Reporter december 2016 by Premium Nautiliaka

Ο απρόβλεπτος κ. Τραμπ, μεγάλος «άγνωστος «Χ» για το 2017 δημητρησ παντερμαλησ μουσειο ακροπολησ

αθανασιοσ βαμβακιδησ bank of america Merill Lynch

δεκεμβριοσ 2016

Ιατρικός τουρισμός Το μεγάλο στοίχημα για την ελληνική οικονομία

771792 793005 9

Κυκλοφορεί με το πρώτο θέμα και μετά στα περίπτερα με τιμή 3,50 ευρώ

ο τσιπρασ σε συμπληγαδεσ 01

κυριακοσ αναστασιαδησ celestyal cruises

Inside Information Magazine

Κυπριακό οικονομία και εκλογές στο μενού του 2017

ISSN 1792-7935

κωστασ ροζακεασ ομιλοσ σαραντη

ο δρομοσ για την αναπτυξη θα ειναι... digital

σταυροσ ιωαννου eurobank

σενάρια της Goldman Sachs για την οικονομια μυτιληναιοσ ο ομιλοσ "αποκαλυπτει" το μεγεθοσ του

Reporter περιεχόμενα

12 - 18

οικονομια / συνεντευξη 12. Πάνος Καζάκος: Μόνη επιλογή για τη χώρα η συνεπής τήρηση του προγράμματος 16. Αθανάσιος Βαμβακίδης: Χωρίς ανάπτυξη το χρέος δεν θα είναι ποτέ βιώσιμο

Γνώμη 10 | ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΚΗΣ Μερικές σκέψεις για τον τουρισμό στην Ελλάδα

68 | Θάνοσ Βαρβιτσιώτησ Επηρεάζουν τα νέα IFRS 9 τις προβλέψεις των τραπεζών;”

μουσεια / συνεντευξη Συνέντευξη του Δημήτριου Παντερμαλή

τουρισμοσ Ελπίδες για το 2017 αλλά και δομικές αδυναμίες και απειλές για την ανάπτυξη

20-30

παγκοσμια οικονομια

Ιατρικός τουρισμός

Τα 9 σενάρια της Goldman Sachs για το 2017 και οι 3 μεγαλύτεροι φόβοι

Το μεγάλο στοίχημα για την ελληνική οικονομία

εξωτερικη πολιτικη Το 2017 θα είναι χρονιά- ορόσημο για τα Εθνικά θέματα

42-61

επιχειρησεισ 42. Ο Όμιλος Μυτιληναίος «αποκαλυπτει» το μέγεθός του 54. Κώστα Ροζακέας: Ανάπτυξη μέσα στην κρίση

τραπεζεσ / Συνέντευξη Σταύρος Ιωάννου: Προοπτικές ανάπτυξης στο νέο τραπεζικό περιβάλλον

04 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

Αντιστέκονται στην κρίση τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι

τεχνολογια

Ο δρόμος για την ανάπτυξη θα είναι... digital

ναυτιλια / συνεντευξη Κυριάκος Αναστασιάδης: Στρατηγικό πλάνο ανάπτυξης των λιμενικών υποδομών για να προσελκύσουμε τα κρουαζιερόπλοια νέας γενιάς

διεθνη Ο απρόβλεπτος κ. Τραμπ, μεγάλος «άγνωστος «Χ» για το 2017

102

πολιτικη Το περιοδικό REPORTER Inside Information Magazine είναι η έντυπη έκδοση του οικονομικού & πολιτικού site

www . re po rt e r. gr

Τεκτονικές αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό

108

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Capital Controls: Οι ένοχοι και η επώδυνη διέξοδος

w w w.re porter.gr

Reporter περιεχόμενα ταυτότητα REPORTER 2016

Inside Information Magazine ειδικη Έκδοση δεκεμβριοσ 2016

Εκδότης

Γρηγόρης Νικολόπουλος αρχισυντακτησ Γιώργος Χατζηδημητρίου

designer Μαριάννα Δεσποτοπούλου

Συντακτική ομάδα

Γιώργος Αλεξάκης, Κυριακή Αξιώτη, Χάρης Αποστολόπουλος, Βύρων Ζάννος, Άγγελος Κωβαίος, Δημήτρης Λαζάρου, Χρήστος Λάζος, Μαρία Μιχάλη, Πάνος Τσαγκαράκης, Γιώργος Χατζηδημητρίου

Ιδιοκτησία ΣΕΛΑΝΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Υπεύθυνος για τον νόμο

Εμπορικη Διευθυντρια

Γρηγόρης Β. Νικολόπουλος

Αναστασία Γιαννέλου

Διευθύντρια Εκδόσεων

ADVERTISING

Μαριάννα Δεσποτοπούλου

Κατερίνα Γαϊτάνη

Σύμβουλος Εκδόσεων

Λογιστήριο

Βασίλης Νικολόπουλος

ΕΚΤΥΠΩΣΗ

Diamond print A.E. τηλ: 210 5552250-1, fax: 210 5551428 Σελάνα Α.Ε.: Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679, τηλ: 2103318411, fax: 2103318408, e-mail: info@selana.gr

Γραφτείτε συνδρομητές στα περιοδικά του www.Reporter.gr Συμπληρώστε τη φόρμα συνδρομής & στείλτε την με fax στο 210-3318408 ή στη διεύθυνση ΣΕΛΑΝΑ ΑΕ, Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10676, ΤΗΛ.: 210-3318411

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Α Ξ Ι Α Σ Υ Ν Δ Ρ Ο Μ Ω Ν / Ε Τ Η Σ Ι Ε Σ 1 1 Τ Ε ΥΧ Η

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜ/ΜΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Α.Φ.Μ. Δ.Ο.Υ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Τ.Κ. ΠΟΛΗ ΤΗΛ. FAX E-MAIL ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ Ετήσια Διετής

ΕΛΛΑΔΑ

ΕΥΡΩΠΗ

ΗΠΑ/ΑΣΙΑ

ΙΔΙΩΤΕΣ

€50

€100 (£60)

$100

ΤΡΟΠΟΙ ΠΛΗΡΩΜΗΣ

ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ

€80

€100 (£60)

$100

1. Μετρητοίς στα γραφεία του περιοδικού (Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679) 2. Κατάθεση στην ALPHA BANK: Α.Λ.: 10300 232 000 3853 3. Online στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.reporter.gr/sindromes

Στις αναγραφόμενες τιμές περιλαμβάνεται Φ.Π.Α. *Για περισσότερες από 10 συνδρομές στην ίδια διεύθυνση, στις παραπάνω τιμές πραγματοποιείται έκπτωση 30%

Στην περίπτωση 2 παρακαλούμε αποστείλατε μέσω fax (210 3318408) την απόδειξη πληρωμής και τα στοιχεία του συνδρoμητή, υπ’ όψιν κας Χρύσας Βογιατζάκη.

Editorial

ο πώς θα πάει η χρονιά αλλά και τα επόμενα χρόνια, θα φανεί πολύ σύντομα, στο πρώτο δίμηνο του έτους. Όλα θα εξαρτηθούν από την αξιολόγηση. Αν περάσουμε αυτό το “τέστ”, θα μπορούμε να ελπίζουμε σε μια σταδιακή βελτίωση της ρευστότητας της οικονομίας λόγω της συμμετοχής μας στο πρόγραμμα ποστικής χαλάρωσης του Ντράγκι. Μέχρι εκεί όμως, δύσκολα θα δούμε κάτι περισσότερο από αυτό, διότι δεν έχουν γίνει οι μεταρρυθμίσεις στο Δημόσιο που θα επέτρεπαν και τη μείωση των φόρων και την αύξηση των επενδύσεων. Αν δεν ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, μπορεί να δούμε τα χειρότερα, δηλαδή μεγάλη έλλειψη ρευστότητας από τους πρώτους μήνες του έτους, ίσως και παύση πληρωμών του Δημοσίου στις αρχές του καλοκαιριού. Μπορεί να δούμε δημοψήφισμα με δίλημμα Δραχμή ή Ευρώ, μπορεί και εκλογές, μπορεί να δούμε την πλήρη κατάρρευση της οικονομίας και την αποπομπή μας από την ΟΝΕ με αντίδωρο τα 60 δισ που προσφέρει ο Σόιμπλε για να φύγουμε. Είναι κάτι που υπάρχει ώς σκέψη στην κυβέρνηση καθώς διαπιστώνει οτι καταρρέει δημοσκοπικά και προσπαθεί να κρατηθεί στην εξουσία συσπειρώνοντας το αντισυστημικό μπλόκ το οποίο περιλαμβάνει ακόμη και τη Χρυσή Αυγή. Όλα αυτά θα φανούν σύντομα και αν έχουμε την τύχη να περάσουμε την αξιολόγηση, ίσως στη συνέχεια βρεί αυτή η κυβέρνηση ή η επόμενη το θάρρος να προχωρήσει σε κάποιες από τις επιβεβλημένες μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο τομέα. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές είναι οι γνωστές, αυτές που δεν έκανε καμία κυβέρνηση μέχρι σήμερα και για αυτό είμαστε εδώ που είμαστε. Όπως λέει ο Στουρνάρας και παραδέχεται ο Δραγασάκης, δεν είναι διατηρήσιμη η βελτίωση της οικονομίας που στηρίζεται στην υπερφορολόγηση και στην υποβάθμιση των δημοσίων υπηρεσιών. Για να είναι διατηρήσιμη θα πρέπει να αλλάξει η δομή του δημοσίου, να μειωθούν οι σπατάλες αντί να μειώνονται οι επενδύσεις του, να αυξηθεί άμεσα και δυναμικά η παραγωγικότητα του Δημοσίου και η αποδοτικότητα των δημοσίων υπαλλήλων, να αρθούν όλα τα εμπόδια που βάζει το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα και να ξεχάσουμε την ιδέα ότι η ελληνική οικονομία θα

08 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Φέτος κρίνονται όλα γρηγορησ νικολοπουλοσ

στηρίζεται μόνο στις δημόσιες δαπάνες για να αναπτύσσεται. Αυτά όλα, μεταφράζονται συγκεκριμένα: Πρώτον σε αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων, υποχρεωτική και όχι εθελοντική κινητικότητα όπου το κράτος έχει ανάγκη, δυνατότητα αποπομπής όσων δεν εργάζονται ή αποδεικνύεται οτι εμπλέκονται σε υποθέσεις διαφθοράς, σύνδεση της αμοιβής με την παραγωγικότητα τους και αλλαγή των οργανογραμμάτων και των καταστατικών του δημοσίου. Δεύτερον σε μείωση της γραφειοκρατίας και κατά συνέπεια της διαφθοράς μέσω της ηλεκτρονικοποίησης όλων των συναλλαγών κράτους και πολίτη και μέσω της απλούστευσης όλων των φορολογικών και διοικητικών νόμων και καταπολέμηση της φοροδιαφυγής με αντικειμενικά κριτήρια. Επιπλέον αυτών, θα πρέπει να υπάρξει ειλικρινής και ρεαλιστική αντιμετώπιση του ασφαλιστικού το οποίο βουλιάζει ολόκληρη την οικονομία, πράγμα που σημαίνει καθορισμό μιας ενιαίας σύνταξης για όλους τους πολίτες, ύψους τέτοιου που να την αντέχει ο προυπολογισμός και από εκεί και πέρα όποιος θέλει περισσότερα να τα βρεί με δική του επιβάρρυνση σε ιδιωτικές σφαλιστικές εταιρίες, ή με επιπλέον κρατήσεις από το ασφαλιστικό σύστημα. Και παράλληλα πρέπει επιτέλους να δούμε το ασφαλιστικό με ρεαλισμό και αποφασιστικότητα, πράγμα που σημαίνει πως πρέπει να καθιερωθεί μια εθνική σύνταξη για όλους ανάλογα με τις δυνατότητες του προυπολογισμού και όποιος θέλει μεγαλύτερη να την πληρώνει με αυξημένες εισφορές ή σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες. Αυτά τα μέτρα θα εξασφάλιζαν μια διατηρήσιμη βελτίωση στην οικονομία και θα μας είχαν βγάλει από τα μνημόνια πολλά χρόνια νωρίτερα. Αυτά τα μέτρα θα μείωναν υγιώς τις δημόσιες δαπάνες και θα επέτρεπαν και στο κράτος να διατηρήσει χρήματα για επενδύσεις και στους πολίτες να απολαύσουν μείωση των φόρων.Όμως αυτά τα μέτρα έχουν πολιτικό κόστος διότι σπάνε τη σχέση κομμάτων και δημοσίων υπαλλήλων, μια σχέση την οποία καμία κυβέρνηση δεν έχει τολμήσει να θίξει και ενδεχομένως ούτε στο μέλλον θα τολμήσει.

w w w.re porter.gr

Γνώμη

έσα στην κρίση που βιώνει η ελληνική οικονομία, ο τουρισμός μοιάζει να πηγαίνει πολύ καλά. Δεν είναι όμως ακριβώς έτσι τα πράγματα. Παρατηρείται τα τελευταία χρόνια υστέρηση εσόδων αναλογικά με τις αφίξεις και ειδικότερα φέτος παρατηρείται αύξηση των αφίξεων και μείωση των εσόδων. Η παθογένεια αυτή έχει πολλαπλές παρενέργειες και θα πρέπει να αναλυθεί με τον απαιτούμενο σκεπτικισμό. Το θεωρητικό μοντέλο τουρισμού για την χώρα, όπως παρουσιάζεται από τα αρμόδια υπουργεία, ακούγεται σωστό, όμως μόνο για την ώρα. Για το μέλλον χρειάζεται πολύ πιο λεπτομερής και ευφάνταστος σχεδιασμός. Μια πρώτη ανάλυση των δεδομένων οδηγεί σε κάποιες σκέψεις ως προς τη διαχείριση και τους στόχους που ίσως πρέπει να τεθούν:

Η χωροταξία του τουρισμού είναι εργαλείο ελέγχου της τουριστικής ανάπτυξης, εκτόνωσης των πιέσεων αλλά και δημιουργίας επιχειρηματικής δραστηριότητας όπου απαιτείται.

Ακούγεται συχνά ότι σχεδιάζεται να γίνει η Ελλάδα “Φλόριντα της Ευρώπης”. Μόνο που η Ελλάδα δεν είναι Φλόριντα. Η Ελλάδα έχει Πολιτισμό, Ιστορία, Αρχαία αγορά, Ακρόπολη, Μυκήνες, Κνωσό... αλλά και απόθεμα μοναδικού φυσικού πλούτου. Αυτά όλα θα πρέπει να προστατευθούν, να αναδειχθούν και να «πωληθούν» στην διεθνή τουριστική αγορά όσο καλύτερα γίνεται.

Πρέπει να θεσπισθούν κανόνες για τη διαχείριση του θαλάσσιου μετώπου. Πουλάμε ήλιο και θάλασσα, ας το κάνουμε λοιπόν όσο καλύτερα γίνεται. Η απόλυτη απαγόρευση κάθε δραστηριότητας στο θαλάσσιο μέτωπο ενθαρρύνει τις αυθαίρετες παρεμβάσεις, κάτι που είναι πολύ χειρότερο από την αυστηρή, οργανωμένη και ελεγχόμενη αδειοδοτημένη παρέμβαση.

Η προστασία του περιβάλλοντος και η δημιουργία υποδομών σε συνδυασμό

10 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

με τη συστηματική και ποιοτική αναβάθμιση του προϊόντος, αποτελούν τα κλειδιά για την αειφορία. Τα αεροδρόμια για παράδειγμα είναι ένα πρώτο μεγάλο βήμα.

5 ΜΕΡΙΚΕΣ σκέψεις για τον τουρισμό στην Ελλάδα Γιώργοσ Αλεξανδράκησ –> Ο κ. Γιώργος Αλεξανδράκης

είναι Αρχιτέκτονας εξειδικευμένος σε ξενοδοχειακές μονάδες και ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου Saint Nicholas Bay στην Κρήτη

Απαιτείται ταυτόχρονα οργάνωση του περιβάλλοντος χώρου και οργανωμένες αισθητικά παρεμβάσεις. Για να γίνουν όλα αυτά, χρειάζεται παροχή κινήτρων εκ μέρους της Κεν-τρικής Διοίκησης σε συνδυασμό με ενέργειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για άρση της υφιστάμενης αυθαιρεσίας και συστηματική βελτίωση, βάση ολοκληρωμένου σχεδιασμού, της φυσικής εικόνας κάθε τουριστικού προορισμού.

Οι τοπικές κοινότητες πρέπει να επενδύσουν στο κτίσιμο Brand Name με έμφαση στα τοπικά χαρακτηριστικά που προσδίδουν υπεραξία και διαφοροποίηση.

Παράλληλα, απαιτείται κτίσιμο (ξανά) του Εθνικού Brand Name, με χρήση ευρηματικών εργαλείων ανάδειξης του ελληνικού τουριστικού προορισμού.

Η ανάδειξη της μαγείας και του φυσικού πλούτου που κρύβεται στην ύπαιθρο και τον ορεινό όγκο της Ελλάδας, θα προσφέρει σημαντικά έσοδα και επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Η Ελλάδα δεν είναι μόνο παραλίες.

Η ανάδειξη της ελληνικής κουζίνας και του ελληνικού κρασιού με πολύ πιο συστηματικό τρόπο από ότι γίνεται σήμερα, θα προσφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη του τουριστικού ρεύματος. Χρειάζεται όμως στόχευση αγορών ανά έτος και δυναμική παρέμβαση στις αγορές αυτές. Εφόσον γίνεται πλέον αντιληπτό αλλά και αποδεκτό, (παλιότερα δεν ήταν πολιτικά αποδεκτός στόχος, θυμηθείτε το σύνθημα “δεν θα γίνουμε τα γκαρσόνια της Ευρώπης”) οτι ο τουρισμός είναι η “βιομηχανία” της χώρας στην οποία διαθέτουμε πανίσχυρο συγκριτικό πλεονέκτημα και σε αυτήν πρέπει να επενδύσουμε, δεν αρκεί να συντηρούμε μόνο με κοινότυπες διαφημίσεις τις τουριστικές ροές,

w w w.re porter.gr

q&α Προσδοκίες και κίνδυνοι για το 2017 και μετά: Μπορούμε να αισιοδοξούμε; Οι αβεβαιότητες για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας παραμένουν μεγάλες. Τα ερωτήματα είναι αν το τρίτο πρόγραμμα προσαρμογής με δανειακή στήριξη από τους θεσμούς θα εφαρμοσθεί και αν θα αποδώσει τα αναμενόμενα. Οι δυσκολίες εφαρμογής του είναι γνωστές, αλλά τι θα γίνει μετά; Θα διαπιστώσουμε την αποτυχία και της αριστεράς; Η κυβέρνηση εκτιμά ότι τα επόμενα δύο χρόνια θα έχουμε υψηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης που αν επιτευχθούν θα διευκολύνουν τη δημοσιονομική προσαρμογή. Τότε θα αποφύγει την εφαρμογή του περιβόητου «κόφτη», την υποχρέωση δηλαδή να περικόψει πρωτογενείς δαπάνες (μισθούς και συντάξεις κυρίως του Δημοσίου), αν υπάρξουν αποκλίσεις από τις προβλέψεις κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού. Θα αξιοποιήσει τις δυνατότητες της «ποσοτικής χαλάρωσης» του κ. Ντράγκι, θα καταφέρει να εξέλθει στις αγορές και να δει το χρέος να διευθετείται σε σταθερές βάσεις. Με άλλα λόγια η βασική της θέση είναι ότι αν εφαρμοσθεί το πρόγραμμα θα αποδώσει τα αναμενόμενα οφέλη.

μονη επιλογη για τη χωρα η συνεπησ τηρηση του προγραμματοσ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Τoy ΠΑΝΟΥ ΚΑΖΑΚΟΥ –> Ο κ. Πάνος Καζάκος είναι

ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γραφείο προϋπολογισμού του Κράτους (στη Βουλή)

Παρά ταύτα, είναι φανεροί οι εσωτερικοί και εξωτερικοί κίνδυνοι αποτυχίας του προγράμματος προσαρμογής. Η ως τώρα εμπειρία, δικαιολογεί επιφυλάξεις για την κατάληξη των προσπαθειών προσαρμογής και, κυρίως, των μεταρρυθμίσεων. Υπάρχει απόσταση ανάμεσα σε τυπικές νομοθετικές ρυθμίσεις και πραγματικότητα καθώς, τυπικοί νόμοι δεν εφαρμόζονται αμέσως ή εφαρμόζονται με κενά, ενώ άλλοι προσκρούουν στην κουλτούρα των διαφόρων διαμερισμάτων του κράτους. Π.χ. εκκρεμούν υπουργικές αποφάσεις για

12 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Γιώργοσ Χατζηδημητρίου

την εφαρμογή της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, ενώ η ίδια δεν φαίνεται να διασφάλισε τη διατηρησιμότητα του συστήματος που εξελίσσεται σε σισύφειο έργο. Στις ιδιωτικοποιήσεις αντιδρούν κομματικοί, συνδικαλιστικοί, τοπικοί αξιωματούχοι, ενώ αντιτιθέμενα επιχειρηματικά συμφέροντα, προασπίζονται τα κεκτημένα της διαπλοκής τραπεζών, επιχειρηματιών- οι τράπεζες έμειναν ολόκληρο το 2016 χωρίς διοικήσεις κ.α. Σε ευαίσθητους τομείς που είχαν διαφύγει της εποπτείας των θεσμών διαπιστώνουμε καθαρή οπισθοδρόμηση, π.χ. στην εκπαίδευση. Η μεταρρύθμιση έχει εξελιχθεί σε ένα απέραντο εργοτάξιο αλλά, χωρίς συνεκτικό σχέδιο και με τους μηχανικούς να διαφωνούν για τα πάντα. Μέρος της μεταρρυθμιστικής δυστοκίας, οφείλεται αναμφίβολα στην βαριά οικονομική κληρονομιά του παρελθόντος, στη θεσμική παράλυση που καλλιεργήθηκε σε συνθήκες πελατειακών διευθετήσεων και διαπλοκής και στις ισορροπίες συμφερόντων (= συσχετισμούς επιρροής) που διαμορφώθηκαν τότε. Οι δυσκολίες οφείλονται όμως, και στην τραγική από κάθε σκοπιά, και, πάντως, ανεδαφική «σκληρή διαπραγμάτευση» του α΄ εξαμήνου 2015 που ανέκοψε την επιστροφή της χώρας στην ανάπτυξη και προκάλεσε τεράστιο κοινωνικό κόστος. Το δε «πολιτικό» όφελος αποδείχθηκε προσωρινό και εξαφανίσθηκε το 2016 καθώς η οικονομική κατάσταση χειροτέρευσε. Οι αλλεπάλληλες γραμμές άμυνας αποκαλύπτουν και ένα είδος «γνωσιακής αναντιστοιχίας» (cognitive dissonance): Μεγάλο μέρος του πολιτικού προσωπικού εμφορείται από ιδέες για τον κόσμο και την οικονομία που έχουν ιστορικά αποτύχει ή, έστω, έχουν ξεπερασθεί από την πραγματικότητα και πάντως, έρχονται σε πλήρη αντίθεση προς την οι-

w w w.re porter.gr

Μια κίνηση µπροστά πάντα επιβραβεύεται. Η winbank αποδεικνύει ότι είναι η Νο.1 ηλεκτρονική τραπεζική στην Ελλάδα, µε διακρίσεις και βραβεία σε Ελλάδα και εξωτερικό για τις επιτυχηµένες και πρωτοποριακές κινήσεις της.

Best Consumer Digital Bank in Western Europe 2015 & 2016 Silver βραβείο winbank Private Banking App Bronze βραβείο one touch/ winbank mobile banking App Gold βραβείο winbank wallet

Gold βραβείο quick login/ winbank mobile banking App

Silver βραβείο one touch/ winbank mobile banking App

Silver βραβείο winbank mobile banking App Bronze βραβείο winbank Λεφτά στο Λεπτό App yellowday

Gold βραβείο winbank mobile banking App Bronze βραβείο winbank Λεφτά στο Λεπτό App

Η ΠΡΩΤΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α

piraeusbank.gr

q&α κονομική και κοινωνική φιλοσοφία της προσαρμογής. Σε αυτά προσθέτουμε και τους εξωτερικούς κινδύνους ή πιθανές απότομες αλλαγές, εκτός ελέγχου της κυβέρνησης: Η χώρα βρίσκεται χωρίς «μαξιλάρια» για την αντιμετώπιση αντίξοων συνθηκών. Τι θα συμβεί αν αποτύχει το τρέχον πρόγραμμα; Αν η Ελλάδα ως το 2018 χρειασθεί νέα δάνεια για τη μετέπειτα περίοδο και αν δεν έχει καταφέρει να βγει στις αγορές, τότε δύο τινά μπορεί να συμβούν: Ή θα ζητήσει νέο δάνειο από τον ESM, ή θα διακόψει την εκπλήρωση των υποχρεώσεών της, πράγμα που σημαίνει πτώχευση και έξοδο από την Ευρωζώνη. Τέταρτο δάνειο; Έ να νέο αίτημα το 2018 για δάνειο από τον ESM θα συνοδευθεί σύμφωνα με τους κανόνες του από ένα νέο, το τέταρτο Μνημόνιο (=πρόγραμμα προσαρμογής). Αλλά θα είναι δύσκολο να εγκριθεί από τους εταίρους που θα διαπιστώνουν τότε ότι, τα προηγούμενα δάνεια δεν απέφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα και ότι η Ελλάδα τείνει – σε αντίθεση με άλλες χώρες που στηρίχθηκαν- να μετατραπεί σε μόνιμο θαμώνα του ευρωπαϊκού «πρυτανείου». Ή θα εγκριθεί με σκληρότερους όρους. Αλλά, δεν αποκλείω εκπλήξεις. Η ιστορία μας διδάσκει ότι πολύπλοκα θεσμικά συστήματα που εξελίσσονται όπως η ΕΕ, είναι ικανά να εφευρίσκουν διεξόδους, φερ’ ειπείν επανερμηνεύοντας τους κανόνες τους όπως συνέβη την περίοδο 2010-2014 όταν παρακάμφθηκαν ρητές απαγορεύσεις διάσωσης και νομισματικής στήριξης οικονομιών σε δυσπραγία, ή να υπερβαίνουν απογοητεύσεις και επιφυλάξεις. Αν αυτό δεν συμβεί, τότε η πτώχευση θα ήταν αναπόφευκτη. Σημειώνω ότι

14 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

μετά από πτώχευση και grexit θα εκλείψει ο «εξωτερικός περιορισμός» του ευρωπαϊκού συστήματος με τους κανόνες του (και τις ευκαιρίες)

η «λύση» αυτή, είχε προβεβλημένους αντισυστημικούς αλεξιπτωτιστές. Αυτοί όμως έχασαν τη μάχη των επιχειρημάτων, το αργότερο τον Ιούλιο 2015. Εδώ δεν θα σταθώ στις πιθανές οικονομικές συνέπειες της πτώχευσης - νέα καταβύθιση της παραγωγής, υποτιμήσεις του εθνικού νομίσματος, σπιράλ πληθωρισμού και υποτιμήσεων, τραπεζική κρίση, διακοπή των εισροών από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, αβεβαιότητα κλπ και με το δημόσιο χρέος να επικρέμαται πάντοτε εκεί, απειλητικό ως δαμόκλειος σπάθη. Όπως υποστήριξα πρόσφατα, (*) η καθαρά οικονομική ανάλυση υποκρύπτει το σπουδαιότερο ίσως, ότι μετά από πτώχευση και grexit θα εκλείψει ο «εξωτερικός περιορισμός» του ευρωπαϊκού συστήματος με τους κανόνες του (και τις ευκαιρίες). Η όποια κυβέρνηση τότε θα παραδέρνει στη θάλασσα του διεκδικητισμού κατακερματισμένων συμφερόντων και, μάλιστα, χωρίς ιδεολογική και πολιτική πυξίδα. Επομένως, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από τη συνεπή εφαρμογή του τρέχοντος προγράμματος προσαρμογής χωρίς άλλες καθυστερήσεις, ασαφείς κόκκινες γραμμές, ανακολουθίες, μάχες οπισθοφυλακής και φόβο μπροστά στο πολιτικό κόστος των αποφάσεων.

---------------- (*) Πάνος Καζάκος: Η έξοδος από την Ευρωζώνη δεν είναι λύση. Οι οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις του grexit, εκδόσεις Επίκεντρο 2016.

w w w.re porter.gr

q&α

Αθανάσιος Βαμβακίδης Managing Director στο Global Head of G10 FX Strategy της Bank of America Merill Lynch

Χωρίς ανάπτυξη το χρέος δεν θα είναι ποτέ βιώσιμο

ο χρέος δεν είναι το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας, τονίζει ο Αθανάσιος Βαμβακίδης, εκτιμώντας ότι ακόμα κι αν υπάρξει ελάφρυνσή του, χωρίς μεταρρυθμίσεις δεν θα γίνει ποτέ βιώσιμο.

Γιατί «κρατά μικρό καλάθι» για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης το 2017 και ποια ρίσκα «βλέπει» στις διεθνείς αγορές.

ΜΑΡΙΑ ΜΙΧΑΛΗ 16 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

w w w.re porter.gr

Οικονομία

Κ.Βαμβακίδη, η ελληνική κυβέρνηση εκτιμά ότι η Ελλάδα θα καταγράψει το 2016 ανάπτυξη, ότι τα ελληνικά ομόλογα θα μπουν στο QE της ΕΚΤ στις αρχές του 2017 και ότι η Αθήνα θα βγει στις αγορές το 2017. Θεωρείτε ότι αυτές οι προβλέψεις είναι ρεαλιστικές;

εν είναι απίθανες αυτές οι εξελίξεις, αλλά σίγουρα κάποιοι από τους στόχους είναι υπεραισιόδοξοι. Είναι πιθανό να υπάρξει ήπια ανάπτυξη στο σύνολο του 2016, έπειτα από τα καλύτερα του αναμενομένου στοιχεία που ανακοινώθηκαν για το τρίτο τρίμηνο. Αυτό θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε ρυθμούς ανάπτυξης το 2017 σχεδόν αυτόματα, δεδομένης της βάσης που έχει δημιουργηθεί. Ωστόσο, η ανάπτυξη στην Ελλάδα θα έπρεπε να είναι πολύ υψηλότερη, δεδομένου του πολύ χαμηλού σημείου εκκίνησης. Όσον αφορά στη συμμετοχή στο QE της ΕΚΤ, η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία της το 2016, λόγω του ότι της πήρε πολύ καιρό να ολοκληρώσει την αξιολόγηση του πρώτου προγράμματος. Η συμμετοχή στην ποσοτική χαλάρωση θα μπορούσε να γίνει εφικτή το καλοκαίρι του 2017, αλλά αυτό απαιτεί ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης στο πρώτο τρίμηνο του έτους και συμφωνία για έναν οδικό χάρτη ελάφρυνσης του χρέους στο δεύτερο τρίμηνο. Δεδομένων των επίμονων καθυστερήσεων και στα δύο, αυτό φαίνεται πως είναι αισιόδοξη πρόβλεψη. Στη συνέχεια, η συμμετοχή στο QΕ θα μπορούσε να φέρει και πρόσβαση στις αγορές, με την προϋπόθεση ότι θα υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες στις αγορές παγκοσμίως. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να είναι προτεραιότητα. Άλλωστε, η Ελλάδα βγήκε στις αγορές το 2014, αλλά έχασε την πρόσβασή της ξανά το 2015. Συμφωνείτε με την άποψη ότι το χρέος είναι το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας; Θεωρείτε ότι οι διαφορές ΔΝΤ-Ευρώπης στο συγκεκριμένο θέμα θα γεφυρωθούν;

18 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

ταρτη ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών; Σαφώς και είναι ένα πρόβλημα, αλλά δεν είναι το βασικό θέμα. Θεωρώ πως πρόκειται για ένα σύμπτωμα, παρά για την αιτία της ελληνικής ατέρμονης κρίσης. Άλλωστε, η Ελλάδα πέτυχε το 2012 μια ουσιαστική ελάφρυνση χρέους και σήμερα το χρέος της είναι ακόμα μεγαλύτερο. Όσο δεν υπάρχει ανάπτυξη, το χρέος δεν θα είναι ποτέ βιώσιμο. Και ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Έ πειτα από χρόνια εφαρμογής προγραμμάτων, η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται πολύ χαμηλά σε διεθνείς δείκτες που αποτυπώνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον, την ευελιξία της οικονομίας και την δεκτικότητα σε ξένες επενδύσεις. Ισχυρά συμφέροντα εξακολουθούν να κρατούν την ελληνική οικονομία πίσω. Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε συνδυασμό με ελάφρυνση χρέους θα ήταν το ιδανικό σενάριο, αλλά οι Ευρωπαίοι πιστωτές ανησυχούν ότι, το δεύτερο χωρίς το πρώτο απλά θα μεταθέσει το πρόβλημα, χωρίς να το λύνει ουσιαστικά. Ειδικά η «φτωχή» εφαρμογή μεταρρυθμίσεων κάνει μια συμφωνία μεταξύ της Κομισιόν και του ΔΝΤ ακόμα πιο δύσκολη. Ως αποτέλεσμα, η Κομισιόν ζητά καλύτερη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στο μέλλον, ενώ το ΔΝΤ εκτιμά ότι τα προβλήματα θα συνεχιστούν. Θεωρείτε ότι θα υπάρξει τέταρτο μνημόνιο; Σε περίπτωση συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, η Ελλάδα θα πρέπει να έχει ένα ξεχωριστό μνημόνιο με το Ταμείο. Αυτό ωστόσο θα είναι συνεπές προς το υπάρχον μνημόνιο, άρα δεν το βλέπω απαραίτητα ως κάτι καινούριο. Σε γενικές γραμμές, η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί νέο μνημόνιο αν εφαρμόσει το ήδη υπάρχον. Δεδομένου του μεγέθους του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων, εκτιμάτε ότι θα χρειαστεί μια νέα, τέ-

Αυτό είναι πράγματι ένα τεράστιο πρόβλημα. Η Ελλάδα δεν μπορεί να ανακάμψει χωρίς τραπεζικό δανεισμό και οι τράπεζες δεν μπορούν να τον παράσχουν όταν βρίσκονται σε μια κατάσταση «ζόμπι» λόγω του τεράστιου αριθμού μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το τελευταίο ελληνικό πρόγραμμα έχει ένα ξεκάθαρο πλάνο για το πώς θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Θα πάρει χρόνο, αλλά ο οδικός χάρτης είναι ξεκάθαρος. Το «κλειδί» κι εδώ είναι η εφαρμογή του χωρίς καθυστερήσεις. Με την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν νέα «σοκ» για το τραπεζικό σύστημα, δεν βλέπω την ανάγκη για άλλη μια ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Συμμερίζεστε την άποψη όσων θεωρούν ότι η εικόνα των διεθνών αγορών είναι ανησυχητική; Ποιους παράγοντες αποσταθεροποίησης βλεπετε; Οι αγορές αντέδρασαν πολύ θετικά στην εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ και υπάρχει έντονη αισιοδοξία. Αυτό θα μπορούσε να αποδειχτεί ως υπερβολή, αλλά ανησυχώ περισσότερο για την Ευρώπη. Η Ιταλία είναι ο αδύναμος κρίκος της ευρωζώνης, ανίκανη να ξεφύγει από το τεράστιο χρέος της και με ουσιώδη πολιτικά ρίσκα. Οι εκλογές στη Γαλλία επίσης ελλοχεύουν κινδύνους. Παρότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πολύ χαμηλή πιθανότητα για νίκη της Λεπέν στο δεύτερο γύρο, το ίδιο λέγαμε και για το Brexit και για τον Τραμπ. Μια πιθανή νίκη της Λεπέν θα είναι ένα πάρα πολύ ισχυρό σοκ και θα μπορούσε να οδηγήσει στη διάλυση της ευρωζώνης. Ακόμα κι αν αυτά τα πολιτικά ρίσκα δεν υλοποιηθούν, υπάρχει η ανησυχία ότι κάποιες από τις περιφερειακές χώρες της ευρωζώνης θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν πίεση από τις αγορές και ίσως και να επιστρέψουν σε κρίση όταν η ΕΚΤ στα-

w w w.re porter.gr

e-branch: Η επόμενη τραπεζική εμπειρία από την Τράπεζα Πειραιώς

ψηλή τεχνολογία φιλική στον χρήστη, μηχανήματα που δεν φοβίζουν, ηλεκτρονική εξυπηρέτηση που δεν δημιουργεί ανασφάλεια, καινοτομία όχι για λίγους αλλά για όλους και τελικά σύγχρονη αλλά όχι απρόσωπη λειτουργία. Συνδυασμοί δύσκολοι, που συνθέτουν μια πρόκληση που δεν είναι ούτε εύκολο, ούτε αυτονόητο να απαντηθεί από μια τράπεζα σε ότι αφορά στα συστήματα εξυπηρέτησης των πελατών της. Το νέο μοντέλο, πλήρως αυτοματοποιημένου ηλεκτρονικού καταστήματος (e-branch) που εγκαινίασε η Τράπεζα Πειραιώς φιλοδοξεί να απαντήσει στην πρόκληση επιλέγοντας, όχι απλώς μια μετάβαση, αλλά ένα άλμα στη νέα εποχή. Όπως μάλιστα λένε οι άνθρωποι της Τράπεζας, στόχος δεν είναι ούτε ο εντυπωσιασμός, ούτε η καινοτομία χω-

ρίς σκοπό. Είναι η δημιουργία μιας νέας αντίληψης, μιας σύγχρονης εμπειρίας τραπεζικής εξυπηρέτησης που θα προσαρμόζει τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του κάθε πελάτη, προσφέροντάς του το υψηλότερο δυνατό επίπεδο εξυπηρέτησης σε φιλικό, λειτουργικό και ασφαλές περιβάλλον. Για να είναι ελκυστικές και προσιτές στον κάθε πελάτη οι τεχνολογίες αυτές, θα πρέπει ταυτόχρονα να τον εξυπηρετούν και να τον εκπαιδεύουν διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της όλης διαδικασίας. Για την ίδια την Τράπεζα, τα νέο αυτό μοντέλο δίνει τη δυνατότητα να «απελευθερωθεί» στελεχιακό δυναμικό από ένα μεγάλο μέρος καθημερινών συναλλαγών στον κατάστημα, έτσι ώστε να αναλάβει αναβαθμισμένους ρόλους συμβουλευτικών υπηρεσιών, δημιουργώντας προστιθέμενη αξία στις υπηρεσίες και τη σχέση με τους πελάτες. Το πρώτο e-branch που εγκαινιάστηκε πρόσφατα βρίσκεται στη συμβολή των Λεωφόρων Αλεξάνδρας και Κηφισίας, ενώ άλλα δύο θα λειτουργήσουν σταδιακά μέχρι τέλος του έτους στις περιοχές Χαλανδρίου και Σπάτων (στο εκπτωτικό χωριό McArthurGlen) αντίστοιχα. Ισχυρό πλεονέκτημα του νέου e-branch είναι ότι λειτουργεί τις καθημερινές με διευρυμένο ωράριο, καθώς και το Σάββατο. Εξυπηρετεί δε τόσο τους ιδιώτες, όσο και τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν τις συναλλαγές τους με ασφάλεια, ταχύτητα και ευκολία, καθώς δεν απαιτούνται ειδικές γνώσεις και ψηφιακές δεξιότητες. Καθ’ όλη τη διάρκεια του ωραρίου λειτουργίας των e-branches θα υπάρχει διαθέσιμο

προσωπικό που θα υποστηρίζει ολοκληρωμένα και αξιόπιστα τους πελάτες, θα λύνει απορίες, ενώ θα εκπαιδεύει και θα βοηθά στις συναλλαγές.

πρωτοποριακές υπηρεσίες του e-branch: «Ταμίας από απόσταση», όπου ο πελάτης μπορεί να εκτελέσει Άμεση έκδοση και παραλαβή prepaid gift card (προπληρωμένη κάρτα) από το ειδικό μηχάνημα Άμεση ενημέρωση βιβλιαρίου Απομακρυσμένη εγγραφή στο internet banking (remote registration), μέσω του σημείου τηλεφωνικής εξυπηρέτησης που υπάρχει στο κατάστημα Χρήση των διαθέσιμων, στο κατάστημα, ηλεκτρονικών συσκευών (PC & tablets) για γνωριμία και εξοικείωση με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της Τράπεζας (digital zone) Γνωριμία με προϊόντα και υπηρεσίες των διαφόρων συνεργατών της Τράπεζας (exhibition area) Πραγματοποίηση συναντήσεων για παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στον ειδικό χώρο του meeting room Πραγματοποίηση 24/7 καταθέσεων, αναλήψεων και πληρωμών στα μηχανήματα ATM & easypay kiosk που βρίσκονται σε εσωτερικό χώρο

για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες προσφέρονται:

Παγκόσμια Οικονομία

ΤΑ 9 σενάρια της Goldman Sachs για το 2017 ΚΑΙ Οι 3 μεγαλύτεροι φόβΟΙ - «Υπερβολικές οι ανησυχίες για Τραμπ»

Τα εννέα κορυφαία σενάρια για την πορεία των αγορών το 2017 περιγράφει η Goldman Sachs σε σημείωμα προς τους πελάτες της. Σύμφωνα με την αμερικανική τράπεζα, η επόμενη χρονιά θα χαρακτηριστεί από υψηλή ανάπτυξη, υψηλότερα ρίσκα και λίγο υψηλότερες αποδόσεις, ενώ η προοπτική έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο. 20 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Προσωρινό το «Trump tantrum» στις αναδυόμενες αγορές

Οι τίτλοι στις αναδυόμενες αγορές έχουν δεχθεί εντονότατες πιέσεις από τις εκλογές, καθώς η άνοδος των αποδόσεων των αμερικανικών κρατικών ομολόγων έχει μειώσει την ανάγκη για στροφή σε αποδόσεις στο εξωτερικό, ενώ, η προοπτική προστατευτικών εμπορικών πολιτικών απειλεί να «φρενάρει» τις ευκαιρίες για ανάπτυξη. Οι επενδυτές «ψηφίζουν με τα πόδια τους», φεύγοντας μαζικά από τα ETFs μετοχών και ομολόγων των αναδυόμενων αγορών. Όμως η Goldman δεν βλέπει συνέχιση της τάσης αυτής του χρόνου. «Βλέπουμε συνεχώς πως όταν η ισχυρότερη αμερικανική ανάπτυξη συνοδεύεται με υψηλότερα αμερικανικά επιτόκια, οι τίτλοι των αναδυόμενων αγορών, ιδιαίτερα οι μετοχές και τα spreads, μπορούν να τα πάνε καλά».

Ανάκαμψη στον εταιρικό τζίρο

Λίγο υψηλότερες αποδόσεις

Σε σχέση με τις εκτιμήσεις του 2016 οι κάτοχοι χρηματοοικονομικών τίτλων μπορούν να αναμένουν περισσότερο περιθώριο ανόδου, τονίζουν όμως πως οι αποδόσεις θα παραμείνουν σε χαμηλό επίπεδο.

«Βλέπουν» ευκαιρίες στις μετοχές της περιοχής της Ασίας εκτός Ιαπωνίας, προβλέποντας αποδόσεις 12,5% (από 3,8% το 2016), ενώ αντιθέτως στην Ιαπωνία προβλέπεται πτώση 3,7% του

Topix. Αναπτυξιακή η ατζέντα της αμερικανικής δημοσιονομικής πολιτικής. Η σημασία που έδωσε στον νικητήριο λόγο του ο νεοεκλεγείς αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στις δαπάνες για υποδομές –αντί του εμπορικού προστατευτισμού και του μεταναστευτικού- αποτέλεσε καταλύτη για αύξηση της διάθεσης για ρίσκο. «Οι αγορές διψούν για ανάπτυξη. Αυτό έγινε εμφανές από την προθυμία με την οποία υποδέχθηκαν το επικεντρωμένο στην ανάπτυξη μήνυμα του Τραμπ»,

σύμφωνα με τους αναλυτές της Goldman. «Φαίνεται επίσης στην ταχύτητα με την οποία το αφήγημα της αγοράς για τις οικονομικές προοπτικές υπό την διακυβέρνηση Τραμπ έχει στραφεί από την ‘αβεβαιότητα’ στην ‘ανάπτυξη’». Τα δημοσιονομικά μέτρα στις ΗΠΑ θα βοηθήσουν ώστε να ενισχυθεί η οικονομία και είναι πιθανό να περάσουν από το Κογκρέσο, εκτιμούν οι αναλυτές της τράπεζας.

τα αμερικανικα επιτοκια

22 R E P O R T E R |

Για το 2017, η Goldman εκτιμά πως η FOMC θα αναγκαστεί να αντιδράσει πιο επιθετικά σε μια χαλάρωση των χρηματοπιστωτικών συνθηκών, αν υπάρξει μεγάλη δημοσιονομική τόνωση. ωστόσο, μετά και ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

την πρόσφατη άνοδο στις αποδόσεις των ομολόγων και του αμερικανικού δολαρίου, προειδοποιεί πως δεν είναι σίγουρο ότι οι συνθήκες θα χαλαρώσουν του χρόνου.

Για χρόνια οι εταιρείες του S&P 500 ξεπερνούν τις εκτιμήσεις των αναλυτών στην κερδοφορία αντί για τον τζίρο, κατά την περίοδο ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων τους, λόγω ενός συνδυασμού περικοπής κόστους και μείωσης του αριθμού των μετοχών, αντί της αύξησης των πωλήσεων. Ωστόσο, οι αναλυτές της Goldman αναμένουν πως το 2017 θα επιβεβαιώσει ότι «ο αμερικανικός επιχειρηματικός κλάδος βγαίνει από την πρόσφατη ύφεση τζίρου». Η σταθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας και η ανάκαμψη των πετρελαϊκών τιμών ενισχύει σημαντικά τις προοπτικές αύξησης του κύκλου εργασιών. Για το 2017, εκτιμούν πως οι βελτιώσεις στο μακροοικονομικό περιβάλλον, θα βοηθήσουν ώστε να αυξηθούν τα λειτουργικά κέρδη ανά μετοχή του S&P 500 κατά 10% στα 116 δολάρια.

Ενέργεια

Hedging στο γουαν Ο Τραμπ κατηγορεί την Κίνα για χειραγώγηση του νομίσματος. Τελευταία, το Πεκίνο έχει κάνει περισσότερα για να διατηρήσει το νόμισμά της σε τεχνητά υψηλό επίπεδο, αντί να το αποδυναμώσει, χρησιμοποιώντας τα αποθέματα ξένου συναλλάγματός της για να στηρίξει το γουαν.

25 Αύξηση πληθωρισμού στις αναπτυγμένες αγορές

Οι προσδοκίες της αγοράς για τον πληθωρισμό έχουν καταγράψει σημαντική άνοδο από τότε που εξελέγη ο Τραμπ, καθώς οι επενδυτές «στοιχηματίζουν» πως ο νέος αμερικανός πρόεδρος θα είναι ο «πρόεδρος του πληθωρισμού». «Αυτό που μας

24 R E P O R T E R |

φαίνεται σαφές είναι πως τα οικονομικά ζητήματα, κυρίως οι περικοπές φόρων, οι δαπάνες για υποδομές και οι αμυντικές δαπάνες, βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα, και αποτελούν 'συνταγή' για αύξηση του πληθωρισμού», σύμφωνα με τους αναλυτές της Goldman Sachs. «Προβλέπουμε μεγάλη αύξηση των δημοσίων δαπανών σε Ιαπωνία, Κίνα, ΗΠΑ και Ευρώ-

Μάλλον υπερβολικές οι ανησυχίες για την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ Η Goldman Sachs δεν «βλέπει» εμπορικό πόλεμο στον ορίζοντα, ενώ αναμένει πως η όποια ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

πη, που θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τις πληθωριστικές πιέσεις στις οικονομίες αυτές». Οι ίδιοι εκτιμούν πως οι κεντρικοί τραπεζίτες των αναπτυγμένων χωρών θα είναι πρόθυμοι να ανεχτούν μια εκτίναξη του πληθωρισμού, αφού ο πληθωρισμός βρίσκεται εδώ και πολύ καιρό κάτω του στόχου τους.

επαναδιάπραγμάτευση ισχυουσών συμφωνιών (όπως η Nafta) θα επικεντρωθεί στις προσπάθειες να βελτιωθούν οι προοπτικές για τον αμερικανικό μεταποιητικό τομέα.

«Νομίζουμε πως το δημοφιλές αφήγημα στα ΜΜΕ για τον κίνδυνο εμπορικού πολέμου είναι υπερβολικό», σημειώνουν οι αναλυτές.

Η υποτίμηση-έκπληξη του Αυγούστου του 2015 προκάλεσε εντονότατες αναταράξεις στις αγορές και η Goldman Sachs εκτιμά πως αυτό θα συνεχιστεί και το 2017. «Οι προβλέψεις μας κάνουν λόγο για υποτίμηση πολύ μεγαλύτερη της τιμολόγησης του forward market, υποδηλώνοντας κέρδη ακόμα και αν συνυπολογιστεί το αρνητικό carry trade», σύμφωνα με τους αναλυτές της Goldman. «Και πέραν των συνηθισμένων λόγων για τους οποίους θέλουμε να κάνουμε hedging της έκθεσης στο κινεζικό ρίσκο, θεωρούμε πως αυτό θα κάνει επίσης hedging στο ρίσκο του “Trump tantrum”», αναφέρουν.

8 Ηπιότερος ο επόμενος πιστωτικός κύκλος

Αν και τα τμήματα της αγοράς πίστεως που είναι ευάλωτα στα εμπορεύματα πιέστηκαν το 2016, ωστόσο δεν υπήρξε μετάσταση της πίεσης αυτής. Η Godlman εκτιμά πως περίπου ίδια θα είναι η εικόνα και το 2017, με τον πιστωτικό κύκλο όμως να μην επιδεινώνεται.

26 R E P O R T E R

Νομισματική πολιτική

Για την Goldman Sachs, η κίνηση της Τράπεζας της Ιαπωνίας να επιβάλει ελέγχους στην καμπύλη των αποδόσεων είναι το «καναρίνι στο ανθρακωρυχείο» για μια νέα σειρά καινοτομιών «που στόχο θα έχουν το ενδιάμεσο κόστος της παροχής βραχυπρόθεσμης τραπεζικής πίστης, αντί για το κόστος δανεισμού μέσω μακροπρόθεσμου δημοσίου χρέους». Όπως υποστηρίζει, η επικέντρωση σε αυτό το στοιχείο του μηχανισμού μεταφοράς και η στροφή προς μέτρα όπως «η χρηματοδότηση για τον δανεισμό», θα έχει την μεγαλύτερη επίπτωση στην πραγματική οικονομική δραστηριότητα, και κυρίως στις επενδύσεις. Μια καλύτερα στοχευμένη νομισματική πολιτική θα βοηθήσει ώστε να αποφευχθούν ορισμένες αρνητικές επιπτώσεις που σχετίζονται με την ποσοτική χαλάρωση και τα αρνητικά επιτόκια, που υψώνουν εμπόδια στη δημιουργία πίστεως, σύμφωνα με την Goldman.

ADVERTORIAL

Το νέο, φυσικό σιρόπι PropolCare από τη Lanes�! και… Βήχα; Είχα�

Αυτό που κάνει όμως το προϊόν να ξεχωρίζει δεν είναι μόνο η αποτελεσματική αντιμετώπιση του κρυολογήματος αλλά και η ενίσχυση του ανοσοποιητικού και της φυσικής άμυνας του οργανισμού. Η πολυπαραγοντική, πλούσια σύνθεσή του με φυσικά & τονωτικά συστατικά όπως Βασιλικός πολτός, πρόπολη, ψευδάργυρος, βιταμίνη C, θυμάρι, φασκόμηλο, μάραθο, τίλιο & άλλα βότανα γνωστά για τις ευεργετικές τους ιδιότητες στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος και την ενδυνάμωση του οργανισμού, καθιστούν το σιρόπι Lanes PropolCare μοναδικό στο είδος του. Τα βότανα που εμπεριέχει, είναι παραδοσιακή αποτελεσματική επιλογή για την αντιμετώπιση του πονόλαιμου και του βήχα. Πρόκειται μάλιστα, για το μοναδικό σιρόπι που συνδυάζει Βασιλικό Πολτό & Πρόπολη, γνωστά για την Αντιμικροβιακή & αντι-ιική δράση τους και τη συμβολή τους στην ανοσοενίσχυση.

Ταλαιπωρείστε από πονόλαιμο και βήχα; Όχι πια! Το πρωτοποριακό σιρόπι Lanes PropolCare με φυσικά & τονωτικά συστατικά, βότανα καθώς και βιταμίνη C είναι η λύση που υπόσχεται να καταπραΰνει το λαιμό σας και να σας απαλλάξει άμεσα από τον ενοχλητικό βήχα.

Επίσης, η βιταμίνη C & ο ψευδάργυρος συμβάλλουν στη φυσική λειτουργία του ανοσοποιητικού, ενώ περιορίζουν την οξύτητα των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος. Το Lanes PropolCare κυκλοφορεί σε πρωτοποριακή και πρακτική συσκευασία με ενσωματωμένο δοσομετρητή για μεγαλύτερη ευκολία χρήσης. Χωρίς προσθήκη ζάχαρης, μέντας και γλουτένης - είναι κατάλληλο για ομοιοπαθητική. Ιδανικό για όλη την οικογένεια, καθώς η χρήση του είναι κατάλληλη και για παιδιά και έχει ευχάριστη γεύση πορτοκάλι-λεμόνι. Το Lanes PropolCare είναι η μόνη προσιτή επιλογή στην αγορά που συνδυάζει τόσα ευεργετικά συστατικά και μπορείτε να το βρείτε στα φαρμακεία στην τιμή των 8,90€. Σπεύσατε� και… Βήχα; Είχα� Lanes, σε συμπληρώνει�

Αύξηση του ελλείμματος λόγω της φορολογικής μεταρρύθμισης

ολονότι ο αναλυτής της Goldman Sachs, David Kostin και η ομάδα του, ακούγονται αρκετά αισιόδοξοι όσον αφορά την ερχόμενη χρονιά, αυτό δεν σημαίνει επ’ ουδενί πως οι επενδυτές πρέπει να αισιοδοξούν, πόσο δε μάλλον να εφησυχαστούν.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στις ετήσιες προβλέψεις του ομίλου για το 2017, είναι εξαιρετικά πιθανό ο δείκτης S&P 500 να αγγίξει ακόμα και τις 2.400 μονάδες, ωστόσο για την αμέσως επόμενη χρονιά προκυπτουν κάποια ερωτηματικά όσον αφορά την πορεία του. Ο ίδιος ο Kostin και οι συνεργάτες του καταδεικνύουν σε σχετικό note τρία σημεία που τους προκαλούν ανησυχίες και που είναι ικανά να ασκήσουν πιέσεις στις αγορές. Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στη σχετική ανάλυση, ο S&P 500 θα φτάσει τις 2.400 μονάδες το επόμενο έτος, αν και ένα «αργοπορημένο» sell off θα «ρίξει» τον δείκτη στις 2.300 μονάδες. Ωστόσο, ακόμα και στην τελευταία περίπτωση,

1. Ελλειμα

Ο Τραμπ έχει ταχθεί υπέρ των αλλαγών στο φορολογικό, ενώ η επιλογή του Steven Mnuchin για υπουργό Οικονομικών υποδηλώνει ότι οι αλλαγές στους εταιρικούς φόρους είναι προτεραιότητα. Όπως εκτιμά η Goldman Sachs η πλήρης εφαρμογή της πολιτικής του Τραμπ μπορεί να διογκώσει το έλλειμμα στα 1,2 τρισ. δολ. το 2018. Για την ακρίβεια, η Goldman προβλέπει ότι η πλήρης εφαρμογή του σχεδίου Trump θα εκτοξεύσει το έλλειμμα στα 1,2 τρισ. δολάρια το έτος 2018. Και οι ανησυχίες για το χρέος θα εμποδίσουν την πλήρη εφαρμογή των φορολογικών μεταρρυθμίσεων σε όλες τις βαθμίδες, όπως στις επιχειρήσεις.

Έλλειμα ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΕΠ

Το έλλειμμα θα μπορούσε να προσεγγίσει το $1 τρισ. υπό τον Τραμπ Το έλλειμα ως ποσοστό του ΑΕΠ

4% 2% 0%

ΈΤΟΣ

ΣΧΕΔΙΟ

ΠΡΟΒΛΕΨΗ

2016 2017 2018

(3.2%) (5.0) (6.1)

(3.2%) (3.4) (4.0)

(2)% (4)% Έλλειμα (δισ.$)

(6)% (8)%

ΈΤΟΣ

ΣΧΕΔΙΟ

ΠΡΟΒΛΕΨΗ

(10)%

2016 2017 2018

($ 590) (962) (1.243)

($ 590) (650) (800)

(12)% 1960

1970

1980

1990

2000

2010

2020

2030

Πηγή: Congressional Budget Office, Goldman Sachs Global Investment Research

28 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

2. Ο εκτιμώμενος πληθωρισμός έχει σημειώσει άνοδο 1.9%

3.0% 2.8% 2.6%

2.4%

παρον: 1,.9%

2.2% 2.0% 1.8% 1.6%

Σκλήρυνση της πολιτικής της Fed λόγω ανόδου του πληθωρισμού Έχοντας τα επίπεδα του βασικού πληθωρισμού να ξεπερνούν οριακά το 1,7%, φαίνεται ότι οι πληθωριστικές πιέσεις πλησιάζουν το στόχο της Fed για το 2%.

Οι αποδόσεις των ομολόγων συνεχίζουν να κινούνται ανοδικά

1.4% 1.2% 1.0% 2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Όμως, με τα κίνητρα που αναμένεται να δώσει ο Trump σε μια ήδη σφιχτή αγορά εργασίας, με εμπορικούς πε-

ριορισμούς, ο πληθωρισμός μπορεί να οδηγηθεί υψηλότερα από το στόχο που έχει θέσει η Fed. Έτσι, η Κεντρική Τράπεζα των

ΗΠΑ μπορεί να θεωρήσει τις πληθωριστικές πιέσεις ανησυχητικές και να αυξήσει τα επιτόκια γρηγορότερα από όσο αναμένουν

3.5

3.3%

3.0

3.8%

2018E

απόδοση %

2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0

2.7%

2.4%

2.3% 2017E

1.4% 1.2%

2017 fwd

ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΤΗΣ GOLDMAN SACHS ΓΙΑ ΚΑΜΠ ΎΛΗ ΑΠΟΔΟΣΗΣ

Current 0.4%

FED 1 FUNDS

έτη ωρίμανσης Πηγή: Federal Reserve Board, Goldman Sachs Global Investment Research

30 R E P O R T E R |

2018

Πηγή: Federal Reserve Board, Goldman Sachs Global Investment Research

3. αναμένουμε μείωση της καμπύλης αποδόσεων

Η “σφαγή” στην αγορά ομολόγων έχει γίνει επικίνδυνη από την εκλογή του Trump και έπειτα, με τις αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών ομολόγων να “χτυπούν” υψηλά πολλών ετών. Ένα παρατεταμένο sell off θα αποτελεί ένδειξη ότι η αγορά προβλέπει μεγαλύτερη πιθανότητα ανόδου των επιτοκίων και κατά συνέπεια αύξησης του κόστους δανεισμού των επιχειρήσεων.

2017

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Νέα Γενιά Έγχρωμων Laser A4 Εκτυπωτών & Έξυπνων Πολυμηχανημάτων Λύσεις που συνδέουν τους ανθρώπους με τις πληροφορίες 1

Τεχνολογία που εξοικονομεί μελάνι, χαρτί, χρόνο, χρήμα, ενέργεια Χρώμα που καταπλήσσει Έγχρωμος εκτυπωτής που μπορεί να λειτουργήσει και μόνο ως ασπρόμαυρος με το χαμηλότερο κόστος εκτύπωσης 1

Αποκτήστε τα μέσω του προγράμματος

και απολαύστε

100

διασφάλιση σταθερών & χαμηλών τιμών αναλωσίμων για 3 έτη

μείωση του συνολικού κόστους εκτύπωσης για 3 έτη έως και

Μοντέλα που συμμετέχουν στο πρόγραμμα

A/μ εκτύπωση : 2

Έγχρωμη εκτύπωση2:

CS720de

CS725de

CS820de

CΧ725dhe

0,01€ 0,072€/σελ.

0,01€ 0,05€/σελ.

0,0076€ 0,042€/σελ.

0,008€/σελ. 0,045€/σελ.

/σελ.

Eνημερωθείτε στο loyaltynet.infolex.gr

Ελαιώνων 51-53, 153 51 Παλλήνη τηλ. 210 67 22 230 / fax 210 67 22 337 info@infolex.gr / www.infolex.gr

1 O εκτυπωτής εξακολουθεί να εκτυπώνει Α/Μ σελίδες ακόμα και εάν έχουν εξαντληθεί ένα ή περισσότερα έγχρωμα toner cartridges (CMY), με δήλωση λειτουργίας black only mode κατά την εκτύπωση.

Οι αναγραφόμενες αξίες είναι ενδεικτικές και υπολογίζονται βάσει κάλυψης 5% ανά toner cartridge (CMYK).

Το 2017 θα είναι χρονιάορόσημο για τα Εθνικά θέματα

ε συνθήκες δεινής οικονομικής καχεξίας και φθίνουσας δημογραφικής προοπτικής, η Ελλάδα καλείται να αντιμετωπίσει ένα απειλητικό πλέγμα αναθεωρητικών αιτημάτων σε ολόκληρο το εύρος των εξωτερικών υποθέσεων και των εθνικών ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ. ΓΙΩΡΓΟσ ΧΑΤΖΗΔΗμΗΤΡΙΟΥ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 33

Εξωτερική Πολιτική

ξιοποιώντας την αρνητική συγκυρία, ο άξονας Άγκυρας-Τιράνων προβάλλει ολοένα και συχνότερα προκλητικές αξιώσεις που υπερβαίνουν βαθμιαία τα συνήθη όρια μιας επιθετικής ρητορικής. Την ίδια ώρα, αφενός η Συμφωνία Ε.Ε-Τουρκίας για το προσφυγικό μετεωρίζεται επικίνδυνα στο κενό και αφετέρου στο Κυπριακό, Αθήνα και Λευκωσία δέχονται εξουθενωτικές υποδείξεις από την πλευρά των ΗΠΑ και της Βρετανίας να συναινέσουν σε μια λύση, που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα οδηγήσει στην αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων και την κατάργηση του αναχρονιστικού καθεστώτος των εγγυήσεων.

Τουρκία: Ο «Μεγάλος Ασθε-

ΥΠΟ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΣΦΥΚΤΙΚΩΝ ΠΙΕΣΕΩΝ, ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΛΕΥΚΩΣΙΑ, ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΣΥΝΑΙΝΕΣΟΥΝ ΣΕ ΛΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΒΕΒΑΙΟ ΟΤΙ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΤΟ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ

34 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

νής» Στην απέναντι όχθη του Αιγαίου, ο επίδοξος Σουλτάνος Ταγήπ Ερντογάν δείχνει εμφατικά ότι η Τουρκία που επιθυμεί, ασφυκτιά εντός των υφιστάμενων γεωγραφικών ορίων, τα οποία, όπως υπογραμμίζει «δεν είναι τα σύνορα της καρδιάς της». Μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι το κοινωνικό σώμα της γείτονος διατρέ-

w w w.re porter.gr

Εξωτερική Πολιτική

χαιρετώντας τα κοσμικά χαρακτηριστικά του Κεμάλ.

Εγκαταλείποντας τις αρχές του Κεμάλ

χουν στοιχειακές δυνάμεις, δεδομένου ότι παραμένουν ζωντανά κατάλοιπα οθωμανισμού, διάχυτα από ανερχόμενα ρεύματα μουσουλμανικού λαϊκισμού, προβλήματα μειονοτήτων, περιφερειακές ανισότητες και κοινωνικές καθυστερήσεις που συνιστούν μια άκρως αντιφατική κατάσταση. Ωστόσο, χάρη στην εκρηκτική προσωπικότητα του Ερντογάν, αυτές ακρι-

w w w.re porter.gr

Στις 11 Νοεμβρίου του 2016 ο Ταγήπ Ερντογάν πραγματοποίησε μονοήμερη επίσημη επίσκεψη στο Μίνσκ της Λευκορωσίας. Κατά την επιστροφή του δεν χόρταινε να μιλάει για το ταξίδι αυτό. Χαρακτήρισε τη Λευκορωσία, την οποία διοικεί με σιδηρά πυγμή από το 1994 ο Αλεξάντρ Λουκασένκο, ως «χώρα ειρήνης και ευημερίας». Δεν παρέλειψε μάλιστα, να υπενθυμίσει ότι στη Λευκορωσία ισχύει η ποινή του θανάτου και το προεδρικό σύστημα. Ότι η Δύση προσπαθεί να διαταράξει αυτή την «ειρήνη και ευημερία» και καταγγέλλει τον Λουκασένκο ως «δικτάτορα», ενώ αυτό που έπρεπε να κάνει θα ήταν να αφήσει αυτή τη χώρα –τη μόνη ευρωπαϊκή χώρα, να προσθέσουμε εμείς, που δεν είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης- «ήσυχη». Μπορεί «το καθεστώς της καρδιάς» του, (όπως «τα σύΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ νορα της καρδιάς») του ΕρΤΟΥΡΚΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ντογάν να επιθυμεί την επαναΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗ ΧΩΡΑ, φορά της ποινής του θανάτου. ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΕΝΗ ΣΤΟΝ Όμως αυτό θα σήμαινε αποποΜΕΓΑΛΟΪΔΕΑΤΙΣΜΟ μπή της Τουρκίας από το Συμβούλιο της Ευρώπης, καθώς ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ και ρήξη με την ΕΕ, άρα και να «βρει την ησυχία της» από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα καταδικάσει την Τουρκία σε καταβολή αποζημιώσεβώς οι εσωτερικές αντιφάσεις τροφοων για τις δεκάδες χιλιάδες προσφυγές δοτούν έναν φλογερό αλυτρωτισμό που προβλέψιμα θα γίνουν τα επόμενα που εκδηλώνεται σε όλα τα μέτωπα. 1-2 χρόνια. Η σημερινή Τουρκία, είναι μια αλΤι απομένει από διεθνείς οργανιλοπρόσαλλη και απρόβλεπτη χώρα, σμούς; Το ΝΑΤΟ. Και έναντι αυτού η εγκλωβισμένη στα μεγαλοϊδεατικά προσχώρηση στους «Έ ξι της Σαγκάοράματα και τον απροκάλυπτο αυταρης» (τον Οργανισμό Συνεργασίας της χισμό του ανθρώπου που βρίσκεται Σαγκάης – SCO), με τον οποίο η Τουρστο τιμόνι της και την μετατοπίζει στον κία βρίσκεται σε διάλογο ένταξης. άξονα του ριζοσπαστικού Ισλάμ, απο-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 35

Εξωτερική Πολιτική

ΞΕΠΕΡΝΩΝΤΑΣ ΚΑΘΕ ΜΕΤΡΟ Ο «ΣΟΥΛΤΑΝΟΣ» ΥΠΟΔΕΙΚΝΥΕΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΘΕΑΤΡΩΝ

(Πληροφοριακά: Η Shanghai Cooperation Organization είναι μια χαλαρή οικονομική και αμυντική ομάδα κρατών, με ηγέτιδες τη Ρωσία και την Κίνα. Μέλη του είναι σήμερα η Ρωσία, η Κίνα, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν. Προς ένταξη μέλη είναι η Ινδία και το Πακιστάν, ενώ Ιράν, Αφγανιστάν και Μογγολία είναι παρατηρητές. Σε διάλογο για ένταξη στον οργανισμό βρίσκονται η Τουρκία, η Λευκορωσία και η Σρι Λάνκα). Τι φαίνεται να έπεται; Πάγωμα των διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, θέση υπό επιτήρηση από το Συμβούλιο της Ευρώπης, ίσως απόσυρση της υπογραφής από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και έξοδος από το Συμβούλιο της Ευρώπης και, εντέλει, η αμφισβήτηση της συμμετοχής στο ΝΑΤΟ… Αυτές μοιάζει να είναι οι φάσεις που θα εξασφαλίσουν την «ησυχία» της τουρκικής κυβέρνησης, αλλά δεν θα αφήσουν πίσω τίποτε από την Τουρκία όπως την ξέραμε… Τους πρώτους μήνες αμέσως μετά την έλευση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στην εξουσία, ο Ερντογάν κατσάδιαζε τους ξένους δημοσιογράφους που χαρακτήριζαν το κόμμα του ως «ισλαμικό» και εξηγούσε ότι το ΑΚΡ ήταν «ένα συντηρητικό κόμμα δεξιά του κέντρου». Ο ίδιος σήμερα σχεδόν σίγουρα δεν θα αντιδρούσε στην διαπίστωση ότι είναι επικεφαλής ενός εθνικιστικού-θρησκόληπτου συνασπισμού, με ξεσαλωμένους οπαδούς που ισλαμοποιούνται ραγδαία και προχωρούν σε δημόσιες πράξεις βίας ακόμα και μέρα μεσημέρι…

Μια απέραντη φυλακή

36 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Το καθεστώς δείχνει τα δόντια του. Η Τουρκία έχει μετατραπεί σε μια φυλακή δημοσιογράφων (το λιγότερο 142 δημοσιογράφοι βρίσκονται στις φυλακές), ανοιχτή δεν έχει μείνει σχεδόν καμιά φιλοκουρδική εφημερίδα, περιοδικό, ραδιόφωνο ή τηλεόραση, Επίτροποι έχουν αντικαταστήσει 30 δημάρχους πόλεων της νοτιοανατολικής Τουρκίας που βρίσκονται προφυλακισμένοι, προφυλακισμένοι επίσης είναι 9 βουλευτές του φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (HDP) μαζί με τον αρχηγό του Σελαχατίν Ντεμίρτας… ή πιο συνοπτικά: η καταγγελία της «σχέσης με την Κοινότητα Γκιουλέν και το ΡΚΚ» (παραλόγως τις περισσότερες φορές και με τα δύο (�), όπως στην περίπτωση της εφημερίδας «Τζουμχουριέτ») αποτελεί αποχρώντα λόγο για να βγει απ’ τη μέση όποιος δεν αρέσει στον Ερντογάν, ο οποίος ως γνωστόν με προεδρικό διάταγμα της Κατάστασης Έ κτακτης Ανάγκης, διορίζει πλέον και τους πρυτάνεις στα Πανεπιστήμια της χώρας, επιλέγοντας ένα από τα τρία ονόματα που του υποβάλλονται από το -εμπνεύσεως της χούντας του Εβρέν- Συμβούλιο Ανώτατης Παιδείας (YÖK). Η μεγαλομανία και ο σκαιός παρεμβατισμός του, ξεπερνά συχνά πλέον το μέτρο της σοβαρότητας, καθώς έφτασε στο σημείο να υποδεικνύει ακόμα και το ρεπερτόριο των Κρατικών Θεάτρων. Το χειρότερο, δεν θέλει κανείς να τα βάλλει μαζί του και να αντιμετωπίσει το μένος του και των σκληροπυρηνικών οπαδών του. Παράδειγμα: Αρχές Δεκεμβρίου, διοργανώθηκε η 43η τελετή απονομής των βραβείων «Χρυσή Πεταλούδα» (Pantene Alt in Kelebek), που είναι

κάτι ας πούμε σαν τα Emmy της Τουρκίας. Την οργάνωσε το κανάλι Kanal D του Δημοσιογραφικού Ομίλου Αϊντίν Ντογάν (εφημερίδες Χουριέτ, Πόστα, κανάλι CNN Türk κ.α.) με τον οποίον ο Ερντογάν έχει σχέση «αγάπηςμίσους» -η εφορία βρίσκεται δις την ώρα για έλεγχο σε όλες τις επιχειρήσεις του Ντογάν- που έχει κάπως κοπάσει μετά το επίτευγμα της δημοσιογράφου Χαντέ Φιράτ, να βγάλει τον Ερντογάν face time στο CNN Türk τη νύχτα της απόπειρας πραξικοπήματος… Παρουσιαστής της τελετής ήταν ο γνωστός σόουμαν Οκάν Μπάγιουλγκεν που έχει και μια ψυχαγωγική εκπομπή στο Kanal D. Το πρώτο βραβείο δόθηκε στο σήριαλ «Παλινόρθωση» (Diriliş –της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τι άλλο;), το οποίο προσωπικά ο Ερντογάν προτρέπει το κοινό να παρακολουθεί. Παρεμπιπτόντως, ενώ κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται, φέτος θεσπίστηκε ένα έκτακτο βραβείο με τίτλο «Το γεγονός της χρονιάς στα μήντια» που δόθηκε στη Χαντέ Φιράτ… Και, κάπου την ώρα που παρουσίαζε το πρώτο βραβείο (για την «Παλινόρθωση») ο Μπάγιουλγκεν ανάμεσα στα πολλά που είπε του ξέφυγε και το ότι «δεν το έχει ποτέ παρακολουθήσει, αλλά τώρα θα το κάνει οπωσδήποτε…». Μια μικρή φρασούλα που λίγοι έδωσαν σημασία, όχι όμως ο Ερντογάν. Την άλλη μέρα κιόλας στην ομιλία που έκανε στα εγκαίνια του αγγλόφωνου καναλιού TRT World είπε «… στο Ντιριλίς τα λιοντάρια γράφουν τη δική τους ιστορία… το παρακολουθούν τα εγγόνια μου, ολόκληρος ο λαός έχει αγκαλιάσει τη σειρά… και ο κύριος (...) είπε πως δεν το παρακολούθησε και ποιόν ενδιαφέρει αν το παρακολουθεί αυτός ή όχι…». Αποτέλεσμα: η εκπομπή του Οκάν Μπάγιουλγκεν στο Kanal D καταργήθηκε πάραυτα.!

w w w.re porter.gr

Εξωτερική Πολιτική

Ανελέητες διώξεις σε ημερήσια διάταξη To φθινόπωρο του 2016, στις 29 Οκτωβρίου, εορτάστηκε η 93η επέτειος από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας ενώ η τουρκική κοινωνία ζει το δεύτερο τρίμηνο της Κατάστασης Έ κτακτης Ανάγκης που ανανεώνεται συστηματικά… Σήμερα, είναι επικίνδυνο να μιλήσει κανείς ακόμα και στον δρόμο- δεν περνά μέρα που να μην συλλαμβάνονται, ή να προφυλακίζονται πολίτες και κρατικοί αξιωματούχοι, σε ένα κράτος που αποκτά βαθμιαία, απωθητικά χαρακτηριστικά με βάση το όραμα του Αχμέτ Νταβούτογλου για την ίδρυση «Σουνιτικού τόξου».

ετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου, κάπου 70 χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι, μεταξύ αυτών 35 χιλιάδες καθηγητές Μέσης Εκπαίδευσης, τέθηκαν σε διαθεσιμότητα, άλλοι 35 χιλιάδες φυλακίστηκαν, 18 από αυτούς αυτοκτόνησαν στις φυλακές, από τους 369 στρατηγούς οι 150 αποτάχθηκαν και μαζί τους χιλιάδες συνταγματάρχες, εκατοντάδες αντιπολιτευόμενοι επιστήμονες, ακαδημαϊκοί, (οι Φαϊνάνσιαλ Τάϊμς έγραψαν στις 28/9 ότι αυξάνει συνεχώς ο αριθμός των Τούρκων καθηγητών Πανεπιστημίου που ζητά αρωγή από το Ταμείο Διάσωσης -Scholar Rescue Fund-, αναφέροντας ότι 2.350 επιστήμονες από 93 πανεπιστήμια έχουν απολυθεί), δημοσιογράφοι, συγγραφείς, ακτιβιστές βρίσκο-

νται στη φυλακή, επιχειρήσεις και ολόκληροι δήμοι «κατάσχονται» (�), εκλεγμένοι βουλευτές προφυλακίζονται, το εκπαιδευτικό σύστημα ισλαμοποιείται δραστικά, (λόγου χάρη, τα τελευταία 155 πρότυπα λύκεια μετατρέπονται βαθμηδόν σε ιερατικά), η επέκταση των αρμοδιοτήτων των δυνάμεων ασφαλείας δεν βιάζει απλώς τα όρια, παραβιάζει κάθε άρθρο του Συντάγματος … και το ΑΚΡ σε συνεργασία με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) του Ντοβλέτ Μπαχτσελί, συζητούν για την αλλαγή του Καταστατικού Χάρτη…

Προεδρικά Μεγαλεία εν μέσω απαγορεύσεων

Οι δυό μαζί, διαθέτοντας αντίστοιχα 316 και 39 βουλευτές σε σύνολο 550, έχουν την δυνατότητα να σχηματίσουν πλειοψηφία στην Ολομέλεια και να πάνε σε δημοψήφισμα την προσεχή Άνοιξη για να προωθήσουν τις Πολιτειακές αλλαγές και την εκλογή του Ερντογάν στη θέση του απόλυτου Προέδρου με φυσιογνωμία χαλίφη. Σε συνθήκες απόλυτων απαγορεύσεων, το καθεστώς θα οργανώσει δημοψήφισμα για μια Προεδρική Δημοκρατία «τουρκικού τύπου», στην οποία ο Πρόεδρος, θα μπορεί να είναι και αρχηγός κόμματος, που θα ορίζει τους κομματικούς βουλευτές, το υπουργικό συμβούλιο, τις μισές συνθέσεις των Ανώτατων Δικαστηρίων και τους Πρυτάνεις, καταργώντας και τις εκλογές στα ΑΕΙ. Οι μαζικές απολύσεις πάνω από 150 χιλιάδων πολιτών, περιόρισαν τις καταναλωτικές δαπάνες, σε μια άκρως επιδεινωμένη οικονομική συγκυρία. Ύστερα

μαζικεσ απολυσεισ πανω απο 150 χιλιαδων πολιτων, αρνητικοι ρυθμοι αναπτυξησ, υποτιμηση τησ λιρασ, εκροη συναλλαγματοσ και ιλιγγιωδεσ χρεοσ

w w w.re porter.gr

από 14 ανοδικά χρόνια, η Τουρκία έχει για πρώτη φορά αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης, η τουρκική λίρα που πάει από το κακό στο χειρότερο μέσα στη χρονιά υποτιμήθηκε κατά 34%, εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης των επιτοκίων και το εξωτερικό χρέος εκτοξεύθηκε στο ιλιγγιώδες ποσόν των 421 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η εκροή συναλλάγματος είναι θεαματική και ο «Σουλτάνος» απευθύνει εκκλήσεις στον τουρκικό πατριωτισμό, προκειμένου οι πολίτες να μετατρέψουν το συνάλλαγμά τους σε λίρες. Η κατάσταση επιδεινώνεται σε όλα τα μέτωπα εντός της χώρας, όπου 13 εκ. άνθρωποι, ζουν από τα βοηθήματα- το μόνο ίσως σημείο όπου ο Ερντογάν τα καταφέρνει υποφερτά. Την ίδια ώρα σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, η ανεργία στην Τουρκία έχει φτάσει το 11,3%. Ο ένας στους πέντε νέους μεταξύ 15-24 ετών είναι άνεργος. Στις γυναίκες το ποσοστό αυτό είναι ακόμα χειρότερο. Μπορεί να πέσει ο Ερντογάν; Η απάντηση είναι, απερίφραστα ναι. Στις εκλογές του Ιουνίου 2015 το ποσοστό του ΑΚΡ υποχώρησε κατά 8 μονάδες (42%), κρατώντας πάντως συμπαγείς δυνάμεις και ένα ακροατήριο που πείθεται από τα λόγια του. Και τι έγινε; Το ΑΚΡ απέκλεισε τη μόνη λύση που ήταν η συγκρότηση κυβέρνησης συνασπισμού. Αντίθετα παρέμεινε ανορθόδοξα στην εξουσία επί τρίμηνο, κάνοντας διαπραγματεύσεις… περί συνασπισμού και προκήρυξε εκλογές για τον Νοέμβριο 2015. Στο μεταξύ, προκάλεσε σοβαρές υποψίες το γεγονός, ότι τον Ιούλιο 2015 το «Ισλαμικό Κράτος» με το οποίο άλλωστε, όπως και με την φανατική Al Nushra είχε στενές σχέσεις, σκόρπισε το φόβο και τον θάνατο στο Σούρουτς (34 νεκροί, 100 τραυματίες) και τον Οκτώβριο στην Άγκυρα (110 νεκροί, 500 τραυματίες)…

Ενδεικτικά, οι αριθμοί…

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 37

R R

Ασφαλιστική αγορά

Στις 8 τρομοκρατικές επιθέσεις που πραγματοποίησε το «Ισλαμικό Κράτος» στην Τουρκία από τις 20.3.2014 (Νίγδη, 2014 – Κωνσταντινούπολη-Σουλταναχμέτ, 2015 – Ντιάρμπακιρ, 2015, Σούρουτς, 2015, Άγκυρα, 2015, πάλι Σουλταναχμέτ, 2016 - Κωνσταντινούπολη, Μπέγιογλου 2016 και Γκαζιάντεπ 2016) έχασαν τη ζωή τους 222 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 950. Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης και το κουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP), υπέβαλαν τότε στην Εθνοσυνέλευση χωριστά 5 επερωτήσεις – με τελευταία αυτήν της 29.6.2016 του HDP- για να συζητηθεί η δράση του «ΙΚ» στην Τουρκία και ιδίως στο Γκαζιάντεπ. Η συζήτηση των επερωτήσεων καταψηφίστηκε με τις ψήφους είτε του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), είτε με αυτές του ΑΚΡ και του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ). Το δωδεκάμηνο 1.1.2016 – 16.12.2016 έχασαν τη ζωή τους σε τρομοκρατικές

38 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

διεκδικήσεις της Άγκυρας άλλωστε στο Αιγαίο, είναι πάγιες και δεν ξένισαν κανέναν ιδιαίτερα… Ο Ερντογάν, υποχρεώνεται τώρα άδοξα και χωρίς να επιτύχει τους μεγαλεπήβολους περιφερειακούς στόχους του, για την επικράτηση του πολιτικού Ισλάμ σε ολόκληρη την περιοχή, να αναδιπλωθεί εντός συνόρων, όπου τα προστο εσωτερικο βλήματα τον περιμέαπλωνεται νουν και να στρέψει σε μια υποκωφη άλλα μήκη τον γεωποδυσφορια. λιτικό επεκτατισμό του. και εξω τον Στο εσωτερικό, όπου υποψιαζονται χειροτερεύουν τα πράγματα, απλώνεολοι ται μια υπόκωφη δυσφορία. Και στις εξωτερικές σχέσεις, έχει καταφέρει να τον υποψιάζονται όλοι. Οι σχέσεις με την Ευεπιθέσεις πάνω από 700 άνθρωποι και ρώπη επιδεινώνονται σταθερά, μπαί3.625 τραυματίστηκαν (συμπεριλαμνοντας σε περίοδο παγετώνων, ενώ και βανομένων των 241 νεκρών και 2.000+ με τη Ρωσία, μετά και τη δολοφονία του τραυματικών στην απόπειρα πραξικοΡώσου πρεσβευτή,το κλίμα παραμένει πήματος). υπολογισμένα επιφυλακτικό. Είναι ενδεικτικό ότι το ταξίδι του πρωθυπουρΞεθώριασε ο μεγαλοϊδεατισμός γού Γιλντιρίμ στη Μόσχα στο τέλος της Το μεγαλύτερο πλήγμα για τον Ερντοχρονιάς, ελάχιστα απέφερε. Από την γάν, ήταν η αποτυχία του να γκρεμίάλλη, η Ουάσινγκτον τον αντιμετωπίσει τον άλλοτε φίλο του, όπως δήλωνε ζει με φανερή καχυποψία και πάντως Άσαντ και να πατήσει πόδι στο Χαλέτίποτε προσώρας δεν είναι βέβαιο, στο πι το στολίδι της Συρίας και την πλούκενό που αφήνει η μετάβαση στη νέα σια σε πετρελαϊκά κοιτάσματα Μοσούκατάσταση υπό τον Τραμπ και η αλλαγή λη η οποία κατακυρώθηκε στο Ιράκ με ενοίκου στον Λευκό Οίκο. απόφαση της Κοινωνίας των Εθνών, βάΒεβαίως οι δυτικές μητροπόλεις, δεν ζοντας τη χώρα του στο τραπέζι για την επιθυμούν να οδηγηθούν σε ρήξη με αναδιαμόρφωση του χάρτη της περιοτην Τουρκία. Δεν οφείλεται αυτό μόνο χής και την αναχαίτιση του κουρδικού στη σημαντική παρουσία του τουρκιστοιχείου. κού στρατού σε περιοχές όπου πλέον, Έ χοντας εμπιστευτεί σχεδόν όλα του τα αδυνατίζει η παρουσία του ΝΑΤΟ μετά αυγά σε αυτό το καλάθι- που τώρα πλέτο Brexit, αλλά και στο γεγονός ότι ο Ερον έσπασαν για τον ίδιον αποκαρδιωτιντογάν είναι ο απόλυτος εγγυητής της κά- αξίωνε επίμονα την αλλαγή της Συνεξαρχής προβληματικής συμφωνίας για θήκη της Λωζάνης, με πρωταρχικό στόχο το προσφυγικό/μεταναστευτικό, για να αλλάξει τα νότια σύνορά του και να την οποία από το νέο έτος θα διαπραγελέγξει τους ενεργειακούς αγωγούς- οι ματευτεί ξανά με τους Ευρωπαίους.

w w w.re porter.gr

Εξωτερική Πολιτική

Πιθανή κατάρρευσή της, θα προκαλέσει πλημμύρα απελπισμένων ανθρώπων στα ελληνικά παράλια και θα ανατρέψει κάθε πληθυσμιακή ισορροπία, επιδεινώνοντας κατακόρυφα το ήδη υπαρκτό πρόβλημα ασφάλειας. Και βέβαια οι απειλές που εκτοξεύει εις βάρος της Ελλάδας τις οποίες συνοδεύει με έμπρακτες αμφισβητήσεις της εθνικής κυριαρχίας, δεν πρέπει, όπως συμφωνούν όλοι στην Αθήνα, να περάσουν απαρατήρητες, όσο και αν η ψυχραιμία και ο επαγγελματισμός στην άσκηση της διπλωματίας, χωρίς περιττές κινδυνολογίες, είναι ο καλύτερος οδηγός σε αυτές τις περιπτώσεις. Πολύ περισσότερο που οι απόψεις του, είναι διάχυτες σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα της χώρας του. Ακόμα και ο κατά τα άλλα «μετριοπαθής» Κιλιντσντάρογλου του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος CHP) που διατηρεί μια σοσιαλδημοκρατική ρητορική στα κοινωνικά θέματα, υπερθεματίζει στα εθνικά, εγκαλώντας τον Ερντογάν ότι έχει παραδώσει στους Έ λληνες 18 νησιά του Αιγαίου.

Αλβανία: Μια αναδυόμενη απειλή

Εκτός από την πάγια απειλή των Τούρκων, η Αθήνα θα πρέπει να αντιμετωπίσει με αναθεωρημένο και μάλλον αναβαθμισμένο σχεδιασμό τις προβληματικές ελληνοαλβανικές σχέσεις στις οποίες επικρατούν πολικές θερμοκρασίες. επίσημη σύμπηξη άξονα Άγκυρας-Τιράνων, που περιλαμβάνει στρατιωτική συνεργασία και ελλιμενισμό τουρκικών πλοίων, επιβεβαιώνει την καθοριστική επιρροή που ασκεί η Τουρκία στην εξωτερική πολιτική της γειτονικής χώρας, την οποία παραδέχεται χωρίς δυσκολία ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα που έχει

w w w.re porter.gr

κατηγορηθεί μέσα στη Βουλή από τον προκάτοχό του Σαλί Μπερίσα, ότι μεσιτεύει στη χώρα ξένα συμφέροντα.

Τα σημεία-κλειδιά των διμερών σχέσεων, είναι συγκεκριμένα και αφορούν:

1. Στην οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), την οποία είχαν συμφωνήσει το 2009 ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής με τη κυβέρνηση Μπερίσα. Ο Ράμα προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας και, όταν ανέλαβε την εξουσία επέτυχε την ακύρωσή της, με αποτέλεσμα όλα σήμερα να βρίσκονται στον αέρα. 2. Στα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Ελληνικής μειονότητας της Βορείου Ηπείρου, η οποία απειλείται απροκάλυπτα μέσω ενός σχεδίου by pass, που παραπέμπει σε γνώριμες τακτικές άλλων γειτόνων, με αφελληνισμό. 3. Στο (ανύπαρκτο) ζήτημα των Τσάμηδων και των περιουσιών τους στην Ήπειρο, που τίθεται πλέον από την Αλβανία σε ανώτερο επίπεδο με όρους αλυτρωτικούς, σε μια περιοχή που εκτείνεται από την Φλώρινα μέχρι την Άρτα. Οι Τσάμηδες διαθέτουν ισχυρό λόμπι στην αλβανική Βουλή, όπου, εκτός από τον Πρόεδρο, εκπροσωπούνται με άλλους τέσσερις βουλευτές, δύο από τους οποίους βρίσκονται στα νευραλγικά υφυπουργεία Άμυνας και Παιδείας. (Υπενθυμίζουμε ότι αρχές Δεκέμβρη, συνελήφθησαν στο τελωνείο της Κακαβιάς, διπλωματικοί υπάλληλοι της Αλβανίας με χάρτες της «αλβανικής Τσαμουριάς» που προορίζονταν για

ο ανθελληνισμοσ ειναι μια υποθεση που πουλαει στην αλβανια

ομοεθνείς τους σε ελληνικά σχολεία). Έχουν επίσης ισχυρούς επιχειρηματίες με διευρυμένη επιρροή στα Μέσα Ενημέρωσης. Ο ανθελληνισμός, τονίζουν αυτοί που ξέρουν καλά, «πουλάει» στην Αλβανία και οι Τσάμηδες, που δραστηριοποιούνται έντονα για το «θέμα» τους στους Διεθνείς Οργανισμούς, έχουν καταφέρει να εγγράψουν το ζήτημα στην ατζέντα όλων των κομμάτων. 4. Στην κατάργηση του εμπόλεμου καθεστώτος μεταξύ των δύο χωρών. Η ελληνική πλευρά, είχε προχωρήσει το 1987 με Υπουργική Απόφαση στην άρση του, ωστόσο, αυτό εξακολουθεί να μην ικανοποιεί τα Τίρανα που ζητούν να υπάρξει απόφαση της Ολομέλειας της Ελληνικής Βουλής. 5. Στην χωροθέτηση των νεκροταφείων όπου είναι διάσπαρτοι ακόμα οι νεκροί του ελληνοϊταλικού πολέμου, η οποία προβλεπόταν από τη Συμφωνία του 2009 και έχει βαλτώσει με υπαιτιότητα της αλβανικής πλευράς. Μέχρι σήμερα, υπάρχουν μόνο τρία νεκροταφεία πεσόντων, στο Νότο, στο χωριό Βουλιαράτι και στις περιοχές Πρεμετής και Κορυτσάς, ενώ απομένουν για ταυτοποίηση περισσότεροι από 7.000 νεκροί, επειδή η λειτουργία της Μικτής ελληνοαλβανικής Επιτροπής, έχει βραχυκυκλωθεί από την απροθυμία των γειτόνων, μέρος των οποίων, ιδίως στους εθνικιστικούς πνευματικούς κύκλους, (π.χ ο αναγνωρισμένος συγγραφέας Ισμαήλ Κανταρέ) ισχυρίζεται ότι το έπος της Πίνδου, γράφηκε από…Αλβανούς. Χάρη στην επίδειξη πνεύματος καλής γειτονίας, η Ελλάδα, έστερξε στο αίτημα να αποκτήσει η Αλβανία καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη στην Ε.Ε χώρας. Το επόμενο βήμα, να λάβει ημερομηνία ένταξης που θα εξεταστεί τον Ιανουάριο, δεν θα είναι όμως και τόσο εύκολο.

Ο ακήρυκτος ενδοϊσλαμικός πόλεμος

Φυσικά, η Αθήνα, παρόλο που αναθεωρεί άρδην την στάση της, όπως ση-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 39

Εξωτερική Πολιτική

μειώνουν στους διαδρόμους του ΥΠΕΞ, δεν έχει κανέναν λόγο να αναλάβει σταυροφορία κατά της Αλβανίας και να δηλητηριάσει ακόμα περισσότερο ένα ήδη βαρύ κλίμα. Και αυτό επειδή, εκτός των ΗΠΑ, μια σειρά από ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες, στηλιτεύουν με δριμύτητα την απόλυτη καθυστέρηση της Αλβανίας στα ζητήματα της διαφθοράς, ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, εκσυγχρονισμού της Διοίκησης και βεβαίως της αντιμετώπισης των ναρκωτικών που είναι από τις «βαρειές βιομηχανίες» της χώρας. Αναδύεται όμως τα τελευταία χρόνια, ένα ακόμα πρωτόγνωρο πρόβλημα, καθώς κάτω από τους μιναρέδες, μαίνεται ένας αδυσώπητος πόλεμος μεταξύ των ακραίων μουσουλμάνων Ουαχαβιτών που υποστηρίζονται από την Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και την Υεμένη και των ιμάμηδων του Ισλάμ του Ερντογάν για τον έλεγχο των «ομόθρησκων αδελφών». Άφθονο χρήμα, ρέει από την Τουρκία και τα αραβικά Εμιράτα, μέσα από πολύπλοκες διαδρομές, που κατευθύνεται σε ιερά τεμένη και φλογερούς ιμάμηδες, αρκετοί από τους οποίους είναι υπεύθυνοι για την στρατολόγηση τζιχαντιστών που έδωσαν το παρόν από τις γραμμές του Ι.Κ στις μάχες της Συρίας. Στο ίδιο πλαίσιο, δεν πρέπει να ξεφεύγει την προσοχή, η προσέγγιση με το αλβανικό

στοιχείο του Κοσσόβου. Μπορεί ο Ράμα, υπό τον φόβο των αντιδράσεων που θα προκαλέσει να δηλώνει φαινομενικά αθώα, «είμαστε ένα Έ θνος σε δύο χωριστά κράτη», αλλά, διόλου τυχαία, υπάρχουν κοινά προξενεία, κοινά σύνορα, κοινά σχολικά εγχειρίδια και οι εξελίξεις δρομολογούνται με προσεκτικά βήματα. Άλλωστε, όσοι δημοσιογράφοι έχουν περάσει από εκείνα τα μέρη, διαβάζουν ότι ο δρόμος που ξεκινά από τα Τίρανα και καταλήγει στην Πρίστινα, ονομάζεται «Δρόμος του Έ θνους»…

Κυπριακό: Η ώρα των μεγάλων αποφάσεων

Για το μεγαλύτερο πρόβλημα στις εξωτερικές σχέσεις της χώρας, με άμεση όμως προβολή στο εθνικό συμφέρον, έφτασε η κρισιμότερη στιγμή των τελευταίων χρόνων. Μετά από δύο γύρους απευθείας συνομιλιών στο ελβετικό θέρετρο Μον Πελεράν, το τετραήμερο 9-12 Ιανουαρίου και πάλι στην Ελβετία και ειδικά την τελευταία ημέρα όπου θα πραγματοποιηθεί πενταμερής διάσκεψη, με την συμμετοχή των τριών εγγυητριών δυνάμεων, Ελλάδας, Αγγλίας και Τουρκίας θα κριθούν τα πάντα. Στα Ηνωμένα Έ θνη, πάντως αφήνουν να εννοηθεί πως η Διάσκεψη θα είναι «ανοικτού τέλους», δηλαδή θα χρειαστεί να επανέλθουν ξανά και ξανά μέχρι να βρεθεί λύση. αμερικανικός παράγοντας που επείγεται να κλείσει ένα από τα τελευταία θερμά μέτωπα και να αναπτύξει τους ενεργειακούς του σχεδιασμούς στην περιοχή της Ν/Α Μεσογείου, ασκεί έντονες πιέσεις στην Ελλάδα, προκειμένου, όπως προειδοποιεί, να μη χαθεί μια τόσο καλή

ευκαιρία. Ο ίδιος ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Τζο Μπάϊντεν από κοινού με την αρμόδια υφυπουργό Εξωτερικών, Βικτόρια Νούλαντ, έχει αναλάβει προσωπικά τις προσπάθειες, κρίνοντας ότι η συγκυρία είναι ευνοϊκή για την επίτευξη πολιτικής λύσης. Στο χορό των πιέσεων συμμετέχει και ο Ταγήπ Ερντογάν, ο οποίος απειλεί ανοικτά, ότι σε περίπτωση αποτυχίας, δεν μένει παρά να προσαρτήσει τα κατεχόμενα στην Τουρκία.

Τρώγοντας ανοίγει η όρεξη…

η λευκωσια συμφωνησε μια διαδικασια απο την οποια δεν θα υπαρχει επιστροφη

40 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Αιφνιδιάζοντας την Αθήνα, την οποία ενημέρωσε εκ των υστέρων, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, αποδέχτηκε την 1η Δεκεμβρίου σε δείπνο με τον Τουρκοκύπριο

w w w.re porter.gr

ται σε εξέλιξη, προωθείται μια κοινά αποδεκτή λύση για τον χρόνο παραμονής των κατοχικών δυνάμεων. Η ελληνοκυπριακή πλευρά, προτείνει την πενταετία, ενώ αντίθετα, οι Τουρκοκύπριοι, δηλαδή, η Άγκυρα, μια μακρά μεταβατική περίοδο άνω των 12 χρόνων στο τέλος της οποίας το πράγμα θα επανεξεταστεί και μάλιστα με δικαίωμα βέτο, απορρίπτοντας επί της ουσίας την κατάργηση των αποικιοκρατικών εγγυήσεων. Ο συγκερασμός που προτείνει ο διεθνής παράγοντας, είναι να κατοχυρωθεί η δεκαετία, ενώ την ίδια ώρα, Ουάσινγκτον και Λονδίνο, εμφανίζονται να αποδέχονται την τουρκική πρόταση για την δημιουργία μό-

Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΔΕΝ ΑΠΟΔΕΧΕΤΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΟΧΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΤΩΝ ΕΓΓΥΗΣΕΩΝ

ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί υπό τις ευλογίες του εκπροσώπου του ΟΗΕ, Έσπεν Άϊντα, μια διαδικασία που σύμφωνα με πολλούς παρατηρητές σε Λευκωσία και Αθήνα, δεν θα αφήσει ανέπαφη σε κάθε περίπτωση την σημερινή φυσιογνωμία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και αυτό, γιατί πολύ απλά, οι δύο βασικοί συνομιλητές θα εμφανιστούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων σαν εκπρόσωποι δύο κοινοτήτων, γεγονός που ισοδυναμεί αυτόχρημα, σύμφωνα με την παραπάνω εκτίμηση, με αυτοκατάργηση ή στην καλύτερη εκδοχή, υποβάθμιση της υφιστάμενης κρατικής οντότητας. Σημειώνεται πως η Κυπριακή Δημοκρατία είναι συμβαλλόμενο μέρος στις Συνθήκες που υπογράφηκαν το 1960

w w w.re porter.gr

και τυχόν απουσία της θα σημαίνει και κατάργησή της. Με βάση τη Συμφωνία του Δείπνου δεν θα παραστεί η Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά αυτό το θέμα δεν έχει λήξει ακόμη. Το βάρος πέφτει ασφαλώς στην Αθήνα, η οποία διαμηνύει ότι προκειμένου να συμφωνήσει, θα πρέπει να αποδεχθεί η τουρκική πλευρά την αποχώρηση όλων των κατοχικών στρατευμάτων από το νησί και την κατάργηση του αναχρονιστικού καθεστώτος εγγυήσεων που δεν συνάδει με κανονική χώρα.

Οι προτάσεις για εγγυήσεις, ασφάλεια, εδαφικό

Όμως, ίσως χρειαστεί να βάλλει πολύ νερό στο κρασί της… Στο έντονο παρασκήνιο που βρίσκε-

νιμης στρατιωτικής βάσης στο νησί, δεδομένου ότι ο Ερντογάν θέτει ζήτημα ασφάλειας, όχι μόνο για την περιοχή των κατεχόμενων, αλλά για την ίδια την Τουρκία. Στο εδαφικό ζήτημα, η αποδοχή από μέρους της ε/κ πλευράς να κατατεθούν χάρτες μια ημέρα πριν τη σύγκληση της πενταμερούς και με δεδομένη την τουρκική ακαμψία, προδιαγράφει από τώρα, ότι το κεφάλαιο αυτό θα μεταφερθεί για επεξεργασία στην Διάσκεψη, όπου όλα είναι ανοικτά. Τόσο, το ποσοστό 28,7% που διεκδικούν οι Τουρκοκύπριοι, όσο και η επιστροφή 85.000 προσφύγων, που συνδέεται άμεσα με το ζήτημα της κατοχής της Μόρφου. Και βέβαια, κρίσιμο παραμένει το ζήτημα της εκ περιτροπής Προεδρίας, αλλά και οι αποφάσεις που θα λη-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 41

ο ομιλοσ μυτιληναιοσ «αποκαλυπτει» το μεγεθοσ του

ρονιά ορόσημο αποτέλεσε το 2016 για τον Όμιλο Μυτιληναίου με τις πολυσχεδείς δραστηριότητες στην ενέργεια, τις κατασκευές και τα μέταλλα. Λίγο πριν εκπνεύσει το 2016, ανακοινώθηκε η έναρξη του εταιρικού μετασχηματισμού του Ομίλου με την συγχώνευση διά της απορροφήσεως των θυγατρικών εταιριών Protergia, Protergia Thermo, Aλουμίνιον της Ελλάδος και ΜΕΤΚΑ, διαδικασία που θα ολοκληρωθεί πριν το τέλος Αυγούστου 2017. ΧΡΥΣΑ ΛΙΑΓΚΟΥ

42 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Επιχειρήσεις

ι αναλυτές υποδέχτηκαν με θετικά σχόλια την απόφαση μετεξέλιξης του Ομίλου σε μια πολυ-βιομηχανία και στις εκτιμήσεις τους μετά την τηλεδιάσκεψη που είχε μαζί τους η διοίκηση της Μυτιληναίος, ανέφεραν ότι η νέα δομή θα ενισχύσει τις ελεύθερες ταμειακές ροές, με βελτιώσεις στο κομμάτι της φορολογίας και των συνεργειών, οι οποίες θα ξεπεράσουν κατά πολύ τα 20 εκατ. ευρώ που ανακοινώθηκαν. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο επικεφαλής του Ομίλου, Ευάγγελος Μυτιληναίος στους αναλυτές, για το 2017 αναμένεται κύκλος εργασιών 1,5-1,7 δισ. ευρώ, EBITDA 300330 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη 200 εκατ. ευρώ με τις ελεύθερες ταμειακές ροές να διαμορφώνονται κοντά στα EBITDA (300 εκατ. ευρώ). Ενδεικτική της θετικής ανταπόκρισης της αγοράς στον εταιρικό μετασχηματισμό του Ομίλου Μυτιληναίου ήταν και η δήλωση -στήριξη που παρείχε ο μεγαλομέτοχος και CEO της Fairfax, Prem Watsa, το Fund του οποίου ελέγχει το 5% του ενιαίου Ομίλου. «Η Fairfax παραμένει πάρα πολύ σίγουρη για τις προοπτικές του Ομίλου Μυτιληναίου, την ικανότητα της διοίκησης να επιτύχει τους στόχους της και να δημιουργήσει και να διατηρήσει μακροπρόθεσμα κάποιες σταθερές επιχειρηματικές αξίες», τόνισε με δήλωσή του στο Bloomberg.

«O μετασχηματισμός του Ομίλου είναι το επόμενο κρίσιμο βήμα στη συνεχή εξέλιξή μας, που μας επιτρέπει να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις προκλήσεις και τις απαιτήσεις ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος, με γνώμονα πάντα την ανταπόδοση αξίας σε όλους τους

44 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

εταίρους» αναφέρει στη δήλωσή του στην παρουσίαση της Μυτιληναίος που αναρτήθηκε στον ιστότοπο της εταιρίας ο επικεφαλής του Ομίλου, Ευάγγελος Μυτιληναίος. Σύμφωνα με την παρουσίαση της Μυτιληναίος, το νέο σχήμα αποκτά κρίσιμο μέγεθος, απλοποιεί την εταιρική δομή, βελτιώνει το πιστωτικό προφίλ και την ευελιξία των ταμειακών ροών, εξασφαλίζοντας ότι τα κεφάλαια διατίθενται σε έργα με μεγαλύτερη αντα-

πόδοση αξίας. Οι ταμειακές ροές σταθεροποιούνται καθώς, οι θυγατρικές θα έχουν πρόσβαση σε συμπληρωματικές ροές και το χρηματοοικονομικό κόστος μειώνεται μέσω της βελτιστοποίησης της κεφαλαιακής διάρθρωσης και την καλύτερη πρόσβαση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Το νέο σχήμα μπορεί να ανταποκριθεί στη δυναμική και τις συνεχείς εναλλαγές των διεθνών αγορών, ενώ δίνεται η ευκαιρία για την αύξηση της παραγωγικότητας

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

μέσω υλοποίησης λειτουργικών και χρηματοοικονομικών συνεργειών. Σημαντικές θεωρούνται και οι δυνατότητες για οργανική ανάπτυξη μέσω και εξαγορών. Για την ΜΕΤΚΑ εκτιμάται ότι μειώνει το ρίσκο του επιχειρηματικού μοντέλου, εν όψει και του καθοδικού κύκλου της αγοράς και των προκλήσεων που απαιτούν συγκέντρωση μεγαλύτερων κεφαλαίων στα έργα. Το νέο σχήμα οδηγεί στην ισχυροποί-

w w w.re porter.gr

ηση του ισολογισμού και της κερδοφορίας μέσω της μείωσης του χρηματοοικονομικού κόστους, λειτουργικών και άλλων συνεργιών καθώς και της ισχυροποίησης ταμειακών ροών. Αυτό δημιουργεί άριστες οικονομικές συνθήκες μέσω της δημιουργίας ισχυρών ταμειακών ροών - δυνατότητα δραστικής μείωσης του δανεισμού έως και μηδενισμό στο άμεσο μέλλον (επίτευξη άριστων οικονομικών δεικτών), καθώς και πλήρη ευελιξία για να προ-

χωρήσει σε μεγάλες επενδύσεις στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Η ενιαία εταιρεία θα ελέγχει τη Mytilineos Finance, M. Maritime Co, M+M Gas Co (50%) ενώ, στις υπόλοιπες θυγατρικές περιλαμβάνονται εταιρείες ΑΠΕ κ.λπ. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της εταιρίας, σύμβουλος αναδιάρθρωσης διορίστηκε η Lazard. H Eurobank Ergasias θα ενεργεί ως Σύμβουλος Διαδικασίας (Process Advisor) αναφορικά με την έκδοση των νεων μετοχών. Η Mckinsey διορίστηκε ως σύμβουλος προκειμένου να υποστηρίξει τη λειτουργική μετάβαση των συγχωνευόμενων εταιριών στο νέο σχήμα , ενώ η “PKF Eυρωελεγκτική ΑΕ” διορίστηκε ως ανεξάρτητος ελεγκτής για τη διαπίστωση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων της Εταιρίας. Η νέα εταιρεία συγκαταλέγεται πλέον μεταξύ των μεγαλύτερων και πιο κερδοφόρων επιχειρήσεων στην Ελλάδα και των πιο ακμαίων και στιβαρών βιομηχανικών επιχειρήσεων διεθνώς, με ιδιαίτερα οφέλη για την ανάπτυξη της ελληνικής επιχειρηματικότητας και οικονομίας. Η οικονομική δύναμη του νέου αυτού σχήματος, ανοίγει το δρόμο για τη νέα εποχή της ελληνικής βιομηχανίας με πολλαπλά οφέλη για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα, εξασφαλίζει μία σημαντική πορεία στις διεθνείς αγορές ανάμεσα σε κολοσσούς της παγκόσμιας βιομηχανίας. Συνακόλουθα επιτυγχάνεται βελτίωση του Corporate Governance σύμφωνα με τα διεθνή best practices (βέλτιστες πρακτικές διεθνώς), στα πρότυπα πολυεθνικών εταιρειών, με ευέλικτη/απλοποιημένη δομή, καλύτερη διάχυση του know how που υφίσταται σήμερα στις επιμέρους εταιρείες και βιώσιμη ανάπτυξη. Δομείται σύμφωνα με τα διεθνή και Ευρωπαϊκά πρότυπα, υπογραμμίζοντας τη δέσμευση της νέας εταιρείας πρωτίστως για την προώθηση των δικαι-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 45

Επιχειρήσεις

Ομιλος Μυτιληναίου, που κατά 85% έχει εξαγωγική δραστηριότητα δεν επηρεάστηκε από τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας. Ο κύκλος εργασιών του Ομίλου διαμορφώθηκε στα €635,8 εκατ., έναντι των €636,5 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2015, παραμένοντας σε σταθερά υψηλά επίπεδα. Τα λειτουργικά κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) διαμορφώθηκαν σε €101,4 εκατ. από €118,7 εκατ. το Α’ Εξάμηνο του 2015, ενώ τα καθαρά κέρδη, μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας, διαμορφώθηκαν σε €12,4 εκατ., έναντι €32,8 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους. Αναλυτικά, σχετικά με τις επιμέρους επιδόσεις των τομέων δραστηριότητας, ο Τομέας Μεταλλουργίας & Μεταλλείων κατέγραψε κύκλο εργασιών €224,3 εκατ., έναντι €297,7 εκατ. το 2015. Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) ανήλθαν σε €37,0 εκατ., έναντι €65,4 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2015. Οι συγκεκριμένες επιδόσεις αντικατοπτρίζουν μια ιδιαίτερη συγκυρία, δεδομένου ότι στο Α’ Εξάμηνο του 2015 οι τιμές του αλουμινίου διαμορφώθηκαν σε ασυνή-

46 R E P O R T E R |

θιστα υψηλά επίπεδα πριν υποχωρήσουν σημαντικά στο Β’ εξάμηνο του έτους και στο Ά Τρίμηνο του 2016. Σημειώνεται ότι ο Τομέας της Μεταλλουργίας αναμένεται να καταγράψει σημαντικά ισχυρότερες οικονομικές επιδόσεις από το Β’ Εξάμηνο του 2016, καθώς, ευνοείται τόσο από τη σταδιακή ανάκαμψη των τιμών του αλουμινίου στο LME, όσο και από τη σημαντική πρόοδο της υλοποίησης του προγράμματος “Excellence” που επιφέρει δραστική μείωση του κόστους παραγωγής και καθιστά την ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, έναν από τους ανταγωνιστικότερους παραγωγούς αλουμινίου διεθνώς. Ο Τομέας Έ ργων EPC συνέχισε τη θετική του πορεία με τη ΜΕΤΚΑ να καταγράφει κύκλο εργασιών €262,6 εκατ. στο Α’ Εξάμηνο του 2016, έναντι €257,6 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2015. Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) διαμορφώθηκαν σε €38,7 εκατ. από €46,2 εκατ. το Α’ Εξάμηνο του 2015. Τα καθαρά κέρδη, μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας, διαμορφώθηκαν σε €19,4 εκατ. έναντι €29,2 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους.

κύκλος εργασιών του Ομίλου Α’ Εξάμηνο 2016

635,8 εκατ. €

Α’ Εξάμηνο 2015

636,5 εκατ. €

EBITDA Α’ Εξάμηνο 2016

101,4 εκατ. €

Α’ Εξάμηνο 2015

118,7 εκατ. €

καθαρά κέρδη Α’ Εξάμηνο 2016

12,4 εκατ. €

Α’ Εξάμηνο 2015

32,8 εκατ. €

Η METKA συνεχίζει να αναπτύσσει τις δραστηριότητές της στην υποσαχάρια Αφρική, καθώς και σε άλλες αναπτυσσόμενες αγορές που αντιμετωπίζουν επείγουσες

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

w w w.re porter.gr

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 47

Επιχειρήσεις

και πιεστικές ανάγκες ηλεκτροδότησης. Παράλληλα, αρχίζουν να γίνονται εμφανή τα πλεονεκτήματα της στρατηγικής διεύρυνσης των δραστηριοτήτων της ΜΕΤΚΑ, καθώς στο Α’ εξάμηνο καταγράφεται για πρώτη φορά αξιοσημείωτη συνεισφορά από τη ΜΕΤΚΑ–EGN που δραστηριοποιείται σε έργα ηλιακής ενέργειας σε διεθνές επίπεδο. Τομέας Ενέργειας, σημείωσε την ισχυρότερη ανάπτυξη μεγεθών, προσφέροντας σημαντική στήριξη στις

48 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

οικονομικές επιδόσεις του Ομίλου. Συγκεκριμένα, ο Τομέας κατέγραψε κύκλο εργασιών €152,5 εκατ. στο Α’ Εξάμηνο του 2016, έναντι €86,0 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2015, σημειώνοντας αύξηση 77,4%. Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) δι-

αμορφώθηκαν σε €27,2 εκατ. έναντι €6,6 εκατ., σε σύγκριση με το Α’ Εξάμηνο του 2015, καλύπτοντας ήδη την ετήσια επίδοση του 2015 που διαμορφώθηκε σε €22,4 εκατ. Η υψηλή αποδοτικότητα, σε συνδυασμό με τη μείωση των τιμών Φυσικού Αερίου, ενισχύει δραστικά την ανταγωνιστικότητα των μονάδων του Ομίλου, που κατέγραψαν αύξηση 62,5% στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέρ-

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

ανταγωνισμού. Η στρατηγική συμφωνία με τη COSMOTE, για τη διάθεση προϊόντων της PROTERGIA μέσα από το εκτενές δίκτυο καταστημάτων COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ, δημιουργεί νέα δεδομένα στην αγορά και υπογραμμίζει την προσήλωση στην παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών που θα καλύπτουν τις σύγχρονες ανάγκες των καταναλωτών για ηλεκτρική ενέργεια. Στηριζόμενος στις ενεργειακές επενδύσεις των προηγούμενων ετών, ο Όμιλος, όντας ήδη ο μεγαλύτερος ανεξάρτητος παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας, στοχεύει σύντομα να καταστεί και ο μεγαλύτερος ιδιώτης προμηθευτής συμβάλλοντας στο ουσιαστικό άνοιγμα της ενεργειακής αγοράς.

γειας, επιτυγχάνοντας μερίδιο 9,7% στο σύνολο της εγχώριας παραγωγής, έναντι 6,0% την αντίστοιχη περίοδο του 2015. Ταυτόχρονα, η PROTERGIA συνεχίζει μεθοδικά να κερδίζει έδαφος στη λιανική αγορά ενέργειας καταγράφοντας την ισχυρότερη αύξηση μεριδίου αγοράς (+130% από τις αρχές του έτους) έναντι του

w w w.re porter.gr

Η σταδιακή αποκατάσταση της σταθερότητας στην ελληνική οικονομία, η ευθυγράμμιση του πλαισίου λειτουργίας της ενεργειακής αγοράς με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, η ανάκαμψη των τιμών του αλουμινίου σε συνδυασμό με τον αυστηρό έλεγχο του κόστους μέσω του προγράμματος “Excellence” και η σταθερά αυξανόμενη συνεισφορά του Ενεργειακού Τομέα, δημιουργούν τις προϋποθέσεις επίτευξης ισχυρών οικονομικών επιδόσεων για το σύνολο του 2016.

Αλουμίνιον της Ελλάδος

Η Αλουμίνιον Α.Ε., διάδοχος επιχείρηση του Αλουμινίου της Ελλάδος Α.Ε., εξακολουθεί και είναι μία από τις λίγες ελληνικές επιχειρήσεις που δημιουργήθηκαν κατά την ένδοξη για την ελληνική μεταποίηση δεκαετία του 1960 και

κύκλος εργασιών του Τομέα Μεταλλουργίας & Μεταλλείων Α’ Εξάμηνο 2016

224,3 εκατ. €

Α’ Εξάμηνο 2015

297,7 εκατ. €

EBITDA Α’ Εξάμηνο 2016

37,0 εκατ. €

Α’ Εξάμηνο 2015

65,4 εκατ. €

που συνεχίζει να παράγει και να διατηρεί την ανταγωνιστικότητά της σε μία σκληρή και απρόβλεπτη διεθνή αγορά. Η ίδρυσή της το 1960 και η λειτουργία έξι χρόνια μετά των δύο εργοστασίων παραγωγής αλουμίνας και αλουμινίου, συνδέθηκαν με την ανάπτυξη των πλούσιων κοιτασμάτων βωξίτη (30 εκατ. τόνοι, σύμφωνα με τις τότε μελέτες) στην περιοχή της ζώνης Ελικώνα - Παρνασσού - Γκιώνας και κυρίως, με το όραμα εκβιομηχάνισης της οικονομίας και κοινωνίας που τέθηκε ως προτεραιότητα για τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις της χώρας. Με τη λειτουργία του εργοστασίου το 1966, η Ελλάδα έγινε ο έκτος παραγωγός αλουμινίου στην Ευρώπη. Οι Γάλλοι της ΠΕΣΙΝΕ είχαν από πολύ νωρίς αποκτήσει πρόσβαση στις μελέτες του Γεωλογικού Ινστιτούτου, για να διαπιστώσουν το ύψος των βεβαιωμένων κοιτασμάτων βωξίτη πριν αποφασίσουν να επενδύσουν στην Ελλάδα. Για να ληφθεί η οριστική απόφαση, ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση έπρεπε να δώσει απάντηση σε ένα κρίσιμο ερώτημα το οποίο συνόδευσε όλη τη μετέπειτα πορεία της εταιρείας μέχρι σήμερα. Το ερώτημα συνοψιζόταν στο εξής: Κατά πόσον υπάρχει η ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για τη λειτουργία του εργοστασίου, από πότε θα είναι διαθέσιμη και ποια θα είναι η τιμή της. βιωσιμότητα και η ανταγωνιστικότητα της μονάδας, ήταν και εξακολουθούν να είναι άμεσα συνδεδεμένες με την τιμή του ρεύματος. Προκειμένου να προχωρήσει η επένδυση αρχικού ύψους 75 εκατ. δολαρίων για την παραγωγή 200 χιλιάδων τόνων αλουμίνας και 62.400 τόνων αλουμινίου που

| R E P O R T E R 49

Επιχειρήσεις

θα διασφάλιζε την απασχόληση 1.000 εργαζομένων, τρία υδροηλεκτρικά έργα στον Αχελώο (Κρεμαστά, Πρέβεντζας και Καστράκι) άρχισαν να κατασκευάζονται παράλληλα με το εργοστάσιο και η ΔΕΗ, υπέγραψε σύμβαση με την ΠΕΣΙΝΕ για παροχή ενέργειας για 50 έτη σε σταθερή τιμή. Στη μακρά ιστορία της μέχρι σήμερα, όπως επεσήμανε κατά τη διάρκεια της επετειακής εκδήλωσης για τον εορτασμό 50 χρόνων συνεχούς και αδιάλλειπτης λειτουργίας και 10 χρόνων υπό τον έλεγχο του Ομίλου Μυτιληναίου, ο επικεφαλής του Ομίλου, Ευάγγελος Μυτιληναίος, η «Αλουμίνιον» πέρασε τρεις μεγάλες κρίσεις. Η πρώτη ήταν με την αποχώρηση των Γάλλων και των Καναδών το 2005. Η δεύτερη με την κατάρρευση των τιμών των μετάλλων το 2008, ως αποτέλεσμα της κρίσης που προκάλεσε η Lehman Brothers, όταν η τιμή του αλουμινίου έχασε το 1/3 της αξίας της και η «Αλουμίνιον» έχανε κάθε μέρα 1 εκατ. δολάρια και η τρίτη όταν εξαντλήθηκε η «φούσκα» της Κίνας και σημειώθηκε νέα κατάρρευση της τιμής των μετάλλων. Με 600 εκατ. επενδύσεις στη δεκαετία και δύο προγράμματα που μείωσαν το κόστος κατά 50%, ο Όμιλος Μυτιληναίου κατάφερε

50 R E P O R T E R |

να καταστήσει την ιστορική βιομηχανία μεταξύ των τριών πιο ανταγωνιστικών εταιρειών του κλάδου διεθνώς. Αποτελεί σήμερα μία από τις πιο σύγχρονες μονάδες της Ευρώπης, με ετήσια παραγωγή 820.000 τόνων αλουμίνας και 190.000 τόνων αλουμινίου και απασχολεί 1.100 άτομα άμεσα και περισσότερα από 400 έμμεσα. "Όταν πριν από 50 χρόνια ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τοποθετούσε το θεμέλιο λίθο για το εργοστάσιο, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τη λαμπρή πορεία και τη συμβολή του βιομηχανικού συμπλέγματος στην ελληνική οικονομία" τόνισε στην ομιλία του ο κ. Μυτιληναίος κάνοντας μια σύντομη παρουσίαση στην μακρά πορεία στο χρόνο της ιστορικής μεταλλευτικής βιομηχανίας. “ Σήμερα δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα" τόνισε ο κ. Μυτιληναίος. Ο Όμιλος ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ πίστεψε στη δυναμική της ΑτΕ και πολλαπλασίασε την αξία της στο χρόνο. Δέκα χρόνια αδιάλειπτης επενδυτικής πορείας ήταν αρκετά για την επίμονη κατάκτηση της κορυφής. Η εκτόξευση της ΑτΕ στις υψηλότερες θέσεις της παγκόσμιας βιομηχανίας αντικατοπτρίζει την σημαντική της συνεισφορά στην ανάπτυξη της εγχώριας επιχειρηματικότητας και τη συμβολή της στην προσπάθεια ανόρθωσης της ελληνικής οικονομίας. Με πρωτοποριακές κινήσεις και καινοτόμο προφίλ, θέτει τις βάσεις

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

κύκλος εργασιών τΗΣ ΜΕΤΚΑ Α’ Εξάμηνο 2016

262,6 εκατ. €

Α’ Εξάμηνο 2015

257,6 εκατ. €

EBITDA Α’ Εξάμηνο 2016

38,7 εκατ. €

Α’ Εξάμηνο 2015

46,2 εκατ. €

ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ Α’ Εξάμηνο 2016

19,4 εκατ. €

Α’ Εξάμηνο 2015

29,2 εκατ. €

για μία ελληνική βιομηχανία ανταγωνιστική, που διεκδικεί δεσπόζουσα θέση στο διεθνές περιβάλλον. Από το 2005 που ο Όμιλος ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ εξαγόρασε την ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ της ΕΛΛΑΔΟΣ προχώρησε σε επενδύσεις που ξεπερνούν τα 600 εκ. ευρώ, με αιχμή του δόρατος την τεχνολογία και την καινοτομία και οδήγησε την ιστορική αυτή βιομηχανία στο μέλλον, ανταποδίδοντας αξία τόσο στην ελληνική κοινωνία, όσο και στην ελληνι-

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

κή οικονομία. Οι συνολικές επενδύσεις – ενεργειακές, βιομηχανικές και περιβαλλοντικές – που έγιναν στο συγκρότημα της ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ της ΕΛΛΑΔΟΣ, είναι οι μεγαλύτερες που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα από ιδιώτη τα τελευταία χρόνια. Η τελευταία επένδυση, που ουσιαστικά επισφραγίζει την πρώτη αυτή δυναμική δεκαετία, είναι η εγκατάσταση μίας νέας σύγχρονης μονάδας διαπύρωσης αλουμίνας, ονο-

w w w.re porter.gr

μαστικής δυναμικότητας παραγωγής 1.350t ανά ημέρα, που αντικαθιστά προηγούμενες μονάδες πεπερασμένης τεχνολογίας και υψηλής θερμικής κατανάλωσης. Πρόκειται για έργο που μειώνει σημαντικά το ενεργειακό κόστος, αλλά και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ενώ δίνει μεγάλες δυνατότητες στην ευελιξία της παραγωγής.

η PROTERGIA κατeγράψε την ισχυρότερη αύξηση μεριδίου αγοράς

+130%

από τις αρχές του έτους έναντι του ανταγωνισμού

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 51

Ο δρόμος eyδαπ:

για την ανάπτυξη θα είναι... digital

Στρατηγική ανάπτυξης προς όφελος της κοινωνίας και των μετόχων

ΕΥΔΑΠ Α.Ε. (Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτευούσης) είναι η μεγαλύτερη Εταιρεία στην Ελλάδα και μια από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη, που δραστηριοποιείται στη διανομή και διαχείριση ύδατος καθώς και στην παροχή υπηρεσιών αποχέτευσης.

Το πελατολόγιο της ΕΥΔΑΠ στον τομέα της ύδρευσης, περιλαμβάνει περίπου 4.300.000 πελάτες (2.100.000 συνδέσεις), ενώ το μήκος των αγωγών ανέρχεται σε περίπου 9.500 χλμ. Ο τομέας της αποχέτευσης εξυπηρετεί σχεδόν 3.500.000 πελάτες, ενώ το συνολικό μήκος αγωγών ανέρχεται σε περίπου 8.500 χλμ. Η στρατηγική της ΕΥΔΑΠ είναι βασισμένη στην επίτευξη μιας ισορροπημένης και συνεχούς ανάπτυξης προς

52 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

όφελος του κοινωνικού συνόλου, των πελατών, των εργαζομένων, των μετόχων και όλων όσων έχουν έννομο συμφέρον απ’ αυτήν. Η ΕΥΔΑΠ φροντίζει με συνέπεια, υπευθυνότητα και ευαισθησία να παρέχει άριστης ποιότητας νερό παράλληλα με σύγχρονες και αδιάλειπτες υπηρεσίες αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού στον εξυπηρετούμενο πληθυσμό της Αττικής, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζει το φυσικό περιβάλλον.

Ο προσανατολισμός της Εταιρείας επικεντρώνεται στο σύγχρονο, στοχευμένο και ορθολογικό σχεδιασμό, στον περιορισμό των δαπανών, στη χρήση βέλτιστης τεχνολογίας, στην οικονομική ανταπόδοση των έργων, στον ανθρωποκεντρικό σχεδιασμό, στην εφαρμογή φιλικών προς το περιβάλλον διαδικασιών και τη στήριξη των νοικοκυριών που πλήττονται από την οικονομική κρίση, με μια σειρά ενεργειών για την ανακούφισή τους. Προς την κατεύθυνση αυτή, και μεταξύ άλλων κοινωνικών πρωτοβουλιών, η ΕΥΔΑΠ εφαρμόζει το νέο κοινωνικό της τιμολόγιο (Ειδικό Έ κτακτο Τιμολόγιο) από την 1η Φεβρουαρίου 2016, το οποίο ανταποκρίνεται περισσότερο στις σύγχρονες ανάγκες των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων, ενώ παράλληλα εφαρμόζει ευνοϊκό πρόγραμμα διακανονισμών που παρέχει κίνητρα στους πελάτες για διακανονισμό των οφειλών τους προς την Εταιρεία. Το πρόγραμμα προβλέπει απαλλαγή από προσαυξήσεις, τόκους και πρόστιμα για ευπαθείς κατηγορίες καταναλωτών και καταναλωτές που επιθυμούν να διακανονίσουν το σύνολο ή το ήμισυ της οφειλής τους, ελάχιστη δόση στα 20 ευρώ καθώς και μεγάλη περίοδο αποπληρωμής, σε όλους όσοι προχωρήσουν σε ρύθμιση μέχρι το τέλος του 2016. Σκοπός της πρωτοβουλίας αυτής είναι μεταξύ άλλων και η μείωση των ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων από τους ιδιώτες πελάτες, με στόχο τη διατήρηση της οικονομικής ευρωστίας της Εταιρείας. Παράλληλα με το κοινωνικό της έργο, η ΕΥΔΑΠ πρωταρχικό στόχο έχει και τη διασφάλιση των συμφερόντων όλων των Μετόχων και Πελατών, μέσω του περαιτέρω εξορθολογισμού των δα-

w w w.re porter.gr

ADVERTORIAL

πανών, της μείωσης των λειτουργικών εξόδων, της συνεχούς βελτίωσης και απλούστευσης εταιρικών διαδικασιών, καθώς και μέσω στοχευμένων επενδύσεων. Κινητήρια δύναμη και αρωγός στο έργο της ΕΥΔΑΠ, είναι το ανθρώπινο δυναμικό της, το οποίο με την εξειδικευμένη εμπειρία, την άριστη κατάρτισή του καθώς και την αγάπη με την οποία περιβάλλει την Εταιρεία, λειτουργεί καταλυτικά για την αναπτυξιακή της τροχιά. Στη δύσκολη οικονομική συγκυρία που βιώνει η χώρα μας, η Εταιρεία αντιμετωπίζει διάφορες προκλήσεις, στις οποίες ανταποκρίνεται με κινητήρια δύναμη το Ανθρώπινο Δυναμικό της ΕΥΔΑΠ, εκπληρώνοντας το όραμα της, το οποίο δεν είναι άλλο από τη μέγιστη δυνατή προσφορά στην κοινωνία. Η ΕΥΔΑΠ, συνεπής πάντα προς τους Μετόχους διανέμει ανελλιπώς μέρισμα από την ημέρα εισαγωγής της στο Χρηματιστήριο Αθηνών, διατηρώντας παράλληλα τη σταθερή κερδοφορία της και την υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών της. Επιβεβαιώνοντας την εξέχουσα πορεία της, η Εταιρεία έχει λάβει σημαντικά βραβεία και διακρίσεις για τη συμβολή της στην προστασία του περιβάλλοντος, την ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων με έμφαση τις mobile και τις ψηφιακές εφαρμογές, την εξυπηρέτηση των πελατών, την πορεία των οικονομικών της επιδόσεων, τη συμβολή της στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα: Ευρωπαϊκά Βραβεία Επιχειρήσεων για το Περιβάλλον Ελληνικά Βραβεία για το

w w w.re porter.gr

Περιβάλλον Η πρωτοποριακή μονάδα επεξεργασίας λυμάτων με χρήση μικρών συστημάτων που δημιούργησε η ΕΥΔΑΠ με σκοπό την επαναχρησιμοποίηση του νερού εξόδου για άρδευση πράσινου κυρίως αστικών περιοχών απέσπασε σημαντικές διακρίσεις κατά τη διάρκεια της 6ης τελετής απονομής των «Ευρωπαϊκών Βραβείων Επιχειρήσεων για το Περιβάλλον» (European Business Awards for the Environment) και των «Ελληνικών Βραβείων για το Περιβάλλον», σε δύο κατηγορίες Βραβείων: στην κατηγορία Προϊόντος και Υπηρεσιών και στην κατηγορία Βιοποικιλότητας. Επιχειρηματικά Βραβεία ΧΡΗΜΑ Γιώργος Ουζούνης Για τις επιχειρηματικές της επιδόσεις, η ΕΥΔΑΠ απέσπασε το 2ο Επιχειρηματικό Βραβείο στην κατηγορία «ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ τελετή απονομής των επιχειρηματικών βραβείων «ΧΡΗΜΑ – Γεώργιος Ουζούνης» 2014 και 2015.

Ελληνικής Οικονομίας H ΕΥΔΑΠ βραβεύτηκε στην εκδήλωση «Οι Πρωταγωνιστές της Ελληνικής Οικονομίας», που διοργάνωσε η Direction Business Network με το ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗΣ ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ 2010 – 2014. Η ιδιαιτερότητα και η ανελαστικότητα του προϊόντος, το φυσικό μονοπώλιο που διαθέτει η ΕΥΔΑΠ, η υψηλή ταμειακή ρευστότητα, ο μηδενικός δανεισμός σε συνδυασμό με τις στρατηγικές επιλογές της για αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη λειτουργία, την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, της τεχνογνωσίας και του ανθρώπινου δυναμικού, καθώς και τον εκσυγχρονισμό μέσω εφαρμογής καινοτόμων και νέων δραστηριοτήτων, εξασφαλίζει στην Εταιρεία την προοπτική της βιώσιμης ανάπτυξής της και θέτει τις βάσεις για περαιτέρω μεγέθυνση και κερδοφορία.

Cyta Mobile Excellence Awards 2015 και -Ελληνικά Βραβεία Γραφιστικής & Εικονογράφησης ΕΒΓΕ 2015 Η κινητή εφαρμογή EydApp της εταιρείας απέσπασε το BRONZE Βραβείο για Mobile Utilities στην ενότητα «Mobile Εφαρμογές στους Κλάδους των Υπηρεσιών» στην 1η τελετή απονομής των Cyta Mobile Excellence Awards 2015, καθώς και έπαινο «MERIT» στην ενότητα «Ψηφιακές Εφαρμογές» για την κατηγορία «Ιστοσελίδες Προβολής». αποδεικνύοντας το υψηλό επίπεδο των παρεχομένων ηλεκτρονικών της υπηρεσιών. Οι Πρωταγωνιστές της

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 53

q&α

Επιχειρήσεις

κωστασ Ροζακεασ:

Ανάπτυξη μέσα στην κρίση

Κώστας Ροζακέας, CFO και αναπληρωτης διευθυνων συμβουλοσ του Ομίλου ΣΑΡΑΝΤΗ, αποκαλύπτει τη συνταγή επιτυχίας ενός από τους μεγαλύτερους ελληνικούς εμπορικούς και παραγωγικούς ομίλους και περιγράφει από την οπτική του Manager τις διεξόδους που έχει η χώρα για να ξεφύγει από την κρίση. Σε μια συνέντευξη εφ΄ όλης της ύλης, ο κ. Ροζακέας, εξηγεί το πως κατάφερε ο Όμιλος να αναπτύσσεται, με ποιά κριτήρια επιλέγει εταιρίες και σήματα που εξαγοράζει, αλλά και τι πρέπει να γίνει για να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής επιχείρησης και της ελληνικής οικονομίας. ΒΥΡΩΝ ΖΑΝΝΟσ

Ποιοί είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής βιομηχανικής παραγωγής; Η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής βιομηχανικής παραγωγής επηρεάζεται κατά κύριο λόγο από το κόστος παραγωγής και διάθεσης των παραγό-

Οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν τη γενιά του ιδρυτή τους. Πώς η Σαράντης κατάφερε να επιταχύνει την ανάπτυξη της με τη δεύτερη γενιά;

56 R E P O R T E R |

Όλοι αναζητούν ένα μοντέλο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία. Ποια είναι τα αναγκαία μέτρα που κατά τη γνώμη σας θα έδιναν ώθηση στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας;

μενων προϊόντων. Η υψηλή φορολογία, η γραφειοκρατία, η έλλειψη ευνοϊκού κλίματος απέναντι στην επιχειρηματικότητα, οι κεφαλαιακοί περιορισμοί, η δυσκολία στην εύρεση χρηματοδότησης, το υψηλό κόστος ενέργειας, είναι μερικοί μόνο από τους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά.

Σε γενικές γραμμές εντοπίζω τα εξής κατά σειρά βασικότερα μέτρα: Μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό σύστημα, με σκοπό την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης. Μόνιμο φορολογικό σύστημα. Εξάλειψη της γραφειοκρατίας Μείωση του δημόσιου τομέα Επίλυση του θέματος των κόκκινων δανείων.

Για την ακρίβεια, η τωρινή διοίκηση του Ομίλου, είναι η τρίτη γενιά από την στιγμή που ξεκίνησε η δραστηριοποίηση της οικογένειας με το εμπόριο καταναλωτικών αγαθών. Συγκεκριμένα, η σημαντική ανάπτυξη πραγματοποιήθηκε την δεκαετία του ’90, όπου ουσιαστικά η οικογενειακή ελληνική επιχείρηση, μεταμορφώθηκε σε ελληνικό πολυεθνικό όμιλο με ισχυρή παρουσία στην ΝΑ Ευρώπη. Βασικό συστατικό της εξέλιξης αυτής και της επιτυχημένης πορείας της

έκτοτε είναι, αφενός η υποστήριξη μιας ξεκάθαρης μακροπρόθεσμης στρατηγικής, της οποίας βασικοί άξονες είναι η επέκταση στο εξωτερικό, οι εξαγορές και η ανάπτυξη του προϊοντικού χαρτοφυλακίου – τόσο των ιδιοπαραγόμενων προϊόντων όσο και των συμφωνιών αντιπροσώπευσης- αφετέρου δε η αφοσίωση στο αντικείμενο δουλειάς που αποτελεί και την βασική δραστηριότητα της οικογένειας. Φυσικά καθ’ όλη την διάρκεια, έγιναν επενδύσεις με υψηλό ρίσκο σε μια επο-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Στην Ελλάδα τα τελευταία 2 έτη πραγματοποιήθηκαν οι εξαγορές των σημάτων ΑVA ( 2015) και NOXZEMA (2014) που μέχρι πρότινος ανήκαν στην Procter & Gamble, κόστους 3,5 εκ. ευρώ και 8,7 εκ. ευρώ αντιστοίχως

χή με υψηλό κόστος δανεισμού, χρειάστηκε δε η μητρική εταιρεία παλαιότερα να υποστηρίζει οικονομικά τις θυγατρικές, αλλά οι προσπάθειες απέδωσαν με τον Όμιλο σήμερα να απολαμβάνει τους καρπούς μιας καλά προγραμματισμένης και ορθά υλοποιημένης στρατηγικής, έχοντας εξελιχθεί σε έναν από τους βασικότερους προμηθευτές καταναλωτικών προϊόντων στις αγορές που δραστηριοποιείται.

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

Σήματα όπως το NOXZEMA, το CARROTEN, το BIOTEN, το ORZENE, το STR8, το BU, το C-THRU, το PROSAR, το SANITAS, το AVA, το ΤΕΖΑ, το PYROX, το CAMEL, το AFROSO είναι μερικά από τα ιδιοπαραγόμενα προϊόντα που διατηρούν υψηλή αναγνωρισιμότητα και σημαντικά μερίδια αγοράς

Θεωρείτε ότι θα έχουμε αύξηση της συμμετοχής των ξένων βιομηχανικών και εμπορικών επιχειρήσεων στην ελληνική αγορά εξαιτίας της κρίσης; Θεωρώ ότι υπάρχει απόσταση να καλύψουμε μέχρι να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον φιλικό για την εισροή ξένων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, καθώς το πλαίσιο λειτουργίας της ελληνικής αγοράς δεν είναι ακόμα ανταγωνιστικό. Πιστεύω ότι το κενό που δημιουργείται στην αγορά από αδύναμους παίκτες, είναι δύσκολο να συμπληρωθεί από νέο-εισερχόμενες εμπορικές εταιρείες, διότι για να έχει νόημα η επένδυση χρειάζεται εξασφαλισμένη κερδοφορία. Σε μια αγορά με μειούμενη καταναλωτική δαπάνη, που επιπλέον παρουσιάζει τάσεις συγκέντρωσης, η απόφαση για καινούργια επένδυση από άλλους καινούργιους παίκτες φαίνεται παρακινδυνευμένη στις παρούσες συνθήκες. Άρα, το ζητούμενο είναι πως οι υπάρχουσες επιχειρήσεις θα ανταπεξέλθουν

w w w.re porter.gr

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 57

Επιχειρήσεις

στο δύσκολο επιχειρηματικό περιβάλλον στην Ελλάδα και επιπλέον πως θα είναι ανταγωνιστικές. Και μάλιστα στην εποχή της διεθνοποίησης και του digitalization, όπου μια επιχείρηση βρίσκεται αντιμέτωπη με τον ανταγωνισμό σε παγκόσμια βάση, είτε έναντι νέων εταιρειών από χώρες χαμηλού κόστους, που εισέρχονται δυναμικά στις διεθνείς αγορές και οι οποίες βελτιώνουν γρήγορα την ποιότητα των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών απορροφώντας δυτική τεχνολογία, είτε έναντι υπαρχουσών εταιρειών που καταφέρνουν να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές για τα ίδια προϊόντα, αναδιατάσσοντας την παραγωγική τους αλυσίδα στον παγκόσμιο χώρο και ακόμα μεταφέροντας λειτουργίες υψηλής αξίας σε αναδυόμενες χώρες. Οι προκλήσεις είναι διαφορετικές, ενώ μεγαλύτερη βαρύτητα στην αντοχή της επιχείρησης, έχουν οι πράξεις των στελεχών της και η ικανότητά τους να διατηρήσουν το συγκριτικό τους πλεονέκτημα. Tο πόσο έγκαιρα θα προσαρμοστούν, η ευελιξία τους, η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, η εφαρμογή καινο-

τομιών είναι καθοριστικοί παράγοντες για την μελλοντική τους πορεία. Είναι γεγονός ότι, η κρίση έχει δράσει έως ένα βαθμό «εξυγιαντικά», με τους δυνατούς και υγιείς παίκτες να βγαίνουν δυνατότεροι. Και αυτό το βλέπουμε ήδη να συμβαίνει στην Ελλάδα, από το τραπεζικό σύστημα μέχρι το λιανεμπόριο. Ο αδύναμος κρίκος χάνεται και η πίτα αναδιανέμεται. Το σημαντικότερο είναι το πόσο καλά προετοιμασμένο θα σε βρει η κρίση και τι προδραστικά μέτρα θα λάβεις βλέποντας την κρίση στο κατώφλι σου. Εμείς είμασταν καλά προετοιμασμένοι, οικονομικά ανεξάρτητοι και οπλισμένοι με ένα δυνατό χαρτοφυλάκιο προϊόντων, το οποίο μάλιστα ενισχύθηκε μέσω εξαγορών.

συνολικά παραγωγικές εγκαταστάσεις σε Ελλάδα και Πολωνία (1 στα Οινόφοιτα και 2 στην Πολωνία) που αποτελούν και τα βασικά διανεμητικά κέντρα του Ομίλου

προϊόντα διανέμονται συνολικά. Εκ των οποίων περίπου

είναι ιδιοπαραγόμενα Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΣΑΡΑΝΤΗ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ Πωλήσεις % ανάπτυξης Καθαρά Κέρδη % ανάπτυξης

58 R E P O R T E R |

ΟΙΚΟΝ. ΈΤΟΣ ‘14

ΟΙΚΟΝ. ΈΤΟΣ ‘15

6ΜΗΝΟ 2016

ΟΙΚΟΝ. ΈΤΟΣ 2016 ΕΚΤΙΜΗΣΗ

248.44

278.76 12.2% 19.78 15.4%

159.639 21% 8.49 69.6%

310 11.2% 22.76 15.1%

17.14

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

Η εταιρία Σαράντης δεν έχει ουσιαστικά δανεισμό. Πώς το έχει πετύχει αυτό μια εταιρία που δεν έχει κάνει ούτε αύξηση κεφαλαίου εδώ και πολλά χρόνια; Όχι μόνο δεν έχουμε ουσιαστικά δανεισμό αλλά, τα τελευταία 5 χρόνια ο Όμιλος βρίσκεται σε θετική καθαρή ταμειακή θέση, παρότι έχει προβεί σε πλήθος αναπτυξιακών κινήσεων και επενδύσεων (εξαγορές, επενδύσεις στην παραγωγή, σε νέες τεχνολογίες και εκσυγχρονισμένα συστήματα), καθώς και στην επιστροφή αξίας στους μετόχους μας είτε μέσω μερισμάτων είτε μέσω επαναγοράς ιδίων μετοχών. Αυτό οφείλεται στην συνεχώς αναπτυσσόμενη πορεία του Ομίλου και στο γεγονός ότι τα κέρδη επενδύθηκαν στην αποπληρωμή παλαιότερων δανείων, στην εξυπηρέτηση αναγκών λειτουργικού κεφαλαίου κίνησης και οργανικής ανάπτυξης, καθώς και εξαγορών, τα οποία τροφοδοτούν εκ νέου την ανάπτυξη του Ομίλου.

w w w.re porter.gr

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 59

Με ποια κριτήρια επιλέγετε επιχειρήσεις προς εξαγορά; Τα βασικά κριτήρια για τα εξαγορασθέντα προϊόντα- σήματα είναι η ομοιογένεια με το υπόλοιπο χαρτοφυλάκιο του Ομίλου, τα μερίδια αγοράς, η κερδοφορία, καθώς και οι προσφερόμενες συνέργειες τόσο σε εμπορικό όσο και σε παραγωγικό επίπεδο. Mας ενδιαφέρει να προστεθεί ένα σήμα το οποίο όχι μόνο θα ενισχύσει το μερίδιο αγοράς του Ομίλου και την κερδοφορία του, αλλά και θα επιτρέψει την επεκτασιμότητά μας είτε σε νέες «συγγενικές» υποκατηγορίες είτε σε νέες αγορές. Οι πρόσφατες εξαγορές του Ava και του Noxzema στην Ελλάδα, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα εξαγορών οι οποίες είναι απόλυτα συνυφασμένες με την στρατηγική μας, προσφέρουν συνέργειες και αποφέρουν ήδη σημαντικά κέρδη.

60 R E P O R T E R |

Mέσω συμφωνιών αποκλειστικής διανομής ο Όμιλος εμπορεύεται ισχυρά σήματα όπως τα LA PRAIRIE, PRADA, NINA RICCI, CARTIER, CAROLINA HERRERA, TRUSSARDI, PUPA, JOHNSON & JOHNSON, COPPERTONE, LANES, CLEARBLUE, BIOOIL, κλπ. Στο δυναμικό του Ομίλου προστίθενται και τα προϊόντα της εταιρείας ESTEE LAUDER μέσω της κοινοπραξίας που έχει ο Όμιλος με την ESTEE LAUDER COMPANIES.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Επιχειρήσεις

Πώς κρίνετε το επίπεδο των νέων εργαζομένων της εποχής μας σε σχέση με τους νέους εργαζόμενους προηγούμενων ετών; Θεωρείτε οτι έχει αλλάξει κάτι σε επίπεδο μόρφωσης, εργατικότητας, ήθους, κινήτρων για επαγγελματική άνοδο; Πιστεύω ότι η νέα γενιά γενικά έχει περισσότερη δημιουργικότητα και δεξιότητες, αν όχι γνώσεις, από ότι οι παλαιότερες γενιές. Σίγουρα μπορούν να προσφέρουν στις επιχειρήσεις και σίγουρα έχουν φιλοδοξίες για τον μέλλον τους. Τα τελευταία χρόνια όμως λόγω της κρίσης, παρατη-

ρείται πιο έντονα το φαινόμενο της φυγής των νέων προς το εξωτερικό, επομένως το σημαντικό κεφάλαιο αυτό δεν μπορεί να αξιοποιηθεί. Φυσικά δεν φεύγουν όλοι, αλλά είναι λίγες πλέον οι υγιείς ελληνικές εταιρείες που μπορούν να απορροφήσουν επιπλέον ανθρώπινο δυναμικό. Βεβαίως πρέπει να πούμε ότι η κρίση, αν κανείς την δει από άλλη γωνία, μπορεί να οδηγήσει σε κάτι καινούργιο, θετικό και δημιουργικό. Δεν είναι λίγοι οι νέοι που επιλέγουν να πρωτοτυπήσουν και να δημιουργήσουν κάτι δικό τους, μια start-up επιχείρηση. Σαφώς δεν περιμένει κανείς ότι θα πετύχουν όλες οι ιδέες αλλά, το γεγονός αυτό δείχνει μια στροφή της επιχειρηματικότητας η οποία είναι θεμιτή και θα μπορούσε να συντελέσει στην μελλοντική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Από το 2007 έχουν ολοκληρωθεί 9 εξαγορές σε όλο τον Όμιλο ύψους 41 εκ. ευρώ συνολικά. Με τελευταία την εξαγορά της Πολωνικής εταιρείας παραγωγής προϊόντων συσκευασίας πολυαιθυλενίου Polipak Sp. z.o.o. (κυρίως σακούλες απορριμμάτων)

Ένας από τους βασικότερους προμηθευτές ταχέως κινούμενων καταναλωτικών προϊόντων στην αγορά (FMCG), ο Όμιλος Σαράντη αποτελεί πρότυπο επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Ο Όμιλος σήμερα απευθύνεται, μέσω παραγωγής και εμπορίας, σε μια αγορά 100 εκ. καταναλωτών με 80 σήματα μέσω 10 θυγατρικών στην Νοτιοανατολική Ευρώπη και εξαγωγών σε 40 χώρες

Αριθμός εργαζομένων:

1.606

630

στον Όμιλο

στην Εταιρεία

w w w.re porter.gr

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 61

q&α

Τράπεζες

ΣΤΑΥΡΟσ ΙΩΑΝΝΟΥ

Aναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Σταύρος Ιωάννου, εντοπίζει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι τράπεζες, αλλά επισημαίνει και τις λύσεις για να ξεπεραστούν, καταλήγοντας στην πρόβλεψη ότι οι ελληνικές τράπεζες μπορούν να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να αναπτυχθούν, χρηματοδοτώντας επαρκώς τις επιχειρήσεις. ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 63

Τράπεζες

Πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις θα είναι σε θέση το ελληνικό τραπεζικό σύστημα να χρηματοδοτήσει επαρκώς τις ελληνικές επιχειρήσεις; κόμα και σε ένα αβέβαιο πολιτικοοικονομικό περιβάλλον, πάντα υπάρχουν περιθώρια και γίνονται χρηματοδοτήσεις. Η Eurobank to 2016 όχι μόνο στήριξε την υγιή επιχειρηματικότητα, αλλά θα έλεγα πρωταγωνίστησε σ’ αυτό τον τομέα. Υπογράψαμε σημαντικές και διεθνείς συμφωνίες με οικονομικούς οργανισμούς όπως το EIF, το ΙFC, η ΕΙΒ, η EBRD για να χρηματοδοτήσουμε τις ελληνικές μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων εγγυοδοσίας και χρηματοδότησης όπως το ΕΣΠΑ και το ΕΤΕΑΝ, προσφέραμε ευκολότερη πρόσβαση για τις ελληνικές επιχειρήσεις σε νέες πηγές χρηματοδότησης συνολικού ύψους 600 εκατ. ευρώ. Σε αυτήν την κατεύθυνση θα συνεχίσουμε και θα εντείνουμε τις προσπάθειές μας και το 2017. Ωστόσο, η επιστροφή της ελληνικής οικονομίας σε τροχιά βιώσιμης και διατηρήσιμης ανάπτυξης δεν αφορά μόνο το τραπεζικό σύστημα και την αναγκαία και εφικτή επιστροφή του σε ενάρετο κύκλο λειτουργίας. Αυτή είναι η τρίτη κατά σειρά προϋπόθεση. Η πρώτη αφορά στην ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης το συντομότερο δυνατό, καθώς έχει αποδειχθεί τα τελευταία χρόνια ότι η καθυστέρηση έχει μεγαλύτερο κόστος από το όφελος που επιδιώκουμε κάθε φορά παρατείνοντας τις διαπραγματεύσεις με τους εταίρους. Η δεύτερη προϋπόθεση αφορά στο μείγμα της οικονομικής πολιτικής και την ανάγκη μετατόπισής του σε πιο αναπτυξιακή κατεύθυνση. Τώρα που έχει συντελεστεί το μέγιστο μέρος της

64 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

δημοσιονομικής προσαρμογής, είναι αναγκαίο να υπάρξει σταθερό φορολογικό πλαίσιο, να μειωθεί η διοικητική επιβάρυνση και να πάμε σε πραγματικά ταχύτερους ρυθμούς απονομής δικαιοσύνης. Που αποδίδετε τη μείωση της ζήτησης των δανείων; Η υπερχρέωση επιχειρήσεων και νοικοκυριών σε συνδυασμό με το αυστηρό πλαίσιο και τη στενότητα ρευστότητας των τραπεζών, είναι παράγοντες που έχουν παίξει και παίζουν το ρόλο τους. Ωστόσο, η έλλειψη υγιούς ζήτησης για δάνεια είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα για το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία. Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, η Eurobank είναι σήμερα έτοιμη να χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία. Θα σας επαναλάβω αυτό που εξέπεμψε ως κεντρικό μήνυμα ενόψει και της αρχής του νέου έτους ο Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank κ. Φωκίων Καραβίας, κατά την απονομή των επιχειρηματικών βραβείων Growth Awards: «Δεν υπάρχει κανείς που να έρθει στη Eurobank με ένα καλό επιχειρηματικό σχέδιο με προοπτικές επιτυχίας, με ένα συνεκτικό business plan και να μη βρούμε λύση να το χρηματοδοτήσουμε». Ποιους επιχειρηματικούς κλάδους προτιμά η Eurobank να χρηματοδοτεί αυτήν την εποχή; Στη στρατηγική χρηματοδότησης και στήριξης των επιχειρήσεων προτιμήσεις δεν υπάρχουν. Υπάρχουν κριτήρια που αφορούν την έρευνα, την καινοτομία, την εξωστρέφεια, την ποιότητα των business plans που κατατίθενται, τη θέση της κάθε επιχείρησης στον εγχώριο και διεθνή ανταγωνισμό, τη βιωσιμότητα κλπ. Μέσα από την στενή συνεργασία της Eurobank με τους επιχειρηματικούς φορείς και τη διοργάνωση ή συνδιοργάνωση επιχειρηματικών διαγωνισμών, έχω διαμορφώσει προσωπική γνώμη.

Οι Έλληνες επιχειρηματίες - και ιδιαιτέρως οι νέοι - αν εργαστούν στο κατάλληλο πολιτικοοικονομικό περιβάλλον μπορούν να γίνουν πολύ ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο και να συμβάλλουν τα μέγιστα στην εθνική προσπάθεια για την οριστική έξοδο από την κρίση. Η κρίση είναι αυτή που απομάκρυνε τις τράπεζες από τον παραδοσιακό τους ρόλο και θεωρώ ότι έχουμε μία καλή ευκαιρία να επιστρέψουμε σε αυτόν. Ωστόσο, τα πολύ αυστηρά κριτήρια για την αποφυγή δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων, είναι κρίσιμος παράγοντας, όπως σημαντική μεταβλητή είναι το γεγονός ότι οι εταιρείες που αλλάζουν έδρα, μεταφέρουν στις χώρες που εγκαθίστανται και το σύνολο των δραστηριοτήτων τους, συμπεριλαμβανομένων και των τραπεζικών (καταθέσεις, δανειοδοτήσεις κλπ). Σε ποιο ποσοστό των κόκκινων δανείων θεωρείτε ότι υπάρχουν στρατηγικοί κακοπληρωτές και σε ποιο ποσοστό

w w w.re porter.gr

Τράπεζες

αποθέματος. Η Eurobank, έχει τη βούληση, τα κεφάλαια και το ανθρώπινο δυναμικό να πετύχει αυτούς τους στόχους. Ξεκινώντας από το 2017, κατά τη διάρκεια του οποίου θα πρέπει να μειώσουμε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPEs) κατά περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες από τις συνολικά 40 που έχουν προβλεφθεί ως το τέλος του 2019. Μαγικές ή οριζόντιες λύσεις για τα κόκκινα δάνεια δεν υπάρχουν. Θα κινηθούμε με σαφή σχεδιασμό, εφαρμόζοντας μία σειρά από διαφορετικές λύσεις, ανά περίπτωση. Σε αυτές περιλαμβάνονται αναδιαρθρώσεις, ρευστοποιήσεις εξασφαλίσεων, κατά προτίμηση με συναινετικό τρόπο, μερική άφεση χρέους όπου αυτή είναι απαραίτητη και δικαιολογείται καθώς και πωλήσεις χαρτοφυλακίων σε τρίτους.

οι συνεργάσιμοι δανειολήπτες; Έχουμε πλέον στοιχεία για να υποστηρίξουμε ότι οι στρατηγικοί κακοπληρωτές είναι περίπου το ¼ των δανειοληπτών, των οποίων τα δάνεια είναι στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Είναι εκείνοι που μπορούν – και κάποιοι μπορούν άνετα - να ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις, αλλά επιλέγουν να εκμεταλλεύονται την κρίση και να κρύβονται πίσω από τους τίμιους δανειολήπτες. Ξέρετε, δεν είναι πολύ δύσκολο σήμερα να ξεχωρίσουμε τους στρατηγικούς κακοπληρωτές από τους συνεργάσιμους δανειολήπτες και να αναγνωρίζουμε την ικανότητα του δανειολήπτη να αποπληρώνει. Ο ειλικρινής και αδύναμος δανειολήπτης είναι συνήθως ο συνεργάσιμος δανειολήπτης που προσπαθεί να ανταποκριθεί. Ο μη συνεργάσιμος είναι κατά κανόνα και στρατηγικός κακοπληρωτής. Πλέον, δεν έχουμε περιθώρια ανοχής, υπό την έννοια ότι η αξία του δι-

w w w.re porter.gr

καίου είναι σημαντική. Ο πραγματικά αδύναμος θα προστατευθεί και θα βοηθηθεί, ο στρατηγικός κακοπληρωτής όμως δε μπορεί να συνεχίσει να ζει εις βάρος του συνόλου. Ποιες αλλαγές στη νομοθεσία θεωρείτε «κλειδί» για να αρχίσουν πιο θαρραλέες ρυθμίσεις των κόκκινων δανείων όταν ο δανειολήπτης θέλει να πληρώσει αλλά δε μπορεί; Μετά τις τελευταίες νομοθετικές πρωτοβουλίες, θεωρώ πως το νομικό πλαίσιο είναι, σε γενικές γραμμές, επαρκές. Αν εφαρμοστεί, θα επιτελέσει κατά μεγάλο ποσοστό «την αποστολή του». Το πρόβλημα είναι η μη εφαρμογή του, όπως συμβαίνει και με άλλα μείζονα θέματα στην Ελλάδα που χρονίζουν. Οι ελληνικές τράπεζες σηκώνουν το βάρος ενός δυσβάσταχτου αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων που κληροδότησε η κρίση. Έ χουμε δεσμευτεί έναντι των εποπτικών αρχών για συγκεκριμένους στόχους μείωσης αυτού του

Γιατί οι τράπεζες δεν ξεκινάνε με τις κατασχέσεις περιουσίας των επιχειρήσεων ή των κομμάτων που χρωστάνε και ξεκινάνε με πλειστηριασμούς των ακινήτων των φυσικών προσώπων; Οι τράπεζες κινούνται παράλληλα και ταυτόχρονα σε όλα τα επίπεδα, χωρίς εξαιρέσεις. Οι πλειστηριασμοί, στους οποίους αναφέρεστε, είναι το έσχατο μέσο και αυτό πρέπει να σημειωθεί. Πριν απ΄ αυτό υπάρχουν πολλοί τρόποι για να έρθει ο δανειολήπτης να συζητήσει με την τράπεζα και πολλά εργαλεία για την εξεύρεση συναινετικών, ευνοϊκών και λειτουργικών λύσεων και για τις δύο πλευρές. Για να είμαστε ειλικρινείς, ναι οι πλειστηριασμοί είναι το έσχατο μέσο, μερικές φορές όμως και απολύτως αναγκαίο. Ποιός λέει ότι δεν ξεκινούμε από επιχειρηματικά ακίνητα; Από περιπτώσεις που ο επιχειρηματίας κλείνει την επιχείρηση αφήνει στην ανεργία απλήρωτους τους εργαζόμενους, ενώ ο ίδιος έχει πλουτίσει; Ωστόσο, και αυτοί ακόμα οι πλειστηριασμοί δεν μπορούν να προχωρήσουν και ακυρώνονται μέσα στο γενικευμένο κύμα που έχει διαμορφωθεί τελευταία και που τους θεωρεί όλους, αδίκως διωκόμενους. Οφείλω ωστόσο να σημειώσω ότι η

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 65

Τράπεζες

επιτυχής διαχείριση του μείζονος προβλήματος των λεγόμενων κόκκινων δανείων είναι άμεσα συνδεδεμένη με αυτό που συζητούσαμε πριν, δηλαδή τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας. Και εξηγούμαι: Με βάση τις επιδόσεις του 2017 θα διεξαχθούν τα επόμενα τραπεζικά stress tests το 2018 σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Σύμφωνα με τα όσα έχουν συμφωνηθεί, η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και η αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας θα καθορίσουν ευνοϊκότερες παραμέτρους για τα σενάρια των stress test που είναι και ο κρίσιμος παράγοντας για το τελικό αποτέλεσμα. Με απλά λόγια, αν δεν πιάσουμε ή προσεγγίσουμε τους συμφωνημένους στόχους μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δε θα χρηματοδοτήσουμε επαρκώς την πραγματική οικονομία και αυτό θα έχει επίπτωση στην εθνική προσπάθεια για επιστροφή στη βιώσιμη και διατηρήσιμη ανάπτυξη. Στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στη Μεγάλη Βρετανία, τα υποκαταστήματα είναι γεμάτα με μηχανήματα και υπάρχει απλώς ένας υπάλληλος που δίνει οδηγίες για τη χρήση τους ή παραλαμβάνει αιτήματα. Αυτό το μοντέλο θα το δούμε σύντομα και στην Ελλάδα; Η επιβολή των capital controls, προκάλεσε μεν μεγάλα προβλήματα στο εμπόριο και την οικονομία, έφερε όμως μεγάλες αλλαγές στον τομέα των ηλεκτρονικών τραπεζικών συναλλαγών. Με βάση τα επίσημα στοιχεία για τη χρήση πιστωτικών και χρεωστικών καρτών, η Ελλάδα από το 5% του 2015, προ της εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων στις συναλλαγές βρίσκεται στο 13% το 2016, αλλά εξακολουθεί να υστερεί σημαντικά από το ευρωπαϊκό μέσο όρο του 31%. Αντιστοίχως έχουν αυξηθεί και οι ενεργοί χρήστες του e-banking στην Ελλάδα κατά περίπου 30% τον τελευταίο χρόνο και κατά περίπου 65% σε σχέση με τον Ιούνιο του 2015, δηλαδή πριν τα capital controls.

66 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Στηρίζουμε και επενδύουμε στην ενίσχυση της χρήσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών και των πιστωτικών και χρεωστικών καρτών, καθώς αποτελεί ένα πραγματικό όπλο για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και της μαύρης αγοράς, που σήμερα στην Ελλάδα, όπως προφανώς γνωρίζετε, αγγίζει τα 45 δις. ευρώ, δηλαδή το 25% του ΑΕΠ� Επενδύουμε σημαντικά στην ανάπτυξη ψηφιακών πληρωμών μέσω κινητού, επενδύουμε σε συστήματα που διασφαλίζουν την ασφάλεια των ηλεκτρονικών συναλλαγών και καταπολεμούν το ηλεκτρονικό έγκλημα και θεωρώ ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα θα οδηγηθούμε στην πλήρη ψηφιοποίηση των μικρο- συναλλαγών που εκτελούμε στην καθημερινότητά μας. Εμείς ετοιμάζουμε digital καταστήματα, πιλοτικά ήδη λειτουργεί ως e-κατάστημα, το κατάστημά μας στην πλατεία Κολωνακίου και σύντομα θα υπάρξουν και άλλα. Ωστόσο εκτιμώ ότι ούτε πρέπει, ούτε θέλουμε να γίνουμε Μεγάλη Βρετανία. Ο Έλληνας δίνει αξία στην προσωπική επαφή κατά την εξυπηρέτησή του και θεωρώ ότι θα συνεχίσει να το κάνει, όσο και αν εκσυγχρονιστεί. Είναι χαρακτηριστικό του λαού μας.

ια την ομαλή μετάβαση στη νέα εποχή, η Eurobank έχει αποφασίσει να διατηρήσει το συνδυασμό της παράδοσης του δικτύου του Νέου Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου με την εξέλιξη στην οποία επενδύουμε και θα συνεχίσουμε να πρωτοπορούμε. Θα έχουμε ανθρώπους που να βοηθούν και να συμβουλεύουν τους πελάτες μας στις καθημερινές τους συναλλαγές, ακόμα και αν όλες οι συναλλαγές γίνονται ψηφιακά. Πολύ σύντομα θα εγκαταστήσουμε virtual μηχανήματα στα καταστήματα της Eurobank όπου υπάλληλοι της τράπεζας, σε πραγματικό χρόνο, θα εμ-

φανίζονται στις οθόνες του καταστήματος και θα συνομιλούν με τους πελάτες σαν να ήταν πίσω από τα γκισέ, με ένα απλό άγγιγμα στην οθόνη, για οτιδήποτε χρειαστούν. Πολλοί συνάδελφοί σας βρίσκουν ασφυκτικό το πλαίσιο του compliance για τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Υποστηρίζουν ότι «τελείωσε η τραπεζική» και τα χέρια τους είναι δεμένα. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε; Η κανονιστική συμμόρφωση που επιβλήθηκε στις ευρωπαϊκές τράπεζες με το Σύμφωνο της Βασιλείας έθεσε ουσιαστικά τις βάσεις προστασίας των πελατών και των τραπεζών από κινδύνους που θα μπορούσαν να επιδράσουν αρνητικά στην εύρυθμη λειτουργία τους. Η επιλογή της κανονιστικής συμμόρφωσης ως επιχειρησιακής στρατηγικής ενταγμένη στο ευρύτερο μάρκετινγκ της τράπεζας, μπορεί να προσδώσει σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα, ιδίως σε μια εποχή όπου ο τραπεζικός ανταγωνισμός, οι προσπά-

w w w.re porter.gr

Τράπεζες

θειες μείωσης των εξόδων και αύξησης των κερδών, επιτάσσουν την ανεύρεση σύγχρονων μεθόδων και εργαλείων. Άλλωστε, το μεγάλο πρόβλημα σήμερα είναι οι πιέσεις που ασκούνται στα τραπεζικά πιστωτικά ιδρύματα ως αποτέλεσμα του ασταθούς και έντονα μεταβαλλόμενου οικονομικού περιβάλλοντος στην ευρωπαϊκή τραπεζική αγορά. Υπό αυτήν την οπτική, με την κανονιστική συμμόρφωση, οδεύουμε σε μία ευρωπαϊκή τραπεζική αγορά με αυστηρούς κανόνες, από μία ευρωπαϊκή τραπεζική αγορά με χαλαρό κανονιστικό πλαίσιο και θεωρώ πως αυτό είναι θετικό τόσο για τις τράπεζες όσο και για τους πελάτες τους. Προφανώς, αποτελεί κοινό τόπο το γεγονός ότι το οικονομικό περιβάλλον έχει σημειώσει αρκετές αλλαγές που ώθησαν και τα τραπεζικά ιδρύματα να επιλέξουν το δρόμο της επιχειρησιακής στρατηγικής συμμόρφωσης στοχεύοντας όχι μόνο σ την ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία τους αλλά και στη χάραξη μιας πορείας ανάπτυξης.

w w w.re porter.gr

Συμπερασματικά λοιπόν, όχι δεν εκτιμώ ότι τελείωσε η τραπεζική. Στις ΗΠΑ και στη Γερμανία, ο αριθμός των μη συστημικών τραπεζών είναι πολλαπλάσιος των συστημικών. Είναι σημαντική για μία οικονομία η ύπαρξη μη συστημικών τραπεζών; Η ανάπτυξη της τραπεζικής αγοράς και των τραπεζικών εργασιών είναι κάτι που όλοι επιθυμούμε. Υπό μία προϋπόθεση: Να τηρούνται οι κανόνες τους υγιούς ανταγωνισμού για όλους. Εφόσον οι τράπεζες κινούνται εντός των κανόνων και των αρχών και δεν υπάρχει «ευνοϊκό» καθεστώς για κάποια σε σχέση με τον ανταγωνισμό, δεν πρέπει να υπάρχει περιορισμός στον αριθμό των τραπεζών. Ο υγιής ανταγωνισμός μόνο καλό μπορεί να φέρει στον τραπεζικό χώρο. Οι καταθέτες δεν εισπράττουν απόδοση για τις προθεσμιακές καταθέσεις τους και οι τράπεζες δεν εγγυώνται ποσό άνω των 100.000 ευρώ. Θεωρείτε ότι αυτές οι συνθήκες ευνοούν την απο-

ταμίευση; Τι μπορούν να προσφέρουν οι τράπεζες για να προσελκύσουν καταθέσεις αν δεν ανέβουν τα επιτόκια; Σήμερα δεν είναι πλέον το επιτόκιο αυτό που διαφοροποιεί τις τράπεζες, στον ανταγωνισμό. Όσο πιο ισχυρό είναι σήμερα ένα τραπεζικό σύστημα, τόσο πιο χαμηλά επιτόκια δίνει και η αποκλιμάκωση των επιτοκίων έχει πλέον ευθέως ανάλογη σχέση με την ισχύ του τραπεζικού συστήματος. Είναι επίσης άμεση η σύνδεση των επιτοκίων με τον πληθωρισμό. Συγκριτικό πλεονέκτημα σήμερα για μία τράπεζα είναι η ασφάλεια που παρέχει. Σε ότι αφορά την αποταμίευση, πρόκειται περισσότερο για προσωπική και συλλογική ανάγκη αλλαγής. Για στάση ζωής που χαρακτήρισε επί δεκαετίες τον Έλληνα, χάθηκε για κάποια χρόνια και επανέρχεται δυναμικά. Η ανάγκη φύλαξης χρημάτων για τη δύσκολη στιγμή και η αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής με αξιοπρέπεια και ανθρώπινες συνθήκες που δεν παρέχονται αυτονόητα όπως θα έπρεπε σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, είναι πλέον η κινητήριος δύναμη που δίνει την ώθηση στους συνανθρώπους μας να αποταμιεύουν. Πριν από λίγα χρόνια οι τράπεζες είχαν το όραμα της επέκτασης στα Βαλκάνια, τώρα συρρικνώνουν τις δραστηριότητές του. Πότε θα ξανακοιτάξουν το εξωτερικό και προς ποια κατεύθυνση; Το 2016 η Eurobank επιστρέφει στην κερδοφορία για πρώτη φορά μετά από το Α΄ τρίμηνο του 2011. Οι διεθνείς δραστηριότητες του ομίλου θα αποδώσουν περίπου τα μισά από τα συνολικά κέρδη του 2016, που θα ανακοινωθούν σύντομα. Το αποτέλεσμα αυτό πέραν του ότι δεν ήταν καθόλου αυτονόητο σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο και απαγορευτικό για μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιλογές, αποτελεί επιβράβευση των στρατηγικών επιλογών της τράπεζας, όπως η στήριξη και ενίσχυση της παρουσίας του ομίλου Eurobank στο εξωτερικό. Δεν είναι λοιπόν θέμα συρρίκνωσης ή όχι, αλλά θέμα κατάλληλων επιλογών

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 67

Γνώμη

ο νέο διεθνές πρότυπο χρηματοοικονομικών αναφορών IFRS 9, που αναμένεται να υιοθετηθεί από τις ευρωπαϊκές τράπεζες την 1 Ιανουαρίου 2018, σε αντικατάσταση των μέχρι σήμερα διεθνών λογιστικών προτύπων IAS 39, φέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των προβλέψεων των χρηματοοικονομικών προϊόντων. Η σημαντικότητα αυτής της νέας λογιστικής απεικόνισης έγκειται επίσης στο γεγονός ότι, η Τράπεζα της Ελλάδος ζήτησε το Σεπτέμβριο που μας πέρασε από τις ελληνικές τράπεζες, να εκτιμήσουν την επίπτωση που θα έχει η μετάβαση στον ισολογισμό και τα κεφάλαιά τους με ημερομηνία αναφοράς 31/12/2105. Η αλλαγή η οποία επηρεάζει το δανειακό χαρτοφυλάκιο των ελληνικών τραπεζών, που αποτελεί και το μεγαλύτερο μέρος του ενεργητικού τους, οφείλεται στο γεγονός ότι το νέο πλαίσιο αντικαθιστά το μοντέλο της «υφιστάμενης ζημίας» - το οποίο βασίζονταν στην εκδήλωση ενός πιστωτικού γεγονότος- με ένα μοντέλο «αναμενόμενης ζημίας». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, οι προβλέψεις που θα πρέπει να πάρουν οι τράπεζες δεν θα είναι συνάρτηση μόνο των υφιστάμενων μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά θα λαμβάνεται υπόψη και το γεγονός ότι σε ένα δάνειο το οποίο σήμερα εξυπηρετείται κανονικά, υπάρχει πιθανότητα ο δανειολήπτης να αθετήσει την υποχρέωσή του στο μέλλον. Ο σκοπός της νέας λογιστικής απεικόνισης, είναι να επιφέρει την έγκαιρη αναγνώριση των αναμενόμενων πιστωτικών ζημιών, ώστε οι τράπεζες να είναι θωρακισμένες πριν συμβεί το «κακό» σε αντίθεση με την μέχρι τώρα παθητική, λογιστική αντιμετώπιση. Η βασική αρχή της νέας μεθόδου είναι ότι, κάθε τρείς μήνες θα πρέπει να γίνεται σύγκριση της τρέχουσας πιστοληπτικής ικανότητας του δανειολήπτη σε σχέση με αυτή που είχε όταν δόθηκε αρχικά το δάνειο. Στη συνέχεια κατατάσσονται τα δάνεια σε τρείς κατηγορίες προκειμένου να υπολογιστεί η αναμενόμενη ζημιά η οποία πρέπει να προεξοφληθεί με το πραγματικό επιτόκιο (EIR): Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα δάνεια τα οποία εξυπηρετούνται κανονικά και που

68 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Επηρεάζουν τα νέα IFRS 9 τις προβλέψεις των τραπεζών;” ΘάνοΣ ΒαρβιτσιώτηΣ –> Supervising Senior Advisor,

Risk Consulting Services, KPMG

βάσει μοντέλου η πιστοληπτική ικανότητα του δανειολήπτη είναι ικανοποιητική και δεν έχει υποχωρήσει σημαντικά από τη στιγμή της αρχικής έγκρισης του δανείου. Η αναμενόμενη ζημιά εδώ υπολογίζεται ως η έκθεση που έχει η τράπεζα, λαμβάνοντας υπόψη τις εξασφαλίσεις, ως προς τον πελάτη, σταθμισμένη με την πιθανότητα ο πελάτης να αθετήσει τις υποχρεώσεις του, τους επόμενους 12 μήνες. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα δάνεια τα οποία εξυπηρετούνται μεν, αλλά η πιστοληπτική ικανότητα του πελάτη έχει υποχωρήσει σημαντικά από τη στιγμή της αρχικής έγκρισης του δανείου. Η αναμενόμενη ζημιά υπολογίζεται ως το σύνολο των γινομένων της έκθεσης που έχει η τράπεζα μέχρι τη λήξη του δανείου, σταθμισμένο με την αντίστοιχη πιθανότητα αθέτησης για κάθε έτος. Στην τρίτη κατηγορία εμπίπτουν τα δάνεια για τα οποία είναι βεβαιωμένη η αθέτηση. Ο υπολογισμός τής αναμενόμενης ζημιάς, όπως και στη δεύτερη κατηγορία, εφαρμόζεται για όλες τις περιόδους μέχρι τη λήξη του δανείου. Οι τράπεζες έχουν περιορισμένο χρόνο να προσαρμοστούν σταδιακά σε ενδεχόμενη αύξηση των προβλέψεων, μέχρι την εφαρμογή του IFRS 9, και αυτό εφόσον βέβαια είναι σε θέση από σήμερα να εκτιμήσουν τις επιπτώσεις. Το έργο αυτό δεν είναι εύκολο, καθώς επηρεάζει τα αποτελέσματα της τράπεζας και απαιτεί έγκυρο μοντέλο υπολογισμού των πιθανοτήτων αθέτησης, για κάθε έτος ξεχωριστά για τη διάρκεια ζωής του δανείου, λαμβάνοντας υπόψη και το μακροοικονομικό περιβάλλον, τον υπολογισμό του προεξοφλητικού επιτοκίου που ορίζει η οδηγία (EIR), την προσαρμογή και την πρόβλεψη της αξίας των εξασφαλίσεων και την τριμηνιαία αναθεώρηση των παραμέτρων του μοντέλου Η αγωνία των τραπεζών είναι εύλογη και ορατή σε εμάς στην KPMG, από το πλήθος των ερωτημάτων που δεχόμαστε για διευκρινήσεις και την απαίτηση για εξειδικευμένη και σε βάθος εκπαίδευσή των αντίστοιχων στελεχών στα νέα πρότυπα, τη βέλτιστη υλοποίηση και τη διαχείριση πιθανών επιπτώσεων.

w w w.re porter.gr

Αρχαιολογικοί Χώροι

Αντιστέκονται στην κρίση τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι

ίους αντίθετους φαίνεται πως διάγουν η δημοσιονομική ύφεση που ταλανίζει εδώ και μια επταετία τη χώρα μας και το ανερχομενο προς τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, καθώς τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι εμφανίζονται να έχουν… αντίδοτο στην κρίση! ΧάρηΣ ΑποστολόπουλοΣ

Μπορεί όλοι σχεδόν οι οικονομικοί τομείς στη χώρα μας να… αγκομαχούν ώστε να διατηρηθούν σε αξιοπρεπή επίπεδα και να μη χάσουν τα κεκτημένα τους, ωστόσο φαίνεται πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει για την πολιτιστική μας κληρονομιά και κατ’ επέκταση τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους, που ετοιμάζονται να αποχαιρετίσουν το 2016 με τον πήχη σε πολύ μεγάλα ύψη. Όπως αποδεικνύεται, τα έσοδα από τα εισιτήρια που «κόβουν» οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία της Ελλάδας για τη φετινή χρονιά, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2015, εμφανίζονται ιδιαιτέρως αυξημένα. Το αξιοσημείωτο της όλης υπόθεσης είναι πως, μολονότι στα περισσότερα εξ αυτών, υπήρξε αύξηση στην τιμή των εισιτηρίων, η επισκεψιμότητά τους μειώθηκε ελάχιστα ( 8,5% ).

τα κέρδη των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων της χώρας συνολικά, εμφανίζουν αύξηση

τον ΆYγουστο τα έσοδα από τους αρχαιολογικουσ χώρουσ και τα μουσεία της χώρας συνολικά, εμφανίζουν αύξηση

55% 68,2%

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 71

Επιχειρήσεις

ύμφωνα με την δημοσια ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού καθώς και τα επίσημα στοιχεία του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, τα κέρδη των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων της χώρας συνολικά, εμφανίζουν τη διόλου ευκαταφρόνητη αύξηση τησ ταξησ του 55%. Πιο συγκεκριμένα, τα φετινά έσοδα ανέρχονται στο ποσό των 56,23 εκατ. ευρώ για το πρώτο οκτάμηνο του τρέχοντος έτους, ενώ τα περσινά έσοδα για το αντίστοιχο διάστημα έφτασαν τα 36,28 εκατ. ευρώ.

Αύγουστος, ο κορυφαίος Ο πλέον «παραγωγικός» μήνας, ήταν και φέτος - ως είθισται λόγω των αθρόων τουριστικών αφίξεων – ο Αύγουστος. Πιο αναλυτικά, τα έσοδα από τις «εισόδους» στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, ανήλθαν σε 13.803.308 ευρώ έναντι των 8.205.751 ευρώ του αντίστοιχου μήνα για το 2015, εμφανώς ανεβασμένα δηλαδή κατά 68,2%!

72 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

«Στα ύψη» τα έσοδα στην πρωτεύουσα Όσον αφορά δε στους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας (Ακρόπολη, Θέατρο Διονύσου, Ολυμπιείο, Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Αρχαία Αγορά, Ρωμαϊκή Αγορά, Βιβλιοθήκη Αδριανού, Κεραμεικός, Λύκειο Αριστοτέλη, Μονή Καισαριανής) η αύξηση των εσόδων άγγιξε ακόμα και το 86% εξαιτίας όμως και της αύξησης κατά 8% του αριθμού των εισιτηρίων με αξία.

Ικανοποίηση στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών «Μπορούμε να πούμε πως ήταν μια αρκετά ικανοποιητική χρονιά ως προς το σκέλος των εσόδων. Αν και η επισκεψιμότητα των χώρων κινήθηκε περίπου στα ίδια επίπεδα με πέρσι, είναι αισιόδοξο ότι παρά την αύξηση των τιμών, ο αριθμός των επισκεπτών δεν μειώθηκε»

δήλωσε στο «Reporter» η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών, δρ. Ελένη Μπάνου. Σύμφωνα με την κα Μπάνου, η διατήρηση του αριθμού των επισκεπτών και ταυτόχρονα η εκτίναξη των εσόδων, οφείλεται κατά κύριο λόγο στη γενικότερη αύξηση του τουριστικού ρεύματος για εφέτος, ενώ δήλωσε χαρακτηριστικά πως πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, υπήρξε αύξηση στις εισπράξεις των αρχαιολογικών χώρων που υπάγονται στην Εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων.

Νέοι χώροι στη διάθεση των επισκεπτών Παράλληλα, όπως σημείωσε η ίδια, η Εφορεία Αρχαιοτήτων καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια να καθίστανται και νέοι χώροι επισκέψιμοι για το κοινό, γεγονός που εκτοξεύει έτι περαιτέρω

w w w.re porter.gr

ΕΚΑΤ. € 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

ΑΚΡΟΠΟΛΗ

Β. & Ν. ΚΛΙΤΥΣ ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ ΟΛΥΜΠΙΕΙΟ

ΕΚΑΤ. 0 ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ

0.7

1.4

2.0

ΑΚΡΟΠΟΛΗ

Β. & Ν. ΚΛΙΤΥΣ ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ ΟΛΥΜΠΙΕΙΟ

τα έσοδα από τους αρχαιολογικούς χώρους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Ωρολόγιο του Ανδρονίκου Κυρρήστου, ή Πύργος των Ανέμων ή «Αέρηδες» όπως είναι περισσότερο γνωστό, το οποίο έγινε μόλις φέτος επισκέψιμο για πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία. Μετά από εξειδικευμένες εργασίες από το προσωπικό συντήρησης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών, κυρίως στο εσωτερικό του μνημείου, ο χώρος είναι και πάλι επισκέψιμος από τον Αύγουστο για το ευρύ κοινό. Μάλιστα, όπως ενημέρωσε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών, αναμένεται στις αρχές του νέου έτους, να καταστεί επισκέψιμο ένα ακόμα συντηρημένο μνημείο στη Ρωμαϊκή Αγορά, το Φετιχιέ Τζαμί, το οποίο και αποκαταστάθηκε από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων.

w w w.re porter.gr

Να σημειωθεί πως δεν θα είναι απλά επισκέψιμο ως μνημείο, αλλά και ως χώρος όπου θα πραγματοποιούνται κατά διαστήματα περιοδικές εκθέσεις και άλλες δράσεις, οι οποίες θα σχετίζονται με την Αθήνα και τα μνημεία της.

Σταθερά πρώτο το Μουσείο της Ακρόπολης «Ναυαρχίδα» των ελληνικών μουσείων είναι όπως και κάθε χρονιά το Μουσείο της Ακρόπολης με σχεδόν 1,5 εκατ. επισκέπτες ετησίως, αριθμός που το καθιστά πρώτο μακράν του… δεύτερου. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εισπράξεις του Μουσείου της Ακρόπολης, φέτος ξεπέρασαν τα 4 εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι περσινές ανήλθαν σε 3.723.307 ευρώ. Με σχεδόν 4.000 επισκέπτες ημερησίως, το Μουσείο κατά τον έβδομο χρόνο λειτουργίας του, έχει αναπτύξει μια δυναμική μεγάλου

2015

2016

(έως 31/8/2016) (έως 31/8/2016)

«Αν και η επισκεψιμότητα των χώρων κινήθηκε περίπου στα ίδια επίπεδα με πέρσι, είναι αισιόδοξο ότι παρά την αύξηση των τιμών, ο αριθμός των επισκεπτών δεν μειώθηκε»

δρ. Ελένη Μπάνου Διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών

βεληνεκούς και τυγχάνει διεθνούς φήμης και αναγνωρισιμότητας. Δεν είναι τυχαία άλλωστε, η πρόσφατη τιμητική του διάκριση από το TripΑdvisor, του μεγαλύτερου ηλεκτρονικού δικτύου στον κόσμο για τον τουρισμό, γεγονός που εκτόξευσε ακόμα περισσότερο τη δημοτικότητά του. «Έ χουμε σταθερά έναν πολύ υψηλό αριθμό επισκεπτών, θα έλεγα ασυνήθιστα μεγάλο και σαφώς μεγαλύτερο από όλων των άλλων μουσείων της χώρας, καθώς είμαστε ένα καινούριο μουσείο με διαφορετικό τρόπο διαχείρισης του επισκέπτη και προσπαθούμε διαρκώς να έχουμε κάτι νέο και ενδιαφέρον μέσα στο μουσείο. Στόχος μας, είναι να υπάρχει ένας ‘’διάλογος’’ ανάμεσα στους επισκέπτες και το μουσείο κι αυτό ασφαλώς είναι κάτι που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο για τον επισκέπτη», τόνισε στο «R» ο πρόεδρος του οργανισμού του μουσείου και επίτιμος καθηγητής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, Δημήτρης Παντερμαλής. «Ήμασταν προετοιμασμένοι για τη μεγάλη επισκεψιμότητα και της φετινής χρονιάς» τόνισε, «καθώς έχουμε παρατηρήσει ότι από τη στιγμή που αυξάνεται η τουριστική κίνηση στη χώρα, με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου αυξάνεται και η κίνηση των επισκεπτών στο μουσείο».

| R E P O R T E R 73

q&α στην ελληνική οικονομία. Σίγουρα όπως έχει επίσημα ανακοινωθεί υπάρχει κάμψη στις επισκέψεις ξένων κρουαζιερόπλοιων, κάτι που δε συνεπάγεται ωστόσο λιγότερη πληρότητα. Αυτό που έχει σημασία είναι αν θα υπάρχει μεγαλύτερη πληρότητα επιβατών συγκριτικά με πέρυσι. Και αυτό ακόμα είναι νωρίς να εκτιμηθεί.

Κυριάκος Αναστασιάδης Διευθύνων Σύμβουλος Celestyal Cruises

Στρατηγικό πλάνο ανάπτυξης των λιμενικών υποδομών για να προσελκύσουμε τα κρουαζιερόπλοια νέας γενιάς ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΑΚΗΣ

Τον ανεξερεύνητο κόσμο της κρουαζιέρας ανακαλύπτουν σταδιακά οι Έλληνες, γεγονός που αποδεικνύεται από τον αριθμό - ρεκόρ των 20.000 Ελλήνων επιβατών που σημείωσε η Celestyal Cruises το 2016. 74 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Πώς βλέπετε την πορεία της κρουαζιέρας στην Ελλάδα το 2017; Η κρουαζιέρα αποτελεί μία νέα και ανερχόμενη τάση διακοπών και αυτή τη στιγμή απολαμβάνει το μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης στον παγκόσμιο τουρισμό. Η απάντηση επομένως έχει δύο διαστάσεις: η μία αφορά στο άνοιγμα της αγοράς και αναγνωρισιμότητας του κλάδου όπου στην Ελλάδα κερδίζει διαρκώς έδαφος, καθώς τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι επιλέγουν την κρουαζιέρα ως ένα νέο είδος διακοπών. Στο πλαίσιο αυτό η Celestyal Cruises μετά από εκτεταμένη προσπάθεια εκπαίδευσης και επικοινωνίας, παρουσίασε για το 2016 αύξηση των Ελλήνων επιβατών, της τάξεως του 48%, φτάσαμε δηλαδή τους 20.000 Έλληνες που αποτελεί ρεκόρ. Eμείς από την πλευρά μας τηρούμε μια συντηρητικά αισιόδοξη στάση και θεωρούμε ότι θα καταφέρουμε για το 2017 να διατηρήσουμε και ενδεχομένως να αυξήσουμε τον αριθμό των επιβατών μας. Η άλλη διάσταση είναι πόσες προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων θα έχουμε στη χώρα μας και τι αντίκτυπο θα έχει αυτό

Πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθεί φέτος το home porting; Δεν νομίζω ότι θα διαφοροποιηθεί σημαντικά σε σχέση με άλλες χρονιές γιατί η αλήθεια είναι ότι δεν έχουν γίνει πολλά βήματα προς την ανάπτυξη των λιμενικών υποδομών που είναι καθοριστικός παράγοντας για την προσέλκυση μεγάλων κρουαζιερόπλοιων. Πρέπει όλοι στη χώρα μας να αντιληφθούν ότι η κρουαζιέρα αναπτύσσεται με αλματώδεις ρυθμούς. Αυτή τη στιγμή στα ευρωπαϊκά ναυπηγεία, υπάρχουν παραγγελίες μέχρι το 2019, για 48 σύγχρονα και μεγάλα κρουαζιερόπλοια που φτάνουν ή και υπερβαίνουν τους 120.000 τόνους. Αυτά τα κρουαζιερόπλοια νέας γενιάς χρειάζονται και ανάλογες σύγχρονες υποδομές και αντίστοιχες υπηρεσίες. Επομένως το κλειδί για την ανάπτυξη του home porting, είναι να προχωρήσουν άμεσα τα έργα αναβάθμισης στα λιμάνια μας, αν δεν θέλουμε να χάσουμε την ευκαιρία και τις θετικές προοπτικές της κρουαζιέρας. Πώς επηρεάζει τον κλάδο η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και ειδικά την Τουρκία; Αναμφισβήτητα τον επηρεάζει αρνητικά αλλά δεν είναι μόνο η κατάσταση στην Τουρκία, είναι γενικότερα η Ευρώπη ως προορισμός που διακυβεύεται γιατί από πέρυσι έχουμε μία σειρά ατυχών συμβάντων στη Γαλλία, στις Βρυξέλλες και αλλού, οπότε όλα αυτά συνδυαστικά δημιουργούν μία ανασφάλεια στους ταξιδιώτες και κυρίως το τουριστικό ρεύμα που προέρχεται από τις μακρινές αγορές, όπως Αμερική, Καw w w.re porter.gr

ναδά, Αυστραλία, Ασία. Επιπλέον για τη χώρα μας πέρυσι δεν μπορέσαμε να αξιοποιήσουμε προς όφελός μας τις ευκαιρίες από τις ακυρώσεις προσεγγίσεων προς την Τουρκία επειδή από την μία η έλλειψη υποδομών και από την άλλη οι απεργιακές κινητοποιήσεις εν μέσω τουριστικής περιόδου, δημιούργησαν αρνητική εικόνα, παράπονα και ταλαιπωρία των επιβατών. Με την άλλη πλευρά του Αιγαίου όλα τα προηγούμενα χρόνια λειτουργούσαμε ως ενιαία οντότητα για την κρουαζιέρα. Είναι εφικτό να αλλάξουν τα προγράμματα προσεγγίσεων και να εμπλουτιστούν με νέους προορισμούς ώστε να καλυφθεί το κενό από τις δυσκολίες που υπάρχουν στην γειτονική χώρα αλλά και στις άλλες περιοχές της Αν. Μεσογείου; Όλο το Αιγαίο και η ανατολική Μεσόγειος είναι περιοχές που τις γνωρίζουμε πολλά χρόνια τώρα, για αυτό και χαρακτηριστικά τις αποκαλούμε ως “homewaters”, γεγονός που μας παρέχει μια ιδιαίτερη ευελιξία στις επιλογές μας. Κάθε χρόνο διαμορφώνουμε τα προγράμματα μας, αναζητώντας νέους προορισμούς και σχεδιάζοντας νέα πακέτα κρουαζιέρας που θα προσφέρουν μια ξεχωριστή και ολοκληρωμένη πρόταση στον ταξιδιώτη. Η ασφάλεια και η μοναδική εμπειρία του επισκέπτη, τόσο εν πλω όσο κι στον προορισμό, είναι στην κορυφή των επιδιώξεών μας και με αυτά τα κριτήρια θα προβούμε στις όποιες τροποποιήσεις των δρομολογίων μας, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο. Η αλλαγή σελίδας στο λιμάνι του Πειραιά πόσο επηρεάζει την προσέλκυση περισσότερων προσεγγίσεων; Το λιμάνι του Πειραιά, ως το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, διεκδικεί αναμφισβήτητα μια ισχυρή θέση στο χάρτη της κρουαζιέρας στη Μεσόγειο. Η ανάληψη της διοίκησης από την COSCO, θεωρώ ότι σίγουρα θα ωθήσει σε σημαντικές πρωτοβουλίες ώστε να καταστεί w w w.re porter.gr

ο Πειραιάς πρωτίστως ανταγωνιστικός σε σχέση με τα άλλα ευρωπαϊκά λιμάνια. Να τονίσω βέβαια ότι εστιάζοντας μόνο στο λιμάνι του Πειραιά, ανάπτυξη κρουαζιέρας δεν θα εξασφαλίσουμε ως χώρα. Χρειάζεται ένα συνολικό και στρατηγικό πλάνο ανάπτυξης των λιμενικών μας υποδομών για να προσελκύσουμε τα κρουαζιερόπλοια νέας γενιάς όπως σας προανέφερα. Τα δεδομένα στον κλάδο της κρουαζιέρας αλλάζουν ραγδαία και ένα μόνο λιμάνι όσο μεγάλο και σύγχρονο και να είναι αυτό, δεν είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες των μεγάλων εταιρειών. Είστε ικανοποιημένος από την πολιτική που ακολουθεί η πολιτεία στην κρουαζιέρα; Η πολιτεία έχει τη διάθεση, αλλά είναι σημαντικό να υπάρξει και ένα συγκεκριμένο ενιαίο και μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο. Χρειάζεται να αναζητηθούν εναλλακτικές λύσεις και μοντέλα συνεργασίας με ιδιωτικές εταιρίες που, θα μπορούν να αναλάβουν έργα αναβάθμισης στα λιμάνια και αντίστοιχη συμφωνία με τη διοίκηση του λιμανιού για τον τρόπο συμψηφισμού όπως και το ακριβές πλαίσιο της συνεργασίας. Εμείς έχουμε δηλώσει ότι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε την αρχή, εφαρμόζοντας σχετικό επενδυτικό μοντέλο στο λιμάνι του Λαυρίου. Είναι σημαντικό όταν σε μια χώρα υπάρχει πρόβλημα χρηματοδότησης να υπάρχει ευελιξία και σαφείς αντιπροτάσεις για να έχουμε αποτέλεσμα. Η «άγνωστη» νησιωτική Ελλάδα έρχεται κοντά με τη Celestyal . Τι μεγέθη είχατε τo 2016 και τι αναμένουμε την επόμενη σεζόν; Το 2016 η Celestyal Cruises πραγματοποίησε 821 προσεγγίσεις σε ελληνικά λιμάνια, μεταφέροντας 117.000 επιβάτες. Συνολικά ολοκληρώθηκαν 660.000 επισκέψεις επιβατών τόσο σε δημοφιλείς όσο και σε «άγνωστους» και πιο απομακρυσμένους νησιωτικούς προορισμούς. Ως εταιρεία βρισκόμαστε

σε διαρκή αναζήτηση νέων προορισμών που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και μπορούν να υποστηρίξουν προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων και στο πλαίσιο αυτό, το 2017 εντάσσονται στο πρόγραμμά μας προορισμοί, όπως το Ναύπλιο και τα Χανιά. Τι σχεδιάζετε για τη νέα χρονιά; Το 2017 θα συνεχίσουμε να δραστηριοποιούμαστε στο Αιγαίο με δύο κρουαζιερόπλοια, το Celestyal Nefeli και το Celestyal Olympia, προσεγγίζοντας νέους προορισμούς και εμπλουτίζοντας το πρόγραμμα των κρουαζιέρων μας. Παράλληλα, εξετάζουμε αναπτυξιακές ευκαιρίες ιδιαίτερα κατά τη χειμερινή περίοδο και σε άλλες περιοχές, εκτός Ανατολικής Μεσογείου, ακολουθώντας το επιτυχημένο παράδειγμα της Κούβας, στην οποία θα παραμείνουμε για όλη την επόμενη χρονιά. Ποιο είναι το προφίλ όσων επιλέγουν αυτές τις κρουαζιέρες που προσφέρετε; Οι κρουαζιέρες μας απευθύνονται σε όσους επιθυμούν να επισκεφθούν πολλούς διαφορετικούς τόπους μέσα σε λίγες μέρες, να γνωρίσουν νέα μέρη, να ανακαλύψουν τις ομορφιές της χώρας μας, να απολαύσουν την αυθεντική ελληνική φιλοξενία και να γευτούν τα άριστης ποιότητας ελληνικά προϊόντα. Οι ηλικίες που φιλοξενούμε κυμαίνονται από παιδιά, νέους, φοιτητές έως και συνταξιούχους, ενώ από άποψη εθνικότητας, έχουμε καταγράψει 140 εθνικότητες από όλον τον κόσμο. Όσοι επιθυμούν να ζήσουν μια τέτοια εμπειρία ξέγνοιαστα, χωρίς άγχος και σε τιμή που τα έχει όλα, είναι αυτοί που έχουν επιλέξει ή πρόκειται να επιλέξουν τις κρουαζιέρες μας. Πώς πάει το εγχείρημα στις θάλασσες της Αμερικής που επεκταθήκατε; Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι, ενώ φέτος αισίως συνεχίζουμε για 4η χρονιά τη δραστηριοποίησή μας στην Κούβα με μεγάλη επιτυχία. Χρόνο με το χρόνο παρατηρούμε ότι η θέση μας ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 75

q&α

Συνέντευξη του Δημήτριου Παντερμαλή στο Reporter

χουμε κατορθώσει να υπάρχει ένας «διάλογος» ανάμεσα στους επισκέπτες και το μουσείο, που ασφαλώς κι έχει πολύ θετική επίδραση στον επισκέπτη. ΧάρηΣ ΑποστολόπουλοΣ *Ο δρ. Δημήτρης Παντερμαλής είναι καθηγητής αρχαιολογίας, διευθυντής και πρόεδρος του Δ.Σ. του Μουσείου της Ακρόπολης.

76 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Μουσεία / Συνέντευξη

Πού πιστεύετε πως οφείλεται η πολύ υψηλή επισκεψιμότητα του Μουσείου της Ακρόπολης; (σ.σ. 4.000 επισκέπτες κατά μ.ο. ημερησίως)

καταλάβει είναι ότι το μουσείο επηρεάζει το «μικροκλίμα» της οικονομίας στη γύρω περιοχή και στα πέριξ καταστήματα.

Πράγματι έχουμε έναν σταθερά υψηλό αριθμό επισκεπτών, θα έλεγα ασυνήθιστα μεγάλο και σαφώς πολύ μεγαλύτερο από όλων των άλλων μουσείων της χώρας. Θεωρώ πως είναι κάτι που οφείλεται στο ότι είμαστε ένα καινούριο μουσείο με διαφορετικό τρόπο διαχείρισης του επισκέπτη, καθώς προσπαθούμε διαρκώς να έχουμε κάτι νέο και ενδιαφέρον μέσα στο μουσείο, ενώ νομίζω πως έχουμε κατορθώσει να υπάρχει ένας «διάλογος» ανάμεσα στους επισκέπτες και το μουσείο, που ασφαλώς κι έχει πολύ θετική επίδραση στον επισκέπτη.

Αναμφίβολα, το Μουσείο ανταποκρίνεται στις υψηλές προσδοκίες της χώρας ενώ έχει αναγνωρισθεί παγκοσμίως ανάμεσα στα τρία καλύτερα μουσεία του κόσμου. Πρόσφατα δε, τιμήθηκε και από το τον διαδικτυακό ταξιδιωτικό οδηγό TripAdvisor, καθώς συμπεριλήφθηκε στο top 10 διεθνώς. Ποιο το μυστικό αυτής της παγκόσμιας ακτινοβολίας;

Περιμένατε πως και φέτος θα ήταν μια τόσο επιτυχημένη -από πλευράς εσόδων- χρονιά; Θα έλεγα πως ήμασταν προετοιμασμένοι για τη μεγάλη επισκεψιμότητα και της φετινής χρονιάς, καθώς έχουμε παρατηρήσει ότι από τη στιγμή που αυξάνεται η τουριστική κίνηση στη χώρα, με ρυθμούς γεωμετρικής προόδου αυξάνεται και η κίνηση των επισκεπτών στο μουσείο. Μάλιστα να σας πω, ότι από την αθρόα έλευση των επισκεπτών στο Μουσείο της Ακρόπολης, δεν επωφελείται μονάχα το ίδιο το Μουσείο. Απ’ όσο έχω συνειδητοποιήσει από τις κουβέντες που κάνω με τον κόσμο που έχει καταστήματα εδώ γύρω, το Μουσείο είναι επί της ουσίας ο δείκτης του τουρισμού για την περιοχή. Αυτό που έχω

78 R E P O R T E R |

Η πολύ υψηλή αναγνωρισιμότητα που έχουμε διεθνώς, είναι αποτέλεσμα των προσπαθειών μας, καθώς στοχεύουμε στον επισκέπτη. Το Μουσείο της Ακρόπολης είναι απόλυτα προσανατολισμένο στον επισκέπτη και δεν είναι ένα μουσείο που αυτάρεσκα κοιτάζει τον εαυτό του, αλλά εστιάζει στο να μεταφέρει πληροφορίες και γνώση καθώς επίσης και να αποτελέσει ένα πολιτιστικό καταφύγιο για το σημερινό άνθρωπο. Μπαίνοντας κανείς στο μουσείο και βλέποντας όλα αυτά τα εκθέματα που είναι σύμβολα του πολιτισμού τόσων αιώνων, πραγματικά νιώθει σαν να ταξιδεύει σε μια άλλη εποχή και αυξάνεται η όρασή του στην τρίτη διάσταση. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό για τον επισκέπτη, πιστεύω, κι είναι κάτι που το εισπράττουμε με τη διεθνή αναγνωρισιμότητα και τις διαρκείς τιμητικές διακρίσεις του Μουσείου. Όταν ο τουρίστας που επισκέπτεται μια χώρα μπορεί να έχει ένα όμορφο ταξίδι αναψυχής

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

με υψηλής ποιότητας παροχή υπηρεσιών κι ένα προσωπικό πολύ φιλικό και πρόθυμο να βοηθήσει, σίγουρα θα νιώσει σαν το σπίτι του και θα μιλήσει με τα καλύτερα λόγια για τον χώρο που επισκέφθηκε.

Το εισιτήριο για το Μουσείο της Ακρόπολης, κοστολογείται στα 5 ευρώ ( 3 ευρώ το μειωμένο) και αναμφίβολα αυτή σας η πρωτοβουλία για ένα Μουσείο με τέτοιου είδους εκθέματα και τόσο υψηλές προδιαγραφές, μόνο θετικά σχόλια εισπράττει. Αλήθεια γιατί είναι τόσο φθηνό, ειδικά αν το συγκρίνουμε με τις τιμές των εισιτηρίων των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών; Σε συνεννόηση με την Πολιτεία έχουμε κρατήσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα το εισιτήριο για το Μουσείο, καθώς αυτό κτίστηκε και με χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων και σε καμία περίπτωση δεν θα θέλαμε να είναι απαγορευτικό για αυτούς. Ασφαλώς και για τους τουρίστες είναι και πάλι πολύ φθηνό το εισιτήριο, ειδικά αν το συγκρίνουμε με τις αντίστοιχες τιμές των δικών τους μουσείων, αλλά αυτό εξισορροπείται με την πολύ καλή χρήση του εστιατορίου και των καταστημάτων του Μουσείου. Συνεπώς, ερχόμαστε στα ίδια επίπεδα και γι’ αυτό μπορούμε και διατηρούμε την τιμή τόσο χαμηλά. Ο βασικότερος όμως λόγος, είναι ότι δεν θα θέλαμε σε καμία περίπτωση να νιώθει «αποκλεισμένος» ο Έλληνας επισκέπτης που θέλει να επισκεφθεί το Μουσείο. Παράλληλα, μην ξεχνάτε πως το Μουσείο λειτουργεί χωρίς υποστήριξη από τον κρατικό

4 προϋπολογισμό. Οι δαπάνες του καλύπτονται από τα εισιτήρια, τις εκδηλώσεις και τα έσοδα από το εστιατόριο και το πωλητήριο.

Τι άλλο έχετε στα… σκαριά ώστε να αυξήσετε ακόμα περισσότερο τον αριθμό των επισκεπτών; Κάποια πακέτα προσφορών; Διαφόρων ειδών εκθέσεις; Η πολιτική που ακολουθούμε είναι να μην έχουμε μεμονωμένες προσφορές, αλλά όλο το μουσείο να είναι μια διαρκής προσφορά όλο το χρόνο! Όταν έχεις για ένα τέ-

w w w.re porter.gr

Συνέντευξη / Μουσεία

τοιο μουσείο το εισιτήριο στα πέντε ευρώ, νομίζω ότι δεν μπορείς να το πας πιο κάτω (γέλια) Συχνά κάνουμε περιοδικές εκθέσεις, εκθέσεις μεμονωμένων έργων τέχνης, όπως τα Τρία χρυσά αντικείμενα (βλ. εικόνα 1,2,3) που φέραμε από τις συλλογές του Μουσείου Ερμιτάζ, στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας. Μέχρι και τον Οκτώβριο -με ελεύθερη είσοδο- παρουσιάστηκαν δύο αγγεία και ένα κόσμημα, μέρος ενός μοναδικού σκυθικού ταφικού συνόλου του 4ου αι. π.Χ., που βρέθηκε το 1830 στον βασιλικό τύμβο Kul Oba, στην Κριμαία. Τα αριστουργήματα αυτά της μεταλλοτεχνίας φιλοτεχνήθηκαν από Έλληνες αποίκους στην Κριμαία, με τους οποίους οι Σκύθες νομάδες είχαν αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις. Πρόκειται για τον προπομπό σειράς πολιτιστικών εκδηλώσεων που έχουμε προγραμματίσει εντός του

w w w.re porter.gr

2016 μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας, με σκοπό την ενίσχυση των παραδοσιακών δεσμών φιλίας και συνεργασίας των δύο χωρών. Παράλληλα, σε συνεργασία με την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, παρουσιάζουμε αυτήν την περίοδο τον κορμό ενός χάλκινου έφιππου ανδριάντα (βλ. εικόνα 4) που πιάστηκε το 2006 σε αλιευτικά δίχτυα στα νερά της Καλύμνου. Αποτελεί ένα πρωτότυπο έργο των ελληνιστικών χρόνων που διακρίνεται για την υψηλή καλλιτεχνική του ποιότητα. Το χάλκινο άγαλμα εκτίθεται στο ισόγειο του Μουσείου Ακρόπολης από τις 14 Οκτωβρίου 2016 έως τις 31 Μαρτίου 2017 και δεν απαιτείται εισιτήριο για την είσοδο των επισκεπτών στον χώρο. Διαρκώς κάνουμε πράγματα που θεωρούμε πως ενδιαφέρουν και καθηλώνουν τον επισκέπτη. Το μουσείο πρέπει να δείχνει ζωντάνια διαρκώς και να εξελίσσεται.

Κλείνοντας, θα ήθελα να μοιραστείτε μαζί μας την εμπειρία σας από την ξενάγηση που κάνατε στον Μπάρακ Ομπάμα στο Μουσείο της Ακρόπολης, κατά την παραμονή του στην Αθήνα; Ήταν… διαβασμένος ο Πλανητάρχης; Να διευκρινίσω κατ’ αρχάς πως δεν του έκανα μια τυπική ξενάγηση αλλά, περισσότερο είχαμε έναν περίπατο και είπαμε μερικές κουβέντες εντός του Μουσείου. Θα έλεγα πως ήταν ένας τρόπος ξενάγησης, πολύ πιο ουσιαστικός και πιο εποικοδομητικός. Αυτό που μπορεί να πει κανείς για τον απερχόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ, είναι ότι ήταν πολύ καλός δέκτης κάθε πληροφορίας και είχε πληθώρα ερωτημάτων, όπως άλλωστε έχουν πάρα πολλοί από τους επισκέπτες του μουσείου. Αυτό που με εντυπωσίασε, είναι ότι το ενδιαφέρον του ήταν ζωηρό και πραγματικό Τώρα από έναν Πλανητάρ-

χη είναι δύσκολο να περιμένει κανείς να είναι πολύ διαβασμένος. Για εμένα είναι πολύ πιο σημαντικό, όχι να έχεις έτοιμη την πληροφορία, αλλά να μπορείς να την πάρεις από αυτό που έχεις μπροστά σου και να τη μετουσιώσεις σε γνώση. Σαν να σου «μιλάει» δηλαδή το ίδιο το έκθεμα. Ωστόσο, επειδή επιμένετε να σας πω ότι κάθε άλλο παρά… άσχετος δεν ήταν και γνώριζε αρκετά στοιχειώδη πράγματα που η συντριπτική πλειοψηφία των τουριστών, ακόμα και των Ευρωπαίων αγνοεί.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 79

Ανδρέας Α. Ανδρεάδης Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων

Τουρισμός:

Ελπίδες για το 2017 αλλά και δομικές αδυναμίες που απειλουν την ανάπτυξη 80 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Δημήτρης Τρυφωνόπουλος Γενικός Γραμματέας

ΕΟΤ

Η προοπτική για την ανάπτυξη του τουρισμού για το 2017 προβλέπεται λαμπρή σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις. Μπορεί, κύρια οι παράγοντες της αγοράς να είναι συγκρατημένοι καθώς ξέρουν καλά ότι ο κλάδος «κάνει ταμείο» στο τέλος κάθε σεζόν, ωστόσο γνωρίζουν καλά ότι οι αφετηρίες είναι καλές δίνοντας ελπίδα ανάκαμψης στην Ελληνική οικονομία. ΓΙΩΡΓΟσ ΑΛΕΞΑΚΗσ

w w w.re porter.gr

Γιάννης Παράσχης CEO του Διεθνούς

Αερολιμένα Αθηνών

ύμφωνα με το Πρόεδρο του ΣΕΤΕ Ανδρέα Ανδρεάδη θετικές είναι οι πρώτες ενδείξεις για τον ελληνικό τουρισμό το 2017, καθώς διαπιστώνεται αυξημένη ζήτηση για περισσότερες αεροπορικές θέσεις ενώ και η πορεία των προκρατήσεων είναι αυξητική. Η άνοδος των προκρατήσεων από τη Μ. Βρετανία είναι στο 10% ενώ, από τη Ρωσία ανα-

w w w.re porter.gr

μένεται το 2017 να έλθουν πάνω από 150 χιλιάδες επισκέπτες (φέτος ο αριθμός φαίνεται να «κάθεται» στους 750 χιλιάδες περίπου). «Είναι θετικό το γεγονός ότι η Ελλάδα παραμένει ένας από τους πιο ασφαλείς προορισμούς της ανατολικής Μεσογείου, διατηρώντας εικόνα φυσιολογικής και ήρεμης χώρας. Βεβαίως θα πρέπει συνεχώς να ενισχύουμε την εικόνα μας, καθώς ακόμα υστερούμε σε σχέση με τον ανταγωνισμό. Τη στιγμή αυτή βρισκόμαστε πάνω

Γιάννης Ρέτσος

Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων και ‘Α Αντιπρόεδρος του ΣΕΤΕ

από την Τουρκία, την Αίγυπτο και την Γαλλία, αλλά κάτω από την Κροατία, την Ισπανία και την Ιταλία. Παράλληλα, το γεγονός ότι οι γειτονικοί προορισμοί είναι ουσιαστικά κλειστοί, μας δίνει την ευκαιρία να προσελκύσουμε μεγαλύτερα μερίδια» ανέφερε ο κ. Ανδρεάδης κατά την απολογιστική ομιλία του για το 2016.

Καλή πορεία το 2016 παρά το αρχικό μούδιασμα Παράλληλα, παρά τις πρώτες αρνητικές ενδείξεις

το Μάιο και Ιούνιο, για το 2016 καταγράφηκε νέο ρεκόρ αφίξεων και διπλάσιος ρυθμός ανάπτυξης σε σχέση με τις άλλες χώρες. Μάλιστα οι τουρίστες μένουν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από την παρουσία τους εδώ. Είναι ενδεικτικό ότι 9 στους 10 επισκέπτες εκφράζουν την ικανοποίηση τους για τη διαμονή τους στην Ελλάδα με βάση σχετική έρευνα που έκανε ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού. Στη δυναμική του ελληνικού τουρισμού, όπου ο στόχος

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 81

Τουρισμός

των 35 εκατομμυρίων επισκεπτών στην Ελλάδα το 2020 είναι εφικτός, «ομνύουν» και στην πολιτική ηγεσία. Όπως δήλωσε σε συνέντευξη τύπου για τον απολογισμό της χρονιάς ο Γενικός Γραμματέας του ΕΟΤ Δ. Τρυφωνόπουλος, η δυναμική του ελληνικού τουριστικού προϊόντος αποτυπώνεται στις αγορές «δεξαμενής» του ελληνικού τουρισμού για το 2016. Η αγορά της Βρετανίας σημείωσε άνοδο 19%, η Γερμανία 16%, η Πολωνία 7%, Ρωσία 25%, Ισραήλ 9,1% και οι ΗΠΑ 7%.

ια τη νέα χρονιά τα μηνύματα είναι ιδιαίτερα θετικά, υπογραμμίζει η υπουργός Τουρισμού Έ λενα Κουντουρά, αφού όπως λέει, οι αεροπορικές εταιρίες έχουν αυξήσει τις θέσεις τους για τη νέα χρονιά και ειδικά για λιγότερους δημοφιλείς προορισμούς. Την ίδια στιγμή η Ελλάδα, όπως παρατηρεί η κ. Κουντουρά, το 2016 πέτυχε μεγάλες πληρότητες στα ξενοδοχεία, όπως

82 R E P O R T E R |

αυτό καταγράφεται από διεθνείς εταιρίες αναλύσεων του ξενοδοχειακού κλάδου. Στο 10μηνο τα έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο αυξήθηκαν 5,5%, με τη μέση τιμή να αυξάνεται κατά 3,2% και να ανέρχεται στα 118 ευρώ, όπως επισημαίνει η υπουργός. Σε ό,τι αφορά τις πληρότητες ξενοδοχείων, το διάστημα Αυγούστου-Σεπτεμβρίου Οκτωβρίου αυτές άγγιξαν το 84%. Στην Αθήνα τέλος, τα έσοδα των ξενοδοχείων εκτιμάται ότι είναι αυξημένα κατά 4%, σύμφωνα με στοιχεία που επικαλείται η κ. Κουντουρά, η οποία συμπληρώνει ότι, βάσει στοιχείων της Τράπεζας της Ελλάδας, το διάστημα Μαΐου- Οκτωβρίου, παρατηρείται αύξηση 2,9 δισ. ευρώ στις καταθέσεις, γεγονός που συμπίπτει με την τουριστική περίοδο. Απτό δείγμα της πορείας ανόδου του προορισμού Ελλάδα και της Αθήνας ειδικότερα είναι τα μεγέθη που καταγράφει το Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος». Μάλιστα

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

όπως ανέφερε ανοίγοντας το 4ο ACES (συμπόσιο που διοργανώνει κάθε χρόνο η διοίκηση του ΔΑΑ παρουσία των διοικήσεων στελεχών της διεθνούς αεροπορικής αγοράς) ο CEO του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, Γιάννης Παράσχης η διαδικασία επένδυσης στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια από την Fraport και στον ΟΛΠ από την Cosco θα έχουν άμεση θετική επίπτωση στην κίνηση στο ΔΑΑ Ελ. Βενιζέλος Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο κ. Παράσχης η πορεία του αεροδρομίου της Αθήνας είναι άκρως ικανοποιητική τα τελευταία χρόνια. Από το 2013 έχει αυξηθεί κατά 58% η κίνηση με το διεθνές κομμάτι να έχει εκτόξευση 73%. Το ΔΑΑ, όπως ανέφερε, έχει αποτύπωμα στο ΑΕΠ που φτάνει το 2,6%, δηλαδή περίπου 1,5 δισεκ. ευρώ στηρίζοντας έμμεσα και άμεσα 100 χιλιάδες θέσεις εργασίας.

Όραμα και σχέδιο το ζητούμενο Ωστόσο η φετινή εικόνα, για την οποία υπήρχε μια σχετική ανησυχία στην

αρχή του έτους, όσο και τα θετικά μηνύματα για το νέο χρόνο, δεν αποτρέπουν του παράγοντες του τουρισμού από τον κρούουν το καμπανάκι του κινδύνου. Σύμφωνα με το Γιάννη Ρέτσο Πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων και ‘Α Αντιπρόεδρο του ΣΕΤΕ το ζήτημα της συνεχούς φορολογικής επιβάρυνσης είναι κομβικό για τη βιωσιμότητα των μονάδων και των επιχειρήσεων. «Η υπερφορολόγηση καθιστά το τουριστικό πακέτο λιγότερο ανταγωνιστικό. Χρειάζονται κίνητρα για νέες επενδύσεις. Το τουριστικό προϊόν- σε όλες του τις πλευρές- πρέπει να ανανεώνεται για να είναι ανταγωνιστικό. Δεν επιτρέπεται να “γερνάει”. Χρειάζεται διαρκής προσαρμογή στις καινούργιες απαιτήσεις της αγοράς. Και φυσικά αυτό που είναι αναγκαίο είναι μια μακροχρόνια στρατηγική. Να ξεφύγουμε από τη λογική της συγκυρίας. Πρέπει να δούμε τη μεγάλη εικόνα αν θέλουμε να πάμε στο επόμενο στάδιο» αναφέρει μιλώντας στο Reporter

w w w.re porter.gr

Τουρισμός

Magazine. Παράλληλα τονίζει ότι ο ελληνικός τουρισμός θα πρέπει να έχει περάσει σε μια περίοδο ωριμότητας. «Αυτό σημαίνει ότι βάζουμε ψηλά τον πήχη και επιλέγουμε να ανταγωνιστούμε μεγάλες χώρες με σημαντική τουριστική παράδοση. Ξεφεύγουμε από τη λογική των αριθμών που μετράει μόνο αφίξεις, και στοχεύουμε σε ποιοτικότερα χαρακτηριστικά που αποδίδουν περισσότερα στην ελληνική οικονομία».

Οι αδυναμίες και οι προκλήσεις Ως βασικά δομικά ζητήματα που κρίνουν τη βιωσιμότητα ειδικά των ΜμΕ στον κλάδο οι παράγοντες του χώρου επισημαίνουν τα εξής: Η διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας του Ελληνικού τουρισμού, καθώς λείπουν πολλά στοιχεία στο πάζλ για να γίνει θελκτικό το συνολικό αναπτυξιακό και επενδυτικό περιβάλλον. Η διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος και τα μέτρα ανακούφισης για τα νησιά που πλήττονται, παράλληλα με την αποτροπή

w w w.re porter.gr

γεωπολιτικών κινδύνων Η επέκταση της πολιτικής με τις βίζες που ξεκίνησε και υλοποίησε ο πρώην αν. Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Ξυδάκης Η συγκροτημένη στρατηγική προβολής της χώρας Η τόνωση του εσωτερικού τουρισμού από τον οποίον ζουν σε μεγάλο βαθμό, πολλές περιοχές και προορισμοί της χώρας, ιδίως στην ηπειρωτική Ελλάδα Η αντιμετώπιση των φαινομένων πολλαπλών ταχυτήτων που αναπτύσσονται στον χώρο. Όπως ανέφερε ο Πρόεδρος του ΣΕΤΕ δημιουργούνται δύο ταχύτητες στον ελληνικό τουρισμό και στην ανταγωνιστικότητα τόσο των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων όσο και των περιοχών. Η μια ταχύτητα είναι αυτή των περιοχών και των επιχειρήσεων που προωθούν και διαχειρίζονται ένα επώνυμο (branded) προϊόν, με ολοκληρωμένες εταιρικές διαδικασίες, εξειδικευμένα συστήματα και έντονη εξωστρέφεια. Οι επιχειρήσεις αυτές είναι συνήθως μεγάλες και καλά οργανωμένες,

ή είναι μικρές αλλά προσφέρουν διαφοροποιημένες και μοναδικές υπηρεσίες, ενώ οι περιοχές είναι αυτές που έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν μια υψηλού επιπέδου, εικόνα παγκόσμιου προορισμού. Η άλλη ταχύτητα είναι αυτή της άγνωστης Ελλάδας, με την χαμηλή τουριστική περίοδο και τις χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες πασχίζουν, χωρίς να προσφέρουν κάποιο επώνυμο προϊόν, με λιγοστά μέσα και σχεδόν καθόλου υποστήριξη να επιβιώσουν στον αδυσώπητο ανταγωνισμό και στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες επιχειρηματικότητας της χώρας μας. «Αποτελούν το πιο ευάλωτο κομμάτι που δεν έχει επαρκή διέξοδο στην διεθνή αγορά και υποφέρει ακόμα πιο πολύ από την πτώση της εσωτερικής κατανάλωσης στο 1/3, λόγω της οικονομικής κρίσης στη χώρα» ανέφερε ο κ. Ανδρεάδης. Η υπερφορολόγηση που κτυπά τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα ειδικά σε κρυμμένους προορισμούς.

Η αντιμετώπιση του φαινομένου των μισθώσεων καταλυμάτων. «Εδώ και ένα χρόνο μιλάμε για τον αθέμιτο ανταγωνισμό που έχει δημιουργηθεί. Έπρεπε να περάσει ένας ολόκληρος χρόνος μέχρι να δούμε ένα σχετικό νομοσχέδιο. Δεν θα μιλήσουμε εδώ για το τι περιλαμβάνει και αν κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση ή τι αλλαγές πρέπει να γίνουν. Θα αναφερθώ στο γεγονός ότι η απραξία εδώ και ένα χρόνο έχει δώσει χώρο και κίνητρο σε πολλές μικρές επιχειρήσεις να στραφούν προς τη νέα αυτή τάση. Βλέπουμε λοιπόν να πραγματοποιείται μια αλλαγή που αφαιρεί προστιθέμενη αξία από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες του τουρισμού» ανέφερε ο κ. Ανδρεάδης. «Προσθέτουμε υποδομές χωρίς να προσθέτουμε υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας. Σκεφτείτε την εικόνα και τη φήμη που δημιουργεί σε ένα προορισμό ένα εξαιρετικό Boutique αυθεντικό ξενοδοχείο, το οποίο προσφέρει μοναδικές εμπειρίες και συγκρίνετέ το με την εικόνα που δίνουν πενήντα δωμάτια τύπου Airbnb. Είναι αναγκαίο να σχεδιαστεί μια σωστή κατανομή, ώστε να διαφυλάξουμε την αυθεντικότητά μας» τόνισε. Η προώθηση του χωροταξικού σχεδιασμού αλλά και η υλοποίηση ενός συγκροτημένου πλάνου για τη διαχείριση των ακτών. Η χώρα έχει μόνο το 2,5% των ακτών της δομημένο, κάτι που της προσθέτει πόντους υπεροχής και γιαυτό θα

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 83

Ιατρικός τουρισμός:

Το μεγάλο στοίχημα για την ελληνική οικονομία Σ

ε μια αναπτυσσόμενη οικονομική δραστηριότητα έχει εξελιχθεί ο ιατρικός τουρισμός παγκοσμίως, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία, οι χώρες που υποστηρίζουν το θεσμό έχουν ήδη αποκομίσει αρκετά έσοδα. Στην Ελλάδα τα ιδιωτικά κέντρα υγείας, τα οποία δραστηριοποιούνται στον κλάδο, θέτουν ψηλά τον πήχη, έχοντας στόχο μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια την προσέλκυση τουλάχιστον 100.000 ασθενών-τουριστών και τη διασφάλιση εσόδων άνω των 400 εκατομμυρίων ευρώ. κυριακη αξιωτη 84 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

w w w.re porter.gr

Ιατρικός Τουρισμός

Το σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο Σε επίπεδο ελληνικών φορέων ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων και το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος έχουν ασχοληθεί ιδιαίτερα με το θέμα τα τελευταία χρόνια. Ο ΣΕΤΕ έχει εντάξει τον κλάδο του ιατρικού τουρισμού μέσα στα προϊόντα που πρέπει να αναπτυχθούν για την αύξηση των εσόδων της χώρας, σύμφωνα με το στρατηγικό σχέδιο, με ορίζοντα το έτος 2021. Σε έρευνα του 2014 για τον ιατρικό τουρισμό, καταγράφηκαν οι απόψεις εκπροσώπων 280 κλινικών και νοσοκομείων που παρέχουν ιατρικές υπηρεσίες σε 60 χώρες, για την ανάπτυξή του την επόμενη πενταετία.

55 %

των ερωτηθέντων δήλωσε ότι αναμένεται μεγάλη ανάπτυξη ταξιδίων για πλαστική χειρουργική

Η Τουρκία -η οικονομία της οποίας έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη από τον τουρισμό- το 2015 υποδέχτηκε περίπου 600.000 ασθενείςτουρίστες, την ώρα που τα έσοδά της ξεπέρασαν τα 2,5 δισ. δολάρια. Την ίδια στιγμή ο παγκόσμιος τζίρος εκτιμάται τουλάχιστον στα 20 δισ. δολάρια, με διψήφια αύξηση από χρόνο σε χρόνο.

w w w.re porter.gr

54 % 40 %

για θεραπεία του καρκίνου

για αντιμετώπιση της υπογονιμότητας και

38 %

για οδοντιατρική

Γιάννης Τούντας Kαθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών & διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής & Προληπτικής Ιατρικής

περίθαλψη

Όπως αναφέρει ο κ. Γιάννης Τούντας, καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, το οποίο το 2012 εκπόνησε τη μελέτη του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) για την “Ανάπτυξη του Ιατρικού Τουρισμού στην Ελλάδα”, το Σεπτέμβριο του 2013 η Βουλή νομοθέτησε τη δυνατότητα διαμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου του Ιατρικού Τουρισμού από τα Υπουργεία Υγείας και Τουρισμού, τα οποία προχώρησαν τρεις μήνες αργότερα στην έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ 27217). Η απόφαση προέβλεπε τη δημιουργία “Μητρώου Παρόχων Ιατρικού Τουρισμού”, το οποίο θα τηρείται στον ΕΟΤ ηλεκτρονικά, μετά τη χορήγηση ειδικού σήματος Ιατρικού Τουρισμού από τον οργανισμό. Η ΚΥΑ αυτή δεν έχει τεθεί ακόμα σε εφαρμογή γιατί εκκρεμεί επί τρία χρόνια η έκδοση των

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 85

Ιατρικός Τουρισμ ός

αναγκαίων εγκυκλίων. Το 2013 παράλληλα, σε δεύτερη μελέτη του Ινστιτούτου, προτάθηκε η σύσταση Εθνικού Συμβολαίου Ιατρικού Τουρισμού με τη συμμετοχή των αρμοδίων φορέων της Πολιτείας και εκπροσώπων των παρόχων, καθώς και θεσμική Ένωση των παρόχων. Το Συμβούλιο ωστόσο δεν έχει συσταθεί, παρά το γεγονός ότι ανάλογα συμβούλια λειτουργούν στις περισσότερες χώρες που αναπτύσσουν ιατρικό τουρισμό. Οι πάροχοι το 2014 προχώρησαν στη δημιουργία της ΕΛΙΤΟΥΡ (Ελληνικό Συμβούλιο Ιατρικού Τουρισμού), η οποία αναπτύσσει σημαντική δραστηριότητα κυρίως στα θέματα διεθνούς προβολής της χώ-

Aνάγκη για στρατηγική και συλλογική προσπάθεια

Γεώργιος Σταματίου Πρόεδρος Δ.Σ. της ΕΛΙΤΟΥΡ και του Δ.Σ. του Ομίλου Ιασώ

O κ. Γεώργιος Σταματίου, Πρόεδρος Δ.Σ. της ΕΛΙΤΟΥΡ αλλά και του Δ.Σ. του Ομίλου Ιασώ σημειώνει πως η ΕΛΙΤΟΥΡ ιδρύθηκε από τους μεγαλύτερους ιδιωτικούς παρόχους υγείας στην χώρα, δημιουργώντας ένα cluster από αξιόπιστες και υπερσύγχρονες μονάδες υγείας και εταιρείες διαφόρων κλάδων

86 R E P O R T E R |

όπως αεροπορικές, ασφαλιστικές, τουριστικά γραφεία, facilitators, ξενοδοχεία, διαφημιστικές, συμβούλους επιχειρήσεων και εταιρείες πιστοποιήσεων, οι οποίες καλύπτουν όλο το φάσμα του ιατρικού τουρισμού σε όλη την Ελλάδα. O ίδιος υπογραμμίζει πως μέχρι στιγμής γίνονται μεμονωμένες και αποσπασματικές προσπάθειες, ενώ τονίζει την ανάγκη για συλλογική δράση, συγκεκριμένη στρατηγική και οργάνωση ώστε η χώρα να ενεργοποιηθεί σε κεντρικό επίπεδο και να καταφέρει να απορροφήσει ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Oι ισχυροί “παίκτες” ρας μας ως προορισμoύ Ιατρικού Τουρισμού. Στην Ελλάδα ο ιατρικός τουρισμός μπορεί να κινηθεί στους τομείς της αιμοκάθαρσης, της ορθοπεδικής θεραπείας και αποκατάστασης, της πλαστικής/αισθητικής χειρουργικής, της οφθαλμολογίας, της εξωσωματικής και υποβοηθούμενης γονιμοποίησης, της οδοντιατρικής, της θεραπείας καρκίνου, των μεταμοσχεύσεων και της καρδιοχειρουργικής. Bασικοί ανταγωνιστές ως προορισμοί ιατρικού τουρισμού σήμερα είναι η Ινδία, η Σιγκαπούρη, η Ταϊλάνδη, η Βραζιλία, το Μεξικό, η Ουγγαρία, η Κόστα Ρίκα, το Ισραήλ και η Τουρκία. Αγορές-στόχοι για την Ελλάδα είναι η Κεντρική και Δυτική Ευρώπη, η Ανατολική Ευρώπη, η Ρωσία, οι χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. O παγκόσμιος τζίρος από τον ιατρικό τουρισμό, με βάση τις μελέτες, είναι περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια, που προκύπτει από περίπου 6 εκατ. ασθενείς ετησίως, με μέσο όρο ιατρικής

δαπάνης 3.000 έως 4.000 δολάρια. Υπάρχουν εκτιμήσεις για αναμενόμενο ρυθμό ανάπτυξης έως 25% σε ετήσια βάση για τα επόμενα 10 χρόνια, γεγονός που θα οδηγήσει σε εκτίναξη της παγκόσμιας αγοράς ιατρικού τουρισμού, καθώς όλο και περισσότεροι αναζητούν νέες θεραπείες, χαμηλότερο κόστος ή καλύτερη ποιότητα περίθαλψης σε άλλη χώρα, εξηγεί ο κ. Τούντας. Τα τελευταία, όμως, χρόνια αλλάζει σημαντικά το μερίδιο της αγοράς κάθε χώρας. Σύμφωνα με το “Medical Tourism Facts and Figures 2016” πρωταγωνίστριες χώρες, όπως η Ταϋλάνδη, η Τουρκία, η Σιγκαπούρη, το Ισραήλ, κ.α. παρουσιάζουν μείωση στα έσοδα, ενώ άλλες όπως η Μεγάλη Βρετανία, οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ν. Κορέα, το Ντουμπάι και η Μαλαισία σημειώνουν αύξηση. Η Ελλάδα δεν περιλαμβάνεται στις 40 πρώτες χώρες ιατρικού τουρισμού, ενώ αναφέρεται ως μια από εκείνες που ετοιμάζεται να εισαχθεί στην παγκόσμια αγορά του ιατρικού τουρισμού, μαζί με την Ισπανία και την Κούβα. Στη χώρα μας

w w w.re porter.gr

Ιατρικός Τουρισμός

αυτή την ώρα, ιδιαίτερη δραστηριότητα παρατηρείται στους τομείς της αποκατάστασης, της εξωσωματικής γονιμοποίησης αλλά και της οδοντιατρικής.

Σημαντικές πρωτοβουλίες “Αιχμή του δόρατος” για την προσέλκυση ζευγαριών από το εξωτερικό και ως εκ τούτου την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στη χώρα φιλοδοξεί να αποτελέσει η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. H πρόσφατη περίπτωση της Αυστραλής, Joanne Friggerie που έπειτα από δύο αποτυχημένες μεταμοσχεύσεις ήπατος και δέκα αποτυχημένες προσπάθειες για να γίνει μητέρα, ήρθε στην Ελλάδα και κατάφερε να μείνει έγκυος, αποτελεί τη μεγαλύτερη διαφήμιση για τη χώρα μας αλλά και τον κλάδο στο εξωτερικό. Όπως τονίζει ο κ. Κωνσταντίνος Πάντος, Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, το κόστος εξωσωματικής γονιμοποίησης στην Ελλάδα κυμαίνεται μεταξύ 2.000 και 3.000 ευρώ και είναι τέσσερις ως πέντε φορές μικρότερο απ’ ό,τι στις ΗΠΑ. Ο ίδιος εκτιμά ότι περίπου 2.0003.000 ζευγάρια έρχονται από την Ευρώπη, τις αραβικές χώρες, την Τουρκία, τις ΗΠΑ, ακόμη και την Αυστραλία. “Η ευελιξία του νόμου στην Ελλάδα όσον αφορά την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή , το χαμηλό κόστος αλλά και οι άριστες υπηρεσίες που προσφέρουν όλα τα εξειδικευμένα κέντρα έχουν καταστήσει τη χώρα έναν ασφαλή αλλά και αξιόπιστο προορισμό για τα ζευγάρια που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί. Στα άμεσα σχέδια μας είναι να διοργανώσουμε επιπλέον ημερίδες στην ομογένεια, ώστε να υπάρξει περαιτέρω ενημέρωση”, σχολιάζει στη συνέχεια

w w w.re porter.gr

το κόστος εξωσωματικής γονιμοποίησης στην Ελλάδα κυμαίνεται μεταξύ 2.000 & 3.000 ευρώ & είναι τέσσερις ως πέντε φορές μικρότερο απ’ ό,τι στις ΗΠΑ. περίπου 2.000-3.000 ζευγάρια έρχονται από την Ευρώπη, τις αραβικές χώρες, την Τουρκία, τις ΗΠΑ, ακόμη & την Αυστραλία

Κωνσταντίνος Πάντος Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής

ση της οικονομικής ο κ. Πάντος, ενώ προευμάρειας της Αθήσθέτει πως μέχρι σήνας, προσελκύοντας μερα ο κλάδος βασίζετα επόμενα πέντε ται κυρίως στη “word χρόνια 50.000 τουof mouth” διαφήμιση. λάχιστον ασθενείς. Στόχος για το άμεσο Η Eurodentica φέμέλλον είναι η συνερτος διπλασίασε τον γασία των ελληνικών αριθμό των αλλοδακέντρων με ασφαλιστιΝικόλαος Κουβελάς πών που υποδέχτηκές εταιρείες του εξωκε”, λέει ο κ. Κουβετερικού. Επ. Καθηγητής της Οδοντιατρικής Σχολής λάς. Ο κ. Νικόλαος Κουτου Πανεπιστημίου “Πρόσφατα με συβελάς, Επ. ΚαθηγηΑθηνών ναδέλφους που δρατής της Οδοντιατριστηριοποιούνται κής Σχολής του Πανεπιστημίου στον κλάδο του τουρισμού υγείΑθηνών, με ειδική μετεκπαίας επισκεφτήκαμε τους Έ λδευση στο Πανεπιστήμιο του ληνες της Αστόρια, προκειμέΤορόντο και επικεφαλής της νου να τους ενημερώσουμε για Eurodentica, εξηγεί από την τα οφέλη της Ελλάδας αλλά και πλευρά του πως στόχος του οδοτις προνομιακές τιμές που προντιατρικού κλάδου είναι η ανασφέρονται στη χώρα μας. Τα γνώριση της Αθήνας ως προοριπροβλήματα των τουριστώνσμού οδοντιατρικού τουρισμού, ασθ ενών που επισκέπτονται κάτι που θα αποφέρει κέρδος τους Έλληνες οδοντιάτρους είόχι μόνο στους οδοντιάτρους, ναι συνήθως πολύπλοκα έως αλλά και στους εμπόρους και στο πολύ μεγάλα. Έρχονται κυρίδήμο. Τον προηγούμενο μήνα ως από το Βέλγιο, τη Ρωσία, τις το cluster των οδοντιάτρων υπέΗΠΑ, την Αυστρία, τη Γερμανία γραψε ειδικό συμφωνητικό συκαι την Ισπανία. Στη χώρα μας νεργασίας για προνομιακές πληρώνουν τα μισά από αυτά τιμές με τους εμπόρους-εισαπου θα πλήρωναν στον τόπο διγωγείς, ενώ ανάλογες ενέργειες αμονής τους, αυτός είναι εξάλθα ακολουθήσουν με τους οδολου και ο στόχος μας. Παράλληντοτεχνίτες και άλλες ειδικότηλα, έχει υπολογιστεί πως το 46% τες. “Απώτερος σκοπός μας είναι περίπου της δαπάνης του τουνα συμβάλλουμε ως ένας εξωρισμού υγείας προορίζεται για γενής μηχανισμός στην αύξη-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 87

Ιατρικός Τουρισμός

οδοντιατρικές υπηρεσίες. Ας μην ξεχνάμε πως ο ιατρικός τουρίστας ξοδεύει πολύ περισσότερα χρήματα από τον απλό τουρίστα, 4.000 ευρώ κατά μέσο όρο, εκ των οποίων τα 1.000 ευρώ μόνο για διαμονή και φαγητό και τα υπόλοιπα για τα ιατρικά έξοδα, άρα με αυτόν τον τρόπο δρα και πολλαπλασιαστικά στα έσοδα της χώρας”, συμπληρώνει ο κ. Κουβελάς. Ο Δρ. Βασίλης Γ. Αποστολόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, στο πλαίσιο της Διημερίδας για τον Ιατρικό Τουρισμό που διοργάνωσε το Νοέμβριο στη Νέα Υόρκη ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών (ΙΣΑ), η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και η Oμοσπονδία Ελληνικών Σωματείων Μείζο-

88 R E P O R T E R |

λωσε: “Η ομογένεια αποτελεί ένα αναπόσπαστο μέρος του Ελληνισμού και προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες στην πατρίδα. Ως ελάχιστο δείγμα αναγνώρισης του Ομίλου μας στην προσφορά τους στον Ελληνισμό, παρέχεται αυτή η κάρτα ώστε, όλοι να αισθάνονται ασφαλείς και να έχουν άμεση και προνομιακή πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας όταν επισκέπτονται την πατρίδα τους”.

νος Νέας Υόρκης, παρουσίασε στην ομογένεια της Νέας Υόρκης τη νέα πρωτοβουλία του Ομίλου, που έχει στόχο την εξασφάλιση της υγείας των μελών της ομογένειας όταν εκείνοι επισκέπτονται την πατρίδα. Ειδικότερα, μέσω του προγράμματος “Υγεία στην Πατρίδα”, θα διανεμηθεί σε όλα τα μέλη της ομογένειας μία κάρτα η οποία προσφέρει μία σειρά από δωρεάν και εκπτωτικές παροχές στα νοσοκομεία του ομίλου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, εξασφαλίζοντας, έτσι, την άμεση πρόσβαση στις υψηλού επιπέδου ιατρικές υπηρεσίες του Ομίλου. Μεταξύ άλλων, ο Δρ. Βασίλης Γ. Αποστολόπουλος δή-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Δρ. Βασίλης Γ. Αποστολόπουλος Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Ιατρικό Αθηνών

Η ομογένεια αποτελεί ένα αναπόσπαστο μέρος του Ελληνισμού και προσφέρει ανεκτίμητες υπηρεσίες στην πατρίδα. Ως ελάχιστο δείγμα αναγνώρισης του Ομίλου μας στην προσφορά τους στον Ελληνισμό, παρέχεται αυτή η κάρτα ώστε όλοι να αισθάνονται ασφαλείς και να έχουν άμεση και προνομιακή πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας όταν επισκέπτονται την πατρίδα τους

Να σημειωθεί ότι ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών το 2001 εγκαινίασε το Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, με στόχο την προσέλκυση ασθενών από το εξωτερικό, με αποκορύφωμα τη νοσηλεία Βρετανών ασθενών και τη νοσηλεία 3.500 Λίβυων τραυματιών την περίοδο του εμφυλίου πολέμου. Το Τμήμα Διεθνών Ασθενών του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης, υποδέχεται κάθε χρόνο μεγάλο αριθμό διεθνών ασθενών από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Τον τελευταίο χρόνο, υποδέχθηκε 7.500 ασθενείς από 53 διαφορετικές χώρες. Θα πρέπει, επίσης, να ληφθεί υπόψη η νέα τάση που αναπτύσσεται στον διεθνή τουρισμό, για την ταυτόχρονη παροχή περισσότερων τουριστικών υπηρεσιών, γεγονός που οδηγεί ολοένα και περισσότερο στην ένταξη του ιατρικού τουρισμού σε έναν γενικότερο τομέα τουρισμού υγείας-ευεξίας, ο οποίος με οργανωμένα SPA, υπηρεσίες για απώλεια βάρους, υγιεινής διατροφής, διακοπής καπνίσματος, διαλογισμού, εκμάθησης διαφόρων αθλημάτων, κ.α. προσελκύει περισσότερους από 50 εκατ. τουρίστες ετησίως. Στόχος της όλης

w w w.re porter.gr

Ιατρικός Τουρισμός

Ο τουρισμός υγείας είναι “χρυσή” ευκαιρία για τη χώρα μας

Γιώργος Πατούλης Πρόεδρος του ΙΣΑ (Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών) & της ΚΕΔΕ (Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος)

Μιλώντας στο Reporter, o κ. Γιώργος Πατούλης, Πρόεδρος του ΙΣΑ (Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών) αλλά και της ΚΕΔΕ (Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος) επισημαίνει πως ο τουρισμός υγείας μπορεί να συμβάλλει αφενός στην ανάπτυξη και ανάκαμψη της οικονομίας και αφετέρου στον εμπλουτισμό του επιπέδου των προσφερόμενων υπηρεσιών, στην ποιοτική βελτίωση του εγχώριου τουριστικού προϊόντος και στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τον ελληνικό τουρισμό. “Η ανάπτυξή του πρόκειται να συμπαρασύρει σε ανάπτυξη και άλλους τομείς της ελληνικής οικονομίας: φαρμακευτική βιομηχανία, πρωτογενή παραγωγή ελληνικών ποιοτικών προϊόντων, ξενοδοχειακό τομέα κ.τ.λ. Για το λόγο αυτό ξεκινάμε συντο-

w w w.re porter.gr

νισμένη προσπάθεια προώθησης του Τουρισμού Υγείας της χώρα μας στο εξωτερικό. Ο Τομέας Ιατρικού Τουρισμού του Ινστιτούτου Επιστημονικών Ερευνών του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, -στον οποίον προεδρεύω -έχει προγραμματίσει σειρά σημαντικών δράσεων και επαφών σε διεθνές επίπεδο. Ξεκινήσαμε με μια επιτυχημένη διημερίδα στη Νέα Υόρκη την οποία συνδιοργανώσαμε με την Ομοσπονδία των Ελληνικών Σωματείων Νέας Υόρκης τον περασμένο μήνα που είχε στόχο να παρουσιαστεί η προοπτική ανάπτυξης του Τουρισμού Υγείας στην Ελλάδα”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Πατούλης. “Στο πλαίσιο αυτό έγιναν σημαντικές επαφές με παράγοντες από την επιχειρηματική, πολιτική και επιστημονική κοινότητα των ΗΠΑ, οι οποίοι εκδήλωσαν μεγάλο ενδιαφέρον για το θέμα. Διερευνούμε το πλαίσιο προκειμένου μέσα στους επόμενους μήνες να αναπτύξουμε την στρατηγική για την ανάπτυξη του τουρισμού υγείας στην Ελλάδα. Ωστόσο, ιδιαίτερα σημαντικό είναι να κατανοήσει και η ελληνική κυβέρνηση τη μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα μας και να την αξιοποιήσει. Τα Υπουργεία Τουρισμού και Υγείας από κοινού θα πρέπει να αναπτύξουν στρατηγικές προώθησης της Ελλάδας ως παγκόσμιου προορισμού για τουρισμό υγείας”, καταλήγει.

τα διεθνή πρότυπα Να αναφερθεί πως κάθε πάροχος που επιδιώκει να έχει σημαντικό μερίδιο στην αγορά ιατρικού τουρισμού πιστοποιείται από έναν από τους διεθνείς οργανισμούς πιστοποίησης (οι κυριότεροι είναι η JCI και η TEMOS). Τα τελευταία χρόνια έχει πραγματοποιηθεί στη χώρα μας μια σημαντική προσπάθεια για την αναδιαμόρφωση των λειτουργικών προδιαγραφών στη φροντίδα υγείας στο πλαίσιο των ιδιωτικών πρωτοβουλιών για την πιστοποίησή τους από διεθνείς οργανισμούς. Προς αυτή την κατεύθυνση και στο πλαίσιο της προσπάθειας συμμόρφωσης με τα διεθνή πρότυπα, τα μέχρι πρότινος εγκατεστημένα συστήματα διαχείρισης ποιότητας στις μονάδες υγείας (κατά ISO 9001 ή ως προέκταση οδηγιών, των εποπτευουσών αρχών) απεδείχθησαν ανεπαρκή λόγω της απουσίας κατευθυντηρίων οδηγιών αλλά και συστηματικού ελέγχου ποιότητας και ασφάλειας. Μέχρι σήμερα, ο διεθνής οργανισμός πιστοποίησης Temos, που εξειδικεύεται στον ιατρικό τουρισμό έχει συμπεριλάβει στο δίκτυό του 19 πιστοποιημένες μονάδες, ενώ άλλες 3 βρίσκονται υπό διαδικασία Πιστοποίησης.

Συμμόρφωση με ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 89

Ο δρόμος για την ανάπτυξη θα είναι... digital Στην ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της λειτουργίας της οικονομίας, της δημόσιας διοίκησης και πολλών επιχειρηματικών κλάδων φαίνεται πως βρίσκεται η απάντηση για την επανεκκίνηση της οικονομίας. οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών προβάλλουν ως μια χρυσή ευκαιρία που έχει τη δυνατότητα να φέρει επενδύσεις, να απλουστεύσει τη δημόσια διοίκηση, να «επιβάλλει» τη διαφάνεια, να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα και να δημιουργήσει χιλιάδες υψηλά εξειδικευμένες θέσεις εργασίας που θα περιορίσουν το φαινόμενο του brain drain. μαρια μιχαλη 90 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

w ww ww w .. rr ee p p oo rr tt ee rr .. gg rr

w ww ww w .. rr ee pp oo rr tt ee rr .. gg rr

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ 2016 2016

|| RREEPPOORRTTEERR 9911

Ιατρικός Τουρισμός

Το διεθνές παράδειγμα Οι ψηφιακές τεχνολογίες αποτελούν μια πολύ ισχυρή κινητήριο δύναμη για την παγκόσμια οικονομία, δημιουργώντας πάνω από το 1/5 του ΑΕΠ στις ψηφιακά ώριμες αγορές του κόσμου. Σύμφωνα με τη μελέτη «Digital Disruption, the growth multiplier» των Accenture Strategy και του Oxford Economics, το ποσοστό αυτό αναμένεται να διευρυνθεί μέχρι το 2020, με την ψηφιακή οικονομία να αγγίζει το 1/4 του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ο κλάδος πρωτοστατεί στον μετασχηματισμό της οικονομίας, οδηγώντας πολλούς τομείς της, ακόμα και τους πλέον παραδοσιακούς, προς την ψηφιακή εποχή. Η παραπάνω έρευνα παρουσιάζει τις επιδόσεις 11 κρατών σε μια σειρά τομέων, που σχετίζονται με την ψηφιοποίηση της οικονομίας και εκτιμά την επίδραση του ψηφια-

92 R E P O R T E R |

κού μοντέλου στο ΑΕΠ αυτών των χωρών. Σύμφωνα με τα πορίσματα, οι χώρες που επιθυμούν να επιτύχουν υψηλότερα ποσοστά ανάπτυξης, θα πρέπει να ενισχύσουν την ψηφιακή δυναμική τους και την κατάταξή τους στο δείκτη «Digital Density Index» (Δείκτης Ψηφιακής Ωριμότητας). Αυτή η στρατηγική, όπως δείχνουν τα συμπεράσματα, θα μπορούσε έως το 2020 να προσθέσει 2,4% στο ΑΕΠ της Αυστραλίας, 6,6% στο ΑΕΠ της Βραζιλίας, 3,7% στο ΑΕΠ Κίνας και 3,1% στο ΑΕΠ της Γαλλίας. Επιπλέον, θα βελτίωνε κατά 2,5% το ΑΕΠ της Γερμανίας, κατά 4,2% της Ιταλίας, ενώ θα προσέθετε 3,3% στο ΑΕΠ της Ιαπωνίας, 1,6% στο ΑΕΠ της Ολλανδίας, 3,2% στην περίπτωση της Ισπανίας, 2,5% στη Μεγάλη Βρετανία και 2,1% στο ΑΕΠ των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τη μελέτη, οι ψηφιακή «υπεροχή» του ερ-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Οι ψηφιακές τεχνολογίες δημιουργουν πάνω από το 1/5 του παγκόσμιου ΑΕΠ

το ποσοστό αυτό αναμένεται να αγγίξει το 1/4 μέχρι το 2020

Στις ΗΠΑ, σχεδόν ένας στους δύο εργαζόμενους είναι σε θέση να υποστηρίξει την ψηφιακή στρατηγική των επιχειρήσεων της χώρας

γατικού δυναμικού φέρνει σημαντικά οικονομικά οφέλη. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην πιο ψηφιακή οικονομία του κόσμου, αυτή των ΗΠΑ, σχεδόν ένας στους δύο εργαζόμενους (το 43% του εργατικού δυναμικού) είναι σε θέση να υποστηρίξει την ψηφιακή στρατηγική των επιχειρήσεων της χώρας. Ενδεικτικό της μετάβασης των επιχειρήσεων σε μια νέα εποχή είναι το γεγονός ότι όλο και αυξάνεται ο αριθμός των επιχειρήσεων που δημιουργούν θέση επικεφαλής ψηφιακής τεχνολογίας (Chief Digital Officer- CDO), προκειμένου να γίνει ταχύτερα ο ψηφιακός μετασχηματισμός τους. Σήμερα ωστόσο, μόλις το 6% των 1.500 κορυφαίων εταιρειών έχουν ορίσει τέτοια θέση. Σύμφωνα όμως με μελέτη της Strategy, του κλάδου παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στρατηγικής της PwC, το ποσοστό αυτό συνεχώς αυξάνεται.

w w w.re porter.gr

Τεχνολογία

δύσεις προς αυτή την κατεύθυνση υπολογίζονται σε 500 δισ. ευρώ, με την αύξηση του ΑΕΠ της ΕΕ να εκτιμάται σε 900 δισ. ευρώ. Το όραμα αυτό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιλαμβάνει τρεις στρατηγικούς στόχους ψηφιακής ανάπτυξης:

Η επανάσταση του 5G Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας βρίσκεται ψηλά στην λίστα προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλόντ Γιούνκερ, να θέτει συνεχώς ως προτεραιότητα στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της ΕΕ τις τηλεπικοινωνίες και την ευρυζωνικότητα, καθώς θεωρείται ότι θα επιταχύνουν τον αναιμικό ρυθμό ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό σχεδιασμό, η Ένωση στοχεύει στην πλήρη ανάπτυξη των δικτύων 5G για κάθε κράτος μέλος της μέχρι το 2025. Τα δίκτυα εξαιρετικά υψηλών ταχυτήτων αναμένεται να δημιουργήσουν 1,3 εκατ. θέσεις εργασίας, ενώ οι νέες επεν-

w w w.re porter.gr

1) Έ ως το 2025 κομβικά σημεία δημόσιου ή ιδιωτικού χαρακτήρα, όπως εκπαιδευτικά ιδρύματα, νοσοκομεία, συγκοινωνιακοί κόμβοι και δημόσιες υπηρεσίες, θα πρέπει να έχουν αποκτήσει πρόσβαση σε ψηφιακές τεχνολογίες εξαιρετικά υψηλών ταχυτήτων. 2) Ανάπτυξη δικτύων πολύ υψηλών ταχυτήτων τόσο στον αστικό ιστό όσο και στις αγροτικές περιοχές, με ταχύτητα κατεβάσματος τουλάχιστον 100 Mbps, η οποία να μπορεί να αναβαθμιστεί σε Gbps. 3) Ενδιάμεσος στόχος είναι η κάλυψη 5G, να είναι εμπορικά διαθέσιμη τουλάχιστον σε μία μεγάλη πόλη σε κάθε κράτος μέλος της ΕΕ μέχρι το 2020. Ενδεικτικό του τι συμβαίνει διεθνώς είναι το ότι το 2018 αναμένεται η πρώτη εκδοχή του δικτύου 5G από την Κίνα. Η ομάδα του υπουργείου Βιομηχανίας και Τεχνολογίας Πληροφορικής της Κίνας στοχεύει ήδη από το 2020 να προβεί στην εμπορική λειτουργία των δικτύων πέμπτης γενιάς και να προ-

Η ψηφιοποίηση της οικονομίας θα μπορούσε έως το 2020 να προσθέσει: μόλις το

των 1.500 κορυφαίων εταιρειών έχουν ορίσει επικεφαλής ψηφιακής τεχνολογίας

1,6% 2,1% 2,4% 2,5% 2,5% 3,1% 3,2% 3,3% 3,7% 4,2% 6,6%

Γιώργος Στεφανόπουλος Γενικός διευθυντής της Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας (ΕΕΚΤ)

χωρήσει σε μεγάλης κλίμακας εφαρμογή τους το 2022 ή το 2023. «Τα δίκτυα 5G συγκεντρώνουν σε ένα κοινό δίκτυο όλες τις τεχνολογίες αιχμής, κινητή – σταθερή – δορυφορική, επιτρέπουν πολλαπλάσια ταχύτητα και χωρητικότητα μεταφοράς δεδομένων, με αποτέλεσμα το σχεδιασμό και την ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών για επιχειρήσεις, πολίτες και δημόσια διοίκηση», εξηγεί στο Reporter ο Γιώργος Στεφανόπουλος, γενικός διευθυντής της Ένωσης

στο ΑΕΠ της Ολλανδίας στο ΑΕΠ των ΗΠΑ στο ΑΕΠ της Αυστραλίας στο ΑΕΠ της Μεγάλης Βρετανίας στο ΑΕΠ της Γερμανίας στο ΑΕΠ της Γαλλίας στο ΑΕΠ της Ισπανίας στο ΑΕΠ της Ιαπωνίας στο ΑΕΠ της Κίνας στο ΑΕΠ της Ιταλίας στο ΑΕΠ της Βραζιλίας

Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας (ΕΕΚΤ). «Ήδη στον προθάλαμο του, οι αλλαγές που έχουν φέρει τα δίκτυα τέταρτης γενιάς είναι θεαματικές για πολλούς επιχειρηματικούς κλάδους όπως είναι ο τουρισμός, οι μεταφορές, η αυτοκινητοβιομηχανία, η μεταποίηση, τα logistics, η υγεία, η ενέργεια, τα ΜΜΕ, η Ψυχαγωγία και οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, με τις υπηρεσίες που προσφέρονται σε καταναλωτές και επιχειρήσεις να επιτρέπουν σημαντική εξοικονόμηση πόρων, χρόνου και απόστασης. Υπηρεσίες όπως η online διασύνδεση οχημάτων, παράδοση εμπορευμάτων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και εικονική πραγματικότητα για ειδικές επαγγελματικές συνεργασίες, είναι μόνο μερικές από τις καινοτόμες υπηρεσίες που περιμένουμε», προσθέτει.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 93

Τεχνολογία

Η Ελλάδα χρειάζεται ψηφιακό… restart Τα οφέλη που θα μπορούσε να αποκομίσει η Ελλάδα από αυτήν την «Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση» της ψηφιακής τεχνολογίας είναι τεράστια. Προς το παρόν, η μικρή διείσδυσή της στη χώρα μας, τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, αποτελούν μια βασική αιτία για την έλλειψη ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, ενώ μεγάλη ευθύνη για το γεγονός αυτό φέρει η απουσία (τουλάχιστον μέχρι τώρα) μιας ενιαίας και με συνέχεια ψηφιακής στρατηγικής από την πλευρά της ελληνικής Πολιτείας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (DESI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στην ομάδα των χωρών που παρουσιάζουν υστέρηση ως προς τον μέσο όρο της Έ νωσης, αλλά και σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη 2015. Μάλιστα, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 26η θέση μεταξύ των 28 κρατών-μελών ως προς τις ψηφιακές επιδόσεις, ενώ μόνο το 63% είναι τακτικοί χρήστες του διαδικτύου και το 30% δεν έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ διαδίκτυο. Οι Έ λληνες έχουν χαμηλό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων και εμπιστοσύνης, ενώ οι περισσότεροι εξακολουθούν να μην πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές-συναλλαγές. Γεγονός είναι ότι στη χώρα μας οι ταχύτητες του ίντερνετ συχνά μετρώνται σε χα-

94 R E P O R T E R |

μηλά διψήφια νούμερα Mbps. Η επιτάχυνση των ιδιωτικών επενδύσεων και η ύπαρξη ευνοϊκού προς τις επενδύσεις νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου είναι απαραίτητες προκειμένου οι ελληνικές επιχειρήσεις να επωφελούνται πλήρως από τα οφέλη των νέων τεχνολογιών και να αυξήσουν την παραγωγικότητα της εργασίας και την εξωστρέφειά τους, αλλά και να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες του on-line εμπορίου. Παράλληλα, ένα μεγάλο όφελος για την Ελλάδα θα μπορούσε να προκύψει από τη διασύνδεση των δημόσιων υπηρεσιών και την on-line εξυπηρέτηση των πολιτών. Η χρήση των ΤΠΕ στη δημόσια διοίκηση θα έχει πολύ θετικές συνέπειες σε μια χώρα τόσο υψηλών επιπέδων διαφθοράς και γραφειοκρατίας, καθώς θα ενισχύσει τη διαφάνεια και κατ’επέκταση την αναπτυξιακή δυναμική, ενώ θα βοηθήσει και στον εκσυγχρονισμό, την αναβάθμιση και τη μείωση του κόστους λειτουργίας των υπηρεσιών που παρέχονται σε επιχειρήσεις και πολίτες. Διεθνείς μελέτες καταδεικνύουν ότι, η αναβάθμιση από δίκτυα 2ης γενιάς (2G) σε δίκτυα 3ης γενιάς (3G) σε μια χώρα με 100% χρήση κινητών υπηρεσιών συμβάλλει σε ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,7%. Αντίστοιχα, για τα δίκτυα 4ης γενιάς (4G), (από 2ης γενιάς) η αύξηση αγγίζει το 1% κατ’ έτος. «Οι τεχνολογίες cloud και οι νέες πλατφόρμες υπηρεσιών ΙοΤ δηλαδή εφαρμογών επικοινωνίας Μ2Μ, φέρουν ήδη τεράστιες αλλαγές σε πολλούς τομείς οικονομικής δραστηρι-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

μόνο το 63% των ελληνων είναι τακτικοί χρήστες του διαδικτύου

ενω το 30% δεν έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ διαδίκτυο

ότητας. Η δημόσια διοίκηση εξελίσσεται, καθώς οι ΨΕ δημιουργούν νέες δυνατότητες παροχής υπηρεσιών ασφάλειας, έξυπνης διακυβέρνησης, πάταξης της φοροδιαφυγής και προστασίας ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Νεοφυείς επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας, με εξωστρεφή προσανατολισμό, αναδύονται πλέον στην παγκόσμια αγορά, προσελκύοντας σημαντικές άμεσες ξένες επενδύσεις», επισημαίνει ο κ. Στεφανόπουλος και σημειώνει: «Όπως πρόσφατα υπολόγισε το ΟΠΑ στην τελευταία μελέτη του για τον Κλάδο, η διευκόλυνση του επενδυτικού περιβάλλοντος, μπορεί να

w w w.re porter.gr

Ιατρικός Τουρισμός

οδηγήσει στη σύγκλιση της Ελλάδας με την Ευρώπη στη χρήση δεδομένων, η οποία απαιτεί δίκτυα νέας γενιάς και να φέρει αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,2% και επιπλέον δημόσια έσοδα 2 δισ. ευρώ ως το 2020». Μια επιπρόσθετη και βαρύνουσας σημασίας ωφέλεια που μπορεί να φέρει στην Ελλάδα η ανάπτυξη των ΤΠΕ είναι ο περιορισμός του brain drain. Το ανθρώπινο δυναμικό του κλάδου στη χώρα μας διαθέτει υψηλή εκπαίδευση και τεχνογνωσία, με αποτέλεσμα να είναι περιζήτητο στο εξωτερικό. Για του λόγου το αληθές, σύμφωνα με στοιχεία του World Economic Forum, η Ελλάδα καταλαμβά-

w w w.re porter.gr

σύμφωνα με στοιχεία του World Economic Forum, η Ελλάδα καταλαμβάνει τη 10η θέση ανάμεσα σε 138 χώρες όσον αφορά την τεχνολογική εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού

νει τη 10η θέση ανάμεσα σε 138 χώρες όσον αφορά την τεχνολογική εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού. Τα κατάλληλα κίνητρα στις επιχειρήσεις για ενσωμάτωση των τεχνολογιών στη λειτουργία τους θα μπορούσαν να περιορίσουν τη φυγή των υψηλού επιπέδου αυτών επιστημόνων. Τι θετικό έγινε το 2016 ως προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας μας; «Η ίδρυση του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής είναι ίσως η σημαντικότερη κυβερνητική πρωτοβουλία των τελευταίων ετών για τον Κλάδο του ICT», απαντά ο κ. Στεφανόπουλος. «Η δημιουργία του σηματοδοτεί την πρόθεση της Κυβέρνησης για

ένταξη της ψηφιακής οικονομίας στις προτεραιότητες του κυβερνητικού έργου και στοίχιση της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική. Γιατί οι πρόσφατες δηλώσεις Γιουνκέρ δίνουν ξεκάθαρα το μήνυμα για φιλικό επενδυτικό περιβάλλον και ξεκλείδωμα επενδύσεων, στο πλαίσιο της ανάπτυξης των δικτύων 5G, τα οποία θα σημάνουν ανάπτυξη νέων θέσεων εργασίας στην ΕΕ και αύξηση δημοσίων εσόδων», προσθέτει.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 95

Διεθνή

Ο απρόβλεπτος κ. Τραμπ, μεγάλος «άγνωστος «Χ» για το 2017

πό την 8η Νοεμβρίου, ημέρα κατά την οποία ο Ντόναλντ Τραμπ πέτυχε τη νίκη-έκπληξη έναντι της Χίλαρι Κλίντον στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, ένα είναι το ερώτημα που βασανίζει ολόκληρο τον πλανήτη… «Θα κάνει ο Τραμπ όσα έλεγε προεκλογικά;» Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως η μεγάλη διεθνής… αγωνία για το 2017. Και το χειρότερο, δεν υπαρχει ξεκάθαρη απάντηση σπυροσ πολυχρονοπουλοσ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 97

Διεθνή

O ι πρώτες έντονες ανησυχίες που καταγράφηκαν στις παγκόσμιες αγορές, αντιμετωπίστηκαν με ψυχραιμία και ο ηπιότερος μετεκλογικός λόγος του εκκεντρικού μεγιστάνα λειτούργησε καθησυχαστικά. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα οι διεθνείς αναλυτές αδυνατούν να δώσουν μία ξεκάθαρη απάντηση σχετικά με το πώς θα είναι οι ΗΠΑ μετά τις 20 Ιανουαρίου, όταν και ο Τραμπ θα γίνει και επίσημα μόνιμος κάτοικος Λευκού Οίκου. Οικονομικοί αναλυτές, δημοσιογράφοι, πολιτικοί επιστήμονες μοιάζουν μπερδεμένοι και συμφωνούν μόνο σε ένα πράγμα: «Ο Τραμπ είναι απρόβλεπτος και οι ΗΠΑ δεν θα είναι πλέον ίδιες». Κοινό τόπο αποτελεί επίσης η εκτίμηση πως η εκλογή Τραμπ και η γενικότερη κυριαρχία των Ρεπουμπλικανών στο πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, θα σηματοδοτήσει σημαντικές αλλαγές στη δυναμική της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Ωστόσο, οι πολλαπλοί έλεγχοι και ισορροπίες που λαμβάνουν χώρα στην Ουάσιγκτον, ανεξάρτητα με το ποιος είναι ο Πρόεδρος, θεωρείται βέβαιο πως θα οδηγήσουν σε πολύ λιγότερο ριζοσπαστικές αλλαγές απ’ ό,τι φοβούνται πολλοί. Με απλά λόγια, όταν ο Τραμπ πάει να ξεφύγει, θα τον… μαζεύουν. Ευσεβείς πόθοι ή πραγματικότητα, θα φανεί.

98 R E P O R T E R |

την πράξη τώρα, οι ενδείξεις που έχουμε από επίσημα χείλη για τη διακυβέρνηση Τραμπ είναι το πρόγραμμα των 100 πρώτων ημερών που ανακοίνωσε ο ίδιος. Και σε αυτό βλέπουμε ξεκάθαρα διάθεση για αλλαγές, που κυρίως, πάντως, αποτελούν την αποκαθήλωση των πολιτικών που επί προεδρίας Ομπάμα έτρεξαν τα τελευταία χρόνια οι Δημοκρατικοί.

Εξωτερική Πολιτική Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να δείξει σε κάθε ευκαιρία πως είναι… διαφορετικός από τον Ομπάμα και η Εξωτερική Πολιτική είναι ένας τομέας που θέλει να ακολουθήσει έναν δικό του δρόμο. Οι… κακές παρέες Ομπάμα με Κούβα, Κίνα θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι δεν θα έχουν την ίδια συνέχεια, ενώ σε σχέση και με την Ευρώπη, αναλυτές εκτιμούν πως ο Τραμπ θα επιλέξει την αποστασιοποίηση και δεν θα έχει τόσο μεγάλη εμπλοκή και στενή σχέση με την ΕΕ. Σε ό,τι αφορά την Κίνα, πά-

w w w.re porter.gr

Διεθνή

Τρομοκρατία

H Μετανάστευση

δημιουργία τείχους στα σύνορα με το Μεξικό, αποτέλεσε μία από τις πιο ηχηρές προεκλογικές του δεσμεύσεις, ωστόσο, δεν φαίνεται να έχει την απόλυτη στήριξη των Ρεπουμπλικάνων. Ωστόσο, θεωρείται δεδομένο πως η φύλαξη των συνόρων θα ενταθεί και οι απελάσεις μεταναστών παραμένουν στην ατζέντα Τραμπ. Ακόμη και μετεκλογικά ο Τραμπ δεσμεύθηκε να απελάσει όλους τους παράνομους μετανάστες από τις ΗΠΑ.

Εμπόριο ντως, οι εμπορικές σχέσεις είναι τέτοιες που δεν επιτρέπουν στον Τραμπ να κόψει κάθε επικοινωνία. Πρόκειται, άλλωστε για τον βασικό εμπορικό εταίρο των ΗΠΑ. Την ίδια ώρα ο Τραμπ έχει ήδη ξεκινήσει ανοίγματα σε χώρες με ηγέτες που του ταιριάζουν περισσότερο, όπως ο Πούτιν και ο Ερντογάν. Παράλληλα, τείνει χείρα φιλίας και στον Μπασάρ αλ Άσαντ, με στόχο να βελτιώσει τις σχέσεις με τη Συρία, όπου επιθυμεί να εμπλακεί για να αναδείξει σε βασικό θέμα της ατζέντας του την αντιμετώπιση της οργάνωσης ISIS.

w w w.re porter.gr

Ηχηρή ήταν και η πρώτη δημόσια δέσμευση Τραμπ σχετικά με τις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ. Ο νέος Πρόεδρος ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να επικυρώσει την εμπορική συμφωνία του Ειρηνικού (TPP). Επίσης, ο νέος πλανητάρχης έχει δεσμευτεί να αποσύρει την Αμερική από τη NAFTA, την ελεύθερη συμφωνία εμπορίου με τον Καναδά και το Μεξικό, την οποία κατονόμασε ως την «χειρότερη συμφωνία στην ιστορία».

ΥγείA Το σύστημα υγείας, Obamacare, θα πρέπει ήδη να θεωρείται παρελθόν. Οι Ρεπουμπλικάνοι δεν το ήθελαν ποτέ και ο Τραμπ δεσμεύεται να το καταργήσει. Θα πρέπει, όμως, να το αντικαταστήσουν. Το γενικό πλαίσιο που έχει περιγράψει ο Τραμπ προβλέπει την κατάργηση της μακράς αναμονής στα δημόσια νοσοκομεία, ενώ θα δίνει κίνητρα για τη θέσπιση «Ταμείου Υγείας.»

Ο Τραμπ με την ακροδεξιά σε πολλές περιπτώσεις ρητορική του, δεν χωρά ερώτημα πως σε επίπεδο τρομοκρατίας θα επιχειρήσει να δείξει πως δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του και πως είναι έτοιμος να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος, με δηλώσεις όπως «Το Ισλάμ μας μισεί» θεωρείται δεδομένο πως θα χτυπήσει με λύσσα την οργάνωση ISIS, ωστόσο, προκαλεί ανησυχία το πώς θα κινηθεί εντός των ΗΠΑ, όπου διαμένουν εκατομμύρια μουσουλμάνοι, που φοβούνται για το τι τους ξημερώνει. Ας μην ξεχνάμε πως ο Τραμπ είχε ζητήσει ακόμη και την απαγόρευση εισόδου των μουσουλμάνων από τα αμερικανικά σύνορα. Μια πρόταση που φυσικά απορρίφθηκε από τους Ρεπουμπλικάνους. Από τότε, ο Τραμπ, επιμένει απλά στο λεπτομερή έλεγχο, ο οποίος δεν θα επιτρέπει την είσοδο μουσουλμάνων που έρχονται από χώρες που σχετίζονται άμεσα με την τρομοκρατία.

Διεθνή

Οικονομική Πολιτική

Τ έλος, στην οικονομία ο Τραμπ διαλέγει το επιτελείο του με προσοχή και δεν πρόκειται να κάνει ο ίδιος ιδιαίτερες παρεμβάσεις. Εκεί που θα επιδιώξει ο ίδιος να «φανεί» πως ασχολείται είναι οι προσπάθειες για να αυξηθούν οι μισθοί και να μειωθούν οι φόροι. Αναλυτές εκφράζουν, πάντως, την ανησυχία πως ο Τραμπ στο πλαίσιο της λαϊκιστικής του πολιτικής ενδέχεται να αυξήσει το δυσθεώρητο χρέος των ΗΠΑ κατά δισεκατομμύρια δολάρια. O κ. Τραμπ έχει δηλώσει επίσης πως επιθυμεί να πραγματοποιήσει κάποιες αλλαγές στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed). Μπορεί ο ίδιος να επικρίνει τη Fed και την Τζάνετ Γέλεν, η οποία αναμένεται παραμείνει στη θέση αυτή μέχρι να εξαντλήσει τη θητεία της, που λήγει τον Φεβρουάριο του 2018. Αυτές είναι οι ενδείξεις και οι εκτιμήσεις, αλλά σημειώστε πως το στοιχείο του απρόβλεπτου είναι πια η μόνιμη «καραμέλα» των αναλυτών για την κατάσταση στις ΗΠΑ.

100 R E P O R T E R |

λείνοντας, παραθέτουμε επιγραμματικά το πρόγραμμα των 100 ημερών που ανακοίνωσε ο Τραμπ και όταν φτάσει το πλήρωμα του χρόνου θα μπορέσουμε όλοι να κάνουμε την αποτίμηση σχετικά με το κατά πόσο τα λόγια του συνάδουν με τις πράξεις του: Πρόταση Συνταγματικής Τροποποίησης για να τεθούν περιορισμοί περιόδων στα μέλη του Κογκρέσου.

Για κάθε νέα ομοσπονδιακή ρύθμιση, δύο υπάρχουσες θα αφαιρούνται.

Πάγωμα προσλήψεων σε όλους τους ομοσπονδιακούς υπαλλήλους για να περιοριστεί ο αριθμός των εργαζομένων μέσω σταδιακών αποχωρήσεων (εξαιρούνται: στρατιωτικές υπηρεσίες, δημόσια ασφάλεια, δημόσια υγεία).

Θεσμοθέτηση για τους υπαλλήλους του Λευκού Οίκου και του Κογκρέσου πενταετούς απαγόρευσης – μετά την αποχώρηση από την κυβερνητική υπηρεσία – λειτουργίας σε ρόλους επηρεασμού βουλευτών.

Δημιουργία δια βίου απαγόρευσης στο lobbing υπέρ μιας ξένης χώρας των υπαλλήλων του Λευκού Οίκου μετά την αποχώρηση από την υπηρεσία τους. Πλήρης απαγόρευση σε ξένα πρόσωπα να συγκεντρώνουν χρήματα για τις Αμερικανικές Εκλογές. Πρόθεση επαναδιαπραγμάτευσης της NAFTA ή απόσυρσης από τη συμφωνία κάτω από το άρθρο 2205. Αναγγελία απόσυρσης από τη Διατλαντική Συμμαχία. Άμεσα ο Υπουργός Οικονομικών να ασχοληθεί με την Κίνα σχετικά με νομισματικά θέματα. Άμεσα ο Γραμματέας Εμπορίου και ο Εμπορικός

w w w.re porter.gr

Διεθνή

τική Αλλαγή και μεταφορά των χρημάτων για να σταθεροποιηθούν οι υποδομές για το νερό και το περιβάλλον της Αμερικής. Ματαίωση κάθε αντισυνταγματικής εκτελεστικής πράξης, μνημονίου και διατάγματος που προωθήθηκε από τον Πρόεδρο Ομπάμα. Έ ναρξη της διαδικασίας αντικατάστασης δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Ματαίωση όλης της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης στις πόλεις παροχής ασύλου.

Αντιπρόσωπος των ΗΠΑ, να προσδιορίσουν όλες τις ξένες εμπορικές καταχρήσεις που αδίκως έχουν επίπτωση στους Αμερικανούς εργαζόμενους και να χρησιμοποιήσουν κάθε εργαλείο της Αμερικανικής και διεθνούς νομοθεσίας, για να σταματήσουν άμεσα αυτές τις καταχρήσεις. Άρση των περιορισμών στη δημιουργία πλούτου 50 τρισ. δολ. από επαγγέλματα που παράγουν ενεργειακά αποθέματα (πετρέλαιο), φυσικό αέριο, καθαρός άνθρακας). Άρση του μπλοκαρίσματος που είχαν θέσει Ομπάμα και Κλίντον, ώστε να ξεκινήσουν προγράμματα ενεργειακών υποδομών, όπως ο αγωγός Keystone. Ματαίωση των πληρωμών δισεκατομμυρίων στα προγράμματα των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιμα-

w w w.re porter.gr

Έναρξη απομάκρυνσης των περισσότερων παράνομων μεταναστών από τη χώρα και αφαίρεση της βίζας στις ξένες χώρες που δεν θα δεχθούν την επιστροφή τους.

Αναστολή μετανάστευσης από περιοχές επιρρεπείς σε τρομοκρατία. Συνεργασία με το Κογκρέσο για τη Φορολογική Ανακούφιση της Μεσαίας Τάξης . Συνεργασία με το Κογκρέσο για να μπει τέλος στους δασμούς της Ιδρυτικής Πράξης του offshoring ώστε να αποθαρρυνθούν οι εταιρείες να απολύουν εργαζόμενους. Συνεργασία με το Κογκρέσο για ένα Νόμο Σύμπραξης δημοσίου – ιδιωτικού τομέα και ιδιωτικών επενδύσεων μέσω φορολογικών κινήτρων στην Αμερικανική Ενέργεια και τις Υποδομές (στόχος 1 τρις δολάρια για επενδύσεις σε υποδομές

τα επόμενα 10 χρόνια). Συνεργασία με το Κογκρέσο πάνω σ’ ένα νόμο για τη Σχολική Επιλογή και τις Εκπαιδευτικές Ευκαιρίες. Συνεργασία με το Κογκρέσο για την Ακύρωση του Νόμου Ομπάμα για πλήρη φροντίδα υγείας (Obamacare). Αντικατάστασή του με Τραπεζικούς Λογαριασμούς Υγείας, σύμφωνα με τις κρατικές κατευθύνσεις και διαχείριση από τις πολιτείες της χρηματοδότησης της Ιατρικής Φροντίδας. Συνεργασία με το Κογκρέσο για ένα Νόμο που παρέχει τα μέσα φροντίδας παιδιών και ηλικιωμένων. Επιτρέπει στους Αμερικανούς να αφαιρέσουν τις δαπάνες φροντίδας από τους φόρους τους, δίνει κίνητρα στους εργοδότες να παρέχουν υπηρεσίες παιδικής φροντίδας και να δημιουργούν αφορολόγητους Αποταμιευτικούς Λογαριασμούς, τόσο για τους νέους όσο και για τους ηλικιωμένους εξαρτώμενους, με συνεισφορές για τις οικογένειες χαμηλού εισοδήματος. Συνεργασία με το Κογκρέσο για ένα Νόμο που θα βάλει τέλος στην παράνομη μετανάστευση, για τη δημιουργία ενός τείχους στα νότια σύνορα με πλήρη επίγνωση ότι το Μεξικό θα πρέπει να αποδώσει στις ΗΠΑ τη δαπάνη ενός τέτοιου τείχους. Συνεργασία με το Κογκρέσο για την Τροποποίηση του Νόμου Εσωτερικής Ασφάλειας, με τη δημιουργία Δύναμης Ταχείας Επέμβα-

σης στα Εγκλήματα Βίας και αύξηση της χρηματοδότησης για προγράμματα άσκησης και βοήθειας της τοπικής αστυνομίας, αύξηση πόρων για μέτρα μεγαλύτερης ασφάλειας. Συνεργασία με το Κογκρέσο για την Τροποποίηση του Νόμου Εθνικής Ασφάλειας. Αναδόμηση του στρατού και παροχή στους βετεράνους της δυνατότητας να λαμβάνουν δημόσια θεραπεία ή να έχουν παρακολούθηση από ιδιωτικό γιατρό επιλογής τους. Προστασία των ζωτικών υποδομών της χώρας από επίθεση στον κυβερνοχώρο.

Συνεργασία με το Κογκρέσο για την Εξάλειψη της Διαφθοράς.

τεκτονικές αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό

κρίση και οι τεκτονικές αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό – Ο ΣΥΡΙΖΑ που καταρρέει, η ΝΔ του Μητσοτάκη που παίζει τα ρέστα της και το «μεταρρυθμιστικό κέντρο» ως καταλύτης για την επόμενη ημέρα. αγγελοσ κωβαιοσ

Ασφαλιστική αγορά

Η έβδομη χρονιά της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που πλήττει την χώρα κλείνει χωρίς ουσιαστική πρόοδο σε κάποιο από τα πεδία των εκκρεμοτήτων.

104 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Οι συζητήσεις με τους δανειστές κινούνται στο γνωστό πλαίσιο και σε κλίμα δυσπιστίας, καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση δεν φαίνεται να δίνει κάποια πνοή στην οικονομία και αυτό που πλέον αρχίζει να διαφαίνεται είναι μία νέα ελληνική περιπέτεια. Στο φόντο όμως φαίνεται πως εξελίσσεται και μία νέα

φάση – ίσως καθοριστική αναδιάταξης του πολιτικού σκηνικού που διαμορφώθηκε από το 2012 κι έπειτα. Ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυρίαρχη πολιτική δύναμη και ως πόλος εξουσίας του πολιτικού συστήματος, μοιάζει να έχει εξαντλήσει όλες τις κινήσεις και έχει κάψει όλα τα πολιτικά χαρτιά που είχε να ρίξει

w w w.re porter.gr

Πολιτική

στο τραπέζι. Από την υπογραφή του μνημονίου του 2015 κι έπειτα έχει διασπαστεί, έχει ρίξει στάχτη στα μάτια ψηφοφόρων του και μη, υποκρινόμενος προς τους μεν ότι «διαπραγματεύεται» και προς τους δε ότι κάνει στροφές προς τον ρεαλισμό και για μία ακόμη φορά διαφημίζει διάφορες κόκκι-

w w w.re porter.gr

νες γραμμές, τις οποίες υποτίθεται ότι, δεν είνο και παράλληλα φαίνεται πως προσπαθεί να ναι διατεθειμένος να υπερβεί. εφαρμόσει ένα παράλληλο σχέδιο πολιτικής Εφτασε πλέον ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και επιβίωσης. πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, να βάζει επισήμως το Οι πιέσεις που δέχεται από τα αριστερά του σενάριο των εκλογών στο τραπέζι, θεωρώμπορούν να θεωρηθούν δεδομένες και τα ντας ότι έτσι θα ασκήσει πίεση – προς ποιους ποσοστά που καταγράφουν οι σχηματισμοί άραγε; Το ερώτημα είναι αν και πότε θα ενερόπως η ΑΝΤΑΡΣΤΥΑ, και τα κόμματα της γοποιήσει την «απειλή» του, τώρα που ακόμη Ζωής Κωνσταντοπούλου και του Π. Λαφαζάκαι για την υλοποίηση του μεγάλου του οράνη, όσο χαμηλά και αν είναι, εκτιμάται ότι θα ματος, μίας συμφωνίας για το χρέος, καλείαφαιρέσουν κάποιες κρίσιμες μονάδες από ται να δώσει εγγυήσεις – δηλαδή να ψηφίσει τον μνημονιακό ΣΥΡΙΖΑ του Αλ. Τσίπρα και νέα μέτρα… του Ν. Παππά. Η πραγματικότητα είναι πως τίποτε από όσα Το ΠΑΣΟΚ ως εκλογική λεία συμβαίνουν και εκδηλώνονται σήμερα από Σε αυτό το παράλληλο σχέδιο και με γνώμονα την πλευρά των διεθνών συνομιλητών της κυτην διατήρηση κάποιων κρίσιμων εκλογικών βέρνησης, δεν συνιστούν αλλαγή ή ανατροπή ποσοστών, κεντρική παράμετρος για τον Τσίστα συμφωνημένα. Και η συζήτηση για τα μέπρα είναι η αφαίμαξη του ΠΑΣΟΚ. τρα μετά το 2018 περιλαμβάνεται στην συμΟι πρόσφατες αποκαλύψεις των συζητήσεων φωνία του Eurogroup του Μαΐου 2016 και είκαι συναντήσεων μεταξύ Κώστα Λαλιώτη και ναι εξ αρχής συνδεδεμένη με τις ρυθμίσεις Χρήστου Σπίρτζη αναδεικνύουν τις φιλοδοξίγια το χρέος και οι αλλαγές στα εργασιακά και ες αυτές, οι οποίες φαίνεται μάλιστα πως είτα ενεργειακά περιλαμβάνονται στο μνημόναι αμφίδρομες. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να ανοίνιο και η συζήτηση για το δημοσιονομικό είξει διαύλους επικοινωνίας με το ΠΑΣΟΚ της ναι συστατικό στοιχείο των συμφωνιών της Φώφης, η οποία υποκύπτει στον πειρασμό, κυβέρνησης με τους δανειστές της. θεωρώντας (εν πολλοίς αυθαιρέτως) ότι η πεΤο μόνο νέο στοιχείο σε όλα αυτά είναι η εξάριχαράκωση από την ΝΔ είναι μονόδρομος. ντληση των πολιτικών περιθωρίων και τεχναΌπως εκτιμούν στην Χαριλάσμάτων του Αλ. Τσίπρα και της ου Τρικούπη, η ζημιά έγινε από πολιτικής του παρέας. την κυβερνητική συνεργασία Ο ΣΥΡΙΖΑ έχοντας διανύσει μία με την ΝΔ και όλα τα άλλα μοιάιλιγγιώδη πορεία που τον έφεαυτό που ζουν να μην μετρούν. Ούτε η ρε σε ποσοστά που ούτε οι πλέκυριαρχεί πλέον καταστροφή που συντελέστηκε ον αισιόδοξοι των καφενείων στα πολιτικά και από τον ΣΥΡΙΖΑ, ούτε ότι ο Αλ. της Αριστεράς θα ονειρεύονταν κοινοβουλευτικά Τσίπρας εξακολουθεί να μένει ποτέ, διακατέχεται πλέον από γραφεία του κολλημένος στις αριστερίστικες το «σύνδρομο ΠΑΣΟΚ»: αυτό πρακτικές και ιδεοληψίες. που κυριαρχεί πλέον στα πολικόμματος είναι Κεντρικό στοιχείο της παρελκυτικά και κοινοβουλευτικά γραμήπως το 36% στικής αυτής προσπάθειας της φεία του κόμματος είναι μήπως πολύ σύντομα «Αριστεράς», είναι η απόσταση το 36% πολύ σύντομα γίνει 16%, γίνει 16%, 12% ή που χωρίζει την ηγεσία του ΠΑ12% ή και χαμηλότερο. Οι ρεκαι χαμηλότερο ΣΟΚ με τον Βαγγέλη Βενιζέλο, αλιστές (ως προς την τύχη του ο οποίος έχει ήδη τραβήξει μία κόμματος), έχουν αρχίσει να διανεξίτηλη διαχωριστική γραμακινούν το σενάριο σύμφωνα μή από τον ΣΥΡΙΖΑ και μιλά για δημιουργίες με το οποίο όσο νωρίτερα καταγράψει εκλογιάλλων μετώπων. Η δραστηριότητα του πρώην κές δυνάμεις ο ΣΥΡΙΖΑ, τόσο μεγαλύτερες πιπροέδρου του ΠΑΣΟΚ μέσω του ομίλου πολιθανότητες έχει να κρατήσει το κεφάλι πάνω τικού προβληματισμού που έχει ιδρύσει, δείαπό την επιφάνεια του νερού και να παραμείχνει ότι κάτι έχει στο μυαλό του και ότι όταν νει διεκδικητής της εξουσίας σε μία επόμενη έλθει η ώρα, κάποιες κινήσεις του θα πρέπει φάση του πολιτικού κύκλου. να αναμένονται. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ΒαγγέΣτο πλαίσιο αυτό εντάσσονται οι νέες απόλης Βενιζέλος και όσοι τον ακολουθούν δεν πειρες του Τσίπρα να «αντισταθεί» στην τρόιφαίνεται να έχουν θέση σε ένα ΠΑΣΟΚ της κα. Προσπαθεί έτσι και πάλι να κερδίσει χρό-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 105

Πολιτική

Φώφης που θα συνομιλεί με τον ΣΥΡΙΖΑ, πολλώ μάλλον ένα κόμμα που θα είναι διατεθειμένο να συνεργαστεί μαζί του. Στην άλλη πλευρά του πολιτικού σκηνικού, τα δικά του ζητήματα έχει να αντιμετωπίσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η ΝΔ. Η προσπάθειά του να τοποθετηθεί στο υπό διαμόρφωση περιβάλλον μοιάζει να φέρνει το κόμμα του πιο κοντά προς το Κέντρο, με την υιοθέτηση ρητορικής που απέχει πολύ από εκείνη του Αντώνη Σαμαρά. Το αν αυτό θα σημάνει διαρροή ψήφων προς τα δεξιά, είτε προς την Χρυσή Αυγή είτε προς άλλα σχήματα που έχουν εμφανιστεί, μένει να αποδειχθεί τους επόμενους μήνες. Προς το παρόν είναι αισθητό είτε στις μετρήσεις είτε στις συζητήσεις, ότι η ΝΔ δίνει πολιτική στέγη σχεδόν στο σύνολο των ψηφοφόρων και σιγά σιγά στα στελέχη του Ποταμιού.

Οι βαρώνοι της ΝΔ και ο Μητσοτάκης

σε να προκύψει π.χ. αν τα αποτελέσματα των επόμενων εκλογών δεν οδηγήσουν σε σχηματισμό κυβέρνησης από την ΝΔ (η οποία φαίνεται να έχει ένα μη αναστρέψιμο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις). Το κενό αυτό εντοπίζεται στην πολιτική έκφραση της Κεντροαριστεράς/Κέντρου/Μεσαίου χώρου. Εφόσον αυτό επιβεβαιωθεί και εφόσον η πολιτική ίσων αποστάσεων του ΠΑΣΟΚ δεν φέρει κάποια δυναμική (κάτι εξαιρετικά δύσκολο, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις), το μεγάλο πολιτικό πρόβλημα της Ελλάδας θα αναδυθεί και θα μετατρέψει την οικονομική κρίση της τελευταίας επταετίας σε πολιτική. Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναγνωρίσει κάποιος ότι παρά τα όσα έχουν συμβεί στην περίοδο των μνημονίων, πολιτική κρίση δεν υπήρξε. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο κυβερνήσεις σχηματίζονταν, άλλοτε περισσότερο ετερόκλητες (ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ), άλλοτε λιγότερο (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ). Η μεγάλη και μαζική δε μετακίνηση ψηφοφόρων από το ΠΑΣΟΚ προς τον ΣΥΡΙΖΑ από το 2012 και έπειτα, απέτρεψε μία κρίση εκπροσώπησης και απέκρυψε προσωρινά τα προβλήματα δημοκρατικής νομιμοποίησης.

Ταυτόχρονα όμως, στο βάθος του δεξιού τμήματος του πολιτικού σκηνικού, άλλες διεργασίες κινούνται προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Πληροφορίες συντείνουν στο ότι η περιβόητη Καραμανλική πτέρυγα της ΝΔ έχει ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με τους ΑΝΕΛ του Καμμένου ή πρόσωπα του περιβάλλοντός του, ενώ παράλληλα ο Αντώνης Σαμαράς δεν μοιάζει να κάθεται με σταυρωΗ καταλυτική σημασία μένα χέρια και περιμένει τον του «μεσαίου χώρου» Μητσοτάκη στην γωνία. Τώρα πλέον, με την κατάρρευΥπό αυτούς τους όρους, ο χρόΣε πρόσφατη ση των μυθευμάτων του ΣΥΡΙνος και η πολιτική φυσιογνωμία έρευνα του ΖΑ, έρχονται στην επιφάνεια που θα δώσει στο κόμμα του ο Πανεπιστημίου ουσιαστικά ζητήματα, τα οποία Κυρ. Μητσοτάκης είναι ένα μεΜακεδονίας, αφορούν την πολιτική έκφραγάλο πολιτικό στοίχημα και οι το 52% των ση μίας νέας μεγάλης μερίδας εκλογές μετατρέπονται σε κάτι πολιτών. Εκείνων οι οποίοι για ερωτηθέντων σαν «όλα ή τίποτε» για τον αροποιονδήποτε λόγο στράφηχηγό της ΝΔ. απαντούσε πως καν στον Τσίπρα και την ΑριστεΤο ζητούμενο κάτω από αυτές οι δυνάμεις της ρά χωρίς ποτέ να έχουν υπάρξει τις συνθήκες είναι κατά πόσο η Κεντροαριστεράς αριστεροί. Και σήμερα κινούαντιστοίχιση των πολιτικών δυθα πρέπει να νται χωρίς προσδοκίες και πολινάμεων έπειτα από μία εκλοενωθούν σε ένα τική πυξίδα. γική αναμέτρηση, θα συμπίνέο κόμμα Η πολιτικά μετέωρη αυτή μάζα πτει με τις αλλαγές που έχουν ψηφοφόρων μοιάζει να αναζησυντελεστεί στην Ελλάδα των τεί μία έκφραση στον χώρο της μνημονίων και θα ανταποκρίνεται Κεντροαριστεράς. Ονειρεύονταν πολλοί από στην κοινωνική πραγματικότητα. αυτούς ότι ο Τσίπρας ήταν σε θέση να κάνει Εκ πρώτης όψεως όμως, ένα μεγάλο κενό το μεγάλο άλμα προς την Σοσιαλδημοκρατία φαίνεται πως συνιστά το πραγματικό πρόκαι να καλύψει το κενό που άφηνε το ΠΑΣΟΚ. βλημα της χώρας, με κίνδυνο εκδήλωσης Τα όνειρα αυτά έχουν ήδη διαψευστεί και μίας πολιτικής κρίσης, η οποία θα μπορού-

106 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

στην παρούσα φάση του πολιτικού κύκλου, με τον Τσίπρα εγκλωβισμένο μεταξύ Πάνου Καμμένου και Πάνου Σκουρλέτη (ο οποίος έχει πάρει εργολαβία την έκφραση της αριστερής ψυχής του ΣΥΡΙΖΑ), δεν φαίνεται πως ουσιαστικές μεταμορφώσεις μπορούν ή πρέπει να αναμένονται στην κατεύθυνση μίας «από-αριστεροποίησης». Το πολιτικό πρόβλημα της χώρας υπό αυτούς του όρους, αντικατοπτρίζεται στην απουσία μίας κεντρώας, σοσιαλδημοκρατικής και μεταρρυθμιστικής δύναμης, η οποία θα εκφράσει την νέα πραγματικότητα. Αν όλα κυλήσουν όπως φαί-

w w w.re porter.gr

νεται κατά την τρέχουσα περίοδο, οι αναδιατάξεις στον χώρο της κεντροαριστεράς θα είναι ταυτόχρονες με την πορεία προς τις εκλογές, είτε μέσα στους επόμενους μήνες, είτε σε χρόνο μεταγενέστερο (που πάντως δεν φαίνεται να είναι πολύ μακρύς). Σε αυτήν την συγκυρία και έπειτα από το φιάσκο της προσέγγισης ΠΑΣΟΚ – Ποταμιού, κάποιες δυνάμεις και πρόσωπα από τον χώρο της Κεντροαριστεράς εμφανίζονται διατεθειμένα να κάνουν μία ύστατη έως και απεγνωσμένη προσπάθεια για την δημιουργία ενός πόλου που θα καλύψει το κενό

w w w.re porter.gr

μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ.

Οι διεργασίες για το νέο κόμμα

Κάποιες πρωτοβουλίες έχουν ήδη αναληφθεί, συζητήσεις έχουν γίνει και διαδικασίες έχουν δρομολογηθεί από τους Αννα Διαμαντοπούλου, Γ. Ραγκούση και Γ. Φλωρίδη, οι οποίοι σύμφωνα με πληροφορίες έχουν προσεγγίσει και πρόσωπα που είχαν συμμετάσχει στην πρωτοβουλία των «58». Μαζί τους συζητεί και ο Σταύρος Θεοδωράκης, ο οποίος είναι μεν επικεφαλής ενός κόμματος, κατανοεί δε ότι κάτι πρέπει να κάνει και σε κάποιον συνασπισμό να ενταχθεί προς αποφυγήν της οριστικής εξαΰλωσης του Ποταμιού. Στον πυρήνα αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η πρόταση της διάλυσης του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού, ώστε να δημιουργηθεί «από μηδενική βάση» ένας νέος πολιτικός φορέας που θα αυτοπροσδιορίζεται ως «προοδευτι-

κό και μεταρρυθμιστικό κέντρο». Οι εμπνευστές του εγχειρήματος στηρίζουν την αισιοδοξία τους εν πολλοίς και στα δημοσκοπικά ευρήματα, σύμφωνα με τα οποία μεγάλη μερίδα πολιτών εμφανίζονται θετικοί έναντι της δημιουργίας μιας νέας παράταξης. Σε πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, το 52% των ερωτηθέντων απαντούσε πως οι δυνάμεις της Κεντροαριστεράς θα πρέπει να ενωθούν σε ένα νέο κόμμα. Μόλις 10% επιθυμεί την συσπείρωση γύρω από το ΠΑΣΟΚ και 9% «βλέπει» μία τέτοια διαδικασία με πυρήνα τον ΣΥΡΙΖΑ. Επιπλέον, το 50% των ερωτηθέντων κρίνει ότι ένα τέτοιο, νέο κόμμα δεν θα πρέπει να συμμετέχει σε κάποια κυβέρνηση συνεργασίας είτε με την ΝΔ, είτε με τον ΣΥΡΙΖΑ… Η πρωτοβουλία αυτή εμφορείται από την αντίληψη ότι οι πολιτικές εξελίξεις θα είναι ταχείες και υπό αυτήν την έννοια, τα χρονοδιαγράμματα έχουν συζητηθεί. Στόχος φαίνε-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 107

Capital Controls ΟΙ ΕΝΟΧΟΙ ΚΑΙ Η ΕΠΩΔΥΝΗ ΔΙΕΞΟΔΟΣ 108 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία - και διενεργείται και εισαγγελική έρευνα για τα capital controls και την επίδραση τους στην ελληνική οικονομία. Για πολλούς είναι ακατανόητο το γιατί επιβλήθηκαν και πώς θα αρθούν. Παρά το γεγονός οτι το ζήτημα ειναι σύνθετο, είναι ταυτοχρόνως και λογικά εξηγήσιμο.

ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΒΛΗΘΗΚΑΝ “Στην Ευρώπη υπάρχει καθεστώς ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων. Κάθε Έλληνας έχει δικαίωμα να μετακινεί τα χρήματα του ελεύθερα από χώρα σε χώρα χωρίς κανένα περιορισμό, το ίδιο φυσικά και όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι. Η μετακίνηση χρημάτων γίνεται για οποιαδήποτε αιτία, αλλά συνήθως για να βρεθούν καλύτερες αποδόσεις, για να επενδυθούν

w w w.re porter.gr

Οικονομία

Ποιός φταίει;

κού συστήματος. Παράλληλα η λογική όλων ανεξαιρέτως των ελληνικών κυβερνήσεων που έλεγε οτι αντί να μειωθούν οι δαπάνες του δημοσίου πρέπει να αυξηθούν οι φόροι, προκάλεσε έναν επιπλέον κίνδυνο, της βαριάς φορολόγησης των καταθέσεων. Κίνδυνο που δεν υλοποιήθηκε μεν, αλλά που υπήρχε, αφού τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ μίλαγε συνέχεια περί φορολόγησης των “πλουσίων” χωρίς κανείς να μπορεί να φανταστεί ποιούς εννοούν πλούσιους οι ακραίοι του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και διάφοροι άλλοι βουλευτές από άλλα κόμματα, θεωρούσαν οτι η φορολόγηση των καταθέσεων μπορεί να τους απήλασσε από το αποτρόπαιο καθήκον να μειώσουν τις δημόσιες δαπάνες.

τα χρήματα στο εξωτερικό ή για να προστατευθούν αν υπάρχει ανασφάλεια ή κίνδυνος σε μια χώρα. Από την αποκάλυψη της άθλιας κατάστασης της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή από το 2009 και μετά, πολλοί Έ λληνες και κατά πάσα πιθανότητα πάρα πολλοί ξένοι, μετακίνησαν τα χρήματα τους σε άλλες χώρες προκειμένου να τα προστατεύσουν από δυο κυρίως κινδύνους: Πρώτον από τον κίνδυνο πτώχευσης της χώρας και δεύτερον από τον κίνδυνο πτώχευσης του τραπεζι-

w w w.re porter.gr

Το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων με το PSI, η κατάρρευση των ελληνικών τραπεζών και των τιμών των μετοχών τους, ενέτειναν τους φόβους για τους καταθέτες. Οι καταθέσεις στις τράπεζες κατέστησαν “επικίνδυνη τοποθέτηση” και για έναν άλλο λόγο που ισχύει ακόμη εντός και εκτός ελληνικών συνόρων: Η Ευρωπαική Ένωση αποφάσισε οτι εγγυάται μόνο 100.000 Ευρώ ανά καταθέτη και ανά τράπεζα αντί του συνόλου του ποσού που ήταν μέχρι τότε εγγυημένο από το Ευρωσύστημα. Η επιλογή δε του συστήματος bail in που έχει προκριθεί

από την Ευρωπαική Ένωση ώς η ενδεδειγμένη για τη σωτηρία των τραπεζών που πτωχεύουν και η οποία εφαρμόστηκε στην Κύπρο, έστειλε κύματα πανικού σε όλους τους καταθέτες. Οι επιχειρήσεις που είχαν λογαριασμούς στο εξωτερικό μετέφεραν εκεί τα διαθέσιμα τους, το ίδιο και αρκετοί πολίτες που είχαν λογαριασμούς στο εξωτερικό. Όσοι δεν είχαν, προσπάθησαν να ανοίξουν, οι δε Κυπριακές τράπεζες παρότρυναν με διαφημίσεις τους Έ λληνες καταθέτες να ανοίξουν λογαριασμό στην Κύπρο και να μεταφέρουν εκεί τα λεφτά τους. Πολλοί το έκαναν και έχασαν αργότερα τα χρήματα τους, με το bail in που έγινε στην Κύπρο. Όσοι δεν κατάφερναν να βγάλουν τα λεφτά τους από τη χώρα, τα έβγαζαν από τις τράπεζες και τα έκρυβαν σε σεντούκια, στρώμματα, κήπους. Και όσοι δεν είχαν αρκετά για να κρύψουν, αγόραζαν κονσέρβες, γάλατα, μακαρόνια και όσπρια. Συνολικά περίπου 120 δισ Ευρώ έφυγαν από τη χώρα και από το τραπεζικό σύστημα νομίμως μέσω της ελεύθερης κίνησης κεφαλαίων και μέσω της ανάληψης μετρητών.

πολύ κακός χειρισμός της κρίσης από το πολιτικό σύστημα, οι επαναστατικές κορώνες, οι εθνικιστικές κραυγές, η υπερφορολόγηση, το κλείσιμο εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων, ο εκμηδενισμός των περιουσιών των συντηρτικότερων επενδυτών που έγινε με το κούρεμα των ομολόγων και τον μηδενισμό της αξίας των τραπεζικών μετοχών. H αδυναμία εκπόνησης οποιουδήποτε ελληνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της κρίσης και κυρίως η πεποίθηση όλων οτι οι ελληνικές κυβερνήσεις όχι μόνο δεν είναι σε θέση να προστατεύσουν τις αποταμιεύσεις από την κρίση αλλά αντίθετα, αναζητούν "ενόχους" και οτι παράλληλα αναζητούν τρόπους να αρπάξουν τα χρήματα όλων από όπου μπορούν για να καλύψουν τις δαπάνες του δημοσίου, δημιούργησαν ένα κλίμα πανικού και συντήρησαν τις εκροές κεφαλαίων. Η "διαπραγμάτευση" του ΣΥΡΙΖΑ αποτέλειωσε το κλίμα στην οικονομία, κορύφωσε την αγωνία όλων και τελικά επέφερε την επιβολή των capital controls η οποία ώς τότε είχε αποφευχθεί. Την επιβολή των capital controls εισηγήθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο το οποίο και την

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 109

Οικονομία

αποφάσισε, στη συνέχεια ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάννης Βαρουφάκης. Θα μπορουσε να την έχει αποφύγει; Ίσως, αν δεν είχε κάνει την διαπραγμάτευση που έκανε επί έξι μήνες και η οποία οδήγησε στην κορύφωση της ανασφάλειας. Ίσως και όχι. Η αλήθεια είναι πάντως ότι τα χρήματα που έφυγαν από το τραπεζικό σύστημα, όσο διαρκούσε η διαπραγμάτευση του Βαρουφάκη και κυρίως τις ημέρες του δημοψηφίσματος, ήταν το 40% του συνολικού ποσού που έφυγε, δηλαδή περισσότερα από 45 δις Ευρώ από τα 120 που έφυγαν συνολικά. Όπως είναι γεγονός οτι, πρίν εκλεγεί ο ΣΥΡΙΖΑ είχαν αρχίσει να μπαίνουν λεφτά στη χώρα και σύμφωνα με τον Στουρνάρα, είχαν επιστρέψει 17 δις Ευρώ. Το αν ήταν αναγκαία η επιβολή των capital controls μπορεί ο καθένας να το κρίνει όπως νομίζει και ίσως οι αρμόδιες αρχές να το κρίνουν επισήμως κάποια στιγμή. Το ζήτημα είναι οτι δεν θα έπρεπε να έχουμε φθάσει εκεί, όπως δεν θα έπρεπε να έχουμε φθάσει στα απανωτά μνημόνια και αυτά όλα είναι ευθύνη των Ελλήνων πολιτικών. Ευθύνες πρόσφατες και ευθύνες δεκαετιών. Από τη στιγμή που η χώρα έφτασε εκεί που έφτασε, η επιβολή των capital controls έμοιαζε αναπόφευκτη.

Οι επιπτώσεις

ε την επιβολή των capital controls απαγορεύτηκε η μετακίνηση χρημάτων από την Ελλάδα στο εξωτερικό και η ανάληψη μετρητών πάνω από 420 Ευρώ εβδομαδιαίως προκειμένου να σταματήσει το χρήμα να φεύγει από τη χώρα αλλά και από το τραπεζικό σύστημα. Οι επιπτώσεις ήταν σημαντικές για την οικονομία και κυρίως για πάρα πολλές επιχειρήσεις, που είτε

110 R E P O R T E R |

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

εισήγαγαν προιόντα από το εξωτερικό, είτε εισήγαγαν πρώτες ύλες για να φτιάξουν τελικά ελληνικά προιόντα. Φανταστείτε οτι ακόμη και τα Μπισκότα Παπαδοπούλου, ένα παραδοσιακό σχεδόν, κατεξοχήν ελληνικό προιόν, αντιμετώπισαν δυσκολίες στην παραγωγή τους. Η Τράπεζα της Ελλάδος φρόντισε σταδιακά να διαμορφώσει κανάλια για να μπορούν να συνεχιστούν κάποιες βασικές εμπορικές συναλλαγές για τις επιχειρήσεις. Παράλληλα όμως υπήρχαν και άλλα προβλήματα, όπως πχ οτι καμία ελληνική επιχείρηση δεν μπορούσε να πληρώ-

σει τους υπαλλήλους που είχε στο εξωτερικό, πχ ξένους ανταποκριτές των εφημερίδων και των τηλεοράσεων, ή υπαλλήλους επιχειρήσεων και αντιπροσώπους στο εξωτερικό κλπ. Σταδιακά όλα αυτά ρυθμίστηκαν ή ρυθμίζονται, και οι εμπορικές συναλλαγές έχουν σε κάποιο βαθμό αποκατασταθεί. Όμως η ζημιά που έγινε και στη φήμη της χώρας και στην οικονομία είναι μεγάλη, διότι πχ οι ξένοι δεν πουλούσαν κανένα προιόν σε Έ λληνα εισαγωγέα χωρίς την προκαταβολή μετρητών και σήμερα δεν μπορεί κανείς να αγοράσει ούτε φθηνά προιόντα από

w w w.re porter.gr

Οικονομία

Ρύθμιση χρέους και εμπιστοσύνη Πώς θα ξεφύγουμε λοιπόν τώρα από αυτή την κατάσταση;

το εξωτερικό μέσω ίντερνετ, με εξαίρεση ορισμένους προμηθευτές και ορισμένα μικρά ποσά. Θα περίμενε κανείς οτι ο περιορισμός των εισαγωγών λόγω δυσκολιών που προκαλούν τα capital controls ίσως οδηγούσε σε αύξηση της παραγωγής εγχώριων υποκατάστατων και αύξησης των εξαγωγών. Ενώ οι εισαγωγές περιορίστηκαν σε κάποιο βαθμό από τα capital controls αλλά κυρίως από την έλλειψη χρήματος, ούτε η παραγωγή αυξήθηκε ούτε οι εξαγωγές. Αντίθετα η παραγωγή δυσκολεύτηκε ελλείψη εισαγωγών πρώτων υλών. Από την άλλη μεριά ο περιορισμός των

w w w.re porter.gr

cash controls, δηλαδή ο περιορισμός στις αναλήψεις μετρητών, ενδεχομένως να βοήθησε στη μείωση της φοροδιαφυγής, αλλά καθώς οι μισθοί έχουν μειωθεί σε πολύ χαμηλά επίπεδα, τα 1680 Ευρώ που επιτρέπεται να σηκώνουμε σε μετρητά είναι περισσότερα από τον μισθό και έτσι το σύνολο των μισθών μπορεί να ξοδεύεται σε μετρητά και μάλιστα σε μαύρα μετρητά.

ξαρτήτως συνθηκών των αγορών. Αν για παράδειγμα γίνει μια επιμήκυνση για πενήντα (χάριν παραδείγματος) χρόνια, η δόση μικραίνει, αλλά αν ανέβουν τα κυμαινόμενα επιτόκια τότε μπορεί να ξανανέβει και η δόση.

Για να ξεφύγουμε πρέπει να αποκατασταθεί η Όμως η μετατροπή των εμπιστοσύνη τόσο των επιτοκίων σε σταθερά, ξένων όσο και των Ελλήσημαίνει οτι το ποσόν νων στη χώρα. Η ολοκήτης δόσης σταθεροποιρωση των μεταρρυθμίείται ανεξαρτήτως διασεων που έχει αναλάβει κύμανσης των επιτοκίο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι το τέλος ων συνεπώς ακόμη και αν του έτους είναι το πρώτο ανέβουν τα επιτόκια στις βήμα. Η προοπτική των αγορές, εμείς θα πληρώθετικών αξιολογήσεων νουμε την ίδια δόση. Το τελεί πάντοτε υπό αυ΄τη να ξέρεις ποιά ακριβώς είτην αίρεση. ναι η δόση για δεκαετίες, Παράλληλα πρέπει να είναι σαν να μετατρέπεις υπάρξει έστω και σε επίένα χρέος σε βιώσιμο. πεδο δηλώσεων μια διΠροσδιορίζεις μια δόση αβεβαίωση οτι το ελπου την αντέχει η οικονοληνικό χρέος θα γίνει μία και μένεις εκεί. βιώσιμο. Αυτό σημαίνει οτι θα επιμηκυνθεί Ανεξαρτήτως του τι λένε η διάρκεια αποπληρωλοιπόν οι πολιτικοί μας για μής του και οτι το χρέος, αυτό τα επιτόκια του που είναι εφιθα μετατραπούν Για να ξεφύγουμε κτό, λογικό και από κυμαινόμεσχετικά εύκολο πρέπει να να σε σταθερά. να γίνει, είναι αποκατασταθεί Η επιμήκυνση αυτός ο συνδυη εμπιστοσύνη σε συνδυασμό ασμός, δηλατόσο των ξένων με τη μετατροδή επιμήκυνση όσο και των πή των επιτοΕλλήνων στη χώρα. της διάρκεικίων σε σταθεΗ ολοκήρωση των ας και μετατρορά εξασφαλίζει μεταρρυθμίσεων πή των επιτοκίτη βιωσιμότητα σε σταθερά, που έχει αναλάβει ων του χρέους, διγια να προσδιοο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι το ρισθεί μια δόση ότι προσδιορίτέλος του έτους ζει συγκεκριμέπου την αντέχει είναι το πρώτο νο ποσό δόσης η οικονομία. βήμα. για πάντα, ανε-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 111

Πότε; Γιατί όμως να το κάνουν αυτό οι ξένοι δανειστές; Διότι το χρειάζονται όσο εμείς, ίσως και περισσότερο. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν επιτρέπεται εκ του καταστατικού του να δανείζει μια χώρα με μη βιώσιμο χρέος. Η Λαγκάρντ και τα στελέχη του θα κατηγορηθούν προσωπικά και θα έχουν νομικές επιπτώσεις αν το κάνουν. Το θέλει όμως και ο Ντράγκι ο

112 R E P O R T E R |

οποίος δήλωσε πρόσφαώσιμο το ελληνικό χρέος τα οτι, για να συμμετάκαι μπορεί να πιέσει τους σχει η Ελλάδα στην ποσοΕυρωπαίους να το κάνουν. στική χαλάρωση, δηλαδή για να μπορεί να αγοράζει Το ερώτημα είναι γιαελληνικά ομόλογα η ΕΚΤ τί δεν το κάνουν οι Ευρωθα πρέπει πρώτα το χρέπαίοι μέχρι σήμερα. ος να γίνει βιώσιμο, αλΤην απάντηση την έχει λιώς δεν μπορεί να αγοδώσει ευθέως ο Σόιμπλε ράσει. Διευκρίνησε όμως ο οποίος είπε οτι αν ρυθοτι θα κρίνει η μίσουμε τώρα για να ίδια η ΕΚΤ, με το χρέος των συμμετάσχει η δικά της κριτήΕλλήνων, το Ελλάδα ρια αν το χρεμόνο που θα στην ποσοστική ός είναι βιώσικάνουν είναι χαλάρωση, μο (άρα δεν θα οτι θα γίνουν δηλαδή για να αρκεστεί στην πιο απρόθυμοι μπορεί να άποψη του αγοράζει ελληνικά στην εφαρμοΔΝΤ ή άλλων γή των μεταρομόλογα η ΕΚΤ οργανισμών). ρυθμίσεων. θα πρέπει πρώτα το χρέος να γίνει Ο Ντράγκι θέβιώσιμο λει να γίνει βιΗ έλλειψη

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

εμπιστοσύνης προς τη χώρα και τις ελληνικές κυβερνήσεις, προφανώς παραμένει. Και αφού το λέει ο Σόιμπλε, η Μέρκελ λογικό είναι να τον ακούει. Ιδίως επειδή έχει μπροστά της εκλογές και δεν θέλει να ανοίξει ένα ακόμη μέτωπο εις βάρος της στην εκλογική μάχη, αφού οι πολιτικοί της αντίπαλοι θα πούν οτι χαρίζει λεφτά στους Έ λληνες λεφτά που πληρώνει ο Γερμανός φορολογούμενος (ψέμματα δηλαδή). Ο Ολάντ είναι ασήμαντο μέγεθος στην Ευρώπη αλλά και στη Γαλλία πλέον, οι άλλοι είναι ουραγοί

w w w.re porter.gr

Αλλάζει την οικονομική ενημέρωση

τασταθεί η εμπιστοσύνη στην Ελλάδα και στην οικονομία της. Και προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη πρέπει το χρέος να θεωρείται βιώσιμο και ο Ντράγκι να αγοράζει ελληνικά ομόλογα πρώτος και καλύτερος, δίνοντας το σήμα στις αγορές να αγοράσουν και αυτές. Και για να θεωρηθεί βιώσιμο το χρέος, πρέπει πρώτα να έχουμε πάρει θετική αξιολόγηση και για να πάρουμε θετική αξιολόγηση πρέπει πρώτα να έχουμε ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις.

των αποφάσεων, ο Ομπάμα αποχωρεί και απλώς περνάει από εδώ να χαιρετήσει στην εσχατιά της επικράτειας του, αφήνοντας στον Τραμπ τις αποφάσεις.

ελληνική κυβέρνηση πιέζει να λυθεί το ζήτημα μέσα στο 2016 για εσωτερική κατανάλωση. Θέλει για κάποιο λόγο ο Τσίπρας - ίσως επειδή σκέπτεται εκλογές μέσα στο 2017 ή επειδή βλέπει οτι δεν μπορεί να τις αποφύγει, να πετύχει εκείνος την ρύθμιση του χρέους από τους Ευρω-

114 R E P O R T E R |

παίους και να μη την αφήσει για την επόμενη ελληνική κυβέρνηση. Λογική σκέψη από τη μεριά του Τσίπρα, αλλά ίσως να μη τα καταφέρει. Φυσικά όσο νωρίτερα γίνει τόσο ταχύτερα θα δούμε τα οφέλη. Και ενώ ο Τσίπρας καίγεται για να εισπράξει έστω και συμβολικά μια επιτυχία από τη ρύθμιση του χρέους, οι άλλοι ηγέτες δεν βιάζονται. Αν η ρύθμιση έλ-

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016

θει νωρίτερα, θα έλθει επειδή το ΔΝΤ και ο Ντράγκι τη χρειάζονται, όχι για να κάνουν χάρη στον Τσίπρα οι ξένοι ηγέτες.

Θα μου πείτε, πώς συνδέεται το χρέος με τα capital controls στα οποία αναφέρεται αυτό το αν καταφέρουμε κομμάτι;

να φθάσουμε στο σημείο να αρθούν τα capital controls, τότε και μόνο τότε θα είναι ορατή η προοπτική μιας θεαματικής ανάπτυξης της οικονομίας

Συνδέεται διότι προκειμένου να αρθούν τα capital controls πρέπει πρώτα να έχει αποκα-

Και αν καταφέρουμε να φθάσουμε στο σημείο να αρθούν τα capital controls, τότε και μόνο τότε θα είναι ορατή η προοπτική μιας θεαματικής ανάπτυξης της οικονομίας διότι τότε θα γίνουν και οι επενδύσεις, τότε θα αρχίσουν και οι χρηματοδοτήσεις. Έ τσι συνδέονται όλα αυτά μαζί. Το κακό είναι ότι όλα αυτά συνδέονται και με το ρόλο των πολιτικών μας, οι οποίοι επί επτά χρόνια τώρα κινούνται με αποκλειστικό γνώμονα την μικροπολιτική και το κομματικό τους όφελος και προκειμένου να πετύχουν αυτούς τους στόχους, δεν διστάζουν να διαλύουν την οικονομία με δηλώσεις και πολιτικές, ούτε να τορπιλίζουν το κλίμα και

w w w.re porter.gr