Η άποψή μας είναι ότι η πρώτη αύξηση των επιτοκίων της Fed θα έρθει σχετικά αργά, δεδομένης της εικόνας του πληθωρισμού και των κινδύνων που εξακολουθούν να υπάρχουν. Όταν όμως η Fed αρχίσει να αυξάνει τα επιτόκια, η πορεία ανόδου θα είναι πιο επιθετική απ’ ό,τι πιστεύει η Αγορά. Αν και θεωρούμε ότι η Fed θα αυξήσει τα επιτόκια περισσότερο απ’ ό,τι αναμένεται, έχουμε επίσης την άποψη ότι ότι η διαδικασία σύσφιγξης θα αποδειχθεί διαχειρίσιμη.

7

Η ανώμαλη πτώση της Κίνας συνεχίζεται

Αν και ακόμη αναμένουμε σχετικά σταθερή αύξηση του Α.Ε.Π. μεταξύ 6% και 7% για τα επόμενα δύο χρόνια, η εντονότερη επιβράδυνση θα κάνει τη διαχείριση των μεσοπρόθεσμων προκλήσεων πολύ πιο δύσκολη. Οι συνεχιζόμενες διαρθρωτικές αλλαγές στην Κίνα, σε συνδυασμό με την υψηλότερη μεταβλητότητα των μάκρο, είναι πιθανό να δημιουργήσει τοπικές ευκαιρίες. Η επιβράδυνση της στέγασης και των επενδύσεων στο εσωτερικό της Κίνας ίσως γίνει ιεστία της συνεχούς πίεσης στις τιμές του χαλκού και των εμπορευμάτων, γενικότερα.

46 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

GS προσφορά Διεθνής ζήτηση Προσφορά χωρίς την αύξηση των ΗΠΑ

4,000 3,000 2,000 1,000 0 -1,000

2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015E

Πηγή: IEA, Goldman Sachs Global Investment Research

5. η δυναμη του δολαριου θα αυξηθει καθως αυξανονται οι αποκλισεισ διαφορά επιτοκίων 2 ετών διαφορά επιτοκίων 5 ετών

3.0 % 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0 -0.5 -1.0 -1.5 99

διαφορά επιτοκίων 10 ετών USD G10 trade-weighted index (RHS)

Index

130 120 110 100 90 80 70

01

03

05

07

09

11

13

15

60

Πηγή: Goldman Sachs Global Investment Research

8. ο πληθωρισμοσ στισ αναδυομενες αγορες θα μειωθει λογω αποπληθωρισμου εμπορευματων

10

Τρέχουσα ετήσια μεταβολή Προβλεπόμενη ετήσια μεταβολή

Τιμή στόχος

%

8 6 4 2 0 -2

TRY RUB BRL INR ZAR CLP MXN COP MYR KRW ILS PLN HUF

5

To bull market του δολαρίου

Πηγή: Ηaver Analytics, Goldman Sachs Global Investment Research

8

aναδυόμενες οικονομίες: μεγαλύτερη ανακούφιση, περισσότερη πόλωση

Οι αναδυόμενες Αγορές ξεκινούν το 2015 με μικρότερες εξωτερικές ανισορροπίες σε αρκετές χώρες, όπως η Ινδία, η Ταϊλάνδη και η Χιλή. Η αντιπληθωριστική επίδραση από τις χαμηλότερες διεθνείς τιμές τροφίμων και πετρελαίου μειώνουν τον πληθωρισμό παντού στον κόσμο και αυτό ίσως επιτρέψει στα ομόλογα σε τοπικό νόμισμα να αποδώσουν. Το 2015 θα δούμε μεγαλύτερη πόλωση μεταξύ χωρών που έχουν επιλύσει τις μακροοικονομικές ανισορροπίες τους.

9

Η χαμηλή μεταβλητότητα και οι προκλήσεις της

Τα χαμηλά επίπεδα της μεταβλητότητας –ιδιαίτερα στις μετοχές– αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό τις θεμελιώδεις δυνάμεις. Παρά τις περιοδικές απότομες αυξήσεις της μεταβλητότητας, κυρίως τον Οκτώβριο, ο μέσος όρος του δείκτη VIX για το 2014 είναι ο χαμηλότερος σε όλη την περίοδο της ανάκαμψης. Πιστεύουμε ότι αυτό το περιβάλλον θα διατηρηθεί το 2015.

10

Ζώντας σ’ έναν κόσμο χαμηλών αποδόσεων

Πολλά περιουσιακά στοιχεία θα προσφέρουν χαμηλές αποδόσεις στα επόμενα έτη. Συγκρίνοντας τις αναμενόμενες πραγματικές αποδόσεις σε μια σειρά επενδύσεων, οι μετοχές παραμένουν πιο ελκυστικές από τα κρατικά ομόλογα. Στο περιβάλλον αυτό οι αποτιμήσεις των μετοχών ίσως παραμείνουν πάνω από τον μέσο όρο, ακόμη και στις Η.Π.Α. Έ τσι, δεν βλέπουμε την εικόνα αποτίμησης να ενσωματώνει υψηλό κίνδυνο πτώσης στις τιμές των μετοχών. Η άνοδος μπορεί να είναι λιγότερο συναρπαστική απ’ ό,τι αναμένεται και οι προβλέψεις μας είναι για σχετικά μέτριες αποδόσεις, πλην της Ιαπωνίας και σε μερικές αναδυόμενες.

w w w.r ep or ter.g r

Welcome in the new living space 103 Thisseos Avenue, Ekali Tel. +30 211 10 67 400 Fax. +30 210 6229353 Email: info-lifegallery@bluegr.com

Η ING IM ΑΙΣΙΟΔΟΞΕΙ: προβλέπει μία πιο βιώσιμη παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη το 2015 48 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

παγκοσμια οικονομια

49 R E P O R T E R |

➔

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014

Η τύχη της Ευρωζώνης θα εξαρτηθεί από την αποτελεσματικότητα της εφαρμοζόμενης πολιτικής, ενώ οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία θα απολαύσουν ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης w w w.r ep or ter.g r

Η Κίνα παραμένει το μεγάλο ερωτηματικό στις αναδυόμενες Αγορές.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014 | |R R EP EO PO RR TE TR E R4 94 9

➔

παγκοσμια οικονομια

H

Η ING Investment Management (ING IM) προβλέπει ότι το 2015 θα είναι μια χρονιά γεμάτη με προκλήσεις και διευρυνόμενες αποκλίσεις στην εφαρμοζόμενη πολιτική μεταξύ εθνών. Ωστόσο, η εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων προβλέπει, επίσης, την πιο βιώσιμη ανάκαμψη που θα έχει επιτευχθεί από την έναρξη της κρίσης. Οι επιχειρήσεις στις Η.Π.Α. και την Ιαπωνία θα δουν τη μεγαλύτερη αύξηση στις κεφαλαιουχικές δαπάνες και η επιβράδυνση στις αναδυόμενες Αγορές αναμένεται να συνεχιστεί, με την Κίνα ως το μεγαλύτερο εμπόδιο για τις επιδόσεις της Άπω Ανατολής. Στο ετήσιο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο, η ING IM τόνισε ότι οι ανισορροπίες από το παρελθόν και η αβεβαιότητα για τους μελλοντικούς ρυθμούς ανάπτυξης συνέχισαν να στοιχειώνουν τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές. Ωστόσο οι ανασχετικοί παράγοντες που προκλήθηκαν κατά τη διαδικασία απομόχλευσης στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, και που υπονομεύουν την ανάπτυξη, αποδυναμώνονται, ενώ είναι ορατή η καλά θεμελιωμένη βελτίωση στις Αγορές εργασίας. Σε συνδυασμό με την πρόσφατη υποχώρηση των τιμών πετρελαίου, η παγκόσμια ανάπτυξη θα επιταχυνθεί εκ νέου το 2015.

Το «στοίχημα» της Ε.Ε. Η ING IM, επίσης, προέβλεψε ότι το 2015 θα δούμε ενίσχυση των δεικτών εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων στις ανεπτυγμένες Αγορές, που θα στρέψει την προσοχή τους από τη μείωση της δανειακής επιβάρυνσης προς ενέργειες συγχωνεύσεων και εξαγορών, καθώς και προς τη διενέργεια κεφαλαιουχικών δαπανών (capex), ιδίως στις Η.Π.Α. και την Ιαπωνία. Το αν η Ευρώπη θ’ ακολουθήσει αυτή την τάση το 2015, θα εξαρτηθεί εν μέρει από την πολιτική βούληση για 50 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

την αύξηση των δημόσιων επενδύσεων στις απηρχαιωμένες παραγωγικές υποδομές της και τη συμβολή αυτής στην ανάληψη δημόσιων και ιδιωτικών επενδυτικών πρωτοβουλιών. Η εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων προέβλεψε ότι η ανάπτυξη στις αναδυόμενες Αγορές θα συνεχίσει να επιβραδύνεται, αλλά οι χώρες που ασπάζονται τις μεταρρυθμίσεις και βελτιώνουν τη διακυβέρνησή τους είναι πιθανό να δουν το αναπτυξιακό τους δυναμικό να αποκαθίσταται. Οι αναδυόμενες Αγορές θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν εμπόδια, προερχόμενα τόσο από τις παγκόσμιες όσο και από τις εγχώριες Αγορές. Η Κίνα θα είναι η κύρια αιτία ανησυχίας για τους επενδυτές στις αναδυόμενες Αγορές, καθώς οι αβεβαιότητες γύρω από τον τομέα της Αγοράς κατοικίας και του τραπεζικού τομέα θα συνεχιστούν. w w w.r ep or ter.g r

➔

παγκοσμια οικονομια

“ Valentijn van Nieuwenhuijzen

Head of Strategy,

ING Investment Management

Οι επενδύσεις υψηλού κινδύνου παραμένουν ελκυστικές Η ING IM προβλέπει ότι οι μετοχές και το real estate θα είναι οι ισχυρότερες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων το 2015, ενώ τα επιτόκια ενδέχεται να αυξηθούν λίγο σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα στις Η.Π.Α., εν όψει της περιοριστικής πολιτικής της Fed. Περιορισμένες ανοδικές πιέσεις στις αποδόσεις των ομολόγων αναμένεται να ασκηθούν τόσο στη Γερμανία όσο και στην Ιαπωνία.

52 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

«Κατά την πορεία του 2015, οι παγκόσμιες ανισορροπίες θα συνεχίσουν να επιβαρύνουν την ανάπτυξη και την ψυχολογία των επενδυτών, αλλά οι ανορθόδοξες πολιτικές των κεντρικών τραπεζών θα διευκολύνουν τις συνθήκες ρευστότητας και οι Οικονομίες, τόσο των Η.Π.Α. όσο και της Ιαπωνίας, αναμένεται να αναπτυχθούν πάνω απ’ ό,τι συνήθως. Η συνεχιζόμενη ποσοτική χαλάρωση από την κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας ενδέχεται να ενισχύσει περαιτέρω τις ιαπωνικές μετοχές. Η Ιαπωνία παραμένει η πιο ελκυστική Αγορά. Παρά το ότι τα προβλήματα της Ευρωζώνης είναι απίθανο να επιλυθούν πλήρως το 2015, οι μετοχές στην περιοχή θα συνεχίσουν να αποφέρουν ελκυστικές αποδόσεις. Φόβοι που σχετίζονται με την επιβράδυνση στης Κίνας και τον αποπληθωρισμό της Ευρώπης αναμφίβολα θα

απασχολήσουν τους επενδυτές. Ωστόσο στην ING IM παραμένουμε αισιόδοξοι, καθώς οι ανεπτυγμένες Αγορές εισέρχονται σε πιο βιώσιμη ανάκαμψη από την κρίση και τα επασφάλιστρα κινδύνου (risk premiums) φαίνονται ελκυστικά. Νιώθουμε ότι οι φόβοι για πιθανές φούσκες που θα σκάσουν είναι υπερβολικοί και το μόνο που διακρίνουμε είναι υψηλές αποτιμήσεις στις κατηγορίες προϊόντων σταθερού εισοδήματος που έχουν επιτοκιακά περιθώρια (spread products). Ωστόσο η χαμηλή ονομαστική ανάπτυξη και ο γηράσκων πληθυσμός εξακολουθούν να διεγείρουν τη διάθεση αναζήτησης απόδοσης στους περισσότερους επενδυτές, όταν μάλιστα οι προσδοκίες για χρεοκοπίες εταιρειών είναι χαμηλές. Άλλοι τομείς, όπως τα κρατικά ομόλογα, το real estate ή οι μετοχές, εξακολουθούν να προσφέρουν επασφάλιστρα κινδύνου στο επίπεδο ή και ανώτερα του μακροπρόθεσμου μέσου όρου. Μία εκ νέου ενίσχυση της δυναμικής της παγκόσμιας ανάπτυξης γενικά θα στηρίξει επενδύσεις υψηλού κινδύνου στις αρχές του 2015». w w w.r ep or ter.g r

➔

παγκοσμια οικονομια

“

“

Maarten -Jan Bakkum

Patrick Moonen,

Emerging Market Strategist ING Investment Management

«Η συνεχής πίεση στους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης των αναδυόμενων Αγορών, παρά τη βελτιωμένη ζήτηση από αυτές, μας φανερώνει δύο κινδύνους: την επιβράδυνση της Κίνας και την εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής των Η.Π.Α. Έχουμε ήδη διακρίνει τρία ενδογενή εμπόδια στην ανάπτυξη με τη μορφή της ταχείας αύξησης της μόχλευσης, που προκαλεί μακροοικονομικές ανισορροπίες και τρωτά σημεία του συστήματος: οι πιστωτικές συνθήκες στις αναδυόμενες Αγορές είναι δυσχερείς, το επενδυτικό κλίμα υποτονικό και η ανταγωνιστικότητα επιδεινώνεται. Σε περίπτωση απουσίας των μεταρρυθμίσεων, είναι πιθανό να απαιτείται μεγαλύτερη υποτίμηση των νομισμάτων, προκειμένου να αντισταθμιστούν οι μακροοικονομικές ανισορροπίες και να δημιουργηθεί μελλοντική ανάπτυξη».

54 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Equity Strategist

ING Investment Management «Περιμένουμε μια λιγότερο αμερικανοκεντρική μετοχική Αγορά την επόμενη χρονιά, λόγω της επιβράδυνσης των ρυθμών μεγέθυνσης της εταιρικής κερδοφορίας και την πιο περιοριστική νομισματική πολιτική, ενώ οι μετοχές στην Ευρωζώνη και την Ιαπωνία θα επωφεληθούν από τη χαλαρή νομισματική πολιτική και τη χαμηλότερη συναλλαγματική ισοτιμία, που θα προκαλέσουν ενίσχυση των προοπτικών της κερδοφορίας. Γενικά οι εταιρείες έχουν χρήματα να ξοδέψουν, αλλά την ίδια στιγμή παρατηρούμε αυξανόμενες διαφορές στις μετοχικές αποτιμήσεις των διαφόρων γεωγραφικών περιοχών. Η Ιαπωνία είναι η αγαπημένη μας, λόγω της πολύ ευνοϊκής σχέσης μεταξύ της βελτίωσης των εταιρικών μεγεθών και των αποτιμήσεων των μετοχών. Οι αμερικα-

νικές αποτιμήσεις είναι κάπως ακριβές, αλλά απέχουν πολύ από το να θεωρηθούν “φούσκες”. Περισσότερες επαναγορές ιδίων μετοχών στην αμερικανική Αγορά θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν την επιβράδυνση της κερδοφορίας των εταιρειών. Η τύχη της Ευρωζώνης θα εξαρτηθεί από την αποτελεσματικότητα της εφαρμοζόμενης πολιτικής, αλλά τόσο η μερισματική απόδοση όσο και βελτίωση των μεγεθών είναι ορατές στην περιοχή. Οι αποτιμήσεις στην Ευρωζώνη και την Ιαπωνία θα ενισχυθούν από την πορεία των εταιρικών κερδών και τη φάση στην οποία εισέρχεται η οικονομική πολιτική. Η ING IM πιστεύει ότι οι αναδυόμενες Αγορές θα αντιμετωπίσουν σημαντικά εμπόδια το 2015, κυρίως εφόσον η Οικονομία της Κίνας φαίνεται να επιβραδύνεται. Αυτό το γεγονός θα επηρεάσει τις αναδυόμενες Αγορές περισσότερο σε όρους εμπορικών συναλλαγών ενώ η εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής των Η.Π.Α. θα ασκήσει επιπλέον πίεση στις ροές κεφαλαίου προς τις αναδυόμενες Αγορές. Η ικανότητα των φορέων χάραξης πολιτικής των αναδυόμενων Αγορών να επιτύχουν μεταρρυθμίσεις θα παραμείνει η βασική κινητήριος δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης και της απόδοσης των στοιχείων ενεργητικού.

Oι μετοχικές αγορές θα γίνουν λιγότερο καθοδηγούμενες από τις Η.Π.Α. Η ING IM προβλέπει μεταβολές στην κατάταξη σε σχέση με την μεγέθυνση της κερδοφορίας το 2015, όπου οι αμερικανικές εταιρείες θα δουν την ανάπτυξη της κερδοφορίας τους να επιβραδύνεται, ενώ στην Ευρωζώνη και την Ιαπωνία μπορεί να τη δουν να επιταχύνεται w w w.r ep or ter.g r

Μακροπρόθεσμα ελκυστικό, βραχυπρόθεσμα ριψοκίνδυνο το ελληνικό χρηματιστήριο ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΤΑΝΤΟΥΛΟΥ

κατανομή αξίας χαρτοφυλακίων σε δείκτες Kατανομή Αξίας Χαρτοφυλακίων

Κύρια Αγορά

(Στοιχεία 31/10/2014) Έλληνες επενδυτές Ξένοι επενδυτές Λοιποί επενδυτές

Αξία (εκατ. €) %

H

11.675,53 83,27 22.430,34 96,34 639,50 71,43

Η Citi επισημαίνει πως από την επόμενη χρονιά τα P/E των ελληνικών τραπεζικών μετοχών θα διαμορφωθούν σταδιακά σε κάτω του 10, επίπεδο που διεθνώς θεωρείται εξαιρετικά ελκυστικό, ενώ και η Franklin Templeton δήλωσε ότι «το Ελληνικό Χρηματιστήριο, βάσει του κυκλικά προσαρμοσμένου P/E, είναι η πιο φθηνή Αγορά σε παγκόσμιο επίπεδο». Οι αναλυτές του κορυφαίου διαχειριστή Αμοιβαίων Κεφαλαίων, της Frankilin Templeton , επικεντρωνόμενοι στον συγκεκριμένο αριθμοδείκτη, υπολογίζουν ότι το P/E του Χ.Α. διαμορφώνεται στο 4, με την επισήμανση ότι το νούμερο αυτό προκύπτει από τον μέσο ορό κερδών των τελευταίων 10 ετών και λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη από τους επενδυτές μακροπρόθεσμου χαρακτήρα. Επί της ουσίας και τα δυο επενδυτικά «σπίτια» απλώς αναφέρονται σε ένα «κοινό μυστικό», που το γνωρίζουν όσοι παρακολουθούν την Αγορά της Αθήνας, δεδομένου ότι αυτή την στιγμή οι αποτιμήσεις των ελληνικών Blue Chips εξακολουθούν να βρίσκονται, βάσει τεχνικής ανάλυσης, σε υπερπωλημένα επίπεδα. Ωστόσο το εύθραυστο πολιτικό περιβάλλον, σε συνδυασμό με τη διαπραγμάτευση με την τρόικα, αλλά και μια σειρά χρηματιστηριακών ιδιαιτεροτήτων, κρατούν μακριά τα «βαριά» διεθνή χαρτοφυλάκια, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στα hedge funds και τους επαγγελματίες traders, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Αξία

56 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

oikonomia

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

και κατηγοριεσ μετοχων Λοιπές Αξίες

Σύνολο Εισηγμένων

FTSE/Athex Large Cap

FTSE/Athex Mid Cap

FTSE/Athex Mid-Small Cap (Θεμελιωδών Μεγεθών)

Λοιπές Αξίες

Αξία (εκατ. €) %

Αξία (εκατ. €)

2.346,33 16,73

14.021,86

853,14 3.66

23.283,48

20,67 3,13

660,17

Αξία (εκατ. €) % 8.759,17 62,47 20.537,40 88,21 471,56 71,43

Αξία (εκατ. €) % 1.200,56 8,56 1.118,51 4,80 118,84 18,00

Αξία (εκατ. €) % 560,91 4.00 157,71 0,68 18,98 2,87

Αξία (εκατ. €) % 3.501,22 24,97 1.469,85 6,31 50,79 7,69

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΞΙΑΣ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΩΝ

Numbers, της στατιστικής υπηρεσίας του Χ.Α. η συμμετοχή των ξένων επενδυτών στο Χ.Α. τον Οκτώβριο διαμορφώθηκε στο 61,3%, από 60,9% που ήταν στα τέλη του προηγούμενου μήνα. Ωστόσο, συνυπολογίζοντας τη συμμετοχή του Τ.Χ.Σ. (14.469,67 εκατ. ευρώ ή 27,6%) στη συνολική κεφαλαιοποίηση της ελληνικής Αγοράς η συμμετοχή των ξένων επενδυτών ανέρχεται σε 44,4%, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 0,9% συγκριτικά με τον προηγούμενο μήνα. Με βάση τα στοιχεία του Αξία Numbers, η συνολική κεφαλαιοποίηση του Χ.Α. έκλεισε στα 52,44 δισ. ευρώ, μειωμένη 14,2% από τον προηγούμενο μήνα. Εάν δεν ληφθεί υπόψη η κεφαλαιοποίηση που κατέχει το Τ.Χ.Σ., η μείωση αγγίζει το 13,9%. Ο Οκτώβριος ήταν ο εικοστός τέταρτος συνεχόμενος μήνας κατά τον οποίο οι εισροές κεφαλαίων από ξένους επενδυτές στην ελληνική Αγορά υπερέβησαν τις εκροές.

Έλληνες επενδυτές

25% 4%

φώθηκε στα 3,15 δισ. ευρώ, αυξημένη σημαντικά, κατά 43,3% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και μειωμένη 20,7% σε σχέση με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους.

62%

9% Ξένοι επενδυτές

6% 1%

88%

5% FTSE/Athex Large Cap Λοιπές Αξίες FTSE/Athex Mid-Small Cap θεμελιωδών μεγεθών FTSE/Athex MidCap Έλληνες επενδυτές

17%

83%

Ξένοι επενδυτές

4%

96%

Η συνολική αξία των συναλλαγών διαμορΛοιπές Αξίες

ΟΙ 10 ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧές ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗ*

Κύρια Αγορά

ΟΙ 10 ΧΩΡΕΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΣΥΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Νορβηγία

Ελβετία

Καναδάς

Λουξεμβούργο

Ελβετία

Νησιά Βερμούδες

Ιρλανδία

Νησιά Κέιμαν

Νησιά Κέιμαν

Ιρλανδία

Γερμανία

Τσεχία

Ηνωμένο Βασίλειο

Κύπρος

Κύπρος

Η.Π.Α.

Λουξεμβούργο

Γαλλία

Η.Π.Α.

Ηνωμένο Βασίλειο

Ποσοστό Συμμετοχής 0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

Ο συνολικός αριθμός αξιών που μεταβιβάστηκαν λόγω διακανονισμού χρηματιστηριακών συναλλαγών ανήλθε στα 2.777.435.299 τεμάχια καταγράφοντας αξιοσημείωτη αύξηση 60,9% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (1.726.322.757 τεμάχια) και αύξηση 37,1% σε σχέση με το Οκτώβριο του 2013 (2.025.217.591 τεμάχια). Οι ξένοι επενδυτές τον Οκτώβριο 2014 πραγματοποίησαν το 63,0% της συνολικής αξίας συναλλαγών. Ο αριθμός των Ενεργών Μερίδων για τον μήνα Οκτώβριο 2014 ανήλθε στις 28.897 έναντι 22.822 κατά τον προηγούμενο μήνα (τον Οκτώβριο 2013 ο αριθμός των ενεργών μερίδων ανήλθε στις 40.633). Τον Οκτώβριο 2014 δημιουργήθηκαν 980 Νέες Μερίδες Επενδυτών έναντι 1.159 νέων Μερίδων που δημιουργήθηκαν τον προηγούμενο μήνα.

Εισροές / Εκροές σε εκατ. €

* Η ταξινόμηση αφορά σε Μερίδες επενδυτών όπου έχει δηλωθεί άλλη χώρα φορολογικής κατοικίας από την Ελλάδα.

-60,00 -40,00 -20,00

0,00 20,00 40,00 60,00

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

80,00

| R E P O R T E R 57

Τράπεζες

«ΚΩΔΙΚΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Σύγχρονα χρηματοοικονομικά εργαλεία «ρίχνει» στην Αγορά ο μεγαλύτερος χρηματοπιστωτικός όμιλος της χώρας.

M

Με νέα αντίληψη για την υποστήριξη των υγιών και βιώσιμων παραγωγικών και επιχειρηματικών δυνάμεων της χώρας, η Τράπεζα Πειραιώς αναπτύσσει καινοτόμα σύγχρονα εργαλεία και υπηρεσίες χρηματοδότησης προσαρμοσμένα στις ανάγκες της προσπάθειας για την ανασυγκρότηση της Οικονομίας και τη θεμελίωση ενός ανταγωνιστικού μοντέλου μακροπρόθεσμης ανάπτυξης. Όπως πρόσφατα δήλωσε ο Πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς, κ. Μιχάλης Σάλλας, «το νέο μοντέλο ανάπτυξης της Οικονομίας θα πρέπει να προσανατολιστεί στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας με βάση την ποιότητα, συστατικά στοιχεία της οποίας είναι η εξωστρέφεια, η καινοτομία, η έρευνα και η τεχνολογία. Η ποιότητα σε όλες τις μορφές της, με έμφαση στην καινοτομία, μπορεί να αποτελέσει τη βάση της νέας ελληνικής επιχειρηματικότητας, το μέσο για να ξεπεράσουμε το εμπόδιο της ανταγωνιστικότητας που εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από το κόστος παραγωγής». Στο πλαίσιο αυτό η Τράπεζα έχει ήδη ανακοινώσει σειρά πρωτοβουλιών

58 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

προσανατολισμένων στην υποστήριξη αυτού του νέου μοντέλου ανάπτυξης, με σημαντικότερες: Την ανάπτυξη της συμβολαιακής τραπεζικής, που ήδη υλοποιείται με ιδιαίτερη επιτυχία στον αγροτικό χώρο και εφαρμόζει συνδυαστικές μορφές δανειοδότησης με τη σύναψη συμβολαίων τριγωνικής σχέσης, τα οποία διασφαλίζουν σταθερή ρευστότητα, συγκεκριμένη ποιότητα, διασφαλισμένη πώληση μεταξύ της μεταποιητικής ή εμπορικής επιχείρησης και ενός σημαντικού αριθμού αγροτών. Την προώθηση της δημιουργίας ενός Ιδιωτικού Επενδυτικού Ταμείου με αντικείμενο τη μεσομακροπρόθεσμη χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε συνεργασία με διεθνείς επενδυτικούς οίκους και ξένους θεσμικούς επενδυτές. Το Ταμείο θα στοχεύσει αρχικά στην άντληση 500 εκατ. ευρώ από τις διεθνείς Αγορές με συμμετοχή της Τράπεζας Πειραιώς. Το Ταμείο θα καλύψει με δανειοδότηση επενδυτικά και αναπτυξιακά σχέδια δυναμικών εξαγωγικών επιχειρήσεων, επιχειρήσεων προστιθέμενης εγχώριας αξίας και υποκατάστασης εισαγωγών, επιχειρήσεων με καινοτόμα προϊόντα, ικανή διοίκηση και ενδιαφέρον επιχειρηματικό σχέδιο. Τη διαμόρφωση ενός δυναμικού προ-

γράμματος χρηματοδοτήσεων, ύψους 700 εκατ. ευρώ, για τον επόμενο χρόνο, για την υποστήριξη υγιών, συνεπών και δυναμικών επιχειρήσεων, με προτεραιότητα στις μικρομεσαίες, εξαγωγικές και μεταποιητικές, με καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Η ενίσχυση του εξαγωγικού factoring με πρόσθετη χρηματοδότηση είναι στις προτεραιότητες αυτού του προγράμματος. Τον προγραμματισμό της εκταμίευσης 500 εκατ. ευρώ εντός του 2015, για συμμετοχή σε επίσημα προγράμματα χρηματοδότησης της Οικονομίας, όπως του ΕΤΕΑΝ, της ΕΤΕπ, του EIF (Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο) και του ΕΣΠΑ, που είναι με τα σημερινά δεδομένα οι βασικές πηγές χρηματοδότησης νέων επενδύσεων. Τη δημιουργία ενός Κέντρου Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας, με κύριο σκοπό την υποστήριξη επιχειρηματικών σχεδίων των οποίων η αποδοτικότητα βασίζεται στην εκτεταμένη εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών, την υλοποίηση νέων ιδεών και τη χρήση προηγμένης τεχνολογίας.

ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ Με κορωνίδα τη συμβολαιακή γεωργία/κτηνοτροφία, η Τράπεζα Πειραιώς έχει στρατηγικά επιλέξει να υποστηρίξει τον αγροδιατροφικό τομέα, με βάση μια ολιστική προσέγγιση για την εξυπηρέτηση του χώρου. Η χρηματοδότηση παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και των αγροτικών επιχειρήσεων και στην ενίσχυση της εξωστρέφειας του αγροδιατροφικού τομέα. Προϋποθέτει όμως ότι οι φορείς χρηματοδότησης είναι σε θέση να κατανοούν σε βάθος τις ιδιαιτερότητες και τα πολυδιάστατα προβλήματα του κλάδου. Να καταλαβαίνουν τον κυκλικό χαρακτήρα του αγροτικού τομέα και τα διαφορετικά είδη κινδύνων που ενέχει. Το να προσεγγίζεις κάθε μέρος αυτής

w w w.r ep or ter.g r

της αλυσίδας ξεχωριστά, καθιστά το εγχείρημα μη βιώσιμο.

O κ. Μιχάλης Σάλλας, Πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς.

Οι ανάγκες χρηματοδότησης στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και τις αγροτικές επιχειρήσεις είναι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες. Για τη χρηματοδότηση των βραχυπροθέσμων αναγκών των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, η Τράπεζα, τόσο μέσω του Ανοιχτού Δανείου Αγροτών όσο και μέσω του Προγράμματος Συμβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας, παρέχει ρευστότητα στον Αγροτικό Τομέα. Σκοπός του Ανοιχτού Δανείου Αγροτών είναι η κάλυψη των ετήσιων αναγκών της εκμετάλλευσης σε εφόδια. Από την άλλη πλευρά, το Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας αποτελεί την πιο σύγχρονη μορφή βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης, η οποία σε αντίθεση με τις παραδοσιακές μορφές, χρηματοδοτεί απευθείας την παραγωγική διαδικασία ενώ για πρώτη φορά οι συμφωνίες της συμβολαιοποιημένης γεωργίας και κτηνοτροφίας υλοποιούνται με την υποστήριξη μιας τράπεζας, τόσο σε χρηματοδοτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο συντονισμού. Εξασφαλίζοντας τη ρευστότητα τη στιγμή που τη χρειάζεται, ο παραγωγός μπορεί πλέον να παράγει ποιοτικότερα προϊόντα, γνωρίζοντας ότι δεν χρειάζεται να αναζητεί που θα τα πουλήσει. Παράλληλα, η ρευστότητα στην κρίσιμη αυτή περίοδο στον αγοραστή του προϊόντος, τη μεταποιητική-εμπορική επιχείρηση, διευκολύνει και ενθαρρύνει την αγορά ποιοτικής και πιστοποιημένης πρώτης ύλης. Ο συντονισμός από την Τράπεζα Πειραιώς στη σύμπραξη αυτή είχε καταλυτική δράση. Κατάφερε να αναδείξει και να πιστοποιήσει την κορυφαία ελληνική ποιότητα αγροτικών προϊόντων και να

w w w.r ep or ter.g r

Οι παραγωγοί που έχουν επωφεληθεί από το Πρόγραμμα, ξεπερνούν πλέον τους 14.000 ενισχύσει τις προσπάθειες για κατοχύρωση ταυτότητας στο ελληνικό προϊόν. Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι το πλήθος των συνεργασιών αυτή τη στιγμή να ξεπερνά αισίως τις 90. Οι παραγωγοί που έχουν επωφεληθεί από το Πρόγραμμα ξεπερνούν πλέον τους 14.000. Τα εγκεκριμένα όρια προς τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, τις επιχειρήσεις και τους παραγωγούς έχουν ξεπεράσει τα 440 εκατ. ευρώ. Η αξία των εξαγωγών των επιχειρήσεων και των συνεταιρισμών που συνεργάζονται στο πρόγραμμα ανέρχεται σε περίπου 1 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε 20% επί του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών. Στο εξω-

τερικό και με την υποστήριξη από το Πρόγραμμα Συμβολαιακής Γεωργίας & Κτηνοτροφίας κατευθύνονται σε περισσότερες από 54 χώρες. Παράλληλα, περισσότερα από 11.000 άτομα απασχολούνται σε διάφορες θέσεις στις επιχειρήσεις αυτές. Παράλληλα σε σχέση με τις ανάγκες των αγροτών για επενδύσεις, η Τράπεζα αξιοποιώντας τη γνώση για τη λειτουργία των χρηματοδοτικών εργαλείων, πρωτοστάτησε στη σύσταση του Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας, μέσω του οποίου δίνονται δάνεια με ευνοϊκούς όρους, σε επιχειρηματικά σχέδια που εντάσσονται σε μέτρα στα πλαίσια Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης. Για τη

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 59

Τράπεζες

Με κορωνίδα τη συμβολαιακή γεωργία KAI κτηνοτροφία, η Τράπεζα Πειραιώς έχει στρατηγικά επιλέξει να υποστηρίξει τον αγροδιατροφικό τομέα

60 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

λειτουργία του Ταμείου δεσμεύτηκαν 138 εκατομμύρια ευρώ από την πλευρά της Τράπεζας, που σε συνδυασμό με τα 115 εκατομμύρια του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων δημιούργησαν ένα εργαλείο 253 εκατομμυρίων ευρώ για τη στήριξη της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και την ανάπτυξη της υπαίθρου. Αντίστοιχα, η Τράπεζα Πειραιώς είναι η μόνη Τράπεζα που έχει αναπτύξει ένα καινοτόμο ολοκληρωμένο πλαίσιο χρηματοδότησης για επιχειρήσεις που έχουν ενταχθεί σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Επιχειρήσεις, δηλαδή, που υλοποιούν επενδυτικά σχέδια με τη στήριξη δράσεων του ΕΣΠΑ ή του Επενδυτικού Νόμου. Ήδη τις προηγούμενες ημέρες ολοκληρώθηκε και ανακοινώθηκε η υπογραφή των συμφωνιών της Τράπεζας, τόσο με το Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο (EIF) στο πλαίσιο του Προγράμματος JEREMIE με σκοπό τη συγχρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων είτε μέσω επεν-

δυτικών δανείων για την απόκτηση υλικών και άυλων στοιχειών ενεργητικού είτε μέσω δανείων κεφαλαίου κίνησης για την ανάπτυξη και την επέκταση των δραστηριοτήτων τους, όσο και με το Ελληνικό Επενδυτικό Ταμείο (IfG). Το Ελληνικό Επενδυτικό Ταμείο αποτελεί μία πρωτοβουλία του ελληνικού Δημοσίου και της γερμανικής αναπτυξιακής τράπεζας KfW, που παρέχει με ελκυστικούς όρους χρηματοδοτήσεις σε επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα δίνει τη δυνατότητα αναχρηματοδότησης υφιστάμενων δανείων με τους προνομιακούς όρους της δράσης, ειδικά για επιχειρήσεις η ανταγωνιστικότητα των οποίων πλήττεται από το υψηλό κόστος χρήματος στη χώρα μας, σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Η συμφωνία με την KfW αντανακλά την εμπιστοσύνη των διεθνών οργανισμών στις προοπτικές της ελληνικής Οικονομίας, αλλά και στη δυνατότητα της Τράπεζας να στηρίξει τις μικρές επιχειρήσεις της χώρας.

w w w.r ep or ter.g r

ΑΓΟΡΕΣ

Όταν τα hedge funds έγιναν... «σκιώδεις» τραπεζίτες

Π

Πρόσφατα ο επικεφαλής της Ε.Κ.Τ., κ. Μ. Ντράγκι, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα, το οποίο υποβλήθηκε από τον ευρωβουλευτή της Ν.Δ., κ. Γ. Κύρτσο, παραδέχθηκε ότι πράγματι η αναγκαιότητα για πρακτική ευκολία στην Αγορά οδηγεί την αναζήτηση χρηματοδότησης όλο και συχνότερα, πλέον, όχι στην παραδοσιακή τράπεζα, η οποία υπόκειται σε ενδελεχείς ρυθμιστικούς κανόνες στην Ευρωπαϊκή Έ νωση, αλλά στον σκιώδη τραπεζικό τομέα (shadow banking), ο οποίος παραμένει αρρύθμιστος. Ο κ. Ντράγκι, απαντώντας περισσότερο με την ιδιότητά του ως επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου, τόνισε ότι η εποπτεία και ο έλεγχος που θα ασκεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου θα είναι προς την κατεύθυνση της καλύτερης λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος και της διευκόλυνσης της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων από αυτό,

w w w.r ep or ter.g r

αλλά και της επιβολής κανόνων στο shadow banking. Τι ακριβώς είναι όμως το «σκιώδες τραπεζικό σύστημα» και κυρίως γιατί βρίσκεται στο στόχαστρο των θεσμικών και εποπτικών φορέων των Αγορών; Κατ’ αρχάς, μόνο και μόνο το προσωνύμιο «σκιώδες» δίνει μια πρώτη αίσθηση περί τίνος πρόκειται και βέβαια παραπέμπει σε θεωρίες συνωμοσίας από αυτές που αρέσκονται να συζητούν οι επαγγελματίες των Αγορών. Ενώ έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί πως ανά-

Τα Hedge Funds βρίσκονται πλέον στο στόχαστρο της ΕΚΤ λογου χαρακτήρα ονόματα έχουν δοθεί για τις παράλληλες χρηματιστηριακές Αγορές, τις γνωστές «σκοτεινές πισίνες» (dark pools). Επί της ουσίας, πίσω από το shadow banking βρίσκονται για μία ακόμη φόρα τα hedge funds, δηλαδή μια κατηγορία επενδυτικών χαρτοφυλακίων που λειτουργούν αυτόνομα, δεν δεσμεύονται εκ του καταστατικού τους για το πού μπορούν και πού όχι να τοποθετούν τα κεφάλαια που διαχειρίζονται και γενικά δίνουν λογαριασμό μόνο στους επίσης «σκιώδεις» μετόχους τους. Με πιο απλά λόγια, λοιπόν, το “shadow banking” δεν είναι τίποτα άλλο από την «οικογένεια» των hedge funds, που παράλληλα με τις επενδυτικές τους δραστηριότητες λειτουργούν και ως τράπεζες, χρηματοδοτώντας επιχειρηματικούς ομίλους με πολλούς και διαφόρους τρόπους (αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, ομολογιακές εκδόσεις αλλά και απευθείας δανειοδότηση ή διευκολύνσεις). Η «μόδα» αυτή έχει πάρει διαστάσεις και συνοδεύεται από υπερβολική μόχλευση των κεφαλαίων. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα hedge funds αυτή την ώρα πιέζονται ασφυκτικά να μειώσουν τη μόχλευσή τους, δεδομένης της αρνητικής χρηματιστηριακής τάσης. Αυτή η εξέλιξη οδηγεί τελευταία, παγκοσμίως, τους «καρχαρίες» να ρευστοποιούν με επιθετικό τρόπο μετοχές, το ευκολότερο ρευστοποιήσιμο asset, μιας και τα δάνεια είναι αδύνατον να επιστρέψουν άμεσα. -Α.Τ.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 61

Οι τρεις εφιάλτες των τραπεζιτών για το 2015 Ρεπορτάζ: Στ. Κ. Χαρίτος 62 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

τραπεζες

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Ε.Κ.Τ. σχεδιάζει να παρέμβει πιεστικά, προκειμένου να πιέσει τις ελληνικές Αρχές να επισπεύσουν τις διαδικασίες συγκρότησης κυβέρνησης. w w w.r ep or ter.g r

oikonomia

Τον χειρότερο εφιάλτη τους ζουν οι τραπεζίτες. Η προσπάθεια δύο ετών, από την πρώτη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μέχρι και σήμερα, κινδυνεύει να τιναχτεί στον αέρα και το 2015 να αποτελέσει χρονιά-κόλαφο για τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα. ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2014 | |R R EP EO PO RR TE TR E R6 36 3

oikonomia

τραπεζες

Ο

Ο κίνδυνος δεν είναι η επικράτηση του ΣυΡιζΑ, στις εκλογές που θα γίνουν, εφόσον δεν εκλεγεί Πρόεδρος Δημοκρατίας στην τρίτη ψηφοφορία στη Βουλή (27 Δεκεμβρίου), αλλά ο μη σχηματισμός κυβέρνησης, αφού τα χρονικά πλαίσια διαπραγμάτευσης είναι ασφυκτικά. Αν γίνουν εκλογές στις αρχές Φεβρουαρίου και μέχρι να σχηματιστεί κυβέρνηση, ο χρόνος που θα απομένει για διαπραγμάτευση με τους δανειστές θα είναι απόλυτα οριακός.

Επιπρόσθετα, κορυφαίες τραπεζικές πηγές ανέφεραν ότι ο βαθύτερος λόγος της ανησυχίας έγκειται στο αν θα υπάρχουν… καταθέσεις στις τράπεζες μέχρι το τέλος Ιανουαρίου� Δεν είναι τυχαίο ότι δύο μόλις ημέρες μετά την έναρξη των διαδικασιών εκ μέρους της κυβέρνησης για την εκλογή του νέου Προέδρου, παρατηρήθηκαν τα πρώτα μικρά δείγματα εξόδου κεφαλαίων από τράπεζες και μάλιστα από προθεσμιακούς καταθετικούς λογαριασμούς. Εκεί που έληγαν στο τέλος Ιανουαρίου, οι καταθέτες τούς «έσπασαν» έναν μήνα πριν, όπως σχολιάζουν οι ίδιες πηγές. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, οι εκροές καταθέσεων από τις ελληνικές τράπεζες στην κορύφωσή τους έφτασαν τα 115 δισ. ευρώ, ειδικά στην περίοδο της μεγάλης φυγής των κεφαλαίων προς το εξωτερικό, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Η «καθαρή» απώλεια σήμερα υπολογίζεται στα 56,8 δισ. ευρώ, ποσό από το οποίο τα 32,5 δισ. έφυγε για το εξωτερικό και μόνο πολύ μικρό μέρος του έχει επιστρέψει στην Ελλάδα. Τα στοιχεία των κεντρικών τραπεζών και του ευρωσυστήματος έδειξαν ότι από αυτό το ποσό των 32,5 δισ. τοποθετήθηκαν στο εξωτερικό τα 22,2 δισ. σε καταθέσεις, τα 5,3 δισ. σε ομόλογα, το 1 δισ. σε μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια και 4 δισ. σε μη τραπεζικά προϊόντα, όπως τα ακίνητα και ο χρυσός. Ο δεύτερος εφιάλτης των τραπεζιτών είναι η συμπεριφορά από την Ε.Κ.Τ. Το πώς θα χειριστεί την περίοδο της πολιτικής αβεβαιότητας, αν αυτή παραταθεί μετά τον Φεβρουάριο και η ακυβερνησία είναι ορατή. Τραπεζικές πηγές δεν αποκλείουν να υπάρξει εξάμηνη παράταση στην περίπτωση αυτή, αλλά τούτο δεν σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν είναι έτοιμη. Οι πληροφορίες επισημαίνουν ότι η Ε.Κ.Τ. σχεδιάζει να παρέμβει, αλλά πιεστικά και όχι πυροσβεστικά, προκειμένου να πιέσει τις ελληνικές Αρχές να επισπεύσουν τις διαδικασίες συγκρότησης κυβέρνησης. Στην περίπτωση, λοιπόν, που η χώρα οδηγηθεί σε εκλογές, με πιθανότε-

64 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ρη ημερομηνία την 7η Φεβρουαρίου, με τον ΣυΡιζΑ να έρχεται πρώτο κόμμα και τις διαδικασίες συγκρότησης κυβέρνησης να καθίστανται χρονοβόρες, η Ε.Κ.Τ. θα αναλάβει δύο σοβαρές πρωτοβουλίες, που οι συστημικοί τραπεζίτες στη χώρα μας δεν θέλουν καν να ακούνε. Πρώτον, η ECB κόβει την πίστωση προς τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα. Ταυτόχρονα, η χρηματοδότηση των τραπεζών θα γίνεται μέσω του ELA, με επιτόκια της τάξης του 4%, όταν έχουν φτάσει να δανείζονται με επιτόκια euribor. Δεύτερον, η Ε.Κ.Τ. σύμφωνα με πληροφορίες από το «Σίτι», θα κάνει και κάτι άλλο, χειρότερο, το οποίο τρέμουν οι τραπεζίτες: θα περιορίσει στο μισό τη χρηματοδότηση των τραπεζών με collateral περιουσιακών τους στοιχείων, ακόμη και από «κοκκινισμένα» δάνεια. Από 42 δισ. ευρώ οι πληροφορίες αναφέρουν ότι αυτό θα πέσει στα 21 δισ. ευρώ.

Ανησυχία και για τα assets Τα επιτελεία των τραπεζών δηλώνουν αναστατωμένα από την προοπτική αυτή και δεν αποκλείεται μέσα στις επόμενες ημέρες να κλείσουν τα deals πώλησης του asset management της Εθνικής, στις αρχές του νέου χρόνου να ξεκινήσει η διαδικασία πώλησης της Finansbank και η Eurobank να πουλήσει τη Eurolife, προκειμένου να βρεθούν με κεφάλαια να αντέξουν στο τσουνάμι των εξελίξεων που έρχεται, αν το πολιτικό κλίμα στη χώρα στραβώσει περαιτέρω. Κι αυτό αποτελεί το επόμενο άγχος των τραπεζιτών, δηλαδή, οι τιμές στις οποίες θα πουλήσουν τα assets τους. Τόσο το πολιτικό κλίμα όσο και η συσσωρευμένη πίεw w w.r ep or ter.g r

oikonomia

τραπεζες

ση στο Χρηματιστήριο φέρνουν «δεύτερες σκέψεις» στους επίδοξους αγοραστές. Για παράδειγμα, οι ανάδοχοι υπέδειξαν στην Εθνική να αναβάλει την εισαγωγή της Πανγαία στο Χρηματιστήριο. Αυτά δεν σημαίνουν, βέβαια, ότι οι τράπεζες θα μείνουν με τα χέρια σταυρωμένα. Κορυφαία πηγή στην Τράπεζα Ελλάδος, ανέφερε ότι θα προχωρήσει κανονικά η ταχεία υλοποίηση των προγραμμάτων αναδιάρθρωσης (μείωση δικτύου καταστημάτων και προσωπικού), η ενίσχυση του αποθέματος προβλέψεων (στο 60% των καθυστερήσεων) και η επιβεβαίωση της ισχυρής κεφαλαιακής τους βάσης (όπως αποτυπώθηκε στο stress test της Ε.Κ.Τ.) που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μεγάλη επιστροφή σε κέρδη στη νέα χρονιά. Ωστόσο, στελέχη τραπεζών υπογραμμίζουν ότι τα πάντα εξαρτώνται από το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον και την επιβεβαίωση της ανοδικής πορείας της Οικονομίας. Υπό την αίρεση ότι δεν θα μπούμε σε νέες περιπέτειες, οι τράπεζες αισιοδοξούν ότι το 2015 θα μπορούσε να αποτελέσει την πρώτη χρονιά κερδοφορίας, συνολικά για τον κλάδο, μετά το ξέσπασμα της μεγάλης δημοσιονομικής κρίσης.

Ενδείξεις κερδοφορίας Σύμφωνα με στελέχη τραπεζών, πέντε είναι τα κρίσιμα σημεία που θα καθορίσουν την επιστροφή σε κερδοφορία:

1

Μείωση κόστους χρήματος

Ακόμη κι αν παρατηρούνται αποσύρσεις καταθέσεων, οι τράπεζες δεν σκοπεύουν να προβούν σε αυξήσεις επιτοκίων. Αν ομαλοποιηθεί σύντομα η κατάσταση στην Οικονομία και την Αγορά, λόγω του αντίκτυπου των πολιτικών εξελίξεων, θα επέλθει νέα μείωση των επιτοκίων καταθέσεων. Μετά τη ριζική αναδιάταξη δυνάμεων που έχει συντελεστεί, αλλά και τη βελτίωση των οικονομικών συνθηκών, οι τράπεζες έχουν επιτύχει τη σημαντική μείωση του κόστους καταθέσεων. Εκτιμούν ότι στη νέα χρονιά το κόστος χρηματοδότησης μπορεί να μειωθεί ακόμη περισσότερο, αλλά υπό προϋποθέσεις.

2

Μείωση λειτουργικού κόστους

Οι τράπεζες έχουν ολοκληρώσει το μεγαλύτερο μέρος της αναδιάρθρωσης στην Ελλάδα και πλέον από το 2015 θα απολαύσουν τα οφέλη από τη μεγάλη περιστολή δαπανών. Ση-

66 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Ο ΑΛΛΟΣ ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΤΩΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΩΣ ΘΑ ΧΕΙΡΙΣΤΕΙ Η Ε.Κ.Τ. την περίοδο της πολιτικής αβεβαιότητας, αν αυτή παραταθεί μετά τον Φεβρουάριο και η ακυβερνησία είναι ορατή

μειώνεται ότι τα τελευταία χρόνια οι τράπεζες έχουν προχωρήσει στη διακοπή της λειτουργίας περίπου 1.200 καταστημάτων. Παράλληλα έχουν μειώσει το προσωπικό τους κατά 12.000 εργαζομένους κυρίως μέσω προγραμμάτων εθελούσιας αποχώρησης. Η αύξηση των εσόδων σε συνδυασμό με τη μεγάλη μείωση των δαπανών θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των λειτουργικών κερδών.

3

Διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων

4

Μείωση προβλέψεων

Μπορεί τα «κόκκινα δάνεια», που αποτελούν το 35% του συνόλου να συνιστούν το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα για τις τράπεζες, ωστόσο αν η Οικονομία μπει σε τροχιά σταθερής ανάπτυξης, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μπορούν να αποτελέσουν σημαντική πηγή εσόδων για το μέλλον. Η δημιουργία εξειδικευμένων μονάδων για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων θα οδηγήσει σε πολύ καλύτερα ποσοστά ανακτήσεων. Οι τράπεζες θα κατορθώσουν να εισπράξουν ένα τμήμα από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ενισχύοντας την κερδοφορία τους.

Τα τελευταία χρόνια οποιαδήποτε λειτουργική κερδοφορία την απορροφούσαν ολοκληρωτικά οι προβλέψεις για την αντιμετώπιση των «κόκκινων δανείων». Ωστόσο οι τράπεζες έχουν σχηματίσει, πλέον, ένα πολύ ισχυρό απόθεμα προβλέψεων, το οποίο καλύπτει περίπου το 60% των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ενώ τα τελευταία τρίμηνα καταγράφεται επιβράδυνση του ρυθμού σχηματισμού νέων «κόκκινων δανείων». Οι τράπεζες εκτιμούν ότι μέχρι τα μέσα του 2015 τα «κόκκινα δάνεια» θα φτάσουν στο υψηλότερο σημείο και θα ακολουθήσει σταδιακή αποκλιμάκωση του δείκτη. Λιγότερα «κόκκινα δάνεια» σημαίνει λιγότερες προβλέψεις και λιγότερες προβλέψεις σημαίνουν υψηλότερα κέρδη.

5

Θετική πιστωτική επέκταση

Εξαιρετικά σημαντική για τον κλάδο θα είναι η αύξηση των υπολοίπων δανείων τη νέα χρονιά. Η αύξηση του υπολοίπου δανείων θα έχει δύο πολύ ευεργετικές επιδράσεις: θα οδηγήσει σε ταχύτερη αποκλιμάκωση των «κόκκινων δανείων» (καθώς θα περιορίζονται ως ποσοστό του συνόλου των δανείων) και παράλληλα θα φέρει «φρέσκα» έσοδα για τις τράπεζες. w w w.r ep or ter.g r

Dourampeis Oyster, 37 Adrianeiou str., Neo Psychiko, Tel.: 2106710100 Δουράμπεης Oyster Αδριανείου 37, Ν. Ψυχικό, Tηλ: 2106710100

φυλακίου και υψηλής ρευστότητας, με τον δεύτερο χαμηλότερο δείκτη δανείων προς καταθέσεις στην Ελλάδα.

Διπλασιασμός χρηματοδοτήσεων

Οι δεσμεύσεις της Eurobank για στήριξη της Oικονομίας Σειρά δεσμεύσεων για τη διοχέτευση ρευστότητας σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά ανέλαβε η Eurobank, με στόχο τη στήριξη της ελληνικής Oικονομίας.

Π

Παρουσιάζοντας το πρόγραμμα «Δεσμεύσεις 2015», ο Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank, κ. Χρήστος Μεγάλου, ανακοίνωσε ότι η τράπεζα διπλασιάζει για το 2015 τις χρηματοδοτήσεις, με νέα δάνεια ύψους 2 δισ. ευρώ, τόσο προς επιχειρήσεις όσο και προς ιδιώτες. Αποφασισμένη να συμβάλλει στον πολλαπλασιασμό των δυνατοτήτων της Οικονομίας μας, η Eurobank δίδει ιδιαίτερο βάρος στην ενίσχυση των εξαγωγών και της καινοτομίας. Χαρακτηριστικά ο κ. Χρήστος Μεγάλου τόνισε: «η στήριξη των εξαγωγικών, εξωστρεφών και καινοτόμων επιχειρήσεων είναι στην καρδιά της αντίληψης της Eurobank για το πώς πρέπει να προχωρήσει η Οικονομία και η χώρα από εδώ και πέρα».

68 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Οι δεσμεύσεις της EurobanΚ για την εξωστρέφεια και την καινοτομία στοχεύουν σε: Χρηματοδότηση της Οικονομίας Ενίσχυση της εξωστρέφειας Ώθηση στην καινοτομία

Ρευστότητα σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά H Eurobank, μετά την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της, ύψους 2,9 δισ. ευρώ, της μεγαλύτερης σε ύψος συναλλαγής στην Ελλάδα στον τραπεζικό τομέα, καθώς και την επιτυχή έκβαση των stress tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, είναι έτοιμη για τη χρηματοδότηση της Οικονομίας και την τόνωση της επιχειρηματικότητας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Eurobank διαθέτει συνδυασμό επαρκούς κεφαλαιακής βάσης ανθεκτικής σε ακραίες συνθήκες, ποιότητας δανειακού χαρτο-

Έ τσι, εφαρμόζοντας συγκεκριμένο επιχειρηματικό σχέδιο, που ήδη έχει αρχίσει ορατά να αποδίδει καρπούς, θέτοντας τις βάσεις για επιστροφή στην κερδοφορία το 2015, η Eurobank έχει σήμερα τις δυνατότητες να υλοποιήσει τον κεντρικό στόχο της: τη στήριξη των πελατών της και τη χρηματοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Από αυτό τον βασικό στόχο απορρέει η δέσμευση για διπλασιασμό των χρηματοδοτήσεων το 2015, οι οποίες από τo 1 δισεκατομμύριο ευρώ φέτος, θα κινηθούν στην περιοχή των 2 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Χρήστος Μεγάλου O Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank, κ. Χρήστος Μεγάλου, κατά την παρουσίαση του σχεδίου ανέφερε: «Δύο δισ. για να στηρίξουμε τους πελάτες μας, να δώσουμε ανάσα στις επιχειρήσεις, να βοηθήσουμε τους πολλούς εκείνους που προσπαθούν με κόπο να αντέξουν και ακόμη για να χρηματοδοτήσουμε νέα, υγιή επιχειρηματικά σχέδια και κατεξοχήν εκείνα που στοχεύουν στις διεθνείς Αγορές, έχουν γερό business plan, μπορούν να ανοίξουν νέες Αγορές και να σταθούν στον διεθνή ανταγωνισμό». Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Euro­ bank, πρόκειται να διοχετευθούν 520 εκατομμύρια ευρώ προς τις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, περίπου 200 εκατομμύρια ευρώ για μεγάλα έργα και συγχρηματοδοτήσεις, πάνω από 250 εκατομμύρια ευρώ για τον τουρισμό και τη ναυτιλία, σχεδόν 200 εκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη των εξαγωγών.

Στήριξη στις Μ.μ.Ε. Επίσης, η Eurobank δεσμεύεται να διοχετεύσει άλλα 450 εκατομμύρια ευρώ

w w w.r ep or ter.g r

Τράπεζες

στις μικρότερες επιχειρήσεις, ώστε να μπορέσουν, αξιοποιώντας και τις πρόσφατες ρυθμίσεις για τις φορολογικές και ασφαλιστικές εκκρεμότητες, να κάνουν νέα αρχή. Επιπλέον, 400 εκατομμύρια ευρώ αντιστοιχούν σε χρηματοδοτήσεις ιδιωτών, είτε πρόκειται για στεγαστικά δάνεια είτε για καταναλωτικές και άλλες ανάγκες ιδιωτών. Συνεπώς, η Eurobank συνολικά προγραμματίζει για το 2015 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ χορηγήσεων προς μεγάλες, μεσαίες και µικρές επιχειρήσεις και 400 εκατομμύρια ευρώ για ανάγκες ιδιωτών. Επιπροσθέτως, συμμετέχει με 150 εκατομμύρια ευρώ νέες χρηματοδοτήσεις στα Προγράμματα Συγχρηματοδότησης ETEAN, EIF, EIB για μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Σημειώνεται ότι η τράπεζα, με νέα αντίληψη για τη χρηματοδότηση των μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων, διαμορφώνει εξατομικευμένες προτάσεις χρηματοδότησης, σύμφωνα με την ανάλυση των ιδιαίτερων αναγκών της κάθε μικρής και μεσαίας επιχείρησης, με την υπηρεσία Business Check Up και τον Ειδικό Σύμβουλο

η στήριξη των εξαγωγικών, εξωστρεφών και καινοτόμων επιχειρήσεων είναι στην καρδιά της αντίληψης της Eurobank για το πώς πρέπει να προχωρήσει η οικονομία και η χώρα από εδώ και πέρα

Ενίσχυση της εξωστρέφειας Η Eurobank αναλαμβάνει, επίσης, ειδικές και συνολικές πρωτοβουλίες για κλάδους και δραστηριότητες που εκτιμά ότι θα πρωταγωνιστήσουν στην επιστροφή της Οικονομίας στην ανάπτυξη: Διοχετεύει μέρος των προαναφερθέντων κεφαλαίων σε 800 επιχειρήσεις-πελάτες της, ειδικά για τη χρηματοδότηση της εξαγωγικής τους δραστηριότητας. Μειώνει το επιτόκιο των μακροπρόθεσμων χρηματοδοτήσεων εξαγωγικών επιχειρήσεων κατά 100 μ.β. Αντίστοιχα, για το στάδιο της προχρηματοδότησης των εξαγωγέων μειώνει το επιτόκιο για πιστωτικές γραμμές έναντι απλών παραγγελιών ή έναντι ανοίγματος ενέγγυων πιστώσεων. Θεσμοθετεί ετήσιο συνέδριο εξαγωγών

w w w.r ep or ter.g r

“Eurobank Greek Exports Convention”, με το πρώτο να έχει ήδη πραγματοποιηθεί με ιδιαίτερη επιτυχία στις 26 Νοεμβρίου 2014. Επενδύει περαιτέρω στη διαδικτυακή εξαγωγική πύλη “Exportgate.gr”, φέρνοντας σε επαφή 1.500 εξαγωγικές επιχειρήσεις με 30.000 εισαγωγείς, σε πάνω από 40 χώρες παγκοσμίως. Ενισχύει περαιτέρω την εξειδικευμένη ομάδα “Ask the Experts”, μια ομάδα 15 στελεχών, που λειτουργεί επικουρικά γύρω από το Exportgate.gr με βαθιά γνώση της Αγοράς του διεθνούς εμπορίου. Το βασικό της αντικείμενο είναι η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών κυρίως σε μικρές και μεσαίες ελληνικές

O κ. κ. Χρήστος Μεγάλου, Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank

επιχειρήσεις, που επιθυμούν να αναπτύξουν εξαγωγική δραστηριότητα, ιδιαίτερα σε θέματα λειτουργικά και χρηματοδοτικά. Δεσμεύει ποσό 10 εκατομμυρίων ευρώ για να χρηματοδοτήσει την καινοτόμο επιχειρηματικότητα, με έμφαση στην ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων που θα αναδειχθούν μέσα από τα πρωτοπόρα προγράμματα «H Ελλάδα Καινοτομεί» και “Egg-enter•grow•go”, αλλά και αυτοτελώς. Έ χει αναπτύξει εξειδικευμένη μονάδα για την εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων τουρισμού. Συμμετέχει στο “Odyssey JEREMIE Partners”, το μεγαλύτερο επενδυτικό ταμείο για την ανάπτυξη νεοφυών καινοτόμων επιχειρήσεων ψηφιακής επιχειρηματικότητας.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 69

Γνώμη Γνωμη

Η απόσταση μεταξύ των δύο φύλων ως προς τη συμμετοχή τους στην Oικονομία παραμένει σημαντική Της Λίνας Τσαγκαράκη

Σ

Στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη Oικονομία το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα προσδιορίζεται ολοένα και περισσότερο από άυλους παράγοντες, που δεν εξαρτώνται από το κεφάλαιο αλλά από την παραγωγή καινοτομίας και υπηρεσιών με υψηλή προστιθέμενη αξία, καθώς και από την αξιοποίηση των δεδομένων και του ανθρώπινου κεφαλαίου. Διανύουμε την εποχή των ταλέντων ή του “talentism”, όπως αποκαλείται χαρακτηριστικά. Έ τσι το θέμα της ισότητας των φύλων στον κόσμο των επιχειρήσεων ανάγεται σε μείζον, δεδομένου ότι οι γυναίκες αποτελούν το ήμισυ του δυναμικού σε ανθρώπινο κεφάλαιο που είναι διαθέσιμο και η αποτελεσματική χρήση αυτής της δεξαμενής ταλέντων αποδεικνύεται βασικός παράγοντας ανταγωνιστικότητας. Όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Klaus Schwab, επικεφαλής του World Economic Forum, προλογίζοντας την ετήσια έκθεση για το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων (Global Gender Gap Report), οι χώρες και οι επιχειρήσεις μπορούν να είναι ανταγωνιστικές μόνο αν αναπτύξουν, προσελκύσουν και διατηρήσουν τα καλύτερα ταλέντα, τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες. Κι ενώ οι κυβερνήσεις έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου πολιτικής για τη βελτίωση της πρόσβασης των

70 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

γυναικών στις ευκαιρίες, είναι επιτακτική ανάγκη οι επιχειρήσεις να δημιουργήσουν χώρους εργασίας, όπου τα καλύτερα ταλέντα θα μπορούν να ανθίσουν. Αυτό το έχουν ήδη αντιληφθεί οι μεγάλες επιχειρήσεις, πολλές από τις οποίες θέτουν τέτοιους στόχους, ενσωματώνοντας στη στρατηγική τους σχετικά προγράμματα. Ωστόσο η κοινωνία των πολιτών, οι εκπαιδευτικοί και τα μέσα ενημέρωσης διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, τόσο στη χειραφέτηση των γυναικών όσο και στη δέσμευση των ανδρών στη διαδικασία αυτή. Η έκθεση για το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων καταγράφει την πρόοδο σε τέσσερις βασικούς τομείς: υγεία (προσδόκιμο ζωής κ.λπ.), πρόσβαση στην εκπαίδευση, οικονομική συμμετοχή (μισθοί, είδος εργασίας και ιεραρχικό επίπεδο) και πολιτική χειραφέτηση, σε 142 χώρες. Τα στοιχεία εννέα ετών μέτρησης του συνολικού χάσματος μεταξύ των φύλων, φανερώνουν μικρή βελτίωση στο θέμα της Ελλάδα 2014 (από 142 χώρες) Συμμετοχή στην Οικονομία και Ευκαιρίες Συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό Ισότητα αμοιβών για παρόμοια εργασία Εκτιμώμενο εισόδημα Νομοθέτες, ανώτεροι υπάλληλοι και διευθυντές Επαγγελματίες & εργαζόμενοι σε τεχνικά επαγγέλματα

Κατάταξη 87 82 68 95 85 62

Σκορ* 0.64 0.76 0.65 0.54 0.34 1.00

*0= ανισότητα 1= ισότητα Δείκτης χάσματος φύλων Ελλάδα 2014 (142 χώρες) 2013 (136 χώρες) 2012 (135 χώρες) 2011 (135 χώρες) 2010 (134 χώρες) 2009 (134 χώρες) 2008 (130 χώρες) 2007 (128 χώρες) 2006 (115 χώρες)

Συνολικά Κατάταξη 91 81 82 56 58 85 75 72 69

Σκορ 0,678 0,678 0.672 0.692 0.691 0.666 0.673 0.665 0.654

Οικονομική Συμμετοχή Κατάταξη Σκορ 87 0,643 79 0.647 80 0.633 78 0.624 79 0.621 86 0.607 72 0.631 70 0.630 70 0.585

ισότητας των γυναικών στον χώρο εργασίας. Το 2014 η οικονομική συμμετοχή των γυναικών υπολογίζεται σήμερα στο 60% σε σχέση με την αντίστοιχη των ανδρών, έχοντας ανέβει μόνο κατά 4 μονάδες, από το 56% που βρισκόταν το 2006, όταν το Forum ξεκίνησε την πρώτη μέτρηση. Στις πρώτες θέσεις (μικρότερο χάσμα μεταξύ των φύλων) είναι παραδοσιακά οι σκανδιναβικές χώρες. Στις 10 πρώτες χώρες εμφανίζεται εφέτος η Ρουάντα (για πρώτη φορά στον δείκτη) ενώ η σειρά διαμορφώνεται: 1. Ισλανδία, 2. Φινλανδία, 3. Νορβηγία, 4. Σουηδία, 5. Δανία, 6. Νικαράγουα, 7. Ρουάντα, 8. Ιρλανδία, 9. Φιλιππίνες, 10. Βέλγιο. Στην αντίστοιχη δεκάδα πέρσι εμφανίζονταν κυρίως δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Στις 10 τελευταίες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης καταγράφονται η Υεμένη (142), το Πακιστάν (141), το Τσαντ (140), η Συρία (139), το Μάλι (138), το Ιράν (137), η Ακτή Ελεφαντοστού (136), ο Λίβανος (135), η Ιορδανία (134) και το Μαρόκο (133). Η Ελλάδα βρίσκεται στην 91η θέση, υποχωρώντας 10 θέσεις σε σχέση με την περσινή κατάταξη. Οι γειτονικές μας χώρες κατατάσσονται ως εξής: Ιταλία (69), FYRΟΜ (70), Αλβανία (83), Κύπρος (95) και Τουρκία (125). Από τις άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης η Ισπανία (29), η Πορτογαλία (39) και η Μάλτα (99). Μορφωτικό Επίπεδο Κατάταξη Σκορ 53 0,995 46 0.995 55 0.994 53 0.994 54 0.994 60 0.993 55 0.994 57 0.989 46 0.992

Υγεία & Επιβίωση Κατάταξη Σκορ 55 0,979 65 0.974 69 0.974 86 0.971 84 0.971 57 0.979 54 0.979 53 0.979 53 0.978

Πολιτική Χειραφέτηση Κατάταξη Σκορ 108 0,096 92 0.097 99 0.086 42 0.177 42 0.177 94 0.086 93 0.086 98 0.061 87 0.061

w w w.r ep or ter.g r

ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

➔

Το επόμενο στοίχημα του ελληνικού τουρισμού Το επιτυχημένο σε αφίξεις 2014 προδικάζει ουσιαστικές βελτιώσεις. ΤΗΣ μαριασ μιχαλη

w w w.r ep or ter.g r

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 71

(χωρίς να συνυπολογίζονται οι αφίξεις Κρουαζιέρας)

Σύμφωνα με τις αναθεωρημένες εκτιμήσεις του ΣΕΤΕ: Στοιχεία Οκτωβρίου

20,5 εκατ. αφίξεις

Αναμένεται να φτάσει ο αριθμός των αφίξεων εξωτερικού

Ο στόχος πλέον δεν είναι οι περισσότεροι, αλλά οι ποιοτικότεροι τουρίστες

συνολικές αφίξεις

21 17,9

2014 2013

15,5

2012 0

5

10

15

20

25 εκατ. αφίξεις

Σ

Σε ακόμη μία χρονιάρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό αναδείχτηκε το 2014, έτος κατά το οποίο η Ελλάδα υποδέχτηκε (εάν συνυπολογιστούν οι αφίξεις Κρουαζιέρας) 23 εκατ. τουρίστες, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ).

Η αλματώδης άνοδος των αφίξεων «αιμοδότησε» τον χειμαζόμενο από την κρίση των προηγούμενων χρόνων τουριστικό κλάδο, αλλά παράλληλα ανέδειξε και ορισμένες παθογένειές του. Ο ελληνικός τουρισμός καλείται τώρα να αντιμετωπίσει προκλήσεις που απέφυγε συστηματικά στο παρελθόν, με βασικότερες την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και τον εμπλουτισμό του προϊόντος του.

Το “success story” του τουρισμού και του… αεροδρομίου Σύμφωνα με τις αναθεωρημένες εκτιμήσεις του ΣΕΤΕ (στοιχεία Οκτωβρίου), ο αριθμός των αφίξεων εξωτερικού αναμένεται να φτάσει τα 20,5 εκατ., έναντι 19,5 εκατ. της προηγούμενης εκτίμησης (χωρίς να συνυπολογίζονται οι αφίξεις Κρουαζιέρας). Μάλιστα, εάν επιβεβαιωθούν τα προσωρινά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για επιπλέον 1,2 εκατ. οδικές και ακτοπλοϊκές αφίξεις κατά το διάστημα Ιουλίου-Αυγούστου 2014, οι συνολικές αφίξεις (χωρίς τις αφίξεις Κρουαζιέρας) εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν τα 21 εκατ. από 17,9 εκατ. το 2013 και 15,5 εκατ. το 2012. Εάν συνυπολογιστούν και οι αφίξεις Κρουαζιέρας, οι οποίες σε σύνολο

72 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

έτους αναμένεται να φτάσουν τα 2,5 εκατ., τότε οι συνολικές αφίξεις τουριστών για το 2014 αγγίζουν τα 23 εκατ., δηλαδή παρουσιάζουν αύξηση 15% σε σχέση με το 2013. Η φετινή έκρηξη του τουρισμού δεν θα μπορούσε να μην συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση των επιδόσεων του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών. Το αεροδρόμιο των Σπάτων, ως κύρια πύλη τουριστών στη χώρα μας, ενίσχυσε εντυπωσιακά την επιβατική του κίνηση φέτος, η οποία στο δΙάστημα Ιανουαρίου - Νοεμβρίου 2014 έφτασε τους 14,4 εκατ. επιβάτες, ξεπερνώντας την αντίστοιχη επίδοση του 2013 κατά 2,4 εκατ. επιβάτες, σύμφωνα με τα στοιχεία του Δ.Α.Α..

Οι νέες προκλήσεις του ελληνικού τουρισμού Πάγιο πρόβλημα του ελληνικού τουρισμού είw w w.r ep or ter.g r

ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

(συνυπολογίζονται οι αφίξεις Κρουαζιέρας)

συνολικές αφίξεισ

23 εκατ. αφίξεις

θα αγγίξουν οι αφίξεις τουριστών το 2014

+15% αυξηση

Σε σχέση με το 2013

ναι η αδυναμία να διατηρήσει τη ζήτηση καθόλη τη διάρκεια του χρόνου, με αποτέλεσμα σε περιόδους αιχμής οι δημοφιλείς προορισμοί να αγγίζουν τα όριά τους σε επίπεδο φιλοξενίας τουριστών και τον υπόλοιπο χρόνο οι τουριστικές επιχειρήσεις να κατεβάζουν ρολά υπό τον φόβο ότι τα λειτουργικά έξοδα θα υπερβούν τα έσοδά τους. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων που έγινε για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας, η υψηλή τουριστική ζήτηση για το τουριστικό ελληνικό προϊόν «ήλιος και θάλασσα» έχει οδηγήσει στη διαμόρφωση των υποδομών που καλύπτουν μόνο αυτή τη ζήτηση. Ως αποτέλεσμα δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, κατά τον w w w.r ep or ter.g r

σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας:

➔

13

10,8

εκατ. ΑΤΟΜΑ

εκατ. ΑΤΟΜΑ

Ήταν η επιβατική κίνηση στο αεροδρόμιο των Σπάτων

ήταν η επιβατική κίνηση στο αεροδρόμιο των Σπάτων

Ιαν. - Οκτ. 2014

Ιαν. - Οκτ. 2013

οποίο, ακόμη κι αν παρουσιαστεί ζήτηση για εναλλακτικές μορφές τουρισμού στις υπόλοιπες εποχές του χρόνου, δεν υπάρχουν οι ανάλογες τουριστικές υποδομές. Όπως τονίζει η έρευνα, η στρατηγική που έχει εφαρμοστεί σε άλλες χώρες περιλαμβάνει τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος μέσω της προώθησης εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο πολιτιστικός, ο θαλάσσιος, ο συνεδριακός, ο αθλητικός, αλλά και ο οικοτουρισμός, ο τουρισμός τρίτης ηλικίας και ο τουρισμός υγείας. Είναι προφανές ότι τα διαφυγόντα έσοδα της Ελλάδας από την απουσία των ανωτέρω μορφών τουρισμού είναι τεράστια. Ο εμπλουτισμός του ελληνικού τουριστικού προϊόντος είναι από τους βασικούς στόχους της τουριστικής πολιτικής της Ελλάδας, όπως αυτοί αποτυπώνονται στο εθνικό σχέδιο για τον τουρισμό. Οι υπόλοιποι στόχοι αφορούν στον εκσυγχρονισμό των υποδομών, στην αύξηση της κατά κεφαλήν δαπάνης των τουριστών, στην ανάδειξη νέων προορισμών εκτός των κλασικών, στη διάχυση του τουριστικού πλεονάσματος στην περιφέρεια, στη στήριξη της επιχειρηματικότητας και στην τόνωση της απασχόλησης.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 73

καμψης της Αθήνας ως προορισμού. Η έμπρακτη προσήλωση των αεροπορικών εταιρειών στην Αγορά της Αθήνας, με περισσότερες πτήσεις και αυξημένη προσφορά θέσεων, συχνοτήτων και προορισμών, προϋποθέτει τη διατήρηση ενός υγιούς περιβάλλοντος, με σταθερή Οικονομία και ισχυρό προορισμό.

Γιάννης Παράσχης Διευθύνων Σύμβουλος του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών

«Οι επιπτώσεις της κρίσης υποχωρούν στην ελληνική αεροπορική Αγορά» Το 2014 το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» κατέγραψε εντυπωσιακά στοιχεία αύξησης της κίνησης και των επιβατών. Παράλληλα, όλο και περισσότερες αεροπορικές εταιρείες εντάσσουν την Αθήνα στο δίκτυο των προορισμών τους. Μπορούμε πλέον να λέμε ότι η κρίση εγκαταλείπει την ελληνική αεροπορική Αγορά; Η Αγορά της Αθήνας συνεχίζει να καταγράφει υψηλές επιδόσεις, σε μία πορεία που ξεκίνησε από τα μέσα του 2013 και εκδηλώνεται πλέον όχι μόνο με θετικό πρόσημο, αλλά με διψήφιες αυξήσεις, ενώ όλες οι ενδείξεις συνηγορούν για ανάλογη εξέλιξη στους επόμενους μήνες. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά από ένα καλοκαίρι με 168 επιπλέον διεθνείς εβδομαδιαίες πτήσεις, έχουμε ανάλογη συνέχεια και

74 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

την τρέχουσα χειμερινή περίοδο, με 107 νέες εβδομαδιαίες πτήσεις στο εξωτερικό και 85 επιπλέον εβδομαδιαίες πτήσεις στο εσωτερικό, γεγονός που αποτελεί ακόμη μία απόδειξη ότι οι αεροπορικές εταιρείες επενδύουν πάλι στην Αγορά της Αθήνας. Οι επιπτώσεις της κρίσης, λοιπόν, φαίνεται ότι ώς έναν βαθμό υποχωρούν, ωστόσο ο αεροπορικός κλάδος, τόσο διεθνώς όσο και στα δικά μας αεροπορικά δρώμενα, αφενός συναρτάται άμεσα με τις εξελίξεις των μακροοικονομικών μεγεθών αλλά παραμένει εξαιρετικά ευαίσθητος σε εξωγενείς συνθήκες. Συνεπώς, βασική προϋπόθεση για τη συνέχιση της αυξητικής τάσης και της ανάκαμψης της τουριστικής κίνησης είναι η συνέχιση της σταθεροποίησης της Οικονομίας, αλλά και της ανά-

Μετατρέπεται η Αθήνα σε αεροπορικό κόμβο; Παγκοσμίως ο κλάδος των αερομεταφορών βιώνει σημαντικές και καθοριστικές αλλαγές, που επηρεάζουν τα αναπτυξιακά σχέδια αεροπορικών εταιρειών και αεροδρομίων. Παρατηρείται αυτό που θα ορίζαμε ως «μετατόπιση ανάπτυξης και πλούτου» από τις παραδοσιακές Αγορές της Ευρώπης και της Β. Αμερικής σε αυτές της Μέσης Ανατολής, της Ασίας και ορισμένων ταχύτατα αναπτυσσόμενων Οικονομιών. Παράλληλα, σημαντική είναι η ανάπτυξη του δικτύου των εταιρειών χαμηλού κόστους. Στο περιβάλλον αυτό, οι αεροπορικές συμμαχίες και οι mega carriers ενισχύουν τα hubs τους, προσπαθώντας να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό. Άλλωστε στις αερομεταφορές ισχύει η βασική αρχή ότι «τα hubs τα δημιουργούν οι αεροπορικές εταιρείες βάσης και όχι τα αεροδρόμια». Στο πλαίσιο αυτό, o Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, με αύξηση της επιβατικής κίνησης που ξεπερνά το 20%, βρέθηκε στην πρώτη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών αεροδρομίων σε ποσοστό αύξησης. Το 2014 αυξήθηκε σημαντικά η διασυνδεσιμότητα της πόλης, στοιχείο που αποτελεί συνάρτηση και απόρροια της δημιουργίας αεροπορικού κόμβου. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη είναι επίσης η αύξηση των επιβατών που χρησιμοποιούν την Αθήνα ως ενδιάμεσο σταθμό μεταξύ διεθνών προορισμών, η οποία άγγιξε το +61%. Είναι σημαντικό για την Αθήνα να συνεχιστεί η δυναμική αυτή και να μπορέσει να εξελιχθεί σε ένα ακόμη πιο ισχυρό hub, με περιφερειακά χαρακτηριστικά. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, ο πλέον κρίσιμος συντελεστής είναι η παρουσία και

w w w.r ep or ter.g r

ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

η ανάπτυξη του αερομεταφορέα βάσης. Στην περίπτωση της Αθήνας, βλέπουμε ότι η Aegean έχει επιδείξει σημαντική δυναμική ανάπτυξης, έχοντας εξελιχθεί σε ισχυρή εταιρεία με σταθερή αναπτυξιακή στρατηγική. Παράλληλα, απαιτείται ολοκληρωμένη πολιτική αερομεταφορών σε εθνικό επίπεδο, που να εξασφαλίζει το μοντέλο ανταγωνιστικότητας και βιώσιμης ανάπτυξης και βέβαια στήριξη από ένα ρεαλιστικό ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, που θα δώσει στους παίκτες το απαραίτητο «οξυγόνο» για να αναπτυχθούν μέσα στον έντονο ανταγωνισμό. Πώς συμβάλλει ο Δ.Α.Α. στην ενίσχυση του προορισμού «Αθήνα»; Στην προσπάθειά μας να επενδύσουμε σημαντικά στην προώθηση της πόλης μας ως ελκυστικού προορισμού, πηγαίνουμε συχνά πέρα από τα όρια του «θεσμικού ρόλου» μας ως αεροδρομίου της Αθήνας. Συνολικά, μια σειρά από συγκεκριμένες δράσεις και προγράμματα του αεροδρομίου αποδίδουν καρπούς, όπως η συμφωνία μας με 18 αεροδρόμια σε όλο τον κόσμο για την προώθηση της Αθήνας σε μία Αγορά 170.000.000 επιβατών, μέσω της καμπάνιας του αεροδρομίου “Perhaψ You’re an Aθenian too”, που χρησιμοποιεί ευρηματικά τα γράμματα της ελληνικής αλφαβήτου προβάλλοντας οικουμενικές έννοιες, όπως «ιστορία», «κωμωδία», «αρμονία», «μύθος», «ενθουσιασμός». Η συγκεκριμένη προωθητική εκστρατεία τέθηκε άμεσα υπό την αιγίδα του Υπουργείου Τουρισμού και συνεχίζεται με μεγάλη ανταπόκριση και επιτυχία. Άλλη χαρακτηριστική ενέργεια του αεροδρομίου είναι η κάρτα πόλης “athenspotlighted”, η οποία παρέχεται δωρεάν από τον Νοέμβριο του 2011 στους ξένους επισκέπτες της πόλης μας. Παράλληλα, είναι συνεχής η υποστήριξη προς τις αναπτυξιακές προσπάθειες των αεροπορικών εταιρειών για ενίσχυση και προώθηση του προορισμού. Την αξία και την αποτελεσματικότητα των κινήτρων του Δ.Α.Α. αλλά και της συνολικής συνεργασίας μας, έχουν αναδείξει και επιβραβεύσει σε διεθνές επίπεδο οι ίδιες οι αεροπορικές εταιρείες.

w w w.r ep or ter.g r

Μιχάλης Σακέλλης Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ) & Διευθύνων Σύμβουλος Blue Star Ferries

«Η ακτοπλοΐα μπορεί να υποστηρίξει την άνοδο του τουρισμού» Το 2015 αναμένεται έκρηξη του τουρισμού στην Ελλάδα. Μπορεί η ελληνική Ακτοπλοΐα να υποστηρίξει την άνοδο αυτή; Λαμβανομένου υπόψη ότι η επιβατική κίνηση από το 2009 έχει μειωθεί κατά 25%, χωρίς ανάλογη μείωση της συνολικής χωρητικότητας των πλοίων, είναι βέβαιο ότι δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα στην εξυπηρέτηση των αλλοδαπών τουριστών. Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη ότι ο εσωτερικός τουρισμός έχει μειωθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα να μην έχει αυξηθεί το μεταφορικό έργο το 2013, ενώ το 2014 αναμένεται αύξηση μόλις 5%. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά την κατάσταση των λιμανιών μας, μπορούμε να πούμε ότι είναι εξαιρετικά προβληματική. Τα έργα που πρέπει να γίνουν είναι χρονοβόρα και κοστοβόρα ενώ είναι μεγάλη ανάγκη να γίνει προγραμματισμός εκτέλεσής τους. Στόχος του υπουργείου Τουρισμού είναι η διάχυση του πλούτου που προκύπτει από τον τουρισμό στην περιφέρεια, καθώς και η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Πώς μπορεί να το υποστηρίξει αυτό η Ακτοπλοΐα; Σε περίπτωση που επιμηκυνθεί η

➔

τουριστική περίοδος, π.χ. στους μήνες Μάιο και Οκτώβριο, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι στη συγκεκριμένη περίοδο οι διαθέσιμες χωρητικότητες των πλοίων είναι πολύ μεγάλες, αφού οι πληρότητες κυμαίνονται μεταξύ 45% και 50%. Επίσης είναι σημαντικό το γεγονός πως σε ό,τι αφορά τα συμβατικά πλοία, τα δρομολόγια που εκτελούνται τη χειμερινή περίοδο είναι σχεδόν τα ίδια με αυτά της θερινής, άρα οι τουρίστες δεν θα αντιμετωπίσουν προβλήματα στις μετακινήσεις τους, όπως εξάλλου συνέβη φέτος στις Ανατολικές Κυκλάδες. Στηρίζουμε την επιμήκυνση της θερινής περιόδου με κίνητρα για φτηνά ταξίδια σε οργανωμένες μετακινήσεις. Σε ό,τι αφορά τη διάχυση στην περιφέρεια, αυτό ακριβώς κάνει η Ακτοπλοΐα από τη φύση της. Οι συνδέσεις ελεύθερης δρομολόγησης με τα νησιά είναι ικανοποιητικές, ενώ περισσότερες θα είχαν ως αποτέλεσμα την προβληματική επιβίωση των πλοίων. Πρέπει σαφώς να ενισχυθούν τα δρομολόγια δημόσιας υπηρεσίας, οι επιχορηγήσεις των οποίων συνεχώς μειώνονται χωρίς αιτιολογία. Ποια προβλήματα αντιμετωπίζει η Ακτοπλοΐα αυτή τη στιγμή; Τα προβλήματα των ακτοπλοϊκών εταιρειών οφείλονται στις συσσωρευμένες ζημίες οι οποίες έχουν ξεπεράσει το 1 δισ. από το 2009. Παρόλα αυτά, τα προβλήματα που έχουν σχέση με την εξυπηρέτηση των νησιών είναι ελάχιστα και πιστεύω ότι βρίσκονται και θα βρεθούν λύσεις. Παρατηρείται συρρίκνωση της ελληνικής Ακτοπλοΐας. Δεδομένης της αναμενόμενης αύξησης του τουρισμού, ποιος είναι ο μελλοντικός χάρτης του Αιγαίου; Θα μπουν στο παιχνίδι άλλες εταιρείες; Όταν χρειαστεί θα προστεθούν πλοία και πιθανώς νέες εταιρείες. Από το 2009 η Ακτοπλοΐα έχει χάσει 11.500.000 επιβάτες και οι χωρητικότητες είναι σαφώς μεγαλύτερες από την ζήτηση. Συνεπώς η Ακτοπλοΐα είναι έτοιμη να εξυπηρετήσει την κίνηση ακόμη και σε περίπτωση αύξησης του τουρισμού πέραν του αναμενόμενου.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 75

➔

ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

θα παραμείνουν περισσότερο ή θα ξοδέψουν περισσότερο.

Γιάννης Ρέτσος Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ)

«Ο στόχος πλέον δεν είναι οι περισσότεροι, αλλά οι ποιοτικότεροι τουρίστες» Το βασικό πρόβλημα του ελληνικού τουρισμού είναι η εποχικότητά του. Θεωρείτε ότι το 2014 το πρόβλημα αυτό αμβλύνθηκε; Πώς μπορεί ο ξενοδοχειακός τομέας να συμβάλει στην επίλυσή του; Το 2014 ήταν η πρώτη χρονιά μετά από πάρα πολλά έτη, που η τουριστική περίοδος και άρχισε μόνο νωρίτερα, αλλά και τελείωσε και αργότερα. Επειδή όμως η εποχικότητα δεν είναι ένα πρόβλημα που λύνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, επειδή θέλει σωστή στρατηγική για να αντιμετωπιστεί σε βάθος χρόνου, αυτό το εκλαμβάνουμε απλώς ως πρώτο θετικό σημείο. Το ξενοδοχείο αποτελεί τη βασική υποδομή. Είμαστε σε καλό σημείο, αλλά χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις και περισσότερες ποιοτικές κλίνες ώστε να δεχτούμε περισσότερους τουρίστες και σε μεγαλύτερη περίοδο του έτους. Νομίζω

76 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ότι ο ξενοδοχειακός κλάδος έχει δείξει ότι είναι πρωτοπόρος. Στα χρόνια της κρίσης η Ελλάδα στάθηκε ακέραιη τουριστικά, κυρίως λόγω της τιμολογιακής πολιτικής των ξενοδοχείων. Είμαι, λοιπόν, βέβαιος ότι θα ανταποκριθεί και τώρα στις ανάγκες του τουρισμού. Τι πρέπει να γίνει για την αύξηση των διανυκτερεύσεων και της κατά κεφαλήν δαπάνης των τουριστών; Οι αφίξεις έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια πολύ περισσότερο από τις προσδοκίες. Άρα το ζητούμενο για μένα δεν είναι τόσο οι περισσότερες διανυκτερεύσεις όσο οι πιο ποιοτικές διανυκτερεύσεις. Ο στόχος πρέπει να είναι τα έσοδα, δηλαδή η προσφορά καλύτερου και πιο ανταγωνιστικού προϊόντος, ώστε να προσελκύσουμε ποιοτικότερους τουρίστες, οι οποίοι

Η άνοδος του τουρισμού αγγίζει και τα μικρά ξενοδοχεία; Ναι, γιατί τα 23 εκατ. αφίξεις που θα αγγίξαμε μαζί με την Κρουαζιέρα το 2014 είναι πάρα πολύς κόσμος, που διαχέεται παντού. Δεν υπάρχουν κλίνες 4 και 5 αστέρων για να καλύψουν τέτοια ζήτηση. Εκεί που δημιουργούνται δύο ταχύτητες είναι στο επίπεδο των προορισμών, όχι των καταλυμάτων. Υπάρχουν οι αμιγώς τουριστικοί προορισμοί που πάνε πολύ καλά και υπάρχουν και οι λιγότερο γνωστές περιοχές, στην ηπειρωτική χώρα κυρίως, που ήταν περισσότερο προσανατολισμένες στον εσωτερικό τουρισμό, οι οποίες δεν επωφελούνται τόσο από αυτή την ανάπτυξη. Όμως, αν αυτή η καλή συγκυρία διατηρηθεί και ενισχυθεί, τότε το τουριστικό ρεύμα θα αρχίσει να διαχέεται και σε άλλους προορισμούς. Τι συμβαίνει με τα παράνομα καταλύματα; Αυτό είναι τεράστιο πρόβλημα, το οποίο υπήρχε περισσότερο στα νησιά, στα οποία νοικιάζονταν παράνομα επαύλεις και σπίτια. Αλλά και στην Αθήνα, τα προηγούμενα χρόνια της κρίσης, υπήρχε πολύ μεγάλη απόκλιση μεταξύ των αφίξεων στο Ελ. Βενιζέλος και των διανυκτερεύσεων, απόκλιση που έφτανε μέχρι και το 30%. Τα τελευταία χρόνια, λόγω της μεγάλης οικοδομικής ανάπτυξης στα μεγάλα αστικά κέντρα, δημιουργήθηκε τεράστιο απόθεμα σπιτιών που δεν μπόρεσαν να πουληθούν και τα οποία εκμεταλλεύονται οι ιδιοκτήτες τους ενοικιάζοντάς τα παράνομα για ξενοδοχειακή χρήση. Αυτό δεν ανατρέπεται, είναι κάτι που πρέπει να το δεχτούμε. Το υπουργείο πρόσφατα, μέσω νομοθετικής ρύθμισης προχώρησε στη θεσμοθέτηση αυτής της πρακτικής και σε μια διαδικασία νομιμοποίησής της. Μάλιστα, προβλέπονται μεγάλα πρόστιμα για τους παραβάτες, αλλά για να έχει αυτό νόημα, πρέπει να γίνονται και οι σχετικοί έλεγχοι.

w w w.r ep or ter.g r

flyingcolours

Νέo

κάθε μέρα καλά

Γερή καρδιά Δυνατό μυαλό Το Omega-3 από τα Lanes, με το βραβευμένο από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας ιχθυέλαιο Epax, είναι εξαιρετικής καθαρότητας και έχει υψηλότερη απορρόφηση και περιεκτικότητα σε EPA & DHA συγκριτικά με τα κοινά ιχθυέλαια. Είναι ευεργετικό για τις νοητικές λειτουργίες του εγκεφάλου, την ενίσχυση της μνήμης και της συγκέντρωσης καθώς και για τη διατήρηση της φυσιολογικής όρασης. Επίσης, μόνο μια κάψουλα, περιεκτικότητας 1200mg, είναι αρκετή για να συμβάλλει καθοριστικά στην υγεία της καρδιάς, στη διατήρηση υγειούς καρδιαγγειακού συστήματος αλλά και στην αναστολή ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου. Χωρίς οσμή ή επίγευση ψαριού. Και για να είμαστε κάθε μέρα καλά, τα Lanes είναι δίπλα σας σε κάθε περίπτωση. Μπείτε στο www.laneshealth.gr και γνωρίστε όλα τα προϊόντα της νέας σειράς Lanes, που δίνουν λύσεις καθημερινά, σε κάθε ανάγκη και σε όλους! Προϊόν γνωστοποιημένο στον Ε.Ο.Φ • Αρ. Γνωστοποίησης Ε.Ο.Φ 46845/28.5.14 • Υπ. Κυκλ/ρίας: Γρ. Σαράντης ΑΒΕΕ, τηλ. 210 6173000 Τα συμπληρώματα διατροφής δεν υποκαθιστούν την πλήρη & ισορροπημένη διατροφή

lanes health

78 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

λιανεμποριο

➔

Πάνω από

15 δισ. €

έχασαν 11 κλάδοι της

οικονομίας

μέσα στην

κρίση w w w.r ep or ter.g r

Σοκάρει η ραγδαία πτώση του τζίρου που αγγίζει από βιβλιοπωλεία μέχρι και περίπτερα Μόνο τα σούπερ μάρκετ μετρούν απώλειες 3 δισ. ευρώ

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 79

-80% Αυτοκίνητο

Το Αυτοκίνητο αναμφίβολα ανήκει στους κλάδους –όπως η Οικοδομή, που έχασε το 80% της αξίας της– όπου τα χρόνια του μνημονίου έπαθε ολοκληρωτική καταστροφή. Τα 209.000 αυτοκίνητα που πουλήθηκαν το 2009 έγιναν 58.694 το 2013. Το θετικό, σύμφωνα με παράγοντες της Αγοράς, είναι ότι φέτος η Αγορά θα κλείσει «επάνω», πλησιάζοντας τα 72.000 αυτοκίνητα. Τα τεκμήρια και τα αυξημένα τέλη κυκλοφορίας ισοπέδωσαν το εμπόριο αυτοκινήτων, επομένως και τις εισπράξεις του Δημοσίου από τα τέλη ταξινόμησης των οχημάτων. Οι εισπράξεις από τα τέλη ταξινόμησης έκαναν θεαματική «βουτιά». Τα 473.000.000 ευρώ, που είχαν εισπραχθεί το 2009, μειώθηκαν στα 249.000.000 ευρώ το 2010 και στα 100.000.000 ευρώ το 2011. Πέρσι οι εισπράξεις από τα τέλη ταξινόμησης ήταν μόλις 53.000.000 ευρώ. Η Αγορά του αυτοκινήτου έχει χτυπηθεί ανεπανόρθωτα από την κρίση, καθώς μέσα σε τρία χρόνια έχουν χαθεί 30.000 θέσεις εργασίας, ενώ οι εναπομείνασες επιχειρήσεις καταγράφουν πτώση του τζίρου που φτάνει ακόμη και το 80% σε σχέση με τρία χρόνια νωρίτερα.

80 R E P O R T E R

Ίδιες συνέπειες αρνητικού δημοσιονομικού ισοζυγίου είχε ο φόρος πολυτελείας. Προϋπολογίστηκε να αποφέρει έσοδα 70.000.000 ευρώ και κατέληξε να αποδίδει μόνο 2.200.000 ευρώ ετησίως

➔ -45% Χρώματα Το 45% της δύναμής του από πλευράς πωλήσεων έχασε ο κλάδος χρωμάτων στα χρόνια του μνημονίου και συγκεκριμένα από το 2009 έως σήμερα, οδηγώντας με μαθηματική ακρίβεια σε μελλοντικές επιχειρηματικές αναταράξεις. Μόνο στο τελευταίο δίμηνο (Οκτώβριος -Νοέμβριος) η πτώση στις πωλήσεις άγγιξε το 20%. Αναλυτικότερα το 2009, το μέγεθος της Αγοράς ήταν 310 εκατ. ευρώ σε τιμές χονδρικής και σήμερα μόλις και μετά βίας αγγίζει τα 140 εκατ. ευρώ. Σε επίπεδο λιανικής, από την άλλη, εκτιμάται ότι η Αγορά κυμαίνεται μεταξύ 400 και 450 εκατ. ευρώ. Απόρροια της κρίσης είναι η στροφή των καταναλωτών σε κατώτερα προϊόντα, πράγμα που σημαίνει ότι φέτος, αν και θα διακινηθούν περισσότεροι όγκοι, οι τζίροι θα είναι ίδιας ισχύος με αυτούς του 2013 (140 εκατ. ευρώ). Η κατάσταση προβληματίζει 3.500 καταστήματα και 1.500 παραδοσιακά χρωματοπωλεία, που στηρίζουν την πορεία τους σχεδόν στο σύνολό της μόνο στα συγκεκριμένα προϊόντα.

➔ -100

εκατ. €

Αθλητική ένδυση Περί τα 100 εκατ. ευρώ εκτιμάται ότι έχασε ο κλάδος της αθλητικής ένδυσης στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, φθάνοντας τα 450 εκατ. ευρώ από περίπου 550 κατ. ευρώ που ήταν το 2009. Το θετικό είναι, όπως σημειώνουν παράγοντες της Αγοράς, ότι κάπου εδώ αναμένεται να είναι ο πάτος για τον κλάδο, λόγω της αλλαγής της νοοτροπίας του Έ λληνα να εντάξει την αθλητική ένδυση στη ζωή του και συγκεκριμένα σε καθημερινή βάση, έχοντας έτσι δημιουργήσει νέα περιθώρια ανάπτυξης της συγκεκριμένης Αγοράς. Έ να εξίσου σημαντικό γεγονός που ενισχύει τα περιθώρια, είναι ότι από πλευράς τιμών τα είδη αθλητικής ένδυσης βρίσκονται σε διαρκή πτώση, αφενός λόγω του οξύτατου ανταγωνισμού και αφετέρου εξαιτίας των νέων προϊόντων που κάθε τόσο λανσάρονται.

λιανεμποριο

➔ -3.700

➔

πρατήρια

Πρατήρια βενζίνης Σε δυσμενή κατάσταση εμφανίζεται να βρίσκεται και ο κλάδος των πετρελαιοειδών –συμπεριλαμβανομένης της εμπορίας– όπως αποτυπώνει η βροχή λουκέτων στα πρατήρια βενζίνης. Από τα 8.500 πρατήρια που μετρούσε ο κλάδος προ κρίσης, σήμερα δεν ξεπερνά τα 4.800 πρατήρια, ενώ τουλάχιστον 500 νέα λουκέτα έρχονται το 2015. Αναλυτικότερα, οι συνολικές πωλήσεις καυσίμων για την πενταετία 2009-2013 μειώθηκαν κατά 36,49%. Οι πωλήσεις Εσωτερικής Αγοράς κινήθηκαν με πτώση 41,59% ενώ οι πωλήσεις Διεθνούς Αγοράς με πτώση 23,92%. Ειδικότερα στην εσωτερική Αγορά, οι Βενζίνες μειώθηκαν κατά 34,44% και το Πετρέλαιο Θέρμανσης μειώθηκε κατά 67,24%. To Πετρέλαιο Κίνησης μειώθηκε κατά 33,13%. Στο πετρέλαιο, βέβαια, το άγνωστο στοιχείο είναι η ποσότητα θέρμανσης που χρησιμοποιήθηκε παράνομα ως πετρέλαιο κίνησης. Οι πωλήσεις Μαζούτ μειώθηκαν κατά 41,97% ενώ οι πωλήσεις Υγραερίου σημειώνουν αύξηση 38,07% λόγω της ανάπτυξης της υγραεριοκίνησης. Στη διεθνή Αγορά, από την άλλη, τα αεροπορικά καύσιμα (Jet Fuels), ενώ παρουσιάζουν μικρή αύξηση περίπου 2% σε σχέση με το 2012, συνολικά στην πενταετία μειώθηκαν 15,97%. Τα Ναυτιλιακά Καύσιμα παρουσίασαν συνολική πτώση 26,10%. Πιο συγκεκριμένα, το Πετρέλαιο Ναυτιλίας μειώθηκε 20,74% ενώ το Μαζούτ Ναυτιλίας παρουσίασε μείωση 27,19%. Η συνολική μείωση στις πωλήσεις της Διεθνούς Αγοράς ήταν 23,92%.

R E P O R T E R 81

-30% Σούπερ μάρκετ 3 δισ. ευρώ έχασε στα χρόνια του μνημονίου ο κλάδος του οργανωμένου λιανεμπορίου, ο οποίος και το 2014 αναμένεται να κλείσει με αρνητικό πρόσημο. Αυτό σημαίνει ότι από τα 11,5 δισ. ευρώ, μόλις και μετά βίας πιάνει τα 8,5 δισ. ευρώ. Παράγοντας δήλωσε ότι πλέον το ρητό «το τρόφιμο είναι ανθεκτικό στην κρίση» δεν υφίσταται, ενώ η Αγορά συνεχίζει να κινείται επειδή υπάρχουν οι προσφορές, τα εκπτωτικά κουπόνια και βεβαίως τα είδη ιδιωτικής ετικέτας, που είναι τα μόνα που αυξάνουν τις πωλήσεις τους σε ποσοστό άνω του 30%.

➔ -70%

➔ -80%

Έπιπλα

Κοσμήματα

Πάνω από το 70% είναι οι απώλειες για τον κλάδο του επίπλου και των ειδών οικιακής χρήσης. Επιχειρηματίας του χώρου αναφέρει ότι από 2,8 δισ. ευρώ το 2009, σήμερα η σχετική Αγορά δεν υπερβαίνει τα 800.000 ευρώ.

Τις αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης χρέους έχει δεχτεί και ο κλάδος παρασκευής και εμπορίας κοσμημάτων και αξεσουάρ μόδας. Στοιχεία υποστηρίζουν ότι η μείωση της Αγοράς κοσμήματος σε τιμές

82 R E P O R T E R

λιανικής από το 2009 ώς σήμερα έχει κάνει βουτιά 50%, ενώ τα εργαστήρια αργυροχρυσοχοΐας υφίστανται υποχώρηση των εσόδων τους που φτάνει ώς και το 80%. Η φθίνουσα πορεία του

κλάδου διαφαίνεται και στη διαχρονική μείωση του αριθμού των αργυροχρυσοχοείων, τα οποία πλέον αριθμούν περίπου 1.500, έναντι 6.500 πριν από μερικά χρόνια. w w w.r ep or ter.g r

λιανεμποριο

➔ -2

δισ. €

➔ -20%

Περίπτερα

Ένδυμα-Καλλυντικά

Σχεδόν 2 δισ. ευρώ υπολογίζεται ότι έχει χάσει ο κλάδος των περιπτέρων στα έξι χρόνια του μνημονίου, που το μέγεθός τους το 2009 εκτιμώνταν στα 6 δισ. ευρώ, περίπου, με μεικτά κέρδη στα 500 με 700 εκατομμύρια ευρώ. Πηγές λένε ότι η αύξηση της φορολογίας στο βασικό τους προϊόν, δηλαδή στα καπνικά είδη, σε συνδυασμό με τη μειωμένη καταναλωτική ζήτηση έβαλε λουκέτο σε 5.000 περίπτερα. Μία Αγορά που τις καλές εποχές (2008) μετρούσε περί τα 16.000 περίπτερα πανελλαδικά.

Στο 20% υπολογίζονται οι απώλειες στον όγκο των πωληθέντων για το ρούχο από το 2009 μέχρι και το 2014. Το γεγονός αυτό σε επίπεδο πωλήσεων σημαίνει ότι από τα 15 δισ. ευρώ έπεσε στα 12 δισ. ευρώ. Όπως όλα δείχνουν, η Αγορά της ένδυσης θα κλείσει φέτος με οριακή αύξηση συγκριτικά με πέρσι, της τάξης του 2%. Εν τω μεταξύ, από 1,2 δισ. ευρώ που ξόδευε για την περιποίησή του το 2009 ο Έ λληνας και η Ελληνίδα, σήμερα έχουν κατέβει στα 800 εκατ. ευρώ.

«Τρύπα» πολλών δισ. ευρώ έχουν προκαλέσει στην Αγορά 11 κλάδοι της Οικονομίας. Αυτοί, αν και συνεχίζουν να πραγματοποιούν σημαντικές πωλήσεις, υστερούν σημαντικά με τις αντίστοιχες που έκαναν στην προ μνημονίου εποχή

w w w.r ep or ter.g r

➔ -100

➔

εκατ. €

Ιδιωτική Εκπαίδευση Σε πτωτική τροχιά βρίσκεται τα τελευταία χρόνια ο κλάδος ιδιωτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, όπως επιβεβαιώνουν και στοιχεία της Eλληνικής Στατιστικής Aρχής. Kατά την τριετία 2010-2013, όπου οι οικονομικές συνθήκες ήταν ιδιαίτερα δυσμενείς, η Αγορά των ιδιωτικών σχολείων ακολούθησε πτωτική πορεία κατά 4,3% ετησίως, ως αποτέλεσμα της μείωσης του αριθμού του μαθητών. Eίναι ενδεικτικό ότι από 92.712 που ήταν οι μαθητές κατά το σχολικό έτος 2009-2010, «έπεσαν» στους 80.460 στο σχολικό έτος 2012-2013. Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Ιδιοκτητών Ιδιωτικών Σχολείων, τη φετινή χρονιά οι εγγραφές εμφανίζουν σταθερότητα μετά τη μεγάλη υποχώρηση της προηγούμενης τριετίας. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περιορισμένη κάμψη 2.000 μαθητών, προερχόμενη κυρίως από τον τομέα των ιδιωτικών λυκείων. Ο τζίρος της συγκεκριμένης Αγοράς εκτιμάται περί τα 300 εκατ. ευρώ και με βάση κάποιους πρόχειρους υπολογισμούς εκτιμάται ότι έχουν χαθεί περί τα 100 εκατ. ευρώ.

-50% Βιβλιοπωλεία Πάνω από 450 βιβλιοπωλεία έχουν κατεβάσει ρολά μέσα στην εξαετία του μνημονίου. Την τραγικότητα της κατάστασης έχει επισημάνει με ανακοινώσεις της και η Έ νωση Ελληνικού Βιβλίου, τονίζοντας ότι «μετά την ουσιαστική κατάργηση του νόμου της ενιαίας τιμής, που είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του τζίρου κατά τουλάχιστον 15% στο τελευταίο εξάμηνο, και τη μείωση κατά 50% της κερδοφορίας του κλάδου η επιβίωση του βιβλίου κινδυνεύει». Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2008 οι εκδοτικοί οίκοι της χώρας έγραφαν συνολικούς τζίρους 150 εκατ. ευρώ, ενώ σήμερα δεν ξεπερνούν τα 130 εκατ. ευρώ, απώλεια 20 εκατ. ευρώ.

R E P O R T E R 83

oikonomia

Φρέναραν οι εξαγωγές

Ανησυχητικά δείγματα για την πορεία του εμπορικού ελλείμματος

Δεν «περπατούν» έξω τα ελληνικά προϊόντα

H

Η αναιμική πορεία των εξαγωγών, σε συνδυασμό με μια μικρή, έστω, αύξηση της ζήτησης, επαναφέρουν στο προσκήνιο το πρόβλημα του εμπορικού ελλείμματος, που αποτελεί τη βασική πηγή ανησυχιών για το οικονομικό επιτελείο. Ουσιαστικά φαίνεται ότι τα προϊόντα μας δεν μπορούν να «περπατήσουν έξω» ενώ η ζήτηση, όποτε ανακάμπτει, τροφοδοτεί εισαγωγές.

μεταβολή χωρίς τα πετρελαιοειδή

1

2

3

4

5 0

τον Αύγουστο 2014 ανήλθε στο ποσό των 2.055,6 εκατ. ευρώ (2.745,6 εκατ.

84 R E P O R T E R |

τον Αύγουστο 2014 ανήλθε σε 1.230 εκατ. ευρώ (1.616,6 εκατ. δολάρια) έναντι 1.745,4 εκατ. ευρώ (2.298,7 εκατ. δολάρια) κατά τον ίδιο μήνα του 2013, παρουσιάζοντας μείωση 29,5%. Η αντίστοιχη μεταβολή χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε μείωση κατά 229,8 εκατ. ευρώ, δηλαδή 20,3%.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

5. Η συνολική αξία των εξαγωγών-αποστολών κατά το χρονικό διάστημα ΙανουαρίουΑυγούστου 2014 ανήλθε στο ποσό των 17.709,9 εκατ. ευρώ (24.219,8 εκατ. δολάρια) έναντι 18.433 εκατ. ευρώ

- 3,9 %

κατά το χρονικό διάστημα ΙανουαρίουΑυγούστου 2014 ανήλθε στο ποσό των 31.252,3 εκατ. ευρώ (42.501,9 εκατ. δολάρια) έναντι 31.306,6 εκατ. ευρώ (41.052,3 εκατ. δολάρια) κατά το ίδιο διάστημα του 2013, παρουσιάζοντας μείωση 0,2%. Η αντίστοιχη μεταβολή χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε αύξηση κατά 1.277,3 εκατ. ευρώ, δηλαδή 6,4%.

(24.302,7 εκατ. δολάρια) κατά το ίδιο διάστημα του 2013, παρουσιάζοντας μείωση 3,9%. Η αντίστοιχη μεταβολή χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε μείωση κατά 330,4 εκατ. ευρώ, δηλαδή 3%.

6. Τέλος, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου κατά το χρονικό διάστημα ΙανουαρίουΑυγούστου 2014 ανήλθε σε 13.542,4 εκατ. ευρώ (18.282,1 εκατ. δολάρια) έναντι 12.873,6 εκατ. ευρώ (16.749,6 εκατ. δολάρια) κατά το ίδιο διάστημα του 2013, παρουσιάζοντας αύξηση 5,2%. Η αντίστοιχη μεταβολή χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε αύξηση κατά 1.607,7 εκατ. ευρώ, δηλαδή 18,3%.

-5

-10

-15

-20

-25

- 29,5 %

2. Η συνολική αξία των εξαγωγών-αποστολών,

3. Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου

4. Η συνολική αξία των εισαγωγών-αφίξεων

- 5,7 %

τον Αύγουστο 2014 ανήλθε στο ποσό των 3.285,6 εκατ. ευρώ (4.362,2 εκατ. δολάρια) έναντι 3.926,3 εκατ. ευρώ (5.210,1 εκατ. δολάρια) κατά τον ίδιο μήνα του 2013, ανήλθε η συνολική αξία των εισαγωγών-αφίξεων τον Αύγουστο του 2014, παρουσιάζοντας μείωση 16,3%, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η αντίστοιχη μεταβολή χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε μείωση κατά 300,3 εκατ. ευρώ, δηλαδή 12,9%.

δολάρια) έναντι 2.180,9 εκατ. ευρώ (2.911,4 εκατ. δολάρια) κατά τον ίδιο μήνα του 2013, παρουσιάζοντας μείωση 5,7%. Η αντίστοιχη μεταβολή χωρίς τα πετρελαιοειδή παρουσίασε μείωση κατά 70,5 εκατ. ευρώ, δηλαδή 5,9%.

- 16,3 %

1. Η συνολική αξία των εισαγωγών-αφίξεων

- 0,2 %

Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ

-30

w w w.r ep or ter.g r

Γνώμη Γνωμη

Ευκαιρίες μείωσης του Φ.Π.Α. για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις Του Νίκου Καλόφωνου*

Σ

Σημαντικός αριθμός ελληνικών επιχειρήσεων επιλέγουν την επέκταση των δραστηριοτήτων τους στο εξωτερικό, προσδοκώντας ότι η διείσδυση σε ξένες Aγορές μπορεί να συμβάλλει στην προσπάθειά τους για βιωσιμότητα εν μέσω οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, πέραν των προφανών οφελών της, η ανάπτυξη εξαγωγικής δραστηριότητας συνεπάγεται και έξοδα, ορισμένα εκ των οποίων είναι πιθανό να επιβαρύνονται με Φ.Π.Α., είτε εντός είτε εκτός Ελλάδας. Ως φορολογικοί σύμβουλοι επιχειρήσεων με έντονη εξαγωγική δραστηριότητα, τα τελευταία χρόνια διαπιστώνουμε με έκπληξη ότι ενώ τόσο η ελληνική όσο και η κοινοτική νομοθεσία προβλέπουν διαδικασίες που αποσκοπούν στην

86 R E P O R T E R |

ελάφρυνσή τους από αυτού του είδους τις επιβαρύνσεις, οι εν λόγω επιχειρήσεις δεν κάνουν χρήση των ευνοϊκών αυτών ρυθμίσεων, με αποτέλεσμα συχνά να επωμίζονται κόστη που θα μπορούσαν να είχαν αποφύγει. Πιο συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται διακρατικά μπορούν να ζητούν την επιστροφή του Φ.Π.Α. με τον οποίο επιβαρύνθηκαν ορισμένες δαπάνες που πραγματοποίησαν στο εξωτερικό. Οι δαπάνες αυτές ενδέχεται να διαφέρουν από χώρα σε χώρα και μπορεί να περιλαμβάνουν έξοδα διαμονής, μεταφορών, συνεδρίων, εκθέσεων, γευμάτων και ενοικίασης αυτοκινήτων. Επιπλέον, επιχειρήσεις που εξάγουν αγαθά εκτός Ελλάδας μπορούν νόμιμα και υπό προϋποθέσεις να μην καταβάλλουν Φ.Π.Α. για ορισμένες αγορές αγαθών και υπηρεσιών, ενώ τυγχάνουν και ευνοϊκής μεταχείρισης όταν ζητούν επιστροφές Φ.Π.Α. από το ελληνικό Δημόσιο. Η ελλιπής ενημέρωση αλλά και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις στην επικοινωνία με τις αρμόδιες Aρχές αποτελούν τους βασικότερους λόγους για την περιορισμένη χρήση αυτών των πλεονεκτημάτων που δίνει ο νόμος. Παλαιότερη έρευνα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης κατέδειξε ότι περίπου το 50% των επιχειρήσεων με διεθνείς δραστηριότητες ανακτούν λιγότερο από το 50% του Φ.Π.Α. που επιβαρύνει δαπάνες οι οποίες πραγματοποιούν στο εξωτερικό. Ειδικά στην Ελλάδα, τα ποσοστά αυτά είναι σημαντικά χαμηλότερα, με αποτέλεσμα μεγάλα ποσά Φ.Π.Α. αλλοδαπής να παραμένουν κάθε χρόνο αδιεκδίκητα. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, καθώς και τη στροφή που παρατηρείται σε διεθνές επίπεδο σε νόμιμες διαδικασίες που μετριάζουν τα κόστη που προέρχονται από έμμεσους φόρους, όπως ο

Φ.Π.Α., οι ελληνικές επιχειρήσεις με δραστηριοποίηση στο εξωτερικό θα έπρεπε να ενημερώνονται για τα ακόλουθα: τις κατηγορίες εξόδων αλλοδαπής των οποίων ο Φ.Π.Α. μπορεί να τους επιστραφεί τους μηχανισμούς που μπορούν να δημιουργηθούν για την παρακολούθηση των σχετικών τιμολογίων δαπανών εξωτερικού τις διαδικασίες επιστροφής Φ.Π.Α. που είναι διαθέσιμες στις χώρες όπου δραστηριοποιούνται (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) τις διαδικασίες και τις προϋποθέσεις που ισχύουν για επιχειρήσεις οι οποίες εξάγουν αγαθά, ώστε να αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες χωρίς να καταβάλλουν ελληνικό Φ.Π.Α. Με αυτό τον τρόπο θα έχουν μια ολοκληρωμένη εικόνα των εξόδων αλλά και των ελαφρύνσεων που μπορούν να προκύψουν.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ KPMG Η KPMG αποτελεί το παγκόσμιο δίκτυο ανεξάρτητων εταιρειών παροχής επαγγελματικών υπηρεσιών-μελών συνδεδεμένων με την KPMG International, ενός Ελβετικού Συνεταιρισμού. Οι εταιρείεςμέλη της KPMG παρέχουν ελεγκτικές, φορολογικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες. Λειτουργούμε σε 155 χώρες με προσωπικό περίπου 155.000 ατόμων παγκοσμίως. Κάθε εταιρεία KPMG αποτελεί μια νομικά ξεχωριστή οντότητα. Στη χώρα μας, η KPMG παρέχει τα τελευταία 40 χρόνια ολοκληρωμένες ελεγκτικές, συμβουλευτικές, λογιστικές, φορολογικές υπηρεσίες σε ελληνικές και διεθνείς εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Για περισσότερες πληροφορίες: www.kpmg.com/gr

*Ο κ. Νίκος Καλόφωνος είναι Διευθυντής του Φορολογικού Τμήμαος της KPMG ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

παρΕΜΠΟΡΙΟ | Με ποιους τρόπους μπαίνουν τα λαθραία στη χώρα

OIKONOMIA |

ΤΣΙΓΑΡΑ

Το φετινό Α΄ εξάμηνο τα λαθραία τσιγάρα που διακινήθηκαν στη χώρα αυξήθηκαν κατά

100

+

εκατ. τεμάχια

Διακινήθηκαν λαθραία στη χώρα Α΄ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014

250

εκατ. τεμάχια

Α΄ ΕΞΑΜΗΝΟ 2013

150

εκατ. τεμάχια

Συνολικό μέγεθος της αγοράς

22 δισ. τεμάχια

5

δισ. τεμάχια είναι λαθραία

5% Πιάνεται στη μέγκενη των ελεγκτικών μηχανισμών

88 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

Ελλάδα, το σταυροδρόμι όλων των λαθρεμπόρων Με ποιους τρόπους μπαίνουν τα λαθραία στη χώρα ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ

Λ

Λένε ότι η απάτη προηγείται του ελέγχου και αυτό ταιριάζει γάντι με τα προϊόντα-μαϊμού ή τα αγαθά που μπαινοβγαίνουν στη χώρα… στα μουλωχτά, καθώς στερούνται των απαραίτητων παραστατικών και τιμολογίων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα δημόσια έσοδα. Και χωρίς να κάνουμε τον συνήγορο του διαβόλου, δεν είναι μόνο τα τελωνεία στους οδικούς κόμβους που θεωρούνται διάτρητα και δέχονται συνήθως την πλειονότητα των ριπών, αλλά και

w w w.r ep or ter.g r

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 89

OIKONOMIA | παρΕΜΠΟΡΙΟ | Με ποιους τρόπους μπαίνουν τα λαθραία στη χώρα

τζιροσ λιανικου εμποριου

50 δισ. €

15

δισ. € έχουν τη… ρετσινιά του μαύρου εμπορίου

φάρμακα

3,6

εκατ. σκευάσματα διακινούνται λαθραία στην Ευρώπη (περιλαμβάνονται και οι απομιμήσεις)

90 R E P O R T E R |

τα τελωνεία στα αεροδρόμια καθώς και τα ταχυδρομεία, με τους γνώστες να υποστηρίζουν ότι οι ανύπαρκτες υποδομές, οι απηρχαιωμένοι ελεγκτικοί μηχανισμοί - όπως τα αραχνιασμένα σκάνερ - αλλά και το ελλιπές προσωπικό δεν μπορούν να πνίξουν τη λερναία ύδρα που λέγεται παραοικονομία. Άλλωστε έρευνα της Ευρωπαϊκής Έ νωσης έχει επιβεβαιώσει ότι ο συνηθέστερος τρόπος μεταφοράς των προϊόντων απομίμησης είναι το ταχυδρομείο και οι ταχυμεταφορές (70% των τελωνειακών παρεμβάσεων). Έ τσι, τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα κρατά σταθερά τα σκήπτρα ενός από τους σημαντικότερους κόμβους στη διέλευση απομιμήσεων και παράνομου εμπορίου στον κόσμο.

Πώς γίνεται το πέρασμά τους Μόνο γέλια και κλάματα προκαλούν οι τρόποι που σκαρφίζονται οι παρανομούντες για να περάσουν στο ελληνικό έδαφος τη λεία τους, την οποία μάλιστα μοσχοπωλούν τσεπώνοντας κυριολεκτικά όλο το ζεστό χρήμα. Είναι ν’ απορεί κανείς πώς είναι δυνατόν να γνωρίζουμε εμείς τους ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

τρόπους και τα κανάλια διακίνησης και όχι οι αρμόδιες Αρχές, προκειμένου τελικά να παταχθεί το παρεμπόριο στην Ελλάδα.

Για του λόγου το αληθές: Προσπαθούν πάντα η νταλίκα με το εμπόρευμα που εισάγουν να είναι αξίας κάτω των 20.000 ευρώ (όπως αναγράφεται και στο τιμολόγιο). Αν το εμπόρευμα φέρει ταμπέλα Ευρωπαϊκής Έ νωσης τότε δεν γίνεται έλεγχος, ενώ σχεδόν ανύπαρκτοι είναι και οι έλεγχοι για το εμπόρευμα που έρχεται εκτός Ευρώπης. «Με άλλα ρούχα φεύγουν από την Ελλάδα και με άλλα έρχονται», μας λέει έμπορος, τονίζοντας βεβαίως ότι οι «ταξιδιώτες» κάνουν και τις απαραίτητες αγορές τους σε διάφορα αξεσουάρ και είδη ένδυσης και πάντα συγκυριακά δεν ξεπερνούν το όριο (βάρος βαλίτσας), ώστε ν’ αποφύγουν τον σχετικό έλεγχο. Κοντέινερ συναντιούνται στα περίχωρα των Αθηνών –κυρίως στη δυτική Αθήνα ή τα Μεσόγεια καθώς εκεί υπάρχουν αρκετά χωράφια– και «συναρμολογούν» τα εμπορεύματά τους. Τι σηw w w.r ep or ter.g r

μαίνει αυτό; Νταλίκα έρχεται στην Ελλάδα με μονά παπούτσια και μετά από κάποιες ημέρες άλλη νταλίκα εμφανίζεται με τα ζευγάρια των μονών παπουτσιών. Ψεύτικα τιμολόγια. Κάποιος παραγγέλνει, για παράδειγμα, ένα κινητό τελευταίας τεχνολογίας, αλλά στο τιμολόγιο έχει καταγραφεί ως playstation (παρόμοια μπορούν να γίνουν και με άλλες κατηγορίες προϊόντων, όπως για παράδειγμα χάπια Viagra, διαιτητικά χάπια κ.λπ.). Έ τσι ο παραλήπτης γλιτώνει τη σχετική φορολόγηση και… ούτε γάτα ούτε ζημιά. Παράγγειλε καπνό από το εξωτερικό, αρκεί το βάρος να μην υπερβαίνει τα 2 κιλά, καθώς τότε το τελωνείο του αεροδρομίου δεν πρόκειται να ελέγξει τι κρύβει το σχετικό πακετάκι. Χαρτζιλίκι στους αρμοδίους (εκτελωνιστές), αν και, όπως λέγεται, και εκεί έχει πέσει η ταρίφα.

Δεν ξέρω - δεν είδα - δεν άκουσα Όσον αφορά στο πού γίνεται κατά βάση η διακίνηση του παράνομου εμπορίου, όλοι δείχνουν προς τις λαϊκές Αγορές, τα πανηγύρια και τα παζάρια. w w w.r ep or ter.g r

ΟΙ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΛΑΘΡΑΙΩΝ εΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ Ή ΑΓΑΘΩΝ ΕΙΝΑΙ ΜΕΣΩ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΑΧΥΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

Όπως λέγεται, στα «κανάλια» αυτά, κανείς από τους αρμοδίους δεν ψάχνει, εξ ού και οι αποδείξεις πώλησης να είναι άφαντες� Το θέμα, όμως, είναι ότι το παράνομο εμπόριο, συνεπικουρούμενο και από τις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες, έχει φτάσει στα ύψη. Σχεδόν 36 εκατ. προϊόντα-μαϊμού, τα περισσότερα από τα οποία είναι είδη ρουχισμού, τσιγάρα και φάρμακα, πέρασαν την περσινή χρονιά από τα τελωνεία της Ε.Ε., βάσει ετήσιας έκθεσης της Έ νωσης. Έ λληνας παράγοντας της Αγοράς μάς αποκαλύπτει ότι σήμερα, με το λιανικό εμπόριο να τζιράρει περί τα 50 δισ. ευρώ, τα 15 δισ. ευρώ έχουν τη… ρετσινιά του μαύρου εμπορίου (απομιμήσεις και χωρίς παραστατικά). Από τα 15 δισ. ευρώ, τα ρούχα-μαϊμού (συν αυτά που διακινούνται χωρίς τιμολόγια) αντιπροσωπεύουν 4,5 με 5 δισ. ευρώ – τουτέστιν δύο στα τρία προϊόντα από αυτά που διακινούνται είναι παράνομα. Την ίδια στιγμή, κατά 100 εκατ. τεμάχια αυξήθηκαν στο φετινό Α΄ εξάμηνο τα λαθραία τσιγάρα που διακινήθηκαν στη χώρα. Έ τσι, συνολικά, στο Α΄ φετινό εξάμηνο διακινήθηκαν λαθραία στη χώρα 250 εκατ. τεμάχια, από 150 εκατ. τεμάχια την αντίστοιχη περίοδο πέρσι. Εκτιμάται ότι το συνολικό μέγεθος της Αγοράς είναι 22 δισ. τεμάχια, από τα οποία φέτος τα 5 δισ. θα είναι λαθραία, όταν το αντίστοιχο νούμερο πέρσι ήταν 4,5 δισ. τεμάχια. Αυτό σημαίνει ότι στη μέγκενη των ελεγκτικών μηχανισμών συλλαβμάνεται μόλις το 5% των λαθραίων. Σοβαρό «μερτικό» στο παράνομο εμπόριο έχουν και τα φάρμακα. Διαιτητικά χάπια, χάπια τύπου Viagra, αλλά και ασπιρίνες, διουρητικά, αντιβιοτικά, μεγάλες ποσότητες αμφίβολων προφυλακτικών αλλά και διάφορα πανάκριβα σκευάσματα διακινούνται παράνομα στην Ευρώπη, χωρίς τους απαραίτητους ελέγχους από τους κρατικούς οργανισμούς φαρμάκων. Ήδη τα φάρμακα που διακινούνται λαθραία στην Ευρώπη (περιλαμβάνονται και οι απομιμήσεις) έχουν φθάσει τα 3.600.000 σκευάσματα. Αλισβερίσι από το οποίο δεν θα μπορούσε να λείπει η Ελλάδα, όπως επιβεβαιώνουν και οι συχνές αποκαλύψεις κυκλωμάτων από τη Διεύθυνση Οικονομικής Αστυνομίας της ΕΛ.ΑΣ., που μαζί με υπαλλήλους του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων διενεργεί τους απαραίτητους ελέγχους.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 91

Έρευνα της MasterCard:

Δώρα: τι πρέπει να δώσεις, για να πάρεις αυτό που θέλεις Η πανευρωπαϊκή μελέτη διεξήχθη σε πάνω από 15.000 ανθρώπους από 17 χώρες «Αν θέλετε να δείξετε ότι νοιάζεστε και να αποφύγετε τους καυγάδες την περίοδο των γιορτών, τότε σκεφτείτε λίγο περισσότερο πριν αγοράσετε τα δώρα σας». Αυτό είναι το αποτέλεσμα έρευνας της MasterCard για τις συνήθειες των καταναλωτών την εορταστική περίοδο, που αποκάλυψε ότι το 1/3 των Ευρωπαίων πιστεύει ότι τα μετρητά είναι ένα προσβλητικό δώρο και δείχνει έλλειψη ενδιαφέροντος. Τόσο, που 1 στους 10 υποστηρίζει ότι αυτό θα ήταν αιτία για καυγά με ένα αγαπημένο πρόσωπο. Η πανευρωπαϊκή μελέτη της Master­Card διεξήχθη

Η σκέψη είναι η πιο σημαντική επένδυση Όταν δεν αφιερώνουμε χρόνο & σκέψη, η ενοχή μας καταβάλλει:

92 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

1 4 ΣΤΟΥΣ

μετάνιωσε για ένα δώρο που προσέφερε γιατί δεν έβαλε αρκετή σκέψη σ’ αυτό.

:(

97%

πιστεύουμε ότι το κόστος του δώρου που παίρνουμε από ένα αγαπημένο μας πρόσωπο δεν έχει καμία σημασία.

σε πάνω από 15.000 ανθρώπους από 17 χώρες για να μας δείξει τι μας αρέσει και τι απεχθανόμαστε όσον αφορά στα δώρα – και όταν τα λαμβάνουμε και όταν τα προσφέρουμε. Η έρευνα αποκάλυψε ότι οι Ευρωπαίοι προτιμούν να προσφέρουν και να λαμβάνουν δώρα από τους αγαπημένους τους που να είναι επιλεγμένα αποκλειστικά γι’ αυτούς (46%) και με προσωπικό νόημα (44%). Στην κορυφή των προτεραιοτήτων όσον αφορά στα δώρα, είναι η κατανόηση του τι πραγματικά θέλουν οι άλλοι (87%) και το να δείχνουν ενδιαφέρον (86%).

45%

που λένε ότι έχουν λάβει ένα απρόσωπο δώρο, έχουν απογοητευτεί.

Πόσο νωρίτερα ξεκινάμε τα ψώνια των εορτών

Οι Έλληνες είναι της τελευταίας στιγμής,

(60%)

και ψωνίζουν την τελευταία εβδομάδα

32% 45%

των καταναλωτών ξεκινά έναν μήνα νωρίτερα. ξεκινούν να ψάχνουν μία εβδομάδα νωρίτερα ή την τελευταία στιγμή!

Είναι ενδιαφέρον ότι Οι άνδρες είναι πιο πιθανό ν’ αφήσουν τα ψώνια για την από αυτούς που είπαν τελευταία στιγμή σε σχέση με τις γυναίκες, ξεκινώντας το νωρίτερο μόλις μία εβδομάδα πριν. ότι έχουν λάβει ένα απρόσωπο δώρο (45%), σχεδόν ένας στους τρεις (28%) πιστεύει 27% 34% ότι αυτό οφείλεται στο ότι οι αγαπημένοι τους άφησαν την αγορά του δώρου για την τελευταία στιγμή.

w w w.r ep or ter.g r

Έρευνα της MasterCard

Αξιοποιώντας την έρευνα, οι έμποροι μπορούν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους το 2015, προτρέποντας τους πελάτες τους να επιλέγουν προσωπικά δώρα και να σκέφτονται προσεκτικά όταν ψωνίζουν, ειδικά στην εορταστική περίοδο. Έτσι θα εξασφαλίσουν ότι τα έσοδα δεν θα «παρακάμψουν» το κατάστημά τους, όπως θα γινόταν στην περίπτωση της επιλογής μετρητών ως δώρο, καθώς η δικαιολογία όσων έλαβαν μετρητά ως δώρο είναι ότι οι αγαπημένοι τους δεν ήξεραν τι να αγοράσουν (45%).

66% 25% Σχεδόν δύο στους τρεις Ευρωπαίους θα πληρώσει χρησιμοποιώντας κάρτα όταν ψωνίζει στο κατάστημα.

Πώς πληρώνουν οι Ευρωπαίοι:

Όταν κάνουν online αγορές, οι καταναλωτές χρησιμοποιούν χρεωστική κάρτα.

39% 90% Όταν κάνουν online αγορές, οι καταναλωτές χρησιμοποιούν πιστωτική.

των καταναλωτών στη Σουηδία και τη Γαλλία πληρώνει στο κατάστημα με κάρτα.

Οι λιγότερο μετανιωμένοι καταναλωτές είναι στη Γαλλία (12%) & το Βέλγιο (9%) Στην Ολλανδία (21%) & την Ουγγαρία (17%) οι καταναλωτές έχουν λιγότερες πιθανότητες να δηλώσουν ότι έχουν λάβει ένα απρόσωπο δώρο.

Συνήθειες των Ευρωπαίων κατά την αγορά δώρων Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ηλικία παίζει ρόλο στις συνήθειες των Ευρωπαίων όσον αφορά στην αγορά δώρων.

Οι πελάτες ηλικίας 55 ετών και άνω (55%) είναι δύο φορές πιο πιθανό να δώσουν μετρητά ως δώρο σε σχέση με τους πελάτες ηλικίας 18-34 (7%).

26%

τα χρυσόψαρα

τα σεντόνια

35% οι οικιακές συσκευές

94 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Το να προσφέρεις χρήματα θεωρείται απρόσωπο

52% 45% στην Ισπανία

26%

τα προϊόντα μπάνιου

στην Ιταλία

κάτι το οποίο μας προκαλεί έκπληξη καθώς οι καταναλωτές των δύο χωρών είναι οι κορυφαίοι χρήστες μετρητών στην Ευρώπη.

Στη Σουηδία

45%

και τη Πολωνία

36%

Οι καταναλωτές είναι οι πιο μετανιωμένοι και αισθάνονται ντροπή για ένα δώρο που έχουν αγοράσει στο παρελθόν στο οποίο δεν είχαν αφιερώσει σκέψη και χρόνο.

Οι Τσέχοι είναι αυτοί που νοιάζονται περισσότερο για τα δώρα τους από όλη την Ευρώπη:

91%

αισθάνεται ότι η σκέψη και το να ενδιαφέρεσαι είναι ο καθοριστικός παράγοντας όταν αποφασίζουμε τι να αγοράσουμε.

Περισσότερο από οπουδήποτε στην Ευρώπη, οι Ρώσοι πιστεύουν ότι το να αφιερώσεις χρόνο & σκέψη για ντα αποφασίσεις τι να αγοράσεις, είναι πιο σημαντικό όταν πρόκειται για την

31%

34% οικογένεια

Οι Αυστριακοί θεωρούν το να κάνουν προσωπικά δώρα είναι το παν:

τους φίλους

91%

Το να δοθούν μετρητά ως δώρο μάλλον θα αποτελέσει αιτία καυγά για περισσότερους από έναν στους τέσσερεις στην Τουρκία, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.

27%

Εκτός από τα μετρητά, τα δώρα τα οποία θεωρούνται ως τα πιο απρόσωπα είναι:

52%

Η έρευνα δείχνει επίσης τους ενδιαφέροντες τρόπους σύμφωνα με τους οποίους η προσέγγισή μας όσον αφορά στο τι είναι μη απρόσωπο δώρο, διαφέρει σε ολόκληρη την Ευρώπη:

πιστεύει ότι το να κάνεις προσωπικά δώρα είναι το πιο σημαντικό.

Οι Γάλλοι είναι ρομαντικοί και αυτοί που νοιάζονται περισσότερο όταν ψωνίζουν για τον σύντροφό τους.

41%

Οι Βρετανοί είναι οι καλύτεροι στην οργάνωση με σχεδόν το 40% να ξεκινά τα ψώνια του έναν μήνα πριν ή και ακόμη πιο νωρίς Οι Βέλγοι και Πολωνοί είναι οι πιο αναβλητικοί, καθώς το 43% αγοράζει τα δώρα του την τελευταία στιγμή.

w w w.r ep or ter.g r

www.mamamia.gr Premium S.A. | Ιπποκράτους 9 | 106 79 Αθήνα | τηλ.: 210 3318411 | fax: 210 3318408

Τσίπουρα & τσικουδιές Μπορεί από μαύρη τρύπα φοροδιαφυγής να γίνει εστία ανάπτυξης; Του Γιώργου Αλεξάκη

T

Τσικουδιές, τσίπουρα και ούζα πλέον έχουν τη δική τους θέση στην καθημερινότητα, είτε ως εμπειρία γεύσης είτε ως αφορμή γαστρονομικού τουρισμού είτε ως μέσο διαφυγής από… μια σκληρή καθημερινότητα. Κάποτε αποτελούσαν τον κώδικα καθημερινότητας λαϊκών ή αγροτικών κοινωνικών στρωμάτων «σφραγίζοντας» ένα εναλλακτικό lifestyle, που για πολλούς… trendy ήταν απορριπτέο.

OIKONOMIA | ΤΣΙΠΟΥΡΑ

A

Αυτά, όμως, τα παλιά χρόνια των «παχυλών αγελάδων». Τότε, που τα επίσημα ποτά της Eσπερίας ήταν «επιλογή-σφραγίδα» για την υπόμνηση του κοινωνικού status. Όλα τούτα, όμως, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Κοινώς, κάποιος ή κάποιοι, ενώ πριν από χρόνια θα δίσταζε να πει φλερτάροντας «πάμε για τσίπουρα;» ώστε να κατακτήσει την αποδοχή ή τη συγκατάνευση του άλλου, σήμερα σπεύδει χωρίς δεύτερη σκέψη να προτείνει «ρακοποσίες» ή σε μια πιο λάιτ εκδοχή ένα «κοκτέιλ ρακίτο»!

Η καταστροφή του παραγωγικού ιστού, η ενοχή για την για χρόνια υιοθέτηση ξένων καταναλωτικών προτύπων, που εκτόξευσε τα διπλά ελλείμματα (προϋπολογισμού και εμπορικό) και υπονόμευσε την εγχώρια παραγωγή, έφερε ακουσίωςεκουσίως στο προσκήνιο την αξία της τοπικότητας. Πλέον το «καταναλώνω ελληνικά ή και τοπικά» είναι κυρίαρχη τάση, που «βοηθήθηκε» ειδικά στα θέμα της κατανάλωσης αλκοόλης, από στρεβλώσεις στις πολιτικές επιλογές, κυρίως στο μέτωπο της φορολόγησης.

1

Μπαράζ αλόγιστων αυξήσεων φόρων έφερε πτώση κατανάλωσης

Με την πέμπτη αξιολόγηση της τρόικας να είναι σε εξέλιξη και τις προτάσεις για περαιτέρω αύξηση των Ε.Φ.Κ. των αλκοολούχων στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, καλό είναι να θυμηθεί κανείς τι συνέβη στο μέτωπο της φορολογίας από το 2009 και μετά. «Συνεπείς» οι κυβερνώντες σε μια στείρα λογική να διασφαλίσουν άμεσα έσοδα, σε βάρος όμως της πραγματικής Οικονομίας, προχώρησαν σε τέσσερεις διαδοχικές αυξήσεις του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης για τα ποτά σε διάστημα 18 μηνών, από τον Φεβρουάριο 2009 (+125%). Τώρα, πάλι, η τρόικα φέρεται να επιμένει σε λήψη μέτρων αύξησης των Ε.Φ.Κ. ως «λύση» (ίσως και τιμωρία) για να «κλειδώσει» άμεσα έσοδα ώστε να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό του 2015. Λες και αν αυξηθούν οι φόροι στην κατανάλωση θα γίνει κάτι, πέρα από πτώση της ζήτησης, την έμμεση «κινητροδότηση» του λαθρεμπορίου και της παρανομίας.

98 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Αυτό, όμως, δυστυχώς, που κυριαρχεί είναι η ανάγκη για άμεσα έσοδα έστω κι αν αυτά υπονομεύσουν τη συνολική εισπρακτική απόδοση των Ε.Φ.Κ. Αξίζει να σημειωθεί, ότι με τις προηγούμενες αυξήσεις, πέρα από τα «σκληρά ποτά», το εμφιαλωμένο τσίπουρο (και το τυποποιημένο ούζο) έφτασε, σε μια κατεξοχήν τουριστική χώρα, να πωλείται πολύ ακριβότερα συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια. Πλέον, ένα μπουκάλι τσίπουρο ή ούζο πωλείται περίπου 11 ευρώ τα 0,7lt ενώ η αντίστοιχα ένα ουίσκι ή μια βότκα στα 17 ευρώ περίπου, έχοντας «τσιμπήσει» τουλάχιστον 3 ευρώ αντίστοιχα τα τελευταία χρόνια. Συνακόλουθα η υπερφορολόγηση και η μείωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών την τελευταία τριετία, όπως υποστηρίζουν οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων του κλάδου, προκάλεσαν κατακόρυφη πτώση της κατανάλωσης και των πωλήσεων ποτών (εκτός εξαιρέσεων, όπως τα premium ποτά, Malt Ουίσκι κ.λπ.). Η μείωση το 2012 έφθασε στο 10,6% και συνεχίστηκε με τον ίδιο ρυθμό και το 2013, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται και το 2014, παρά την τουριστική έκρηξη που παρατηρείται εδώ και δύο χρόνια. Έ τσι, η κατανάλωση αλκοολούχων από 107,6 χιλ. εκατόλιτρα στο Α΄ εξάμηνο του 2009 υποχώρησε σε περίπου 56 χιλ. εκατόλιτρα στο Α΄ εξάμηνο του 2012, προς όφελος όμως της κατανάλωσης λαθραίων σκευασμάτων.

Πιο ανταγωνιστικοί οι γείτονες – ο υψηλός ΕΦΚΟΠ ευνοεί το 2παράνομο εμπόριο Ενδεικτικό είναι ότι σύμφωνα με συ-

γκριτικά στοιχεία από άλλες χώρες της Ε.Ε., η Ελλάδα, αν και τουριστικός προορισμός, έχει ιδιαίτερα υψηλούς φόρους στα αλκοολούχα, όταν άλλες ανταγωνίστριες, όπως η Ισπανία, η Κύπρος, η Ιταλία και η Βουλγαρία, επιβάλλουν το 1/4 του ειδικού φόρου. Όπως προκύπτει από σχετική μελέτη του Ι.Ο.Β.Ε., η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο με διαφορά συντελεστή Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης Οινοπνευματωδών Ποτών (ΕΦΚΟΠ), ανάμεσα στις γειτονικές χώρες (Βουλγαρία, Ιταλία, Ρουμανία), με αποτέλεσμα να ευνοείται το λαθρεμπόριο και το παραεμπόριο, γενικότερα. Από την όξυνση της παράνομης διακίνησης αλκοολούχων ποτών, τα δημόσια ταμεία έχασαν το 2012, κατά προσέγγιση φορολογικά έσοδα ύψους 41,8 εκατ. ευρώ, λόγω της μη καταβολής του ΕΦΚΟΠ, χωρίς να συνυπολογίζεται στο ποσό αυτό η απώλεια εσόδων από τη μη είσπραξη του Φ.Π.Α., αλλά και οι επιπτώσεις από την παράνομη εμπορία χύμα τσίπουρου. Την ώρα, λοιπόν, που η μάχη της ανταγωνιστικότητας –ειδικά στον τουρισμό– είναι αδυσώπητη, τα κόστη στην εγχώρια Αγορά αυξάνονται. Π.χ. για τη φιάλη ουίσκι των 700 ml ο φόρος κατανάλωσης στην Κύπρο είναι 1,67 ευρώ, στην Ιταλία 2,24 ευρώ, στην Ισπανία 2,32 ευρώ και στην Ελλάδα 7,14 ευρώ. Υπολογίζεται ότι οι φόροι που επιβαρύνουν μία φιάλη ποτού είναι το 57% της τελικής τιμής του. Η μεγάλη αύξηση της ­φ ορολογίας, όμως, εκτός από τη μείωση της κατανάλωσης, έχει φέρει και σημαντική αύξηση της λαθρεμπορίας και της νοθείας στην Αγορά των αλκοολούχων ποτών. Όπως υποστηρίζουν επιχειρηματίες του κλάδου, η διαφορά της τιμής αποτελεί κίνητρο και είναι καθημερινό φαινόμενο ο εντοπισμός φορτίων από γειτονικές κυρίως χώρες, όπως η Βουλγαρία. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής που έχει διαμορφωθεί, είναι οι επιχειρήσεις και το ελληνικό Δημόσιο να χάνουν κάθε χρόνο σημαντικά ποσά.

3

Η πληγή της παράνομης παραγωγής

Πέρα από το λαθρεμπόριο, διασυνοριακό ή μη, σε βαθιά πληγή που κοστίζει στον κρατικό κορβανά αλλά και δημιw w w.r ep or ter.g r

ουργεί ανυπέρβλητα προσκόμματα στη δημιουργία μικρών επιχειρήσεων (ακόμη και κοινωνικών επιχειρήσεων) με αιχμή τις αποστάξεις είναι η έξαρση της διακίνησης χύμα τσίπουρου χωρίς εχέγγυα ποιότητας. Η σημερινή πραγματικότητα γύρω από το χύμα τσίπουρο, η αναχρονιστική σχετική νομοθεσία και το ιδιαίτερο φορολογικό καθεστώς που διέπει τους λεγόμενους «διήμερους παραγωγούς» έχουν εξαιρετικά αρνητικά αποτελέσματα στα φορολογικά έσοδα της χώρας. Παράλληλα οι παθογένειες αυξάνουν τα κίνητρα για λαθρεμπόριο, με επιπτώσεις στην υγεία των καταναλωτών ενώ «ροκανίζουν» τους νόμιμους αποσταγματοποιούς, οι οποίοι στη συντριπτική πλειονότητά τους είναι μικρομεσαίοι παραγωγοί και όχι μεγάλες βιομηχανικές μονάδες ή πολυεθνικές, όπως τυχόν μπορεί να νομίζει ο πολύς κόσμος. Παρά τις προσπάθειες, τελευταία, η διενέργεια ελέγχων λόγω ελλείψεων προσωπικού είναι ανεπαρκής. Ωστόσο γίνονται προσπάθειες που αναμένεται να καταστούν πιο αποτελεσματικές με την αυστηροποίηση των διαδικασιών παραγωγής χύμα τσίπουρου ή τσικουδιάς για w w w.r ep or ter.g r

τους «διήμερους», αλλά και την ψηφιοποίηση των δηλώσεων παραγωγής σταφυλιών.

4

Τι ορίζει η νομοθεσία για το τσίπουρο «διημέρων»;

Πλέον, με βάση το αμπελουργικό μητρώο, καταγράφεται αναλυτικά για κάθε αμπελουργό, με βάση τα στρέμματα που διαθέτει, η δυνατότητα παραγωγής σταφυλιών και συνακόλουθα μούστου, στέμφυλων και αποστάγματος. Η ανώτατη ποσότητα κρασοστάφυλων που μπορεί ανά στρέμμα να παραχθεί είναι ο 1,5 τόνος. Από αυτά, βάσει της νομοθεσίας, το 35% της ποσότητας δικαιολογείται να είναι στέμφυλα προς απόσταξη. Από το 35% αυτό των υπολειμμάτων της οινοποίησης, βάσει πάλι του νόμου, μπορεί να παραχθεί τσίπουρο ή τσικουδιά που δεν θα υπερβεί το 18% της ανώτατης ποσότητας στέμφυλων. Σημειώνεται ότι βάσει της νομοθεσίας ο «διήμερος» δεν μπορεί νόμιμα να αποστάξει το σύνολο του μούστου («σύζουμα» τα σταφύλια όπως λέγεται) αλλά μόνο τα υπολείμματα της οινοποίησης. Ο λόγος είναι ότι τα αποστάγματα σταφυλιών και όχι στέμφυλων, που συχνά δί-

νουν και προϊόντα ανώτατης ποιότητας και μεγαλύτερης ποσότητας, στη βιομηχανική απόσταξη έχουν διπλάσιο ειδικό φόρο. Επίσης απαγορεύεται διά ροπάλου η απόσταξη σταφίδας και βρώσιμων σταφυλιών κάτι που όμως κατά κόρον γίνεται στον «θαυμαστό κόσμο» των παράνομων αποστάξεων, όπου βέβαια πολλά χωρούν: από χρήση της ζάχαρης, σταφιδίνης, μέχρι σάπιων σταφίδων, λάσπης μούστου ή και καυστικού νατρίου-σπίρτου� Άλλωστε, με τις αυξήσεις Ε.Φ.Κ., το κίνητρο της φοροδιαφυγής είναι τεράστιο, με αποτέλεσμα πολλά «καζάνια» να λειτουργούν σε ποτάμια ή αποθήκες χωρίς τον παραμικρό έλεγχο για την υγιεινή και την ασφάλεια του χύμα τσίπουρου σε βάρος ακόμη και των «διήμερων», που πραγματικά με αγάπη παράγουν υψηλής ποιότητας και νόμιμο προϊόν. Σήμερα, με βάση την κείμενη νομοθεσία (Άρθρο 7, ενότητα Ε, του Ν.2969/2001 «Αλκοόλη & αλκοολούχα προϊόντα», Φ.Ε.Κ. 281/τ.Α΄/18-12-01) κάθε αμπελουργός έχει το δικαίωμα να αποστάξει στέμφυλα, μετά τη χωρική οινοποίηση των σταφυλιών που παρήγαγε από τα δικά του αμπέλια και να παράξει τσίπουρο για 2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 99

τέσσερα 48ωρα (από 12 ώρες ημερησίως) συνήθως στο δίμηνο Οκτωβρίου-Νοεμβρίου. Η απόσταξη γίνεται σε μικρούς άμβυκες, χωρητικότητας έως και 130lt, που είναι καταγεγραμμένοι από το τελωνείο, φέρουν έκτυπο ειδικό αριθμό και ανήκουν σε συγκεκριμένα άτομα, τους «κατόχους αμβύκων». Αυτοί διαθέτουν άδεια κατοχής, η οποία είτε κληρονομείται από τους απογόνους κάθε κατόχου είτε μεταβιβάζεται σε τρίτους. Το παραχθέν προϊόν απόσταξης (τσίπουρο διημέρων) επιτρέπεται να διατεθεί από τον ίδιο τον παραγωγό στην Αγορά, με το αντίγραφο της άδειας απόσταξης και το αποδεικτικό είσπραξης του ειδικού φόρου κατανάλωσης ή μέσω αγοραστών με φορολογικά στοιχεία που προβλέπονται από τον Κ.Β.Σ., χύμα σε γυάλινα δοχεία, χωρίς οποιασδήποτε μορφής τυποποίηση.

5

Αθέμιτες πρακτικές κατά την παραγωγή

Στην πράξη, αυτό που διαπιστώνεται χρόνια τώρα, είναι ότι με τo καθεστώς των διημέρων παράγεται μικρό μόνο ποσοστό τσίπουρου με βάση αυτά που προβλέπει η νομοθεσία. Το μεγαλύτερο ποσοστό παράγεται με καταστρατήγηση της υφιστάμενης νομοθεσίας, επειδή στην ουσία δεν υπάρχει βούληση από τη μεριά της πολιτείας να ελέγξει την κατάσταση και επειδή ακόμη και να υπήρχε βούληση, δεν είναι δυνατό να εφαρμοστεί στην πράξη η συγκεκριμένη νομοθεσία για τον έλεγχο στην παραγωγή του τσίπουρου διημέρων. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατό να ελεγχθούν οι χιλιάδες διήμεροι για το ποιοι στην πραγματικότητα αποστάζουν, πόσο και πότε αποστάζουν, τι αποστάζουν, αν είναι στέμφυλα, τι προέλευσης είναι, εάν η περιεκτικότητά τους σε αλκοόλ δεν ξεπερνά τα 7,5 λίτρα άνυδρου οινοπνεύματος ανά 100 κιλά στεμφύλων, πόσο και τι ποιότητας προϊόν παράγεται, με τι άμβυκες και υπό ποιες συνθήκες, αν έχει αποδοθεί ο φόρος που αντιστοιχεί στην πραγματική ποσότητα τσίπουρου κ.ο.κ.

6

Η μεγάλη αύξηση της ­φορολογίας, εκτός από μείωση της κατανάλωσης, έχει φέρει σημαντική αύξηση της λαθρεμπορίας και της νοθείας στην Αγορά αλκοολούχων

Eλλειψη ελέγχου και κατά τη διακίνηση

Αλλά και στο κομμάτι της διακίνησης το πλαίσιο είναι διάτρητο και η πολιτεία εθελοτυφλεί μπροστά στο πρόβλημα με τους λαθρέμπορους και ουσιαστικά αφήνει ανεξέλεγκτη και τη διακίνηση. Η νομοθεσία προβλέπει ότι το τσίπουρο

100 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

που έχει παραχθεί καθ’ όλα νόμιμα, μπορεί να διακινηθεί με τα παραστατικά που είναι απαραίτητα από τον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων. Αυτό σημαίνει ότι ο παραγωγός/διήμερος που διαθέτει προς πώληση το τσίπουρό του, πρέπει να εκδώσει δικό του Δελτίο Αποστολής στον πελάτη του και αυτός στη συνέχεια πρέπει να εκδώσει Τιμολόγιο Αγοράς Αγροτικών Προϊόντων με βάση το Δελτίο Αποστολής του διήμερου. Αυτό στην πράξη γίνεται σπάνια και μόνο για να υπάρχει –σε ενδεχόμενο έλεγχο στην αποθήκη του αγοραστή– κάποιο παραστατικό που να δικαιολογεί τη συγκεκριμένη ποσότητα.

7

Κανένας ποιοτικός έλεγχος – Κίνδυνοι για την υγεία

Επιπλέον, το τσίπουρο και η τσικουδιά «διήμερων» είναι ίσως τα μοναδικά προϊόντα που τους επιτρέπεται η χύμα παραγωγή και διακίνηση χωρίς κανέναν ποιοτικό έλεγχο. Το προϊόν των διημέρων δεν επιτηρείται κατά την παραγωγή του (λόγω του πλήθους των παραγωγών και του

δυσπρόσιτου των περιοχών) και καθώς διακινείται χύμα χωρίς τα στοιχεία του παραγωγού δεν παρέχει καμία ιχνηλασιμότητα, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία του καταναλωτή. Κατά καιρούς έχουν καταγραφεί περιστατικά με ακατάλληλο τσίπουρο διημέρων λόγω επικίνδυνων φθαλικών αλάτων (από τα πλαστικά δοχεία ακατάλληλα για την αποθήκευση τσίπουρου), μόλυβδο και υψηλά ποσοστά μεθανόλης. Όλα αυτά σε βάρος πολλών «διήμερων» που πραγματικά παράγουν προϊόντα ποιότητας με εχέγγυα ασφαλείας, αλλά που λόγω της νομοθεσίας δεν μπορούν να πιστοποιήσουν και να τυποποιήσουν το προϊόν τους. Με βάση τα παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι το ζήτημα του παράνομου τσίπουρου χρήζει άμεσης αντιμετώπισης από την πολιτεία, που απαιτεί την αναμόρφωση του ισχύοντος νομικού πλαισίου, την εντατικοποίηση των ελέγχων, την επιβολή του νόμου και την άρση των σημαντικών στρεβλώσεων που δημιουργεί. Για την προστασία ενός από τα σημαντικότερα ελληνικά παραδοσιακά αποστάγματα, που σε περιπτώσεις όπως η Κρήτη, η Ήπειρος, η Θεσσαλία αποτελεί σφραγίδα της τοπικής ταυτότητας και «διαβατήριο» τουριστικής προβολής στο εξωτερικό .

8

Το μέγεθος της παραγωγής

Σύμφωνα με τις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών (Δ/νση ΕΦΚ) κάθε χρόνο δηλώνονται ότι παράγονται 5-7 εκατ. κιλά χύμα τσίπουρου διημέρων, ενώ η παραγόμενη ποσότητα του «επίσημου» τσίπουρου αντιστοιχεί περίπου στο 1/3 του δηλωμένου χύμα τσίπουρου (δεν ξεπερνάει τα 3 εκατ. λίτρα) και μόνο στο 1/10 του πραγματικού όγκου χύμα τσίπουρου που παράγεται κάθε χρόνο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών της Αγοράς και της ΕΝΕΑΠ (Έ νωση Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών), οι πραγματικές ποσότητες του τσίπουρου που παράγουν οι διήμεροι παραγωγοί υπερβαίνουν κατά πολύ τις δηλούμενες ποσότητες και κατά συνέπεια το ελληνικό Δημόσιο στερείται έσοδα περί τα 150 εκατ. ευρώ από διαφυγόντες ειδικούς φόρους κατανάλωσης και Φ.Π.Α. Εάν προσθέσει κανείς τους αυξημένους φόρους που διαφεύγουν σε όλο το κανάλι διανομής, η συνολική απώλεια εσόδων για το ελληνικό κράτος εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 300 εκατ. ευρώ. w w w.r ep or ter.g r

ΤΣΙΠΟΥΡΑ | OIKONOMIA

σύγκριση προϊόντων των διήμερων αποσταγματοποιών με επίσημο τσίπουρο/τσικουδιά Βάση πορίσματος Ευκαιριακής Επιτροπής που συστάθηκε με σκοπό την επανεξέταση του όλου καθεστώτος των ( μικρών αποσταγματοποιών με την υπ.αριθμ. Δ6Α11801ΕΞ2012/28-12-2012 απόφαση του Υφυπουργού Οικονομικών (28.05.2013). ΔΙΗΜΕΡΟΙ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΙ 30.000 άδειες /έτος 5.000-6.000 άμβυκες /έτος, χωρητικότητας 130 χιλ/μων παραγόμενο προϊόν: δηλωμένο 2.735.627 λίτρα άνυδρα ή 6.839.098 λίτρα 40% vol. Το πραγματικό ύψος παραγωγής εκτιμάται σε 24.000 τον. ΕΠΙΣΗΜΟΙ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΙ Αποσταγματοποιοί 85 εκ των οποίων σε μόνιμη βάση λειτουργούν 67 Παραγωγή τσίπουρου /τσικουδιάς 1.200.000 λίτρα άνυδρα ή 3.000.000 λίτρα 40% vol .

Βάση στοιχείων από υπηρεσίες Υπ.Οικονομικών τσίπουρο διημέρων (Δνση ΕΦΚ)

επισημο τσιπουρο (ΓΧΚ)

ΕΤΟΣ

τσίπουρο διημέρων (kg 40% vol)

Εισπράξεις διημέρων (€)

θεωρητικά έσοδα διημερων (με 50% ΕΦΚ)

2001

6.523.000

3.848.570

12.328.470

2002

5.967.000

3.520.530

11.277.630

2003

3.485.000

2.056.150

6.586.650

3004

5.610.000

3.309.900

10.602.900

2005

5.760.000

3.398.400

2006

5.785.000

3.413.150

2007

5.206.000

2008

τσίπουρο επισημο (λιτρα 40%vol)

Εισπράξεις τσίπουρου (€)

13.075.200

1.994.368

4.527.214

13.131.950

2.261.430

5.133.446

3.071.540

11.817.620

2.916.433

6.620.302

5.150.000

3.038.500

11.690.500

2.925.810

6.641.589

2009

5.106.220

3.012.670

13.888.918

3.245.369

8.827.403

2010

4.839.413

2.855.254

24.681.006

3.564.928

18.181.130

2011

3.825.373

2.256.970

19.509.402

2.804.040

14.300.604

2012

2.459.175

12.541.793

2013

2.434.655

12.416.741

Σημείωση : * για το 2008 δεν έχουν δοθεί στοιχεία για τους διήμερους (με Μ.Ο. προηγούμενης - επόμενης χρονιάς) * για το 2009 δεν έχουν δοθεί στοιχεία για επίσημους αποσταγματοποιούς (με Μ.Ο. προηγούμενης - επόμενης χρονιάς)

Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ι.Ο.Β.Ε., 55,1 εκατ. ευρώ από τον ΕΦΚΟΠ και 42,6 εκατ. ευρώ από τον Φ.Π.Α. είναι ετησίως η φοροδιαφυγή, για ποσότητα παράνομου χύμα τσίπουρου που φορείς της Αγοράς υπολογίζουν στα 10,8 εκατ. λίτρα. Ποσά τα οποία καλείται να πληρώσει από την τσέπη του ο απλός φορολογούμενος μέσω της αυξημένης φορολογίας που τον έχει ήδη φέρει στα όριά του. Το καθεστώς των «διημέρων» θεσμοθετήθηκε το 1917 (Άρθρο 8, του Ν.971/21.10.1917 «Περί Φορολογίας Οινοπνεύματος», Φ.Ε.Κ. 236 A/25.10.2017) και το πνεύμα του νομοθέτη της εποχής ήταν κυρίως να ενισχυθεί το εισόδημα των κατοίκων αμπελουργών των παραμεθόριων περιοχών. Το καθεστώς αυτό παραμένει ίδιο, εκτός κάποιων μικρών αλλαγών που έγιναν στη διάρκεια των δεκαετιών που πέρασαν. Ωστόσο ο μετασχηματισμός στην παραγωγική βάση της χώρας έχει καταστήσει το συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο παρωχημένο και διάτρητο. Αυτό μάλιστα έχει εντοπιστεί από τις αρχές του Υπουργείου Οικονομικών. Μάλιw w w.r ep or ter.g r

στα είχε συνταχθεί μια αναλυτική έκθεση από τον αρμόδιο Υφυπουργό Γιώργο Μαυραγάνη και επιδόθηκε το Καλοκαίρι του 2014 στο γραφείο του τότε υπουργού Οικονομικών, κ. Γιάννη Στουρνάρα. Εκεί, σύμφωνα με πληροφορίες, αποτυπωνόταν αναλυτικά η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, το τι ισχύει σε άλλα κράτη-μέλη και καταγραφόταν εναλλακτικές προτάσεις «θεραπείας». Όπως ανέφεραν αρμόδιες πηγές, πρόθεση αυτής της πρωτοβουλίας είναι να εναρμονιστεί η νομοθεσία με τα όσα ισχύουν στην Ευρώπη, να αξιοποιηθεί η σχετική ευρωπαϊκή οδηγία για τα μικρά αποστακτήρια, να προστατευθεί η παραδοσιακή δραστηριότητα των «καζανιών» με τρόπο που δεν θα οδηγεί σε έξαρση του λαθρεμπορίου. Αυτό πλέον αποτελεί κοινή παραδοχή ακόμη και σε πολιτικούς παράγοντες, βουλευτές που στο παρελθόν υπερασπίστηκαν με την κοινοβουλευτική τους παρουσία το καθεστώς που ισχύει σήμερα, το οποίο αντί να προστατεύει το τσίπουρο, το αφήνει βορά σε αεριτζήδες που κερδοσκοπούν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τους κινδύνους που ελλοχεύουν για τη δημόσια υγεία από την κατανάλωση οικιακών αποσταγμάτων, και συγκεκριμένα από την κατανάλωση μεθανόλης, επισημαίνουν οι επιστήμονες της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), την ώρα που η παράνομη διακίνηση χύμα –ως επί το πλείστον ελληνοποιημένου– τσίπουρου, έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.

9

Ο λόγος της διακριτικής φορολόγησης

Η διακριτική φορολόγηση του χύμα τσίπουρου οφείλεται στο γεγονός ότι αρχικά η παραγωγή και διακίνησή του είχε στόχο την ενίσχυση των αγροτών και αμπελουργών για μία εξ ορισμού μικρή παραγωγή και σχεδόν ιδιωτική χρήση. Γι’ αυτό άλλωστε έμεινε εσφαλμένα, κατά τους εκπρόσωπους της ποτοποιίας, να χαρακτηρίζεται «αγροτικό» προϊόν, παρόλο που δεν αποτελεί προϊόν άμεσης μεταποίησης των σταφυλιών –όπως π.χ. το κρασί– και το Δίκαιο της Ε.Ε. αποκλείει ποικιλοτρόπως τον χαρακτηρισμό του ως αγροτικού προϊόντος.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 101

Σχετική καταγγελία έχει ήδη υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 13-06-2011 από την European Spirits Association (CEPS) ζητώντας τον εναρμονισμό της φορολογίας όλων των αποσταγμάτων για τη διόρθωση των στρεβλώσεων στην Αγορά σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο Ανταγωνισμού. Η καταγγελία είχε ως αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ξεκινήσει διαδικασία παραβίασης του ευρωπαϊκού Δικαίου εναντίον της Ελλάδας για το ζήτημα (αρ. φακέλου 2011/4145) υπό το άρθρο 258 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Έ νωσης.

Σ

102 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αποστείλει προειδοποιητική επιστολή στην Ελληνική Δημοκρατία από τις 28-10-2011 και η διαδικασία αυτή έχει κοινοποιηθεί στο Υπουργείο Οικονομικών (26-04-2012), το οποίο και δεσμεύθηκε εγγράφως (26-042012) να προβεί στις απαραίτητες τροποποιήσεις του σχετικού νομοθετικού πλαισίου. Ωστόσο λόγω και των πολιτικών εξελίξεων ακόμα εκκρεμεί το όλο θέμα.

Ποιοι είναι οι μικροί αποσταγματοποιοί και 10 η εξαίρεση της Αθωνικής πολιτείας Η ισχύουσα ελληνική νομοθεσία προβλέπει πως το τσίπουρο που έχει παραχθεί καθόλα νόμιμα μπορεί να δια-

κινηθεί με τα παραστατικά που είναι απαραίτητα βάσει του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (άρθρο 2 «Υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων και στοιχείων» του Π.Δ.

186/1992 «Κώδικας Βιβλίων και Στοιχείων» ΦΕΚ 84 Α΄/26.5.1992 και άρθρα 41 «Ειδικό καθεστώς αγροτών»και 42 «Αγρότες, αγροτικά προϊόντα, αγροτικές εκμεταλλεύσεις και υπηρεσίες» του Ν.2859/2000 «Κύρωση Κώδικα Φ.Π.Α.» ΦΕΚ 248 Α΄/2000). Ο χαρακτηρισμός του χύμα τσίπουρου ως αγροτικού προϊόντος επιτρέπει ειδικό καθεστώς φορολόγησης επιβάλλοντας φόρο μόνο 1,7 ευρώ ανά λίτρο άνυδρης αλκοόλης έναντι 25,50 ευρώ ανά λίτρο άνυδρης αλκοόλης στα λοιw w w.r ep or ter.g r

ΤΣΙΠΟΥΡΑ | OIKONOMIA

Για την αποσταξη απαιτείται αδεια από το τελωνείο, στη χωρική αρμοδιότητα του οποίου βρίσκεται ο άμβυκας

11

πά οινοπνευματώδη και 12,75 ευρώ ανά λίτρο άνυδρης αλκοόλης στο ούζο και στο εμφιαλωμένο τσίπουρο. Ως εκ τούτου, το χύμα τσίπουρο διημέρων υπόκειται σε φορολογία 0,59 ευρώ ανά κιλό τελικού προϊόντος, ενώ παράλληλα εξαιρείται από την υποχρέωση καταβολής Φ.Π.Α. Είναι απαραίτητο να υπογραμμίσουμε την πρακτική καταστρατήγησης του καθεστώτος των λεγόμενων «διήμερων» αποσταγματοποιών του άρθρου 7, ενότητα Ε του Ν. 2969/2001 (ΦΕΚ 281), και τη μαζική παραγωγή και διάθεση στην ουσία αφορολόγητου τσίπουρου, ρακής ή τσικουδιάς. w w w.r ep or ter.g r

Τι προβλέπει ο ισχύων νόμος

Σύμφωνα με τον Ν.2969 (Φ.Ε.Κ.

281 Α΄/18.12.2001) για την αιθυλική αλκοόλη και αλκοολούχα προϊόντα, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 2 του NOMOΥ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 4303/2014 «Κύρωση της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Επείγουσα ρύθμιση για την αναπλήρωση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων λόγω πρόωρης λήξης της θητείας του» (Α΄ 136) και άλλες διατάξεις. (ΦΕΚ Α 231/17-10-2014)» καθορίζεται το ποιος είναι «μικρός αποσταγματοποιός». Μικροί αποσταγματοποιοί (διήμεροι) σύμφωνα με το αρ. 5 παρ. 5 του Ν.2969 χαρακτηρίζονται οι αμπελοκαλλιεργητές ή οι παραγωγοί άλλων επιτρεπόμενων υλών, που εργάζονται με απλούς άμβυκες χωρητικότητας μέχρι 130 λίτρων, σύμφωνα με τους όρους που καθορίζονται στις ειδικές γι’ αυτούς διατάξεις. Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος Ε οι Μικροί αποσταγματοποιοί (διήμεροι) έχουν συγκεκριμένο πλαίσιο δράσης το οποίο όμως είναι πλήρως απελευθερωμένο για την Ιερή Κοινότητα του Αγίου Όρους.

Έτσι ορίζεται ότι: «Οι αμπελοκαλλιεργητές ή οι παραγωγοί των άλλων επιτρεπόμενων υλών που ορίζονται στην παράγραφο 2 επιτρέπεται να αποστάζουν τις πρώτες ύλες της παραγωγής τους, με απλούς

χάλκινους άμβυκες χωρητικότητας μέχρι 130 λίτρων ή με πήλινους άμβυκες χωρητικότητας μέχρι 40 λίτρων, μέσα σε ένα δίμηνο, χρονικό διάστημα που καθορίζεται στη χρονική περίοδο από 1ης Αυγούστου κάθε έτους έως 31 Ιουλίου του επομένου, για κάθε δήμο ή δημοτικό διαμέρισμα ή κοινότητα από τον Προϊστάμενο της οικείας Τελωνειακής Περιφέρειας. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις που λόγω δυσμενών συνθηκών, ασθενειών ή σοβαρών καταστροφών ή ζημιών από ακραίες καιρικές συνθήκες όπως χαλάζι, παγετός, πλημμύρες, καύσωνας, δεν υπάρχει επαρκής παραγωγή εντός του καθορισθέντος διμήνου, επιτρέπεται με απόφαση της οικείας Τελωνειακής Περιφέρειας η παράταση του διμήνου για έναν ακόμη μήνα. Οι πρώτες ύλες που επιτρέπονται να αποστάζουν οι εν λόγω παραγωγοί είναι στέμφυλα, μούρα, κούμαρα, κράνα, ζίζιφα και υπολείμματα μέλιτος. Στέμφυλα, κατά την έννοια του νόμου αυτού, είναι τα προερχόμενα από κανονική και επιμελημένη έκθλιψη των σταφυλιών, η απόδοση των οποίων σε άνυδρη αιθυλική αλκοόλη δεν υπερβαίνει τα 7,5 λίτρα ανά 100 χιλιόγραμμα καθαρών στεμφύλων κατ’ ανώτατο όριο. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, που εκδίδεται ύστερα από εισήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης του Γενικού Χημείου του Κράτους, μπορεί να επιτρέπεται η απόσταξη και άλλων καρπών ή φρούτων, όπως μήλων, σύκων αποσύκων, αχλαδιών, δαμάσκηνων, κερασιών, κορόμηλων. Για την απόσταξη απαιτείται άδεια από το Τελωνείο, στη χωρική αρμοδιότητα του οποίου είναι εγκατεστημένος ο άμβυκας όπου θα διενεργηθεί η απόσταξη. Η χρονική διάρκεια αυτής δεν μπορεί να υπερβεί για κάθε παραγωγό τα οκτώ 24ωρα, συνεχή ή χωρισμένα, κατ’ ανώτατο όριο και συναρτάται με την ποσότητα των πρώτων υλών που προορίζονται για απόσταξη. Δικαίωμα άδειας απόσταξης αποκτούν αποκλειστικά οι παραγωγοί των επιτρεπόμενων πρώτων υλών και σε άμβυκα που είναι εγκατεστημένος μέσα στα όρια του δήμου που έχουν παραχθεί οι πρώτες ύλες ή σε όμορο δήμο. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται με άδεια του Τελωνείου, στη χωρική αρμοδιότητα του οποίου έχουν παραχθεί οι πρώτες ύλες, 2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 103

να μεταφερθούν αυτές προς απόσταξη σε άμβυκα που είναι εγκατεστημένος και σε άλλον πλην των ανωτέρω δήμο, αποκλειστικά στις περιπτώσεις που ο δικαιούχος απόσταξης παραγωγός είναι κάτοχος του άμβυκα αυτού.

Για την έκδοση άδειας απόσταξης απαιτείται η υποβολή στο αρμόδιο Τελωνείο σχετικής δήλωσης που θα περιλαμβάνει τα παρακάτω στοιχεία: α) Το όνομα και επώνυμο του παραγωγού. β) Το όνομα και επώνυμο του κατόχου του άμβυκα, τον Αριθμό Γενικού Μητρώου του άμβυκα, τη χωρητικότητά του σε λίτρα, καθώς και τον αριθμό και χρονολογία της άδειας κατοχής του. γ) Τον δήμο, δημοτικό διαμέρισμα ή κοινότητα και τη θέση όπου πρόκειται να λειτουργήσει ο άμβυκας. δ) Το είδος και την ποσότητα των προς απόσταξη πρώτων υλών και την ποσότητα έτοιμου προϊόντος που αναμένεται να παραχθεί. ε) Το χρονικό διάστημα της λειτουργίας του άμβυκα σε24ωρα και την ημέρα που ζητείται η αποσφράγισή του. Επίσης απαιτείται η προσκόμιση βεβαίωσης της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Γεωργίας για την ιδιότητα του παραγωγού, τη θέση και την έκταση του κτήματος, καθώς και την ποσότητα των πρώτων υλών που παρήχθησαν. Αν είναι αδύνατη η προσκόμιση της βεβαίωσης αυτής, τα στοιχεία αυτά είναι δυνατόν να βεβαιώνονται από τον οικείο δήμο ή κοινότητα. Σε κάθε άμβυκα χωρητικότητας μέχρι 130 λίτρων μπορεί να αποστάζει εκτός από τον κάτοχό του και οποιοσδήποτε άλλος δικαιούχος απόσταξης παραγωγός. Απαγορεύεται η εργασία συγχρόνως με περισσότερους από έναν άμβυκες τόσο από τον δικαιούχο απόσταξης παραγωγό όσο και από τον κάτοχο του άμβυκα, σε περίπτωση που αυτός κατέχει περισσότερους από έναν. Απαγορεύεται η λειτουργία περισσότερων του ενός αμβύκων χωρητικότητας μέχρι 130 λίτρων στον ίδιο χώρο χωρίς ειδική άδεια του αρμόδιου Τελωνείου. Επίσης απαγορεύεται η λειτουργία των εν λόγω αμβύκων σε χώρους όπου έχουν εναποτεθεί οίνοι.

104 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ο συντονισμός των ελέγχων, σε συνδυασμό με τη σταδιακή μείωση του ΕΦΚΟΠ, θα συμβάλουν καθοριστικά στην ανάκτηση σημαντικής ροής δημοσίων εσόδων Απαγορεύεται στους εν λόγω παραγωγούς να λειτουργούν παράλληλα ως οινοπνευματοποιοί Α και Β Κατηγορίας, νεφτοποιοί, αποσταγματοποιοί και ποτοποιοί ή να εργάζονται στους ίδιους χώρους με τους επιτηδευματίες αυτούς. Οι άμβυκες κάτω των 130 λίτρων είναι διαρκώς σφραγισμένοι και αποσφραγίζονται από την αρμόδια Αρχή μόνο για το χρονικό διάστημα για το οποίο έχει εκδοθεί η άδεια απόσταξης. Η διάθεση στην κατανάλωση του παραγόμενου έτοιμου προϊόντος πραγματοποιείται από τους ίδιους τους παραγωγούς ή από τους αγοραστές με τα φορολογικά στοιχεία που προβλέπονται από τον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων, χύμα, σε γυάλινα δοχεία χωρίς οποιασδήποτε μορφής τυποποίηση. Αν ο ίδιος ο παραγωγός διακινεί το προϊόν, αυτό συνοδεύεται από αντίγραφο της άδειας απόσταξης και του αποδεικτικού είσπραξης του ειδικού φόρου κατανάλωσης. Απαγορεύεται η διάθεση του προϊόντος των μικρών αποσταγματοποιών (διημέρων) σε ποτοποιούς, αποσταγματοποιούς και οινοπνευματοποιούς Α Κατηγορίας.

Επιτρέπεται κατόπιν ειδικής άδειας από το αρμόδιο Τελωνείο, η κατασκευή ειδικής θυρίδας (πορτέλλο) στο λέβητα για το άδειασμα των υπολειμμάτων της απόσταξης, χωρίς οποιαδήποτε άλλη επέμβαση στα λοιπά μέρη του άμβυκα, με τρόπο ώστε να διαφυλάσσεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας του. Αντί της μετασκευής αυτής επιτρέπεται, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις, η χρησιμοποίηση ειδικής ανυψωτικής συσκευής (παλάγκο) για την ανύψωση και ανατροπή του λέβητα για το άδειασμα των υπολειμμάτων της απόσταξης.

Η εξαίρεση του Αγίου Όρους Οι άμβυκες κάτω των 130 λίτρων που κατέχονται από τους μοναχούς στην περιοχή του Αγίου Όρους της χερσονήσου του Άθω, από τη Μεγάλη Βίγκλα και εφεξής, για την παραγωγή αποστάγματος, παραμένουν διαρκώς ασφράγιστοι και επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται ελεύθερα σε οποιαδήποτε εποχή του έτους. Οι μοναχοί του Αγίου Όρους απαλλάσσονται από τις διατυπώσεις της σφράγισης και αποσφράγισης αμβύκων, των δηλώσεων και της λήψεως αδειών απόσταξης και του περιορισμού του χρονικού διαστήματος της απόσταξης. Η Ιερά Κοινότητα υποχρεούται να υποβάλλει στο αρμόδιο Τελωνείο στην αρχή κάθε έτους κατάσταση που να εμφανίζει: α) τον αριθμό των κατά το προηγούμενο έτος εργασθέντων αμβύκων και β) την ποσότητα του παραχθέντος προϊόντος. Κατά τα λοιπά, όσον αφορά στους άμβυκες απόσταξης του Αγίου Όρους, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 4, καθώς και οι διατάξεις γενικά της παρούσας παραγράφου Ε, ως προς τους όρους παραγωγής και διάθεσης στην κατανάλωση του προϊόντος απόσταξης. Στην περιοχή του Αγίου Όρους απαγορεύεται η σύσταση και λειτουργία οινοπνευματοποιείου Α και Β Κατηγορίας, αποσταγματοποιείου και ποτοποιείου. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών καθορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής της παραγράφου Ε του άρθρου αυτού. w w w.r ep or ter.g r

ΤΣΙΠΟΥΡΑ | OIKONOMIA Η χαμένη ευκαιρία λόγω της παράνομης διακίνησης χύμα 12 τσίπουρου Στο φόντο όλων αυτών των δεδομένων πέρα από τους αποσταγματοποιούς οι νόμιμοι «διήμεροι» παραγωγοί τσίπουρου βρίσκονται σε απόγνωση, αντιμετωπίζοντας πραγματικό κίνδυνο βιωσιμότητας έναντι της αδυναμίας περιστολής του αθέμιτου ανταγωνισμού και της παράνομης διακίνησης χύμα τσίπουρου. Είναι γεγονός ότι ένα παραδοσιακό προϊόν, που μπορεί, όπως η grapa στην Ιταλία, να εξελιχθεί αντίστοιχα σε γαστρονομικό πρεσβευτή της χώρας μας και να δώσει πεδίο ανάπτυξης της μικρής κλίμακας τοπικής επιχειρηματικότητας, σήμερα πλήττεται. Σε αυτό δυστυχώς συμβάλλουν και ορισμένοι επιχειρηματίες στην Εστίαση, οι οποίοι προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν τα ποσοστά κέρδους ζητώντας φτηνό αλλά επικίνδυνο χύμα τσίπουρο. Άλλωστε «πώς μπορεί να παραχθεί τσίπουρο ή τσικουδιά, έστω και με το χαμηλό φόρο των 0,59 ευρώ ανά λίτρο, με τιμές χαμηλότερες των 3 ευρώ ανά λίτρο χωρίς να υπάρχει εκτεταμένη νοθεία» διερωτώνται «διήμεροι» παραγωγοί που τηρούν απόλυτα τη νομιμότητα. Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση ακόμα και η τρόικα και ειδικά το Δ.Ν.Τ., σύμφωνα με πληροφορίες πιέζουν για να μπει σε νέα βάση όλη η παραγωγή. Το ζήτημα είναι φυσικά να προστατευθεί μια παραδοσιακή δραστηριότητα, να στηριχθεί η επιχειρηματικότητα και η ανάπτυξή της και να παταχθεί το λαθρεμπόριο. Στο πλαίσιο αυτό, παράγοντες της Αγοράς επισημαίνουν ότι θα πρέπει να υπάρξει τροποποίηση της νομοθεσίας η οποία θα μπορούσε να προβλέπει: Τον αποχαρακτηρισμό του χύμα τσίπουρου από μία ποσότητα και άνω ως αγροτικού προϊόντος. Με αυτό τον τρόπο θεωρούν ότι θα διασφαλιστεί η ατέλεια ουσιαστικά για την αυτοκατανάλωση αλλά θα περιοριζόταν και το λαθρεμπόριο Την εναρμόνιση της φορολογίας χύμα τσίπουρου, ρακής, τσικουδιάς με w w w.r ep or ter.g r

τα εμφιαλωμένα αντίστοιχα προϊόντα και υπαγωγή τους στο φορολογικό καθεστώς που διέπει τη διακίνηση του εμφιαλωμένου τσίπουρου με υποχρέωση έκδοσης των σχετικών παραστατικών διακίνησης και εμπορίας. Την εντατικοποίηση των ελέγχων από το ΣΔΟΕ για την πάταξη του παρεμπορίου χύμα οινοπνευματωδών ποτών. Την ίδια ώρα, παράγοντες των διήμερων σημειώνουν ότι θα πρέπει να υπάρξει: Προστασία μιας παραδοσιακής δραστηριότητας που διασφαλίζει χαμηλές τιμές για τον καταναλωτή και εισόδημα επιπλέον για τους αγρότες. Εντατικοποίηση ελέγχων ώστε να περιοριστεί η παράνομη απόσταξη. Καλύτερη λειτουργία των ψηφιακών υπηρεσιών ώστε να απλοποιηθούν οι διαδικασίες πληρωμής φόρων έγκρισης των ποσοτήτων σταφυλιών για απόσταξη κ.λπ. Επιπλέον «διημερίτες» έθεσαν μια σειρά από ενδιαφέροντα ζητήματα που κατά τη γνώμη τους μπορούν να βάλουν σε νέα βάση την όλη παραγωγή. Ουσιαστικά επισημαίνουν ότι η πλήρης απαγόρευση θα διογκώσει απλά το λαθρεμπόριο, εφόσον μάλιστα αυξηθεί ο Ε.Φ.Κ. Γι’ αυτό ζητούν με κάποιο τρόπο να μπορέσει μια δραστηριότητα της «ατυπικής» Οικονομίας να ενταχθεί στο παραγωγικό γίγνεσθαι ίσως και με μορφή κοινωνικών επιχειρήσεων.

Κάνουν λόγο για: Πιστοποίηση υφιστάμενων εγκαταστάσεων, ώστε να δοθεί η ευκαιρία σε νέους επιχειρηματίες να αναπτυχθούν. Να εξεταστεί η δυνατότητα κλιμακώσεων ανά ποσότητα στην επιβολή Ε.Φ.Κ. Να εξισωθούν οι ειδικοί φόροι σε αποστάγματα και τσίπουρα. Να δοθεί η δυνατότητα, αφού πιστοποιηθούν οι διήμεροι να βγουν επώνυμα στην Αγορά. Να βελτιωθεί ο έλεγχος των πρώτων υλών (σταφυλιών) και να ενταθεί η υποχρεωτική διακίνηση παραστατικών από τους αγρότες. Να μειωθούν συνολικά οι Ε.Φ.Κ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το θέμα έχει απασχολήσει και την Αξιωματική Αντιπολίτευση η οποία, σύμφωνα με στελέχη του αρμόδιου αγροτικού τομέα, υποστηρίζει την αλλαγή πλαισίου, την άρση ανισορροπιών στις τιμές των Ε.Φ.Κ., την ένταση των ελέγχων με στόχο την πάταξη του λαθρεμπορίου. Ουσιαστικά εξετάζουν την ενιαιοποίηση των Ε.Φ.Κ. με ταυτόχρονη μείωσή τους και παροχή δυνατότητας σε περισσότερες επιχειρήσεις να βγουν στην Αγορά επωνύμως. Σύμφωνα, πάντως, με τη μελέτη του Ι.Ο.Β.Ε., η ένταση και ο συντονισμός των ελέγχων από τους αρμόδιους φορείς, σε συνδυασμό με τη σταδιακή μείωση του εξαιρετικά υψηλού ΕΦΚΟΠ, μπορεί να συμβάλουν καθοριστικά στην ανάκτηση σημαντικής ροής δημοσίων εσόδων, την τόνωση της Αγοράς, αλλά και στη δημιουργία έως και 3.000 νέων θέσεων εργασίας στο σύνολο της αλυσίδας αξίας του κλάδου. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, το Ι.Ο.Β.Ε. εκτιμά ότι θα επέλθει πτώση κατά 10% ετησίως στην παράνομη διακίνηση αλκοολούχων ποτών, που στην περίπτωση του παράνομου χύμα τσίπουρου θα αποδώσει 44,2 εκατ. ευρώ ετησίως από ΕΦΚΟΠ και Φ.Π.Α., ήτοι 132,6 εκατ. ευρώ σε διάστημα τριετίας, συμβάλλοντας κατά το δυνατό, στην κάλυψη των υφιστάμενων δημοσιονομικών κενών και προσφέροντας μια ανάσα τόσο στους νόμιμους παραγωγούς όσο και στους νομοταγείς φορολογούμενους.

Σ

Η πάταξη του παράνομης παραγωγής και διακίνησης χύμα τσίπουρου αποτελεί στοίχημα με τριπλή απόδοση σε όρους φορολογικών εσόδων για το κράτος, φορολογικής ανάσας για τους πολίτες και βιωσιμότητας για τους νόμιμους αποσταγματοποιούς. Ιδού «πεδίο δόξης λαμπρόν» για μια πτυχή ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου, που μπορεί να δώσει από μια μαύρη τρύπα εσόδων μια θαυμαστή ευκαιρία ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 105

ADVERTORIAL

προϋπόθεση πως τα άτομα είναι ικανά και διατεθειμένα να ακολουθήσουν το πρόγραμμα και οπωσδήποτε έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα.

Τα οφέλη από τη χρήση των συσκευών αυτοελέγχου Η αντιπηκτική αγωγή από το στόμα δίνεται σε ασθενείς που πάσχουν από νοσήματα τα οποία αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων στο αίμα. Υπάρχουν δε αρκετές ενδείξεις για τη χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής από το στόμα –για παράδειγμα, το American College of Chest Physicians Consensus Conference on Antithrombotic Therapy έχει αναγνωρίσει τουλάχιστον δέκα– με τις πιο συχνές να αφορούν σε ασθενείς που διαθέτουν μηχανικές βαλβίδες καρδιάς και αυτούς που πάσχουν από κολπική μαρμαρυγή.

H

Βεβαίως οι ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή από το στόμα απαιτούν έλεγχο του Χρόνου Προθρομβίνης σε καθημερινή βάση, ώστε να διατηρείται εντός θεραπευτικού εύρους. Υπενθυμίζεται ότι

106 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

όπως έχει καθιερωθεί, ο Χρόνος Προθρομβίνης μετράται χρησιμοποιώντας το δείκτη INR (International Normalized Ratio). Έ χει αποδειχθεί ότι τιμές INR υψηλότερες του τρία εγκυμονούν σοβαρό κίνδυνο εμφάνισης αιμορραγιών ενώ ο κίνδυνος σχεδόν διπλασιάζεται σε τιμές κοντά στο τέσσερα. Αποτελέσματα INR κοντά στο έξι αυξάνουν επτά φορές τον κίνδυνο σε σχέση με ασθενείς των οποίων οι τιμές είναι μικρότερες από τρία. Ανάλογες μελέτες έχουν αποδείξει τον κίνδυνο μειωμένης αντιπηκτικής προστασίας με τιμές ΙNR μικρότερες του δύο, αυξάνοντας έτσι σημαντικά τον κίνδυνο εγκεφαλικών επεισοδίων. Ο κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά όσο η τιμή INR πέφτει ακόμh περισσότερο από αυτό το όριο. Συνεπώς ο αυτοέλεγχος των ασθενών καθώς και η διαχείριση της ασθένειας από τους ίδιους είναι σημαντικός υπό την

Η σχετικά πρόσφατη εμπειρία στον έλεγχο της τιμής γλυκόζης και κατ’ επέκταση ρύθμισης της φαρμακευτικής αγωγής από τους ίδιους τους ασθενείς με τη χρήση των φορητών συσκευών μέτρησης της συγκέντρωσης γλυκόζης αίματος έχει αποδείξει ότι χρησιμοποιούνται ευρέως από μεγάλο αριθμό ασθενών, με άριστα αποτελέσματα. Η τεχνολογία των συσκευών αυτοελέγχου είναι προηγμένη και τα αποτελέσματα είναι τουλάχιστον το ίδιο ακριβή με αυτά των αναλυτών που χρησιμοποιούνται στον έλεγχο ρουτίνας. Τα οφέλη από τη χρήση των συσκευών αυτοελέγχου είναι σαφή, τόσο για τους ασθενείς, καθώς βελτιώνουν την ποιότητα της ζωή τους, όσο και για το σύστημα υγείας, καθώς μειώνονται τα κόστη νοσηλείας των ασθενών. Τα παραπάνω αποδεικνύονται τόσο από σχετικές οικονομικές μελέτες όσο και από δεδομένα που αφορούν στον βαθμό ικανοποίησης των ασθενών που αυτοελέγχονται. Παρόλα αυτά το πιο σημαντικό όφελος που παρέχει ο αυτοέλεγχος είναι κλινικό. Υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ασθενείς οι οποίοι παραμένουν πιο συχνά εντός του σωστού θεραπευτικού εύρους Χρόνου Προθρομβίνης, κινδυνεύουν λιγότερο από επιπλοκές όπως αιμορραγικά ή θρομβοεμβολικά επεισόδια. Υπάρχει επίσης στενή σχέση μεταξύ της συχνότητας των μετρήσεων και του χρόνου που οι ασθενείς βρίσκονται εντός θεραπευτικού εύρους. Ο έλεγχος ρουτίνας διενεργείται τυπικά κάθε τέσσερεις έως έξι εβδομάδες, χωρίς όμως αντίστοιχη επιστημονική βάση. Ο αυτοέλεγχος επιτρέπει πολύ πιο συχνή παρακολούθηση του Χρόνου Προθρομβίνης και διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι σχετίζεται με μεγάλα διαστήματα στα οποία ο ασθενής βρίσκεται εντός θεραπευτικού εύρους και μειωμένο αριθμό επιπλοκών. Στη βάση αυτή ο αυτοέλεγχος θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μία σημαντική επιλογή στη διαχείριση ασθενών που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή από το στόμα.

w w w.r ep or ter.g r

108 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

θα γινουμε το ευρωπαικο ελντοραντο; Η χώρα «κάθεται» πάνω σε 10 δισ. βαρέλια πετρέλαιο και 4 τρισ. κυβικά μέτρα φυσικό αέριο

w w w.r ep or ter.g r

Η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων που βρίσκονται σε ελληνικό υπέδαφος προσφέρει μια νέα ευκαιρία για ανάπτυξη ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 109

Κ

Κάθε μέρα η Ευρωπαϊκή Ένωση πληρώνει περίπου 1 δισεκατομμύριο ευρώ για να κάνει εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων από τρίτες χώρες. Αυτό και μόνο το ποσό αρκεί για να αντιληφθούμε πόσο σημαντική είναι η προοπτική παραγωγής ενέργειας από την Ελλάδα, όχι μόνο για την ίδια τη χώρα, αλλά και για την Ευρωπαική Ένωση συνολικά

Στη χειρότερη στιγμή για την ελληνική οικονομία, μια νέα παράμετρος μπορεί να δημιουργήσει όχι μόνο ελπίδες, αλλά και ένα πραγματικά καλύτερο οικονομικό μέλλον. Η παράμετρος αυτή προέρχεται από τις ενεργειακές δυνατότητες που αποκτά η χώρα λόγω υπεδάφους αλλά και θέσεως. Μπορεί έτσι να αναδειχθεί σε παραγωγό αλλά και μεταφορέα ενέργειας προς την Ευρώπη. Υπό αυτές τις συνθήκες, ώς στόχοι της ελληνικής κυβέρνησης αναδεικνύονται η ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, η μετατροπή της χώρας σε ενεργειακό κόμβο, η προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας και η διευκόλυνση της ροής του φυσικού αερίου από τη Μεσόγειο προς την Ευρώπη. Πόσο μεγάλες όμως είναι αυτές οι δυνατότητες; Πανεπιστημιακοί εκτιμούν ότι η Ελλάδα «κάθεται» πάνω σε 10 δισ. βαρέλια πετρέλαιο και 4 τρισ. κυβικά μέτρα φυσικό αέριο (αλλιώς: 35 δισ. βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου). Τα οικονομικά οφέλη που μπορεί να έχει η χώρα από την αξιοποίησή του σε βάθος 30 ετών εκτιμώνται σε 557 δισ. ευρώ (758 δισ. δολ). Εκτός από τις αρχικές συμβάσεις για πραγματοποίηση ερευνών και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στις τρεις περιοχές της δυτικής Ελλάδας (Ιωάννινα, Κατάκολο και Πατραϊκό), υπάρχουν και οι δύο διεθνείς προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων για 20 περιοχές σε Ιόνιο και νότια της Κρήτης και για τα τρία χερσαία «οικόπεδα» σε Άρτα-Πρέβεζα, Αιτωλοακαρνανία και δυτική Πελοπόννησο. Εκτιμάται ότι μισό εκατομμύριο άτομα θα απασχοληθούν στις γεωτρήσεις από το 2020 ώς το 2050. Οι μισθοί τους, με βάση και την διεθνή πρακτική, υπολογίζονται ότι θα κυμαίνονται από 250 μέχρι και 1.000 ευρώ την ημέρα. Η φορολόγηση δε των ατόμων αυτών αναμένεται να αποφέρει στο κράτος έσοδα της τάξης των 168 δισ. δολ.

110 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Πανεπιστημιακοί εκτιμούν ότι η Ελλάδα διαθετει :

10

δισ. βαρέλια

πετρέλαιο

4

τρισ. κυβικά μέτρα

φυσικο αεριο

Και νέα projects Παράλληλα έχουν δρομολογηθεί και άλλες σοβαρές πρωτοβουλίες, που επί της ουσίας επικυρώνουν τον σημαίνοντα ενεργειακό ρόλο που πλέον διαδραματίζει η Ελλάδα. Πρωτοβουλίες που επεσήμανε και ο υπουργός Περιβάλλοντος, κ. Μανιάτης, στην πρόσφατη επίσκεψη που πραγματοποίησε στην Ουάσινγκτον όπου και αναφέρθηκε στον «κομβικό ρόλο» της Ελλάδας στη δυνατότητα τροφοδοσίας της Ευρώ-

w w w.r ep or ter.g r

Ενεργειακός κόμβος η Ελλάδα |

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

EIKONA 1 Περιοχές με πυκνές κόκκινες γραμμές είναι περιοχές μεγάλου ενδιαφέροντος. Αποτελέσματα σεισμικών ερευνών της PGS στα μέσα του 2013.

EIKONA 2 Oι γεωφυσικές μελέτες της TGS-NOPEC και η θέση της ελληνικής λεκάνης του Ηροδότου, TGS-NOPEC, 2010.

greek herodotus basin

Εκτιμάται ότι τουλαχιστον μισό εκατομμύριο εργαζομενοι θα απασχοληθούν στις γεωτρήσεις από το 2020 ώς το 2050 περιοριζοντασ σημαντικα την ανεργια

πης με φυσικό αέριο από τις οδούς: Κασπία: αγωγός TAP-Southern Corridor Κοιτάσματα νοτιοανατολικής Μεσογείου, Α.Ο.Ζ. ΚύπρουΙσραήλ: αγωγός East Med μέσω Κύπρου-Ελλάδας-Ιταλίας Αναβάθμιση σταθμού LNG στη Ρεβυθούσα και δημιουργία πλωτού σταθμού αποθήκευσης και επαναεριοποίησης στο Βόρειο Αιγαίο, σε συνδυασμό με τον Διασυνδετήριο Αγωγό

w w w.r ep or ter.g r

Ελλάδας-Βουλγαρίας IGB-Ρουμανίας-Ουγγαρίας. Έ στω και στο παραπέντε, οι αρμόδιοι δείχνουν πια να έχουν καταλάβει ότι πρέπει άμεσα η Ελλάδα να εκμεταλλευτεί, αξιοποιώντας στο έπακρο, τη δύναμή της στην ενέργεια, καθώς αυτή μπορεί να αποτελέσει διαβατήριο εξόδου από τα μνημόνια και εφαλτήριο ανάπτυξης και ευημερίας για το κράτος και την κοινωνία.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 111

Πετρελαϊκοί Κολοσσοί φλερτάρουν τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες

Τ

Τριάντα στελέχη και δεκαεπτά διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες, από Ρωσία έως Καναδά και Ηνωμένα Εμιράτα, βρέθηκαν πριν λίγο καιρό στην Αθήνα για να συμμετέχουν στην έκθεση του συνεδρίου Balkans & Adriatic Oil & Gas Summit για τους υδρογονάνθρακες. Ανάμεσα στους συμμετέχοντες, η αμερικανική Exxon Mobil, η Shell, η Edison, η Anadarco, η Marathon Oil, η Gazprom και η Statoil. Η εποχή δεν είναι καθόλου τυχαία, αφού αναμένεται να δημοσιευθεί στην εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων η προκήρυξη του διαγωνισμού για έρευνες υδρογονανθράκων στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης. Τον Οκτώβριο του 2015 αναμένεται να υπογραφούν οι συμβάσεις με τους αναδόχους, αφού μεσολαβήσει η υποβολή των προσφορών (υπολογίζεται τον Απρίλιο του 2015) και η αξιολόγησή τους ώς τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Μέχρι τώρα, περίπου 25 επιχειρήσεις έχουν ζητήσει πρόσβαση στα πέντε data rooms για τα 20 θαλάσσια οικόπεδα σε Ιόνιο και Κρήτη αλλά και στη δυτική Ελλάδα. Σημειώνεται ότι το κόστος των σεισμικών για κάθε μπλοκ αγγίζει τα 750.000 ευρώ ενώ 70.000 ευρώ κοστίζουν τα σεισμικά για τις χερσαίες περιοχές.

112 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Ο κλαδοσ εξορυκτικής βιομηχανίας Απασχολεί άμεσα

20.000 χιλιάδες εργαζόμενους Απασχολεί έμμεσα

80.000 χιλιάδες εργαζόμενους

75%

των πωλήσεων κατευθύνεται σε εξαγωγές

Ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας δεν είναι μόνο οι υδρογονάνθρακες Η χώρα διαθέτει 114 δημόσιους μεταλλευτικούς χώρους και 20 δημόσιες εκτάσεις βιομηχανικών ορυκτών. Σύμφωνα με την εκτίμηση του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας αγγίζει περίπου τα 30 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται ακόμη οι υδρογονάθρακες. Σχεδόν το 75% των πωλήσεων της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας κατευθύνεται σε εξαγωγές, ενώ ο κλάδος απασχολεί άμεσα 20.000 εργαζομένους και έμμεσα 80.000 άτομα. Άκρως σημαντικά είναι τα στοιχεία για την παραγωγή περλίτη στην Ελλάδα, καθώς είναι πρώτη στην Ευρώπη και δεύτερη στον κόσμο, καλύπτοντας το 32% της παγκόσμιας ζήτησης. Είναι πρώτη στην παραγωγή μπετονίτη στην Ευρώπη και τρίτη στον κόσμο, καλύπτοντας το 7,5% της παγκόσμιας ζήτησης, τέταρτη στην παραγωγή μαγνησίτη στην Ευρώπη και ένατη στον κόσμο, τέταρτη στην παραγωγή μαρμάρων στην Ευρώπη και όγδοη στον κόσμο, πρώτη στην παραγωγή νικελίου στην Ευρώπη και 13η παγκοσμίως, καλύπτοντας το 49% της ευρωπαϊκής παραγωγής. Επίσης η χώρα μας είναι έκτη στην παραγωγή αλουμινίου στην Ευρώπη και ανήκει στις δέκα πρώτες χώρες στον κόσμο με τα μεγαλύτερα αποθέματα βωξίτη. Σύμφωνα με την καταγραφή των μεταλλευτικών χώρων που ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2014, η χώρα διαθέτει 114 δημόσιους μεταλλευτικούς χώρους και 20 δημόσιες εκτάσεις βιομηχανικών ορυκτών. Με βάση το Μητρώο Λατομείων διαθέτει 195 δημόσια, δημοτικά/κοινοτικά και ιδιωτικά λατομεία, εκ των οποίων τα 36 λειτουργούν αποκλειστικά για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Το 77% των λατομείων αδρανών υλικών λειτουργεί εντός λατομικών περιοχών. w w w.r ep or ter.g r

Γνώμη Γνωμη

Ακριβά φορολογούν, φτηνά… δημεύουν! Του Δημήτρη Καστριώτη*

A

Αντιγράφω από το σκεπτικό απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Χαλκιδικής του 2013: «Επομένως, η ματαίωση των πλειστηριασμών οφείλεται όχι στις υψηλές τιμές της A΄ προσφοράς (αφού πολλά από τα κατασχεθέντα ακίνητα παραμένουν απούλητα, ακόμη και αν ως A΄ προσφορά ορίζονται τιμές εξευτελιστικές, σε σχέση με τα δάνεια που ελήφθησαν και τις προσημειώσεις που ενγράφησαν προκειμένου να αγοραστούν αυτά), αλλά στην έλλειψη ρευστότητας που πλήττει γενικά την Αγορά, καθώς και στη μεγάλη φορολόγηση και τις λοιπές επιβαρύνσεις των ιδιόκτητων ακινήτων, που επίσης αποτρέπουν τους επίδοξους αγοραστές. Η οικονομική κρίση, όμως, δεν είναι δυνατόν να μετακυλιστεί μόνο στους δανειολήπτεςοφειλέτες, οι δε τράπεζες να παραμένουν αλώβητες και να δύνανται, αφ’ ενός να εκπλειστηριάζουν τα κατασχεθέντα ακίνητα σε τιμές πολύ κατώτερες των πραγματικών, αφ’ ετέρου να εξακολουθούν να

w w w.r ep or ter.g r

απαιτούν από τους δανειολήπτες ολόκληρο το κεφάλαιο που χορήγησαν σε αυτούς, προκειμένου οι τελευταίοι να αγοράσουν τα κατασχεθέντα ακίνητα, καθώς και τους τόκους και τα έξοδα, κατάσχοντας, πολλές φορές, και άλλα στοιχεία της περιουσίας τους». Η απόφαση, ανάλογες της οποίας έχουν εκδοθεί αρκετές, εκφράζει ένα ερώτημα που δεν μπορεί να αποφευχθεί, όσο και αν η νομική του απάντηση είναι –όντως– δύσκολη: ναι μεν τότε, προ κρίσης, οι τράπεζες δάνεισαν χρήμα και όχι μερίδια επί ακινήτων, ναι μεν στον νόμο ισχύει η αρχή «δραχμή ίσον δραχμή» (ή ευρώ ίσον ευρώ) είτε η αγοραστική αξία του νομίσματος έπεσε είτε ανέβηκε, δεν παύει όμως να ισχύει το γεγονός ότι δανεισμοί απόλυτα σώφρονες «τότε» έχουν καταστεί αφόρητα επαχθείς τώρα, με την κατακρήμνιση των εισοδημάτων και των αξιών των ακινήτων. Θα πρέπει να αφεθούν οι ιδιοκτήτες-δανειολήπτες να χάσουν τα ακίνητά τους επ’ ωφελεία κάποιων που έχουν σήμερα το χρήμα να τα αγοράσουν μπιρ-παρά αποβλέποντας σε μελλοντική υπεραξία; Το Δικαστήριο είπε «όχι». Δεν είναι το μόνο – και ελπίζει κανείς να βρεθούν πολλά ακόμη (ελπίζει, δεν είναι καθόλου βέβαιος: γιατί στους αντίποδες τέτοιων αποφάσεων έχουμε τη νομολογία που θεωρεί συνταγματική τη δήμευση των αποταμιεύσεων των ομολογιούχων και το τέλος επιτηδεύματος, αλλά ανεπίτρεπτες τις περικοπές αποδοχών των δικαστών και των ενστόλων). Το Δικαστήριο, όμως, ίσως επειδή είχε ενώπιόν του τραπεζική απαίτηση και όχι το Δημόσιο, απέφυγε μία φράση, που ταίριαζε να προστεθεί. Αφού αίτιο της ισοπέδωσης των τιμών είναι και η υπερβολική φορολόγηση, θα έπρεπε να συμπληρώσει: «η κρίση δεν είναι δυνατόν να μετακυλιστεί μόνο στους δανειολήπτες ή φορολογούμενους-οφειλέτες, το δε Δημόσιο και οι τράπεζες να παραμένουν αλώβητα». Στο κάτω κάτω, το Δημόσιο πτώχευσε στην Ελλάδα (και προ-

κάλεσε την πτώχευση τραπεζών και νοικοκυριών), ώστε η μετακύλιση του κόστους στους ιδιώτες να είναι ακόμη προβληματικότερη απ’ ό,τι οι τραπεζικές απαιτήσεις. Τι λέει για όλα αυτά το υπουργείο υποτιθέμενης Δικαιοσύνης; Ότι οι πλειστηριασμοί θα γίνονται με πρώτη τιμή τα 2/3 της αντικειμενικής αξίας, από δε το 2016 με τα 2/3 της εμπορικής (που θα την προσδιορίζει, υποθέτω, ο φορατζής ανάλογα με τις επιθυμίες του), γιατί αυτό «είναι η πιο αποτελεσματική και δικαιοπολιτικά ορθή μέθοδος υπολογισμού της αξίας του ακινήτου για τις ανάγκες του πλειστηριασμού». Τι σημαίνει, άραγε, «αποτελεσματική»; Σημαίνει να χάσει ο ιδιοκτήτης την περιουσία του τζάμπα για να την πάρει κάποιος άλλος (το φιλέτο, συνήθως κάποιος ξένος) και να εισπράξει το Δημόσιο τους οφειλόμενους φόρους. Αλλά ας το αντιπαρέλθουμε. Τι εννοεί ο ποιητής, όταν λέει «δικαιοπολιτικά ορθή για τις ανάγκες του πλειστηριασμού»; Εννοεί ότι το κράτος θέλει για μεν τις …ανάγκες της φορολόγησης να θέτει βάση μία εξωπραγματική, υπερβολική αξία, ενώ για τις «ανάγκες» της δήμευσης μία χαμηλότερη και από την χαμηλή πραγματική. Ώστε αίφνης ο συνετός πολίτης θα γίνεται χρεώστης του κράτους διά της μεθόδου της υπερτίμησης της περιουσίας του και της φορολόγησής της, στη δε συνέχεια θα χάνει την περιουσία του διά της… υποτίμησης της αξίας της. Θα πρότεινα στην κυβέρνηση να μετονομάσει το υπουργείο Δικαιοσύνης (για την ακρίβεια όλα τα υπουργεία) σε «Εισπρακτικής Καταστολής». Όσο για την άμυνα των πολιτών, ελπίζω οι πρωτοδίκες, αστικοί και διοικητικοί, να εμμείνουν στους προβληματισμούς της παραπάνω απόφασης. Εν προκειμένω, δυστυχώς, η αγυρτεία δεν είναι πια αυτό που ήταν: έγινε νόμος.

*Ο κ. Δημήτρης Καστριώτης είναι δικηγόρος

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 113

Το φυσικό αέριο εγκαινιάζει την «πράσινη» εποχή στην κίνηση οχημάτων Η «χρυσή εποχή» ανήκει στην ιστορία, η «πράσινη» εποχή όμως ανήκει στο παρόν και το μέλλον και συνδέεται με ένα καύσιμο που έχει επικρατήσει να αναφέρεται ως «πράσινο» καύσιμο, χάρη στις οικολογικές του ιδιότητες αλλά και την εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνει στις μεταφορές.

Στην Ελλάδα, αν και με καθυστέρηση, πρωτοβουλίες φορέων όπως της ΔΕΠΑ αλλά και τοπικών και πολιτικών Αρχών, και κυρίως η ανταπόκριση ιδιωτών και επαγγελματιών οδηγών, κατέστησαν το φυσικό αέριο μία από τις βασικές επιλογές για την κίνηση των οχημάτων. Το θεσμικό πλαίσιο έχει ήδη ολοκληρωθεί, η πολιτεία προσφέρει κίνητρα και φοροαπαλλαγές χρήσης οχημάτων φυσικού αερίου, το δίκτυο πρατηρίων FISIKON διευρύνεται ενώ οι εμπλεκόμενες εταιρείες (αυτοκινητοβιομηχανίες και συνεργεία) προσφέρουν μεγά-

H

114 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

λη γκάμα επιλογών για τους έλληνες οδηγούς. Ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες κινείται αυξημένος αριθμός αυτοκινήτων με φυσικό αέριο, στην Ιταλία 883.000, στη Γερμανία 97.619, στην Βουλγαρία 61.320, στη Σουηδία 44.321 και στη Γαλλία 13.538.

Η διείσδυση του CNG στην ελληνική Αγορά ξεκίνησε στις αρχές του 2000, και σήμερα οι ετήσιες πωλήσεις CNG φθάνουν τα 16 εκατομμύρι-

αNm3. Η ΔΕΠΑ, όλα αυτά τα χρόνια, κάνει συντονισμένες προσπάθειες ώστε ν’ ανοίξει τον δρόμο στην αεριοκίνηση, με επενδύσεις σε υποδομές και εξασφάλιση ανταγωνιστικών τιμών και εγγυήσεων για τους ιδιώτες και επαγγελματίες οδηγούς. Σήμερα λειτουργούν 5 σταθμοί ανεφοδιασμού στη χώρα ενώ έχει δρομολογηθεί η ίδρυση 12 δημοσίων σταθμών ανεφοδιασμού σε 4 βασικές πόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Βόλος) και οι προσπάθειες επικεντρώνονται για την ώρα στη διεύρυνση του δικτύου ανεφοδιασμού, ειδικά σε αυτές τις 4 πόλεις, καθώς εκεί κινείται το 65% των οχημάτων. Ο παγκόσμιος μέσος όρος για το κόστος του καυσίμου καταδεικνύει ότι η οδήγηση ενός οχήματος που κινείται με φυσικό αέριο επιτυγχάνει εξοικονόμηση πάνω από το 50% σε σύγκριση με ένα όχημα που κινείται με βενζίνη και εξοικονόμηση που υπερβαίνει το 30% σε σχέση με ένα όχημα που κινείται με πετρέλαιο. Όλο και περισσότερες κυβερνήσεις προωθούν το φυσικό αέριο ως βάση μιας ενεργειακής πολιτικής που θα είναι απαγκιστρωμένη από την εξάρτηση της εισαγωγής πετρελαιοειδών. Ακόμη και σε χώρες που παράγουν πετρέλαιο, όπως το Ιράν και η Βενεζουέλα, οι πολιτικοί ενθαρρύνουν την εισαγωγή φυσικού αερίου, για να αυξήσουν την εξαγωγή πετρελαίου. Αξίζει να αναφερθεί ότι ένα κιλό Φ.Α. περιέχει πολύ περισσότερη ενέργεια σε σχέση με ένα λίτρο

ADVERTORIAL απ’ όλα τα άλλα υγρά καύσιμα. Πιο συγκεκριμένα 1 κιλό φυσικού αερίου κίνησης είναι ενεργειακά ισοδύναμο με 1,5 λίτρο βενζίνης, 1,3 λίτρα πετρελαίου και 2 λίτρα υγραερίου. Το φυσικό αέριο αποτελεί τη «γέφυρα» γι’ ακόμα πιο καθαρές λύσεις στην αυτοκίνηση, π.χ. χρήση υδρογόνου. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Αερίου, IGU, το φυσικό αέριο αποτελεί πλέον μια επιβεβλημένη εναλλακτική καθώς ο ρόλος των καυσίμων έχει καταστεί μέρος της εφαρμογής μιας πολιτικής υπέρ της μείωσης των εκπομπών ρυπογόνων ουσιών, αλλά και της οικονομικής μετακίνησης, είτε πρόκειται για ιδιωτικά και δημόσια οχήματα είτε για βαριά επαγγελματικά φορτηγά ή πλοία και τρένα. Σήμερα κυκλοφορούν περίπου 20.000.000 οχήματα φυσικού αερίου ενώ οι υποδομές έχουν αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό, προκειμένου να εξυπηρετηθεί η αυξημένη ζήτηση. Το φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται στις μεταφορές μπορεί να μειώσει έως και 30% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με το πετρέλαιο και το diesel, ενώ τα οχήματα που κινούνται με φυσικό αέριο σημειώνουν μειωμένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 25% σε σύγκριση με τα πετρελαιοκίνητα οχήματα και κατά 20% σε σύγκριση με τα οχήματα που κινούνται με diesel. Παράλληλα, τα οχήματα που κινούνται με φυσικό αέριο παρουσιάζουν κατά 95% μειωμένες εκπομπές οξειδίων του αζώτου σε σύγκριση με το πετρέλαιο και το diesel. Συντονισμένες κινήσεις σε όλο τον κόσμο, αλλά και την Ελλάδα, για την αύξηση των πρατηρίων Μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για τη χρήση του φυσικού αερίου στην αυτοκίνηση, η Ελλάδα αναμένεται να ακολουθήσει τις τάσεις της ευρωπαϊκής Αγοράς, η οποία στο χρονικό διάστημα 2008-2013 εξαπλασίασε τον αριθμό των κυκλοφορούντων CNG οχημάτων, αν λάβουμε ως σημείο αναφοράς τις βασικές Αγορές (Ιταλία, Γερμανία, Σουηδία, Ελβετία, Ολλανδία, Αυστρία, Τσεχία).

Τα πρατήρια φυσικού αερίου έχουν φθάσει τα 25.300 σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση των 20 εκατομμυρίων οχημάτων που κυκλοφορούν σε Ευρώπη και Αμερική

Η προτίμηση των οδηγών για το φυσικό αέριο εξηγείται από το γεγονός ότι σε σύγκριση με την βενζίνη είναι 53% πιο οικονομικό ενώ παρουσιάζει 23% λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Με βάση αυτό το δεδομένο, και στο πλαίσιο της επίτευξης των ενεργειακών στόχων μέχρι το 2020, στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει η δημιουργία στόλων αυτοκινήτων επαγγελματικών-ιδιωτικών που κινούνται με CNG και πλέον στους ελληνικούς δρόμους κυκλοφορούν ταξί, λεωφορεία, ελαφρά φορτηγά, απορριμματοφόρα αλλά και Ι.Χ. φυσικού αερίου, τα οποία είναι εργοστασιακά κατασκευασμένα καθώς και οχήματα με συστήματα διπλής καύσης.

Ειδικότερα, όσον αφορά στην Ευρώπη, λειτουργούν συνολικά 4.720 πρατήρια προκειμένου να ανεφοδιάσουν τα 1,8 εκατομμύρια οχήματα που κινούνται στους ευρωπαϊκούς δρόμους. Η γειτονική μας Ιταλία διαθέτει σήμερα 984 σταθμούς ανεφοδιασμού, εκ των οποίων οι 165 εγκαταστάθηκαν την τελευταία διετία. Στα ίδια επίπεδα, με μικρή διαφορά προς τα κάτω, κινείται και η Γερμανία, η οποία διαθέτει 844 πρατήρια ανεφοδιασμού φυσικού αερίου.

Τα πρατήρια φυσικού αερίου έχουν φθάσει τα 25.300 σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση των 20 εκατομμυρίων οχημάτων που κυκλοφορούν σε Ευρώπη και Αμερική.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 115

Η ΔΕΠΑ ανοίγει τον δρόμο στην αεριοκίνηση και διευρύνει το δίκτυο ανεφοδιασμού Η ΔΕΠΑ λειτουργεί δύο ιδιόκτητα πρατήρια FISIKON στην Ανθούσα (1ο χλμ. Λεωφόρου Ανθούσας, τηλ.210 6668370), σταθμός ο οποίος εξυπηρετεί όλα τα οχήματα, δημόσιας και ιδιωτικής χρήσης σε 24ωρη βάση και στα Άνω Λιόσια, σταθμός ο οποίος εξυπηρετεί λεωφορεία και απορριμματοφόρα. Επιπλέον, η ΔΕΠΑ σε συνεργασία με τα ΕΛ.ΠΕ. διαθέτει ήδη τρεις ακόμη σταθμούς ανεφοδιασμού, στη Ν. Φιλαδέλφεια με 24ωρη λειτουργία (8ο χλμ. Εθνικής Αθηνών Θεσσαλονίκης – ρεύμα προς Λαμία, τηλ. 210 2514334), στην Κηφισιά (Λεωφόρος Κηφισίας 264, τηλ.210 8016506) και στην Πυλαία Θεσσαλονίκης (Λεωφόρος Γεωργικής Σχολής 128, τηλ. 2310 365010). Παράλληλα, σε συνεργασία με την EΚO και την BP, προχωρεί στη δημιουργία νέων πρατηρίων σε πόλεις όπως η Λάρισα και ο Βόλος.

H

Τα κίνητρα για τη χρήση φυσικού αερίου στα οχήματα Νέα κίνητρα προσφέρονται από την κυβέρνηση, την Ε.Ε. αλλά και την Αγορά φυσικού αερίου για χρήση του «πράσινου καυσίμου» στις μεταφορές και τις επιχειρήσεις, με στόχο τη σύνδεση της εξοικονόμησης ενέργειας με δύο διαφορετικούς άξονες εξίσου σημαντικούς: την προστασία του περιβάλλοντος και την τόνωση της ανταγωνιστικότητας με την επίτευξη οικονομιών κλίμακος. Οι συγκεκριμένες πρωτοβουλίες αποσκοπούν στο να θέσουν ένα σαφές νομικό/οικονομικό πλαίσιο για τη διεύρυνση της χρήσης φυσικού αερίου από οδηγούς οχημάτων ενώ στοχεύ-

116 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ουν, μεταξύ άλλων, στη συμμόρφωση με τους Κανονισμούς που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη σύνδεση των επιδοτήσεων με την προώθηση της καινοτομίας και της «έξυπνης» ανάπτυξης. Παράλληλα, αυξάνονται τα σημεία ανεφοδιασμού στους λεγόμενους «μπλε διαδρόμους» σε όλο τον κόσμο, με αποτέλεσμα ο συγκεκριμένος θεσμός να συνεχίζει την επιτυχημένη πορεία του και να «ανοίγει» τον δρόμο παγκοσμίως στο πράσινο καύσιμο. Έ να πρόσφατο μέτρο αποτελεί στη χώρα μας η πρωτοβουλία για απαλλαγή των αυτοκινήτων που κινούνται με φυσικό αέριο από την καταβολή τέλους αδείας, με αποτέλεσμα να μην ισχύει το τέλος των 75 ευρώ ούτε για τα οχήματα στα οποία εγκαθίσταται σύστημα CNG . Προτάσεις από τις αυτοκινητοβιομηχανίες σε CNG εκδόσεις Ακολουθώντας την παγκόσμια στροφή σε CNG οχήματα (παγκοσμίως κυκλοφορούν πάνω από 20.000.000 οχήματα φυσικού αερίου), η Ελλάδα αναπτύσσει τη δική της Αγορά, με τις αυτοκινητοβιομηχανίες να λανσάρουν και στη χώρα μας νέα μοντέλα για να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση. Είτε πρόκειται για οικονομικότερες λύσεις είτε για πολυτελείς επιλογές, οι εταιρείες προσφέρουν τα γνωστότερα μοντέλα σε CNG εκδόσεις ενώ δράση αναλαμβάνουν και εταιρείες οι οποίες μέχρι τώρα δεν είχαν κάποια διαθέσιμη επιλογή σε φυσικό αέριο. Η Mercedes-Benz, η FIAT, η Volkswagen, η Οpel, η Seat και η Renault εξυπηρετούν το ελληνικό καταναλωτικό κοινό με CNG εκδόσεις.

CNG σε οχήματα δημόσιας χρήσης Σύμφωνα με ευρωπαϊκές μελέτες, έως το 2018 ο αριθμός των λεωφορείων που θα κινείται με φυσικό αέριο θα καλύπτει το 12,7% του συνόλου του ευρωπαϊκού στόλου.

H Eλλάδα έχει ήδη μπει στο παιχνίδι, με έναν από τους μεγαλύτερους στόλους λεωφορείων της να κινούνται με φυσικό αέριο και μιλώντας με αριθμούς, αυτό μεταφράζεται σε 600 λεωφορεία Ο.ΣΥ. Αλλά και οι τοπικές Αρχές στρέφονται στο φυσικό αέριο, χρησιμοποιώντας μέχρι στιγμής 110 απορριμματοφόρα στους δήμους της Αττικής.

ADVERTORIAL

Τα διαθέσιμα μοντέλα της ελληνικής αγοράς με μέση κατανάλωση 2,9 κιλών CNG, απαιτεί μόλις 2,8 ευρώ για κάθε 100 χιλιόμετρα� Το αυτοκίνητο εφοδιάζεται με 2 δεξαμενές φυσικού αερίου συνολικής χωρητικότητας 11kg ενώ εναλλακτικά μπορεί να κινηθεί και με βενζίνη καθώς διαθέτει ρεζερβουάρ χωρητικότητας 10lt. Συνδυαστικά, η αυτονομία του ecoup� ανέρχεται στα 580χλμ.

E 200 NGT

SKODA Octavia G-TEC H νέα Octavia G-TEC (και η station wagon εκδοχή της, Combi) εξοπλίζεται με κινητήρα 1.4 TSI απόδοσης 110 hp, ο οποίος λειτουργεί με φυσικό αέριο (CNG) και εναλλακτικά με αμόλυβδη βενζίνη.

Η E 200 NaturalGasDrive με φυσικό αέριο, αποτελεί την νέα έκδοση της E-class και η οποία καταναλώνει 4,3 κιλά/100 χλμ. φυσικού αερίου, που αντιστοιχεί σε λιγότερο από 4,3 ευρώ/100 χλμ., ενώ εκπέμπει μόνο 114 γρ./χλμ. CO2. Με τη χρήση μόνο φυσικού αερίου, η E-ClassNaturalGasDrive παρέχει αυτονομία άνω των 400 χιλιομέτρων, ενώ σε συνδυασμό και με τη βενζίνη μπορεί να διανύσει έως 1.600 χιλιόμετρα χωρίς να χρειαστεί ανεφοδιασμό. Το φυσικό αέριο αποθηκεύεται σε τρεις δεξαμενές, συνολικής χωρητικότητας 121,5 λίτρων.

O κινητήρας 1.4 TSI 150 PS EcoFuel εξασφαλίζει στο αυτοκίνητο πολύ καλές επιδόσεις, χαμηλό κόστος σε καύσιμα και περιορισμένες εκπομπές CO2. Επιταχύνει στα 100 χλμ./ώρα σε 9,8 δευτερόλεπτα, έχει μέγιστη ταχύτητα 214 χλμ./ώρα, ενώ καταναλώνει μόλις 4,3 κιλά φυσικού αερίου/100 χλμ.

Fiat Group Automobiles Hellas

Mercedes-BenzCars B-Class 200 Natural Gas Drive Η B-Class 200 NaturalGasDrive εκπέμπει μόνο 115 γραμμάρια CO2 ανά χιλιόμετρο με τη χρήση φυσικού αερίου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι εκπομπές CO2 να είναι έως και 16% χαμηλότερες από τις αντίστοιχες του συγκρίσιμου μοντέλου B 200 BlueEFFICIENCY με βενζινοκινητήρα, ενώ οι εκπομπές καυσαερίων είναι σημαντικά χαμηλότερες από αυτές του μοντέλου με πετρελαιοκινητήρα. Το μοντέλο είναι πλήρως συμμορφωμένο με τις προδιαγραφές εκπομπών ρύπων Euro 6. Μπορεί να διανύσει περίπου 500 χιλιόμετρα με ένα μόνο ρεζερβουάρ φυσικού αερίου, ενώ ο κινητήρας μπορεί να λειτουργεί τόσο με συμβατικό φυσικό αέριο, όσο και με βιοαέριο ή συνθετικό αέριο (μίγμα υδρογόνου, μονοξειδίου του άνθρακα και διοξειδίου του άνθρακα).

Passat 1.4 TSI 150 PSEcoFuel

Volkswagen ecoup Το ecoup� κληρονομεί την 20ετή εμπειρία της Volkswagen στην τεχνολογία κινητήρων φυσικού αερίου.

Eφοδιάζεται με τον νέο τρικύλινδρο κινητήρα 999ccCNG απόδοσης 68PS με BlueMotionTechnology. Ο συνδυασμός αυτός επιτυγχάνει εντυπωσιακές αποδόσεις σε επίπεδα αυτονομίας αλλά και οικονομίας χρήσης. Το ecoup� καταναλώνει 2,9 kgCNG ανά 100km ενώ εκπέμπει μόλις 79gr/kmCO2. Για να γίνει ιδιαίτερα αντιληπτό το χαμηλό κόστος χρήσης που εξασφαλίζει το ecoup� αρκεί να αναφέρουμε ότι με 0,97 ευρώ (τρέχουσα τιμή ανά κιλό του CNG) και

Fiat Panda Natural Power ΤοFiatPandaNaturalPower μπορεί να διανύσει 1.148 χλμ. (με συνδυασμό των ρεζερβουάρ βενζίνης και φυσικού αερίου), ενώ η οικονομία καυσίμου μπορεί να ξεπεράσει το 60% με τη χρήση φυσικού αερίου έναντι της βενζίνης. Διαθέτει καινοτόμο δικύλινδρο 0.9 TwinAir­ TurboNaturalPower κινητήρα των 80 ίππων και καταναλώνει μόλις 3,1 κιλά φυσικού αερίου για κάθε 100 χλμ.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 117

πομπές CO2 94 γρ./χλμ. Ο κινητήρας με τη βενζίνη προσφέρει μία πρόσθετη αυτονομία 900 χιλιομέτρων, που συνδυαστικά καταλήγει σε 1.300 χιλιόμετρα συνολικής αυτονομίας.

Fiat 500L TwinAir Turbo Natural Power 80 PS Η έκδοση φυσικού αερίου επιτυγχάνει οικονομία στις μετακινήσεις και σημαντικά χαμηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Opel Opel Combo 1.4 T-Jet 120 PS Natural Power

FiatPunto 1.4 70 PSNaturalPower ToPunto στην έκδοση με το φυσικό αέριο εφοδιάζεται με τον 8βάλβιδο των 1.4 λίτρων ισχύος 70 ίππων με CNG και 77 ίππων με βενζίνη ή LPG το οποίο διατίθεται με αυτό τον κινητήρα. Η κίνηση με φυσικό αέριο είναι ετησίως σημαντικά χαμηλότερη.

Στην έκδοση CNG εφοδιάζεται με τον turbo κινητήρα των 1.4 λίτρων ισχύος 120 ίππων και εξασφαλίζει αρκετά ικανοποιητικές επιδόσεις καναλώνοντας μόλις 4,9 κιλά/100 χλμ. φυσικού αερίου.Το OpelCombo 1.4 T-Jet 120 PS NaturalPower είναι διαθέσιμο στην Ελλάδα κατόπιν παραγγελίας.

Αudi Audi A3 Sportback g-tron

FiatDoblo 1.4 T-Jet 120 PSNaturalPower «Καίει» 4,9 κιλά φυσικού αερίου για κάθε 100 χλμ. μεικτής χρήσης, που αντιστοιχούν σε λιγότερα από 5 ευρώ, ενώ με τη βενζίνη χρειάζεται σχεδόν τα τριπλάσια χρήματα. Διαθέτει turbo κινητήρα 1.4 λίτρων ισχύος 120 ίππων.

Seat SeatLeon 1.4 TGI 110 PS Με το φυσικό αέριο προσφέρει αυτονομία 400 χιλιομέτρων με κατανάλωση 3,5 kg CNG ανά 100 χιλιόμετρα και εκ-

118 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Το CNG προσφέρει αυτονομία –με βάση τη μέση κατανάλωση καυσίμου– πάνω από 400 χιλιόμετρα, με τη βενζίνη να παρέχει άλλα 900 χιλιόμετρα, εφόσον είναι απαραίτητο. Δύο οθόνες στο ταμπλό παρέχουν στον οδηγό τρέχουσες πληροφορίες σχετικά με τη στάθμη του καυσίμου σε καθεμία από τις δεξαμενές. Το σύστημα πληροφόρησης του οδηγού επίσης εμφανίζει την τρέχουσα κατανάλωση καυσίμου με βάση τον συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας. Αναπτύσσοντας 110 hp και 200 ​​Nm ροπής, το Audi A3 Sportback g-tron έχει τελική ταχύτητα 190 km/h ενώ χρειάζεται 11 δευτερόλεπτα για τα 0 έως 100 χλμ./ ώρα. Το πεντάθυρο αυτοκίνητο καταναλώνει κατά μέσο όρο λιγότερο από 3,5 κιλά CNC ή Audi e-gas ανά 100 χλμ. – το καύσιμο που παράγεται από την οικολογική ηλεκτρική ενέργεια στην Audi. Οι εκπομπές ρύπων CO2 είναι λιγότερο από 92-88 γραμμάρια ανά km στη λειτουργία του φυσικού αερίου.

Τα πλεονεκτήματα της αεριοκίνησης • Οικονομία έως και 70% σε σχέση με άλλα καύσιμα.

• Μηδενικές εκπομπές μικροσωματιδίων PM. • To φυσικό αέριο θεωρείται από τα επιστημονικά ιδρύματα της Ευρώπης και της Β. Αμερικής το ασφαλέστερο καύσιμο (ασφαλέστερο του diesel).

• H χρήση φυσικού αερίου συμβάλλει θετικά στην πραγματοποίηση του ευρωπαϊκού στόχου για εξοικονόμηση ενέργειας και απαντά στις επιταγές της Ε.Ε. για θέσπιση κινήτρων προκειμένου να περιοριστεί η εξάρτηση από το πετρέλαιο.

• Έχει περισσότερη ενέργεια από τα άλλα καύσιμα (1 κιλό φυσικό αέριο κίνησης είναι ενεργειακά ισοδύναμο με 1,5 λίτρα βενζίνη, 1,3 λίτρα πετρέλαιο και 2 λίτρα υγραέριο).

• Το φυσικό αέριο αποτελεί ένα νέο καύσιμο και την ταχύτερα αναπτυσσόμενη μορφή πρωτογενούς ενέργειας διεθνώς και αποτελεί τη «γέφυρα» διαχρονικής μετάβασης από τις συμβατικές στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας.

• Σύμφωνα με έρευνες στις Η.Π.Α., η χρήση του φυσικού αερίου θα μπορούσε να φέρει πραγματική ενεργειακή επανάσταση, μεταμορφώνοντας σταδιακά την παγκόσμια Οικονομία από μία Οικονομία του πετρελαίου σε Οικονομία του φυσικού αερίου.

• Οδηγώντας ένα όχημα κίνησης με φυσικό αέριο επιτυγχάνει κανείς σημαντική οικονομία στο κόστος καυσίμου ανά χιλιόμετρο. Ο παγκόσμιος μέσος όρος για το κόστος του καυσίμου καταδεικνύει ότι η οδήγηση ενός οχήματος που κινείται με φυσικό αέριο επιτυγχάνει εξοικονόμηση πάνω από το 50% σε σύγκριση με ένα όχημα που κινείται με βενζίνη και εξοικονόμηση που υπερβαίνει το 30% σε σχέση με ένα όχημα που κινείται με πετρέλαιο. Επίσης, σημαντικό είναι να θυμόμαστε ότι ένα κιλό Φ.Α. αποδίδει πολύ περισσότερη ενέργεια σε σχέση με ένα λίτρο από όλα τα άλλα υγρά καύσιμα. Πιο συγκεκριμένα 1 κιλό φυσικό αέριο κίνησης είναι ενεργειακά ισοδύναμο με 1,5 λίτρα Βενζίνη, 1,3 λίτρα πετρέλαιο και 2 λίτρα υγραέριο.

• To φυσικό αέριο ΔΕΝ μπορεί να νοθευτεί καθώς παρέχεται υπό πίεση με ειδικούς αγωγούς κατευθείαν από το εθνικό σύστημα μεταφοράς στα πρατήρια.

• Το φυσικό αέριο δεν περιέχει θείο, ίχνη μετάλλων και τοξικά πρόσθετα μολύβδου ή βενζολίου που θεωρούνται ιδιαίτερα καρκινογόνες ουσίες.

• Με τη χρήση του φυσικού αερίου εκλύονται -25% CO2, -35% μικροσωματίδια, -75% αρωματικοί υδρογονάνθρακες και -53% οξείδια του αζώτου (ΝΟx) σε σχέση με την αμόλυβδη βενζίνη.

ADVERTORIAL

Επαγγελματικά οχήματα φυσικού αερίου Οικονομία, απόδοση και κοινωνική ευθύνη Στο φυσικό αέριο δείχνουν να καταφεύγουν οι μεγάλες πολυεθνικές ύστερα από τα test drives που έγιναν όλα τα τελευταία χρόνια σχετικά με την εξοικονόμηση κόστους στους προϋπολογισμούς και τη δυνατότητα απρόσκοπτου ανεφοδιασμού και service. Οι εταιρείες υιοθετούν τη χρήση του «πράσινου καυσίμου» και διακηρύσσουν υπερήφανα ότι υλοποιούν δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος ενώ οργανισμοί και φορείς εργάζονται εντατικά για την διεύρυνση των σημείων ανεφοδιασμού. Στην Ελλάδα το ενδιαφέρον για τα επαγγελματικά οχήματα φυσικού αερίου αυξάνεται, κάτι που κατέστη εμφανές και στην τελευταία διοργάνωση της έκθεσης TRANSPORT SHOW στην Αθήνα. Όπως σημείωσαν οι διοργανωτές, κ.κ. Θάλεια Αγριμανάκη και Μανώλης Αγριμανάκης, «Ενδιαφέρον για τα επαγγελματικά αυτοκίνητα με κίνηση φυσικού αερίου εκδηλώθηκε από τους περισσότερους επισκέπτες της έκθεσης. Ιδιαίτερα οι υπεύθυνοι στόλων εμπορικών επιχειρήσεων και εταιρειών courier ζητούσαν μια πληρέστερη ενημέρωση κυρίως σε θέματα κόστους λειτουργίας του οχήματος και οικονομίας στην κατανάλωση σε σχέση με τα πετρελαιοκίνητα».

Επαγγελματικά μοντέλα που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά

VOLKSWAGEN CADDY VAN ECOFUEL Με κινητήρα φυσικού αερίου CNG 2.0l 109PS επιτυγχάνει μικρότερη κατανάλωση έως 30% σε σχέση με τους κινητήρες πετρελαίου και μεγάλη συνολική αυτονομία 570Km ενώ στην έκδοση Caddy Maxi η συνολική αυτονο-

μία φτάνει τα 700Km. Ο βασικός του εξοπλισμός περιλαμβάνει: ESP με Brake Assist, ABS, ASR, αερόσακο οδηγού, Radio CD RCD 210 με MP3 και 2 ηχεία, κλιματισμό Climatic, ηλεκτρικά παράθυρα, ηλεκτρικά ρυθμιζόμενους και θερμαινόμενους εξωτερικούς καθρέπτες, κεντρικό κλείδωμα με τηλεχειρισμό, υδραυλικό τιμόνι πλήρως ρυθμιζόμενο με κολώνα ασφαλείας, πίσω θερμαινόμενο τζάμι με σύστημα πλύσης, πλήρες διαχωριστικό χώρου φόρτωσης, ασύμμετρες πίσω πόρτες, δεξιά πλαϊνή πόρτα φόρτωσης, φώτα ημέρας. Το ετήσιος όφελος CNG ανέρχεται σε 575 ευρώ (ετήσια χιλιόμετρα 25.000, τιμή φυσικού αερίου 0,97/kg, τιμή πετρελαίου κίνησης 1,37 lt).

βενζίνης πληροί τις προδιαγραφές ρύπων EU6 Gr.III, χάρη στην τεχνολογία NGT. Επιπλέον, ο συνδυασμός των δεξαμενών φυσικού αερίου καθώς και του ντεπόζιτου βενζίνης προσφέρουν στο Sprinter NGT αυτονομία έως και 1.000 χλμ. Το νέο Spinter NGT, διατίθεται ως κλειστό βαν, επιβατικό όχημα, σασί και διπλοκάμπινο σασί.

FIAT DOBLO GARGO

BENZ SPRINTER NGT Στη γκάμα κινητήρων diesel και βενζίνης του Sprinter της Mercedes-Benz, προστέθηκε ο κινητήρας διπλού καυσίμου NGT (φυσικού αερίου-βενζίνης). Το νέο αυτό σύστημα κίνηση , προσφέρει οφέλη, τόσο οικολογικά όσο και οικονομικά. Με τις τιμές του πετρελαίου και της βενζίνης να παραμένουν υψηλές και τις ολοένα πιο αυστηρές περιβαλλοντικές απαιτήσεις για περιορισμό των ρύπων, ειδικά στα κέντρα των πόλεων, το Sprinter NGT αποτελεί μία ιδιαίτερα ελκυστική πρόταση. Η τεχνολογία NGT ( Natural Gas Technology) είναι μία πρωτοποριακή τεχνολογία που παρουσίασε η Mercedes-Benz σε επιβατικά οχήματα, όπως η E-Class και η B-Class (2008) καθώς επίσης και σε επαγγελματικά οχήματα, όπως το Econic. Το Sprinter φυσικού αερίου-

Το στάνταρ Van έχει 9 εκδόσεις διαθέσιμες, μήκος χώρου φόρτωσης από 1.820 mm έως 3.050 mm –με το εμπρός κάθισμα του συνοδηγού αναδιπλωμένο κάτω, πλάτος χώρου φόρτωσης από 1.518 mm έως 1.714 mm, ύψος 1.305 mm. Έχει όγκο από 3,4 έως 3,8 m³– με το εμπρός κάθισμα του συνοδηγού αναδιπλωμένο κάτω και ωφέλιμο φορτίο από 750 έως 1.000 kg. Διαθέτει ειδικά ελαστικά, ενισχυμένη ανάρτηση και αναβαθμισμένο σύστημα φρένων. Το Doblo Cargo είναι διαθέσιμο με τον επαναστατικό κινητήρα 1.3 MultiJet II 90 HP, ο οποίος εγγυάται εξαιρετικές επιδόσεις, αθόρυβη λειτουργία, αξιοπιστία και σεβασμό προς το περιβάλλον. Ο 1.3 MultiJet II 90 HP ανήκει στη νέα γενιά κινητήρων MultiJet, ένα καινοτομικό σύστημα παροχής καυσίμου με ταχύτερους ψεκαστήρες, ικανούς να κάνουν πολλαπλούς ψεκασμούς σε πολύ γρήγορη διαδοχική σειρά –έως και 8 ανά κύκλο– βελτιστοποιώντας την κατανάλωση για αυξημένη ισχύ με μειωμένες εκπομπές ρύπων στο ελάχιστο και χαμηλότερα επίπεδα θορύβου. Είναι σχεδιασμένοι έτσι ώστε να εγγυώνται τα όσο το δυνατόν χαμηλότερα κόστη κίνησης στην κατηγορία τους.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 119

Στέφανος Αγιάσογλου

Ο άνθρωπος που «στηρίζει» τα τρένα Δημιούργησε και «τρέχει» την Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού

Σ

Σχεδόν ένα χρόνο από τη σύστασή της, η Ελληνική Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού λειτουργεί σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και έχει αποδείξει ότι διαθέτει όλα τα βασικά τεχνικά και διοικητικά χαρακτηριστικά για να παίξει ηγετικό ρόλο στη σιδηροδρομική αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Πίσω από την επιτυχημένη αυτή διαδρομή που ξεκίνησε το Μάρτιο του 2013 υπάρχει ένα στοχευμένο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού και επενδύσεων εμπνευστής του οποίου είναι ένας άνθρωπος που γνωρίζει καλά τα μυστικά του management. Ο λόγος για τον Στέφανο Αγιάσογλου, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Ε.Ε.Σ.Σ.Τ.Υ. Α.Ε. που βρίσκεται στο τιμόνι της εταιρείας από τη «γέννησή» της. Μιας εταιρείας που η πορεία της, από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα τόσο από χρηματοοικονομικής πλευράς όσο και από λειτουργικής – επιχειρησιακής, είναι θετική και παρουσιάζει σταθερή βελτίωση

120 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

σε όλους τους τομείς ενώ με τα διαθέσιμα στοιχεία για το 2014 προβλέπεται σημαντική καλυτέρευση του συνολικού αποτελέσματος. «Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πρόκληση για έναν manager από το να καταφέρει να συστήσει και να οργανώσει μια επιχείρηση» επισημαίνει ο κος Αγιάσογλου σε συνέντευξή του στο περιοδικό Reporter. «Αυτό ακριβώς συνέβη και στην περίπτωση της Ε.Ε.Σ.Σ.Τ.Υ. Η δημιουργία μιας εταιρείας που υπήρχε μόνο στα χαρτιά. Παρά τις δυσκολίες και τις διαδικασίες τελικά καταφέραμε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να συστήσουμε την Ελληνική Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού με την οργανωτική δομή που απαιτείται στη σύγχρονη ευρωπαϊκή αγορά. Σήμερα η λειτουργία μας χαρακτηρίζεται με βάση τον προγραμματισμό της παραγωγής για τις ανάγκες των νυν και μελλοντικών πελατών μας. Η Ε.Ε.Σ.Σ.Τ.Υ. Α.Ε. έχει τη δυνατότητα ανακατασκευής και συντήρησης τροχαίου υλικού που χρησιμοποιείται στην Ελληνική, Ευρωπαϊκή και Διεθνή αγορά». Με επιμονή, υπομονή και σωστές επιλογές ο οικονομολόγος από τον Πειραιά έβαλε τάξη στο σύw w w.r ep or ter.g r

MANAGER

w w w.r ep or ter.g r

“

θα αποκτήσουμε πολύ σύντομα σπουδαίο ρόλο στα Βαλκάνια, αφού είμαστε η μόνη εταιρεία που διαθέτει την Ευρωπαϊκή πιστοποίηση και την τεχνογνωσία για τον έλεγχο και τη συντήρηση τροχαίου υλικού στο Ευρωπαϊκό δίκτυο

“

στημα διαχείρισης και στο σύστημα προμηθειών, οργάνωσε τις βαριές συντηρήσεις ώστε να είναι παραδιδόμενο τροχαίο υλικό διαθέσιμο, διαμόρφωσε την εταιρική κουλτούρα και ο στόχος πλέον για την εταιρεία είναι η ανάπτυξή της και ο ηγετικός της ρόλος στη σιδηροδρομική αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. «Σε αυτή τη φάση φαίνεται πως η αγορά σε σχέση με το σιδηρόδρομο αλλάζει. Το τρένο καθιερώνεται ως εναλλακτικό μέσο, φθηνότερο, γρηγορότερο και φιλικότερο στο περιβάλλον ενώ το ισχυροποιεί ακόμα περισσότερο η μεταφορά εμπορευμάτων από τον Πειραιά στη Βόρεια Ευρώπη. Μια επικείμενη αποκρατικοποίηση βασίζεται στο περίγραμμα και την προοπτική της οικονομικής δραστηριότητας στην οποία απευθύνεται. Έτσι λοιπόν η αναβαθμισμένη θέση του λιμανιού του Πειραιά και η ραγδαία αύξηση της εμπορευματικής κίνησης που παρατηρείται προς τη βόρεια Ευρώπη, σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση των έργων εκσυγχρονισμού του Ελληνικού δικτύου υποδομής (2016-17), αποτελούν παράγοντες ιδιαίτερης αύξησης του σιδηροδρομικού έργου με μεγάλες ευκαιρίες ανάπτυξης για το σιδηρόδρομο. Η Ε.Ε.Σ.Σ.Τ.Υ. Α.Ε. έχει αυτή τη στιγμή όλες τις προϋποθέσεις για να εκμεταλλευτεί την εξέλιξη της αγοράς και τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται ώστε να παίξει ηγετικό ρόλο στη σιδηροδρομική αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Αυτό από μόνο του αποτελεί ισχυρό κίνητρο για τους μελλοντικούς μας αγοραστές γι’ αυτό και το ενδιαφέρον τους από την πρώτη στιγμή ήταν πολύ έντονο και ουσιαστικό. Οι ενδιαφερόμενες εταιρείες είναι 3 κολοσσοί της τάξεως των 30- 40 δισ. ευρώ σε ετήσιο κύκλο εργασιών. Συγκεκριμένα πρόκειται για την Γαλλική Alstom, τη Γερμανική Siemens και τους Ρωσικούς σιδηρόδρομους. Το αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα της διαγωνιστικής διαδικασίας μετά την πρώτη φάση αξιολόγησης του διαγωνισμού προχωράει με ικανοποιητικούς ρυθμούς και σύμφωνα με αυτό αναμένονται δεσμευτικές οικονομικές προσφορές και από τους 3 ενδιαφερόμενους», τονίζει ο κ. Αγιάσογλου. Παράλληλα η εταιρεία έχει δρομολογήσει μια σειρά από δράσεις με στόχο την εύρυθμη λειτουργία της. Ήδη από την περασμένη χρονιά έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα μαθητείας νέων σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ και την Ε.Ε. προκειμένου να εκπαιδευτούν και να αποκτήσουν τις απαιτούμενες γνώσεις στον τομέα της συντήρησης σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού έτσι ώστε αυτοί οι νέοι να αποτελέσουν το μελλοντικό προσωπικό της Ε.Ε.Σ.Σ.Τ.Υ. Α.Ε. «Πράγματι υπάρχει άμεση ανάγκη προσλήψεων

στην Ε.Ε.Σ.Σ.Τ.Υ. καθώς οι ανάγκες της εταιρείας είναι ήδη αυξημένες και θα ενισχυθούν σύντομα. Εμείς από πλευράς μας έχουμε κάνει κάποιες κινήσεις που θα βοηθήσουν νέα παιδιά να αποκτήσουν τεχνογνωσία σε ένα πολύ σημαντικό αντικείμενο εργασίας όπως είναι ο σιδηρόδρομος. Ήδη εφαρμόζουμε πρόγραμμα μαθητείας νέων του ΟΑΕΔ και ετοιμάζουμε παράλληλα την εκπαίδευση νέων ανέργων σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο βασισμένο στο σύστημα Διττής εκπαίδευσης», εξηγεί ο κος Αγιάσογλου. Τα μελλοντικά σχέδια της εταιρείας είναι πολλά και σίγουρα στις προτεραιότητές της είναι να διευρύνει το πελατολόγιό της . «Η Ε.Ε.Σ.Σ.Τ.Υ Α.Ε. θα αποκτήσει πολύ σύντομα σπουδαίο ρόλο στα Βαλκάνια αφού είναι η μόνη εταιρεία που διαθέτει την Ευρωπαϊκή πιστοποίηση και την τεχνογνωσία για τον έλεγχο και τη συντήρηση τροχαίου υλικού στο Ευρωπαϊκό δίκτυο. Με βάση αυτό, έχουμε ξεκινήσει συζητήσεις και με Βαλκανικές χώρες. Παράλληλα το πελατολόγιο μας πιστεύουμε ότι θα διευρυνθεί σύντομα αφού εκτός από την Τραινοσέ, το νέο ΟΣΕ και το Ελληνικό Δημόσιο που είναι ήδη πελάτες μας, θα χρειαστούν τις υπηρεσίες μας και άλλες εταιρείες μέσων σταθερής τροχιάς, εταιρείες που δραστηριοποιούνται γενικότερα στον τομέα των μεταφορών αλλά και εταιρείες και φορείς που χρειάζονται την τεχνογνωσία μας και τις υπηρεσίες μας χωρίς απαραίτητα να λειτουργούν άμεσα στον τομέα των μεταφορών», αναφέρει ο κος Αγιάσογλου. Οι πρωτοβουλίες όμως της Ε.Ε.Σ.Σ.Τ.Υ. Α.Ε. δε σταματούν στη συντήρηση των τρένων. Η Ελληνική Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού βρέθηκε πρόσφατα σε μια από τις σημαντικότερες εκθέσεις τουρισμού στον κόσμο World Travel Market και απέδειξε τις δυνατότητες της χώρας μας να αναπτύξει το σιδηροδρομικό τουρισμό. Η πρόταση της εταιρείας ήταν η οργάνωση σιδηροδρομικών εκδρομών με τη μορφή «κρουαζιέρας» στα ωραιότερα μέρη της Ελλάδας με ατμάμαξες αλλά και σύγχρονο τροχαίο υλικό. Η ανταπόκριση των τουριστικών πρακτόρων από ολόκληρο τον κόσμο ήταν εντυπωσιακή και ήδη δρομολογούνται κάποιες σιδηροδρομικές κρουαζιέρες από το νέο έτος. Η πρωτοβουλία ανήκει στον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Ε.Ε.Σ.Σ.Τ.Υ. Α.Ε. ενώ η υλοποίηση του προγράμματος θα γίνει σε συνεργασία με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ, τον ΟΣΕ και την υποστήριξη του Υπουργείου Τουρισμού.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 121

Το 2014 υπολογίζεται ότι η ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα έχει καταγράψει αύξηση στην διακίνηση εμπορευμάτων μεγαλύτερη από 20%, σε σχέση με το 2013

Πολλά τα εμπορεύματα, ΛΙΓΟΙ οι επιβάτες Της Χαράς Αυγερινού

Κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος ο εμπορευματικός τομέας της ΤΡΑΙΝΟΣΕ τη στιγμή που η επιβατική κίνηση του ΟΣΕ παραμένει στατική.

122 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

OIKONOMIA

w w w.r ep or ter.g r

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 123

OIKONOMIA Η «αναπτυξιακή στασιμότητα» της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, η οποία αναμένει τον πολυπόθητο ιδιώτη επενδυτή, δεν της επιτρέπει να αυξήσει τη χωρητικότητά της, με αποτέλεσμα η ζήτηση για μεταφορά φορτίων να υπερβαίνει την ικανότητα εξυπηρέτησης της εταιρείας. Σύμφωνα με τις έως τώρα εκτιμήσεις, στο σύνολο του 2014 υπολογίζεται ότι η ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα έχει καταγράψει αύξηση στη διακίνηση εμπορευμάτων μεγαλύτερη από 20% σε σχέση με το 2013. Είναι μάλιστα ενδεικτικό, ότι στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους μόνο από το Θριάσιο Πεδίο διακινήθηκε ποσότητα εμπορευμάτων ίση με το σύνολο του 2013.

H

Το συγκριτικό πλεονέκτημα της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αυτή τη στιγμή, είναι η διασύνδεση που προσφέρει με το λιμάνι του Πειραιά, μετά και την ολοκλήρωση της γραμμής που συνδέει το Θριάσιο με το Ικόνιο (λιμάνι Πειραιά). Οι βιομηχανίες έχουν πλέον τη δυνατότητα να παρακάμψουν τις οδικές συγκοινωνίες (φορτηγά) και να επιλέξουν το τρένο από τον Πειραιά μέχρι το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, απ’ όπου μπορούν να συνεχί-

Στον άξονα Αθήνας -Θεσσαλονίκης το κόστος μεταφοράς εμπορευμάτων με αμαξοστοιχίες είναι σχεδόν το μισό απ’ ό,τι στις οδικές μεταφορές εκατ. σκευάσματα

διακινούνται λαθραία στην Ευρώπη (περιλαμβάνονται και οι απομιμήσεις)

124 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

σουν τη διαδρομή τους μέσω θαλάσσης, για τον τελικό τους προορισμό. Το περιορισμένο κόστος της σιδηροδρομικής μεταφοράς –έναντι της οδικής– εμπορευμάτων αποτελεί αδιαμφισβήτητα το βασικό δέλεαρ για τις επιχειρήσεις. Είναι ενδεικτικό ότι το κόστος μεταφοράς εμπορευμάτων με το τρένο διαμορφώνεται, στον άξονα Αθήνας-Θεσσαλονίκης, στα 260 ευρώ ενώ η χρήση φορτηγών για την οδική μεταφορά εκτινάσσει πλέον το κόστος στα 500 ευρώ, κυρίως λόγω της τιμής καυσίμων και των αυξήσεων στις τιμές των διοδίων.

Νέες συμφωνίες για εμπορεύματα Στο μεταξύ, σε εξέλιξη βρίσκονται διαπραγματεύσεις για τη σύναψη νέων συμφωνιών με πολυεθνικούς κολοσσούς, οι οποίοι ζητούν τις υπηρεσίες της ΤΡΑΙΝΟΣΕ για τη διακίνηση των προϊόντων τους. Οι δύο συνεργάτες, Cosco και ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αναζητούν πελάτες από Ασία και Ευρώπη. Σε περίπτωση που καταφέρει η ΤΡΑΙΝΟΣΕ να συνάψει συμφωνίες, τόσο με επιχειρήσεις της Ασίας όσο και της Ευρώπης, θα της παρέχεται η δυνατότητα να επιστρέφει από την Κεντρική Ευρώπη πίσω στον Πειραιά, με βαγόνια γεμάτα από εμπορεύματα που θα κατευθύνονται στη συνέχεια προς την Ασία. Αποτέλε-

σμα είναι να έχει μεγαλύτερα περιθώρια μείωσης των τιμολογίων της. Προς το παρόν οι δύο εταιρείες έχουν «βάλει στο μάτι» αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η Hyundai και η KIA Motors, από την Ασία, αλλά και τις BMW και Skoda από την ευρωπαϊκή πλευρά, προκειμένου να επιτύχει η ΤΡΑΙΝΟΣΕ τη μεταφορά φορτίων από και προς την Κεντρική Ευρώπη. Η Διοίκηση τής υπό αποκρατικοποίησης ΤΡΑΙΝΟΣΕ εκτιμά ότι το φορτίο των αυτοκινητοβιομηχανιών, σε περίπτωση που κλείσουν οι πολυπόθητες συμφωνίες, θα είναι το δεκαπλάσιο αυτού που διακινεί σήμερα η HP. Σε εξέλιξη είναι επίσης διαπραγματεύσεις με τις Dell, LG ακόμη και με την Apple, για την δημιουργία νέων συμφωνιών ή την επέκταση των υφιστάμενων. Ήδη «τρέχουν» συμφωνίες με τη Hewlett Packard, τη Huawei και την ZTE. Σήμερα η ΤΡΑΙΝΟΣΕ δρομολογεί 40 τρένα σε μηνιαία βάση (500 τρένα ετησίως) ενώ η ανάπτυξη του εμπορευματικού έργου αναμένεται να έχει ισχυρό αντίκτυπο στα έσοδα της εταιρείας. Τα έσοδα της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από εμπορευματικό έργο υπολογίζεται ότι θα φτάσουν τα 22 εκατ. ευρώ το 2014 (από 16 εκατ. ευρώ το 2013) ενώ το 2015 εκτιμάται ότι θα αγγίξουν τα 30 εκατ. ευρώ. w w w.r ep or ter.g r

Η ΔΕΗ Α.Ε. πυλώνας στήριξης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας ΔΕH, αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής Oικονομίας και κοινωνίας εδώ και 60 χρόνια, ειδικά στη δύσκολη περίοδο που διανύουμε, προσδίδει στη χώρα μία νέα αναπτυξιακή διάσταση. Αποτελεί πυλώνα στήριξης του ελληνικού οικονομικού και κοινωνικού ιστού για την έξοδο από την κρίση και πυλώνα ανάπτυξης, μέσω των στρατηγικών της επενδύσεων και της δημιουργίας ενός νέου ενεργειακού μοντέλου. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια υλοποιήθηκε μια σειρά από σημαντικές ενέργειες, όπως η πολύ σημαντική μείωση του κόστους, η μεγαλύτερη ίσως που έγινε από οποιονδήποτε άλλο φορέα στην Ελλάδα, η επιτυχημένη απόσχιση των Δι-

H

126 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

κτύων και συνολικές επενδύσεις ύψους 4 δισ. ευρώ – οι μεγαλύτερες που υλοποιήθηκαν την τελευταία τετραετία στην Ελλάδα. Μέσω της επενδυτικής στρατηγικής της ΔΕΗ., αξιοποιούνται οι μεγάλες δυνατότητες των εγχώριων λιγνιτικών κοιτασμάτων, ενώ παράλληλα διευρύνεται το ενεργειακό μείγμα, ενισχύοντας τις περιβαλλοντικές επιδόσεις και την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των παραγωγικών της επενδύσεων πραγματοποιείται στην απομακρυσμένη ελληνική περιφέρεια που δοκιμάζεται περισσότερο από τη μακροχρόνια ανεργία και την έλλειψη νέων επενδύσεων. Στόχος της επιχείρησης είναι και η αύξηση του μεριδίου Αγοράς μέσω μικρών και μεγάλων έργων, με μεγάλη διασπορά σε

όλη την επικράτεια, σε όλες τις μορφές Α.Π.Ε., προσδίδοντας μια διαφορετική και βιώσιμη αναπτυξιακή προοπτική σε περιοχές που το έχουν ανάγκη. Υπό το πρίσμα αυτό, μεγάλα επενδυτικά έργα υλοποιήθηκαν. Μεταξύ άλλων η έναρξη λειτουργίας της νέας Μονάδας φυσικού αερίου στο Αλιβέρι κατά το προηγούμενο έτος, του νέου Υδροηλεκτρικού Σταθμού στον Ιλαρίωνα, που μόλις ξεκίνησε να λειτουργεί, και της νέας Μονάδας φυσικού αερίου στη Μεγαλόπολη που βρίσκεται σήμερα στο τελικό στάδιο κατασκευής. Ατενίζοντας το αύριο, το πιο φιλόδοξο επικείμενο έργο της ΔΕH είναι η νέα λιγνιτική μονάδα Πτολεμαΐδα V με ισχύ 660MW και συμβατική αξία 1,4 δισ. ευρώ. Η νέα μονάδα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες παραγωγικές επενδύσεις που

| ΕΝΕΡΓΕΙΑ

έχουν γίνει ποτέ στη χώρα και τη μεγαλύτερη από όλες τις ενεργειακές επενδύσεις που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα. Παράλληλα, η αναβάθμιση της ενεργειακής ισχύς στα μη διασυνδεδεμένα νησιά αποτελεί σημαντικό τμήμα του επενδυτικού σχεδιασμού και περιλαμβάνει: Την κατασκευή νέου θερμικού σταθμού με μηχανές εσωτερικής καύσης στη Ρόδο, ισχύος 115MW. Τη σταδιακή ένταξη νέων μικρότερων θερμικών μονάδων συνολικής ισχύος περίπου 100MW στα υπόλοιπα απομονωμένα μικροδίκτυα. Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης των Κυκλάδων, το οποίο είναι υψίστης σημασίας, τόσο από πλευράς ασφάλειας τροφοδοσίας όσο και από πλευράς οικονομικότητας. Όσον αφορά στην Κρήτη, προτεραιότητα δίνεται στο σχεδιασμό και υλοποίηση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης του νησιού με την ηπειρωτική χώρα. αράλληλα με την αναπτυξιακή πολιτική στο εσωτερικό της χώρας, ο Όμιλος ΔΕΗ αξιοποιεί τις προκλήσεις που διανοίγονται σε γειτονικές χώρες, με τη δημιουργία δύο θυγατρικών εταιρειών στη Βουλγαρία και την Τουρκία, με αντικείμενο την εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας.

Π

Τα αποτελέσματα του παραπάνω έργου της ΔΕΗ αντικατοπτρίζονται στην αναβάθμιση της επιχείρησης, από διεθνή οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης κατά 3 βαθμίδες. Η σημαντική αυτή αναβάθμιση αποτελεί σταθμό στην προσπάθεια που κατέβαλε η μεγαλύτερη βιομηχανική επιχείρηση της χώρας για να αντεπεξέλθει στις πιο αντίξοες συνθήκες της μεγαλύτερης κρίσης που γνώρισε η χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες και ακολούθησε μια περίοδο εντατικών θετικών νέων για την Επιχείρηση, όπως ήταν η σύναψη του πενταετούς διάρκειας κοινοπρακτικού δανείου με τις ελληνικές τράπεζες ύψους 2,2 δισ. ευρώ, η πρόσφατη σύναψη δανείων με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων συνολικής χρηματοδοτικής γραμμής 415 εκατ.

ευρώ για επενδύσεις δικτύων, και 80 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση μονάδων παραγωγής στη νησιωτική Ελλάδα, αλλά και δάνειο με Κοινοπραξία ξένων τραπεζών ύψους 739 εκατ. ευρώ για τη μερική χρηματοδότηση του πιο φιλόδοξου έργου μας, της νέας Μονάδας V στην Πτολεμαΐδα. Η δυναμική αυτή αποτυπώθηκε και από την επιτυχημένη έξοδο στις Αγορές, από τις οποίες άντλησε 700.000.000 με ευνοϊκό επιτόκιο. Να σημειωθεί ότι οι προσφορές ήταν 6 φορές μεγαλύτερες από το αρχικό ποσό της έκδοσης που είχε ανακοινωθεί. Πέρα από τις δομικές αλλαγές, η ΔΕΗ καλείται να αντιμετωπίσει με συνέπεια και αποτελεσματικότητα πολύ σοβαρά κοινωνικά προβλήματα που προκύ-

πτουν λόγω της μεγάλης μείωσης των εισοδημάτων των νοικοκυριών και των εσόδων των επιχειρήσεων της χώρας, προσφέροντας προγράμματα διακανονισμών των οφειλών για τους ευάλωτους συμπολίτες. Παράλληλα εφαρμόζει την απόφαση της Πολιτείας για το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο προσφέροντας αδιάλειπτη ηλεκτροδότηση και μειωμένο τιμολόγιο ρεύματος κατά 54% σε περισσότερους από 600.000 δικαιούχους. Σε μία δύσκολη περίοδο για τη χώρα, οι στρατηγικές επιλογές της ΔΕΗ και τα μετρήσιμα επιτεύγματα συνεισφέρουν ουσιαστικά στη δημιουργία μιας υγιούς Αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που θα αποτελέσει έναν από τους πιο σημαντικούς πυλώνες ανάπτυξης της ελληνικής Οικονομίας και κοινωνίας.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 127

Γνωμη

Ελληνική Βιομηχανία:

Η Κυβέρνηση στηρίζει, η τρόικα μπλοκάρει Του Αντώνη Κοντολέοντος*

E

Είναι γνωστή η μάχη επιβίωσης που δίνει η ελληνική βιομηχανία, σε μια περίοδο κατά την οποία η ανταγωνιστικότητα του παραγωγικού ιστού έχει δεχθεί αλλεπάλληλα πλήγματα, ιδιαίτερα την τελευταία πενταετία, υπό το βάρος της κρίσης σε συνδυασμό με το υψηλότερο κόστος ενέργειας (ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο) συγκριτικά με τους ευρωπαίους ανταγωνιστές της. Στη δύσκολη αυτή και άνιση μάχη, όπως αποδεικνύεται τον τελευταίο χρόνο, δεν είναι μόνη της. Έ χει σύμμαχο την κυβέρνηση. Η κυβέρνηση, με εντολή του πρωθυπουργού παίρνει σιγά σιγά μια σειρά από μέτρα, παρά τα προσκόμμα-

128 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

τα και τις αγκυλώσεις. Πρόκειται είτε για προσωρινά είτε για μόνιμα μέτρα, που μειώνουν το κόστος ενέργειας, ειδικότερα της ηλεκτρικής ενέργειας. Το βασικότερο από τα μέτρα που προώθησε η κυβέρνηση στην «ώρα-μηδέν» για τη βιομηχανία –και μάλιστα παρά την αντίδραση της τρόικα– ήταν τα μειωμένα τιμολόγια Υψηλής Τάσης, τα οποία μέχρι και σήμερα είναι αυτά που κρατούν ζωντανή τη βιομηχανία. Υπήρξε χαρακτηριστική η δήλωση του βασικού μετόχου στην Γ.Σ. της Δ.Ε.Η., ότι είναι προς το μακροχρόνιο συμφέρον της Επιχείρησης, αλλά και της ελληνικής Οικονομίας, η επιβίωση της βιομηχανίας. Πώς αλλιώς θα ξεκινήσουν σταματημένες γραμμές παραγωγής και θα πάψουν να χάνονται κάθε ημέρα χιλιάδες θέσεις εργασίας, εάν η βιομηχανία μας δεν πληρώνει τις ίδιες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας με τους ανταγωνιστές της, τη στιγμή, μάλιστα, που οι ανταγωνιστές μας απολαμβάνουν καλύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση και χαμηλότερα επιτόκια; Η πρόσφατη μελέτη της Roland Berger απέδειξε ότι η απόφαση αυτή ήταν απόλυτα σωστή και συμβατή με τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας (ανταγωνιστική τιμή), που απολαμβάνουν οι ευρωπαίοι ανταγωνιστές μας. Η μελέτη αυτή απέδειξε με ατράνταχτα στοιχεία ότι όσοι επικαλούνταν –με πρώτη την τρόικα– τα στοιχεία της Eurostat για να δείξουν ότι η ελληνική βιομηχανία πληρώνει τη χαμηλότερη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, είτε παραπλανήθηκαν ή εξυπηρετούσαν άλλες σκοπιμότητες. Θα περίμενε κανείς μια διαφορετική κατανόηση, όταν μέλη της τρόικα είναι γνώστες των ενεργειακών θεμάτων και είχαν διατελέσει σε θέσεις ευθύνης όποτε στις χώρες τους λαμβάνονταν μέτρα για την ενίσχυση της εγχώριας βιομη-

χανίας, με συγκεκριμένα ευνοϊκά πακέτα, που μετριούνται σε δισ. ευρώ. Δεν έχει περάσει, άλλωστε, μεγάλο χρονικό διάστημα από την περίοδο που μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα του Νότου αποφάσιζε τη μερική απαλλαγή της βιομηχανίας έντασης ενέργειας από φόρους και ρυθμιστικές χρεώσεις ύψους 800 εκατ. ευρώ και την αμοιβή της βιομηχανίας για υπηρεσίες διακοπτόμενων φορτίων σε αιχμές του συστήματος, ύψους 400 εκατ. ευρώ. Όταν, λοιπόν, στην Ελλάδα μιλάμε για μέτρα υποπολλαπλάσιου κόστους, δεν νοείται διαφορετική προσέγγιση για τα ίδια μέτρα, που όχι απλώς ισχύουν σε άλλες χώρες, αλλά συναποφασίστηκαν από τα στελέχη της τρόικα. Η βιομηχανία θεωρεί ότι η τρόικα, μετά τη δημοσιοποίηση της μελέτης της Roland Berger, θα θεωρούσε πως έχει λάβει ικανοποιητικές απαντήσεις στα ερωτήματα που κατά καιρούς έχει θέσει – πιστεύουμε και στο πλαίσιο του ρόλου που της έχει ανατεθεί. Ωστόσο, κάποιες πληροφορίες επιμένουν ότι οι εκπρόσωποι των δανειστών συνεχίζουν να εγείρουν ζητήματα. Όπως για παράδειγμα για τις δημοπρασίες τύπου ΝΟΜΕ, μέτρο που ήδη εφαρμόζεται στη Γαλλία εδώ και 4 με 5 χρόνια και είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς γιατί η ελληνική πρόταση της Ρ.Α.Ε., που είναι βασισμένη ακριβώς στα ισχύοντα «εις Παρισίους», δεν είναι νόμιμη. Δύο μέτρα και σταθμά δεν μπορούν να ισχύσουν. Και δεν είναι μόνο το ΝΟΜΕ. Κάποιες πληροφορίες θέλουν να έχουν γίνει καταγγελίες και να μπαίνουν προσκόμματα σε σχέση με τα τιμολόγια ρεύματος της Υ.Τ. Όμως στην τρέχουσα κρίσιμη συγκυρία που διανύουμε, δεν είναι δυνατόν να αμφισβητηθεί η εφαρμογή της απόφασης για τα μειωμένα τιμολόγια

Γνώμη

της Υ.Τ. Δεν μπορεί η έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του μέτρου της διακοψιμότητας και της αντιστάθμισης της επιβάρυνσης των δικαιωμάτων των ρύπων να μπαίνουν στην ίδια ζυγαριά με τα τιμολόγια.

Π

Πρέπει να γίνει σαφές από την κυβέρνηση στην τρόικα, ότι τα νέα βιομηχανικά τιμολόγια είναι το σωληνάκι με το οξυγόνο που κρατάει στη ζωή σήμερα τη βιομηχανία και δεν είναι διαπραγματεύσιμη η κατάργησή τους. Αυτή τη στιγμή το ζητούμενο είναι η προώθηση των μεταρρυθμίσεων για το καλό της Οικονομίας, όχι η επιβολή μέτρων που θα οδηγήσουν σε κλείσιμο τις

w w w.r ep or ter.g r

Είναι νομοτελειακό, και το ξέρει η τρόικα, ότι για να υπάρξει ανταγωνισμός, επιβάλλεται η λήψη ρυθμιστικών μέτρων, όπως οι δημοπρασίες της λιγνιτικής παραγωγής

μεγάλες βιομηχανίες της χώρας. Είναι πλέον σαφές, ότι στην Αγορά ηλεκτρικής ενέργειας δεν μπορεί να υπάρξει ανταγωνισμός, έως ότου άλλοι παίκτες αποκτήσουν πρόσβαση στο φτηνό καύσιμο της πατρίδας μας, στον λιγνίτη και τα νερά. Άρα είναι νομοτελειακό, και το ξέρει η τρόικα, ότι για να υπάρξει ανταγωνισμός στην Αγορά, επιβάλλεται η λήψη ρυθμιστικών μέτρων, όπως οι δημοπρασίες λιγνιτικής παραγωγής. Και ουδείς νομιμοποιείται να αποκλείσει τη βιομηχανία από τη συμμετοχή της στις δημοπρασίες με τους ίδιους όρους που ισχύουν νόμιμα στη Γαλλία. Για την κυβέρνηση υπάρχει μόνο μία λύση: Με τόλμη και αποφασιστικότητα να διεκδικήσει το δικαίωμα να εφαρμόζει στη χώρα μας μέτρα που θα στηρίξουν την απασχόληση, μέτρα που ήδη εφαρμόζονται σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Ως ΕΒΙΚΕΝ επιμένουμε. Το διακύβευμα είναι η ίδια η έξοδος της χώρας από την ύφεση, για την επίτευξη της οποίας η διατήρηση και ενίσχυση του βιομηχανικού ιστού μέσω της μείωσης του ενεργειακού κόστους –και όχι μόνο– αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση. Δηλώνουμε ότι θα αντισταθούμε με κάθε μέσο στην επαπειλούμενη αποβιομηχάνιση της χώρας. Και πρέπει να είναι σαφές προς όλες τις πλευρές, ακόμη και προς την πλευρά των δανειστών και των εκπροσώπων τους, της τρόικα, ότι η βιομηχανία δε θα ανεχθεί φαινόμενα διακριτικής μεταχείρισης και διαφορετικών μέτρων και σταθμών, σε σχέση με τα ισχύοντα στην υπόλοιπη Ευρώπη. * Ο κ. Αντώνης Κοντολέων είναι μέλος Δ.Σ. της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 129

toy αντωνη ταντουλου

Θα αντέξει η ρωσική οικονομία τα 60 ΔΟΛ. ΤΟ βαρέλι πετρελαίου; Στο σχέδιο του τριετούς προϋπολογισμού της Ρωσίας, το 60% των εσόδων προέρχεται από τις εξαγωγές πρώτων υλών

Οι Ρώσοι χρειάζονται ακριβά εισαγώμενα προιόντα τα οποία αγοράζουν πουλώντας πετρέλαιο. Όταν η τιμή του πέφτει, δεν μπορούν να εισάγουν...

130 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

russia oil | OIKONOMIA

Από τον Σεπτέμβριο, οι τιμές του πετρελαίου στα διεθνή χρηματιστήρια μειώθηκαν σχεδόν κατά το ένα τρίτο. Σήμερα, το πετρέλαιο τύπου Brent διαπραγματεύεται στις Αγορές κοντά στα 60 δολάρια το βαρέλι.

T

Την ίδια στιγμή, στο σχέδιο του τριετούς προϋπολογισμού της Ρωσίας, στον οποίο το 60% περίπου των εσόδων διαμορφώνεται από τις εξαγωγές πρώτων υλών, οι ετήσιες προβλέψεις έχουν υπολογιστεί με βάση την τιμή των 96 δολαρίων ανά βαρέλι. Αυτό με λίγα λόγια σημαίνει, οτι η Ρωσία δεν εισπράττει αυτά που υπολόγιζε. Και δεδομένου ότι έχει μεγάλα έξοδα για να καλύψει τις ανάγκες της σε πολύ ακριβά εισαγώμενα προιόντα, της λείπει χρήμα για τις εισαγωγές της. Το ερώτημα είναι πού θα βρεί τα λεφτά που της λείπουν και η εμεπιρία δείχνει οτι έχει δυο επιλογές: Πρώτον να υποκαταστήσει τα ακριβά

w w w.r ep or ter.g r

εισαγώμενα ευρωπαικά προιόντα με φθηνότερα ασιατικά και δεύτερον να αρχίσει να παράγει κάποια από τα προιόντα που μέχρι σήμερα εισάγει. Τα οικονομικά επιτελεία της χώρας έχουν ήδη αρχίσει να αναθεωρούν τις προβλέψεις τους για το 2015, ενώ το υπουργείο Οικονομικών έχει ήδη ετοιμάσει το εναλλακτικό σχέδιο (plan Β) του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού υπολογίζοντας την τιμή του πετρελαίου στα 80 δολάρια το βαρέλι. Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και προτείνει στις προβλέψεις της για το 2015, ως τιμή βάσης για το πετρέλαιο, τα 60 δολάρια ανά βαρέλι. Η ύφεση, στα στοιχεία που παραθέτει η κεντρική τράπεζα προβλέπουν ότι μπορεί να κυμαίνεται από -0,5% μέχρι -1,7% του Α.Ε.Π. (για σύγκριση, τον Σεπτέμβριο το υπουργείο Οικονομικής Ανάπτυξης προέβλεπε αύξηση του Α.Ε.Π. 1,2%).

Οι εκτιμήσεις της Gazprombank Η οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας που προέρχεται από τις πωλήσεις πρώτων υλών, εξασφαλίζει τις ακριβές εισαγωγές που χρειάζεται η χώρα. Σύμφωνα με τον ανώτερο αναλυτή του Κέντρου Οικονομικών Προβλέψεων, Μαξίμ Πετρονέβιτς, όταν οι τιμές του πετρελαίου βρίσκονται στα 60 με 65 δολάρια, η υποτίμηση του ρουβλιού θα μπορούσε να φθάσει το 80 με 90%. «Υπ’ αυτές τις συνθήκες, οι εισαγωγείς, οι οποίοι ήδη τώρα, έχουν χάσει σχεδόν εντελώς το περιθώριο κέρδους τους, θα καταστραφούν», λέει ο Μαξίμ Πετρονέβιτς.

Οι εισαγωγές Οι ακριβές εισαγωγές, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, θα ευνοήσουν δύο διαδικασίες. Η πρώτη είναι η διαφοροποίηση των

εισαγωγών. «Δηλαδή, οι Ρώσοι αγοραστές μπορεί να στραφούν σε φθηνότερα ανάλογα προϊόντα από άλλες χώρες, για παράδειγμα, από την περιοχή της Ασίας», εξηγεί ένας αναλυτής. Η δεύτερη τάση θα είναι η ανάπτυξη της υποκατάστασης των εισαγωγών. «Αυτό σημαίνει ότι θα αυξηθεί η παραγωγή των εγχώριων προϊόντων αντί για την αγορά ξένων αγαθών. Εδώ μιλάμε για την έναρξη της παραγωγής σε όχι και τόσο τεχνολογικά εξελιγμένα προϊόντα», εξηγεί ο οικονομολόγος Σεργκέι Χεστάνοφ. Για παράδειγμα, αυτό μπορεί να γίνει με γραμμές συναρμολόγησης αλλά και στη βιομηχανία τροφίμων.

Η τιμή του παγωτού…

Παρόμοια κατάσταση επεκράτησε στη διάρκεια της κρίσης του 1998, όταν το εθνικό νόμισμα είχε υποτιμηθεί τρεις φορές σε έξι μήνες (από 6 ρούβλια, στα 21 ρούβλια ανά δολάριο). «Η υποτίμηση του ρουβλιού το 1998 έδωσε ισχυρό κίνητρο για την ανάπτυξη της ρωσικής βιομηχανίας τροφίμων», θυμάται ο Χεστάνοφ. Για παράδειγμα, μεσούσης της κρίσης, οι Ρώσοι παραγωγοί κέρδισαν τη μάχη της Αγοράς παγωτού. Μέχρι τότε, τα ρωσικά παγωτά είχαν να ανταγωνιστούν τα φθηνότερα πολωνικά προϊόντα. Αλλά μετά την υποτίμηση του ρουβλιού, η τιμή του πολωνικού παγωτού αυξήθηκε κατακόρυφα. Έ τσι, ενεργοποιήθηκε η εγχώρια παραγωγή και το ρωσικό παγωτό ανέκτησε τη θέση του στην Αγορά».

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 131

Γνωμη

Ρωσία- ΗΠΑ,

το γεωπολιτικό παρασκήνιο του 2015 Του Χρήστου Αλωνιστιώτη*

E

Είναι σύνηθες στο τέλος κάθε χρονιάς να ανακοινώνονται οι προβλέψεις για τις καλύτερες επενδυτικές ευκαιρίες της επόμενης χρονιάς. Αυτή τη φορά, όμως, μας δίνεται η ευκαιρία για μια ξεχωριστή ανάλυση-πρόβλεψη, αφού εντός του 2014 το γεωπολιτικό παιχνίδι βρέθηκε στην κορυφή της παγκόσμιας οικονομικής ατζέντας και εκεί αναμένεται να παραμείνει και το 2015. Επιπλέον, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι γεωπολιτικές τάσεις είναι αυτές που καθορίζουν και τις μακροπρόθεσμες τάσεις στις Αγορές και ως εκ τούτου είναι πολύ σημαντικό να τις γνωρίζουμε και να μπορούμε να τις αποκωδικοποιούμε. Το νούμερο-ένα γεωπολιτικό γεγονός αναμένεται να παραμείνει το πετρέλαιο και όσα συνδέονται με αυτό. Το πετρέλαιο αποτελεί το μεγάλο όπλο που χρησιμοποιεί η Αμερική για να προκαλέσει την αποσταθεροποίηση των εχθρικών προς αυτή χωρών, με βασικό αντίπαλο τη Ρωσία.

132 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Ξεκινώντας από τον ΟΠΕΚ και την πρόσφατη άρνησή του να προχωρήσει σε μείωση της παραγωγής, είναι κοινή πεποίθηση μεταξύ των αναλυτών, ότι ο ΟΠΕΚ δεν υφίσταται πλέον και έχει προχωρήσει σε μια ιδιότυπη αυτοδιάλυση. Όταν η Σαουδική Αραβία και γενικότερα οι χώρες του Κόλπου, που έχουν τη μεγαλύτερη δύναμη, αρνούνται να στηρίξουν τα μέλη του Καρτέλ, τότε οδηγούμαστε στη σταδιακή διάλυση του Οργανισμού. Η Σαουδική Αραβία, αφού πέρασε ένα διάστημα ταραχώδους σχέσης με τις Η.Π.Α., φαίνεται ότι αποτελεί και πάλι τον σύμμαχό τους για την επιβολή της γεωπολιτικής τους ατζέντας. Η Σαουδική Αραβία όχι μόνο διατηρεί αυξημένη παραγωγή πετρελαίου αλλά προχωρεί και σε συνεχόμενα discounts στην τιμή που πουλάει πετρέλαιο σε Ασία και Αμερική. Σύμφωνα με όσα ισχύουν μέχρι τώρα, η Σαουδική Αραβία πουλάει 2 δολ. φθηνότερα από την εκάστοτε τιμή του benchmark. Η τακτική αυτή εξαναγκάζει και άλλες χώρες του ΟΠΕΚ να κάνουν το ίδιο εάν θέλουν να διατηρήσουν το μερίδιο Αγοράς τους. Διαφορετικά το πετρέλαιο τούς μένει απόθεμα και δεν υπάρχουν έσοδα. Με τις τιμές του πετρελαίου να οδεύουν προς χαμηλότερα επίπεδα ή στην καλύτερη περίπτωση να αναμένεται να διατηρηθούν κάτω από τα 80 δολ., οι Η.Π.Α. θα καταφέρουν να επιτύχουν σε σημαντικό βαθμό τον στόχο τους. Γιατί δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το πετρέλαιο είναι μόνο το ένα μέσο πίεσης. Το δεύτερο είναι η ικανότητα των Η.Π.Α. να «διαλύουν» τα νομίσματα και να επιβάλουν κυρώσεις σε χώρες. Παράδειγμα των προηγούμενων ετών το Ιράν, που αναγκάστηκε να αποδεχθεί

τους όρους των Η.Π.Α. και πλέον, σύμφωνα με τη διπλωματία, να θεωρείται σύμμαχος χώρα των Η.Π.Α. Τελευταίο παράδειγμα, και μάλιστα σε εξέλιξη, η Ρωσία. Η Ρωσία είναι μια υπερδύναμη, αλλά δε θα πρέπει να ξεχνάμε τον τρόπο με τον οποίο γιγαντώθηκε. Η αύξηση της τιμής των εμπορευμάτων έφερε τρισεκατομμύρια στη Ρωσία, η οποία τα αξιοποίησε για να αποτελέσει τον κύριο πάροχο ενέργειας προς την Ευρώπη. Εκτός από αυτό, όμως, η άνοδος των τιμών των εμπορευμάτων οδήγησε σε αύξηση του βιοτικού επιπέδου των Ρώσων και εκτόξευσε τη δημοτικότητα του Πούτιν. Οι Η.Π.Α. γνωρίζουν τέλεια το παιχνίδι και επιπλέον έχουν την οικονομική ισχύ να το στηρίξουν μέχρι τέλους. Και με βάση το πολύ πρόσφατο παρελθόν, οι Αμερικανοί θα ακολουθήσουν το δόγμα: οι αυτοκρατιρίες καταρρέουν εκ των έσω. Το 2013, το 68% των εσόδων της Ρωσίας προήλθε από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Πλέον, η Ρωσία έχει να αντιμετωπίσει την πτώση των τιμών του μαύρου χρυσού και τις κυρώσεις της Δύσης που μειώνουν ακόμη περισσότερο τα έσοδά της. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Η αβεβαιότητα στη Ρωσία προκαλεί μαζική έξοδο ξένων και εγχώριων κεφαλαίων και εκτός αυτού, hedge funds πλήρως ελεγχόμενα από τις Η.Π.Α. κερδοσκοπούν, πουλώντας μαζικά ρούβλι. Το κόστος δανεισμού καθίσταται πανάκριβο και εξαιτίας της επίθεσης των Αγορών αλλά και εξαιτίας του γεγονότος ότι η Ρωσία διαθέτει ομόλογα με ρήτρα δολαρίου, το οποίο αναμένεται να συνεχίσει την ανοδική του κίνηση. Ο Πούτιν έχει έρθει ήδη σε δύσκολη

w w w.r ep or ter.g r

Γνώμη

Ο Πούτιν βρίσκεται ξαφνικά στα "βαθειά"

θέση και αυτό το «μαρτύρησε» στο πρόσφατο διάγγελμά του προς τον ρωσικό λαό. Ο Πούτιν δεν μπορεί να καλύψει τον προϋπολογισμό του 2015 και θα προχωρήσει σε δραματικές περικοπές, που θα απειλήσουν και πάλι το βιοτικό επίπεδο των Ρώσων. Αυτό αναμένεται να πλήξει τη δημοτικότητά του και αργά ή γρήγορα να βγάλει στον δρόμο τους Ρώσους. Αν φτάσουμε ώς εκεί, ο Πούτιν θα είναι ένας ακόμη έκπτωτος ηγέτης που πίστεψε ότι είχε τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο. Επιπλέον, ήδη οι κολοσσιαίες κρατικές εταιρίες πετρελαίου βλέπουν τα κέρδη τους να καταρρέουν και αν χρειαστεί να αναζητήσουν χρηματοδότηση, αυτή δεν μπορεί να βρεθεί εντός των τειχών. Η εξέλιξη αυτή ανοίγει την πόρτα στους ξένους πετρελαϊκούς κολοσσούς, που ήδη τρίβουν τα χέρια τους, έτοιμοι να μοιραστούν τα «ασημικά» μιας υπό διάλυση αυτοκρατορίας. Και αυτός είναι ο λόγος που οι Η.Π.Α. δεν φαίνεται να λογαριάζουν την πίεση που δέχονται οι αμερικανικές εταιρείες shale gas. Πολλοί θα αναρωτηθούν, αν η Ρωσία έχει στενούς δεσμούς με την Κίνα. Τα πρόσφατα deals δεν έχουν καταφέρει να πείσουν τους αναλυτές και επιπλέον η Κίνα θέλει να αγοράζει φθηνό πετρέλαιο – όπως και κάνει αυτή την περίοδο. Αν η Ρωσία ζητήσει χείρα βοηθείας σε μια κρίσιμη στιγμή, το μόνο σίγουρο είναι ότι τότε, μπροστά στην ευκαιρία, κανένας δεν είναι φίλος. Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος στόχος του νέου «πετρελαϊκού πολέμου» αλλά όχι ο μόνος. Χώρες όπως η Βενεζουέλα, η Νιγηρία, η Λιβύη και άλλες είναι ακόμα πιο ευάλωτες. Όλα τούτα απο-

w w w.r ep or ter.g r

Η αβεβαιότητα στη Ρωσία προκαλεί μαζική έξοδο ξένων και εγχώριων κεφαλαίων. Εκτός αυτού, hedge funds πλήρως ελεγχόμενα από τις Η.Π.Α. κερδοσκοπούν, πουλώντας μαζικά ρούβλι

τελούν τη μια πλευρά της εξίσωσης. Η δεύτερη και πιο απρόβλεπτη είναι οι αντιδράσεις της Ρωσίας (κυρίως) όταν θα έχει στριμωχθεί. Η Ρωσία έχει αποδείξει ότι αν πρέπει να κάνει πόλεμο, θα τον κάνει. Και αυτός ο δρόμος είναι ο μοναδικός που μπορεί να οδηγήσει σε δραματική άνοδο των τιμών του πετρελαίου, ώστε να πάρουν «ανάσα» τα έσοδα της χώρας. Συμπέρασμα: Τα πάντα είναι πρόκληση για τους επενδυτές, κυρίως για όσους επενδύουν στις αναδυόμενες Αγορές.

*Ο κ. Χρήστος Αλωνιστιώτης είναι Τεχνικός Αναλυτής Αγορών, ForexReport.gr

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 133

2015 Κίνα, ΗΠΑ και πετρέλαιο χαράζουν την πορεία της ναυτιλίας Πώς οι τάσεις της παγκόσμιας οικονομίας καθορίζουν ναύλα, φορτία και κέρδη Της μαριασ μπερτζελετου*

E

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι παρά τα αργά και σταδιακά σημάδια ανάρρωσης που βιώνουμε, η φετινή χρονιά τερματίζεται με αρνητικό συναίσθημα για την υποσχόμενη κατηγορία των πλοίων Bulk carriers , ενώ η ναυλαγορά των tankers κερδίζει εντυπώσεις. Εξαιρετική απρόσμενη έκπληξη αποτελεί η διολίσθηση της τιμής του πετρελαίου, με τις χώρες ΟΠΕΚ να μην αλλάζουν τα σχέδια παραγωγής τους για να τροποποιήσουν την εικόνα. Η πτώση της τιμής σε επίπεδα-ρε-

ΝΑΥΤΙΛΙΑ |

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 135

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ

κόρ για πρώτη φορά από την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2009 έχει αρχίσει να επηρεάζει και τη ναυλαγορά των πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και τα πλοία μεταφοράς πετρελαϊκού αερίου (LPG).

H

Η παγκόσμια Οικονομία και ναυλαγορά βαδίζει ακόμη σε τεντωμένο σχοινί και τα επόμενα τρία έτη, μέχρι το 2017, θα αποτελέσουν χρονιέςπροκλήσεις για όλες τις κατηγορίες πλοίων. Οι αναδυόμενες Οικονομίες έχουν αρχίσει να εμφανίζουν εξασθένηση δυναμικής, αλλά η Ασία εξακολουθεί να διαδραματίζει τον πιο ενεργό ρόλο στη ζήτηση χωρητικότητας των πλοίων, γεγονός που καθησυχάσει τους ναυτιλιακούς παίκτες για την εξέλιξη του παγκόσμιου εμπορίου. Η υπερπροσφορά χωρητικότητας μπορεί να εμφανίζεται ως εξομαλυνόμενη, καθώς μειώνεται το χάσμα με την αύξηση της ζήτησης της χωρητικότητας, αλλά ο υπάρχων στόλος κινείται πλέον σε πολλαπλάσια επίπεδα απ’ ό,τι πριν από 10 έτη. Δεδομένης της έντονης διαθεσιμότητας των πλοίων και των περιορισμών για αύξηση διαλύσεων μέσω της μείωσης του αριθμού των υπερήλικων πλοίων, οι κατηγορίες πλοίων μεταφοράς LNG & LPG εμφανίζονται ότι θα αποτελέσουν τους πιο υγιείς κλάδους της ναυλαγοράς για τα επόμενα έτη. Οι ναυτιλιακοί παίκτες έχουν ήδη αντιληφθεί ότι οι κύριες κατηγορίες των πλοίων όπως bulk carriers/tankers/ containerships έχουν υποστεί μεγάλο κορεσμό, τόσο από την προσφορά όσο και από τη ζήτηση χωρητικότητας, δεδομένου της εύθραυστης εικόνας της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, και έχουν αρχίσει να διαφοροποιούν τα επενδυτικά τους σχέδια και να δυναμώ-

136 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

νουν τη θέση τους σε πιο εξειδικευμένες κατηγορίες πλοίων. Οι Έ λληνες εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο ισχυροί στα πλοία LNG και αρχίζουν να αποσπούν σημαντικά μερίδια στον τομέα αυτό, μετά τις δύο παραδοσιακές κατηγορίες των πλοίων bulkers/tankers. Tα τελευταία χρόνια ο ελληνόκτητος στόλος εκσυγχρονίστηκε σε μεγάλο βαθμό, διατηρώντας παράλληλα τα μεγέθη του και μειώνοντας σημαντικά τον μέσο όρο ηλικίας των πλοίων, παρά τον ανταγωνισμό των αναπτυσσόμενων χωρών. Η ασιατική προοπτική στη ζήτηση χωρητικότητας των πλοίων LNG ευνοεί μέχρι και σήμερα τη ραγδαία αύξηση του στόλου και του εμπορίου με θετικές μακροπρόθεσμες προοπτικές για την υγιή απόδοση της ναυλαγοράς. Έ ως το 2030 δεν αποκλείεται ο αριθμός των πλοίων για μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου να αγγίζει τα 900 πλοία, με συνολική χωρητικότητα 90 εκατ. κυβικών μέτρων και το παγκόσμιο εμπόριο μεταφοράς LNG να αυξηθεί σε 880 δισ. κ.μ., από τη σταθερή άνοδο των εισαγωγών των αναδυόμενων Οικονομιών. Η επιβράδυνση της Οικονομίας της Κίνας δεν μπορεί να μην εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την εξέλιξη της παγκόσμιας Οικονομίας και του θαλάσσιου εμπορίου, αλλά ο σταθερός στόχος της κυβέρνησης της Κίνας για επίτευξη αύξησης του Α.Ε.Π. σε 7 έως 5% για τη φετινή χρονιά καθησυχάζει τις απαισιόδοξες εκτιμήσεις των οικονομικών αναλυτών. Μετά από 5 χρόνια έντονης οικονομικής κρίσης, η παγκόσμια ναυλαγορά δεν έχει παρουσιάσει ακόμη εικόνα σταθεροποίησης σε ανοδικά επίπεδα. Το κλείσιμο της φετινής χρονιάς προμηνύει ότι το ξεκίνημα του νέου έτους δεν θα είναι ενθαρρυντικό για τα πλοία μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου, ενώ τα δεξαμενόπλοια διατηρούν θετικές προσδοκίες μετά τις πρόσφατες απρόσμενες εξελίξεις στην πετρελαϊκή Αγορά. Οι τιμές των πλοίων στον τομέα των bulkers έχουν αρχίσει να εμφανίζουν καθοδική τάση από την έναρξη του τελευταίου τριμήνου της φετινής χρονιάς, λόγω της αβεβαιότητας που διαχέεται

για την υγιή απόδοση της ναυλαγοράς και της συρρίκνωσης που είχε παρουσιαστεί. Αυτή η καθοδική τάση των τιμών των πλοίων καθοδηγεί και τον ρυθμό των ναυτιλιακών επενδύσεων, τόσο στην Αγορά μεταχειρισμένων όσο και στην Αγορά ναυπηγήσεων, να παρουw w w.r ep or ter.g r

Η επιβράδυνση της Οικονομίας της Κίνας δεν μπορεί να μην εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την εξέλιξη της παγκόσμιας Οικονομίας και του θαλάσσιου εμπορίου σιάζει μειωτική τάση από τα υψηλά επίπεδα-ρεκόρ της περασμένης χρονιάς. Ωστόσο η δυναμική των ναυτιλιακών επενδύσεων δεν έχει χάσει τον υψηλό ρυθμό της αλλά παρατηρείται αναμονή λίγο πριν από το κλείσιμο της φετινής χρονιάς, προκειμένου να παρατηρηθεί η w w w.r ep or ter.g r

πορεία της ναυλαγοράς και πώς θα ακολουθήσουν οι τιμές των πλοίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον τομέα των tankers η ναυλαγορά των σκαφών μεταφοράς αργού πετρελαίου έχει αρχίσει ήδη να εμφανίζει αρκετά βελτιωμένα επίπεδα σχεδόν σε όλες τις κύριες δια-

δρομές και μεγέθη πλοίων από το προηγούμενο τρίμηνο της χρονιάς, με το μέγεθος aframax να εμφανίζει την ισχυρότερη απόδοση. Οι τιμές σκαφών στον τομέα των tankers δεν φαίνεται να ακολουθούν την καθοδική τάση των bulkers, αλλά διατηρούν υψηλό2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 137

| ΝΑΥΤΙΛΙΑ

τερα επίπεδα, καθώς η ναυλαγορά των tankers δεν εμφανίζει τόσο έντονες μεταβολές όπως η ναυλαγορά των bulkers. Αυτή η πρόσφατη πρόοδος δεν εξουδετερώνει τους κινδύνους που η ναυλαγορά των crude tankers αντιμετωπίζει ακόμη από την πλευρά ζήτησης χωρητικότητας. Πρόσφατα στατιστικά στοιχεία από τον OPEC υποδεικνύουν ότι η ζήτηση αργού πετρελαίου θα μειωθεί σε 29,2 βαρέλια ανά ημέρα για το 2015, και η ζήτηση της Κίνας αποτελεί σημαντικό παράγοντα για να αντισταθμίσει τις απώλειες που δημιουργούνται στη μεταφορά ζήτησης χωρητικότητας από την Ευρώπη και την Αμερική. Για τους πρώτους 10 μήνες της φετινής χρονιάς, ο συνολικός αριθμός των κινεζικών εισαγωγών αργού πετρελαίου αυξήθηκε κατά 9,2% σε περίπου 6 εκατ. βαρέλια/ημέρα, που αποτελεί τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από το 2010.

T

Το «φαινόμενο της Κίνας» πολλοί φοβούνται ότι μπορεί να πλησιάζει στο τέλος του, καθώς η δεύτερη ισχυρότερη παγκόσμια οικονομική δύναμη έχει ανησυχήσει τους οικονομικούς αναλυτές με την υποχώρηση της βιομηχανικής της παραγωγής σε κατώτατα επίπεδα για τη φετινή χρονιά. Στη διάρκεια του τρίτου τριμήνου της χρονιάς ο ετήσιος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας επιβραδύνθηκε σε 7,3% και οι φόβοι ενισχύθηκαν ότι ο ασιατικός γίγαντας δεν θα μπορέσει να πλησιάσει τον ετήσιο στόχο ανάπτυξης για 7,5% για πρώτη φορά από το 1998. Ο οίκος αξιολόγησης Fitch ανακοίνωσε πρόσφατα νέες προβλέψεις για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, που εμφανίζονται μειωμένες από τις εκτιμή-

138 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Η υπερπροσφορά χωρητικότητας θα συνεχίζει να μας απασχολεί και να μας προβληματίζει στα επόμενα έτη, καθώς ο στόλος bulkers ξεπερνά πλέον τα 10.000 σκάφη, με εκτιμώμενο ρυθμό αύξησης 4% φέτος και 5% στο επόμενο έτος. σεις του Σεπτεμβρίου. Η αμερικανική Οικονομία φαίνεται ότι θα αποτελέσει την κινητήρια δύναμη ανάπτυξης για την επόμενη διετία, καθώς η ανάκαμψη εμφανίζεται πολύ εύθραυστη για την Ευρωζώνη, την Ιαπωνία και τις αναδυόμενες Οικονομίες. Ο οίκος εκτιμά παγκόσμια ανάπτυξη του Α.Ε.Π. 2,5% για το 2014, όπως και για το 2016, με τον ρυθμό να αυξάνεται σε 2,9% το 2015 και 3% για το 2016. Για τις αναδυόμενες Οικονομίες η Κίνα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη μειωμένη εικόνα της απόδοσης της ανάπτυξης για τη φετινή χρονιά και στα επόμενα έτη. Εκτιμάται ότι η αύξηση του Α.Ε.Π. των αναδυόμενων Οικονομιών θα μειωθεί σε 4% το 2014 από 4.7% το 2013, σε 4,1% το 2015 και 4,5% το 2016. Η Ινδία θα αποτελέσει τη μοναδική αναδυόμενη Οικονομία με ρυθμό επιτάχυνσης του ΑΕΠ σε 6,5% το 2015 και 6,8% το 2016, από 5,6% το 2014. Για την Κίνα εκτιμάται μείωση αύξησης του Α.Ε.Π. σε 7,3% το 2014 , 6,8% το 2015 και 6,5% το 2016. Ωστόσο η Κίνα δε δείχνει να υποχωρεί στις προσπάθειές της για διατήρηση ισχυρού ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης από 7% και άνω για τα επόμενα έτη, παρόλες τις σημερινές δύσκολες

προκλήσεις που προμηνύουν ότι ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης για την επόμενη τριετία μπορεί και να αγγίξει επίπεδα κάτω του 6%. Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης, το κινεζικό σώμα που είναι αρμόδιο για τον κεντρικό οικονομικό σχεδιασμό, ενέκρινε επενδύσεις σε 21 έργα υποδομών συνολικής αξίας άνω των 693,3 δισεκατομμύρια γουάν (113,24 δισ. δολάρια) ώστε να προλάβει περαιτέρω διολίσθηση ετήσιας ανάπτυξης. Καθώς η μεταφορά των χύδην ξηρών φορτίων παρουσιάζει μεγαλύτερη συμw w w.r ep or ter.g r

βολή στην παγκόσμια ανάπτυξη του θαλάσσιου εμπορίου, με το ποσοστό συμμετοχής των αναδυόμενων Οικονομιών (κυρίως Κίνα και Ινδία) να βαραίνει, η απόδοση της ναυλαγοράς των bulkers φαίνεται ότι μπορεί να διασφαλιστεί κατά μεγάλο ποσοστό από τους κινδύνους της παγκόσμιας Οικονομίας. Ωστόσο η υπερπροσφορά χωρητικότητας θα συνεχίζει να μας προβληματίζει και να μας απασχολεί και για τα επόμενα έτη. Ο αριθμός των πλοίων bulkers έχει φτάσει να ξεπερνά τα 10.000 πλοία με τον w w w.r ep or ter.g r

εκτιμώμενο ρυθμό αύξησης του στόλου να ξεπερνά το 4% για τη φετινή χρονιά και να αγγίζει το 5%. Η εκπληκτική άνοδος του ρυθμού ναυπηγήσεων στη διάρκεια του 2013 είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί το βιβλίο παραγγελιών για το 2015 και το 2016, ενώ παρουσιάζει εξαιρετικά χαμηλό ρυθμό παραδόσεων νεότευκτων πλοίων για το 2017. Σε μια ναυλαγορά των tankers/bulkers που είναι μη παρεμβατική και ακολουθεί τον «νόμο» της προσφοράς και της ζήτησης χωρητικότητας, μπορούμε να

ελπίζουμε ότι οι ναυτιλιακοί παίκτες θα προβάλλουν καλύτερο έλεγχο της υπερπροσφοράς μέχρι το 2017. Η μείωση των επενδυτικών σχεδίων για κατασκευές και παραδόσεις νεοτεύκτων θα αποτελέσει καταλυτικό παράγοντα για την επίτευξη της ευρωστίας της ναυλαγοράς, ώστε να βιώσουμε το επιθυμητό “peak” στην επόμενη τριετία. *Η κα. Μαρία Μπερτζελέτου, είναι Shipping Analyst – RESEARCH & VALUATIONS στη GOLDEN DESTINY S.A 2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 139

w w w.r ep or ter.g r

| επενδυσεισ στην τεχνη

Η μεγάλη σφαγή στο χρηματιστήριο τέχνης Την ώρα που το νέο αίμα αγοραστών ψάχνει έργαεπενδυτικές ευκαιρίες για να τοποθετήσει τα χρήματά του, η ελληνική Aγορά δείχνει να έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα, έπειτα και από την τελευταία δημοπρασία “Greek Sale” που έκανε ο οίκος Bonhams στο Λονδίνο, περί τα τέλη Νοεμβρίου. Της Λητώς Μησιακούλη*

Πολλά σπουδαία έργα έμειναν απούλητα δημιουργώντας ανησυχία και προβληματισμό Το έργο του Γιάννη Τσαρούχη David’s vision, που αν και ήταν μεγάλο φαβορί της δημοπρασίας, έμεινε απούλητο, με εκτίμηση 200.000-300.000 στερλίνες.

Το γεγονός ότι έμειναν απούλητα σημαντικά έργα και φαβορί, στάθηκε αφορμή για απογοήτευση και προβληματισμό των επενδυτών. Ιδιαίτερα πιεστικοί εμφανίζονται έμποροι και brokers, ασκώντας αρνητική κριτική στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η στρατηγική των επιλογών και των τιμών εκτίμησης, θολώνοντας ακόμη περισσότερο το τοπίο. Από τη μια, θεωρείται αποτυχία να μένουν απούλητα σπουδαία έργα, από την άλλη, όμως, οι εκτιμητές φοβούνται ότι αν χαμηλώσουν κι άλλο τις τιμές, θα είναι πληγή για την Αγορά και τους συλλέκτες.

Φιάσκο Η μεγαλύτερη αστοχία της δημοπρασίας θεωρήθηκε το έργο του Γιάννη Τσαρούχη David’s vision (150x110,5) το οποίο μάλιστα ήταν και ο βασικός «κράχτης» της δημοπρασίας, καθώς είχε επιλεγεί για το εξώφυλλο του καταλόγου ως μεγάλο φαβορί. Ήταν το πιο ακριβό σε εκτίμηση έργο με τιμές που κυμαίνονταν από 200.000 έως 300.000 στερλίνες. Δεν ση-

μειώθηκε κανένα χτύπημα για το «δυνατό χαρτί» της δημοπρασίας, βάζοντας σε σκέψεις τους ανθρώπους της Αγοράς: άλλοι θεώρησαν υψηλά τα estimates, καθώς η ανώτατη αξία για έργο του Τσαρούχη έφτανε μέχρι τώρα τις 100.000120.000, στερλίνες και άλλοι ατυχές το ότι συμπεριελήφθη χωρίς να υπάρχει ήδη συμφωνημένη κάποια προσφορά. Όμως, όταν πέρσι είχε πουληθεί το έργο του Autumn, με λίγο μικρότερες διαστάσεις (116,5x81,5), είχε αγγίξει σε hammer price 225.500 στερλίνες. Κανείς φαίνεται δεν συνυπολόγισε την ιδιαιτερότητα και σπανιότητα εκείνου του έργου που ανέβασαν την αξία του. Κάποιοι θυμούνται ότι σε περιόδους πριν από την κρίση, τα έργα του Τσαρούχη για παρόμοιες διαστάσεις ξεκινούσαν με πρώτη εκτίμηση τις 70.000 στερλίνες. Το David’s vision, όμως, δεν ήταν το μοναδικό έργο του Τσαρούχη που επέστρεψε στον ιδιοκτήτη του. Άλλο ένα έργο του με τίτλο Small coffee house in Athens (60x80,5) έμεινε απούλητο, έχοντας εκτιμηθεί από 80.000 έως 120.000 στερλίνες. Έ να από τα έργα που αρκετοί θαύμασαν, αλλά δεν τόλμησαν να διεκδικήσουν, ήταν και το Boats at shore (50x61), του Μιχάλη Οικονόμου, το οποίο είχε εκτιμηθεί μεταξύ 30.000 και 50.000 στερλινών, δηλαδή πολύ πιο χαμηλά από τα παλιά επίπεδα των 60.000 και 80.000 στερλινών.

Απούλητα έργα της Συλλογής Εμφιετζόγλου Δυσάρεστη κατάληξη είχε και ο πίνακας του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα με τίτλο Dark Noon (132x160). Αν και κάποιοι περίμεναν ότι θα ξεπεράσει τις ήδη υψηλές εκτιμήσεις (250.000-300.000 2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 141

Στους ιδιοκτήτες τους επέστρεψαν τα φαβορί της αναμέτρησης – Προβληματίζονται οι επενδυτές στερλίνες) έμεινε απούλητο, όπως και το Reclining Nude, υπογραφής Γεώργιου Μπουζιάνη, το οποίο μάλιστα προερχόταν από την ιδιωτική συλλογή του κ. Πρόδρομου Εμφιετζόγλου, Προέδρου της Μηχανικής Α.Ε. Η εκτίμησή του ήταν 50.000-70.000 στερλίνες και θεωρείτο από τα φαβορί της δημοπρασίας, έπειτα, μάλιστα, από πολυσέλιδη προβολή του στον κατάλογό της. Κατά τα ίδια, ένα «άτιτλο» του Αλέξη Ακριθάκη, με διαστάσεις 85x116x17 εκ., προερχόμενο από τη συλλογή του κ. Εμφιετζόγλου, δεν κατάφερε να πουληθεί. Είχε εκτιμηθεί μεταξύ 20.000 και 30.000 στερλινών.

Στα «συν» Στο σύνολό της η δημοπρασία δεν ήταν καταστροφική. Πουλήθηκαν πάνω από τα μισά έργα (61%) με τον τζίρο να αγγίζει το 1.740.000 στερλίνες (2.190.000

142 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

ευρώ). Καταλυτική στα τελικά αποτελέσματα στάθηκε η πώληση του πίνακα Full Moon L, του Γιάννη Μόραλη που «χτύπησε» την τελευταία στιγμή ιδιώτης από το τηλέφωνο, για 220.000 στερλίνες (333.125 ευρώ), στη χαμηλή δηλαδή τιμή εκτίμησης.

Από πάνω: Το έργο του Γιάννη Τσαρούχη, Small cofee house in Athens, επέστρεψε στον ιδιοκτήτη του, με εκτίμηση 80.000-120.000 στερλίνες. Το έργο του Νίκου ΧατζηκυριάκουΓκίκα δεν κατάφερε να πουληθεί, έχοντας εκτιμηθεί από 250.000 έως 300.000 στερλίνες.

To κτίριο του οίκου Bonhams, στη New Bond Street στο Λονδίνο.

w w w.r ep or ter.g r

| επενδυσεισ στην τεχνη

Επενδύουν στα διαμάντια των διασήμων Άτυποι market makers οι επώνυμοι προκάτοχοι διαμαντιών – Πιο σίγουρα κέρδη βλέπουν οι ειδικοί.

E

Ευχάριστα έκπληκτοι παρατηρούν έμποροι και επενδυτές τα νούμερα που καταγράφονται από τις πωλήσεις διαμαντιών. Μια Αγορά στην οποία στρέφονται ολοένα και πιο συχνά, όσοι ψάχνουν κέρδη από τις εναλλακτικές επενδύσεις, καθώς σημειώσει αισθητή άνοδο τα τελευταία χρόνια. Μόνο στις Η.Π.Α. οι πωλήσεις διαμαντιών και κοσμημάτων από διαμάντια καταλαμβάνουν σήμερα, σύμφωνα με μελέτες της DiamondShades, το 41% των πωλήσεων από το εμπόριο πολυτελών κοσμημάτων και ρολογιών.

Υπεραξίες Έ ξι πλειοδότες προσπάθησαν να διεκδικήσουν το μπρασελέ που κάποτε φορούσε η Marlene Dietrich. Φτιαγμένο από χρυσό 14 καρατίων και λάπις λάζουλι, από τα 20.000 δολάρια αρχικής εκτίμησης εκτοξεύθηκε στα 179.000 δολάρια. Το κόσμημα αγαπούσε ιδιαίτερα η Dietrich καθώς της το είχε χαρίσει ο φίλος της Erich Maria Remarque, Γερμανός μυθιστοριογράφος. Το αγαπημένο μπρασελέ (Cartier) της θρυλικής Marlene Dietrich από χρυσό και λάπις λάζουλι, που από τα 20.000 εκτοξεύθηκε στα 179.000 δολάρια�

w w w.r ep or ter.g r

Πριν από λίγες ημέρες, στο saleroom του οίκου στη Νέα Υόρκη, πουλήθηκε ένα εξαιρετικά σπάνιο μπλε διαμάντι, που ανήκε στη συλλογή του διάσημου συλλέκτη και επιχειρηματία Paul Mellon, αγγίζοντας 32,6 εκατ. δολάρια, σχεδόν δηλαδή 3,3 εκατ. δολάρια ανά… καράτι.

Παρομοίως, στο Λονδίνο, οι Sotheby’s πούλησαν διαμάντια και κοσμήματα που ανήκαν στη οικογένεια Lauder του κολοσσιαίου ομίλου καλλυντικών Estée Lauder. Πουλήθηκε το 80% by lot με κορυφαίο το διάσημο μπρασελέ Tutti Frutti του οίκου Cartier, χρονολογίας 1928, που άγγιξε τα 2,1 εκατ. δολάρια καταγράφοντας παγκόσμιο ρεκόρ στην κατηγορία.

Την ίδια ώρα ασύλληπτα ρεκόρ καταγράφονται στην παγκόσμια δευτερογενή Αγορά, από πωλήσεις διαμαντιών που έχουν περάσει από γνωστές προσωπικότητες. Κορυφαίο παράδειγμα αποτελεί το Pink Star, ένα από τα μεγαλύτερα ροζ διαμάντια που έχουν εμφανιστεί στην Αγορά, βάρους 59,60 καρατίων, που είχε αγοραστεί πέρσι έναντι 83 εκατ. δολαρίων από τον Isaac Wolf, έμπορο διαμαντιών σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s στη Γενεύη. Το ίδιο διαμάντι είχε αγοραστεί από τον Laurence Graff, κορυφαίο diamond dealer, γνωστό και ως «Βασιλιά των Διαμαντιών», έναντι 24,7 εκατ. δολαρίων. *Η κα Λητώ Μησιακούλη είναι εξειδικευμένη δημοσιογράφος στις Εναλλακτικές Επενδύσεις και την Αγορά Τέχνης.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 143

Μεγάλη Βρετανία Στην καρδιά της Αθήνας και σε κοντινή απόσταση από εμπορικές περιοχές και μουσεία, το Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία βρίσκεται στην ιδανικότερη τοποθεσία στο κέντρο της πόλης. Το 8όροφο αυτό ιστορικό κτίριο αποπνέει πλούτο και φινέτσα από την πρώτη εντύπωση, ενώ έχει δεχτεί πολλές διεθνείς διακρίσεις. Τα 320 δωμάτια και οι σουίτες συνδυάζουν τη γοητευτική κομψότητα της παλιάς εποχής με τις σύγχρονες εγκαταστάσεις, ενώ οι 61 σουίτες απολαμβάνουν επιπλέον προνόμια όπως

144 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

εξατομικευμένη υπηρεσία μπάτλερ. Οι επισκέπτες μπορούν να χαλαρώσουν στο πολυβραβευμένο GB Spa, καθώς και να ζήσουν την απόλυτη γευστική εμπειρία στο Roof Garden Restaurant ή στο Winter Garden. Οι επισκέπτες μπορούν επίσης να απολαύσουν γευσιγνωσία κρασιών στο The Cellar. Το GB Pool Bar προσφέρει υγιεινές επιλογές από σνακ ενώ το Alexander’s Bar υπόσχεται κλασικά κοκτέιλ και μοναδικά κονιάκ. Τέλος, το Alexander’s Cigar Lounge προσφέρει ένα ειδυλλιακό περιβάλλον χαλάρωσης με εκλεκτά κρασιά, πρώτης ποιότητας πούρα, κονιάκ, λικέρ και εξαιρετική εξυπηρέτηση. w w w.r ep or ter.g r

5

ξενοδοχεία για City Breaks στην Αθήνα

Η Αθήνα την περίοδο των εορτών είναι μια μαγική πόλη, με εναλλακτικές λύσεις για όσους επιθυμούν να την επισκεφτούν και να περάσουν ένα τριήμερο, απολαμβάνοντας τα αξιοθέατα και την φιλοξενία της. Με το σκεπτικό αυτό, σας προτείνουμε μερικά από τα ιδανικότερα ξενοδοχεία στο Κέντρο και τα προάστια της Αθήνας, για ένα απολαυστικό City Break!

w w w.r ep or ter.g r

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 145

Life Gallery Athens Στο αριστοκρατικό προάστιο της Εκάλης, το 5 αστέρων ξενοδοχείο Life Gallery Athens προσφέρει την ιδανική πρόταση για χαλάρωση εκτός του κέντρου της πόλης, αλλά παράλληλα σε κοντινή απόσταση από αυτό. Διαθέτει μινιμαλιστικό ντιζάιν με έθνικ στοιχεία, που συνδυάζονται αρμονικά με τη μοντέρνα αρχιτεκτονική και τα έργα σύγχρονων ελλήνων καλλιτεχνών. Οι δύο πισίνες του βρίσκονται δίπλα στους κήπους και κάθε δωμάτιο διαθέτει μπαλκόνι με εκπληκτική θέα στο βουνό. Όλα τα όμορφα δωμάτιά του δίνουν τη δυνατότητα να ρυθμιστεί η ένταση του φωτισμού, δημιουργώντας έτσι την επιθυμητή ατμόσφαιρα. Το ξενοδοχείο προσφέρει το πλήρως εξοπλισμένο Orloff Spa, το οποίο παρέχει διάφορες υπηρεσίες, όπως ινδικό μασάζ ποδιών, αρωματικό πίλινγκ με βότανα και ειδικά πακέτα νεόνυμφων για δύο. Οι επισκέπτες έχουν δωρεάν πρόσβαση στο spa, όπου θα βρουν σάουνα, χαμάμ/ατμόλουτρο και μίνι γυμναστήριο. Το Kool Life Bar Restaurant σερβίρει μεσογειακές λιχουδιές από τον σεφ Λευτέρη Λαζάρου που έχει βραβευτεί με αστέρι Michelin. Απολαύστε σούσι, σνακ και εξωτικά κοκτέιλ στο μπαρ του ξενοδοχείου.

146 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Στο αριστοκρατικό προάστιο της Εκάλης, το 5 αστέρων ξενοδοχείο Life Gallery Athens προσφέρει την ιδανική πρόταση για χαλάρωση εκτός του κέντρου της πόλης, αλλά w w w.r ep or ter.g r

Electra Palace Hotel Athens Στην καρδιά του πιο γραφικού κομματιού της Αθήνας, την υπέροχη Πλάκα, το 5 αστέρων Electra Palace Hotel είναι μια ιδανική επιλογή για αποδράσεις στην ελληνική πρωτεύουσα, λόγω της προνομιακής του τοποθεσίας και της υψηλής του αισθητικής. Στο πολυτελές αυτό ξενοδοχείο μπορείτε να επιλέξετε ανάμεσα σε 102 απλά δωμάτια, 33 προνομιακά δωμάτια με θέα στην Ακρόπολη, 9 Junior σουίτες, 10 σουίτες και τη μία προεδρική σουίτα. Πρόσφατα, το Electra Palace ανακαινίστηκε ριζικά, επεκτάθηκε και εξοπλίστηκε με ό,τι πιο σύγχρονο έχει να επιδείξει η τεχνολογία του 21ου αιώνα. Επίσης, στη διάθεση του επισκέπτη είναι το εστιατόριο Motivo, το αγγλικού στυλ Ducktail μπαρ, και τα δύο με θέα στον μαγευτικό κήπο του ξενοδοχείου, το θεματικό εστιατόριο Electra στο Roof Garden, εξωτερική πισίνα με Jacuzzi και μπαρ πισίνας και spa.

w w w.r ep or ter.g r

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 147

Grecotel Pallas Athena Σε κεντρικό σημείο της πόλης, δίπλα από το Δημαρχείο της Αθήνας, το Grecotel Pallas Athena προσφέρει μια εξαιρετικά stylish επιλογή για απόδραση στην ελληνική πρωτεύουσα. Όλα τα δωμάτια και οι σουίτες του ξενοδοχείου έχουν μοναδικό ντιζάιν και καλλιτεχνικές λεπτομέρειες. Επίσης, διαθέτει οικογενειακά δωμάτια με αυθεντικές graffiti τοιχογραφίες που θα ενθουσιάσουν τα νεότερα μέλη της οικογένειας. Οι εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν εστιατόριο και μπαρ, όπου οι επισκέπτες μπορούν να δοκιμάσουν γκουρμέ ελληνικά και μεσογειακά πιάτα. Μάλιστα, υπάρχει ένα μενού 3 πιάτων με μόνο 22 ευρώ το άτομο, με βιολογικά προϊόντα από την φάρμα Agreco στην Κρήτη. Το art chic αυτό ξενοδοχείο είναι ιδανική πρόταση για γαμήλιο γεύμα, δείπνο ή cocktail party μετά από έναν πολιτικό γάμο στο Δημαρχειακό Μέγαρο καθώς είναι ακριβώς δίπλα.

148 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

w w w.r ep or ter.g r

Elefsina Hotel Όταν η πρόθεση των δημιουργών συναντά τις εντυπώσεις των επισκεπτών ενός ξενοδοχείου, μιλάμε σίγουρα για μια επιτυχία. Αυτή ακριβώς είναι η περίπτωση του Elefsina Hotel, στα δυτικά προάστια της Αθήνας, λίγο έξω από το πολύβουο κέντρο της Αθήνας, αλλά σε κοντινή απόσταση από αυτό. Η διαρκής feel-at-home αίσθηση του Elefsina Hotel, στα δυτικά προάστια της Αθήνας, συνδυάζεται εξαιρετικά με τις γραμμές της διακόσμησης του Ανδρέα Βασίλαρου και της Μαρλέν Κυριακίδη, με τα γήινα χρώματα, αλλά και με πίνακες από την Αγγέλω ΧατζησωτηρίουRiatsch και τη Νίνα Κοταμανίδου, για να φτιάξει μία ατμόσφαιρα όπου το stylish παντρεύεται εύστοχα με το cozy. Το γούστο ακολουθεί τον επισκέπτη και στα δωμάτια, όπου τα έπιπλα από τους Μ2 Αρχιτέκτονες ολοκληρώνουν μια ουσιαστική φιλοξενία 4 αστέρων.

w w w.r ep or ter.g r

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 149

3

δρόμοι για βιώσιμη ανάπτυξη στη νοτιοανατολική Ασία

Η περιοχή γνώρισε εξαιρετική οικονομική πρόοδο τα τελευταία

150 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014

w w w.r ep or ter.g r

| OIKONOMIA

Η Έ νωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), περιλαμβάνει δέκα χώρες με πλήθος εθνοτήτων και γλωσσών αλλά και μεγάλες οικονομικές ανισότητες. Αυτά τα κράτη-μέλη όπως, το Μπρουνέι, η Καμπότζη, η Ινδονησία, το Λάος, η Μαλαισία, η Μιανμάρ, οι Φιλιππίνες, η Σιγκαπούρη, η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ, είναι όχι μόνο δεμένα μεταξύ τους με πολλαπλά νήματα ιστορίας και πολιτισμού, αλλά συνδέονται επίσης ολοένα και περισσότερο με επιχειρηματικά δίκτυα, εμπορικές σχέσεις, μετανάστευση και

κοινούς πόρους. Σήμερα, σχεδόν πέντε δεκαετίες μετά την ίδρυσή της, η ASEAN επιδιώκει μια πιο φιλόδοξη μορφή οικονομικής ολοκλήρωσης, ως εργαλείο για την επίτευξη μιας ευρύτερης ευημερίας και μεγαλύτερη παγκόσμια ανταγωνιστικότητα των χωρών-μελών της. Η περιοχή αυτή γνώρισε αξιοσημείωτη οικονομική πρόοδο τα τελευταία χρόνια, με εκατομμύρια ανθρώπους να βγαίνουν από τη φτώχια. Η ASEAN, ως ενιαία οντότητα, θα μπορούσε να καταταχθεί ως η έβδομη μεγαλύτερη Οικονομία του κόσμου.

ΧΩΡΕΣ - ΜΕΛΗ ΤΗΣ ASEAN Μιανµάρ

Λάος

Ταϊλάνδη

Βιετνάμ

Καμπότζη

Μαλαισία

Σιγκαπούρη

Φιλιππίνες

Ινδονησία

Μπρούνεϊ

χρόνια, με εκατομμύρια ανθρώπους να βγαίνουν από τη φτώχεια

w w w.r ep or ter.g r

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014

| R E P O R T E R 151

Μεγάλο μέρος της πρόσφατης ανάπτυξης έχει δημιουργηθεί από την επέκταση του εργατικού δυναμικού και τη μετατόπιση των εργαζομένων από τη γεωργία στη μεταποίηση. Οι παράγοντες αυτοί ενδεχομένως να εξασθενίσουν, οπότε επείγει η ανάγκη αντιμετώπισης των χαμηλών επιπέδων παραγωγικότητας της περιοχής. Για να στηρίξουν την οικονομική ανάπτυξη, πολλά κράτη-μέλη θα χρειαστεί να υπερδιπλασιάσουν τα ποσοστά που καταγράφουν ιστορικά στη βελτίωση της παραγωγικότητας. Μία νέα έκθεση από το McKinsey Global Institute, με τίτλο Στο σταυροδρόμι της Νοτιοανατολικής Ασίας, Τρεις δρόμοι για

την ευημερία, διαπιστώνει ότι η περιοχή μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της παραγωγικότητας και να βρει νέους καταλύτες για την ανάπτυξή της, με την επιδίωξη των ευκαιριών που συνδέονται με τρεις παγκόσμιες μεγάλες τάσεις: την αξιοποίηση των παγκόσμιων ροών, την αστικοποίηση και την τεχνολογία.

Αποκόμιση μεγαλύτερου μεριδίου από τις παγκόσμιες εμπορικές ροές Η παγκόσμια Οικονομία είναι πλέον βαθιά διασυνδεδεμένη, εφόσον τεράστιες ποσότητες εμπορευμάτων, υπηρεσιών, κεφαλαίων, ανθρώπων και δεδομένων κυκλοφορούν πέρα από τα σύνορα. Η ASEAN

βρίσκεται σε καλή θέση για να επωφεληθεί από το φαινόμενο. Είναι ήδη η τέταρτη μεγαλύτερη εξαγωγική περιοχή και βρίσκεται σε στρατηγική θέση κοντά στην Κίνα, την Ινδία και την Ιαπωνία. Μέχρι το 2025, περισσότεροι από τους μισούς καταναλωτές του κόσμου θα ζουν σε απόσταση πέντε ωρών πτήσης από τη Μιανμάρ. Η περιοχή μπορεί να αξιοποιήσει αυτές τις δυνάμεις με δύο τρόπους: • Πρώτον, με επιτυχή εφαρμογή του σχεδίου ολοκλήρωσης της Οικονομικής Κοινότητας, η ASEAN θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά το εμπόριο και να δημιουργήσει ενιαία αγορά 600 εκατομμυρίων καταναλωτών.

Η ραγδαία ανάπτυξη στη ΝΑ Ασία έχει προκύψει με την αύξηση

| OIKONOMIA • Δεύτερον, η ASEAN μπορεί να επεκτείνει τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών της και να προσελκύσει επιπλέον παραγωγή από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις, καθώς το κόστος εργασίας στην Κίνα συνεχίζει να αυξάνεται. Συνδυαστικά, αυτές οι ευκαιρίες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν οικονομική αξία που ίσως κυμανθεί από 280 μέχρι 625 δισ. δολάρια ετησίως ώς το 2030. Για να αξιοποιηθεί αυτό το δυναμικό, η ASEAN θα πρέπει να αντιμετωπίσει τους περιορισμούς στις ξένες επενδύσεις, να αναπτύξει πιο ανταγωνιστικό μεταποιητικό τομέα και να δημιουργήσει κρίσιμες υποδομές στην εφοδιαστική αλυσίδα και στις δεξιό-

τητες του εργατικού δυναμικού.

Συμπόρευση με το κύμα της αστικοποίησης Οι ανεπτυγμένες πόλεις της Νοτιοανατολικής Ασίας δημιουργούν πάνω από το 65% του Α.Ε.Π. της περιοχής σήμερα, ενώ περισσότεροι από 90 εκατομμύρια άνθρωποι αναμένεται να μετακινηθούν σε αστικές περιοχές μέχρι το 2030. Η μετατόπιση αυτή θα υποστηρίξει τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη της καταναλωτικής τάξης, η οποία θα μπορούσε να διπλασιαστεί, φτάνοντας τα 263 εκατομμύρια νοικοκυριά το 2030. Αυτό θα καταστήσει την ASEAN καίρια Αγορά του μέλλοντος για επιχειρή-

σεις σε ευρύ φάσμα κλάδων. Η συμπόρευση, αυτή με την ανάπτυξη και η δημιουργία πόλεων με υψηλή ποιότητα ζωής θα απαιτήσει γύρω στα 7 τρισ. δολάρια για επενδύσεις σε υποδομές, στέγαση και εμπορικούς χώρους. Μέχρι το 2030, η συνεχής ανάπτυξη των πόλεων θα μπορούσε να έχει ετήσια οικονομική επίδραση που να κυμαίνεται από 520 μέχρι 930 δισ. δολάρια.

Ανάπτυξη επαναστατικών τεχνολογιών Πέντε σχετικές τεχνολογίες, το mobile internet, τα big data, το Internet of Things, η αυτοματοποίηση των εργασιών της γνώσης και η τεχνολογία cloud θα μπορούσαν να εκσυγχρονίσουν τους κλάδους

του εργατικού δυναμικού & τη μετατόπισή του από τη γεωργία της Οικονομίας σε όλη την Νοτιοανατολική Ασία και να επιφέρουν μεγάλη βελτίωση της παραγωγικότητας. Σε πολλούς κλάδους διακυβεύονται τεράστια ποσά για τις εταιρείες που προχωρούν γρήγορα σε ψηφιοποίηση. Οι επαναστατικές τεχνολογίες θα μπορούσαν να παράγουν από 220 μέχρι 625 δισ. δολάρια ως ετήσια οικονομική επίδραση μέχρι το 2030, αν ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας μπορούν να οικοδομήσουν τις απαραίτητες κεντρικές υποδομές για το διαδίκτυο και να ανταποκριθούν σε εργατικό δυναμικό με τις δεξιότητες που απαιτούνται. Οι παγκόσμιες ροές, η αστικοποίηση και οι επαναστατικές τεχνολογίες αναδιαμορφώνουν ήδη την περιοχή. Είναι μάλλον απίθανο, όμως, να την οδηγήσουν στο επόμενο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης χωρίς συγκεκριμένες στρατηγικές για την αξιοποίηση τους. Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της δυνητικής επιβράβευσης και τη σημασία της διαχείρισης των συναφών κινδύνων, οι τρεις αυτές δυνάμεις θα πρέπει να είναι το επίκεντρο των συζητήσεων πολιτικής, και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να τις ενσωματώσουν στο στρατηγικό σχεδιασμό τους. Οι χώρες και οι εταιρείες που θα κινηθούν γρήγορα για να αδράξουν τις ευκαιρίες, θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν πλεονεκτήματα που θα διαρκέσουν για δεκαετίες. Και στους τρεις αυτούς τομείς, ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός και οι επενδύσεις θα μπορούσαν να έχουν άμεσο οικονομικό αντίκτυπο, τοποθετώντας τη Νοτιοανατολική Ασία σε μια ταχύτερη και πιο βιώσιμη πορεία μέχρι το 2030.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 153

154 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

οικονομικη ιστορια

η πλανη της καινοτομιασ Νομίζουμε ότι όλα αλλάζουν, αλλά συνήθως όλα μένουν ίδια και τα success stories του σήμερα ήταν τα blue chips του χθές Του Πάνου Τσαγκαράκη

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 155

Κ

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων είκοσι ετών, ο ελεύθερος κόσμος είχε τη μεγαλύτερη και πιο σταθερή οικονομική πρόοδο στην ιστορία. Οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι αυτή υπήρξε μια εποχή όχι μόνο προόδου, αλλά και τεράστιων οικονομικών αλλαγών. Τα γεγονότα και οι αριθμοί, όμως, μπορεί στο μέλλον να μας εκπλήξουν. Δείχνουν ότι συνήθως οι αλλαγές δεν είναι τόσο μεγάλες όσο νομίζουμε. Διότι σε μεγάλο βαθμό η οικονομία ακολουθεί μια περίοδο γραμμικής κίνησης προς τα εμπρός, κατά μήκος των παλαιών γραμμών τάσης, με νέες προσθήκες σ’ ένα παλιό οικοδόμημα, σύμφωνο με την παλιά αρχιτεκτονική δομή.

«Ο υπολογιστής είναι ένας ηλίθιος· και όσο πιο ηλίθιο είναι το εργαλείο, τόσο πιο έξυπνος πρέπει να είναι ο διαχειριστής του», έγραφε ο Peter Drucker το 1967, σε ένα από τα άρθρα του, εξηγώντας πως «το πιο χαζό εργαλείο που είχαμε ποτέ» θα υποχρεώσει τους μάνατζερ να σκεφτούν μέσω των εμπειριών τους. Θα επιβεβαιωθεί αυτή η πρόβλεψη του Drucker και στην εποχή της τεχνολογικής επανάστασης; «Φανταστείτε», λέει ο Carlos Alvarenga της McKinsey, «έναν οικονομολόγο το 1913, λίγο πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο οποίος πήρε τις γραμμές της οικονομικής τάσης που επικρατούσαν μέχρι τότε στις προηγμένες χώρες και προέβαλλε καθεμία από αυτές στο 1966. Θα είχε στοχεύσει κατευθείαν στην Ιαπωνία, τη Δυτική Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην πραγματικότητα θα είχε πετύχει διάνα, με μία σημαντική εξαίρεση: τη Σοβιετική Έ νωση, η οποία βρισκόταν σε σημαντικά χαμηλότερο επίπεδο ανάπτυξης από εκείνο που πρόβαλε ο οικονομολόγος. Ο λόγος είναι γνωστός σε όλους: οι Ρώσοι επέβαλαν πολιτικούς περιορισμούς στη

156 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

γεωργία και πάγωσαν την ανάπτυξη της αγροτικής τεχνολογίας κατά τη χειρότερη δυνατή χρονική στιγμή, όταν η τεχνολογική επανάσταση στη γεωργία προόδευε. Ακόμη χειρότερα, η Ρωσία πάγωσε τον αγροτικό πληθυσμό, καθιστώντας δυνατό για τους αγρότες να τρέφονται –χωρίς να έχει σημασία πόσο άσχημα– και αφαιρώντας έτσι την οικονομική πίεση, η οποία στον υπόλοιπο κόσμο ώθησε τους αγρότες έξω από τα αγροκτήματα, επιφέροντας έτσι άλματα παραγωγικότητας στη γεωργία και παρέχοντας εργατικά χέρια για την επέκταση της μεταποίησης». Ας υποθέσουμε πάλι, ότι ο ίδιος οικονομολόγος έχοντας κάνει τις προβλέψεις του, το 1913 κοιμήθηκε για 50 χρόνια. Όταν ξύπνησε, βρήκε τη βιομηχανική γεωγραφία του κόσμου σχεδόν αμετάβλητη. Κάθε χώρα που είναι σήμερα βιομηχανικά αναπτυγμένη είχε ήδη απογειωθεί το 1913. Καμιά νέα χώρα έκτοτε δεν έχει ενταχθεί σε αυτόν τον κύκλο, με την εξαίρεση των «δορυφορικών» Οικονομιών, όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νότια Αφρική και το Μεξικό. Η Βραζιλία, η οποία έχει μια μακρά και ξεχωριστή

ιστορία ως χώρα του μέλλοντος, μπορεί να ενταχθεί στον ίδιο κύκλο μελλοντικά, αλλά δεν είναι έτοιμη ακόμη. Σε σύγκριση με αυτή τη γραμμική κίνηση, τα 50 χρόνια πριν από το 1913 παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες δυνατές αντιθέσεις. Κατά τη διάρκεια αυτών των πέντε δεκαετιών, ο βιομηχανικός χάρτης του κόσμου άλλαζε τόσο γρήγορα, όσο ο φυσικός χάρτης του κόσμου κατά τον δέκατο πέμπτο και τον δέκατο έκτο αιώνα, δηλαδή την εποχή των ανακαλύψεων. Αμέσως μετά τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία αναδείχθηκαν ως οι πιο οικονομικά προηγμένες χώρες και γρήγορα ξεπέρασαν τον παλιό πρωταθλητή, τη Μεγάλη Βρετανία. Έ να τέταρτο του αιώνα αργότερα προέκυψε η Ρωσία και η Ιαπωνία, μαζί με το δυτικό τμήμα της Αυστροουγγαρίας (τη μεταγενέστερη Τσεχοσλοβακία και Αυστρία), μαζί με τη Βόρεια Ιταλία. Με λίγα λόγια, τα 50 χρόνια πριν από το 1913 ήταν μια περίοδος με πολύ γρήγορες μετατοπίσεις στις οικονομικές σχέσεις εξουσίας. Από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όμως, δεν παρατηρήθηκαν τέτοιου εί-

w w w.r ep or ter.g r

οικονομικη ιστοριΑ

Οι βασικές κινητήριες δυνάμεις ανάπτυξης για 50 και πλέον χρόνια, από το 1913 ώς το 1967, ήταν ήδη ώριμες ή ήταν κλάδοι ταχείας ωρίμανσης, βασισμένοι στις γνωστές τεχνολογίες του 1913. Εξαίρεση αποτελεί μόνο η βιομηχανία πλαστικών

δους αλλαγές. Αυτό εξηγεί γιατί οι οικονομολόγοι τού σήμερα ασχολούνται τόσο με την οικονομική ανάπτυξη. Πριν από το 1913 ήταν αυτονόητη, αλλά από τότε περάσαμε προφανώς σε μια στείρα περίοδο. Και δεν γνωρίζουμε πώς να κάνουμε την επανεκκίνηση. Ίσως η μεγαλύτερη έκπληξη για τον φανταστικό οικονομολόγο μας, όμως, να είναι το γεγονός ότι –με εξαίρεση τη βιομηχανία πλαστικών– οι βασικές κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης, αυτά τα 50 χρόνια του ύπνου του, ήταν ήδη ώριμες ή ήταν κλάδοι ταχείας ωρίμανσης, βασισμένες στις γνωστές τεχνολογίες του 1913.

I

Οι μηχανές της ανάπτυξης Ο πιο ραγδαία εξελισσόμενος κλάδος τα τελευταία 20 χρόνια ήταν η γεωργία. Η αύξηση της παραγωγικότητας της γεωργίας ήταν διπλάσια σε σχέση με την αύξηση της παραγωγικότητας της μεταποίησης σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες εκτός από τη Ρωσία. Ωστόσο, ο

w w w.r ep or ter.g r

μέσος αγρότης σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν καλλιεργεί τα προϊόντα του με πολύ πιο εξελιγμένο τρόπο απ’ ό,τι ο αγρότης το 1913. Οι υβριδικοί σπόροι είναι μάλλον η μόνη πραγματικά νέα εξέλιξη στη γεωργική παραγωγή. Η επόμενη κινητήρια δύναμη είναι η χαλυβουργία. Η παγκόσμια ικανότητα παραγωγής χάλυβα έχει επεκταθεί σε σημείο να πενταπλασιαστεί από το 1913, όμως το 99% του συνόλου της σημερινής παραγωγικής ικανότητας του χάλυβα βασίζεται σε μια τεχνολογία που θεωρείται απηρχαιωμένη, και ο Θεός ξέρει πόσο απηρχαιωμένη ήταν ήδη το 1913. Τρίτη μηχανή ανάπτυξης υπήρξε η αυτοκινητοβιομηχανία. Ωστόσο, το 1913 ο Henry Ford παρήγαγε ήδη και πωλούσε 183.000 αυτοκίνητα του μοντέλου T, και έναν χρόνο αργότερα ο αριθμός αυτός είχε φτάσει τα 261.000 – περισσότερα αυτοκίνητα από την παραγωγή της Σοβιετικής Έ νωσης σε έναν μόνο χρόνο. Ακόμη και η Ford Motor Company του 1913 θα ήταν σημαντικός παραγωγός στον κόσμο της αυτοκινητοβιομηχανίας του σήμερα. Περίπου το ίδιο ισχύει και για τον κλάδο των ηλεκτρι-

κών συσκευών. Ούτε η Westinghouse ούτε η GE ούτε η Siemens ήταν ακριβώς άγνωστες το 1913. Θεωρούντο blue chips. Το ίδιο ισχύει για την οργανική χημική βιομηχανία. Τα πλαστικά είναι η μόνη βιομηχανία που βασίζεται σε νέα τεχνολογία και είναι οικονομικά σημαντική σήμερα, όσον αφορά στη συνεισφορά της στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν, την απασχόληση, κ.λπ. Σε ό,τι αφορά έναν οικονομικό στατιστικολόγο, οι άλλες βιομηχανίες δύσκολα περιλαμβάνονται. Το αεροπλάνο άρχισε να έχει οικονομικό αντίκτυπο όταν ήρθαν τα jets. Όμως, ο πραγματικός αντίκτυπος θα έρθει με τα μεγάλα αεροσκάφη εμπορευματικών μεταφορών, τα οποία θα κάνουν κάθε διάδρομο προσγείωσης στον κόσμο σαν ένα λιμάνι με βαθιά νερά. Σε λίγα χρόνια μπορεί να κάνουν τα ποντοπόρα φορτηγά πλοία (τα παλαιότερα αποτελεσματικά μεταφορικά μέσα του ανθρώπου), να μοιάζουν σε γενικές γραμμές με τους σιδηρόδρομους το 1950. Θα είναι από τις μεγαλύτερες αλλαγές στον τομέα μεταφορών, αλλά η πραγματοποίησή της είναι ακόμα μπροστά μας…

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 157

158 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014

w w w.r ep or ter.g r

Αδελφοί Βαλλιάννοι Οι άνθρωποι που μας χάρισαν την Εθνική Βιβλιοθήκη ΤΟΥ ΜΠΟΥΤΑΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ*

Τρεις μεγάλοι εθνικοί ευεργέτες, σιτέμποροι και εφοπλιστές, που λάμπρυναν με τα έργα τους την Αθήνα την πατρίδα τους την Κεφαλονιά, και τον απόδημο Ελληνισμό Αριστερά: Η Εθνική Βιβλιοθήκη. Δεξιά: Άγαλμα του Παναγή Βαλλιάνου στην Εθνική Βιβλιοθήκη.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2014

| R E P O R T E R 159

Από αριστερά: Τα αγάλματα του Ανδρέα και του Μαρή Βαλλιάνου, στην Εθνική Βιβλιοθήκη.

O

Οι αδελφοί Βαλλιάνοι γεννήθηκαν στην Κεφαλονιά και πλούτισαν από την εξαγωγή ρωσικών σιτηρών προς την Κωνσταντινούπολη και την Ευρώπη. Μέσα σε μία μόλις γενιά ο εμπορικός τους οίκος άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό επιχειρηματικό κόσμο. Ο Μαρής, ως πρωτότοκος, υπήρξε αναμφίβολα ο θεμελιωτής της οικογενειακής τους περιουσίας ενώ ο Παναγής προσέδωσε διεθνές κύρος στον εμπορικό τους οίκο. Οι Βαλλιάνοι επιδόθηκαν σε φιλανθρωπικές δραστηριότητες στην Ελλάδα και το κληροδότημα του Παναγή Βαλλιάνου έγινε ουσιαστικά το «κράτος κοινωνικής πρόνοιας» ολόκληρης της Κεφαλονιάς.

Η δημιουργία της περιουσίας Η οικογένεια Βαλλιάνου ζούσε στο χωριό Κεραμιές της Λειβαθούς στην Κεφαλονιά, τον 19ο αιώνα. Ο πατέρας των ιδρυ-

160 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

τών του οίκου, Αθανάσιος Βαλλιάνος, γεννήθηκε περίπου στα μέσα της δεκαετίας του 1770 και μαζί με τη γυναίκα του, Φρόνια, απέκτησε οχτώ παιδιά: την Σαντίνα, τον Σπύρο, τον Νικόλαο, τον Μεταξά, τον Μαρίνο (1808-1896), τον Παναγή (1814-1902), τον Ανδρέα (1827-1889) και τη Μαρία. Ο Μαρής ή Μαρίνος, ο Παναγής και ο Ανδρέας αποτέλεσαν την αδελφική τριάδα που δημιούργησε τον περίφημο οίκο των Βαλλιάνων. Κατά το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα, η οικογένεια των Βαλλιάνων ζούσε στο χωριό από τα εισοδήματα που τους προσέφεραν τα λιγοστά χωράφια που καλλιεργούσαν κι ένας μικρός ελαιώνας. Όταν μεγάλωσαν, όμως, τα παιδιά δεν μπορούσαν πια να ζήσουν στο χωριό και να δημιουργήσουν δικές τους οικογένειες, διότι ούτε μεγάλη κτηματική περιουσία είχαν ούτε μπορούσαν να κάνουν άλλες δουλειές καθώς το νησί βρισκόταν υπό αγγλική κατοχή και η ζωή εκεί ήταν εξαιρετικά δύσκολη. Έ τσι, όπως πολλοί Κεφαλονίτες, άφηναν τον τόπο τους και πήγαιναν στα ξένα για να φτιάξουν τη

ζωή τους, οι αδελφοί Βαλλιάνοι ξενιτεύτηκαν κι αυτοί με τη σειρά τους. Πρώτος έφυγε από το χωριό ο Μαρής. Αρχικά μπάρκαρε και εργάστηκε σ’ ένα κεφαλονίτικο ιστιοφόρο, οπότε έπειτα από μερικά ταξίδια στη Μεσόγειο αποφάσισε να εγκατασταθεί στο Ταϊγάνι (σημερινό Ταγκανρόγκ), το ακραίο και πιο σημαντικό λιμάνι της Αζοφικής. Ήταν η εποχή της αλματώδους ανάπτυξης του σιτεμπορίου της νότιας Ρωσίας, γεγονός που είχε καταστήσει την περιοχή πόλο έλξης για πολλούς έλληνες μετανάστες. Στο Ταϊγάνι βρήκε δουλειά κοντά στον συμπατριώτη του, Γεράσιμο Αυγερινό, που διατηρούσε αξιόλογο οίκο και εμπορευόταν σιτάρι με την Κωνσταντινούπολη. Ο Μαρίνος εργάστηκε ως ναύκληρος στα πλοιάρια του Αυγερινού για περίπου είκοσι χρόνια. Καθώς έμαθε τη δουλειά και βλέποντας πως οι μεταφορές στη Μαύρη Θάλασσα άφηναν μεγάλα κέρδη, θέλησε να αποκτήσει ένα μικρό καράβι και να γίνει πλοιοκτήτης. Με σκληρή αποταμίευση και με την οικονομική στήριξη του Αυγερινού, ο Μαρής Βαλλιάνος κατάφερε να αγοράσει ένα μικρό ιστιοφόρο και άρχισε με αυτό να μεταφέρει σιτάρια κι άλλα εμπορεύματα προς την Κωνσταντινούπολη καθώς και σε άλλα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. Επανεπενδύοντας τα κέρδη του ο Μαρής μέσα σε τρία χρόνια αγόρασε και δεύτερο φορτηγό ιστιοφόρο, μεγαλύτερο από το πρώτο, στο οποίο μπήκε καπετάνιος. Διαθέτοντας δύο δικά του καράβια, πλέον, ο Μαρής σταμάτησε να κάνει τον μεταφορέα και έγινε εμποροκαπετάνιος. Αγόραζε το εμπόρευμα, ως πλοίαρχος το μετέφερε στον προορισμό του και το πουλούσε για λογαριασμό του. Συνεργάτης του Μαρή έγινε και ο αδελφός του, Ανδρέας, ο οποίος ανέλαβε αρχικώς το υποκατάστημα της Κωνσταντινούπολης. Αργότερα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη, επειδή ενίσχυσε την Κρητική Επανάσταση του 1866 με αποστολές ανδρών, πολεμοφοδίων, τροφίμων και χρημάτων, δράση που έγινε αντιληπτή από την τουρκική κυβέρνηση. Έ τσι, το 1869 άνοιξε κατάστημα στο μεγαλύτερο λιμάνι της δυτικής Μεσογείου, στη Μασσαλία της Γαλλίας. Τα κέρδη των Βαλλιάνων άρχισαν να μεγαλώνουν και ο Μαρής σκέφτηκε να προβεί στην αγορά και τρίτου καραβιού, επιχειρηματική κίνηση την οποία ευτυχώς δεν έπραξε στη δεδομένη χρονική στιγw w w.r ep or ter.g r

| ΠΡΟΣΩΠΑ

Το 1858 ο Παναγής Βαλλιάνος ίδρυσε την εταιρεία Vagliano Bros, στο νούμερο 19 της Broad Street, στο Σίτι του Λονδίνου μή καθώς έκρινε ότι το εμπόριο σιταριού θα περιοριζόταν σημαντικά εξαιτίας του Κριμαϊκού Πολέμου (Οκτώβριος 1853-Φεβρουάριος 1856). Τα στενά των Δαρδανελίων θα αποκλείονταν και τα καράβια δεν θα μπορούσαν να ταξιδεύουν ελεύθερα πέρα από αυτά, έχοντας ως προορισμούς λιμάνια της Μεσογείου, ιδιαίτερα του Λιβόρνου και της Μασσαλίας, όπου γινόταν το μεγάλο εμπόριο. Συνέπεια αυτού του αποκλεισμού ήταν η μείωση της ζήτησης του σιταριού, κατ’ επέκταση και η κατακόρυφη πτώση της τιμής του στη νότια Ρωσία. Λέγεται ότι κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού οι Βαλλιάνοι βρήκαν τρόπο και έσπασαν το ναυτικό εμπάργκο, πραγματοποιώντας παράνομες, για τους Ρώσους, εξαγωγές, από τις οποίες αποκόμισαν τεράστια κέρδη. Όπως κι αν είναι τα πράγματα, προς το τέλος του πολέμου ο Μαρής εκτίμησε ότι σύντομα η κατάσταση θα ομαλοποιούνταν και διαθέτοντας οικονομική ρευστότητα, άρχισε να αγοράζει σιτάρια σε μεγάλες ποσότητες και σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ο Βαλλιάνος γέμισε ολόκληρες αποθήκες με σιτάρι και όταν άνοιξαν πάλι τα Στενά βρέθηκε πανέτοιμος και με τόνους εμπορεύματος. Η άνοδος της επιχείρησης, κατόπιν, υπήρξε ραγδαία, επειδή και τα εμπορεύματα είχαν προμηθευτεί πολύ φθηνά και τα πωλούσαν πολύ ακριβά λόγω της αντίστοιχης έλλειψης που είχε δημιουργηθεί στις Αγορές της δυτικής Ευρώπης, ενώ διακινούνταν πλέον και με δικά τους καράβια. Τον Ανδρέα ακολούθησε και ο τρίτος αδελφός, Παναγής, που ανέλαβε την ίδρυση υποκαταστήματος στο Λονδίνο, όπου εγκαταστάθηκε το 1858, δηλαδή μετά τη λήξη του Κριμαϊκού Πολέμου. Ο Παναγής δημιούργησε την εταιρεία Vagliano Bros, στο νούμερο 19 της Broad Street στο Σίτι του Λονδίνου. Το άνοιγμα αυτό υπήρξε καθοριστικής σημασίας και σηματοδότησε τη διεθνοποίηση του οίκου. Το εκεί εμπορικό υποκατάστημα θεωρείτο ισάξιο του επιχειρηματικού οίκου των αδελφών Ράλλη κι έτσι οι Βαλλιάw w w.r ep or ter.g r

νοι απέκτησαν πρόσβαση και στο Βαλτικό Κέντρο. Κι ενώ ο εμπορικός οίκος των Βαλλιάνων είχε απλώσει τα πλοκάμια του σε Ευρώπη και Ρωσία, ο Παναγής δεν περιορίστηκε μονάχα στο εμπόριο, αλλά άρχισε να δραστηριοποιείται σε τραπεζιτικές και ναυλομεσιτικές εργασίες στο λιμάνι του Λονδίνου, αποκτώντας τεράστια περιουσία. Στη δεκαετία του 1860 οι Βαλλιάνοι διέθεταν τέσσερα με πέντε ιστιοφόρα. Το 1870 ο στόλος είχε πενταπλασιαστεί σε 25 ιστιοφόρα ενώ το 1880 είχαν γίνει 40. Ιδρύοντας υποκαταστήματα σε πολλά εμπορικά κέντρα της Μεσογείου και της Ρωσίας (φτάνοντας μάλιστα μέχρι τη Σιβηρία), ο Μαρής μαζί με τα αδέρφια του αναδείχτηκε ίσως ως ο μεγαλύτερος σιτέμπορος της εποχής του. Ο άπορος μετανάστης από την Κεφαλονιά είχε εξελιχτεί στον σημαντικότερο έμπορο της ευρύτερης περιοχής της μεσημβρινής Ρωσίας και στον σημαντικότερο οικονομικό παράγοντα των επαρχιών Αικατερίνοσλαβ, Δον, Καυκάσου και Αζοφικής. Διέθετε πράκτορες και συνεργάτες σε 14 λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας και σε τουλάχιστον 16 λιμάνια της ανατολικής Μεσογείου. Το 1887, αν και νεαρότερος όλων, πέθανε ο Ανδρέας σε ηλικία 60 ετών στη Μασσαλία και τη διαχείριση της περιουσίας του ανέλαβαν ο Μαρής και ο Παναγής. Στα τέλη του 19ου αιώνα η περιουσία των αδελφών Βαλλιάνων υπολογιζόταν σε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες χρυσές λίρες και χρυσά ρούβλια.

Οι ευεργεσίες Οι αδελφοί Βαλλιάνοι πραγματοποίησαν πολλές δωρεές για κοινωφελή έργα στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, την Κεφαλονιά. Ιδιαίτερα ο Παναγής διέθεσε 250.000 λίρες Αγγλίας για την ανέγερση νοσοκομείου στο Αργοστόλι. Η κυριότερη όμως δωρεά ήταν εκείνη για την ανέγερση της Βαλλιάνειου Εθνικής Βιβλιοθήκης στην οδό Πανεπιστημίου, στην Αθήνα, για την οποία μόνο ο Παναγής διέθεσε δύο εκατομμύρια οχτακόσιες χιλιάδες χρυσές δραχμές,

πέρα από τα χρήματα που έβαλαν τα υπόλοιπα αδέλφια του. Το κτίριο ήταν σχέδιο του δανού αρχιτέκτονα Χάνσεν του νεότερου, υπό την επίβλεψη του γερμανού Ερνέστου Τσίλερ και οι επιβλητικοί ανδριάντες των τριών αδελφών στήθηκαν τιμητικά μπροστά από την είσοδό της. Ίδρυσαν επίσης την Ιερατική Σχολή στην Αθήνα, το Φυματιολογικό Νοσοκομείο στο Αργοστόλι, ένα σχολείο Τεχνών και Επαγγελμάτων στο Αργοστόλι, Εμπορική Σχολή, Νυχτερινό Σχολείο για τα φτωχά παιδιά, Αγροτικό Σχολείο, Άσυλο γερόντων και πολλά άλλα κοινωφελή ιδρύματα. Διέθεσαν πολλά χρήματα για την επιδιόρθωση εκκλησιών, έφτιαξαν δρόμους και γέφυρες, ένα μεγάλο σχολείο στη γενέτειρά τους, τις Κεραμιές. Με τον θάνατό του ο Παναγής κληροδότησε 500.000 λίρες Αγγλίας, κατατεθειμένες στην London and Westminster Bank, από τους τόκους της οποίας εκτελούνταν κοινωνικά έργα στην Κεφαλονιά. Προστάτευαν τους έλληνες ναυτικούς και εμπόρους, ιδιαίτερα τους Κεφαλονίτες, είτε συνεταιριζόμενοι μαζί τους είτε χορηγώντας τους δάνεια για τη μετατροπή των καραβιών τους σε ατμοκίνητα. Σε ελάχιστο χρονικό διάστημα ναυπηγήθηκε μεγάλος εμπορικός στόλος, που τα περισσότερα πλοία του νηολογήθηκαν στην πόλη του Αργοστολίου. Φόρτωναν εμπορεύματα σχεδόν αποκλειστικά σε ελληνικά πλοία και προτιμούσαν να προσλαμβάνουν Έ λληνες. Στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα κατάφεραν να ενισχύσουν την ελληνική Ναυτιλία σε περίοδο κρίσης, λόγω της εισβολής και γενίκευσης της ατμοκίνητης Ναυτιπλοΐας στην Ευρώπη. Ο Μαρής πέθανε στο Ταϊγάνι της Ρωσίας το 1896 και ο Παναγής στο Λονδίνο το 1902, ενώ ο Ανδρέας νωρίτερα στη Μασσαλία το 1887. Και οι τρεις διακρίθηκαν για την εντιμότητα, την αγαστή συνεργασία και το εμπορικό πνεύμα, πάνω απ’ όλα, όμως, για τις φιλανθρωπίες τους στην Ελλάδα, όπου αν και δεν επέστρεψαν ποτέ, εκδήλωναν έμπρακτα την αγάπη τους.

*Ο κ. Μπουτάτος είναι επιχειρηματίας, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. της DMN A.E., κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στο Μάνατζμεντ και τη Στρατηγική Επιχειρήσεων από το LSE.

2015 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

| R E P O R T E R 161

| LAST PAGE

O… πίνακάς σας κυρία Μέρκελ! Όταν η εξουσία φορά ψηλοτάκουνα και χαμογελά γλυκά…

– Ένα διαφορετικό πορτρέτο της ηγεσίας γίνεται αντικείμενο συζήτησης στην Αγορά τέχνης Της Λητώς Μησιακούλη

Σ

«Σκληρή-σκληρή, αλλά το χιούμορ-χιούμορ�», λένε όσοι έχουν συναναστραφεί στη ζωή τους την αυστηρή, συντηρητική, συχνά αντιθηλυκή πρώτη γυναίκα καγκελάριο της Γερμανίας, Άνγκελα-Δωροθέα Μέρκελ, η οποία εξελέγη για 8η φορά πρόεδρος του CDU. Είναι πιθανό να αγόραζε το συγκεκριμένο πορτρέτο εάν το έβλεπε, πιστεύουν ξένοι dealers, οι οποίοι δηλώνουν άγνοια για το ποιου είδους έργα συλλέγει η άτεγκτη γερμανίδα πολιτικός – και ιδιαιτέρως μισητή στην Ελλάδα. «Δεν ξέρω πόσο φιλότεχνη είναι και αν θα το αγόραζε, αλλά, νομίζω πως ένα χαμόγελο θα το έβγαζε» απάντησε σε ερώτηση του “R” η δημιουργός του προκλητικού πορτρέτου, κα Σοφία Φωτιάδου, σχετικά με το πώς πιστεύει ότι θα αντιδράσει η Άνγκελα Μέρκελ όταν δει από κοντά τον πίνακα. Είχε πρωτοεμφανιστεί σε δημοπρασία που είχε διοργάνωσε πέρσι η Gallerie 30 με έδρα στο Κολωνάκι. Αν και απέσπασε τα περισσότερα σχόλια δεν είχε χτυπηθεί, παρόλο που κάποιοι dealers το «γλυκοκοιτούσαν». Πρόκειται για λάδι σε καμβά με διαστάσεις 100x215 και η αξία του ανέρχεται στα 8.000 ευρώ.

Γλυκιά με… ψηλοτάκουνες γόβες «Σκέφτηκα ότι η Μέρκελ είναι μια ισχυρή προσωπικότητα που κινεί τα νήματα στην Ευρώπη, επηρεάζοντας κυβερνήσεις και Οικονομίες», περιγράφει η κα Φωτιάδου σχετικά με το πώς γεννήθηκε η έμπνευση για το πορτρέτο. «Θέλησα να δημιουργήσω μια εικόνα που να περιέχει κάτι πέρα από αυτό που μπορεί να δώσει μια απλή φωτογραφία. Την είδα ως βασίλισσα καθισμένη στον θρόνο της, χαμογελαστή, με ψηλοτάκουνες γόβες, κομψή, αισθησιακή, με το κόκκινο φόρεμα που παραπέμπει σε βασιλικό ένδυμα αλλά σύγχρονα προσαρμοσμένο. Εικόνα που ίσως να ήθελε. Την έκανα να στρέφει τη σκέψη και κάπου αλλού, πέρα από τα δυσάρεστα και σοβαρά θέματα που έχει συνδέσει με το πρόσωπό της. Έτσι κ αλλιώς δεν πιστεύω ότι μπορεί αυτά μέσα από την τέχνη να λυθούν. Πιστεύω σ’ αυτό που έλεγε ο Πικάσο, ότι ο ρόλος της τέχνης είναι για να ξεπλένει τη σκόνη της καθημερινής ζωής από τις ψυχές μας», εξηγεί η ταλαντούχα εικαστικός. Στις 20 Ιανουαρίου το έργο θα εκτεθεί στην γκαλερί Ena, στην οδό Βαλαωρίτου, και θα είναι προς πώληση με τιμή 8.000 ευρώ.

162 R E P O R T E R |

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015

Στη ζωή, δεν είναι όλα φτιαγµένα στα µέτρα σου. Στην Προθεσµιακή σου Κατάθεση όµως, είναι. Γιατί τη Νέα Προθεσµιακή Κατάθεση «Στα Μέτρα Σου» τη διαµορφώνεις όπως εσύ πραγµατικά θέλεις, απολαµβάνοντας παράλληλα, υψηλές αποδόσεις. ∆ιάλεξε: • το ποσό και τη διάρκεια, • πότε θα παίρνεις τους τόκους σου, • αν θέλεις να αυξοµειώνεις το κεφάλαιό σου, • αν θα έχεις τα χρήµατά σου ελεύθερα. Μάθε περισσότερα και σχεδίασε σήµερα την πιο εξατοµικευµένη προθεσµιακή κατάθεση που έγινε ποτέ, στο www.piraeusbank.gr, στη winbank ή στα καταστήµατά µας. Τ. 18 2 18, www.piraeusbank.gr