Reporter july 2016 by Premium Nautiliaka

Αναζητώντας εθνικό σχέδιο στη στενωπό των μνημονίων Τι αλλάζει στον Ελληνικό ασφαλιστικό χάρτη | 3 προκλήσεις για τον Κυριάκο Μητσοτάκη

4 προτάσεις για τη στήριξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας | Η Κύπρος σε νέα εποχή

ιουλιοσ 2016

Inside Information Magazine

Αλλάζουν όλα για όλους Η φτώχεια φέρνει... πλούτο. Ο νέος "ψυχρός πόλεμος" ISSN 1792-7935

771792 793005

Κυκλοφορεί με το πρώτο θέμα και μετά στα περίπτερα στην τιμή 3,50 ευρώ

Πού είναι η έξοδος από την κρίση; Τρεις ειδικοί απαντούν Την «ξενιτιά» επιλέγει το 39% των επιχειρήσεων

Reporter περιεχόμενα

13-26

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 13. Πού είναι η έξοδος από την κρίση; Τρεις ειδικοί απαντούν 22. Η Κύπρος σε νέα εποχή

χρηματιστηριο Αναζητώντας νέους θετικούς καταλύτες

33-57

Γνώμη 08 | Κ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ Τρεις προκλήσεις για τον Κυριάκο Μητσοτάκη

12 | ΣπύροΣ Δημητρίου Διεύθυνση Φορολογικής Πολιτικής:Έ να βήμα πιο κοντά στο αυτονόητο

ευρωπη

ΦΑΡΜΑΚΟ Ποιός βάζει τρικλοποδιές στο ελληνικό φάρμακο;

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Τουρισμός / Συνέντευξη

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

ΕΞΑΓΩΓΕΣ

104

06 R E P O R T E R |

πολιτικη

τουρισμοσ

Το Λιανεμπόριο θα αντέξει. Για τα έσοδα από ΦΠΑ μην βάζετε το χέρι σας στη φωτιά…

Η «υφή» της Ελληνικής γουνοποιίας

Αναζητώντας εθνικό σχέδιο στη στενωπό των μνημονίων

Η επόμενη ημέρα του ελληνικού Τουρισμού

ΚΑΥΣΙΜΑ Διακινήθηκαν 7,2 εκατ. τόνοι καυσίμων στην εσωτερική αγορά το 2015

BREXIT Διχασμός: Η αρρώστια που σκοτώνει το Ευρωπαϊκό όνειρο

ναυτιλια / συνεντευξη

ΕΜΠΟΡΙΟ

Κυριάκος Αναστασιάδης: Η Celestyal Cruises κυριαρχεί στις κρουαζιέρες σύντομης διάρκειας στο Αιγαίο

Δημήτρης Τρυφωνόπουλος, Γενικός Γραμματέας ΕΟΤ

Tάσεις και προοπτικές στην εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού

επιχειρησεισ 33. Την «ξενιτιά» επιλέγει το 39% των επιχειρήσεων 38. 4 προτάσεις για τη στήριξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας 48. Κυριάκος Σαράντης: η ανάπτυξη μέσα στην κρίση 54. Η αγορά θα μεγαλώσει, δίνοντας ώθηση και προοπτικές στις ελληνικές επιχειρήσεις

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Τι αλλάζει στον Ελληνικό ασφαλιστικό χάρτη; Το περιοδικό REPORTER Inside Information Magazine είναι η έντυπη έκδοση του οικονομικού & πολιτικού site

www.reporter.g r

110

ΕΥΡΩΠΗ Η φτώχεια φέρνει... πλούτο. Ο νέος "ψυχρός πόλεμος"

w w w.re porter.gr

Alpha e-Banking Ολοκληρωμένες Λύσεις Ηλεκτρονικής Τραπεζικής

ΠΟΙΟΣ ΒΑΖΕΙ ΤΡΙΚΛΟΠΟΔΙΕΣ Στο Ελληνικό φάρμακο;

Βλέπουμε τα πράγματα αλλιώς. Δίνουμε νέες λύσεις.

Μάθετε περισσότερα στο www.alpha.gr/e-banking

Στην Alpha Bank φροντίζουμε να απολαμβάνετε εξελιγμένη τραπεζική εμπειρία σε κάθε σας συναλλαγή με το Alpha e-Banking: • Ενημέρωση για τη συνολική τραπεζική σας σχέση “με μια ματιά” από την πρώτη σελίδα • Ευκολία και ταχύτητα στη διενέργεια των καθημερινών σας συναλλαγών • Έλεγχος και οργάνωση των οικονομικών σας, μέσω πλήρους ιστορικού συναλλαγών, διαθέσιμου όποτε το χρειασθείτε.

Reporter περιεχόμενα ταυτότητα REPORTER 2016

Inside Information Magazine ειδικη Έκδοση I ioυλιοσ 2016

Εκδότης

Γρηγόρης Νικολόπουλος αρχισυντακτησ Χαρά Αυγερινού

designer Μαριάννα Δεσποτοπούλου

Συντακτική ομάδα

Γιώργος Αλεξάκης, Κυριακή Αξιώτη, Χάρης Αποστολόπουλος, Χαρά Αυγερινού, Βύρων Ζάννος, Λάμπρος Κατσαρός, Δημήτρης Λαζάρου, Χρήστος Λάζος, Μαρία Μιχάλη, Νίκος Ρούσσης, Αναστασία Σταματιάδου, Πάνος Τσαγκαράκης, Γιώργος Χατζηδημητρίου

Ιδιοκτησία

Υπεύθυνος για τον νόμο

ΣΕΛΑΝΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Γρηγόρης Β. Νικολόπουλος

Εμπορικη Διευθυντρια

Διευθύντρια Εκδόσεων

Αναστασία Γιαννέλου

Μαριάννα Δεσποτοπούλου

Λογιστήριο

Σύμβουλος Εκδόσεων

Μιχάλης Μαγκαφάς

Βασίλης Νικολόπουλος

ΕΚΤΥΠΩΣΗ Diamond print A.E. τηλ: 210 5552250-1, fax: 210 5551428 Σελάνα Α.Ε.: Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679, τηλ: 2103318411, fax: 2103318408, e-mail: info@selana.gr

Γραφτείτε συνδρομητές στα περιοδικά του www.Reporter.gr Συμπληρώστε τη φόρμα συνδρομής & στείλτε την με fax στο 210-3318408 ή στη διεύθυνση ΣΕΛΑΝΑ ΑΕ, Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10676, ΤΗΛ.: 210-3318411

Σ Υ Ν Δ Ρ Ο ΜΕ Σ Ν Ο Μ Ι Κ Ω Ν ΠΡ Ο Σ Ω Π Ω Ν

Α Ξ Ι Α Σ Υ Ν Δ Ρ Ο Μ Ω Ν / Ε Τ Η Σ Ι Ε Σ 1 1 Τ Ε Υ ΧΗ

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΟΝΟΜ/ΜΟ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Α.Φ.Μ. Δ.Ο.Υ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Τ.Κ. ΠΟΛΗ ΤΗΛ. FAX E-MAIL ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ Ετήσια Διετής

ΕΛΛΑΔΑ

ΕΥΡΩΠΗ

ΗΠΑ/ΑΣΙΑ

ΙΔΙΩΤΕΣ

€50

€100 (£60)

$100

Τ Ρ Ο Π Ο Ι ΠΛΗΡ Ω ΜΗ Σ

ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ

€80

€100 (£60)

$100

1. Μετρητοίς στα γραφεία του περιοδικού (Ιπποκράτους 9, Αθήνα 10679) 2. Κατάθεση στην ALPHA BANK: Α.Λ.: 10300 232 000 3853 3. Online στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.reporter.gr/sindromes

Στις αναγραφόμενες τιμές περιλαμβάνεται Φ.Π.Α. *Για περισσότερες από 10 συνδρομές στην ίδια διεύθυνση, στις παραπάνω τιμές πραγματοποιείται έκπτωση 30%

Στην περίπτωση 2 παρακαλούμε αποστείλατε μέσω fax (210 3318408) την απόδειξη πληρωμής και τα στοιχεία του συνδρoμητή, υπ’ όψιν κας Χρύσας Βογιατζάκη.

Γνώμη

να εξάμηνο αφότου εξελέγη στην προεδρία της ΝΔ, τον Ιανουάριο του 2016, ο Κυριάκος Μητσοτάκης καλείται πλέον να απαντήσει σε μία σειρά προκλήσεις. Έχοντας την ιδιότητα του μεταρρυθμιστή και του κομιστή νέων ηθών στην πολιτική, αρκέστηκε αρχικώς στην καλλιέργεια μίας νέας πολιτικής φυσιογνωμίας: αυτής του «κεντρώου», ο οποίος θα μετατρέψει περίπου εν μια νυκτί και με συνοπτικές διαδικασίες το κόμμα σε μία φιλελεύθερη πολιτική δύναμη, απαλλαγμένη από αμαρτίες του παρελθόντος και έτοιμη για τις προκλήσεις της νέας εποχής. Πίστεψε ενδεχομένως και ο ίδιος, ότι το στοιχείο αυτό θα αρκέσει για την ανατροπή της κυβέρνησης Τσίπρα - Καμμένου και για την αιφνιδιαστική «αφύπνιση» της μάζας των Ελλήνων πολιτών, οι οποίοι πέρυσι τέτοια εποχή ψήφιζαν μαζικά υπέρ του «όχι», αποδεχόμενοι, έτσι, απολύτως το διχαστικό δίλημμα, που επέβαλε ο Τσίπρας - και που όπως φαίνεται, με αυτό πολιτεύεται και έτσι θα συνεχίσει. Η παραδοχή αυτή γίνεται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες της περιόδου και - κυρίως -οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που διαμορφώνονται, με αργούς μεν ρυθμούς, αλλά πάντως με διαδικασίες φανερές και με μεθόδους απροκάλυπτες από την κυβέρνηση. Στο πεντάμηνο της δημόσιας παρουσίας του ως αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο Μητσοτάκης έχει μέχρι στιγμής πραγματοποιήσει μία χαμηλή πτήση. Κατά τα όσα παρασκηνιακώς παραδέχονται βουλευτές και άλλα στελέχη κοντά ή και εκτός περιβάλλοντος της ηγεσίας της ΝΔ, η επιλογή αυτή είχε και έχει μία σκοπιμότητα. Να περάσει ο Τσίπρας τα μέτρα, τα οποία κατά την κρατούσα αντίληψη, καμία δεξιά, φιλελεύθερη ή σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να περάσει χωρίς κοινωνικές εντάσεις, διαδηλώσεις, αντιδράσεις.

010 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Τρεις προκλήσεις για τον Κυριακο Μητσοτάκη Τoy Κ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ

Πρόκειται για μία ρεαλιστική προσέγγιση. Πλην όμως συνοδεύεται από μία αντιφατική ρητορική, αφού ο αρχηγός της αντιπολίτευσης την ίδια στιγμή σε κάθε τοποθέτησή του στην Βουλή, ή έξω από αυτήν, ζητεί εκλογές. Η συγκεκριμένη αντίφαση έχει μέχρι στιγμής προκαλέσει προβληματισμό και πάντως μοιάζει να μην συμπίπτει - προς το παρόν με τις διαθέσεις και την κόπωση των πολιτών. Ετσι, η παρότρυνση προς τον Τσίπρα ώστε να παραιτηθεί, είναι κενή περιεχομένου. Υπό αυτήν την έννοια, στο πεδίο της εφαρμοσμένης πολιτικής, η αξιωματική αντιπολίτευση και η νέα ηγεσία της καλείται να απαντήσει στις μεγάλες προκλήσεις της περιόδου. Ο Μητσοτάκης, στις ομιλίες του στην Βουλή και στα κομματικά ακροατήρια, κάνει διαπιστώσεις, αναδεικνύει - ορθώς - τις ψευδολογίες του Τσίπρα, κατακρίνει τις φορολογικές επελάσεις της κυβέρνησης, όμως εμφανίζεται διστακτικός ως προς το κρίσιμο: να περιγράψει την δική του θέση και πρόταση στο νέο περιβάλλον. Είναι ενδεικτική ως προς τούτο η αμηχανία που κυριάρχησε στην ΝΔ, από την στιγμή που ο Τσίπρας με την ολοκληρωτική στροφή του στον πολιτικό κυνισμό, φάνηκε να παραδίδει γην και ύδωρ στους δανειστές, προκειμένου να ολοκληρωθεί και τυπικά η επικύρωση του μνημονίου της Αριστεράς. Ο Μητσοτάκης στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες του ανέφερε κατά κόρον ότι ανέμενε την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Όμως από την στιγμή που φάνηκε να δρομολογείται το πέρας και αυτής της «διαπραγμάτευσης», η αξιωματική αντιπολίτευση σαν να «κατέβασε ταχύτητα». Η τακτική που επιλέχθηκε κρίθηκε μεν πολιτικά ασφαλής, αλλά ενδεικτική του προβλημα-

w w w.re porter.gr

Γνώμη

τισμού. Η ΝΔ τάχθηκε κατά του αιωνόβιου ταμείου αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, ενώ αρνήθηκε να ψηφίσει στην Βουλή την αυτόματη αναπροσαρμογή δημοσιονομικών δαπανών, τον πολυσυζητημένο «κόφτη», ο οποίος στην ουσία αποτελεί κεντρικό στοιχείο της πολιτικής, που διατείνεται ότι υπηρετεί η ΝΔ (και που πάντως θα δεσμεύει και την σημερινή αντιπολίτευση από την στιγμή, που ενδεχομένως κληθεί να κυβερνήσει κάποια στιγμή).

πό τις συνθήκες αυτές, η ΝΔ του Μητσοτάκη έχει μπροστά της τρεις μείζονες προκλήσεις προς διευθέτηση. Αν δεχθεί κάποιος ότι είναι ελεγχόμενες οι εκκρεμότητες, ο χρόνος της διευθέτησής τους θα είναι κρίσιμη παράμετρος. Αν οι προκλήσεις αυτές συνιστούν δομικές αδυναμίες και συνεπώς στοιχεία μίας επόμενης φάσης της πολιτικής κρίσης, που θα διέλθει η χώρα, είναι κάτι που ουδείς θέλει να παραδεχθεί αυτήν την περίοδο. Η πρώτη πρόκληση αφορά στην παραδοχή των νέων στοιχείων και την προσαρμογή στο περιβάλλον, που χαρακτηρίζει την ιδιότυπη πλέον ευρωπαϊκή παρουσία της Ελλάδας. Η επιτροπεία, οι όροι της, οι δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί, διαμορφώνουν ένα νέο status για την χώρα, η οποία είναι πλέον μία «ειδική περίπτωση» κράτους μέλους της ΟΝΕ (και της ΕΕ), με περιορισμένη κυριαρχία και με αναφορές σε εξωχώρια έως και εξωθεσμικά κέντρα λήψης αποφάσεων. Η αποδοχή της πραγματικότητας και η περιγραφή της είναι το απαραίτητο, πρώτο βήμα… Η δεύτερη είναι η αποτελεσματική και πειστική αποκάλυψη του επικίνδυνου πολιτικο-κοινωνικού τεχνάσματος, που εφαρμόζει κυνικά ο Τσίπρας: της προστασίας και του χαϊδέματος των δημοσίων υπαλλήλων, οι οποίοι έπειτα και από το τσεκούρωμα των συνταξιούχων, θα αποτελέσουν τον εκλογικό στρατό του ΣΥΡΙΖΑ και την μηχανή υπεράσπισης και διατήρησης των κυβερνητικών, εξουσιαστικών και οποιωνδήποτε άλλων προνομίων. Ο Μητσοτάκης και η ΝΔ

12 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Ο Μητσοτάκης, στις ομιλίες του στην Βουλή και στα κομματικά ακροατήρια, κάνει διαπιστώσεις, αναδεικνύει - ορθώς - τις ψευδολογίες του Τσίπρα, κατακρίνει τις φορολογικές επελάσεις της κυβέρνησης, όμως εμφανίζεται διστακτικός ως προς το κρίσιμο: να περιγράψει την δική του θέση και πρόταση στο νέο περιβάλλον

διακηρύττουν προφανώς και ορθώς τη στροφή στον ιδιωτικό τομέα, όμως τώρα πρέπει να περιγράψουν επαρκώς τις μεθόδους και τους τρόπους ανάπτυξής του. Μαζί με αυτά, η ΝΔ οφείλει να περιγράψει την πρότασή της για το ασφαλιστικό σύστημα, όπως και το πώς θα φορολογήσει ποιον, με ποια κριτήρια και με ποια «εργαλεία». Συνδεδεμένη με το τελευταίο στοιχείο είναι η τρίτη μεγάλη πρόκληση για την νέα ηγεσία της ΝΔ. Τη στιγμή που από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ εκδηλώνεται η πραγματική πολιτική του ατζέντα, όχι μόνο μέσω των διχαστικών χυδαιοτήτων του Κυρίτση αλλά και του ίδιου του Τσίπρα, ο οποίος πάντοτε περιγράφει ένα κοινωνικό δίπολο, μεταξύ «των πλούσιων, που πρέπει να φοβούνται και των αδικημένων, που η κυβέρνηση θα προστατεύσει», ο Μητσοτάκης καλείται να αντιδράσει αποτελεσματικά. Η αντιπαράθεση με ένα αντεστραμμένο δίλημμα και μία έκφραση της ίδιας διχαστικής νοοτροπίας θα ήταν λάθος και θα οδηγούσε σε αδιέξοδο. Η θετική τοποθέτηση και η περιγραφή μίας πρότασης που θα θέτει τις διαχωριστικές γραμμές από τον ΣΥΡΙΖΑ με όρους όχι αποκλειστικά οικονομικούς ή «ταξικούς» αλλά με κριτήρια που να ανταποκρίνονται στο (μέχρι πρότινος) ευρωπαϊκό κεκτημένο της χώρας, είναι ένα ζητούμενο. Με τα δεδομένα της επιτροπείας να διαμορφώνονται, όπως προμηνύεται από τις τελευταίες συζητήσεις της κυβέρνησης με τους δανειστές, η αξιωματική αντιπολίτευση οφείλει να κινητοποιηθεί. Όσο ο Τσίπρας εργαλειοποιεί την φτώχεια, τα περιθώρια του Μητσοτάκη να υποσχεθεί μαγικές λύσεις περιορίζονται. Αυτό που επείγει είναι η σύλληψη και περιγραφή της πραγματικής εικόνας για την Ελλάδα, και η αντιπαράθεση σε πεδία όπου η επέλαση του Τσίπρα δημιουργεί ζημιές μη αναστρέψιμες: την Παιδεία, την Υγεία, τον Πολιτισμό και κυρίως: τη λειτουργία του ίδιου του δημοκρατικού πολιτεύματος.

w w w.re porter.gr

ADVERTORIAL

Vodafone: Καινοτομία και αφοσίωση στον πελάτη Τη συνταγή της επιτυχίας της Vodafone αποκαλύπτει ο κ. Παναγιώτης Γεωργιόπουλος, Διευθυντής Εμπορικών Λειτουργιών της Vodafone Ελλάδας. Βασικά συστατικά της αποτελούν η καινοτομία και η αφοσίωση στον πελάτη, τον οποίο η Vodafone «ακούει» προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες του. «Στη Vodafone δεσμευόμαστε να είμαστε δίπλα στους συνδρομητές μας, να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες τους και να ανταποκρινόμαστε σε αυτές. Δουλεύουμε εντατικά, με στόχο να προσφέρουμε καινοτόμα εργαλεία, που θα δημιουργήσουν απτά οφέλη. Με όχημα την τεχνολογία ανοίγουμε νέους δρόμους στους συνδρομητές μας οι οποίοι απολαμβάνουν εξαιρετική εμπειρία εξυπηρέτησης» εξηγεί ο κ. Γεωργιόπουλος. Με έμφαση στο πάντρεμα σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, η Vodafone επικεντρώνεται σε ένα όραμα: «Να προσφέρουμε με απλό και καινοτόμο τρόπο τη σύγκλιση των τηλεπικοινωνιών σταθερής και κινητής τηλεφωνίας στα ελληνικά σπίτια και επιχειρήσεις».

Την απάντηση δίνει, μεταξύ άλλων, η υπηρεσία “Ρεζέρβα Επικοινωνίας”, σύμφωνα με το Διευθυντή Εμπορικών Λειτουργιών της Vodafone Ελλάδας. Πρόκειται για μία καινοτόμο, δωρεάν, λύση, που χαίρει μεγάλης αποδοχής από τους συνδρομητές Vodafone. «Με τη “Ρεζέρβα Επικοινωνίας” για πρώτη φορά στην Ελλάδα, η Vodafone παρέχει τη δυνατότητα στους συνδρομητές, που συνδυάζουν πρόγραμμα συμβολαίου Vodafone κινητής, με σταθερό Vodafone Home, να συνεχίζουν απρόσκοπτά τη χρήση των υπηρεσιών της ακόμη και σε περίπτωση βλάβης της τηλεφωνικής γραμμής ή της σύνδεσης Internet του σταθερού.». Παράλληλα, «η Vodafone είναι η πρώτη εταιρεία, που διέθεσε την υπηρεσία Ελέγχου Κόστους σε όλους τους συνδρομητές της, παρέχοντας τους τη δυνατότητα ελέγχου της πορείας του λογαριασμού τους ακόμα και όταν βρίσκονται στο εξωτερικό» προσθέτει ο κ. Γεωργιόπουλος. Στη Vodafone όμως δεν σταματάμε εκεί. «Εάν παρατηρήσουμε έναν ασυνήθιστα υψηλό λογαριασμό, επικοινωνούμε με το συνδρομητή, τον ενημερώνουμε και του προτείνουμε ένα καταλληλότερο πρόγραμμα για την κάλυψη των αναγκών του.» «Την καινοτομία συμπληρώνει η προσωποποιημένη εξυπηρέτηση που προσφέρει ο Όμιλος Vodafone στον πελάτη. Είμαστε η μόνη εταιρεία τηλεπικοινωνιών, που παρέχει προσωπική

εξυπηρέτηση σε τόσο μεγάλο εύρος της πελατειακής βάσης» περιγράφει. «Η δωρεάν προσωπική εξυπηρέτηση, μέσα από τον προσωπικό σύμβουλο, που φροντίζει για όλες τις λύσεις επικοινωνίας του πελάτη - σταθερό, κινητό, Internet, τηλεόραση - χαίρει μεγάλης αποδοχής από τους συνδρομητές μας. Ο προσωπικός σύμβουλος δεν αποτελεί πλέον αποκλειστικό προνόμιο των μεγάλων επιχειρήσεων, αλλά συνοδεύει όλους τους επαγγελματίες και τους οικιακούς πελάτες συνδυαστικών προϊόντων» αναφέρει ο κ. Γεωργιόπουλος. Η πελατοκεντρική κουλτούρα της Vodafone εξασφαλίζει την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση, όπως επισημαίνει. «Ρόλο κλειδί στην ικανοποίηση των πελατών μας διαδραματίζει η εξαιρετική ομάδα της Πρώτης Γραμμής, η οποία είναι πάντοτε στη διάθεσή τους και δίνει καθημερινά τον καλύτερο εαυτό της για να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε κάθε ανάγκη. Για κάθε έναν από εμάς η εξυπηρέτηση του πελάτη αποτελεί προσωπική υπόθεση» τονίζει ο Διευθυντής Εμπορικών Λειτουργιών της Vodafone Ελλάδας. «Δεν επαναπαυόμαστε ποτέ. Η εταιρεία εφαρμόζει λεπτομερή ανάλυση της “Φωνής του Πελάτη και της Πρώτης Γραμμής” (Voice of the Customer and Voice of the Frontline) στην οποία συμμετέχει όλη η Διοικητική ομάδα της Vodafone, συμπεριλαμβανομένου και του Διευθύνοντος Συμβούλου», σημειώνει ο κ. Γεωργιόπουλος. Όπως αναφέρει ο κ. Γεωργιόπουλος, δεν είναι τυχαίο, που η Vodafone απέσπασε πρόσφατα 3 βραβεία Εξυπηρέτησης Πελατών (Οργανισμός της Χρονιάς, Ομάδα Προσωπικής Εξυπηρέτησης για Επαγγελματίες, Επαγγελματίας της Χρονιάς), για 4η χρονιά, στα Εθνικά Βραβεία Εξυπηρέτησης Πελατών του Ελληνικού Ινστιτούτου Εξυπηρέτησης Πελατών (ΕΙΕΠ). «Η βράβευση είναι ακόμα μία αναγνώριση της πελατοκεντρικής μας φιλοσοφίας και της ποιοτικής εξυπηρέτησης των πελατών μας. Αποτελεί ένα ηχηρό μπράβο στην ομάδα μας και δικαιώνει τη στάση μας απέναντι στον πελάτη τον οποίο ακούμε κάθε μέρα» καταλήγει.

Γνώμη

μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα μεγάλα ζητούμενα των τελευταίων δεκαετιών. Η δημοσιονομική πίεση και η έλευση των Μνημονίων με όλα τα αρνητικά τους – δημιούργησαν ένα «παράθυρο ευκαιρίας» προς αυτήν την κατεύθυνση. Μεταξύ των αλλαγών, που ξεχωρίζουν είναι ο περιορισμός των οργανικών δομών των υπουργείων κατά περίπου 40%, η δημιουργία στο υπουργείο Οικονομικών της ημιαυτόνομης Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων και από 01.01.2017, της Ανεξάρτητης Αρχής Εσόδων. Ωστόσο, τη μεγάλη έκπληξη αποτελεί η δημιουργία οργανικής μονάδας, στο υπουργείο Οικονομικών, υπό τον τίτλο «Διεύθυνση Φορολογικής Πολιτικής». Αποτελείται από, το τμήμα «Πολιτικής και Νομοθεσίας», το τμήμα «Ανάλυσης Οικονομικών και Δημοσιονομικών Επιπτώσεων» και το τμήμα «Διεθνών Πρακτικών και Σχέσεων». Αντικείμενό της η επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της φορολογικής πολιτικής, η παρακολούθηση και αξιολόγηση των διεθνών εξελίξεων, η υποβολή εισηγήσεων για τροποποιήσεις στη φορολογική νομοθεσία (συνοδευόμενες από μελέτες κόστους οφέλους και μέτρησης της δυνατότητας συμμόρφωσης των φορολογούμενων), ο σχεδιασμός και ανάπτυξη διεθνών οικονομικών – φορολογικών σχέσεων, καθώς και η αξιολόγηση των επιπτώσεων της φορολογικής νομοθεσίας σε όλα τα επίπεδα εφαρμογής της. Για πρώτη φορά, μέσα από αυτό το μεγαλεπήβολο σχέδιο επιδιώκεται η δημιουργία ενός κανονιστικού πλαισίου «χάραξης» της φορολογικής πολιτικής. Από τις διατάξεις του άρθρου 27 του ΠΔ 111/2014 καθίσταται εμφανές ότι επιδιώκεται η ρύθμιση της πολιτικής διαδικασίας διαμόρφωσης του φορολογικού πλαισίου το οποίο θα λαμβάνει υπόψη το διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον. Από τον εντοπισμό της ανάγκης ή του κενού, τη δια-

14 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

βούλευση, τη διαμόρφωση της ατζέντας και το σχεδιασμό της πολιτικής δράσης, τη μελέτη επιπτώσεων σε όλα τα επίπεδα, τη νομοθέτηση, την εφαρμογή και την αξιολόγηση.

Διεύθυνση Φορολογικής Πολιτικής: Ένα βήμα πιο κοντά στο αυτονόητο Τoy Σπύρου Δημητρίου –> Δικηγόρος - Υποδιευθυντής Τμήματος Φορολογικών Υπηρεσιών, KPMG

Η επιτυχία της δομής αυτής εξαρτάται, αφενός από την στελέχωσή της, με υψηλής εξειδίκευσης ανθρώπινο δυναμικό, στη διάθεση του οποίου θα παρέχονται τα κατάλληλα τεχνικά εργαλεία ανάλυσης, και αφετέρου από τη δημιουργία νέας οργανωσιακής - διοικητικής «κουλτούρας». Αυτή θα πρέπει να ξεφεύγει από το πλαίσιο μιας παλαιού τύπου αποστειρωμένης υπηρεσίας και θα χαρακτηρίζεται από ευέλικτες διαδικασίες συνεργασίας, σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο, σε ένα δηλαδή ανοιχτό διαφανές πεδίο διαβούλευσης. Τη δημιουργία μιας «κουλτούρας» που θα προσεγγίζει τη συναινετική «μέθοδο» διακυβέρνησης, θα επιζητά τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων, θα μπορεί διαμέσου κατάλληλης μεθοδολογίας να αξιολογεί την αξιοπιστία του ισχύοντος φορολογικού πλαισίου και να καταγράφει παθογένειες και αποτυχίες της αγοράς, με σκοπό ένα δίκαιο και λειτουργικό φορολογικό σύστημα. Απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθεί μια συναινετική διαδικασία χάραξης πολιτικής είναι η δημιουργία «δικτύων», που θα διασφαλίζουν επαρκή εκπροσώπηση και διάθεση εξωγενούς πληροφορίας, έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται - ει δυνατόν a priori – προβλήματα, που ενδεχομένως θα εμφανίζονταν στο στάδιο της εφαρμογής. Σε επίπεδο εσωτερικών διαδικασιών λειτουργίας της δομής θα πρέπει να αξιοποιηθούν όλα τα διαθέσιμα εργαλεία soft law, όπως διαμορφώνονται από την ευρωπαϊκή και διεθνή πρακτική, ώστε να εξασφαλίζεται διαρκής και αξιόπιστη ροή πληροφοριών μεταξύ των Τμημάτων. Υπό τις παραπάνω προϋποθέσεις, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι από την επιτυχία μιας τέτοιας πιλοτικής (ως φαίνεται) δομής, θα μπορούσαν να αντληθούν σημαντικά στοιχεία άρθρωσης μιας νέας προσέγγισης για τον τρόπο λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης εν γένει.

w w w.re porter.gr

Οικονομία

Κωνσταντίνος Μίχαλος

Χρήστος Σταϊκούρας

Πάνος Καρβούνης

Πού είναι η έξοδος από την κρίση; Τρεις ειδικοί απαντούν ΑΠΟ Τον Χάρη Αποστολόπουλο

w w w.re porter.gr

πό το 2010 και μετά, η χώρα μας έχει βρεθεί στη δίνη πρωτοφανούς κρίσης χρέους, οι δραματικές επιπτώσεις της οποίας αναγκάζουν την ελληνική οικονομία να συρρικνώνεται ολοένα και περισσότερο μέρα με τη μέρα και τα ελληνικά νοικοκυριά να «γονατίζουν» το ένα μετά το άλλο.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 15

Οικονομία

αγοραστική δύναμη των πολιτών συμπιέζεται ασφυκτικά, ενώ η εκτόξευση της ανεργίας απλώς επιδεινώνει την κατάσταση. Η δημοσιονομική ύφεση, έχει θίξει σε μεγάλο βαθμό την αξιοπρέπεια των Ελλήνων πολιτών. Σε τέτοιο βαθμό που όλοι αναζητούν το τέλος του δράματος. Από λίγο ως πολύ, άπαντες έχουν αναρωτηθεί πώς θα μπορούσε η χώρα μας να αφήσει πίσω της την κρίση και να επιστρέψει σε τροχιά ανάκαμψης. Συνηθέστερη απάντηση οι «επενδύσεις που πρέπει να προσελκύσουμε», η «αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος», οι «ιδιωτικοποιήσεις», το «κούρεμα του χρέους», η «αξιοποίηση του ΕΣΠΑ» και το «δίκαιο και σταθερό φορολογικό σύστημα». Σίγουρα κάποιες εκ των λύσεων, βρίσκονται στην εφαρμογή των παραπάνω όρων. Αλλά τι σημαίνει αυτό στην πράξη και πώς μπορεί να γίνει; Το «Reporter», ζήτησε από τρεις, καλά γνωρίζοντες την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας – τον πρώην αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών και νυν Συντονιστή Οικονομικών Υποθέσεων της ΝΔ κ. Χρήστο Σταϊκούρα, τον Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, κ. Πάνο Καρβούνη και τον Πρόεδρο ΚΕΕ & ΕΒΕΑ, κ. Κωνσταντίνο Μίχαλο- να μας περιγράψουν πώς η Ελλάδα θα μπορέσει να σταθεί και πάλι στα πόδια της.

Χρήστος Σταϊκούρας Πρώην αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών και νυν Συντονιστής Οικονομικών Υποθέσεων της ΝΔ

Προκλήσεις για την Ανάκαμψη Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός, το οποίο υποστηρίζεται πλέον και από ποσοτικούς δείκτες, ότι η χώρα, μετά τα δείγματα σταθεροποίησης το 2014, «λιμνάζει» βυθιζόμενη από τις αρχές του 2015, αναλώνοντας χρόνο και πόρους, σε έναν ευρύτερο περίγυρο υψηλών κινδύνων.

16 R E P O R T E R |

Οι ιδεοληψίες, η αβελτηρία και οι παλινωδίες επέφεραν τεράστιο κόστος στη χώρα και στην οικονομία. Η πραγματική οικονομία επέστρεψε στην ύφεση, όπου και παραμένει. Η τάση αποκλιμάκωσης της ανεργίας συρρικνώθηκε. Oι επιχειρηματικές προσδοκίες επιδεινώθηκαν και η καταναλωτική εμπιστοσύνη υποχώρησε. Οι ληξιπρόθεσμες φορολογικές οφειλές των ιδιωτών προς το Κράτος διογκώθηκαν. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Κράτους προς τον ιδιωτικό τομέα «εκτοξεύθηκαν». Ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία, στις κατασκευές, στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο και στις υπηρεσίες συρρικνώθηκαν.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Τα «λουκέτα» στην αγορά πολλαπλασιάστηκαν. Οι τραπεζικές καταθέσεις παρουσίασαν τη μεγαλύτερη εκροή από την αρχή της κρίσης. Η ποιότητα χαρτοφυλακίου των τραπεζών επιδεινώθηκε και η πιστωτική συρρίκνωση συνεχίστηκε. Οι διαρθρωτικές αλλαγές «κόλλησαν» ενώ κάποιες, λίγες αποκρατικοποιήσεις, ύστερα από πολλά εμπόδια, τελικά πραγματοποιήθηκαν. Το αποτέλεσμα σήμερα της εικόνας της οικονομίας, εξαιτίας και της 7μηνης καθυστέρησης ολοκλήρωσης της αξιολόγησης, είναι οι πολίτες να έχουν ήδη φορτωθεί πολύ βαριά μέτρα, να έχουν προστεθεί νέες επώδυνες και ταπεινωτικές υποχρεώσεις στη χώρα, όπως είναι το ταμείο αποκρατικοποιήσεων, να έχουν επιβληθεί μόνιμα μνημόνια με τον αυτόματο και οριζόντιο μηχανισμό δημοσιονομικής διόρθω-

σης, και να έχουν φουσκώσει οι οφειλές του Κράτους προς τους ιδιώτες. Συνεπώς, η ολοκλήρωση της αξιολόγησης, θα βρει την Ελλάδα σε ένα κρίσιμο σημείο. Σημείο κατά το οποίο θα προσπαθεί να διαμορφώσει ένα νέο επίπεδο ισορροπίας, δυστυχώς πολύ χαμηλότερο από αυτό στο οποίο βρισκόταν στο τέλος του 2014.

Το ερώτημα συνεπώς, που τίθεται, είναι: τι πρέπει να γίνει από εδώ και μπρος για να σταθεροποιηθεί και πάλι η κατάσταση και να μπει η χώρα σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης; Κατά την άποψή μου πρέπει να κινηθούμε σε παράλληλους άξονες, με βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο χρονικά ορίζοντα.

Αυτοί οι άξονες είναι: 1ος. Η αποκατάσταση της σταθερότητας και η εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης. Σταθερότητα και εμπιστοσύνη που προϋποθέτουν, βέβαια, Κυβερνητική αξιοπιστία και σοβαρότητα. Οι οποίες, δυστυχώς σήμερα, αποτελούν «αγαθό σε ανεπάρκεια». 2ος. Η τάχιστη αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου. Δυστυχώς, η δόση που συνοδεύει την ολοκλήρωση της αξιολόγησης υπολείπεται σημαντικά του ποσού που είχε προγραμματιστεί να λάβει η Ελλάδα μέχρι σήμερα. Ανέρχεται μόλις στα 7,5 δισ. ευρώ, έναντι των 15 δισ. ευρώ, που προέβλεπε ο χρηματοδοτικός προγραμματισμός του Μνημονίου. Ενώ τα υπόλοιπα 2,8 δισ. ευρώ, θα χορηγηθούν σταδιακά, υπό προϋποθέσεις και νέα προαπαιτούμενα.

w w w.re porter.gr

Οικονομία

Έ να κομμάτι αυθήσουν στη διααπαιτείται η τής, και μάλιτήρηση ή/και στη διαμόρφωση στα το μικρότερο, δημιουργία νέων ενός σταθερού θα αποπληρώσει εξωστρεφών και φορολογικού μόνο μέρος από ανταγωνιστικών συστήματος, τις συσσωρευμέεγχώριων επιχεινες ληξιπρόθεσμες η εναρμόνιση ρήσεων και στην οφειλές. προσέλκυση ξέτων ρυθμών Είναι προφανές λειτουργίας της νων άμεσων επενότι η συνολική δικαιοσύνης με δύσεων. 5ος. Η υλοποίητους αποπληρωτις ανάγκες της ση αποκρατικομή μετατίθεται, παραγωγικής, ποιήσεων και η στην καλύτερη επιχειρηματικής αξιοποίηση της περίπτωση, για το 2017, στερώντας και επενδυτικής δημόσιας περιουρευστότητα από δραστηριότητας σίας. Ιδιωτικοποιήσεις την πραγματική οι οποίες μπορούν οικονομία. 3ος. Η αλλαγή του μίγματος να συμβάλουν στον εκσυγτης δημοσιονομικής προχρονισμό και στην αύξηση σαρμογής, με τη μείωση των της αποτελεσματικότητας των υψηλών - και για μεγάλη πεεπιχειρήσεων, στη βελτίωση ρίοδο - στόχων για πρωτογετης ανταγωνιστικότητας και νή πλεονάσματα. στην ενίσχυση της εξωστρέΗ αριστερή ιδεοληπτική εμφειας της οικονομίας, αλλά μονή στην αύξηση της φοροκαι στον περιορισμό των δαλογίας έχει αποδειχθεί οικονειακών αναγκών του Ελληνινομικά αναποτελεσματική και κού Δημοσίου. 6ος. Η ενίσχυση της μακροκοινωνικά άδικη. χρόνιας βιωσιμότητας του Αντίθετα, θα πρέπει να περάδημοσίου χρέους. σουμε στη σταδιακή μείωση Βιωσιμότητα που επιβαρύντης φορολογίας : θηκε από τους ανερμάτιστους -Με την επίτευξη των δημοσιχειρισμούς των τελευταίων ονομικών στόχων, όπως έγιμηνών. Επί του παρόντος, η νε με τις πρώτες φορολογικές προτεινομένη από του Ευρωελαφρύνσεις του 2014. παίους εταίρους ρύθμιση για -Με την μεγαλύτερη περιστοτο χρέος παραμένει ασαφής λή των δημοσίων δαπανών. και είναι αβέβαιη, τελεί υπό Υπάρχουν περιθώρια, δεν είπροϋποθέσεις και είναι μελλοναι πολύ μεγάλα. ντική. Σε κάθε δε περίπτωση -Με τη συνεχή θεσμική, διοιη ρύθμιση αυτή συνοδεύεται κητική και τεχνολογική εναπό τη διατήρηση υψηλών δυνάμωση του φορολογικού πρωτογενών πλεονασμάτων, συστήματος, με στόχο την ενώ δεν γίνεται καθόλου λόένταξη του «αφανούς» τμήμαγος για την εξέλιξη του μεγέτος της οικονομίας στο «εμφαθους χρέος/ΑΕΠ. νές» πεδίο της. 4ος. Η πραγματοποίηση δι7ος. Η σταδιακή εξομάλυναρθρωτικών μεταρρυθμίσεση της πιστωτικής επέκταων στις αγορές αγαθών και σης. Προϋπόθεση, μεταξύ υπηρεσιών. άλλων, στο σκέλος του ενερΜεταρρυθμίσεις που θα βοηγητικού, αποτελεί η αντιμε-

18 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

τώπιση του υψηλού συσσωρευμένου αποθέματος μη-εξυπηρετούμενων δανείων. Προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται καλύτερος συντονισμός των εμπλεκόμενων φορέων σε επίπεδο στρατηγικής και τεχνικής υλοποίησης των αποφάσεων, προώθηση της αποσυμφόρησης των δικαστηρίων, επίσπευση των διαδικασιών. 8ος. Η ταχύτερη υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων μέσω της ορθολογικής αξιοποίησης των διαθέσιμων Ευρωπαϊκών κονδυλίων και των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Καθώς και η προώθηση επενδυτικών σχεδίων, που θα αξιοποιούν αποτελεσματικά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, το «Πρόγραμμα Γιούνκερ». Αλλά και η ψήφιση του νέου Αναπτυξιακού Νόμου για την ενίσχυση νέων επενδύσεων. 9ος. Η δομική βελτίωση των παρεχόμενων κοινωνικών δαπανών, με την εφαρμογή σύγχρονων πολιτικών πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης, όπως είναι ο θεσμός του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, που θα επιτρέψουν τη μείωση της φτώχειας και της ανισότητας, μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις. 10ος. Η υιοθέτηση ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας. Σχέδιο που θα έπρεπε, με βάση και τις δεσμεύσεις του Μνημονίου, να έχει ολοκληρωθεί από την Ελληνική Κυβέρνηση το Μάρτιο του 2016. Και το οποίο σήμερα, προφανώς, δεν υφίσταται. Ούτε καν γίνεται συζήτηση γι’ αυτό. Σχέδιο που θα πρέπει να στο-

χεύει στη σταδιακή αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας, από μια οικονομία βασισμένη στην κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων σε μια ανταγωνιστική και εξωστρεφή οικονομία, προσανατολισμένη στις επενδύσεις, τις εξαγωγές, την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε κλάδου και την ανάδειξη της σημασίας της γεω-στρατηγικής θέσης της χώρας. Προς αυτή την κατεύθυνση απαιτείται η διαμόρφωση ενός σταθερού φορολογικού συστήματος, η εναρμόνιση των ρυθμών λειτουργίας της δικαιοσύνης με τις ανάγκες της παραγωγικής, επιχειρηματικής και επενδυτικής δραστηριότητας, η βελτίωση της «ποιότητας» των δημόσιων οικονομικών, με την ανάδειξη παραγόντων όπως είναι η εκπαίδευση, η έρευνα και η καινοτομία. Καθώς και μεταρρυθμίσεις στο Κράτος, με τη δραστική μείωση της γραφειοκρατίας, την προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, την ολοκλήρωση του ρυθμιστικού μηχανισμού αδειοδότησης και τη θωράκιση του ρόλου των Ανεξάρτητων Αρχών. Κατά την εκτίμησή μου, αυτές οι προτεραιότητες θα απελευθερώσουν μη παραγωγικά δεσμευμένους ή αδρανείς πόρους της οικονομίας μας και θα βελτιώσουν το κλίμα, με πολλαπλασιαστικές θετικές επιδράσεις σε νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και στην προσέλκυση νέων εγχώριων και ξένων επενδύσεων. Αυτές όμως οι προϋποθέσεις απαιτούν στιβαρή και αποφασιστική πολιτική ηγεσία, η οποία να διαθέτει σχέδιο και βούληση, σοβαρότητα και αξιοπιστία. Και η παρούσα Κυβέρνηση αυτά δεν τα διαθέτει και δεν δείχνει ικανή να τα διαμορφώσει. w w w.re porter.gr

Οικονομία

Πάνος Καρβούνης Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα

έξοδος της χώρας από την ύφεση και η ανάκαμψή της είναι συνδυασμός τριών παραμέτρων: διαρ-

θρωτικών μεταρρυθμίσεων, δημοσιονομικής σταθερότητας και επενδύσεων. Το τρίπτυχο αυτό δεν είναι ιδιαίτερα… πρωτότυπο, αλλά απολύτως απαραίτητο για κάθε χώρα, που θέλει να οικοδομήσει ένα σταθερό και βιώσιμο μέλλον. Η πρωτοτυπία στην περίπτωση της Ελλάδας έγκειται στο γεγονός, ότι η χώρα κλήθηκε να πάρει εξαιρετικά σημαντικές αποφάσεις και να υιοθετήσει μεγάλες αλλαγές ταυτόχρονα, και στα τρία επίπεδα. Στον τομέα των μεταρρυθμίσεων, η προσπάθεια που καταβάλλεται είναι τεράστια. Αυτό ισχύει και για την προηγούμενη πενταετία, αλλά πολύ περισσότερο, για την υλοποίηση του Μνημονίου, που υπογράφηκε το καλοκαίρι. Η ιδιαιτερότητα αυτής της συμφωνίας έγκειται στην υποχρέωση εμπροσθοβαρούς υιοθέτησης μεγάλης γκάμας μεταρρυθμίσεων -

20 R E P O R T E R |

κάτι που δεν έχουμε δει σε καμία άλλη ανάλογη συμφωνία πανευρωπαϊκά. Η Ελλάδα έδειξε αποφασισμένη να σεβαστεί τις δικές της δεσμεύσεις με παράλληλη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, του φορολογικού και των ιδιωτικοποιήσεων με απώτερο στόχο τον οικονομικό της εκσυγχρονισμό. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές δεν πρέπει απλά να μείνουν στο επίπεδο της υιοθέτησης αλλά να υλοποιηθούν με στόχο την επανεκκίνηση της ανάπτυξης. Καινοτομία του 3ου Μνημονίου είναι η ρητή δέσμευση προσφοράς από την πλευρά της Ε.Ε. τεχνικής υποστήριξης και τεχνογνωσίας στην Ελλάδα, ώστε να επιτύχει στο δύσκολο αλλά αναγκαίο αυτό έργο. Οι ομάδες της Επιτροπής, με την προσωπική συμβολή τόσο του Επιτρόπου Μοσκοβισί και του Αντιπροέδρου Ντομπρόβσκις, όσο και του ίδιου του Προέδρου Γιούνκερ, θα συνεχίσουν να δουλεύουν για την επιτυχή υλοποίηση της συμφωνίας που επετεύχθη. Κι αυτό θα γίνει κυρίως μέσω της Υπηρεσίας Υποστήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων υπό τον Μάαρτεν Φερβέι, o οποίος έχει παράλληλα αναπτύξει ιδιαίτερη δράση υποβοήθησης της χώρα μας στη διαχείριση του προσφυγικού. Οι σημαντικές πολιτικές αποφάσεις που λαμβάνονται το τελευταίο διάστημα, αναμένεται να αποτυπωθούν και στο δημοσιονομικό επίπεδο. Μετά από ένα δημόσιο έλλειμμα της τάξης του 13% το 2013, η Ελλάδα αναμένεται να πλησιάσει το όριο του 3% του ΑΕΠ το 2016. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Επιτροπής, η ανάπτυξη θα μπορούσε να αρχίζει να

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

σεων, χωρίς παρεμβολή του επιστρέφει στην Ελλάδα από κράτους, μετά από αντικειμεαυτό το καλοκαίρι και να φτάνική αξιολόγηση των προτάσει στο 2,7% το 2017. σεων με τραπεζικά κριτήρια. Στα μέσα του 2015 ο πλούτος Συνεπώς το σχέδιο Γιούνκερ ανά κάτοικο είχε επιστρέψει περιλαμβάνει όλα τα στοισε επίπεδα 1999. Η ανεργία χεία που υποβοηθούν τις παραμένει σε ποσοστό άνω επενδύσεις, εφόσον κατατου 23%. Αυτά όμως δεν είναι τεθούν σοβαρές και ώριμες νούμερα, είναι ανθρώπινες επενδυτικές προτάσεις. ζωές. Παράλληλα, η προσφυΠαράλληλα, το Eurogroup γική κρίση επιβαρύνει περαιτης 24ης Μαΐου αποτελεί τέρω την κατάσταση. Χρειάζεπραγματικό σημείο καμπής. ται παράλληλη ενίσχυση των Για πρώτη φορά, οι υπουρεπενδύσεων αλλά και αντιγοί οικονομικών της ευρωμετώπιση του ζητήματος του ζώνης συμφώνησαν ρητά χρέους. επί συγκεκριμένης πορείας Η εφαρμογή του «Επενδυτιελάφρυνσης του χρέους της κού Σχεδίου για την ΕυρώΕλλάδας ώστε να είναι βιώπη», (σχεδίου Γιούνκερ), στη σιμο. Βασικός στόχος όλων χώρα μας, με την πρώτη εταιτων Θεσμών με προεξάρχουρία, που πετυχαίνει να λάβει σα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δάνειο από αυτή αλλά και η είναι η επιστροφή στην ανά«συμφωνία- ομπρέλα» για πτυξη. Για να γίνει αυτό, το την χρηματοδότηση ΜμΕ, θέμα του χρέους πρέπει να έρχονται να προστεθούν στο αντιμετωπιστεί, ώστε να μην νοικοκύρεμα των δημοσιοκρέμεται πάνω από το κεφάνομικών και την υιοθέτηλι της ελληνικής οικονομίας ση μεταρρυθμίσεων που δικαι κοινωνίας ως Δαμόκλειος αμορφώνουν ένα καλύτερο σπάθη, αποτρέποντας ιδιώπεριβάλλον. Το σχέδιο Γιούντες επενδυτές να αναλάβουν κερ δίνει έμφαση στην κινηδράση εκμεταλλευόμενοι τα τοποίηση, κυρίως ιδιωτικών συγκριτικά πλεονεκτήματα πόρων, ενώ παράλληλα τα της χώρας μας. τρέχοντα ευρωπαϊκά επενΠοιο είναι το τελικό διακύδυτικά προγράμματα επιβευμα; Είναι σαφώς η επιχορηγήσεων θα εξακολουστροφή της Ελλάδας στη θούν να υφίστανται κατά την θέση που της αρμόζει εντός επόμενη χρονιά. Αυτά τα ιδιτης ευρωπαϊκής οικονομίας. ωτικά κεφάλαια προέρχοΑλλά είναι κυρίως η αντανται, μέσω μόχλευσης, από μοιβή που οφείλεται σε ένα τις διεθνείς αγορές, ενώ είλαό που έχει κληθεί τα τελευναι πολύ σημαντικό το ότι, ταία χρόνια να σηκώσει ένα μ' αυτό τον τρόπο, προβλέτεράστιο βάρος. Είναι καιπεται η χρηματοδότηση έρρός οι κόποι του και οι προγων που δεν θα μπορούσαν σπάθειές του να αποφέρουν να πραγματοποιηθούν κάτω καρπούς, σε μια Ελλάδα που από τα συνήθη χρηματοδοτιδεν θα εξαρτάται κά τραπεζικά εραπό το τι θα κάγαλεία λόγω του Οι μεταρρυθμίσεις νει η Ευρώπη ή ρίσκου, που εξα- αυτές δεν πρέπει το ΔΝΤ, αλλά από κολουθεί να έχει απλά να μείνουν την φροντίδα μια επένδυση στο επίπεδο της που εμείς οι ίδιοι στη χώρα μας. υιοθέτησης αλλά ως Έλληνες επιΤέλος η χρημανα υλοποιηθούν δεικνύουμε για τοδότηση αυτή το παρόν και το γίνεται από την με στόχο την μέλλον της χώΕυρωπαϊκή Τρά- επανεκκίνηση της ρας μας. π ε ζ α Ε π ε ν δ ύ - ανάπτυξης w w w.re porter.gr

Οικονομία

Κωνσταντίνος Μίχαλος Πρόεδρος ΚΕΕ & ΕΒΕΑ

Μια ακόμη λάθος συνταγή για την έξοδο από την κρίση

ελληνική κυβέρνηση και οι εκπρόσωποι των δανειστών της χώρας κατέληξαν ύστερα από μια ατέρμονη διαπραγμάτευση σε μέτρα, που δεν προάγουν το σκοπό της επαναφοράς της χώρας στο δρόμο της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής, καθώς βρίσκονται προς την κατεύθυνση της πρόσκαιρης επίλυσης των προβλημάτων και εστιάζονται στην αύξηση των δημοσίων εσόδων, κυρίως μέσω της φορολογίας και της περικοπής κοινωνικών δαπανών. Αυτό, όμως, δεν είναι το ζητούμενο. Πρέπει να αλλάξουμε τα δομικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας, ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί με ταχείς ρυθμούς, στηριζόμενη αυτή τη φορά σε υγιείς και στέρεες βάσεις. Η σταθερή αύξηση του παραγόμενου εθνικού προϊόντος είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να μειωθεί το χρέος της χώρας σε βάθος χρό-

22 R E P O R T E R |

νου. Είναι ο μοναδικός τρόπος για να καταστεί δυνατή η αποκατάσταση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Το κρίσιμο στοίχημα είναι η αύξηση του εθνικού πλούτου, με κινητήριο δύναμη τον ιδιωτικό τομέα. Με την προσέλκυση επενδύσεων, που δημιουργούν βιώσιμες και υψηλής αξίας θέσεις εργασίας. Μια προσέγγιση που ενεργοποιεί τις δυνάμεις της οικονομίας, αντί να δημιουργεί νέες εξαρτήσεις από το κράτος. Η εφαρμογή μιας τέτοιας προσέγγισης θα πρέπει να συνοδευτεί και από τη διαμόρφωση ενός κατάλληλου επενδυτικού περιβάλλοντος. Δεν μπορεί την ίδια στιγμή, που αναδεικνύουμε ως υπέρτατο στόχο την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων, να επιβάλλονται φορολογικά μέτρα, που τρέπουν σε φυγή κάθε σοβαρό επενδυτή. Τα μέτρα μείωσης της φορολογίας δεν προτείνονται από τον επιχειρηματικό κόσμο, ως μέτρα μείωσης της συνεισφοράς του στα δημόσια έσοδα. Αντίθετα, θα συνέβαλλαν στην αύξηση των φορολογικών εσόδων από την άνοδο της οικονομικής δραστηριότητας και την αποκατάσταση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Άλλωστε όσο και αν αυξάνονται οι συντελεστές, αν δεν υπάρχουν κέρδη δεν θα υπάρχουν και φορολογικά έσοδα. Το πραγματικό διακύβευμα για την αγορά, αλλά και για το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, είναι το πώς θα δημιουργηθούν ξανά στην Ελλάδα συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης. Μιας ανάπτυξης, η οποία θα δημιουργεί ποιοτικές θέσεις εργασίας, ώστε να αντιμετωπιστεί η μάστιγα της ανεργίας και θα

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

και καταναλωτές, για την αύξηεπιτρέπει την ενεργοποίηση ση των ηλεκτρονικών συναλλατου ανθρώπινου δυναμικού γών. Σύνδεση αποτελεσμάτων της χώρας. Μιας ανάπτυξης, η με μείωση των φορολογικών οποία θα παράγει περισσότερο συντελεστών. εθνικό πλούτο, ώστε να στηριΑξιοποίηση των πόρων του χθεί η κοινωνική συνοχή και ΕΣΠΑ 2014 – 2020 για να ενινα αποκατασταθούν σταδιακά σχυθεί η ανταγωνιστικότητα οι συνέπειες της κρίσης, ειδικά των Μικρομεσαίων Επιχειρήστις ασθενέστερες οικονομικά σεων. Ενίσχυση μηχανισμών ομάδες του πληθυσμού. όπως τα κεφάλαια επιχειρημαΟι θέσεις μας για το μέλλον τικών συμμετοχών, οι επιχειρηείναι σαφείς: ματικοί άγγελοι, προγράμμαΕπιτάχυνση και ολοκλήρωτα δανειοδότησης με ευνοϊκούς ση των διαρθρωτικών αλλαόρους, start-up funds σε τομείς γών στην οικονομία και στο όπως οι νέες τεχνολογίες, η κράτος. αγροτική παραγωγή κτλ. Αξιοποίηση των συγκριτικών Αποφασιστικές παρεμβάπλεονεκτημάτων της χώρας, σεις στο πλαίσιο της ευρωπαμε τη δημιουργία νέων, καιϊκής νομοθεσίας, για τη μείωνοτόμων βιομηχανιών, για ση του κόστους της ενέργειας την παραγωγή, ποιοτικών και ειδικά των βιομηχανικών και διεθνώς ανταγωνιστικών τιμολογίων. Περαιτέρω απλοπροϊόντων με υψηλή προστιποίηση των διαδικασιών και θέμενη αξία. Διαφοροποίημείωση του κόστους ίδρυσης ση και ποιοτική αναβάθμιση επιχειρήσεων. Δημιουργία Βιτης παραγωγής των μονάδων ομηχανικών και Επιχειρηματου παραδοσιακού βιομηχατικών Πάρκων. νικού χώρου, ώστε η ανταγωΣτήριξη της εξαγωγικής δρανιστικότητά τους να μη στηστηριότητας των ελληνικών ρίζεται αποκλειστικά στον επιχειρήσεων. Επέκταση προπαράγοντα του κόστους. Λειγραμμάτων συγχρηματοδότητουργική σύζευξη της γεωρσης και παροχής εγγυήσεων, γικής παραγωγής, με τη βιογια επιχειρήσεις με εξαγωγικό μηχανία τροφίμων. προσανατολισμό Δημιουργία Απλό, σταθερό και ανταγωΑναπτυξιακής Τράπεζας Εξανιστικό φορολογικό σύστηγωγών – Εισαγωγών, στα πρόμα. Με συντελεστή 15% στο τυπα επιτυχημένων παραδειγσύνολο των φορολογητέμάτων του εξωτερικού. Παροχή ων κερδών για τα νομικά πρόειδικών κινήτρων μέσω της φοσωπα, αναβάθμιση του Κώδιρολογίας, για την άσκηση εξωκα Φορολογικής Διαδικασίας στρεφούς δραστηριότητας. ως προς τα πρόστιμα και τους Επίσπευση της διοικητικής μεελέγχους, σταδιακή μείωση ταρρύθμισης, με προτεραιότησυντελεστών ΦΠΑ, απαλλατες τη αναδιάρθρωση του δηγή από ΦΠΑ για τις μικρές επιμόσιου τομέα, τη διαμόρφωση χειρήσεις με ετήσια ακαθάρισύγχρονων οργανογραμμάτων, στα έσοδα ως 25.000 ευρώ και τη θέσπιση ποιοτιριζική αναμόρφωκών και ποσοτικών ση της φορολογίας Πρέπει να στόχων παραγωακινήτων. αλλάξουμε γικότητας, τη διαΤολμηρό πρόγραμ- τα δομικά μα καταπολέμηχαρακτηριστικά μόρφωση σοβαρού συστήματος αξιολόσης της φοροδιατης ελληνικής με κίνητρα φυγής. Προώθηση οικονομίας, ώστε γησης, και μηχανισμούς της ηλεκτρονικής να μπορέσει να επιβράβευσης και τιμολόγησης και αναπτυχθεί με προσέλκυσης των θέσπιση κινήτρων ταχείς ρυθμούς αρίστων. προς επιχειρήσεις w w w.re porter.gr

ADVERTORIAL

Νέα σειρά Lanes «Ade»: Η απάντηση για τη σωστή λειτουργία του σώματος.

ναγνωρίζοντας τις προκλήσεις υγείας που αντιμετωπίζουν χιλιάδες άνθρωποι καθημερινά, αλλά και τη μεγάλη επιβάρυνση, που προκαλεί ο τρόπος ζωής μας σήμερα, η Lanes έρχεται να δώσει τη λύση με τα συμπληρώματα διατροφής που προσφέρει. Στόχος της νέας σειράς «Ade» είναι να καλύψει κάθε ανάγκη προκειμένου να εξασφαλίσει τη σωστή λειτουργία του σώματος όπως: οι υγιείς και δυνατές αρθρώσεις, η ομορφιά, τα γερά οστά, ο ύπνος, η υγεία του ουροποιητικού συστήματος, η καλή εντερική λειτουργία και η καρδιαγγειακή υγεία. Με στοχευμένη δράση τα οχτώ νέα προϊόντα της εξειδικευμένης σειράς «Ade» εστιάζουν απευθείας στο πρόβλημα, ενεργούν δραστικά και συντελούν στην πρόληψη και την αντιμετώπιση ήπιων παθήσεων, που συναντώνται συχνά στη σύγχρονη καθημερινότητα. Αναλυτικά, τα καινοτόμα προϊόντα της σειράς είναι: FlexAde & FlexAde Xtra, ProbioAde, NightAde BeautyAde, OsteoAde, CystiAde, CardAde και διατίθενται στις καλύτερες τιμές της αγοράς. Γιατί, «για κάθε ανάγκη, πρώτα Lanes».

Lanes: Εμπειρία και εξειδίκευση στην πιο προσιτή τιμή FlexAde Xtra Η αρθρίτιδα και οι μυοσκελετικές νόσοι ταλαιπωρούν 400 εκατ. άτομα παγκοσμίως, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, που καταδεικνύουν την επιδείνωση της ποιότητας ζωής εκατομμυρίων ατόμων λόγω σημαντικών προβλημάτων του μυοσκελετικού συστήματος. Μόνο στην Ελλάδα, 1,8 εκατ. άνθρωποι

στοχευμένα ενεργά συστατικά για άμεση ανακούφιση από τον πόνο, τη δυσκαμψία και το πρήξιμο των αρθρώσεων.

υαλουρονικό κολλαγόνο MSM γλυκοζαμίνη χονδροϊτίνη μαγγάνιο βιταμίνη C

πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα, ενώ οι πόνοι και τα προβλήματα στη μέση και την πλάτη αποτελούν τη 2η συχνότερη αιτία απουσίας από την εργασία. Το νέο προϊόν FlexAde Xtra αποτελεί την πληρέστερη, πιο προσιτή και αποτελεσματική επιλογή για υγιείς & δυνατές αρθρώσεις. Δρα άμεσα και προλαμβάνει αποτελεσματικά ασθένειες των οστών, όπως η οστεοαρθρίτιδα, ενώ είναι το καλύτερο εργαλείο για την πρόληψη και συντήρηση των υγειών αρθρώσεων. Το Lanes FlexAde Xtra, είναι ο πληρέστερος συνδυασμός των πιο δραστικών συστατικών για δυνατές αρθρώσεις. Με 7 στοχευμένα ενεργά συστατικά και με σύσταση One-a-day, αποτελεί την πιο προσιτή επιλογή για άμεση ανακούφιση από τον πόνο, τη δυσκαμψία και το πρήξιμο. Περιέχει υαλουρονικό, κολλαγόνο, MSM, γλυκοζαμίνη και χονδροϊτίνη, μαγγάνιο & βιταμίνη C συνδυασμός ιδανικός για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση ασθενειών όπως η οστεοαρθρίτιδα. Γι’ αυτό άλλωστε, η πρόσληψή του, ενδείκνυται σε ασθενείς οστεοαρθρίτιδας ακόμη και σε κρίση. Ταυτόχρονα, το FlexAde Xtra είναι η καταλληλότερη επιλογή για όσους επιβαρύνουν, καταπονούν και τραυματίζουν τις αρθρώσεις τους, όπως οι αθλητές, αλλά και τα άτομα που καταπιάνονται με βαριά ή και χρόνια χειρωνακτική εργασία, αφού παράλληλα μειώνει και τις φλεγμονές. Επίσης, συνιστάται σε άτο μα που αντιμετωπίζουν πόνο λόγω καταγμάτων, παχύσαρκους, ανθρώπους που κάνουν καθιστική ζωή, αλλά και σε ηλικιωμένους. Πρόκειται για μια προσιτή επιλογή, το κόστος της οποίας διαμορφώνεται μόλις στα 21,50 ευρώ, ενώ προσφέρει άμεση ανακούφιση και αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων.

24 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

w w w.r ep or ter.g r

| XΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ | oikonomia

> Η ΚΥΠΡΟΣ

ΣΕ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ του Νίκου Χριστοδουλίδη

(Κυβερνητικού εκπροσώπου της Κυπριακής Δημοκρατίας)

2013

bail in w w w.r ep or ter.g r

2016

>2%

οικονομική ανάπτυξη

2,5%

πρωτογενές πλεόνασμα

σταθερή μείωση του δημοσίου χρέους

επαρκώς κεφαλαιοποιημένοσ τραπεζικόσ τομέασ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ2014 2016| |R R EP EO PO RR TE TR E R2 52 5

Οικονομία

M ετά την απόφαση του Eurogroup τον Μάρτιο του 2013 να χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά το «bail-in» ως θεραπεία για την τραπεζική κρίση στην Κύπρο, πολύ λίγοι ήταν αυτοί που θα μπορούσαν να προβλέψουν ότι τρία χρόνια αργότερα, η Κύπρος θα είχε μια οικονομική ανάπτυξη που ξεπερνά το 2%, ένα σχεδόν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό με πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 2,5%, μια σταθερή μείωση του δημοσίου χρέους, έναν επαρκώς κεφαλαιοποιημένο τραπεζικό τομέα και ότι η χώρα δεν θα χρειαζόταν να ζητήσει παράταση του προγράμματος στήριξης. Με λίγα λόγια, ξεπερνώντας μια πρωτοφανή οικονομική κρίση, η Κύπρος, μετά από τρία χρόνια δραστικών μεταρρυθμίσεων, αναδιάρθρωσης τραπεζών και δημοσιονομικής εξυγίανσης, παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη ανάκαμψη. Ως συνδυασμός των πιο πάνω εξελίξεων, καθίστανται πλέον εμφανείς οι θετικές επιπτώσεις και στην πραγματική οικονομία. Η Κύπρος χαρακτηρίζεται πλέον ως πρότυπο οικονομικής μεταρρύθμισης και εξυγίανσης.

26 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Το κλειδί της επιτυχίας ήταν το γεγονός ότι η Κύπρος κατάφερε να μετατρέψει την οικονομική κρίση σε μια ευκαιρία να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά και να διορθωθούν μακροπρόθεσμες αδυναμίες και στρεβλώσεις, και να οικοδομήσει εκ νέου μια ισχυρή οικονομία στηριζόμενη πάνω σε στέρεες βάσεις.

Πιο συγκεκριμένα: Αυτό δεν έγινε με αύξηση των φόρων, αλλά αντιθέτως, με περικοπή των δημοσίων δαπανών, «πάγωμα» νέων προσλήψεων στο δημόσιο τομέα, και εξορθολογισμό των δαπανών κοινωνικής πρόνοιας μέσω μιας πλήρους μεταρρύθμισης του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας. Πολιτική ιδιωτικοποιήσεων και αδειοδοτήσεων που συμπεριλαμβάνει τα λιμάνια, τη δημιουργία καζίνου, νέων μαρίνων, το κρατικό λαχείο και εν μέρει τον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Ταυτόχρονα, μέσω της αναδιάρθρωσης έχουμε ένα μικρότερο αλλά πολύ πιο υγιή τραπεζικό τομέα, ο οποίος λειτουργεί υπό αυστηρότερη εποπτεία και επίβλεψη. Με ισχυρή ανακεφαλαιοποίηση, η οποία έχει επιτευχθεί κυρίως μέσω ξένων επενδύσεων, και με νέα διοίκηση στις περισσότερες από τις κυπριακές τράπεζες, δικαίως μπορούμε να λέμε ότι το κυπριακό τραπεζικό σύστημα έχει γυρίσει σελίδα. Εξίσου σημαντικός, αν όχι περισσότερο, είναι ο στρατηγικός αναπροσανατολισμός του επιχειρηματικού τομέα και των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, ο οποίος δεν στηρίζεται πλέον σε έναν υπερμεγέθη τραπεζικό τομέα ούτε στις υψηλές ξένες καταθέσεις.

Παρά τα άλματα προόδου, σίγουρα οι προκλήσεις παραμένουν, όπως η υψηλή, αν και μειούμενη ανεργία, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και τα όποια εμπόδια θέτει η γραφειοκρατία. Συνεχίζοντας αποφασιστικά τις μεταρρυθμίσεις, είμαστε βέβαιοι ότι θα ξεπεράσουμε και τις εναπομείνασες προκλήσεις. Η Κύπρος, τα τελευταία τρία χρόνια έχει αποδείξει ότι έχει μάθει από τα λάθη του παρελθόντος, ότι η οικονομία της είναι ανθεκτική, ότι έχει την ικανότητα να δημιουργήσει και να διατηρήσει μια σταθερή οικονομία και ταυτόχρονα να είναι ένα αξιόπιστο μέλος της Ευρωπαϊκής Έ νωσης και της ευρωζώνης. Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας, ήταν αναμφίβολα προϊόν στενής συνεργασίας μεταξύ της Κυβέρνησης, της Βουλής των Αντιπροσώπων, της αντιπολίτευσης, των κοινωνικών εταίρων και πάνω απ΄όλα του κυπριακού λαού που όχι μόνο επέτρεψε στην κυβέρνηση να εφαρμόσει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις αλλά, στήριξε πραγματικά τη δύσκολη αυτή προσπάθεια. Αυτή η συλλογική προσπάθεια θα συνεχιστεί. Η ολοκλήρωση του προγράμματος στήριξης δεν είναι σε καμία περίπτωση το τέλος του δρόμου για την Κύπρο, αλλά σηματοδοτεί τη συνέχιση των σχεδιασμών μας, με ιδιαίτερη έμφαση στις βιώσιμες μεταρρυθμίσεις.

υνοπτικά λοιπόν, η κυπριακή οικονομία έχει σταθεροποιηθεί και έχει εξελιχθεί από την παρατεταμένη ύφεση, καταγράφοντας ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Κατά συνέπεια η προοπτική είναι θετική, με βασική προϋπόθεση τη διατήρηση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας, της

w w w.re porter.gr

Οικονομία

28 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

συνετής διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών και των προσπαθειών για περαιτέρω ενίσχυση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της κυπριακής οικονομίας. Ταυτόχρονα, η διατήρηση της σταθερής πορείας που μας έχει φέρει σήμερα σε ένα καθοριστικό σταυροδρόμι, αποτελεί το κλειδί που θα επιτρέψει την περαιτέρω αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της κυπριακής οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης και επίτευξης της λεγόμενης επενδυτικής βαθμίδας, κάτι που θα μειώσει αισθητά το συνολικό κόστος δανεισμού για την Δημοκρατία και θα απελευθερώσει πολύτιμους πόρους από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ο συνδυασμός των πιο πάνω θα σπρώξει την οικονομία μας ακόμα πιο μπροστά. Ταυτόχρονα, η έξοδος από το μνημόνιο σηματοδοτεί την επανάκτηση της τύχης της χώρας στα χέρια μας, χωρίς να χρειάζεται

κανείς απ’ έξω να μας επιβάλλει οτιδήποτε.

αραμένουμε λοιπόν σοβαροί και υπεύθυνοι και μετά την ολοκλήρωση του μνημονίου. Δεν θα αφήσουμε καμία προσπάθεια στη μέση. Οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων μας επιφορτίζουν με μεγαλύτερη ακόμη ευθύνη να ολοκληρώσουμε το μεγάλο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της κυβέρνησής, ούτως ώστε να μετατρέψουμε την χώρα μας σε ένα σύγχρονο, αξιόπιστο, φιλικό στον πολίτη ευρωπαϊκό κράτος. Αυτή εξάλλου είναι και η απαίτηση του Κυπριακού λαού στον οποίο είμαστε υπόλογοι και έχουμε υποχρέωση να μην απογοητεύσουμε.

w w w.re porter.gr

Χρηματιστήριο Αθηνών:

Αναζητώντας νέους θετικούς καταλύτες ΑΠΟ Τh μαρια μιχαλη

υνεχίζοντας την «παράδοση» των τελευταίων χρόνων, το Χρηματιστήριο Αθηνών βρίσκεται και το 2016 αντιμέτωπο με τη δίνη των περιπετειών της ελληνικής οικονομίας, αντικατοπτρίζοντας την αστάθειά της και τις αδυναμίες της. Ωστόσο, η ολοκλήρωση της αξιολόγησης φαίνεται πως δημιουργεί προσδοκίες για ένα νέο κύκλο ανόδου, εάν υπάρξουν κι άλλοι απαραίτητοι θετικοί καταλύτες.

30 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Εν μέσω έντονης αβεβαιότητας από την αρχή του έτους, η ελληνική αγορά υπέστη «πανωλεθρία» το Φεβρουάριο, με τον Γενικό Δείκτη να κατρακυλά μέχρι και σε χαμηλό 25ετίας στις 420,82 μονάδες. Αρνητικοί πρωταγωνιστές της «βουτιάς» της ελληνικής αγοράς ήταν οι τράπεζες, οι οποίες κατάφεραν να φτάσουν στα επίπεδα του Νοεμβρίου του 2015 (όταν δηλαδή ολοκληρώθηκε η ανακεφαλαιοποίησή τους) μόλις στα τέλη Μαΐου. Ωστόσο, από τα χαμηλά αυτά του Φεβρουαρίου και κυρίως από τον Μάρτιο, το ελληνικό χρηματιστήριο ξεκίνησε έναν κύκλο προσδοκιών, προεξοφλώντας το κλείσιμο της αξιολόγησης, ο οποίος ολοκληρώθηκε τον Μάιο αποτυπώνοντας την αισιοδοξία των επενδυτών για σταθεροποίηση της οικονομίας. Η ολοκλήρωση της αξιολό-

γησης οδηγεί σε εξομάλυνση της κατάστασης και στη δημιουργία συνθηκών για μια αντίδραση των ελληνικών μετοχών, αλλά οι ελπίδες συνδέονται με τις όποιες προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας και των εταιρειών συνολικά, καθώς και με τη διαχείριση των «ανοιχτών πληγών» του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Αναλυτές άλλωστε συστήνουν υπομονή και επισημαίνουν ότι η συνέχιση της ανόδου δεν υποστηρίζεται από τα μεγέθη της οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική αγορά βρίσκεται σε αναζήτηση θετικών καταλυτών που θα μπορούσαν να επιδράσουν στην επενδυτική ψυχολογία. Τα αποτελέσματα του Eurogroup δεν προσέφεραν κάποια θετική έκπληξη για το ζήτημα του χρέους, κάτι που θα μπορούσε να είναι βασικός καταλύτης. Στον «οδικό χάρτη» των σημαντικών ειδήσεων, που περίμεναν οι επενδυτές περιλαμβάνεται η επαναφορά του waiver και η ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Παράλληλα, η εντατικοποίηση των αποκρατικοποιήσεων αναμένεται να στείλει στις αγορές το μήνυμα ότι εφαρμόζονται οι μεταρρυθμίσεις και η θεσμοθέτηση του «κόφτη δαπανών» να συμβάλλει στη θεμελίωση αξιοπιστίας με την αντιμετώπιση της διαχρονικής αδυναμίας της Ελλάδας να τιθασεύσει τις δαπάνες της. Ώθηση εκτιμάται ότι θα δώσουν στην Λεωφόρο Αθηνών και οι αναμενόμενες αναβαθμίσεις της Ελλάδας από τους οίκους αξιολόγησης.

w w w.re porter.gr

Χρηματιστήριο

Τι εκτιμούν για τις προοπτικές του ελληνικού χρηματιστηρίου οι άνθρωποι της αγοράς;

Η Ελλάδα στο δρόμο της επιστροφής στην κανονικότητα... Χρήστος Αλωνιστιώτης Chief Market Strategist, Delta Forex Group

Το τελευταίο διάστημα στην Ελλάδα έχουν συντελεστεί σημαντικές αλλαγές, στις οποίες δεν έχει δώσει κανείς σημασία. Ας δούμε την κατάσταση μέσα από τη σκοπιά των αγορών. Από το Φεβρουάριο του 2016, το χρηματιστήριο έχει ανέβει 45%, με τον τραπεζικό δείκτη να έχει καταγράψει ακόμα μεγαλύτερα κέρδη. Την ίδια περίοδο, η απόδοση του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου, έχει μειωθεί από το 11,60% στο 6,83% που είναι και το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων ετών. Αυτό σημαίνει ότι, τουλάχιστον για τους επόμενους 12 μήνες, οι επενδυτές θεw w w.re porter.gr

ωρούν ότι η Ελλάδα δεν θα βρεθεί σε δύσκολη θέση. Από αυτή την άποψη, οι διεθνείς επενδυτές βλέπουν την Ελλάδα να μπαίνει στο σωστό δρόμο. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα καλύτερο. Από τις 12 Φεβρουαρίου, η Ελλάδα είναι η πρώτη φορά μετά από χρόνια, που ακολουθεί την πορεία των διεθνών αγορών. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η Ελλάδα πλέον, βρίσκεται στα πρώτα στάδια της επανένταξης σε τροχιά διεθνών αγορών, διεθνών ροών επενδυτικών κεφαλαίων, διεθνούς ενδιαφέροντος. Αν το χρηματιστήριο συνεχίσει να συμπεριφέρεται όπως και τα διεθνή χρηματιστήρια, με τις υπερβολές του βεβαίως, τότε η επανένταξη στις αγορές θα είναι προ των πυλών. Και αυτό συνιστά τεράστια επιτυχία, καθώς προσδίδει σταθερότητα στη χώρα. Επιπλέον, οι αγορές ομολόγων κινούνται ανοδικά (πτώση επιτοκίων), ενώ η ΕΚΤ αναμένεται να συμπεριλάβει πλήρως την Ελλάδα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Αυτό θα οδηγήσει σε σταδιακό μηδενισμό των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, από δυο απόψεις. Πρώτον, οι αγορές από την ΕΚΤ θα πιέσουν τις αποδόσεις και δεύτερον, η επιστροφή των επενδυτών θεωρείται δεδομένη καθώς βλέπουν ότι ο κίνδυνος έχει

περάσει. Συνδυαστικά, οι αποδόσεις θα πέσουν κάτω από το 3% σε βάθος μηνών. Δηλαδή, στους επόμενους μήνες η Ελλάδα θα μπορούσε να χτυπήσει την πόρτα των αγορών. Μεταξύ άλλων, αναμένουμε και τη σταδιακή αναβάθμιση της Ελλάδας από τους οίκους αξιολόγησης, που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα ενισχύσει την επενδυτική της θέση. Μην ξεχνάμε, ότι ήδη υπάρχουν funds τα οποία ασχολούνται με τα distressed assets της Ελλάδας και θα ακολουθήσουν funds των ίδιων εταιριών με μακροπρόθεσμου χαρακτήρα τοποθετήσεις σε περισσότερο liquid assets. Επόμενα βήματα, θα πρέπει να είναι η διευκόλυνση των συνθηκών στην πραγματική οικονομία. Η πτώση των αποδόσεων στα ομόλογα θα αυξήσει τη ρευστότητα και θα ωθήσει σε αύξηση των επενδύσεων. Όπως έγινε και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης. Συμπερασματικά, όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η Ελλάδα έχει πολύ καλύτερο μέλλον από αυτό που διαγράφεται αυτή τη στιγμή. Την ώρα που στα πρωτοσέλιδα επικρατεί απαισιοδοξία και άκρατη κριτική, θεμελιωδώς, βρισκόμαστε ίσως στην καλύτερη περίοδο των τελευταίων ετών. Και αυτό δεν το λέει, ο γράφων. Το λένε οι αγορές που πάντα ξέρουν.

Η ελληνική αγορά μπορεί να υπεραποδώσει το 2016 Σπύρος Παπαθανασίου PhD Υπεύθυνος Επενδυτικής Στρατηγικής Solidus ΑΕΠΕΥ

Παρά τα θετικά σημάδια στο «μέτωπο» της Ελλάδας τα «σύννεφα» στο διεθνές περιβάλλον παραμένουν. Οι παγκόσμιες αγορές προβληματίζουν ενώ υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με τα παγκόσμια επιτόκια, καθώς ο «πόλεμος νομισμάτων» βρίσκεται σε εξέλιξη (ΗΠΑ, Ιαπωνία κλπ). Όλα αυτά με αυξημένους τους γεωπολιτικούς κινδύνους. Οι αγορές περιμένουν απτά και ξεκάθαρα μηνύματα για να τα αποτυπώσουν στις τιμές. Ωστόσο η ισορροπία παραμένει εύθραυστη. Αναλύοντας τα διαθέσιμα στοιχεία παρατηρούμε μια υπερ-απόδοση από την αρχή του έτους για το πετρέλαιο (35,05%), τον χρυσό (15,46%), τον Γενικό Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αθηνών (5,05%), τον δείκτη ακινήτων στις ΗΠΑ (4,94%), το Αμερικανικό δεκαετές ομόλογο (3,18%) και το αμερικανικό μετοχικό δείκτη S&P-500 (1,32%). Στον αντίποδα υπο-αποδίδουν ο γαλλικός μετοχικός δείκτης CAC (-4,18%), ο γερμανικός με-

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 31

Χρηματιστήριο

τοχικός δείκτης DAX (-5,01%) καθώς και ο δείκτης δολαρίου Αμερικής (-3,02%). Συνεπώς, βλέπουμε τον ελληνικό μετοχικό δείκτη να υπερ-αποδίδει σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους δείκτες. Αυτό είναι λογικό στην βάση της πρόσφατης ολοκλήρωσης της αξιολόγησης αλλά και της μεγάλης πίεσης που ασκήθηκε στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά επηρεάζεται ευθέως από τις ειδήσεις, τις εκθέσεις και τις αξιολογήσεις για το χρέος, τη χώρα, τις επιχειρήσεις. Ιδιαίτερα θετικό είναι το γεγονός ότι οι προβλέψεις θέλουν την τουριστική κίνηση στη χώρα να είναι αυξημένη. Σημαντικές θα είναι και οι δηλώσεις εγγύησης των ευρωπαίων αξιωματούχων για την πορεία της χώρας. Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης. Εξαιρετικά σημαντική είναι η επιστροφή του waiver. Έ να άλλο μέτρο, το οποίο θα απελευθερώσει ρευστότητα, είναι η απόφαση της ΕΚΤ να περιορίσει το ποσοστό του haircut, με το οποίο δέχεται τους ελληνικούς τίτλους. Επίσης, μπορεί να ακολουθήσουν άλλες διευκολύνσεις εξομάλυνσης της χρηματοδότησης του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος με στόχο τη δημιουργία περιβάλλοντος που θα ευνοήσει την επίσπευση της διαδικασίας άρσης των capital controls. Όλα αυτά επηρεάζουν ευθέως το επασφάλιστρο κινδύνου της χώρας (risk premium). Ουσιαστικά το μειώνουν και αυτό οδηγεί σε αύξηση των αποτιμήσεων των εισηγμένων εταιριών. Τεχνικά, ο Γενικός Δείκτης δείχνει να κινείται πάνω

32 R E P O R T E R | 32 R E P O R T E R |

από τα όρια των κινητών μέσων όρων των 50, 90 και 200 ημερών. Η ανοδική διάσπαση του κινητού μέσου των 200 ημερών περίπου στις 10 Μαΐου 2016 είναι εν ισχύ οπότε είμαστε μεσοπρόθεσμα σε ανοδική τάση. Αυτό είχε να συμβεί από το Μάιο του 2014. Σε συνέχεια, ο τεχνικός δείκτης Μacd (Σύγκλιση -Απόκλιση Κινητών Μέσων Όρων) έχει δώσει σήμα αγοράς από τις αρχές Μάιου. Υπό όλες τις ανωτέρω προϋποθέσεις η Ελληνική Χρηματιστηριακή Αγορά είναι δυνατόν να υπερ-αποδώσει σε σχέση με τις υπόλοιπες το 2016 στην βάση της γενικότερης ρευστότητας των συνθηκών. Προσοχή στις ξένες αγορές και στις έντονες διακυμάνσεις που θα υπάρξουν.

Στην αρχή νέου ανοδικού κύκλου ο Γενικός Δείκτης Δρ.Πάνος Δάντης Asset Management, Guardian Trust ΑΧΕΠΕΥ

ο ελληνικό χρηματιστήριο ξεκίνησε την χρονιά στις 631,35 μονάδες (κλείσιμο στις 31/12/15) και μετά από ένα νέο καθοδι-

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2015

κό κύμα επανήλθε άνω των 640 μονάδων, με αφορμή το κλείσιμο της συμφωνίας με τους δανειστές μέσα στο Μάιο. Το εξ άμηνο που πέρα σ ε ήταν πολύ δύσκολο για την οικονομία αλλά και για τις μετοχές καθώς ο ΓΔ του ΧΑ βρέθηκε σε νέα ιστορικά χαμηλά πολλών δεκαετιών, στις 420,82 μονάδες στις 11 Φεβρουαρίου του 2016. Από εκεί και μετά ακολούθησε μια έντονη ανοδική κίνηση - αντίδραση στην πολύ μεγάλη πτώση, η οποία έφερε τον ΓΔ, 3 μήνες αργότερα, στις 647 περίπου μονάδες (27/5) . Τα πολλά προβλήματα που κληρονόμησε το α’ εξάμηνο δεν φαίνεται να βρίσκουν λύση ουσιαστικά στο υπόλοιπο της χρονιάς. Ο καταιγισμός νέων φόρων σε μια φορολογική βάση απόλυτα εξαντλημένη και χρεωμένη είναι μαθηματικά βέβαιο πως θα μειώσει τα φορολογικά έσοδα με αποτέλεσμα να απαιτηθούν νέα μέτρα μετά τον Οκτώβριο κ.ο.κ. Παράλληλα η ύφεση σε μια μισοδιαλυμένη οικονομία, με ανεργία στο 25% θα δημιουργήσει πολλαπλάσια προβλήματα έστω και αν είναι μόλις 1,5 - 2% για όλο το 2016. Δυστυχώς η ανεργία τείνει να αποκτήσει δομικά χαρακτηριστικά και αν αυτό τελικά συμβεί θα απαιτηθούν πολλά περισσότερα από ότι συνήθως για να μειωθεί. Επίσης το πρόβλημα με τους πρόσφυγες και τους λαθρομετανάστες έχει δημιουργήσει πολλά θέματα

στην χώρα μας. Η αλήθεια είναι ότι πολιτικοί, τραπεζίτες σε όλη την Δύση αλλά και «ξένες δυνάμεις» είναι μπροστά σε καταστάσεις πρωτόγνωρες και δισεπίλυτες χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη προηγούμενη εμπειρία, ενώ η υπερχρέωση κρατών, νοικοκυριών και επιχειρήσεων έχει κάνει το πρόβλημα ακόμα μεγαλύτερο. Μέσα σε αυτό το εξαιρετικά ευμετάβλητο διεθνές περιβάλλον η χώρα καλείται να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα που είναι σχεδόν αδύνατο να εφαρμοστεί ή να φέρει αποτελέσματα, και είναι βέβαιο πως στο β’ εξάμηνο θα δούμε πολύ ισχυρές κοινωνικές αντιδράσεις. Παράλληλα, χρέη προς εφορία, ασφαλιστικά ταμεία και τράπεζες θα αυξηθούν. Όμως τα χρηματιστήρια είναι προεξοφλητικός μηχανισμός 8- 12 μηνών. Και η τεχνική τους εικόνα είναι σημαντική. Ο Γενικός Δείκτης για πρώτη φορά μετά την κορυφή του 2014 έχει διασπάσει τον ΚΜΟ200 ημερών , ενώ είναι κοντά στο να δώσει τον επόμενο μήνα το περίφημο Golden Cross ( o ΚΜΟ50 ημερών διασπά ανοδικά τον ΚΜΟ 200 ημερών), ένα πολύ σημαντικό ανοδικό σήμα μεσομακροπρόθεσμα. Κυματικά, κατά πάσα πιθανότητα, ο ΓΔ έχει δει τα χαμηλά του και είναι στην αρχή του νέου μεγάλου ανοδικού κύκλου με ότι αυτό προεξοφλεί σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

Την «ξενιτιά» επιλέγει το 39% των επιχειρήσεων Με ποιο τρόπο θα παραμείνουν στη χώρα; ΑΠΟ ΤON λαμπρο κατσαρο

ε ιλιγγιώδεις ρυθμούς δραπετεύουν επιχειρήσεις από τη χώρα όχι μόνο για να διασώσουν τη δραστηριότητά τους αλλά κυρίως για να την αναπτύξουν. Την ίδια στιγμή συνολικά 250.000 λουκέτα μπήκαν σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις τα τελευταία οκτώ χρόνια, με αποτέλεσμα να χαθούν 800.000 θέσεις εργασίας. ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 35

Επιχειρήσεις

οικονομική συγκυρία προκαλεί ασφυξία σε οποιαδήποτε απόπειρα επιχειρηματικής δραστηριότητας με τις επιπτώσεις της να διαφοροποιούνται ανάλογα με το εάν πρόκειται για νέες οι παλαιές επιχειρήσεις. Η «προϋπηρεσία» της κάθε επιχείρησης στην αγορά είναι αυτή, που τροποποιεί τα μέσα αντίστασης της κάθε μίας απέναντι στην κρίση. Ωστόσο οι συνέπειές της είναι έντονα αισθητές και για τις δύο κατηγορίες.

Τόσο οι νεοσύστατες όσο οι ήδη εδραιωμένες επιχειρήσεις οφείλουν να προσαρμοστούν με ιδιαίτερη ευελιξία στην τροποποιημένη καταναλωτική συμπεριφορά της πελατειακής τους βάσης, η οποία χαρακτηρίζεται από σημαντικά μειωμένη αγοραστική δύναμη. Σε αυτό το κλίμα αστάθειας, το οποίο επηρεάζεται σημαντικά από το θεσμικό πλαίσιο, στο οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις η «ξενιτιά» φαντάζει μοναδική λύση για μεγάλη μερίδα επιχειρηματιών. Συνολικά το 39% των επιχειρήσεων εξετάζει το ενδεχόμενο μεταφοράς της έδρας τους στο εξωτερικό, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από την αντίστοιχη έρευνα της Endeavor τον περασμένο Ιούλιο, μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων και της τραπεζικής αργίας. Σε απόλυτα νούμερα, περισσότερες από 9.000 μικρές, μεσαίες και με-

36 R E P O R T E R |

γάλες ελληνικές επιχειρήσεις αξιολογούν αυτήν τη στιγμή τα συν και πλην της μεταφοράς τους σε χώρα του εξωτερικού. Ταυτόχρονα, σε ποσοστό 15%, οι επιχειρήσεις του δείγματος δηλώνουν ότι έχουν ήδη μεταφέρει την έδρα τους στο εξωτερικό. Σημειώνεται ότι η έρευνα διεξήχθη σε δείγμα 300 επιλεγμένων επιχειρήσεων διαφόρων κλάδων και μεγεθών κατά το διάστημα 23-31 Μαρτίου 2016. Η τεχνολογία και η υγεία είναι οι κύριοι κλάδοι των οποίων οι εταιρείες θεωρούν πιο πιθανή τη μεταφορά έδρας στο εξωτερικό. Αντίθετα, στον αγροτικό τομέα και στα καταναλωτικά προϊόντα, οι επιχειρήσεις σε ποσοστό 80% επιθυμούν την παραμονή τους στη χώρα. Οι κυριότεροι λόγοι δραστηριοποίησης και παραμονής στην Ελλάδα είναι η παραδοσιακή παρουσία στη χώρα και η καλή γνώση της εγχώριας αγοράς (53%), καθώς και οι ευκαιρίες ανάπτυξης που

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

παρουσιάζονται (51%) κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης. Σημαντικός παράγοντας είναι και το υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό της χώρας (39%). Το χαμηλό κόστος του ανθρώπινου δυναμικού αναφέρθηκε επίσης σε ποσοστό 20%, ενώ σε μικρότερα ποσοστά συγκρατείται η φυγή επιχειρήσεων λόγω της πρόσβασης σε πρώτες ύλες και καλούς συνεργάτες. Αξίζει να αναφερθεί ότι κανείς από τους συμμετέχοντες δεν ανέφερε την κρατική στήριξη ως λόγο παραμονής στην Ελλάδα. Αντίστοιχα, ως βασικοί λόγοι φυγής σημειώνονται η φορολογική αστάθεια (60%), η πρόσβαση σε κεφάλαια (55%), η υψηλή φορολογία (51%) και η γραφειοκρατία (42%). Λιγότερο σημαντικοί λόγοι είναι η δυσκολία στις συναλλαγές λόγω των κεφαλαιακών ελέγχων και η αρνητική εικόνα της χώρας στο εξωτερικό. Τα κίνητρα παραμονής των εταιρειών στην Ελλάδα διαφοροποιούνται, όπως είναι αναμενόμενο, ανά κλάδο. Συγκεκριμένα, στους παραδοσιακούς κλάδους, όπως τα καταναλωτικά προϊόντα και η μεταποίηση, η μακροχρόνια παρουσία στην αγορά και η καλή γνώση της αποτελούν τα βασικά κριτήρια παραμονής. Σε τομείς που η χώρα διαθέτει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, όπως ο αγροτικός τομέας και ο τουρισμός, οι ευκαιρίες που παρουσιάζονται στην αγορά αποτελούν το βασικό κίνητρο παραμονής στη χώρα. Τέλος, σε τομείς που βρίσκονται σε αναδιάρθρωση ή στηρίζονται στην καινοτομία, όπως η τεχνολογία, η υγεία και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, το υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό της χώρας καθορίζει την επιλογή των επιχειρήσεων. Αντίθετα με την κυρίαρ-

χη αντίληψη ότι οι ελληνικές εταιρείες αναζητούν καταφύγιο σε χώρες όπως η Βουλγαρία, δημοφιλέστεροι προορισμοί είναι στην πραγματικότητα οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Οι μισές επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι θα επέλεγαν τις χώρες αυτές, κυρίως λόγω της σταθερότητας και της ευκολότερης πρόσβασης σε κεφάλαια. Για τους ίδιους λόγους επιλέγονται και οι ΗΠΑ, κυρίως από τεχνολογικές εταιρείες, σε μικρότερο ποσοστό (10%). Η Κύπρος είναι επίσης μεταξύ των επιλογών σε ποσοστό 16%, λόγω της διαφαινόμενης σταθερότητας και της χαμηλής φορολογίας που προσφέρει. Η χαμηλή φορολογία είναι και ο βασικός λόγος επιλογής της Βουλγαρίας, που όμως δηλώνεται μόνο στο 5% των απαντήσεων. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα δεν φαίνονται αισιόδοξοι για το μέλλον καθώς σε ποσοστό 56% πιστεύουν ότι η κατάσταση στη χώρα θα βελτιωθεί σε περισσότερα από 5 χρόνια ενώ μόλις το 9% βλέπει βελτίωση στην επόμενη διετία. Τα ποσοστά αυτά βρίσκονται σε αντίθεση με αντίστοιχα αποτελέσματα της έρευνας της Endeavor το Μάιο του 2014, καθώς σε ποσοστό 64% οι συμμετέχοντες είχαν απαντήσει ότι αναμένουν βελτίωση στα επόμενα 2 χρόνια και μόλις το 4% έκανε λόγο για περισσότερα από πέντε χρόνια. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι το 80% των συμμετεχόντων δηλώνει ότι αν άρχιζε σήμερα την επιχειρηματική ή επαγγελματική του δραστηριότητα θα το έκανε στο εξωτερικό και όχι στην Ελλάδα.

Τι διώχνει τις επιχειρήσεις από την Ελλάδα «Ιδιαίτερα «τραυματισμένο»

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

Τα τελευταία χρόνια είδαμε νέες, υγιείς επιχειρήσεις με μια διαφορετική κουλτούρα να αναπτύσσονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και να είναι έτοιμες να δώσουν μία αναπτυξιακή πνοή στην οικονομία. Ωστόσο, τα νέα δεδομένα τις βρίσκουν προβληματισμένες για την πορεία τους και φυσικά για την παραμονή τους στη χώρα

Ρεβέκκα Πιτσίκα Πρόεδρος και CEO της εταιρείας επιλογής στελεχών People For Business Group

w w w.re porter.gr

και ανήσυχο θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κάποιος τον επιχειρηματικό κόσμο στην Ελλάδα, μετά από τα τόσα χρόνια παρατεταμένης κρίσης και το πισωγύρισμα της οικονομίας με τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Σε ένα τέτοιο οικονομικό περιβάλλον, η επιβίωση πολλών επιχειρήσεων δεν θεωρείται πλέον δεδομένη, πόσο μάλλον η ανάπτυξη. Τα τελευταία χρόνια είδαμε νέες, υγιείς επιχειρήσεις με μια διαφορετική κουλτούρα να αναπτύσσονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και να είναι έτοιμες να δώσουν μία αναπτυξιακή πνοή στην οικονομία. Ωστόσο, τα νέα δεδομένα τις βρίσκουν προβληματισμένες για την πορεία τους και φυσικά για την παραμονή τους στη χώρα.» τόνισε η κ. Ρεβέκκα Πιτσίκα, Πρόεδρος και CEO της εταιρείας επιλογής στελεχών People For Business Group σχολιάζοντας στο Reporter τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στον επιχειρηματικό χώρο της χώρας. Ταυτόχρονα στηλίτευσε τις πρακτικές της κυβέρνησης, που οδηγούν στην επιβολή νέων δυσβάσταχτων φόρων. Όπως η ίδια επεσήμανε «η εμπιστοσύνη έχει πλέον χαθεί και η επιβολή των νέων φόρων έχει ισοπεδώσει την ελληνική οικονομία, κάνοντας την ανάπτυξη να φαντάζει ως ουτοπία και διώχνοντας τις ελληνικές επιχειρήσεις, εκτός Ελλάδας. Δημιουργείται έτσι ένα νέο φαινόμενο, το οποίο κάλλιστα θα μπορούσα να ονομάσω entrepreneurs’ drain, καθώς δείχνει την τάση του έλληνα επιχειρηματία να εγκαταλείψει την Ελλάδα, όχι μόνο για να διασώσει την επι-

χείρηση του, αλλά κυρίως για να μπορέσει να την αναπτύξει. Και ενώ κατά την διάρκεια της τελευταίας εξαετίας λόγω της κρίσης μιλούσαμε για brain drain, πλέον μιλάμε για entrepreneur drain.» Τι μπορεί να κρατήσει τις επιχειρήσεις εντός συνόρων; Με ποιον τρόπο μπορεί να αντιστραφεί το κλίμα και να αρχίσει να ανακτάται η εμπιστοσύνη των επιχειρηματιών αλλά και των επενδυτών στην ελληνική οικονομία; «Η μοναδική εναλλακτική είναι η κυβέρνηση να πορευτεί με ενιαία στρατηγική τα επόμενα χρόνια, να εφαρμόσει κατά γράμμα τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και να στηρίξει έμπρακτα την επιχειρηματικότητα.» τονίζει η κ. Πιτσίκα.

Πώς θα γίνει αυτό; με διευκόλυνση των επιχειρήσεων μέσα από το τραπεζικό σύστημα (άμεση άρση των περιορισμών των capital controls για τις επιχειρήσεις) με σταθεροποίηση του οικονομικού περιβάλλοντος και ενίσχυση της αξιοπιστίας της χώρας μας, μέσα από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων με δημιουργία σταθερού, απλού και μακροπρόθεσμου φορολογικού περιβάλλοντος, σε βάθος 5ετίας ή και 10ετίας, έτσι ώστε να μπορεί να υπάρχει φορολογικός προγραμματισμός και επιχειρηματικός σχεδιασμός για τις υπάρχουσες επιχειρήσεις και την προσέλκυση νέων επενδύσεων με ευέλικτες μορφές εργασίας και ευέλικτες εργασι-

ακές σχέσεις, ώστε εύκολα μία επιχείρηση να μπορεί να προσλαμβάνει και να απολύει (easy hiring – easy firing) με ελάφρυνση των εργοδοτικών εισφορών με ψηφιοποίηση των πληροφοριών, για την πάταξη της γραφειοκρατίας με απλοποίηση των διαδικασιών που αφορούν τις επιχειρήσεις με πρόσβαση σε πηγές χρηματοδότησης με ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων με δημιουργία δομών ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, για υπάρχουσες και νέες επιχειρήσεις, αλλά και για την υποστήριξη νέων επενδύσεων με πρόσβαση σε δομημένη επιχειρηματική γνώση και για τους υπάρχοντες επιχειρηματίες «Είναι πλέον σαφές ότι το κόστος της μη εφαρμογής των μέτρων όλο αυτό το διάστημα, είναι πολύ μεγαλύτερο από το κόστος της άμεσης εφαρμογής τους. Η κυβέρνηση και όλος ο πολιτικός κόσμος πρέπει να το αντιληφθεί αυτό. Είναι κρίμα, να χάσουμε κι άλλες επιχειρήσεις και επιχειρηματίες, που μέσα από την δραστηριότητά τους, θα ενισχύσουν άλλες οικονομίες και κοινωνίες, δημιουργώντας θέσεις εργασίας. Πρέπει άμεσα να σταματήσουμε το entrepreneurs’ drain. Χάσαμε ήδη ένα σημαντικό και πολύτιμο κεφάλαιο ως οικονομία και ως χώρα.» καταλήγει η κ. Πιτσίκα εκφράζοντας την ανησυχία της για το μέλλον του επιχειρηματικού κόσμου στη χώρα μας.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 37

ADVERTORIAL

Για εμάς στην ΑΒ Βασιλόπουλος η Εταιρική Υπευθυνότητα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής, της φιλοσοφίας και της κουλτούρας μας.

Οι ενέργειες μας διακρίνονται για τη διαχρονικότητα, την ευαισθησία και την καινοτομία τους. Η προσοχή μας στρέφεται σε προγράμματα που αφορούν στην ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών που δραστηριοποιούμαστε, στους ανθρώπους μας, στα προϊόντα που διαθέτουμε στα καταστήματα μας (στόχος μας είναι να διαθέτουμε στην ποικιλία μας προϊόντα ποιοτικά ασφαλή και υγιεινά σε οικονομικές τιμές) και στην προστασία του περιβάλλοντος (υλοποιούμε προγράμματα που στοχεύουν στη μείωση του ανθρακικού μας αποτυπώματος). Οι προσπάθειες μας αναγνωρίζονται από το κοινό, καθώς αυτό σταθερά μας συγκαταλέγει ανάμεσα στις πέντε πιο υπεύθυνες εταιρείες της χώρας και κυρίως μας αναγνωρίζει σαν το πιο κοινωνικά υπεύθυνο Σ/Μ. H ενίσχυση των συνανθρώπων μας που το έχουν ανάγκη, είναι σίγουρα προτεραιότητά μας. Μέσα από το μεγάλο πρόγραμμα Εταιρικής Υπευθυνότητας που υλοποιούμε με τίτλο «52 εβδομάδες, 52 Δράσεις σίτισης και φροντίδας σε όλη

την Ελλάδα», το 2013-2014, υποστηρίξαμε εκατοντάδες ανθρώπους που έρχονται αντιμέτωποι με προβλήματα σίτισης ενισχύοντας οικονομικά 52 φορείς σε όλη την Ελλάδα, ενώ από τον Οκτώβριο του 2014 και για το 2016 συνεχίζουμε με το ίδιο πρόγραμμα εστιάζοντας στα παιδιά. Στην ίδια κατεύθυνση και με επίκεντρο τις τοπικές κοινωνίες, έχουμε αναπτύξει πολλές ακόμα δράσεις όπως το πρόγραμμα δωρεάς κοντόληκτων τροφίμων και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης από τα καταστήματα και τις αποθήκες της ΑΒ. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέσω των 2 προγραμμάτων η εταιρεία μας διέθεσε πάνω από 1,4 εκατ. ευρώ σε χιλιάδες ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα σίτισης και απρόσμενες δυσκολίες

το 2015. Παράλληλα καινοτομούμε, αναπτύσσοντας συνέργειες με ΜΚΟ και άλλους φορείς. Πιο πρόσφατη από αυτές, η συνεργασία μας με την WWF, όπου για πρώτη φορά στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο θέσαμε ως στόχο και βάλαμε τα εχέγγυα για την έναρξη ενός προγράμματος βελτίωσης της βιωσιμότητας αλιευτικού στόλου. Στόχος της πρωτοποριακής αυτής συνέργειας είναι η επίτευξη βιωσιμότητας του στόλου γριγρί της Καβάλας που αλιεύει γαύρο και σαρδέλα, σύμφωνα με τα πρότυπα της οικολογικής πιστοποίησης αλιείας MSC. Τέλος, συνεχίζουμε να πρωτοπορούμε σε θέματα που αφορούν στη μείωση του ανθρακικού μας αποτυπώματος και ανακύκλωσης, καθώς έχουμε εγκαινιάσει μια νέα εποχή όσον αφορά στην κατασκευή των καταστημάτων μας, στα οποία εφαρμόζονται πρακτικές που μπορούν να παράγουν και να εξοικονομούν ενέργεια, ενώ η ΑΒ αποτελεί την πρώτη εταιρεία σε Ελλάδα και Ευρώπη που υλοποίει το Σύστημα Ατομικής Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών με την ανάπτυξη Κέντρων Ανακύκλωσης.

Επιχειρήσεις

4 40 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

προτάσεις

για τη στήριξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας ΑΠΟ ΤHN κυριακη αξιωτη

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

w w w.re porter.gr

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 41

Επιχειρήσεις

Aντιμέτωποι με το ρίσκο και την ανασφάλεια έρχονται εκατοντάδες νέοι επιχειρηματίες, που θέλουν να επενδύσουν και να αναπτύξουν τη δική τους επιχείρηση στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Με δεδομένη την οικονομική αστάθεια αλλά και τη δυσχέρεια στην άντληση κεφαλαίων, μικροί αλλά και μεγάλοι επενδυτές περιορίζουν τις δράσεις τους και αδυνατούν να εξελιχθούν. Για το λόγο αυτό, δεκάδες φορείς στην Ελλάδα -με στόχο τη στήριξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας με εξωστρεφή προσανατολισμόυλοποιούν προγράμματα κλειδιά για την επανεκκίνηση της οικονομίας, τη μείωση της ανεργίας αλλά και τον περιορισμό της φυγής νέων στο εξωτερικό. Τράπεζες και θερμοκοιτίδες καινοτόμων επιχειρήσεων παρέχουν κίνητρα στους εν δυνάμει επιχειρηματίες ώστε να δραστηριοποιηθούν και να ξεχωρίσουν με όχημα την καινοτομία.

42 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Η Τράπεζα Πειραιώς δίνει τη λύση με το PJ Tech Catalyst Fund

η νεοφυή επιχειρηματικότητα στον τομέα της τεχνολογίας στηρίζει η Τράπεζα Πειραιώς, κυρίως μέσα από τις επενδύσεις που εκτελεί το PJ Tech Catalyst Fund (www. pjtechcatalyst. com), το οποίο ιδρύθηκε με τη συμμετοχή της Τράπεζας και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (EIF) το 2012 στο πλαίσιο των προγραμμάτων χρηματοδότησης JEREMIE της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το PJ Tech Catalyst είναι ένα venture capital fund το οποίο διαθέτει 15.000.000 ευρώ για επενδύσεις μέχρι 1.500.000 ευρώ μέσω

μετοχικής συμμετοχής σε καινοτόμες, εξωστρεφείς νεοφυείς εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στο τομέα των τεχνολογιών της Πλη-

ροφορικής και Επικοινωνιών (Information Communication Τechnology) και βρίσκονται στο στάδιο της σποράς (seed startups). Νεοφυείς εταιρείες που πληρούν τα ανωτέρω στοιχεία μπορούν να αναζητήσουν χρηματοδότηση από το εν λόγω fund. Μέχρι σήμερα το PJ Tech Catalyst έχει επενδύσει σε 15 εταιρείες (portfolio companies), ενώ συνεχίζει να εξετάζει και άλλο αριθμό επενδύσεων. Η μεγαλύτερη χρηματοδότηση, που το PJ Tech Catalyst έχει δώσει σε startup είναι 750.000 ευρώ.

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

Βελτιωμένη ποιότητα για τις startup επιχειρήσεις Όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει ο CEO τoυ PJ Tech Catalyst Fund, κ. Ίων Τσάκωνας, το οικοσύστημα των καινοτόμων startup εταιρειών τεχνολογίας στην Ελλάδα έχει βελτιωθεί αισθητά τα τελευταία 4-5 χρόνια -εν μέρει εξαιτίας της αύξησης των διαθέσιμων επενδυτικών κεφαλαίων προς αυτές, κυρίως από venture capital funds (όπως το PJ Tech Catalyst)και συνεχίζει να αναπτύσσεται με αξιόλογους ρυθμούς.

Η ParkΑround για την αρωγή της Τράπεζας Πειραιώς H ParkAround ξεκίνησε στο Amsterdam της Ολλανδίας το 2013 όταν ο Γιάννης Κατσιώτης και ο Κώστας Αρκάδας επιλέχθηκαν ανάμεσα από 400 εταιρείες παγκοσμίως να συμμετάσχουν στο Ευρωπαϊκό Startup Accelerator «Rockstart». Το πρόγραμμα ήταν 3μηνης διάρκειας, ενώ στη συνέχεια με την ένταξη κι άλλων επενδυτών υλοποιήθηκε το εγχείρημα. “Το PJ Tech

w w w.re porter.gr

Catalyst ήταν ο στρατηγικός επενδυτής, που επιλέξαμε μαζί με άλλους επενδυτές σε Ελλάδα, Κύπρο και Αγγλία. Μέχρι στιγμής είμαστε ικανοποιημένοι από τη συνεργασία καθώς είναι δίπλα μας σε ότι έχουμε χρειαστεί τόσο οικονομικά όσο και συμβουλευτικά”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Κατσιώτης.

πως τονίζει, το κυριότερο πρόβλημα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας είναι εκείνο της άντλησης κεφαλαίων. Η ελληνική επενδυτική κοινότητα παρά το γεγονός ότι θέλει να επενδύσει, δεν είναι διατεθειμέ-

νη να ρισκάρει με αποτέλεσμα, τις περισσότερες φορές οι όροι που προτείνονται να είναι πιο «σκληροί» σε σχέση με αντίστοιχους Ευρωπαίους ή Αμερικάνους επενδυτές. Μια ακόμη πρόκληση είναι εκείνη της γραφειοκρατίας καθώς το να ξεκινήσει κάποιος μια εταιρεία στην Ελλάδα με μεγάλο ρίσκο μπορεί να τον αφήσει εκτεθειμένο απέναντι στο κράτος. Να σημειωθεί πως το ParkAround παρέχει δυνατότητες στάθμευσης σε οδηγούς για το αεροδρόμιο σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Χανιά και

Οι εν λόγω επιχειρήσεις έχουν κάνει τα πρώτα τους ελπιδοφόρα βήματα αλλά συνολικά βρίσκονται ακόμη σε αρχικά στάδια. Ωστόσο, η ποιότητά τους βελτιώνεται συνεχώς και τα επόμενα χρόνια θα προσφέρουν πολλά στην ελληνική οικονομία. Σχετικά με τους προβληματισμούς των νέων επιχειρηματιών επισημαίνει πως εντοπίζονται κυρίως στην οικονομική αστάθεια, τη γραφειοκρατία, τις αυξημένες εισφορές προς το δημόσιο, τη ρηχή αγορά αξιόλογων στελεχών για τις εξωστρεφείς εταιρείες, τα capital controls, τη μικρή ανοχή στην αποτυχία, το ανεπαρκές πτωχευτικό δίκαιο, την αντίληψη περί δαιμονοποίησης της επιχειρηματικότητας με τις αρνητικές της συνέπειες, την έλλειψη κουλτούρας startup.

Ρόδο καθώς και για το κέντρο της Αθήνας σε περισσότερους από 120 χώρους. Διαθέτει για τους πελάτες του αποκλειστικές προσφορές με την κράτηση μιας θέσης, η οποία μπορεί να γίνει οnline, τόσο μέσω υπολογιστή όσο και μέσω κινητού. Η smartphone εφαρμογή είναι δωρεάν και διαθέσιμη για Android & iPhone. Το κόστος στάθμευσης μέσω ParkA round ενδεικτικά είναι 1,2 € στο Κολωνάκι, 2 € στο Χαλάνδρι, 6 € στο Σύνταγμα για το κέντρο της Αθήνας. Για το αεροδρόμιο της Αθήνας διατίθενται προσφορές ύψους 18 € για 3 ημέρες, 30 € για 10 ημέρες κ.ο.κ.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 43

Επιχειρήσεις

Ώθηση στους νέους επιχειρηματίες με το πρόγραμμα egg - enter•grow•go

M ε το πρόγραμμα egg - enter•grow•go η Eurobank στηρίζει τη νεανική καινοτόμο επιχειρηματικότητα, επιλέγοντας ιδέες νέων ανθρώπων, ηλικίας 18-44 ετών, έτσι ώστε να ωριμάσουν και να γίνουν επιτυχημένες επιχειρήσεις.

44 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Πρόκειται για μια πρωτοβουλία Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της Τράπεζας που σχεδίασε και υλοποιεί σε συνεργασία με το Corallia, και παρά τη σύντομη διαδρομή του (ξεκίνησε τη λειτουργία του μόλις το 2013) έχει να επιδείξει εξαιρετικά επιτεύγματα. Στόχος του egg από την περίοδο του σχεδιασμού του ακόμα, ήταν να δημιουργήσει ευκαιρίες ώστε οι ταλαντούχοι νέοι να

μείνουν, να δοκιμαστούν και να δημιουργήσουν στη χώρα μας, περιορίζοντας και ανακόπτοντας έτσι την επιστημονική και επιχειρηματική μετανάστευση στο εξωτερικό. Παράλληλος στόχος είναι η δημιουργία κινήτρων για την επιστροφή εκείνων, που αναζήτησαν την τύχη τους στο εξωτερικό τα προηγούμενα χρόνια, να επαναπατρίσουν την τεχνογνωσία και την εμπειρία

τους στην ελληνική αγορά. Το egg ενθαρρύνει επιχειρηματικά σχέδια τα οποία συμβάλλουν στην εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας, συμβαδίζουν με τις τρέχουσες και αναδυόμενες επιχειρηματικές τάσεις της οικονομίας, κάνουν ευρεία χρήση καινοτομιών και νέων τεχνολογιών, ή/και διακρίνονται από σημαντικής έκτασης εφαρμογή στην καθημερινή ζωή.

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

Νεοφυείς επιχειρήσεις με δραστηριοποίηση στη διεθνή αγορά Από τις ομάδες που συμμετείχαν στους δύο προηγούμενους κύκλους που έχουν ολοκληρωθεί και τον 3ο κύκλο που ολοκληρώνεται, μέχρι σήμερα 63 επιχειρήσεις βρίσκονται εν ζωή και επιχειρούν. Η πλειονότητα των νεοφυών αυτών επιχειρήσεων ήδη δραστηριοποιείται στην ελληνική και τη διεθνή αγορά. Οι αρχικές ομάδες έχουν προσλάβει επιπλέον 128 νέους συνεργάτες, ενώ έχουν αναπτυχθεί 45 συνεργασίες μεταξύ εται-

Οι μορφές χρηματοδότησης Η πρόσβαση σε κεφάλαια αποτελεί βασικό συστατικό βιωσιμότητας των startups. Ένας από τους 5 πυλώνες του Προγράμματος είναι η χρηματοδότηση από την Eurobank, ειδικά σχεδιασμένη για τις εταιρείες του egg, που έχουν ανάγκες τόσο σε κεφάλαια κίνησης όσο και σε επενδύσεις σε πάγια, με ειδικούς ευνοϊκούς όρους. Είναι ένα χρηματοδοτικό προϊόν σχεδιασμένο ώστε να συνδυάζει χαμηλά επιτό-

w w w.re porter.gr

ρειών του προγράμματος. Επιπλέον έχουν κατατεθεί 7 αιτήματα ευρεσιτεχνίας. Από τις 63 εταιρείες, οι 15 εκπροσωπούν τη γυναικεία επιχειρηματικότητα. Σύμφωνα με την επικεφαλής του προγράμματος, κ. Ρούλα Μπαχταλιά, ο αριθμός των εν ζωή επιχειρήσεων που “γεννήθηκαν” με τη στήριξη του egg, καταρρίπτει τα μέχρι τώρα στατιστικά δεδομένα σύμφωνα με τα οποία, μόλις 1 στις 10 startup επιχειρήσεις επιβιώνουν μετά τα πρώτα δύο χρόνια από τη στιγμή έναρξης της λειτουργίας του. Το γεγονός ότι οι εταιρείες αυτές όχι μόνον επιβιώνουν αλλά διακρίνονται για το υψηλό τους επίπεδο τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, δημιουργεί μεγάλη αισιοδοξία για το χώρο.

κια, μεγάλη διάρκεια αποπληρωμής και egg είναι η συνεργασία και η αφοσίωση περίοδο χάριτος κεφαλαίου έως 3 χρότων δύο εταίρων Eurobank & Corallia, από νια, ενώ δεν απαιτεί επιπλέον εξασφατο 2013 μέχρι σήμερα, όπως και ο ολοκληλίσεις από μέρους των startups. Βασική ρωμένος χρηματοοικονομικός πυλώνας, προϋπόθεση για την έγκρισή του είναι η που εισάγαμε στις αρχές του 3ου κύκλου. ύπαρξη πρωτότυπου προϊόντος ή υπηΕπιπλέον, η διαδικασία από την προκήρυρεσίας, η καλή βαθμολόγηση με βάση ξη του Προγράμματος, την αξιολόγηση σε τους δείκτες απόδοσης του προγράμματρεις (3) φάσεις και την τελική έγκριση για τος egg και η θετική γνωμοδότηση του συμμετοχή στο πρόγραμμα 30 εταιρειών μέντορα της προς χρηματοδότηση εταιανά κύκλο, αποδεικνύει τη σοβαρότητα ρείας, η οποία παρέχεται μετά την ολοκαι την ποιότητα του εγχειρήματος, γεγοκλήρωση του προγράμματος. νός που επιβεβαιώνεται και από τις 12 αξιΤέλος, το πρόγραμμα εξασφαλίζει ουολογήσεις αποτελεσματικότητας (KPIs), σιαστική υποστήριξη στη διασύνδεση που αποτιμούν την πορεία των εταιρειτων ομάδων με στρατηγικούς επενδυών κατά τη διάρκεια των 12 μηνών φιλοξετές, επιχειρηματικούς “αγγέλους” και νίας τους στο πρόγραμμα. Τέλος, η ομάδα άλλα χρηματοδοτικά σχήόλων των συντελεστών, συΜέχρι τώρα, ματα, ώστε να διεκδικήσουν μπεριλαμβανομένων των χο10 από τις και νε εξασφαλίσουν το επιρηγών και των υποστηρικτών επιχειρήσεις έχουν αδιάκοπα και ανιδιοτελώς προθυμητό ύψος και είδος χρηχρηματοδοτηθεί σφέρουν το χρόνο, την εμπειματοδότησης. Μέχρι τώρα, από την Eurobank ρία και τις γνώσεις τους με κοι10 από τις επιχειρήσεις συνολικά με έχουν χρηματοδοτηθεί από 500.000 € περίπου, νό στόχο: την πρόοδο αυτών την Eurobank συνολικά με των επιχειρηματικών προσπαενώ 7 από τις 500.000 ευρώ περίπου, ενώ θειών των νέων ανθρώπων. επιχειρήσεις 7 από τις επιχειρήσεις έχουν έχουν εξασφαλίσει Όλα τα παραπάνω δίνουν σηεξασφαλίσει χρηματοδότημαντική προστιθέμενη αξία χρηματοδότηση ση από επενδυτικά κεφάκαι αυξάνουν τις πιθανότητες από επενδυτικά λαια άνω του 1 εκατ. ευρώ. κεφάλαια άνω του επιτυχίας στο όλο εγχείρημα”, “Αυτό που διαφοροποιεί το καταλήγει η κ. Μπαχταλιά. 1 εκατ. €

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 45

H Vesselbot για την αρωγή της Eurobank “Η συνεργασία μας με την Eurobank ξεκίνησε μέσα από τη συμμετοχή μας στον 3ο κύκλο του Incubation program egg enter•grow•go τον Ιούνιο του 2015. Στο πλαίσιο της συμμετοχής μας στο πρόγραμμα δεχτήκαμε πολύτιμη βοήθεια και κατάρτιση τόσο από τους συνεργάτες υποστηρικτές του προγράμματος όσο και από τον μέντορα μας κύριο Πάνο Θεοδοσόπουλο, CEO της Propulsion Analytics. Μέσα από τη συνδρομή αυτή, καταφέραμε να δώσουμε πολύ πιο γρήγορα σάρκα και οστά στην επιχειρηματική μας ιδέα και σε λιγότερο από ένα χρόνο να την μετατρέψουμε σε ενεργή επιχείρηση”, επισημαίνει η co-founder της εταιρείας Vesselbot που συνεργάστηκε με τη Eurobank, κ. Αθανασία Παναγιωτοπούλου. “Η πρόσφατη βράβευση μας με το δεύτερο βραβείο του διαγωνισμού egg-THI Excellence Award Pitching Competition μας τιμά ιδιαίτερα και μας γεμίζει χαρά καθώς διακριθήκαμε ανάμεσα από ένα σύνολο πολύ αξιόλογων επιχειρήσεων από όλους τους κύκλους του προγράμματος. Στην πρώτη φάση του διαγωνισμού 29 από τις 63 startup εταιρεί-

46 R E P O R T E R |

ες των τριών κύκλων του προγράμματος egg καταθέσαμε το επιχειρησιακό μας σχέδιο στην κριτική επιτροπή. Οι 12 από αυτές με την καλύτερη βαθμολογία προκριθήκαμε στον τελικό που πραγματοποιήθηκε στις 16 Μαΐου 2016, στο κτήριο του egg”, συμπληρώνει. Το VesselBot είναι μια καινοτόμος διαδικτυακή πλατφόρμα με τη μορφή SaaS (Software as a Service), η οποία παρέχει τόσο στους ναυλωτές όσο και τους ιδιοκτήτες πλοίων στρατηγικά, λειτουργικά και οικονομικά οφέλη αποδοτικότητας χρησιμοποιώντας ελάχιστους πόρους της εταιρείας τους σε σημαντικά χαμηλότερο κόστος από αυτό, που λειτουργεί σήμερα η αγορά μέσω των παραδοσιακών εταιρειών ναύλωσης. Επιπλέον προσφέρει τη δυνατότητα πρόσβασης σε μεγάλο όγκο συγκεντρωμένων πληροφοριών, που αφορούν στα δεδομένα της αγοράς την τρέχουσα χρονική στιγμή και έτσι καθιστά δυνατή τη λήψη της πιο συμφέρουσας απόφασης και για τα δυο αντισυμβαλλόμενα μέρη. Ως εκ τούτου οι εταιρείες, οι οποίες θα χρησιμοποιούν την πλατφόρμα θα επιτύχουν σημαντική μείωση τόσο στα λειτουργικά τους κόστη όσο και στο χρόνο λήψης επιχειρηματικών αποφάσεων με αποτέλεσμα την αύξηση των κερδών τους.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

To NBG Business Seeds στο πλευρό όσων επιχειρούν

M Με το πρόγραμμα NBG Business Seeds η Εθνική Τράπεζα δίνει τη δική της απάντηση στα προβλήματα της νεοφυούς επιχειρηματικότητας.

Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο εγχείρημα στήριξης της καινοτόμου και εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, το οποίο απευθύνεται σε όλα τα στάδια της πορείας μιας νεοφυούς επιχείρησης: από την ωρίμανση της ιδέας και του επιχειρηματικού σχεδίου μέσω του διαγωνισμού, έως τη στήριξη ώριμων καινοτόμων μικρομεσαίων επιχειρήσεων με αρκετά εκατομμύρια τζίρο. Σύμφωνα με τον PhD, Συντο-

νιστή προγράμματος ΝΒG Business Seeds, Βusiness Banking, Διεύθυνσης Ανάπτυξης Πελατών Λιανικής, της Εθνική Τράπεζας, κ. Σπύρο Αρσένη, το πρόγραμμα περιλαμβάνει δράσεις ανάδειξης και προβολής καινοτόμων ιδεών και έργων, εκπαίδευσης και καθοδήγησης ομάδων, παροχής υποδομών, δικτύωσης και χρηματοδότησης. Πέρα από τη διαγωνιστική φάση και τη βράβευση των προτάσεων μέσα από τον ετήσιο Διαγωνισμό Καινοτομίας & Τεχνολογίας (φέτος ολοκληρώνεται η 6η χρονιά), έμφαση δίνεται στην υποστήριξη της υλοποίησης επιλεγμένων προτάσεων που έχουν διακριθεί. Σε συνεργασία με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και τον ΣΕΒ οι εμπνευστές επιλεγμένων προτάσεων παρακολουθούν προγράμματα εκπαίδευσης σε θέματα επιχειρηματικότητας, λαμβάνουν δωρεάν υπηρεσίες και προϊόντα της Amazon και της Microsoft, ενώ τους παρέχονται υπηρεσίες incubation σε συ-

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

Οι μορφές χρηματοδότησης Ανάλογα με την ωριμότητα των ομάδων διαφοροποιείται και η μορφή της χρηματοδότησης. Για εταιρείες σε pre-seed φάση, μέσω του ετήσιου διαγωνισμού, δίνονται χρηματικά βραβεία ύψους περίπου 50.000 ευρώ, ενώ ο πρώτος νικητής λαμβάνει έπαθλο 20.000 ευρώ.

νεργασία με τον ΣΕΒ και τον incubator 1776 με έδρα τις Η.Π.Α. Παράλληλα, για την οικονομική στήριξη εταιρειών, προβλέπονται στοχευμένα προγράμματα δανεισμού και συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο, καθώς και δράσεις καθοδήγησης σε συνεργασία με τη Google, τη Grant Thornton, τη Watson Farley and Williams, την IATI καθώς και πρωτοβουλίες δικτύωσης και καθοδήγησης σε συνεργασία με την Endeavor Greece και το Ελληνο-Αμερικάνικο Επιμελητήριο. Έ μφαση επίσης δίνεται στην καθοδήγηση (mentoring) των ομάδων από τα έμπειρα στελέχη της Εθνικής Τράπεζας, τα οποία, με επαγγελματική εμπειρία, άνω των είκοσι ετών και σε διαφορετικούς κλάδους, προτείνουν στοχευμένες λύσεις για τη βελτίωση κάθε καινοτόμου προσπάθειας.

w w w.re porter.gr

Πολλές από τις βραβευμένες ομάδες, χρησιμοποίησαν τα χρήματα αυτά για την ολοκλήρωση του προϊόντος ή της υπηρεσίας τους. Για πιο ώριμες εταιρείες, που έχουν ήδη πελάτες και έσοδα, η Tράπεζα παρέχει ανάλογα με τη δυναμική ανάπτυξής τους είτε χρηματοδότηση μέσω συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο, είτε ομολογιακά δάνεια, είτε παροχή δανείων ειδικού σκοπού. “Παρατηρείται μια σταθερή βελτίωση και ωρίμανση του οικοσυστήματος στα έξι χρόνια λειτουργίας του Διαγωνισμού Καινοτομίας & Τεχνολογίας και του προγράμματος ΝΒG Business Seeds. Πλέον οι επιχειρηματικές προτάσεις, που φτάνουν στο πρόγραμμα είναι πιο ολοκληρωμένες και στηρίζονται από συγκροτημένες ομάδες. Παρ’ όλα αυτά πιστεύουμε

Οι προϋποθέσεις συμμετοχής Στο πρόγραμμα NBG Business Seeds εντάσσεται κάποιος είτε μέσα από τη συμμετοχή του στο Διαγωνισμό Καινοτομίας & Τεχνολογίας, είτε μέσα από τη διάκρισή του στους σχετικούς φοιτητικούς διαγωνισμούς καινοτομίας συνεργαζόμενων πανεπιστημίων (ΑΠΘ, ΕΚΠΑ, ΟΠΑ και ΕΑΠ), είτε μέσα από τη διάκρισή του στα προγράμματα των φορέων: ΣΕΒ, Ελληνοαμερικάνικο Επιμελητήριο και Microsoft.

πως υπάρχει ακόμα μεγάλο περιθώριο βελτίωσης στην οικονομική ανάλυση, στο μάρκετινγκ και τις πωλήσεις.” εξηγεί ο κ. Αρσένης σχετικά με το επίπεδο των νεοφυών επιχειρήσεων στη χώρα μας. Όπως σημειώνει, οι ανησυχίες των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στη νεοφυή επιχειρηματικότητα είναι η καθιέρωση ευέλικτων εταιρικών δομών και διαδικασιών, η θέσπιση ευέλικτου φορολογικού πλαισίου, η προώθηση νέων εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης (crowdfunding κλπ), η τόνωση της εξωστρέφειας και της διεθνούς δικτύωσης αλλά και η αξιοποίηση της ακαδημαϊκής έρευνας. Σε αυτούς τους προβληματισμούς ανταποκρίνεται το πρόγραμμα NBG Business Seeds της Εθνικής Τράπεζας προτείνοντας το πρόγραμμα crowdfunding act4Greece, το οποίο σύντομα θα ανοίξει για δράσεις equity και δανείων. Mέσω αυτού δίνεται έμφαση στην αξιοποίηση της ακαδημαϊκής έρευνας ενισχύοντας ομάδες όπως η Insybio. Ενισχύεται επίσης η εξωστρέφεια μέσα από τη συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς όπως η Endeavor, ο αμερικάνικος incubator 1776, με φορείς όπως το Ελληνο-αμερικάνικο επιμελητήριο και εταιρείες με διεθνή προγράμματα υποστήριξης όπως η Microsoft, η Αmazon, η Grant Thornton, η Watson Farley and Williams.

ήμερα το πρόγραμμα φιλοξενεί συνολικά 20 εταιρείες που ανήκουν σε διάφορους κλάδους της οικονομίας. Όσον αφορά τον τομέα της πληροφορικής, το NBG Business Seeds συνεργάζεται με τις SourceLair, Tdg, Obrela security, Ismood και Inverse, ενώ από τον κλάδο του τουρισμού φιλοξενεί τις Blueground, Incrediblye και Hotelbrain. Από αυτές που ασχολούνται με τις ιατρικές υπηρεσίες και τη βιοτεχνολογία παρέχει αρωγή στις InSybio, Care

across και Rtsafe, ενώ από όσες δραστηριοποιούνται στο λιανικό εμπόριο στην ItBooms. Από εκείνες που ασχολούνται με τον τομέα των υπηρεσιών στηρίζει τις Giaola, Nannuka και Doctoranytime, ενώ από τις σχετικές με τις μεταφορές την Nestcargo. Από τις εταιρείες που σχετίζονται με την εκπαίδευση χρηματοδοτεί την Kinems, ενώ αναφορικά με τον πρωτογενή και δευτερογενή αγροτικό τομέα, το πρόγραμμα της Εθνικής Τράπεζας παρέχει στήριξη στην Radiki και στην Kalamata papadimitriou.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 47

Η Blueground για την αρωγή της ΕΤΕ Την ουσιαστική αρωγή του προγράμματος NBG Business Seeds της Εθνικής Τράπεζας αναγνωρίζουν οι υπεύθυνοι της νεοφυούς επιχείρησης στο χώρο του τουρισμού, Blueground. Όπως εξηγούν, η ένταξη της επιχείρησης στο πρόγραμμα ήταν ιδιαίτερα βοηθητική τόσο όσον αφορά τα επενδυτικά κεφάλαια που διατέθηκαν όσο και την αναγνωρισιμότητα που επιτεύχθηκε σε ιδιοκτήτες και πελάτες. Παράλληλα, σχολιάζουν πως η μη εύρεση πόρων λειτουργεί απαγορευτικά για τις επιχειρήσεις, τόσο γι' αυτές που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στο χώρο όσο και γι' αυτές που θέλουν να αναπτυχθούν. Από την άλλη η κρίση δημιουργεί και ευκαιρίες, καθώς υπάρχει πρόσφορο έδαφος σε τομείς όπου οι υφιστάμενοι ανταγωνιστές υπαναχωρούν. Αντικείμενο της Blueground είναι η προώθηση, διαχείριση και διαμόρφωση οικιστικών ακινήτων με την υποστήριξη της τεχνολογίας, ενώ βασικός της στόχος είναι να καταστεί μία από τις ηγέτιδες εταιρείες σε αυτό τον ταχεία αναπτυσσόμενο χώρο. Για το επόμενο έτος εστιάζει στη συνεχή βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών της, στην αύξηση του κύκλου εργασιών μέσω της ανάληψης και εκμετάλλευσης περισσότερων καταλυμάτων στην Ελλάδα, στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, όπως και την επέκταση σε νέες αγορές. Ήδη η επιχείρηση δραστηριοποιείται στην Κωνσταντινούπολη και θα επεκταθεί στο Ντουμπάι.

48 R E P O R T E R |

Ο σπόρος των νεοφυών επιχειρήσεων “ανθίζει” στο Orange Grove

ε ανάλογο μήκος κύματος η θερμοκοιτίδα επιχειρηματικότητας, Orange Grove, υλοποιώντας το όραμα του πρώην πρέσβη της Ολλανδίας στην Αθήνα, κ. Jan Versteeg, δημιουργήθηκε με στόχο το κράτος της Ολλανδίας- συντονίζοντας φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό (πανεπιστήμια, κέντρα καινοτομίας & επιχειρηματικότητας, αναγνωρισμένες επιχειρήσεις και συμβούλους κλπ)- να στηρίξει έμπρακτα τις ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις, συμβάλλοντας καθοριστικά στην μείωση της ανεργίας και της διαφυγής πολύτιμου ανθρώπινου δυναμικού εκτός της χώρας. Όλα αυτά δεν θα ήταν δυνατά αν δεν υπήρχε η στήριξη σημαντικών πολυεθνικών και ελληνικών εταιρειών, που στο πλαίσιο της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης αγκάλιασαν και χρηματοδότησαν το εγχείρημα.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Ποιοι έχουν δικαίωμα συμμετοχής Στο Orange Grove μπορούν να συμμετέχουν νέοι Έλληνες ή Ευρωπαίοι, που έχουν μια καινοτόμο επιχειρηματική ιδέα ή έχουν ήδη ξεκινήσει την υλοποίησή της. Τις αιτήσεις αξιολογεί ομάδα ειδικών, ώστε να δίνεται η ευκαιρία σε όλες τις νεοφυείς επιχειρήσεις, που έχουν προοπτικές ανάπτυξης και ικανό ανθρώπινο δυναμικό να αξιοποιήσουν το μεγάλο πλεονέκτημα που δίνει η “εκκόλαψή” τους στο Orange Grove. Από το Σεπτέμβριο του 2013 στο Orange Grove έχουν φιλοξενηθεί συ-

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις

νολικά 105 εταιρείες και έχουν ωφεληθεί περισσότεροι από 160 νεοφυείς επιχειρηματίες. “Στο Orange Grove γίνονται δεκτές ιδέες και εταιρείες από κάθε είδους κλάδο -και όχι μόνο εταιρείες πληροφορικής η διαδικτύου. Έτσι κάτω από την ομπρέλα του, συνυπάρχει ένα εξαιρετικό μείγμα ιδεών και επιχειρηματιών, κάτι που από μόνο του είναι ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα της θεμροκοιτίδας”, αναφέρει ο Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Νεοφυών Επιειρήσεων και Μέλος Αdvisory Βoard του Orange Grove, κ. Παναγιώτης Ζαμάνης. Ενδεικτικά αναφέρονται η Join Cargo, η οποία είναι μια διαδικτυακή πλατφόρμα μεταφορών, ένα marketplace, το οποίο συνδέει τις εταιρείες που επιθυμούν να μεταφέρουν τα εμπορεύματά τους και τους μεταφορείς – ιδιοκτήτες φορτηγών, που χρειάζονται φορτίο για να γεμίσουν τα φορτηγά τους. Η LIA premium extra virgin olive oil, είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα εταιρείας του αγροδιατροφικού τομέα, με καινοτόμα χαρακτηριστικά, που ξεχωρίζει για την εξαιρετική ποιότητα και το πρωτοποριακό branding και packaging τους. Τέλος, αναφέρεται και η Hopwave, η εταιρεία που κέρδισε τον πιο πρόσφατο διαγωνισμό “The Squeeze”, που οργανώνεται για τις ομάδες της θερμοκοιτίδας. Το Hopwave app είναι η πρώτη εφαρμογή για κινητά που βοηθάει το κοινό να ανακαλύψει και να μετακινηθεί γύρω από τα ελληνικά νησιά, εξασφαλίζοντας πληροφορίες αλλά και δυνατότητα άμεσης αγοράς εισιτηρίου στα μικρά πλωτά μέσα μεταφοράς με τα οποία διεξάγονται τοπικές κρουαζιέρες ή μετακίνηση από νησί σε νησί.

w w w.re porter.gr

Τεχνογνωσία και δικτύωση για τους νέους επιχειρηματίες Ο ρόλος του Orange Grove ως θερμοκοιτίδα δεν είναι να παρέχει χρηματική βοήθεια στα startups, αλλά να εξασφαλίσει τις συνθήκες ώστε οι επιχειρηματίες να αποκτήσουν όλη την απαραίτητη τεχνογνωσία και δικτύωση, που απαιτούνται στην αναζήτηση χρηματοδότησης μέσω των γνωστών χρηματοδοτικών εργαλείων της νεοφυούς επιχειρηματικότητας.

Η Clio Muse για την αρωγή του Orange Grove Με την ανάπτυξη εφαρμογών για τον πολιτισμό ασχολείται η Clio Muse ΙΚΕ που ιδρύθηκε με τη συνδρομή του Orange Grove. Το κύριο προϊόν της είναι η εφαρμογή ξενάγησης για εκθέσεις και θεματικούς περιπάτους στην πόλη. Το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα βασίζεται στην τεκμηριωμένη μεθοδολογία απόδοσης του πολιτιστικού περιεχομένου, που ακολουθείται. Για κάθε σημείο ενδιαφέροντος, οι ιδρυτές της επιχείρησης επιμελούνται 5-10 σύντομες ενδιαφέρουσες ιστορίες (χιουμοριστικές ή ιστορικές) καθεμιά από τις οποίες διαρκεί έως 20 δευτερόλεπτα. Επιπλέον εντάσσουν όλους τους πολιτιστικούς και τουριστικούς φορείς που συνεργάζονται σε μία εφαρμογή συνδέοντάς τους με όλο το κοινό τους. Η αγορά

Όλες οι υπηρεσίες, που προσφέρονται (mentoring, coaching, εκπαιδευτικά πρόγραμμα, σεμινάρια, workshops, networking) προετοιμάζουν τις ομάδες, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να αναπτύξουν τα επιχειρηματικά τους σχέδια και να ικανοποιήσουν τα αυστηρά κριτήρια που έχουν όσοι επενδυτές θέλουν να χρηματοδοτήσουν ελληνικά startup. Έτσι υπάρχουν ήδη παραδείγματα εξαγορών και seed χρηματοδοτήσεων που έχουν δοθεί σε startup του Orange Grove, συχνά με ποσά εκατο-

ντάδων χιλιάδων ευρώ. Παράλληλα η θερμοκοιτίδα, μέσω του Pitching Διαγωνισμού “The Squeeze” εξασφαλίζει στα καλύτερα startup, που υποστηρίζονται από το Orange Grove 2 χρηματικά βραβεία 15.000 και 10.000 ευρώ αντίστοιχα κάθε τρεις μήνες. Το “The Squeeze” είναι ένας θεσμός που έχει αναγνωριστεί από το ελληνικό οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων, σαν ένα πάρτυ επιχειρηματικότητας το οποίο παρακολουθούν επιχειρηματίες, επενδυτές και θεσμικοί παράγοντες της startup σκηνής με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

στην οποία κινείται η εταιρεία είναι αυτή του τουρισμού και πολιτισμού. Μέχρι σήμερα έχει φιλοξενήσει 26 εκθέσεις και διαδρομές στην πόλη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και συνεχώς αναπτύσσει συνεργασίες, οι σημαντικότερες εκ των οποίων μέχρι σήμερα είναι με το Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, καθώς και με μεγάλα πολιτιστικά events όπως η Art - Athina (2015 και 2016) και η Athens Biennale, της οποίας η επίσημη εφαρμογή ξενάγησης είναι η Clio Muse. Στόχος για το μέλλον είναι η εδραίωσή της στην Ελλάδα και η επέκτασή στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, μέσα στο 2016, απώτερος σκοπός είναι η επέκταση στην αγορά της Ιταλίας. “Το Orange Grove και οι άνθρωποι που δουλεύουν γι’ αυτό ήταν οι πρώτοι που πραγματικά μας βοήθησαν να κάνουμε τα αρχικά μας βήματα. Ήμασταν από τις πρώτες ομάδες που επιλεχθήκαμε να φιλοξενηθούμε στα γραφεία του. Ο ίδιος ο πρώην πρέσβης της Ολλανδίας, Jan Versteeg πίστεψε πολύ

στην ομάδα και στην ιδέα μας και οι μέντορες μας όπως ο Μιλτιάδης Γκουζούρης, μας βοήθησαν να στήσουμε σωστά θεμέλια για την εταιρεία μας. Η νοοτροπία και το ήθος που διακρίνουν το Orange Grove δεν βρίσκονται εύκολα και πραγματικά εκεί συνδυάζονται όλα τα καλά χαρακτηριστικά της Ελλάδας και της Ολλανδίας. Μας σύστησαν σε μία ευρεία κοινότητα επιτυχημένων επιχειρηματιών και επιχειρήσεων και η πρεσβεία της Ολλανδίας προώθησε με πολύ ωραίο τρόπο την Clio Muse. Όλοι μας στην Clio Muse πιστεύουμε ότι το Orange Grove ήταν και είναι ένας από τους σοβαρότερους λόγους που έχουμε αναπτυχθεί. Σε κάθε περίπτωση, είναι από τους καλύτερους συνεργατικούς χώρους στην Ελλάδα, με ανθρώπους που πραγματικά προσπαθούν καθημερινά για την επιτυχία των ομάδων που φιλοξενούν.” περιγράφει η κ. Δάφνη Τσεβρένη, μία από τους ιδρυτές της Clio Muse, σχολιάζοντας τη συνδρομή του φορέα.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 49

Επιχειρήσεις

κυριακοσ σαραντησ:

η αναπτυξη

μεσα στην

κριση Συνεντευξη Στον ΒΥΡΩΝΑ ΖΑΝΝΟ

Ο ΟΜΙΛΟΣ Σαράντη είναι μια από τις εκπλήξεις της εποχής της κρίσης. Ενώ δραστηριοποιείται στο χώρο της λιανικής, συνεπώς θεωρητικά θα έπρεπε να υποφέρει από τη μείωση της κατανάλωσης, παραμένει διαρκώς σε ανοδική τροχιά. Μοναδική αιτία το εξαιρετικό management που έχει εγκαίρως σχεδιάσει, ενώ παράλληλα υλοποιεί ένα σχέδιο ανάπτυξης μέσω εξαγορών αλλά και επενδύσεων στο εξωτερικό.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 51

Επιχειρήσεις

Προφιλ εταιρείας

Είναι η κρίση «ευκαιρία» για τον Όμιλο Σαράντη; Βλέπουμε οτι έχετε ρυθμούς ανάπτυξης όταν πολλοί άλλοι βουλιάζουν. Πώς το κάνετε; Σαφώς και υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης για τις υγιείς επιχειρήσεις καθώς και ευκαιρίες εν καιρώ κρίσης για όσους έχουν την διορατικότητα αλλά και την δυνατότητα να τις αξιοποιήσουν. Πράγματι στον Όμιλό μας έχουμε την δυνατότητα εν μέσω κρίσης να επεκτεινόμαστε παρουσιάζοντας διψήφια ποσοστά ανάπτυξης τόσο σε επίπεδο πωλήσεων όσο και σε επίπεδο κερδοφορίας. Η επιτυχημένη πορεία του Ομίλου είναι αποτέλεσμα πολυετούς προσπάθειας και στοχευμένης στρατηγικής.

φενός έχει χτιστεί με τα χρόνια ένα πλούσιο προϊοντικό χαρτοφυλάκιο και ισχυρή παρουσία στις αγορές που δραστηριοποιούμαστε δημιουργώντας έναν Όμιλο με διαπραγματευτική δύναμη, αφετέρου διατηρείται ισχυρή οικονομική θέση, χαμηλό επίπεδο δανεισμού και ρευστότητα που επιτρέπουν στον Όμιλο να επενδύει πίσω από τα αναπτυξιακά του πλάνα, είτε είναι νέες εξαγορές, είτε ενίσχυση και προώθηση του υπάρχοντος προϊοντικού χαρτοφυλακίου. Απαραίτητη προϋπόθεση της επιτυχίας αυτής είναι η τεχνογνωσία, η εμπειρία και το μεράκι των ανθρώπων μας. Στο

52 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

τέλος της ημέρας αυτό που κάνει τη διαφορά και μας δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα είναι ο επαγγελματισμός και η ποιοτική δουλειά που μας διακρίνει σε όλο το φάσμα της επιχείρησης. Αυτός είναι ο θεμέλιος λίθος, η βάση για την μέχρι τώρα επιτυχημένη πορεία μας αλλά και την μελλοντική ανάπτυξή μας. Ποια είναι τα σχέδια σας για τα επόμενα χρόνια; Θα συνεχίσετε την τακτική της μεγένθυσης μέσω εξαγορών ή θεωρείτε ότι πρέπει να φρενάρετε λίγο, ώστε να ενσωματωθούν οι νέες εξαγορές στη δομή του Ομίλου; Γιατί να ανακοπεί η ανοδική πορεία ενός υγιούς Ομίλου που έφτασε με προγραμματισμό και όχι τυχαία να αποτελεί έναν Ελληνικό πολυεθνικό Όμιλο, με ηγετική παρουσία στην παραγωγή και διανομή καταναλωτικών προϊόντων, ανταγωνιζόμενη ευθέως διεθνείς πολυεθνικές εταιρείες. Όχι μόνο δεν θα ανακόψουμε την πορεία μας, αλλά θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε, να επενδύουμε στην περαιτέρω εξέλιξή μας και να δρέπουμε τους καρπούς της μακρόχρονης προσπάθειάς μας. Οι στόχοι μας είναι συγκεκριμένοι και με καλά μελετημένα βήματα θα τροφοδοτήσουμε την περαιτέρω ανάπτυξή μας, εστιάζοντας στους εξής άξονες: - επικέντρωση στις βασικές δραστηριότητες των καλλυντικών, προϊόντων προσωπικής φροντίδας και προϊόντων οικιακής χρήσης. - ανανέωση και επέκταση του προϊοντικού μας χαρτοφυλακίου μέσω δημιουργίας νέων προϊόντων και εισόδου σε νέες δυναμικές υποκατηγορίες και μέσω καινοτόμων

Ένας από τους βασικότερους προμηθευτές ταχέως κινούμενων καταναλωτικών προϊόντων στην αγορά (FMCG), ο Όμιλος Σαράντη αποτελεί πρότυπο επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Πλήθος στοχευμένων αναπτυξιακών κινήσεων και επενδύσεων έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία έτη.

εξαγορές έχουν ολοκληρωθεί Από το 2007 σε όλο τον Όμιλο ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ύψους

εκ. €

Με τελευταία την εξαγορά της Πολωνικής εταιρείας παραγωγής προϊόντων συσκευασίας πολυαιθυλενίου Polipak Sp. z.o.o. (κυρίως σακούλες απορριμμάτων).

Όχι μόνο δεν θα ανακόψουμε την πορεία μας, αλλά θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε, να επενδύουμε στην περαιτέρω εξέλιξή μας και να δρέπουμε τους καρπούς της μακρόχρονης προσπάθειάς μας

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις Ο Όμιλος σήμερα απευθύνεται, μέσω παραγωγής και εμπορίας, σε μια αγορά 100 εκ. καταναλωτών με 85 σήματα μέσω 9 θυγατρικών στην Νοτιοανατολική Ευρώπη και εξαγωγών σε 40 χώρες Ποσοστό κύκλου εργασιών από τι ξένες αγορές στο σύνολο του Ομίλου: ΠΕΡΙΠΟΥ Ποσοστό κύκλου εργασιών από ιδιοπαραγόμενα προϊόντα στο σύνολο του Ομίλου: Αριθμός εργαζομένων:

65% 75%

1563 578

στον Όμιλο

Στην Ελλάδα τα τελευταία 2 έτη πραγματοποιήθηκαν οι εξαγορές των σημάτων ΑVA ( 2015) και NOXZEMA (2014) που μέχρι πρότινος ανήκαν στην Procter & Gamble

στην Εταιρεία

Σήματα όπως το NOXZEMA, το CARROTEN, το BIOTEN, το ORZENE, το STR8, το BU, το C-THRU, το PROSAR, το SANITAS, το AVA, το ΤΕΖΑ, το PYROX, το CAMEL, το AFROSO είναι μερικά από τα ιδιοπαραγόμενα προϊόντα που διατηρούν υψηλή αναγνωρισιμότητα και σημαντικά μερίδια αγοράς. Εξάλλου, μέσω συμφωνιών αποκλειστικής διανομής ο Όμιλος εμπορεύεται ισχυρά σήματα όπως τα LA PRAIRIE, PRADA, NINA RICCI, CARTIER, CAROLINA HERRERA, TRUSSARDI, PUPA, JOHNSON & JOHNSON, ADIDAS, PLAYBOY, COPPERTONE, VAPONA, LANES, CLEARBLUE, BIO-OIL, κλπ. Στο δυναμικό του Ομίλου προστίθενται και τα προϊόντα της εταιρείαςESTEE LAUDER μέσω της κοινοπραξίας που έχει ο Όμιλος με την ESTEE LAUDER COMPANIES. Κατά το 2014 πραγματοποιήθηκε μεταφορά της ρουμανικής γραμμής παραγωγής κρεμικών προϊόντων προσωπικής περιποίησης και φροντίδας ELMIPLANT, BIOTEN, KOLASTYNA

στα Οινόφυτα Βοιωτίας, όπου ο Όμιλος διατηρεί το παραγωγικό και διανεμητικό του κέντρο.

Επένδυση ύψους 1 εκ. ευρώ

ΑVA

NOXZEMA

2015

2014

3,5

8,7

εκ. €

Δημιουργία 2 νέων θυγατρικών

Επενδύσεις σε SAP, νέες τεχνολογίες.

Πορτογαλία Βοσνία-Ερζεγοβίνη 2014 2012

εκσυγχρονισμένο κέντρο διανομής Και αποθήκεσ

ιδεών τόσο στην δημιουργία νέων προϊόντων όσο και στους τρόπους προσέγγισης του κοινού. - εξαγορές σημάτων ομοιογενών με το χαρτοφυλάκιο του Ομίλου, με δυνατά μερίδια αγοράς και τη δυνατότητα να προσδώσουν αξία στην κερδοφορία μας. - επιτυχημένες νέες αποκλειστικές συμφωνίες αντιπροσώπευσης και διανομής διεθνών εμπορικών σημάτων. - επιθετική πολιτική πωλήσεων με δυναμική προωθητική υποστήριξη. Πόσο και πώς επηρεάζει το άνοιγμα των αγορών μέσω της ΕΕ και της παγκοσμιοποίησης τις προοπτικές της εταιρείας σας; Είναι θετική η παγκοσμιοποίηση ή εξαφανίζει τα ελληνικά brand names;

w w w.re porter.gr

για την προετοιμασία του χώρου και την στέγαση των μηχανημάτων, και δημιουργία

20 νέων θέσεων εργασίας. Σε συνέχεια της εξαγοράς της δραστηριότητας του NOXZEMA στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε κατά το 2015

επένδυση ύψους 1 εκ. ευρώ

για την αγορά ειδικού μηχανολογικού εξοπλισμού ενώ αυξήθηκαν κατά 20 οι θέσεις εργασίας στο εργοστάσιο προκειμένου να εξυπηρετηθεί η αυξημένη παραγωγή.

Το άνοιγμα των αγορών δεν είναι καινούργιο, ενώ η επέκτασή μας σε αγορές εκτός Ελλάδος έχει ξεκινήσει από το ’94. Ως εκ τούτου η παγκοσμιοποίηση με την έννοια της ευκολότερης πρόσβασης σε νέες αγορές είναι θεμιτή. Χαρακτηριστικό των προϊόντων μας είναι ότι ακολουθούν τις ανάγκες, τις τάσεις, τις καταναλωτικές συνήθειες, τα πρότυπα των τοπικών αγορών. Επομένως, εάν τα κριτήρια αυτά καλύπτονται από υπάρχοντα ελληνικά brand names, τότε προωθούνται στις ξένες αγορές. Διαφορετικά, δημιουργούνται νέα ή εξαγοράζονται τοπικά brand names. Έ χουμε δημιουργήσει έναν Όμιλο που όχι μόνο αφουγκράζεται την αγορά και παρουσιάζει κατάλληλα προϊόντα,

αλλά κάνει και όλες τις απαραίτητες υποστηρικτικές ενέργειες για την προώθησή τους. Έχετε προτάσεις από ξένους επιχειρηματικούς οίκους για εξαγορά της εταιρείας σας; Πώς τις αντιμετωπίζετε και τι σκοπεύετε να κάνετε στο μέλλον; Πράγματι έχουμε κάποιες προτάσεις αλλά προς το παρόν δεν είμαστε θετικοί γι’ αυτές, καθώς πιστεύουμε ότι στην παρούσα φάση έχουμε μεγάλες δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης του Ομίλου. Δεδομένου όμως ότι το βασικό κριτήριο που καθορίζει τις αποφάσεις μας είναι η δημιουργία υπεραξίας για τους μετόχους μας, στο βαθμό που αυτό εξασφαλίζεται από τέτοιου είδους προτάσεις, θα μπορούσαμε να είμαστε θετικοί στο μέλλον. Το χρηματιστήριο βοήθησε στο παρελθόν την εταιρεία σας να αναπτυχθεί με κεφάλαια από τους μικρομετόχους. Σήμερα το ελληνικό χρηματιστήριο υποφέρει και η εταιρεία σας δεν έχει ανάγκη κεφαλαίων. Η διεθνής τάση είναι να φεύγουν από το Χρηματιστήριο οι ισχυρές επιχειρήσεις που δεν το χρειάζονται πια. Τι γνώμη έχετε για αυτό; Το χρηματιστήριο χαρακτηρίζεται από κύκλους. Προφανώς διανύουμε έναν καθοδικό κύκλο. Εν μέσω αυτού του κύκλου η εταιρεία παρουσίασε τον Μάϊο του 2012 τιμή 1,26 ευρώ. Σήμερα διαπραγματεύεται στο 9,50 ευρώ, υπεραποδίδοντας του Γενικού Δείκτη. Η μεγαλύτερη συμμετοχή στο μετοχικό μας κεφάλαιο είναι από θεσμικούς επενδυτές, κατά βάση ξένους. Αυτό το γεγονός δείχνει την εμπιστοσύνη των επαγγελματιών στο ξεκάθαρο

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 53

Επιχειρήσεις

Οικονομικά στοιχεία Για το έτος 2015:

αναπτυξιακό μας πλάνο και στα ισχυρά οικονομικά αποτελέσματά μας. Δημιουργούμε αξία για τους μετόχους μας, καθώς και εκείνοι μας υποστηρίζουν σε αυτήν την δύσκολη περίοδο της οικονομίας μας. Πιστεύουμε στο μέλλον της πατρίδας μας και προς το παρόν δεν σκεφτόμαστε τίποτα άλλο πέρα από το πώς μπορούμε να συνεχίσουμε να αναπτυσσόμαστε. Παρά το γεγονός οτι μεγάλο μέρος του τζίρου και της παραγωγής σας προέρχεται από το εξωτερικό και ενώ πολλές μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις αλλάζουν έδρα εσείς παραμένετε στην Ελλάδα και «επιμένετε ελληνικά». Γιατί;

απόφαση μιας εταιρείας για την αλλαγή έδρας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και υπάρχουν πολλά κριτήρια για την επιλογή. Η δική μας εταιρεία είναι αμιγώς ελληνική με παρουσία άνω των 50 ετών στην ελληνική αγορά και με παραγωγή. Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής μας γίνεται στην Ελλάδα, και μάλιστα τα τελευταία χρόνια

54 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Ο Όμιλος συνέχισε να παρουσιάζει διψήφιο ποσοστό αύξησης τόσο σε επίπεδο πωλήσεων όσο και στην κερδοφορία, ξεπερνώντας τις εκτιμήσεις της διοίκησης. Τα περιθώρια κέρδους ενισχύθηκαν, η

καθαρή ταμειακή θέση διατηρήθηκε και το λειτουργικό κεφάλαιο κίνησης βελτιώθηκε, επιβεβαιώνοντας ταυτόχρονα την συνέπεια και την επιτυχία των στρατηγικών επιλογών της διοίκησης του Ομίλου.

μεταφέρουμε γραμμές παραγωγής εντός Ελλάδος. Με αυτόν τον τρόπο έχουμε δημιουργήσει συνέργειες στον έλεγχο του κόστους αλλά και της ποιότητας. Εξάλλου, τα 2/3 περίπου του τζίρου του Ομίλου προέρχεται από τις θυγατρικές μας και τις εξαγωγές. Ως εκ τούτου, η εταιρεία όχι μόνο απασχολεί προσωπικό στην Ελλάδα αλλά και ενισχύει τις εξαγωγές, με άμεσα οφέλη στην ελληνική οικονομία.

από τους δικούς μας πωλητές. Το πλεονέκτημα αυτής της προσέγγισης είναι σημαντικός τζίρος με μηδενικό ρίσκο.

Με το πλήθος των προϊόντων που διαθέτετε στην αγορά είστε από τους μεγαλύτερους προμηθευτές των super markets. Πώς βλέπετε τις μάλλον δυσάρεστες εξελίξεις στον κλάδο τους; Η εξάρτηση σας από αυτά είναι μεγάλη, σκέπτεστε να μπείτε στο χώρο αυτόν με δικό σας δίκτυο ή να αναπτύξετε νέα παράλληλα δίκτυα με κάποιο τρόπο; Η δυσχέρεια ενός μεγάλου παίκτη στην λιανική αγορά, δεν σημαίνει ότι θα εξαφανιστεί το μερίδιο της αγοράς που αυτός εξυπηρετεί. Το μερίδιο θα αναδιανεμηθεί. Ως εκ τούτου ο μοναδικός κίνδυνος για εμάς είναι ο πιστωτικός. Για τον λόγο αυτό ο Όμιλος έχει αναπτύξει συγκεκριμένη και αυστηρή πολιτική πιστωτικού ελέγχου, η οποία έχει αποδειχθεί αποτελεσματική και στο παρελθόν. Επίσης τα τελευταία χρόνια έχει γίνει αναδιάρθρωση του δικτύου διανομής της εταιρείας στην Ελλάδα και πλέον τα μικρά καταστήματα εξυπηρετούνται

Η εταιρεία σας αναπτύσσεται μέσα στην κρίση, κυρίως με εξαγορές εμπορικών brands όπως το noxzema και αγοράζει κατά κάποιον τρόπο έτοιμο μερίδιο αγοράς. Η γενική κατάσταση όμως της οικονομίας και των επιχειρήσεων δεν είναι καλή. Πώς βλέπεπτε να κινείται στο κοντινό μέλλον η κατανάλωση; Βλέπετε ανάκαμψη των λιανικών πωλήσεων και πότε; Τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΥΕ δείχνουν μια πτώση στις λιανικές πωλήσεις των σουπερμάρκετ του Φεβρουαρίου ύψους 5%. Γενικά η πίτα συρρικνώνεται. Εξαιτίας της κατάστασης οι αδύναμοι παίκτες οδηγούνται εκτός αγοράς. Τα μερίδια τους αναδιανέμονται στους ισχυρότερους παίκτες. Πιστεύουμε ότι η κατανάλωση έχει ήδη αγγίξει τα χαμηλά επίπεδα και ότι δεν υπάρχει μεγάλο περιθώριο για επιπλέον μείωση. Η ανάκαμψη όμως είναι άμεσα συνδεδεμένη με την οικονομική πολιτική που ακολουθεί το κράτος και είναι πλέον ξεκάθαρα στα χέρια της κυβέρνησης και των θεσμών. Είστε γνωστός ΑΕΚτζής και φανατικός φίλαθλος και αθλητής ο ίδιος. Γιατί δεν «υιοθετείτε» την ΑΕΚ; Πράγματι είμαστε οικογενειακά

w w w.re porter.gr

Επιχειρήσεις ενοποιημένες πωλήσεις του Ομίλου 2015

2014

278,76 εκ.€

248,44 εκ. €

Η οποία +12,21% αυΞΗΣΗ τροφοδοτήθηκε τόσο από οργανική ανάπτυξη όσο και από νέες προσθήκες στο προϊοντικό χαρτοφυλάκιο του Ομίλου. Σημαντική ανάπτυξη επέδειξαν τόσο η Ελλάδα, όσο και οι ξένες χώρες του Ομίλου. Η Ελλάδα, παρουσίασε αξιοσημείωτη άνοδο πωλήσεων, της τάξης του απόδοση εντυπωσιακή συγκριτικά με την τάση του δείκτη του λιανικού εμπορίου.

15,33%

Οι ξένες χώρες που αντιπροσωπεύουν 63,21% του συνόλου των πωλήσεων του Ομίλου, σημείωσαν άνοδο κατά

10,46% Τα Καθαρά Κέρδη σημείωσαν άνοδο κατά 2015

19,78 εκ. €

15,39%

2014

17,14 εκ. €

Κατά την διάρκεια του 2015, ο Όμιλος Σαράντη έχει προβεί σε πληρωμή μερίσματος για την χρήση του 2014, ποσού 5,15 εκ.€ και έχει ολοκληρώσει την εξαγορά του σήματος ΑVA στην Ελλάδα κόστους 3,5 εκ.€, καθώς και την εξαγορά της πολωνικής εταιρείας POLIPAK κόστους 4,5 εκ. €. Στο τέλος του 2015, ο Όμιλος Σαράντη έχει καθαρή θετική ταμειακή θέση ύψους 7,20 εκ.€ Επιπλέον, το λειτουργικό κεφάλαιο κίνησης ως προς τις πωλήσεις έχει βελτιωθεί περαιτέρω ως αποτέλεσμα αυστηρότερης πολιτικής πιστωτικού ελέγχου. Επιπρόσθετα για την χρήση του 2015, η Γενική Συνέλευση ενέκρινε τη διανομή μερίσματος ύψους

0,16 €

Για το Α’ τρίμηνο του 2016: Τα οικονομικά αποτελέσματα του Ομίλου κατά το Α’ τρίμηνο του 2016 δειχνουν μια θετική αρχή για το 2016.

πωλήσεις του Ομίλου Α’ τρίμηνο 2016

Α’ τρίμηνο 2015

66,21 εκ.€

55,39 εκ. €

αύξηση στην οποία συνέβαλε τόσο η ισχυρή θέση του Ομίλου στην αγορά όσο και οι νέες προσθήκες στο προϊοντικό χαρτοφυλάκιο του Ομίλου.

+19,54%

Σημαντική ανάπτυξη επέδειξαν τόσο η Ελλάδα, όσο και οι ξένες χώρες του Ομίλου. Η Ελλάδα, παρουσίασε αξιοσημείωτη άνοδο πωλήσεων της τάξης του απόδοση εντυπωσιακή συγκριτικά με την τάση του δείκτη του λιανικού εμπορίου.

15,95%

Οι ξένες χώρες που αντιπροσωπεύουν 63,30% του συνόλου των πωλήσεων του Ομίλου, σημείωσαν άνοδο

21,73%

ανα μετοχή (δηλαδή ποσό 5,5 εκ. ευρώ) το οποίο πληρώθηκε τον Απρίλιο του 2016.

Η δυσχέρεια ενός μεγάλου παίκτη στην λιανική αγορά, δεν σημαίνει ότι θα εξαφανιστεί το μερίδιο της αγοράς που αυτός εξυπηρετεί. Το μερίδιο θα αναδιανεμηθεί

w w w.re porter.gr

Τα Κέρδη Προ Φόρων, Τόκων και Αποσβέσεων (EBITDA) αυξήθηκαν κατά 44,40% στα €5,31 εκ. από €3,68 εκ. και το περιθώριο EBIΤDA διαμορφώθηκε στο 8,02% από 6,64% το Α’ τρίμηνο του 2016.

Εξαιρώντας τις νέες εξαγορές οι πωλήσεις στην Ελλάδα είναι αυξημένες κατά Στις ξένες χώρες κατά Σε επίπεδο Ομίλου, η like-for-like αύξηση είναι στο

8% 11% 10%

Τα Κέρδη Προ Φόρων και Τόκων (ΕΒΙΤ) ανήλθαν σε €4,23 εκ. από €2,73 εκ. το Α’ τρίμηνο του 2015, αυξημένα κατά 54,56% και το περιθώριο ΕΒΙΤ ανήλθε σε 6,38% από 4,94% το αντίστοιχο περυσινό τρίμηνο.

ΑΕΚτζήδες από την στιγμή που προερχόμαστε από την Κωνσταντινούπολη. Αλλά το να ασχοληθούμε και να ηγηθούμε μιας τόσο μεγάλης ομάδας πρέπει εκτός από πολλά χρήματα, να έχουμε αφενός βαθιά γνώση του αντικειμένου, αφετέρου δε ελεύθερο χρόνο, κάτι το οποίο δεν διαθέτουμε λόγω της ολοκληρωτικής μας απασχόλησης στο Όμιλό μας.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 55

Eπιχειρήσεις

Η αγορά θα μεγαλώσει, δίνοντας ώθηση και προοπτικές στις ελληνικές επιχειρήσεις Συνέντευξη στον Γιώργο Αλεξάκη

« ποιοτική υπεροχή των προϊόντων μας και ο σεβασμός στον τελικό καταναλωτή είναι τα στοιχεία που ξεχωρίζουν τη ΒΙΚΟΣ Α.Ε. από τον ανταγωνισμό» σύμφωνα με όσα αναφέρει σε συνέντευξή του στο «Reporter» ο Κωνσταντίνος Σεπετάς Διευθυντής Πωλήσεων και Marketing της Ηπειρωτικής Βιομηχανίας Εμφιαλώσεων

56 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Κωνσταντίνος Σεπετάς Διευθυντής Πωλήσεων και Marketing της Ηπειρωτικής Βιομηχανίας Εμφιαλώσεων ΒΙΚΟΣ Α.Ε.

Επιχειρήσεις

'Ύ

πάρχουν περιθώρια ανάπτυξης της αγοράς αναψυκτικών, καθώς τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζεται από μια στροφή των καταναλωτών στα ελληνικά προϊόντα, με μεγάλη δυναμική και εξέλιξη. Η φρεσκάδα του Φυσικού Μεταλλικού Νερού είναι το διαφοροποιό στοιχείο των αναψυκτικών ΒΙΚΟΣ έναντι του ανταγωνισμού και η πιο καινοτόμα πρόταση της αγοράς. Σε κανένα άλλο αναψυκτικό δεν χρησιμοποιείται φυσικό μεταλλικό νερό» αναφέρει σχετικά με την είσοδο της εταιρείας στην αγορά αναψυκτικών.

58 R E P O R T E R |

Ύστερα από μια χρονιά που τα capital controls δημιούργησαν σημαντικά προσκόμματα στην επιχειρηματικότητα, συνολικά, ο κ. Σεπετάς δηλώνει αισιόδοξος. Υπογραμμίζει, δε, την ανάγκη για δίκαιο, σταθερό φορολογικό και νομικό πλαίσιο. Πώς έκλεισε η περσινή χρονιά και ποιες είναι οι προβλέψεις σας για το 2016; Ευελπιστούμε σε μια καλύτερη χρονιά από την περσινή λόγω της εποχικότητας και της αυξημένης ζήτησης, που δημιουργεί η υποδοχή της τουριστικής περιόδου. Ενόψει του καλοκαιριού, η ΒΙΚΟΣ εδραιώνει και ενισχύει τα σημεία πώλησης, με τα φυσικά μεταλλικά αναψυκτικά της εταιρείας να διεκδικούν σημαντικό μερίδιο σε κάθε κανάλι διανομής. Επιπλέον, πεποίθησή μας είναι ότι η επένδυση στην εξωστρέφεια συνεισφέρει θετικά στην ανάπτυξη, ειδικά σε μια περίοδο όπου η εσωτερική αγορά αντιμετωπίζει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Η εταιρεία Βίκος πραγματοποιεί σημαντικές εξαγωγές, σε Κύπρο, Σκόπια ,Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ιταλία, Γερμανία, Ελβετία, Μάλτα, Κίνα, Λίβανο, ΗΠΑ μέχρι τη Ν.Κορέα. Όσον αφορά στην περσινή χρονιά, υπήρξε μια γενικότερη κάμψη της κατανάλωσης και της κινητικότητας στην αγορά. Οι καταναλωτές εισπράττουν καθημερινά την αβεβαιότητα της ελληνικής οικονομίας και πολλά προϊόντα από ανάγκη γίνονται πολυτέλεια. Σημαντικό ρόλο στην περσινή χρονιά έπαιξαν και τα capital controls. Η ΒΙΚΟΣ μπόρεσε

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

να αντεπεξέλθει στις δυσχερείς οικονομικές συνθήκες του περσινού καλοκαιριού, καθώς ενήργησε έγκαιρα, εξασφαλίζοντας τις απαραίτητες πρώτες ύλες για την ομαλή παραγωγή των προϊόντων της. Ποια είναι η εικόνα της αγοράς εμφιαλωμένου νερού στην Ελλάδα; Το φυσικό μεταλλικό νερό τα τελευταία χρόνια έχει αναχθεί σε ένα βασικό προϊόν για τα ελληνικά νοικοκυριά καθιστώντας τον κλάδο μας ιδιαίτερα ανταγωνιστικό. Η κατηγορία των φυσικών μεταλλικών νερών καλύπτει το 72% περίπου της συνολικής ελληνικής αγοράς. Ωστόσο ο Έλληνας καταναλωτής παραμένει ακόμα πίσω από τον μέσο όρο της Ευρώπης στην κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού. Η ΒΙΚΟΣ βρίσκεται στην αγορά εμφιάλωσης νερού για πάνω από 25 χρόνια, ενώ κατέχει την πρώτη θέση στην Ελληνική αγορά εμφιαλωμένου νερού. Η ολοένα και μεγαλύτερη κάλυψη της Ελληνικής αγοράς, καθώς και η πρόσφατη επένδυση στα αναψυκτικά, μετά από δύο χρόνια εντατικής μελέτης με το τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξης δημιουργούν μια εξαιρετική πορεία για την ΒΙΚΟΣ, παρά τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζει η αγορά και η οικονομία. Πώς θα περιγράφατε τον ανταγωνισμό στον κλάδο των αναψυκτικών; Ο κλάδος που δραστηριοποιούμαστε, τόσο των εμφιαλωμένων νερών, όσο και των αναψυκτικών είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικός, με νέες εταιρείες να εισέρχονται συνεχώς στην αγορά. Πολλές εταιρείες

απ’ όλη την Ελλάδα, μεγάλη προϊοντική ποικιλία και συνεχείς εξελίξεις διαμορφώνουν την εικόνα της αγοράς. Και φέτος θα έχουμε σημαντικές εξελίξεις στον κλάδο μας, που επιφέρουν αλλαγές και διαφοροποιήσεις σε επίπεδα μεριδίων και τζίρων, καθώς παρατηρείται τάση συγκέντρωσης. Ωστόσο μπορεί ο κλάδος να συρρικνώνεται, εντούτοις η δυναμική των ελληνικών επιχειρήσεων και οι ποιοτικές προτάσεις τους στην αγορά, καθιστούν τις ελληνικές επιχειρήσεις πρωταγωνιστές στην αγορά. Αυτό που χαρακτηρίζει την ΒΙΚΟΣ όλα αυτά τα χρόνια, είναι ο τρόπος με τον οποίο μελετά τον στρατηγικό σχεδιασμό και εν τέλει πραγματοποιεί τις επιχειρηματικές της κινήσεις. Ο καλός προγραμματισμός και η οργάνωση σε όλα τα επίπεδα είναι βασικά χαρακτηριστικά της προσέγγισής μας. Η υγεία που αποπνέει η επιχείρησή μας, είναι άλλωστε αποτέλεσμα αυτής της μεθοδικότητας. Κάθε κίνηση που εντάσσεται στην αναπτυξιακή στρατηγική μας, λαμβάνει πάντα σοβαρά υπόψη τις απαιτήσεις της αγοράς, ώστε οι επιχειρηματικές κινήσεις μας, να έχουν πάντα θετικό αντίκτυπο, τόσο στην επιχείρηση όσο και στα προϊόντα μας. Άλλωστε, η ποιοτική υπεροχή των προϊόντων μας και ο σεβασμός στον τελικό καταναλωτή είναι τα στοιχεία που μας ξεχωρίζουν από τον ανταγωνισμό. Δικαιώνεστε από την επιλογή να δραστηριοποιηθείτε στον κλάδο; Η ΒΙΚΟΣ δημιούργησε μία νέα κατηγορία, διαφοροποιημένη στο σύνολο της από τα

w w w.re porter.gr

Ανάλυση

άλλα προϊόντα του εμπορίου στον κλάδο των αναψυκτικών. Δημιούργησε αναψυκτικά με βάση το φυσικό μεταλλικό νερό και προσέφερε στο καταναλωτικό κοινό μία ολοκληρωμένη σειρά προϊόντων με 8 διαφορετικές γεύσεις. Η επένδυση στα αναψυκτικά χρειάστηκε κεφάλαιο της τάξεως των 15 εκατ. €, και ξεχωριστή γραμμή παραγωγής, στο ένα από τα δύο εργοστάσια παραγωγής και εμφιάλωσης στο Καλπάκι Ιωαννίνων. Μετά από δύο χρόνια εντατικής μελέτης, με το τμήμα Έ ρευνας και Ανάπτυξης να έχει τον καθοριστικό ρόλο, λανσάραμε το 2014 στην αγορά τα νέα μας προϊόντα και το αποτέλεσμα μέχρι σήμερα μας δικαιώνει. Η φρεσκάδα του Φυσικού Μεταλλικού Νερού είναι το διαφοροποιό στοιχείο των προϊόντων μας έναντι του ανταγωνισμού και η πιο καινοτόμος πρόταση της αγοράς. Σε κανένα άλλο αναψυκτικό δεν χρησιμοποιείται φυσικό μεταλλικό νερό. Πρόκειται για σπουδαία καινοτομία, καθώς η ποιότητα του νερού στα αναψυκτικά, αποτυπώνεται στην μοναδική και ευχάριστη γεύση τους, η οποία κερδίζει αμέσως τους καταναλωτές με την ποιότητα και τη φρεσκάδα τους. Η ασύγκριτη ποιότητα των προϊόντων μας, μας καθιστά πρώτη επιλογή στην καρδιά των καταναλωτών. H προτίμηση του κόσμου προς τα φυσικά μεταλλικά αναψυκτικά ΒΙΚΟΣ μας δίνει δύναμη να επενδύουμε στο μέλλον με καινοτομίες, ενώ επιβεβαιώνει την επιλογή μας να βάζουμε πάνω από όλα την ποιότητα των προϊόντων μας προσφέροντάς τα στην καλύτερη τιμή.

w w w.re porter.gr

Η παρουσία εταιριών κολοσσών αφήνει περιθώρια για τις τοπικές εταιρίες; Υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης, καθώς οι καταναλωτές επιλέγουν συνειδητά πλέον προϊόντα ελληνικών εταιρειών. Τα τελευταία χρόνια η αγορά αναψυκτικών, χαρακτηρίζεται από μια στροφή των καταναλωτών στα ελληνικά προϊόντα, με μεγάλη δυναμική και εξέλιξη. Οι ελληνικές εταιρείες τα τελευταία χρόνια αφήνουν το στίγμα τους στον κλάδο των αναψυκτικών. Υπάρχει μεγάλη γκάμα προϊοντικών επιλογών και η ποικιλία στο ράφι έρχεται να διευρύνει τα κριτήρια επιλογής. Αξίζει να σημειωθεί, πως ο Έ λληνας καταναλωτής πια ενημερώνεται, διαβάζει τις ετικέτες των προϊόντων (συστατικά, χώρα προέλευσης, θερμίδες),

ψάχνει πληροφορίες για τις δράσεις της εταιρείας, ενώ παρακολουθεί και συγκρίνει τις προσφορές και τις τιμές των προϊόντων, που αγοράζει και αξιολογεί την ποιότητα που του προσφέρουν. Έχει παρέλθει πια η εποχή των παγιωμένων επιλογών στο ένα συγκεκριμένο brand. Ο σημερινός καταναλωτής είναι πιο σκεπτόμενος. Απαιτεί την καλύτερη ποιότητα στην καλύτερη τιμή. Αυτό ακριβώς προσφέρει η ΒΙΚΟΣ: συνδυασμό άριστης ποιότητας και χαμηλών τιμών, που είναι η απάντηση της εταιρείας μας στις προκλήσεις της αγοράς. Ταυτόχρονα όμως, μια εταιρεία, για να αντεπεξέλθει στον ανταγωνισμό και τη δύσκολη συγκυρία, πρέπειπρώτα από όλα να είναι συγκροτημένη και στρατηγικά οργανωμέ-

πως ο Έλληνας καταναλωτής πια ενημερώνεται, διαβάζει τις ετικέτες των προϊόντων (συστατικά, χώρα προέλευσης, θερμίδες), ψάχνει πληροφορίες για τις δράσεις της εταιρείας, ενώ παρακολουθεί και συγκρίνει τις προσφορές και τις τιμές των προϊόντων

νη και να έχει πραγματοποιήσει σωστές και προσεκτικές επενδύσεις όλο το προηγούμενο διάστημα. Συγκεκριμένα, στη ΒΙΚΟΣ ο καλός προγραμματισμός και η οργάνωση σε όλα τα επίπεδα είναι βασικά χαρακτηριστικά της προσέγγισής μας.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 59

Ναυτιλία / Συνέντευξη

κυριακοσ αναΣτασιαδησ:

Η Celestyal Cruises Κυριαρχεί στις κρουαζιέρες σύντομης διάρκειας στο Αιγαίο

συνεντευξη στηN χαρα αυγερινου

υντονισμένο σχέδιο, πολιτική ανοιχτών θυρών, υποδομές, πρ ω τοβ ου λ ί ες από τις τοπικές κοινωνίες, οργανωμένη προώθηση και κυρίως συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων φορέων αποτελούν την προϋπόθεση για να μπει η χώρα στην πρώτη θέση της κρουαζιέρες. Την ίδια στιγμή οι ακυρώσεις στην Τουρκία μπορεί να μετατοπίσουν μέρος της τουριστικής κίνησης προς την Ελλάδα, ωστόσο οι δύο χώρες αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία. Οι ξένοι επιβάτες από τις μακρινές αγορές, όπως η Αμερική ταυτίζουν τις δύο γειτονικές χώρες, με αποτέλεσμα οι αρνητικές επιπτώσεις να επιδράσουν μακροπρόθεσμα και στην ελληνική αγορά, περιγράφει στο Reporter ο Κυριάκος Αναστασιάδης διευθύνων σύμβουλος της Celestyal Cruises. Σε μια περίοδο, που η κίνηση αναμένεται να διαμορφωθεί στα περσινά επίπεδα η Celestyal Cruises αισθάνεται δικαιωμένη από την επιλογή της να ανοίξει νέους προορισμούς (σήμερα μετρά 15), οδηγώντας σε διψήφια ετήσια αύξηση του αριθμού των επιβατών της. Δικαιωμένη

60 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

αισθάνεται επίσης από την επιλογή της να προσφέρει κρουαζιέρες στην Κούβα και να επεκτείνει την παρουσία της εκεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Επίσης αναμένεται να ανακοινώσει 2 νέα projects με αιχμή την Καραϊβική. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εταιρία «ρίχνει» κάβους στις δύο πιο δημοφιλείς περιοχές για την κρουαζιέρα, που είναι πρώτα η Καραϊβική και μετά η Μεσόγειος. Τι αντίκτυπο έχουν οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην πορεία της κρουαζιέρας στην Ελλάδα;

Η αλήθεια είναι ότι διαχρονικά τυχόν αναταραχές και αστάθεια σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη επηρεάζουν συνολικά τον τουρισμό. Δημιουργείται κλίμα ανασφάλειας, που σίγουρα είναι αποτρεπτικός παράγοντας για τους εν δυνάμει τουρίστες. Συνεπώς η τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση έχει επηρεάσει αρνητικά την αντίληψη των ταξιδιωτών για την Ανατολική Μεσόγειο εν γένει, και αυτό έχει επιπτώσεις και στην Ελλάδα, καθώς η πλειονότητα των δρομολογίων κρουαζιέρας έχουν προγράμματα, που συνδυάζουν την Τουρκία και την Ελλάδα. Οι ακυρώσεις στην Τουρκία βέβαια μπορούν να επιφέρουν προσωρινά θετικές επιπτώσεις ιδιαίτερα σε κάποια δημοφιλή ελληνικά λιμάνια. Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα όμως ενδεχομένως να υπάρξει αρνητικός αντίκτυπος, που θα επηρεάσει τον ελληνικό θαλάσσιο τουρισμό καθώς οι ξένοι επιβάτες και κυρίως αυτοί από τις μακρινές αγορές όπως της Αμερικής ταυτίζουν τις δύο γειτονικές χώρες. Τέλος, το αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης λόγω του ότι λειτουργεί ως hub

για την Ανατολική Μεσόγειο διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο και στη διακίνηση επιβατών κρουαζιέρας από μακρινές αγορές και οποιεσδήποτε ακυρώσεις πτήσεων επηρεάζουν συνακόλουθα και το νησιωτικό τουρισμό μας, ιδιαίτερα του Νοτιοανατολικού Αιγαίου. Πώς εκτιμάτε ότι θα κινηθεί φέτος τόσο το home porting όσο και συνολικά ο κλάδος;

Η εκτίμησή μας είναι ότι στην καλύτερη περίπτωση, οι αφίξεις επιβατών για τη φετινή περίοδο θα προσεγγίσουν τα περυσινά επίπεδα. Ωστόσο, ο αριθμός κρουαζιέρων και οι αντίστοιχες προσεγγίσεις, που θα πραγματοποιηθούν στα λιμάνια δεν αποτελούν το βασικό μέτρο για την αξιολόγηση της επιτυχίας του κλάδου. Το δείκτη ρυθμού ανάπτυξης του κλάδου διαμορφώνουν ο αριθμός των επιβατών, που επισκέφθηκαν έναν προορισμό, οι συνολικές διανυκτερεύσεις και τελικά τα έσοδα, που θα εξασφαλιστούν για την εθνική οικονομία. Και αυτό είναι λίγο νωρίς να το εκτιμήσουμε. Το σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα συνεχίζει να αποτελεί ένα δημοφιλή προορισμό για τους ξένους τουρίστες, και έχει να επιδείξει τρομερή φιλοξενία, ιστορία αλλά και γαστρονομία. Αυτή η θετική τάση και η προτίμηση της χώρας ως προορισμός δίνει θετικές προοπτικές ανάπτυξης στο μέλλον. Η αλλαγή σελίδας στο λιμάνι του Πειραιά θα επηρεάσει την προσέλκυση περισσότερων προσεγγίσεων;

Η αλλαγή στη διαχείριση ενός λιμένα δεν είναι ο μοναδικός καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία και την ανάπτυξη του κλάδου της κρουαζιέρας. Έχουμε δηλώσει επανειλημμένως ότι για να υπάρξει περαιτέρω ανάπτυξη απαιτούνται τουλάχιστον 6 λιμάνια με υποδομές και εγκαταστάσεις παγκοσμίου επιπέδου για να είμαστε σε θέση να παρέχουμε στις εταιρίες κρουαζιέρας ένα ευρύ φάσμα επιλογών στα δρομολόγιά τους. Επανειλημμένα έχετε εντοπίσει σειρά προβλημάτων στην πολιτική που ακολουθεί η πολιτεία στην κρουαζιέρα. Υπάρχει πρόοδος σε κάποιο από τα σημεία αυτά, πχ υποδομές, θεωρήσεις, θεσμικό πλαίσιο;

Έχουμε δει γενικά θετική διάθεση και φιλότιμες προσπάθειες για την επίλυση των πολυετών προβλημάτων, αλλά την τρέχουσα περίοδο είναι αλήθεια ότι η πολιτεία αναπόφευκτα προσπαθεί να διαχειριστεί τα μεγάλα προβλήματα της χώρας και τις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές w w w.re porter.gr

της, με αποτέλεσμα να σημειωθεί μικρή πρόοδος στους βασικούς τομείς που επηρεάζουν για την ανάπτυξη και προοπτική της κρουαζιέρας στην Ελλάδα.

Ανάλυση

Αισθάνεστε δικαιωμένος από την επιλογή να «ανοίξετε» στην κρουαζιέρα την «άγνωστη» νησιωτική Ελλάδα. Τι μεγέθη είχατε πέρυσι και τι αναμένετε φέτος;

Απολύτως. Η στρατηγική μας για άνοιγμα νέων προορισμών, που έχουν φτάσει συνολικά τους 15, έχει αγκαλιαστεί με ενθουσιασμό από την ταξιδιωτική βιομηχανία σε όλο τον κόσμο και αυτό αντικατοπτρίζεται στη διψήφια ετήσια αύξηση του αριθμού των επιβατών μας από τότε που λανσάραμε αυτές τις νέες επιλογές «ειδυλλιακών διακοπών». Φέτος όπως προανάφερα εκτιμούμε ότι θα κινηθούμε κοντά στα περυσινά επίπεδα. Μπορεί η Ελλάδα να ανέβει στη λίστα με τους πιο δημοφιλείς προορισμούς κρουαζιέρας;

Ναι, πραγματικά μπορεί αν έχει μια ολιστική στρατηγική και σχέδιο. Έ χουμε τη δυνατότητα να γίνουμε η νούμερο ένα περιοχή για κρουαζιέρες, αλλά αυτό απαιτεί ένα συντονισμένο σχέδιο, που περιλαμβάνει λιμενικές υποδομές, πολιτική ανοικτών θυρών και πρωτοβουλίες από τις τοπικές κοινότητες, οργανωμένη επικοινωνία μηνυμάτων και σύμπλευση όλων των εμπλεκομένων φορέων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι υπάρχει εξαιρετική δυναμική και πολλές ευκαιρίες, αρκεί όλοι να το αντιληφθούν και να συνεργαστούν με όραμα και στρατηγική δεδομένου μάλιστα ότι η κρουαζιέρα επηρεάζει και συμβάλλει πολυδιάστατα τόσο τις τοπικές όσο και τις εθνικές οικονομίες. Επεκταθήκατε πρόσφατα και σε άλλες θάλασσες. Πώς πάει το εγχείρημα;

Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι με την πρωτοποριακή μας κίνηση να πάμε στην Κούβα πριν αυτή γίνει δημοφιλής και τα αποτελέσματα είναι τόσο θετικά ώστε αποφασίσαμε να επεκτείνουμε την παρουσία μας για ολόκληρο το έτος. Αυτή την περίοδο, σχεδιάζουμε 2 νέα projects τα οποία θα ανακοινωθούν εντός των προσεχών μηνών. Πόσο εύκολο είναι αυτό για μια εταιρία, που παλεύει μέσα σε μια αγορά με έντονα ολιγοπωλιακά χαρακτηριστικά;

Κυριάκος Αναστασιάδης διευθύνων σύμβουλος της Celestyal Cruises

να βασίζεται σε μια σαφή διαφοροποίηση. Η Celestyal Cruises έχει καθιερωθεί ως o πάροχος αυθεντικών εμπειριών, σε κρουαζιέρες σύντομης διάρκειας, με μεσαίου μεγέθους κρουαζιερόπλοια, προσφέροντας υπηρεσίες φιλοξενίας υψηλού επιπέδου σε προσιτές τιμές. Ο τομέας της κρουαζιέρας είναι νέος και υπάρχει χώρος ανάπτυξης για εταιρείες πολλών μεγεθών αλλά σαν τομέας απαιτεί σκληρή δουλειά, υπομονή και επιμονή. Ο επιβάτης σας είναι τουρίστας ή ταξιδιώτης;

Οι προορισμοί είναι στο επίκεντρο των δρομολογίων που προσφέρουμε και αυτό επιτρέπει στους επιβάτες μας να έχουν το χρόνο να επισκεφθούν και να βιώσουν κάθε περιοχή, που επισκέπτονται. Επομένως, θα έλεγα ότι είναι κυρίως οι τουρίστες, που επιθυμούν να έχουν αυθεντικές εμπειρίες. Αυτοί που θέλουν να έχουν τη συνολική γεύση, τα αρώματα, τη γνώση του πολιτισμού και της κουλτούρας του τόπου που επισκέπτονται. Και αυτό το εξασφαλίζουμε με

τις θεματικές εκδηλώσεις μας και τις πολύ προσεκτικά σχεδιασμένες εκδρομές μας. Πόσο επηρέασαν την πορεία του κλάδου γενικότερα και της εταιρείας ειδικότερα το προσφυγικό και οι εξελίξεις σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο;

Η εικόνα της Ελλάδα έχει επηρεαστεί αρνητικά εξαιτίας του ότι βρισκόμαστε στο επίκεντρο των ειδήσεων καθημερινά. Οι άνθρωποι στο εξωτερικό σίγουρα αισθάνονται φόβο και ανασφάλεια όταν ακούν και βλέπουν καθημερινά τραγικές σκηνές από την περιοχή μας. Αυτό αναπόφευκτα επηρεάζει τη διάθεση αλλά και την τελική επιλογή διακοπών, καθώς κανείς αποφεύγει μια περιοχή η οποία περιβάλλεται από ανθρώπους που υποφέρουν. Σίγουρα η σταδιακή εξασθένηση της αρνητικής δημοσιότητας και η αποσυμπίεση της έντασης βοηθά στο να αποκατασταθεί η θετική εικόνα. Ρεαλιστικά μιλώντας, θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο χρόνια για να ανακτήσουμε τη δυναμική και αυξητική τάση που είχαμε, κυρίως στις αγορές των ΗΠΑ και της Λατινικής Αμερικής.

Για να επιβιώσει μία εταιρεία πρέπει να έχει ένα συγκεκριμένο όραμα που w w w.re porter.gr

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 61

Τουρισμός / Συνέντευξη

Δημήτρης Τρυφωνόπουλος Γενικός Γραμματέας ΕΟΤ

Απαραίτητη η σταθερότητα στον τουριστικό σχεδιασμό της χώρας Η μεγάλη συμβολή του Τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας μας, στη διαμόρφωση ισορροπίας στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών και την απασχόληση, με το σύνολο των έμμεσα και άμεσα απασχολουμένων στον κλάδο να ανέρχεται το 2015 σε 820.000, τον καθιστά εθνική υπόθεση. Αυτό τονίζει σε συνέντευξή του στο Reporter ο Δημήτρης Τρυφωνόπουλος, που ανέλαβε πριν από 8 μήνες τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΕΟΤ, ενός από τους πλέον ιστορικούς θεσμούς χάραξης δημόσιων πολιτικών ανάπτυξης της χώρας. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΑΛΕΞΑΚΗ

ο κ. Τρυφωνόπουλος τονίζει ότι η εθνική τουριστική στρατηγική της χώρας μας πρέπει να έχει μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, που να μην επηρεάζεται από τις αλλαγές των κυβερνήσεων. Παράλληλα εκφράζει την αισιοδοξία του για την πορεία της φετινής χρονιάς. «Η Ελλάδα ως τουριστικός προορισμός είναι ένα πανίσχυρο brand, αφού συνδυάζει υψηλής ποιότητας τουριστικούς πόρους, που προσφέρονται σε πολύ καλές τιμές» αναφέρει, ενώ τονίζει ότι η νέα στρατηγική του Οργανισμού αποσκοπεί στην αύξηση της ζήτησης τόσο από τις παραδοσιακές (Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία κ.ο.κ.) όσο και τις αναδυόμενες αγορές που παρουσιάζουν τελευταία ισχυρή δυναμική ανάπτυξης (Κίνα, Ινδία, Κορέα, Ιράν, Ηνωμένα

Αραβικά Εμιράτα, Ισραήλ κ.α.). Ειδικά για τη Ρωσία περιγράφει ότι η Ελλάδα αναδεικνύεται ως πρώτη επιλογή, ενώ αναφέρει ότι η θα διατηρηθεί η αυξημένη ζήτηση, που δημιουργήθηκε από τις συντονισμένες ενέργειες υπουργείου και ΕΟΤ κατά το τελευταίο διάστημα. Οκτώ μήνες στο τιμόνι του Οργανισμού προώθησης και προβολής του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού. Σε ποιους τομείς επικεντρώσατε το έργο σας το διάστημα αυτό ενόψει του φετινού καλοκαιριού; Σκοπός και αποστολή του ΕΟΤ είναι η υλοποίηση της τουριστικής πολιτικής για την Ελλάδα. Για εμένα ήταν μεγάλη τιμή αλλά και ευθύνη να αναλάβω - το Νοέμβριο του 2015 το χαρτοφυλάκιο ενός Οργανισμού τόσο κρίσιμου για την οικονομία της χώρας, με διεθνή αναγνώριση και μακρά ιστορία. Με την ανάληψη των καθηκόντων μου, από τις βασικές προτεραιότητες ήταν να καθορίσουμε, με την ομάδα μου, μια σαφή, στοχευμένη και σύγχρονη στρατηγική για την οργάνωση του ΕΟΤ, με στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη και την δυναμική προβολή του τουριστικού προϊόντος της χώρας σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα, πρωταρχικό μας βήμα ήταν η δομική αναδιοργάνωση του ΕΟΤ μέσω της διαμόρφωσης μιας πιο συνεκτικής και λιγότερο γραφειοκρατικής στρατηγικής οργάνωσης και λειτουργί-

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 63

Τουρισμός

ας. Επίσης, συνεργαζόμαστε στενά με το υπουργείο Τουρισμού για την έκδοση του νέου οργανογράμματος.

α γραφεία του ΕΟΤ Εξωτερικού αναδιοργανώνονται, προκειμένου να ενδυναμωθεί η σχέση τους με τις τοπικές αγορές και στόχο τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας τους. Επίσης, έχουμε εκπονήσει σχέδιο συνεργασίας με όλους τους διεθνείς τουριστικούς φορείς και Οργανισμούς, όπως τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO). Με τον επικεφαλής του UNWTO, κ Rifai και την ομάδα του, συνεργαζόμαστε για την προώθηση της υπεύθυνης και βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Πρακτικά πως επιτυγχάνεται αυτό; Η νέα στρατηγική αποσκοπεί στην αύξηση της ζήτησης τόσο από τις παραδοσιακές (Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία κ.ο.κ.) όσο και αναδυόμενες αγορές που παρουσιάζουν τελευταία ισχυρή δυναμική ανάπτυξης όπως η Κίνα, Ινδία, Κορέα, Ιρσν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ισραήλ κ.α. Παρακολουθώντας στενά τις διεθνείς τάσεις, εφαρμόζουμε ένα μίγμα πολιτικής δράσεων που συνοψίζεται στο τρίπτυχο: Νέοι προορισμοί. Ανάδειξη λιγότερο γνωστών στο εξωτερικό, πανέμορφων και πολλαπλώς αξιοποιήσιμων περιοχών της χώρας μας. Νέες χώρες προέλευσης τουριστών. Επισκέπτες από νέες αγορές, με διαφορετική τουριστική κουλτούρα και ταξιδιωτικές επιλογές. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Δημιουργείται Διεύθυνση στο υπουργείο τουρισμού για τη θεσμοθέτηση και προώθηση θεματικών μορφών τουρισμού που έχουν καθοριστεί σε 7 βασικές κατηγορίες: Ιατρι-

64 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

κός και ιαματικός τουρισμός, Θρησκευτικός τουρισμός, Πολιτιστικός τουρισμός, Τουρισμός υπαίθρου και γαστρονομία, Συνεδριακός τουρισμός, Ναυτικός τουρισμός, κρουαζιέρες και yachting, Aθλητικός και προπονητικός τουρισμός. Έ τσι δημιουργείται η βάση για τη διεύρυνση της τουριστικής περιόδου πέραν του καλοκαιριού και τη διακίνηση των επισκεπτών σε διαφορετικούς από τους έως τώρα γνωστούς και παραδοσιακούς τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας. Η ανάδειξη θεματικών μορφών αποτελεί προτεραιότητά σας. Ποιες δράσεις προωθείτε; Έ χουμε καταρτίσει και υλοποιούμε ήδη ένα συνεκτικό στρατηγικό πρόγραμμα προβολής (marketing strategy), που περιλαμβάνει ταξίδια εξοικείωσης με τους μεγαλύτερους Tour Operators (T.O.s) ανά τον κόσμο όπως και δημοσιογράφους ξένων μέσων επικοινωνίας με ισχυρή επιρροή στη διαμόρφωση των τάσεων της τουριστικής αγοράς. Στο μεταξύ «τρέχουν» εκστρατείες προβολής σε διεθνείς ψηφιακές τουριστικές πλατφόρμες, στα κοινωνικά δίκτυα αλλά και σε παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Χρησιμοποιούμε όλα τα μέσα που οι ταξιδιώτες επιλέγουν για να αναζητήσουν πληροφορίες, όλα τα κανάλια που χρησιμοποιούν για την αγορά υπηρεσιών και τη διοργάνωση εκδρομών. Και τα χρησιμοποιούμε με μεθοδικότητα και σαφή στόχευση, και βεβαίως διαφάνεια. Ποιες είναι οι φετινές προσδοκίες από τον ρωσικό τουρισμό; Τι αναμένετε σε σχέση με το 2015; Η Ρωσία ως τουριστική αγορά, αποτελεί για τον Ελληνικό Τουρισμό, στρατηγική επιλογή, προτεραιότητα αλλά και συνεχή πρόκληση. Το 2015 η τουριστική κίνηση από τη Ρωσία μειώθηκε κυρίως λόγω της δύσκολης οικονομικής κατάστασης στη χώρα και της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ – ρουβλίου. Για το 2016, οι εξελίξεις στη γύρω περιοχή οδηγούν σε ανακατανομή της τουριστικής κίνησης προς

όφελος της Ελλάδας. Τόσο οι ευρύτερες γεωπολιτικές ανακατατάξεις όσο και η καλοσχεδιασμένη από εμάς προβολή της χώρας μας στη Ρωσία επιτρέπει στην Ελλάδα να λάβει κάτι που άξιζε πάντα - την κύρια προσοχή των Ρώσων τουριστών και την ανάδειξη της χώρας μας ως πρώτη επιλογή. Το παραπάνω επιβεβαίωσε και ο ίδιος ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στην Αθήνα. Δεν είναι τυχαίο ότι από την πρώτη στιγμή της επίσκεψής του φρόντισε να τονίσει ότι οι Ρώσοι τουρίστες αυξήθηκαν μόνο το μήνα Μάρτιο κατά 523%. Στο ίδιο πνεύμα και ο επικεφαλής του Ομοσπονδιακού Οργανισμού Τουρισμού της Ρωσίας Rostourism κ. Oleg Savonof, που προέβλεψε για φέτος περίπου ένα εκατ. Ρώσους τουρίστες στη χώρα μας. Ο κ. Savonof βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα ως επικεφαλής της Ρώσικης αποστολής αλλά και ως σύνεδρος στο Ελληνορωσικό τουριστικό Φόρουμ «Ελλάδα –Ρωσία», που συνδιοργανώσαμε τον περασμένο μήνα στο Λαγονήσι με τη συμμετοχή πάνω από 100 σημαντικών Ρώσων τουριστικών παραγόντων και δημοσιογράφων των μεγαλύτερων ρωσικών media. Κατά τη διάρκεια του φόρουμ οργανώθηκε με μεγάλη επιτυχία ειδικό workshop (B2B) μεταξύ Ελλήνων και Ρώσων T.O.s Λίγες ημέρες μετά ακολούθησε η Διάσκεψη της Ελλάδας - Ρωσίας για τον Προσκυνηματικό και Θρησκευτικό τουρισμό, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι διανύουμε το αφιερωματικό έτος «Ελλάδα –Ρωσία 2016» με την ευκαιρία της 1.000ής επετείου της παρουσίας του ρωσικού μοναχισμού στο Άγιο Όρος. Στο πλαίσιο αυτό, οι δύο χώρες προγραμματίζουν πολλές σημαντικές εκδηλώσεις σε διάφορους τομείς. Οι πολίτες της Ρωσίας θα μάθουν περισσότερα για τον δικό μας πολιτισμό, την ιστορία και τις τουριστικές επιλογές αλλά και το αντίστροφο. Είμαστε σίγουροι ότι κάθε Ρώσος επισκέπτης, που θα επισκεφθεί τις εκδηλώσεις μας και θα δοκιμάσει εκεί την κουζίνα μας ή θα δει τους θησαυρούς των μουσείων μας, θα θελήσει να βρεθεί στην Ελλάδα και να απολαύσει το μοναδικό κλίμα και

w w w.re porter.gr

Τουρισμός

τις μαγευτικές παραλίες της χώρας αλλά και όλες τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, που προαναφέραμε. Όλα αυτά μας κάνουν να έχουμε υψηλές προσδοκίες ότι η τουριστική κίνηση από τη Ρωσία το 2016 θα αυξηθεί σημαντικά. Ο ρυθμός έκδοσης θεωρήσεων εισόδου είναι ικανοποιητικός για σας; Όπως έχουμε ενημερωθεί από το αρμόδιο υπουργείο Εξωτερικών τα Ελληνικά προξενεία στην Ρωσία καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να διεκπεραιώνουν ταχύτατα την έκδοση των θεωρήσεων βίζα, διευκολύνοντας παράλληλα τις πολλαπλές εισόδους αλλά και την επέκταση του χρόνου θεώρησης για όσους έχουν έστω και μια βίζα Σένγκεν στο διαβατήριο τους. Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Ξυδάκης μετέβη για το θέμα αυτό στην Μόσχα, όπου και συναντήθηκε με τον κ. Oleg Savonof και διαπίστωσε σταδιακή επίσπευση των διαδικασιών, με συνέπεια το Μάιο να έχουν εκδοθεί 90.000 βίζες, αριθμός 32% μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο περσινό μήνα. Τώρα το Ελληνικό Προξενείο εκδίδει 50% περισσότερες θεωρήσεις από αυτές των προξενικών υπηρεσιών άλλων χωρών Σένγκεν. Τα στοιχεία μας κάνουν να αισιοδοξούμε ότι η αυξημένη ζήτηση που δημιουργήθηκε από τις συντονισμένες ενέργειες υπουργείου και ΕΟΤ κατά το τελευταίο διάστημα θα διατηρηθεί και στη συνέχεια. Ποιο κατά τη γνώμη σας είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελλάδας έναντι των άλλων τουριστικών προορισμών ανά τον κόσμο; Η Ελλάδα είναι μία χώρα δομημένη σε ανθρώπινη κλίμακα. Οι αποστάσεις, το φυσικό τοπίο, οι ορεινοί όγκοι, το νησιωτικό σύμπλεγμα των 2.500 νησιών και βραχονησίδων αλλά και οι υπερσύγχρονες τουριστικές εγκαταστάσεις συνυπάρχουν αρμονικά με τον Άνθρωπο. Επίσης, η χώρα προσφέρει διακοπές χαλάρωσης αλλά και εξερεύνησης για κάθε βαλάντιο. Για το λόγο αυτό, αποτελούμε κορυφαία επιλογή ως προορισμός θερινών

w w w.re porter.gr

διακοπών, πολιτιστικών περιηγήσεων και city breaks, καθ΄όλη τη διάρκεια του χρόνου. Τα στατιστικά το επιβεβαιώνουν. Το 2015 η χώρα μας, ως τμήμα της Ανατολικής Μεσογειακής Ευρώπης συνέβαλε στην αύξηση κατά 5% των τουριστικών αφίξεων στη Γηραιά Ήπειρο, η οποία προήλθε κυρίως από τις ώριμες αγορές προέλευσης. Το ίδιο έτος, έτος δυσκολιών για την Ελλάδα, καταγράφηκε αύξηση σε ετήσια κλίμακα στα έσοδα (ανήλθαν σε 14,125 δισ. ευρώ), στις αφίξεις (26,114 εκατ. στις οποίες συμπεριλαμβάνονται τα 2,5 εκατ. ταξιδιωτών κρουαζιέρας) και στις διανυκτερεύσεις (188 εκατ.). Για το 2016, ήδη σημειώνεται αύξηση περίπου 7% (897.000 αφίξεις το πρώτο 4μηνο, ο αριθμός αφορά αποκλειστικά τις διεθνείς αεροπορικές αφίξεις). Η Ελλάδα ως τουριστικός προορισμός είναι ένα πανίσχυρο brand, αφού συνδυάζει υψηλής ποιότητας τουριστικούς πόρους, που προσφέρονται σε πολύ καλές τιμές. Ποια θεωρείτε ότι είναι η συνταγή της επιτυχίας στην εθνική προσπάθεια ανάπτυξης του Ελληνικού Τουρισμού; Ο Τουρισμός αποτελεί εθνική υπόθεση. Η εθνική τουριστική στρατηγική της χώρας μας πρέπει να έχει μακροπρόθεσμο σχεδιασμό που να μην επηρεάζε-

τα Ελληνικά προξενεία στην Ρωσία καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να διεκπεραιώνουν ταχύτατα την έκδοση των θεωρήσεων βίζα, διευκολύνοντας παράλληλα τις πολλαπλές εισόδους αλλά και την επέκταση του χρόνου θεώρησης για όσους έχουν έστω και μια βίζα Σένγκεν στο διαβατήριο τους

ται από τις αλλαγές των κυβερνήσεων. Η συμμετοχή του Τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας μας (20% άμεσα και έμμεσα, 60% στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών και 40 δισ. ευρώ στη συνολική ζήτηση), στην απασχόληση (αναλογία 1:5 στους κατοίκους, με το σύνολο των απασχολουμένων στον κλάδο να ανέρχεται το 2015 σε 820.000 -ποσοστό περίπου στο 23% του συνόλου των απασχολούμενων στην Ελλάδα, εκ των οποίων οι 400.000 είναι άμεσα απασχολούμενοι και οι 420.000 έμμεσα) αποτελεί το βασικό λόγο για την επίτευξη των παραπάνω. Έ χουμε συνδιαμορφώσει με το υπουργείο μια στοχευμένη και καλά σχεδιασμένη στρατηγική με όραμα, καινοτομία και εθνική αποφασιστικότητα, για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις και να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων. Ο ΕΟΤ καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια να προάγει, να διασφαλίσει και να υποστηρίξει μια λειτουργική, εξωστρεφή και επιτυχημένη τουριστική αγορά. Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου (τουρισμός 365 μέρες το χρόνο), η ανάδειξη της ενδοχώρας και τα λιγότερο δημοφιλή νησιά σε προτάσεις εμπειριών για τουρίστες που επιζητούν αυθεντικούς προορισμούς, η προσέγγιση νέων αγορών και η σύνθεση προϊόντων και υπηρεσιών για τη δημιουργία ειδικής ζήτησης, η αγορά τουριστικής κατοικίας, η ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού που συνοδεύεται από τα ανάλογα έργα υποδομής, η εκπαίδευση του κλάδου μέσω της δια βίου μάθησης, η χρήση και ενσωμάτωση των εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας, αποτελούν τις κύριες συνθήκες που πρέπει να διασφαλισθούν, προκειμένου η Ελλάδα να αναδείξει τις πραγματικές της δυνατότητες στη διεθνή τουριστική αγορά. Αυτές οι παράμετροι συνδέονται άμεσα με το μέλλον του Τουρισμού στην Ελλάδα, συνιστούν, δε, δυνητικό πεδίο δράσης και ιδανικές περιπτώσεις επένδυσης.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 65

Η επόμενη ημέρα του ελληνικού Τουρισμού και η Θωράκιση της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής Οικονομίας ΑΠΟ ΤON Ανδρέα Α. Ανδρεάδη Προέδρου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων

λοι μας ξέρουμε πόσο ρευστή είναι η εικόνα του τουρισμού αυτή τη στιγμή. Είχαμε δηλώσει από τις αρχές του έτους ότι αυτή η χρονιά, είναι χρονιά last minute, με έντονες διακυμάνσεις του ρυθμού των κρατήσεων. Και αυτή η ρευστή κατάσταση επιβεβαιώνεται στις αφίξεις έως αυτή τη στιγμή. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία Ιανουαρίου – Απριλίου 2016, οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις, έχουν καταγράψει άνοδο 7,6%, ενώ στο ίδιο διάστημα, οι οδικές αφίξεις καταγράφουν μείωση 6,5%.

Τουρισμός

ν και οι αριθμοί, αυτή τη στιγμή, δεν δίνουν τη σιγουριά που θέλουμε, η στρατηγική μας στόχευση και η συστηματική δουλειά, σε συνδυασμό με το διαφαινόμενο κλείσιμο της αξιολόγησης και τις γεωπολιτικές εξελίξεις, μας κάνουν συγκρατημένα αισιόδοξους ότι και αυτή η χρονιά θα κλείσει θετικά. Δεν θα κλείσει όμως θετικά για όλους. Η τουριστική ανάπτυξη στην χώρα μας, αν και εντυπωσιακή, δεν υπήρξε ισόρροπη, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της κρίσης. Σε αυτό έχει παίξει σημαντικό ρόλο η κατάρρευση του εσωτερικού τουρισμού από τα 3,2 δισ. € το 2008 στο 1,4 δισ. € το 2014. Συγκεκριμένες περιοχές και επιχειρήσεις οι οποίες δεν διαθέτουν πύλες εισόδου, κατάλληλες υποδομές, προϊόν και marketing, δεν μπόρεσαν να μετατρέψουν το τουριστικό προϊόν τους σε εξαγώγιμο, σε επαρκή βαθμό. Αν και αντιπροσωπεύουν σχετικά μικρό ποσοστό της τάξης του 15% - 20% στο συνολικό τουριστικό προϊόν, δεν παύουν να

68 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

επηρεάζουν σημαντικό μέρος των τοπικών κοινωνιών και της περιφερειακής ανάπτυξης. Εκεί, τόσο η Πολιτεία όσο και ο ΣΕΤΕ έχουν ακόμη να κάνουν πολλά. Δεν χωράει αμφιβολία ότι με το δύσκολο πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον των τελευταίων ετών, κρίνεται πλέον η βιωσιμότητα των ελληνικών επιχειρήσεων. Ιδιαίτερα της ραχοκοκαλιάς του τουρισμού, των χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η κρίσιμη ερώτηση λοιπόν αυτή τη στιγμή είναι μια. Ποιες είναι οι άμεσες ενέργειες που πρέπει να γίνουν από όλες τις πλευρές προκειμένου να θωρακιστεί ο μοναδικός τομέας που όλα τα χρόνια της κρίσης συνέχισε

ακατάπαυστα να λειτουργεί, υποστηρίζοντας το ΑΕΠ; Κατ' αρχάς, οι φορολογικοί συντελεστές πρέπει να επιστρέψουν το ταχύτερο σε ανταγωνιστικά επίπεδα. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθούν οι συνθήκες ώστε ο τομέας να δώσει άμεσα περαιτέρω ενίσχυση στα έσοδα του κράτους. Η αύξηση του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ από το 23% στο 24%, η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών στα νησιά του Αιγαίου, η προβλεπόμενη για το 2018 επιβολή φόρου διαμονής στην οργανωμένη αγορά των ελληνικών καταλυμάτων, οι επιβαρύν-

w w w.re porter.gr

Τουρισμός

σεις όλων των επιμέρους κλάδων του τουρισμού με νέα τέλη και φόρους, πλήττουν, ασταμάτητα την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος διεθνώς. Οι πρόσφατες φορολογικές επιβαρύνσεις του τελευταίου έτους, έχουν βαρύνει το «καλάθι του τουρίστα» περισσότερο από 10%, εξανεμίζοντας ουσιαστικά το 50% της ανάκτησης της ανταγωνιστικότητας της χώρας, που επιτεύχθηκε από την αρχή της εφαρμογής των μνημονίων με την επίπονη, κοινωνικά και οικονομικά, εσωτερική υποτίμηση. Επιπρόσθετα, πέραν των επιβαρύνσεων στο προϊόν και στον πελάτη, πρέπει να σταματήσει και η φόρο-επιδρομή στην επιχείρηση. Εκτός από τις αυξήσεις στους φορολογικούς συντε-

w w w.re porter.gr

ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ δεν κάνει τίποτα για να πατάξει την παραοικονομία, η οποία έχει αρχίσει να λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις σε όλους τους τομείς της ελληνικής οικονομίας

λεστές και στις ασφαλιστικές εισφορές, η κατάργηση της εξαίρεσης από τον συμπληρωματικό ΕΝΦΙΑ στα ιδιοχρησιμοποιούμενα ακίνητα των ξενοδοχείων – δηλαδή στα εργαλεία δουλειάς τους – είναι ένα ολέθριο μέτρο για μεγάλο αριθμό μονάδων. Ταυτόχρονα, την ώρα που το κράτος σφίγγει ασταμάτητα τη θηλειά στις νόμιμες και συνεπείς επιχειρήσεις της χώρας, δεν κάνει τίποτα για να πατάξει την παραοικονομία, η οποία έχει αρχίσει να λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις σε όλους τους τομείς της ελληνικής οικονομίας. Για παράδειγμα, έχουν περάσει τουλάχιστον επτά μήνες από την πλήρη απελευθέρωση των αστικών μισθώσεων και ακόμα δεν έχει σχεδιαστεί και εφαρμοστεί ένα πλαίσιο λειτουργίας για αυτού του είδους τις μισθώσεις σε τουρίστες. Σύμφωνα με μελέτες, το κράτος χάνει τουλάχιστον 300 εκατ. € από αυτή την αγορά. Παράλληλα, δεν πρέπει να εφησυχάζουμε από τις ευνοϊκές για την Ελλάδα γεωπολιτικές συγκυρίες. Αυτές σύντομα θα σταματήσουν να υφίστανται. Οι αγορές της Τουρκίας και της Αιγύπτου, για παράδειγμα, κάποια στιγμή θα λειτουργήσουν υπό φυσιολογικές συνθήκες και τότε θα ακολουθήσουν επιθετική στρατηγική για να ανακτήσουν τα χαμένα τους μερίδια. Υπό αυτό το πρίσμα, ο Οδικός Χάρτης 2021, που καταθέσαμε στη διάθεση της Πολιτείας το 2013, εμπλουτίζεται και αναθεωρείται.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 69

Τουρισμός

μιουργούνται οι συνθήκες εκείνες που θα επιτρέψουν στο ροχωράμε στην επικαιροποίτραπεζικό σύστημα να επανεκκινήσει την ομαλή χρηματοηση των στόχων και στην εξειδότηση των τουριστικών επιχειρήσεων με όρους αγοράς. Το δίκευση της μελέτης(Οδικός πλέον αναγκαίο συστατικό για να μπορέσουν οι επιχειρήΧάρτης 2021), υπό το φως των σεις να κρατηθούν βιώσιμες, να λειτουργήσουν και να ανασημαντικών αλλαγών, θετιπτυχθούν περαιτέρω. κών και αρνητικών, τα χρόΚαι το μεγάλο στοίχημα για την επόμενη ημέρα είναι να νια που μεσολάβησαν και των βρεθεί η σωστή ισορροπία στη διαχείριση των μη εξυπηνέων δεδομένων που διαμορρετούμενων δανείων. Κατά τη διάρκεια της κρίσης (2009 – φώνονται. Πέρα από την απαι2013), περισσότερες τουριστικές επιχειρήσεις βελτίωσαν τούμενη αναθεώρηση των την χρηματοοικονομική τους θέση από αυτές που την χειστόχων και των μεγεθών του ροτέρευσαν, δείχνοντας την ανθεκτικότητα του τομέα. Το ελληνικού τουρισμού, εστιοξύμωρο όμως είναι ότι περίπου το 40% των ξενοδοχειακών άζει στην περαιτέρω εξειδίεπιχειρήσεων έχουν σοβαρότατα ζητήματα βιωσιμότητας. κευση των έξι βασικών προΚάποιες από αυτές τις επιχειρήσεις, δύσκολα μπορούν να ϊόντων που διέκρινε η προηγούμενη, ενώ αναδεικνύει τον σωθούν. Υπάρχει όμως ένα μεγάλο ποσοστό επιχειρήσεων, σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει πλέον ο οδικός τουριπου υπάγονται στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων σμός. Όσον αφορά στα βασικά μεγέθη, επαναπροσδιορίζοδανείων, οι οποίες μπορούν να επιστρέψουν σε λειτουργινται οι στόχοι των συνολικών αφίξεων κατά +30%, (από 26 σε κή κερδοφορία, εφόσον επιτραπεί στις τράπεζες να αναδιπερίπου 35 εκατ.) για το 2021, αύξηση η οποία στοχεύει στην αρθρώσουν σε πολύ υψηλότερα ποσοστά τα δάνεια των καθ’ ενίσχυση των συνολικών εσόδων κατά 40% με στόχο τα 20 όλα βιώσιμων επιχειρήσεων, με πιθανή είσοδο νέων κεφαδισ. € και της μέσης καθαρής δαπάνης ανά διανυκτέρευση λαίων ή στρατηγικών επενδυτών, ώστε να εξυγιανθούν και κατά 5%. Τονίζω ότι η αύξηση των αφίξεων σε μεγαλύτερο να συνεχίσουν τη λειτουργία τους. ποσοστό από τα έσοδα που προβλεπόταν στον αρχικό στόχο, Ο ελληνικός τουρισμός, παραμένει ο εν ενεργεία τομέας επιέχει να κάνει με την αλλαγή μίγματος, δηλαδή εθνικοτήτων χειρηματικότητας στην Ελλάδα, που μπορεί άμεσα να δώσει και διάρκειας διαμονής και όχι με την ποιότητα. απτά αποτελέσματα για την ανάταση της ελληνικής οικονοΓια να επιτύχουμε τους στόχους του 2021, θα πρέπει να υλομίας, υποστηρίζοντας τους στόχους ανάπτυξης που θέτει η ποιούνται ετήσιες συνολικές επενδύσεις ύψους 2 δισ. €, αρκυβέρνηση. χής γενομένης το 2016, με συμμετοχή του ιδιωτιΑπό τη πλευρά μας γνωρίζουμε ότι μέσα από κακού τομέα κατά 80% και του δημόσιου κατά 20%. Ο νέος αναπτυξιακός νόμος, που υπεβλήθη με ση- Για να επιτύχουμε τάλληλες συνέργειες και διασυνδέσεις με τους τους στόχους υπόλοιπους τομείς, ο τουρισμός μπορεί να λειμαντική καθυστέρηση, χρειάζεται σημαντικές βελτου 2021, τουργήσει ως παράδειγμα και ως ελατήριο ανάτιώσεις. Ορθώς, έχει προσανατολισμό παροχής κιτασης της πραγματικής οικονομίας της χώρας. θα πρέπει νήτρων στη μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα, καθώς και σε ειδικές κατηγορίες επιχειρήσεων και να υλοποιούνται Μπορεί δηλαδή να γίνει ο βασικός πυλώνας μιας επενδυτικών σχεδίων. Θα πρέπει όμως να αξιοποι- ετήσιες συνολικές ολοκληρωμένης αναπτυξιακής πολιτικής. Το μεγάλο στοίχημα για εμάς είναι μέσα από τη ηθούν πλήρως και οι προβλέψεις και οι δυνατόεπενδύσεις διαδικασία αυτορρύθμισης, να οδηγήσουμε την τητες που παρέχονται για κάθε μέγεθος επιλέξιύψους 2 δισ. €, μης επένδυσης, μικρής η μεγάλης. Παράλληλα, ο αρχής γενομένης ελληνική κοινωνία στην συνειδητοποίηση ότι ο τουρισμός είναι το μέλλον της χώρας. νόμος πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερη απλότητο 2016, με Ο ΣΕΤΕ, ως κοινωνικός εταίρος, θα συνεχίσει βήμα τα και σαφήνεια προς τους επενδυτές, με ξεκάθασυμμετοχή του – βήμα και απερίσπαστα, να αναπτύσσει τη στραρες οδηγίες και σαφείς χρονικές προθεσμίες, ενώ ιδιωτικού τομέα τηγική του, με αιχμή του δόρατος τη δυναμική και προβληματική είναι η ανάγκη έκδοσης άνω των 25 κατά 80% την ομοφωνία, που προκύπτουν από την εκπρουπουργικών αποφάσεων για την ουσιαστική έναρκαι του δημόσιου σώπηση όλων των επιμέρους κρίκων της αλυσίδας ξη εφαρμογής του. κατά 20% που λέγεται ελληνικός τουρισμός. Ταυτόχρονα όμως, θεωρούμε ότι αρχίζουν να δη-

70 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

w w w.re porter.gr

Ευρώπη

72 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Ευρώπη

BREXIT Διχασμός: Η αρρώστια που σκοτώνει το Ευρωπαϊκό όνειρο ΑΠΟ ΤON γρηγορη νικολοπουλο

Tο βρετανικό δημοψήφισμα, που οδήγησε στο BREXIT είναι η κορυφή του παγόβουνου του Ευρωπαϊκού προβλήματος. Και το Ευρωπαϊκό πρόβλημα είναι ότι η Ευρώπη είναι διχασμένη. Όχι μόνο η Αγγλία, αλλά ολόκληρη η Ευρώπη παρουσιάζει σοβαρά ζητήματα διχασμού μεταξύ των χωρών μελών της αλλά και εσωτερικής διχόνοιας σε όλες τις χώρες μέλη ξεχωριστά.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 73

Ευρώπη

ο δημοψήφισμα της Αγγλίας έδειξε ότι σχεδόν οι μισοί Βρετανοί θέλουν να παραμείνουν στην Ευρωπαϊκή Έ νωση, ενώ περισσότεροι από τους μισούς θέλουν να φύγουν. Έδειξε επίσης μια τεράστια διαφορά μεταξύ του πλούσιου Λονδίνου, που θέλει να παραμείνει στην Ευρώπη και της υπόλοιπης χώρας που θέλει να αποχωρήσει. Ο βρετανικός διχασμός εντοπίζεται ακόμη και μεταξύ των χωρών, που απαρτίζουν τη Μεγάλη Βρετανία, αφού η Σκωτία και η Ιρλανδία θέλουν να μείνουν, ενώ η Αγγλία και η Ουαλία θέλουν να φύγουν. Αμέσως μετά την ανάδειξη του Brexit η αρχηγός της ακροδεξιάς στη Γαλλία ζήτησε να διεξαχθεί ανάλογο δημοψήφισμα και στη χώρα της. “Η Γαλλία έχει χίλιους περισσότερους λόγους από την Αγγλία για να φύγει από την Ευρώπη” είπε η Λεπέν. Ο Πρόεδρος Ολάντ τη δέχθηκε στο γραφείο του για να τη συνετίσει, αφού τόσο ο ίδιος όσο και η Λεπέν γνωρίζουν ότι σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, μόνο το 38% των Γάλλων είναι αυτή τη στιγμή υπέρ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δημοψήφισμα ζητούν και Ολλανδοί πολιτικοί της άκρας δεξιάς, με τον ηγέτη του Αντιευρωπαϊκού κόμματος Γουάιλντερ να πανηγυρίζει για το Brexit και να δηλώνει ότι ήρθε η σειρά του Nexit. Το ίδιο ζητούν και οι Φινλανδοί ομοϊδεάτες του. Στην Αυστρία, πριν από λίγους μήνες οι εθνικιστές παρά λίγο να κερδίσουν τις εκλογές αλλά τελικά έχασαν, με το αποτέλεσμα να ανατρέπεται από την επιστολική ψήφο αυτών που δεν κατοικούν εκεί. Οι Σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες πάντα είχαν και έχουν τη Μεγάλη Βρετανία ως πρότυπο, βλέπουν τον ήδη υψηλό

74 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

ευρωσκεπτικισμό να αυξάνεται. Δανοί, Σουηδοί, Ισλανδοί, Φινλανδοί και Νορβηγοί θεωρούνται επίφοβοι για την Ευρωπαϊκή Έ νωση. Οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ είναι σκεπτικές σχετικά με την Ευρωπαϊκή πολιτική για τη μετανάστευση, ενώ οι χώρες του Νότου έχουν απηυδήσει από την επιβαλλόμενη Γερμανική λιτότητα. Στην Ελλάδα η αριστεροδεξιά κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ εξελέγη με την υπόσχεση ότι θα σκίσει τα μνημόνια και ύστερα από ακατανόητες παλινωδίες κατέληξε σε ένα δημοψήφισμα με δυσνόητο ερώτημα, του οποίου όμως η απάντηση με μεγάλη διαφορά μπορεί εύκολα να ερμηνευθεί ως αντιευρωπαϊκή. Τι αποτέλεσμα θα έβγαζε τώρα στην Ελλάδα ένα δημοψήφισμα για Grexit; Καλύτερα να μη το σκεπτόμαστε.

Η αύξηση του ευρωσκεπτικισμού Σύμφωνα με όλες τις μετρήσεις η θετική στάση των Ευρωπαίων έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επικρατούσε πριν από μια δεκαετία, έχει μετατραπεί σε αρνητική, ή τουλάχιστον περισσότερο αρνητική σε όλες ανεξαιρέτως της χώρες της Ευρώπης και αυτό έχει συμβεί για τους εξής λόγους: Πρώτον διότι η Ευρώπη πέρασε από την εποχή της εξαγοράς συμπάθειας με τις επιδοτήσεις προς όλους, σε εποχή επιβολής λιτότητας σε όλους. Οι επιδοτήσεις ήταν δωρεάν χρήμα και όταν υπήρχαν δανεικά ήταν φθηνά δάνεια. Όλα αυτά μαζί ανέβαζαν το ΑΕΠ και έδιναν χρήμα στις τσέπες των πολιτών απευθείας. Η Ευρώπη λοιπόν επί δεκαετίες εξαγόραζε την “αγάπη” των πολιτών όλων των χωρών με χρήμα. Τώρα ήρθε η ώρα της πληρωμής και όλες οι χώρες καλούνται να εφαρ-

μόσουν πολιτικές λιτότητας. και αυτό φυσικά δημιουργεί αντιπάθεια προς την Ευρώπη. Δεύτερον διότι η Ευρώπη βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, το προσφυγικό και το μεταναστευτικό το οποίο προκαλεί ευρωσκεπτικισμό και στις μεγάλες και παλιές χώρες, όπως π.χ. Αγγλία, Γαλλία αλλά κυρίως στις χώρες του Ανατολικού μπλοκ, που ενώ πίστευαν ότι με τη συμμετοχή τους στην Ενωμένη Ευρώπη θα στέλνουν δικούς τους μετανάστες στις άλλες χώρες, βλέπουν τώρα ότι θα χρειαστεί οι ίδιες να απορροφήσουν μετανάστες από τη Μέση Ανατολή. Το μεταναστευτικό είναι πρόβλημα για όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνο για το ανατολικό μπλοκ. Και είναι πρόβλημα λόγω της ύφεσης και των πολιτικών λιτότητας. Διότι αν υπήρχε υψηλός ρυθμός ανάπτυξης στην Ευρώπη, δουλειές για όλους και το χρήμα έρρεε στις τσέπες, το μεταναστευτικό και το προσφυγικό μπορεί να ήταν λύση και όχι πρόβλημα. Τώρα είναι πρόβλημα. Τρίτο διότι η εντύπωση που επικρατεί σε μεγάλα ποσοστά των ευρωπαϊκών πληθυσμών είναι ότι η Δημοκρατία περιορίζεται. Το νοιώθουν αυτό αφενός διότι πράγματι η ισχύς μετατοπίζεται διαρκώς από τις εθνικές κυβερνήσεις στις Βρυξέλλες και δεύτερον διότι διαπιστώνουν ότι οι πολιτικές, που τελικά εφαρμόζονται είναι εντελώς άλλες από αυτές που οι ίδιοι επιλέγουν με την ψήφο τους. Για παράδειγμα στην Ελλάδα όλοι ψηφίζουν κατά της λιτότητας αλλά η λιτότητα ολοένα και σκληραίνει. Το ίδιο και στη Γαλλία και στην Ισπανία, και στην Ιταλία και στην Πορτογαλία και σε όλες τις χώρες. Τέταρτον διότι όλοι βλέπουν πως η φωνή τους δεν ακούγεται όπως παλιά και ότι κάποιοι άλλοι με αντίθετα συμφέροντα από αυτούς, παίρνουν αποφάσεις για τις δικές

w w w.re porter.gr

Ευρώπη

τους δουλειές και τις δικές τους ζωές. Από τη δημοσιονομική πολιτική της λιτότητας που επιβάλλεται ακούσια παντού, μέχρι επιμέρους πολιτικές που αφορούν τη γεωργία, την αλιεία, τη βιομηχανική παραγωγή, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, ολοένα και περισσότεροι διαπιστώνουν ότι αυτό που τελικά εφαρμόζεται είναι άλλο από αυτό που τους συμφέρει. Όταν οι Έ λληνες αγρότες έπαιρναν τις επιδοτήσεις για να πετάνε τα πορτοκάλια τους στις χωματερές και οι Έ λληνες ψαράδες έπαιρναν επιδότηση για να κόψουν τα καΐκια τους, δεν τους πείραζε. Όταν φάγανε όμως τα λεφτά και έμειναν χωρίς παραγωγή και χωρίς καΐκι, βρίσκονται σε πολύ δύσκολη θέση. Ποιός όμως παίρνει τις αποφάσεις για όλες αυτές τις επαγγελματικές και κοινωνικές ομάδες πληθυσμών; Κάποιοι στις Βρυξέλες.

Οι γραφειοκράτες και τα λόμπι των Βρυξελλών Και εδώ φτάνουμε στο μεγαλύτερο πρόβλημα της Ευρώπης που είναι ο τρόπος διοίκησης της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση απασχολεί πάνω από 100.000 υπαλλήλους (προσπαθεί πολύ επιμελώς και πολύ άγαρμπα να κρύψει το συνολικό μέγεθος της γραφειοκρατίας της δημοσιεύοντας μόνο σποραδικά νούμερα και χωρίς ποτέ να δηλώνει επισήμως το σύνολο των σιτιζομένων στις Βρυξέλες), οι οποίοι απαρτίζουν την Ευρωπαϊκή γραφειοκρατία. Οι επικεφαλείς αυτής της γραφειοκρατίας, όπως ο Γιούνκερ, ο Σουλτς, ο Ρέγκλινγκ, ο Ντράγκι, έχουν δική τους χωριστή ατζέντα ακόμη και από τους ευρωπαίους ηγέτες. Έχουν αναλάβει να διευθύνουν την Ευρώπη και ενώ όλοι θεωρούμε ότι οι εκλεγμένοι ηγέτες των ισχυρών χωρών, όπως π.χ. η Μέρκελ και ο Σόιμπλε, ο Ολάντ και ο Σα-

w w w.re porter.gr

“Should I stay or should I go” Στο ερωτικό τραγούδι των Clash του 1982 με τίτλο “Should I stay or should I go” περιγράφεται το δίλημμα των Ευρωπαϊκών λαών σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απάντηση δίδεται στο ρεφραίν του τραγουδιού: “If I go there will be trouble and if I stay it will be double”. Δηλαδή αν φύγω θα έχω πρόβλημα, αν μείνω θα έχω διπλό πρόβλημα. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα…

πέν, ο Κάμερον και ο Ραχόι, αποφασίζουν, στην ουσία οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας, έχουν τη δική τους γραμμή και όποτε τους δοθεί η ευκαιρία την επιβάλλουν. Για παράδειγμα ο Γιούνκερ, ο οποίος συχνά πυκνά συγκεντρώνει τα πυρά των γερμανών ηγετών, ή ο Σουλτς, ή ο Ντομπρόβιτς ή ο Ντράγκι. Δεν είναι τυχαίο ότι όταν ο Κάμερον και ο Μπόρις Τζόνσον είπαν ότι η Αγγλία θα επικαλεσθεί το άρθρο 50 για την αποχώρηση της μετά τις εκλογές, που προκηρύχθηκαν, δηλαδή σε τρείς μήνες, βγήκαν ο Σουλτς και ο Γιούνκερ και είπαν να ξεκινήσουν άμεσα οι διαπραγματεύσεις για την αποχώρηση της Αγγλίας. Και τότε βγήκε η Μέρκελ και είπε ότι οι Άγγλοι δεν είναι υποχρεωμένοι να βιαστούν. Παρόλα αυτά οι μεγάλοι γραφειοκράτες επιμένουν να αυξήσουν την πίεση στην Αγγλία, ενώ βλέπουν ότι η χώρα

είναι και εμφανώς σαστισμένη από το δημοψήφισμα και προσπαθεί να δει τι θα κάνει και πώς θα χειριστεί το μέλλον της από εδώ και πέρα. Αντί λοιπόν να βλέπουμε τους Γερμανούς να πιέζουν τους Άγγλους, βλέπουμε τους γραφειοκράτες να πιέζουν τους Άγγλους και τους Γερμανούς να σέβονται τις δημοκρατικές διαδικασίες της Αγγλίας. Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι οι γραφειοκράτες όπως ο Γιούνκερ και ο Σουλτς είναι αυτοί που θέλουν πάση θυσία να υπάρχει η Ευρώπη, επειδή αν διαλυθεί δεν θα έχουν οι ίδιοι δουλειά. Θα προστεθούν στα εκατομμύρια των ανέργων Ευρωπαίων. Η γραφειοκρατία των Βρυξελλών λοιπόν, είναι ένα από τα βασικά προβλήματα της Ευρώπης. Και το πρόβλημα επιτείνεται από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η γραφειοκρατία των Βρυξελλών συνεργάζεται με ένα τερά-

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 75

Ευρώπη

στιο πλήθος ιδιωτικών επιχειρήσεων Δημοσίων Σχέσεων, Δικηγόρων και Λογιστών, οι οποίοι έχουν το δικαίωμα να παραδίδουν στους ευρωπαϊκούς θεσμούς τις απόψεις τους για όλα τα ζητήματα που αφορούν όλες τις επιμέρους ευρωπαϊκές πολιτικές. Αυτοί είναι οι 30.000 λομπίστες που ζουν στις Βρυξέλλες, που έχουν ειδικές άδειες εισόδου σε όλες τις Ευρωπαϊκές υπηρεσίες και οι οποίοι υποβάλλουν καθημερινά χιλιάδες υπομνήματα με τις θέσεις τους για το τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη σχετικά με το παραμικρό.

Οι λομπίστες θα εκπροσωπούσαν και τους πολίτες αν οι πολίτες τους πλήρωναν, αλλά οι πολίτες δεν έχουν λεφτά να τους πληρώσουν ούτε ενιαία συμφέροντα. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας, είναι οι πολίτες να μην εκπροσωπούνται στις αποφάσεις της γραφειοκρατίας των Βρυξελών.

Ποιόν εκπροσωπούν όμως αυτοί οι λομπίστες;

Ποιός εκπροσωπεί για παράδειγμα τα συμφέροντα των Ελλήνων στις Βρυξέλλες; Κανείς. Όλες οι κυβερνήσεις που το προσπάθησαν, ο Γ. Παπανδρέου, ο Α. Σαμαράς με τον Ε. Βενιζέλο και ο Α.Τσίπρας με τον Καμμένο τελευταία, απέτυχαν παταγωδώς. Όχι μόνο δεν πέρασαν τις δικές τους προτάσεις, αλλά αναγκάσθηκαν στην άκρα ταπείνωση της λεγόμενης κωλοτούμπας, δηλαδή να εφαρμόσουν όλα όσα έλεγαν ότι δεν θα εφαρμόσουν και ακόμη περισσότερα. Μπορεί η απόλυτη υποτέλεια της Ελλά-

Ασφαλώς τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες και τις τράπεζες, μεγάλους κλάδους επαγγελματιών και ισχυρά επαγγελματικά σωματεία.

λειτουργία αυτών των λόμπι είναι που συμβάλλει στην διατήρηση των χρεώσεων για κινητή τηλεφωνία σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο, αυτοί είναι που ουσιαστικά γράφουν μόνοι τους την ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης, αυτοί εκπροσωπούν τις καπνοβιομηχανίες και τις πολυεθνικές εταιρίες τροφίμων, αυτοί καθορίζουν τις πολιτικές φαρμάκων και πάρα πολλά άλλα. Για να καταλάβει κανείς την επιρροή των λόμπι στις Βρυξέλλες, αρκεί να συγκρίνει τον αριθμό των 30.000 λομπιστών με τους 35 υπαλλήλους της ευρωπαϊκής επιτροπής προστασίας του καταναλωτή.

76 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Bεβαίως, οι εθνικές κυβερνήσεις εκλέγονται από τους πολίτες και υποτίθεται ότι εκείνες είναι που προασπίζονται τα συμφέροντα τους. Όμως η δύναμη των εθνικών κυβερνήσεων και των ευρωβουλευτών ιδίως των μικρότερων χωρών, είναι πολύ περιορισμένη έως και ανύπαρκτη.

η Ευρώπη δεν κατάφερε να διατηρήσει τους δείκτες ευημερίας, ούτε να αντιμετωπίσει ξαφνικά μεγάλα γεωπολιτικά προβλήματα, ούτε να εξασφαλίσει την αίσθηση της δημοκρατίας και της ισότητας στους ευρωπαίους πολίτες

δας στην Ευρωπαϊκή Έ νωση να είναι το πιο ακραίο παράδειγμα, όμως και στις άλλες χώρες, οι εθνικές πολιτικές επιλογές σβήνουν μπροστά στις αποφάσεις των Ευρωπαϊκών θεσμών. Οι Ευρωπαϊκοί νόμοι υπερέχουν των εθνικών, οι ευρωπαϊκές πολιτικές υπερέχουν των εθνικών, οι ευρωπαϊκές αποφάσεις υπερέχουν των εθνικών ψηφοφοριών. Μπορεί λοιπόν μέχρι σήμερα ο ευρωσκεπτικισμός να προήρχετο από ακραίους εθνικιστές, είτε δεξιούς είτε αριστερούς, όμως πλέον έχει αποκτήσει οπαδούς, και μάλιστα φανατικούς, σε όλο το πολιτικό φάσμα. Και αυτό συνέβη διότι η Ευρώπη δεν κατάφερε να διατηρήσει τους δείκτες ευημερίας, ούτε να αντιμετωπίσει ξαφνικά μεγάλα γεωπολιτικά προβλήματα, ούτε να εξασφαλίσει την αίσθηση της δημοκρατίας και της ισότητας στους ευρωπαίους πολίτες.

Ο φόβος κρατάει ενωμένη την Ευρώπη Πολλοί Ευρωπαίοι είναι ευχαριστημένοι από το Ευρώ και τις Ευρωπαϊκές πολιτικές. Είναι αυτοί που συνεχίζουν να ωφελούνται από αυτές ή που έχουν τέτοια οικονομική άνεση που δεν τους ενοχλεί το ότι βρίσκονται εκτός του κύκλου των αποφάσεων. Όμως το μεγάλο πλήθος των Ευρωπαίων πολιτών, που ανέχονται την Ευρωπαϊκή Ένωση παρόλο που είναι δυσαρεστημένοι το κάνουν επειδή έχουν πεισθεί ότι μια χώρα ανεξάρτητη και μόνη της δεν μπορεί να σταθεί στις νέες παγκοσμιοποιημένες συνθήκες. Και έχουν δίκιο. Ακόμη και η πανίσχυρη Μεγάλη Βρετα-

w w w.re porter.gr

Ευρώπη

νία κινδυνεύει αν απομονωθεί. Πώς θα αντέξουν οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου ή οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης; Τι θα απογίνουν οι Πολωνοί αν φύγουν από την ΕΕ; Θα τους αγκαλιάσει ξανά με τη γνωστή του τρυφερότητα ο Ρώσος; Πώς θα επιβίωνε μια μοναχική Πορτογαλία ή μια ανάδελφη Ελλάδα; Τι θα κατάφερνε μια τραυματισμένη Ισπανία ή μια διχασμένη σε Βορρά και Νότο Ιταλία; Ο λόγος λοιπόν που διαλέγουν Ευρωπαϊκή Έ νωση όσοι τη διαλέγουν είναι ο φόβος της αποτυχίας εκτός αυτής. Δεν είναι η ικανοποίηση τους από την μέχρι τώρα πορεία της, ούτε από τις συνθήκες που χειροτερεύουν. Από την άλλη, ο λόγος που διαλέγουν την αποχώρηση όσοι τη διαλέγουν είναι η απελπισία ότι εντός αυτής δεν θα έχουν στον ήλιο μοίρα, καλοπιασμένοι από τις ψευδείς υποσχέσεις για ευημερία και τις κραυγές υπέρ της εθνικής υπερηφάνειας των αντιευρωπαϊστών πολιτικών. Η απάντηση λοιπόν στο Ευρωπαϊκό πρόβλημα δεν είναι αν θα φύγεις ή θα μείνεις; Η απάντηση είναι η διόρθωση των προβλημάτων, η καλύτερη εκπροσώπηση των λαών στα όργανα αποφάσεων της ΕΕ, η επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης μοιρασμένης σε μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, η μείωση της ανεργίας και η αύξηση εμπιστοσύνης των πολιτών στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο με τον φόβο της διάλυσης και την έντονη δυσαρέσκεια των πολιτών να αποτυπώνεται ολοένα και περισσότερο σε κάθε ευκαιρία. Υπό αυτή τη λογική η ψήφος των Άγ γλων για αποχώρηση από την ΕΕ, μπορεί να κάνει καλό στους υπόλοιπους που υποφέρουμε από τις ευρωπαϊκές πολιτικές.

w w w.re porter.gr

Η Βασίλισσα και το... νεύμα Λίγες ημέρες πριν το δημοψήφισμα στην Αγγλία, η Βασίλισσα Ελισάβετ έθεσε στους συνδαιτυμόνες της, κατά τη διάρκεια γεύματος, το εξής ερώτημα: “Πείτε μου τρείς λόγους γιατί να παραμείνουμε στην Ευρώπη”. Ο βρετανικός τύπος δικαίως ερμήνευσε το ερώτημα ως νεύμα υπέρ του Brexit. Η απάντηση δυστυχώς ήρθε μετά την απόφαση του Βρετανικού λαού να αποχωρήσει από την Ευρώπη. Οι τρείς λόγοι είναι: Για να μην ανεξαρτητοποιηθεί η Σκωτία, Για να μην ενωθεί η Νότια Ιρλανδία με τη Βόρεια, Για να μη φύγει το Γιβραλτάρ. Και είναι πολύ σημαντικοί λόγοι. Τόσο σημαντικοί, που μπορεί να αποτελέσουν την αφορμή για μια βρετανική “κωλοτούμπα” ώστε τελικά να αναβληθεί ή και να ξεχαστεί αυτό το δημοψήφισμα. Η παραίτηση του Κάμερον και η απόφαση του να μην καταθέσει εκείνος το αίτημα στην Ευρώπη για αποχώρηση

της Βρετανίας, αλλά ο επόμενος Πρωθυπουργός, που θα τον διαθεχθεί σε τρείς μήνες, δίνει μια διέξοδο στη Βρετανία. Ποιός Πρωθυπουργός θα προτιμήσει να φύγει η μεγάλη Βρετανία από την Ευρωπαϊκή Ένωση αν αυτό συνεπάγεται την απώλεια της Σκωτίας, της Ιρλανδίας και του Γιβραλτάρ; Θα φύγει δηλαδή η Αγγλία από την Ε.Ε. και άμεσα θα χάσει τη μισή έκταση της; Η Μεγάλη Βρετανία θα μετατραπεί σε Μικρή Αγγλία; Δύσκολο για οποιονδήποτε πολιτικό, όσο υπέρμαχος του Brexit και αν είναι, να χάσει τη μισή του χώρα. Μην ξεχνάμε εξάλλου ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, νομικά δεν είναι δεσμευτικό για την κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό, αλλά συμβουλευτικό. Μπορεί λοιπόν να βρεθεί ένας τρόπος αποχώρησης μεν, χωρίς όμως απώλειες; Δύσκολο αλλά όχι αδύνατο. Μπορεί να βρεθεί μια δικαιολογία παραμονής λόγω αλλαγής των συνθηκών; Ούτε αυτό αποκλείεται. Το βέβαιον είναι ότι η απόφαση του Brexit δεν είναι και η οριστική απάντηση της Βρετανίας στην Ευρώπη, είναι η αρχή για τη μετατροπή της σχέσης της Ευρώπης με τη Μεγάλη Βρετανία σε κάτι άλλο, που δεν ξέρουμε ακόμη σε τι ακριβώς.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 77

Πολιτική

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΤΗ ΣΤΕΝΩΠΟ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ ΑΠΟ ΤON γιωργο χατζηδημητριου

ιολισθαίνοντας βασανιστικά μέσα από μικρές διαδοχικές αρνήσεις στην μεγάλη κατάφαση, ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει καταφέρει νωρίτερα από όσο κανείς θα περίμενε να χάσει την πολιτική αθωότητά του και να προσαρμοστεί βίαια στους σιδερένιους κανόνες του συστήματος. ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 79

Ε R

Πολιτική

ίναι όμως τώρα καιρός να αποδεχθούμε στωϊκά, ότι, ελλείψει σοβαρού αντιπάλου, στο εγγύς μέλλον, θα ζήσουμε εκτός απροόπτου, υπό την αιγίδα αυτής της μετριότητας. Διαστέλλοντας σε ακραία όρια την διαδικασία της αξιολόγησης, που έπρεπε ήδη να είχε ολοκληρωθεί από τον Οκτώβριο του 2015 και πληρώθηκε πανάκριβα, η κυβέρνηση έφτασε εξουθενωμένη στο σημείο της απόλυτης υποταγής. Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, υποχρεώθηκε ακόμα και την ύστατη ώρα σε επαχθείς συνομολογήσεις προκειμένου να πάρει τα χρήματα από τους δανειστές και να αποφύγει τον κίνδυνο της άτακτης χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ. Με συνοπτικές διαδικασίες που τείνουν να γίνουν συνήθης νομοθετική πρακτική, η συμπαγής κοινοβουλευτική πλειοψηφία, η οποία δεν διαθέτει άλλη ορατή στρατηγική πάρεξ της παραμονής στα ενδιαιτήματα της εξουσίας, ενέκρινε στη Βουλή μια φορολογική καταιγίδα που δεν είναι βέβαιο ότι θα αποδώσει τα αναμενόμενα, υπό συνθήκες υπέρμετρης, φοροδοτικής κόπωσης. Την ίδια ώρα, υπό την πίεση των δανειστών οι οποίοι δεν εμπιστεύονται τη χώρα, προώθησε δυσμενείς αλλαγές στο ασφαλιστικό εις βάρος ειδικά των νεότερων γενεών, δέσμευσε την ακίνητη περιουσία του Δημοσίου για έναν αιώνα, απελευθέρωσε την διαχείριση όλων των δανείων και αποδέχθηκε την οριζόντια περικοπή δαπανών, στην περίπτωση που η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων αποδειχθεί ανέφικτη. Ποιος θα μπορούσε να τα καταφέρει καλύτερα; Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία υποκλίνεται μπροστά στον θαυματοποιό Τσίπρα και οι Φιλελεύθεροι στάζουν μέλι για τον πρωθυπουργό και το κόμμα του που καταχώνιασαν όλες τις προεκλογικές δεσμεύσεις τους για να

80 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

μεταλλαχθούν θεαματικά σε έναν στυλοβάτη των άκαμπτων δημοσιονομικών επιταγών, στέλνοντας στους πολίτες το δυσάρεστο μήνυμα ότι σε στάση προσοχής έναντι του Σόϊμπλε, είναι δύσκολη η ανταλλαγή απόψεων… Η αλήθεια είναι ότι μπροστά στον κίνδυνο μιας γενικευμένης πολιτικής αστάθειας στη χώρα - την ώρα που η κυβέρνηση αμφιταλαντεύεται - οι δανειστές υπέδειξαν στην Αθήνα, κυβερνητικές λύσεις που ήταν γνώριμες από το πρόσφατο παρελθόν. Ο κεντρικός τραπεζίτης Γ. Στουρνάρας, λένε κάποιοι, φάνταζε ιδανική λύση. Οι διαθέσεις τους, κατά τα φαινόμενα αναχαιτίστηκαν όταν διαπίστωσαν το μέγεθος της ανεπάρκειας των πολιτικών αντιπάλων του Α. Τσίπρα. Δια πυρός και σιδήρου ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να κατακτήσει όρους ομοιογένειας μετά την έξοδο της αριστερής πτέρυγας η οποία ναυάγησε εκλογικά. Όμως την ίδια στιγμή, ο βασικός του αντίπαλος, η Νέα Δημοκρατία, προκαλεί την απογοήτευση στους κύκλους του ΔΝΤ και των Ευρωπαίων δανειστών, οι οποίοι εκτιμούν ότι περιορίζεται σε αντιπολιτευτικές ασκήσεις παρωχημένου πολιτικού συνδικαλισμού. Είναι πλέον κοινό μυστικό, ότι ακόμα και μετά την περιπετειώδη εκλογική επικράτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία, στη συντηρητική παράταξη μαίνεται παρασκηνιακώς ένας ακήρυκτος πόλεμος, με λειψά ιδεολογικά χαρακτηριστικά, για τον έλεγχο του κόμματος, μεταξύ εκείνων που υπερασπίζονται το «Καραμανλικό οικόσημο» και των «Σαμαρικών» που ζητούν φορτικά δικαίωση. Στο μεσοδιάστημα, συνωθούνται ακριτικά φέουδα, προνομιακές βαρονίες και παραδοσιακά τζάκια που υποδαυλίζουν οπαδικά την ένταση και απομακρύνουν το ενδεχόμενο χάραξης συνεκτικής και κρυστάλλινης στρατηγικής, καλλιεργώντας τον σπόρο επώδυνων συμβιβασμών και ενδεχομένως νέων ρήξεων. Στο περιστύλιο του Κοινοβουλίου, είναι ομολογημένο ότι η γραμμή της ΝΔ, έχει όλα τα μετέωρα χαρακτηριστικά της συγκυρίας, χωρίς διακριτό σημείο προσανα-

τολισμού. Το άστοχο κατά γενική ομολογία και προβληματικό αίτημα για εκλογές χωρίς να συνοδεύεται από μια διαφορετική πολιτική πρόταση, διαδέχθηκαν οι σκληρές προσωπικές επιθέσεις εναντίον του πρωθυπουργού και η αμήχανη προτροπή «Φύγετε» την οποία εισηγήθηκε στον κ. Μητσοτάκη η νέα επικοινωνιακή ομάδα υπό τον Τάκη Θεοδωρικάκο, καθηλώνοντας το κόμμα στα νερά της πολιτικής αφλογιστίας. Η κατάσταση στο αυχμηρό πολιτικό τοπίο, είναι ακόμα δυσκολότερη προς το κεντροαριστερό οικόπεδο, όπου οι διεργασίες για τη σύμπηξη μετώπου, εξαντλούνται στους υδρατμούς του αφόρητου στόμφου ή στις κλίμακες μιας στείρας οξυδέρκειας. Οι προσπάθειες διαλόγου, υπονομεύονται από τις ίδιες τις υπέρμετρες προσωπικές φιλοδοξίες των πρωταγωνιστών που αντιμετωπίζουν την κοινωνία σαν αδρανή μάζα και ως εκ τούτου, την αφήνουν εν πολλοίς αδιάφορη. Η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Φώφη Γεννηματά, έχοντας εκτός των άλλων να αντιμετωπίσει τον διακεκριμένα πληθωρικό Β. Βενιζέλο που συσπώνται εντός του οι αφροί της αποτυχίας, δεν βρίσκει συνομιλητές στην πολιτική οικογένεια των Ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών, οι οποίοι επιμένουν σκανδαλωδώς να εκδηλώνουν την εύνοιά τους στον κ. Τσίπρα. Αφετέρου, ο επικεφαλής του Ποταμιού, Σταύρος Θεοδωράκης, όσο κι αν διατυπώνει κατά καιρούς ενδιαφέρουσες απόψεις, δυσκολεύεται να βρει ζωτικό χώρο. Στην πολιτική αγορά, τον αντιμετωπίζουν σαν πολιτικά φερέοικο, διαρκώς μετακινούμενο και αβέβαιο για την ιδεολογική και πολιτική κατεύθυνση που πρέπει να επιλέξει.

w w w.re porter.gr

Πολιτική

Η πραγματική μάχη και η «αλλαγή σελίδας» που επιθυμεί ο πρωθυπουργός, θα κριθούν στο έδαφος της Οικονομίας

Όσο για τον Γιώργο Παπανδρέου, το μοναχικό του εγχείρημα, φαίνεται να μην συγκινεί ούτε καν εκείνους που όμνυαν εις το όνομα του πατρός και, ασκημένοι στη νομή της εξουσίας, έχουν μετακινηθεί μαζικά τώρα στην αυλή του ΣΥΡΙΖΑ που μπορεί να εγγυηθεί τουλάχιστον, την διατήρηση των τελευταίων μεταπολιτευτικών κεκτημένων.

ετά την επικράτηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς και την παταγώδη διάψευση των προσδοκιών που ζέστανε, το πολιτικό οικοσύστημα εισέρχεται πλησίστιο σε φάση μιας ενεργούς ακινησίας. Είναι βέβαιο ότι τα πράγματα πάντοτε μπορούν να πάνε χειρότερα. Όμως όλο και περισσότεροι, θεωρούν παρήγορο το γεγονός ότι σε σημαντικά τμήματα της κοινής γνώμης, η οποία δεν πιστεύει πλέον στην αυθεντία καμίας ελίτ, ενισχύεται η πεποίθηση για την ανάγκη χάραξης εθνικού σχεδίου που θα αναδείξει ένα νέο παραγωγικό πρότυπο και θα βγάλει την ελληνική κοινωνία από τη σημερινή δεινή παρακμή. Στην κρισιμότερη ιστορική στιγμή της, η περιορισμένης πλέον εθνικής κυριαρχίας χώρα, βρέθηκε με ένα πολιτικό προσωπικό κατώτερο των περιστάσεων, μαθημένο στις ευκολίες του οικονομικού και πολιτικού παρασιτισμού, που απέφυγε να πει την αλήθεια, αρνήθηκε να αναλάβει την ευθύνη της θεαματικής του αποτυχίας και έχασε ζωτικό χρόνο σε ατέρμονες διαπραγματεύσεις, με αποτέλεσμα στο τέλος, να επιμερίσει το κόστος της κρίσης άδικα και, την ώρα που έσωζε τις γαλλογερμανικές τράπεζες, να προκαλεί τη διεθνή χλεύη. Έ μπειροι πολιτικοί παράγοντες, προειδο-

w w w.re porter.gr

ποιούν εμφατικά, ότι αν δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το οξύτατο πρόβλημα της ανεργίας, τότε θα βιώσουμε στην Ελλάδα φαινόμενα που θα υπερβαίνουν το μέγεθος της γραφικής και υπόδικης ναζιστικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής… Με το βασανιστικό κλείσιμο της αξιολόγησης, η ετερόκλητη συγκυβέρνηση, εξασφαλίζει έναν άνετο πολιτικό ορίζοντα τουλάχιστον μέχρι το 2017, προκειμένου να σώσει, ό,τι σώζεται, δεδομένου ότι, όπως διαβεβαιώνουν κυβερνητικοί κύκλοι, τα εργασιακά «θα περάσουν ανώδυνα», χωρίς τις επαχθείς αλλαγές που φημολογούνται. Η βάσιμη προσδοκία, για να υιοθετήσουμε το αισιόδοξο σενάριο, είναι ότι θα επέλθει μετά τις γερμανικές εκλογές μια ικανοποιητική ρύθμιση για το χρέος και ότι η υποχρέωση για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα θα υποχωρήσει σε ρεαλιστικότερα επίπεδα, ώστε σε συνδυασμό με τις ενέσεις ρευστότητας που επίκεινται, να διαμορφωθούν μετά από καιρό, συνθήκες σχετικής σταθερότητας. Η υπόθεση αυτή, βεβαίως, μετριάζεται από την αδήριτη πραγματικότητα που ορίζει ότι η γερμανική πολιτική δεν είναι προϊόν ευκαιριακών εμπνεύσεων, αλλά μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Το απαισιόδοξο σενάριο- θα είμαστε εδώ όσοι από μας άλλωστε απομείνουμε για να το ζήσουμε- συνοψίζεται απλά: το πρόγραμμα θα αποτύχει και η Ελλάδα θα καταλήξει ένα «αποτυχημένο κράτος» μπαίνοντας συνάμα, σε βαθειές εθνικές περιπέτειες. Το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ στα τέλη του Σεπτεμβρίου, αναμένεται να σηματοδοτήσει προγραμματικά την οριστική προσγείωση του κόμματος στον συντη-

ρητικό χώρο της σοσιαλδημοκρατίας και την συνακόλουθη διεύρυνση σε όμορους πολιτικά σχηματισμούς, εγκαταλείποντας τις παλαιές αυταπάτες. Ο πρωθυπουργός, ρίχνει την ίδια ώρα στο τραπέζι το ζήτημα της Συνταγματικής Αναθεώρησης και της αλλαγής του εκλογικού συστήματος με την οποία ειδικά, όπως αντιλαμβάνονται στην Αντιπολίτευση, αφενός επιδιώκει την πολιτική περιχαράκωση της ΝΔ, κλείνοντας το μάτι στα μικρότερα κόμματα, με το δέλεαρ της συμμετοχής στην εξουσία, υπό τον όρο της μετεκλογικής συνεργασίας, ενώ αφετέρου, επιβεβαιώνει ότι δεν έχει εγκαταλείψει το Plan B, ενόψει της δεύτερης αξιολόγησης κατά την οποία είναι πιθανόν να προκύψουν πολιτικά μη διαχειρίσιμες καταστάσεις. Τα επώδυνα μέτρα ψηφίστηκαν. Αλλά μένει η εφαρμογή τους. Και το φθινόπωρο προβλέπεται βαρύ για τον Αλέξη Τσίπρα, που έχει συν τοις άλλοις ν'αντιμετωπίσει, ενόψει Συνεδρίου, την επίμονη εσωκομματική κριτική των «53+». Η πραγματική μάχη και η «αλλαγή σελίδας» που επιθυμεί ο πρωθυπουργός, θα κριθούν στο έδαφος της Οικονομίας. Κυρίως από την δυνατότητα της κυβέρνησης- προφανώς με μια ικανότερη υπουργική σύνθεση από αυτήν που θρηνεί και οδύρεται οσάκις νομοθετείνα προσελκύσει μακροπρόθεσμες ξένες επενδύσεις και να στηρίξει στο εσωτερικό μια ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα που δεν θα βασίζεται στην ιδιωτική κατανάλωση και σε αμφίβολης αξίας δημόσια έργα, αλλά στην νοοτροπία της εξωστρέφειας και του δυναμισμού που σέρνεται σαν ενοχή πάνω απ' τον αλλοπρόσαλλο τόπο.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 81

Ενέργεια

82 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Ενέργεια

Tάσεις και προοπτικές στην εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού ΑΠΟ ΤΟΝ Χρηστο λαζο

λλάζει άρδην το τοπίο στην λιανική αγορά ηλεκτρισμού μετά και τη ψήφιση του νέου Μνημονίου, το οποίο θέτει για πρώτη φορά συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των ρυθμίσεων, που προβλέπουν μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ κατά 20% μέχρι το 2017 και κάτω από το 50% μέχρι το 2020.

Οι ιδιώτες πάροχοι, που είχαν αρχίσει να «ζεσταίνουν» τις μηχανές τους από το περσινό Φθινόπωρο εν αναμονή των μέτρων για τις δημοπρασίες, που θα τους επιτρέψουν για πρώτη φορά να προσθέσουν στο «καλάθι» τους φθηνή λιγντική και υδροηλεκτρική ισχύ, ετοιμάζουν νέα δυναμική στρατηγική για την προσέλκυση πελατών. Το αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται να απευθυνθούν στους καταναλωτές με πιο δελεαστικές προσφορές και εκπτώσεις, αξιοποιώντας και τα περιθώρια των χαμηλών τιμών των καυσίμων αλλά και της ελάφρυνσης του κόστους από την μείωση του ΕΦΚ στο φυσικό αέριο για την ηλεκτροπαραγωγή, όπως και την κατάργηση του ΕΦΚ στο λιγνίτη, παράγοντες που θα διαμορφώσουν χαμηλότερα την Οριακή Τιμή Συστήματος στην οποία αγοράζουν την ενέργεια που διαθέτουν στην κατανάλωση.

Ο ανταγωνισμός προς όφελος του καταναλωτή

Οι νέες ρυθμίσεις του Μνημονίου δημιουργούν για πρώτη φορά έδαφος πραγματικού ανοίγματος της λιανικής αγοράς ηλεκτρισμού σε μια πολύ ευνοϊκή συγκυρία (χαμηλές τιμές καυσίμων), που επιτρέπει εμφανή θετικά αποτελέσματα για τους καταναλωτές. Ήδη, οι τιμές, που μπορεί να απολαύσει ο καταναλωτής ηλεκτρικού ρεύματος αλλάζοντας πάροχο και επιλέγοντας κάθε φορά τον πιο ανταγωνιστικό, μειώθηκαν κατά 13,3% τον Απρίλιο του 2016 για τους οικιακούς καταναλωτές και κατά 5,4% για τους εμπορικούς. Ο καθορισμός της τιμής εκκίνησης των δημοπρασιών αποτελεί τη μοναδική μέχρι στιγμής ακαθόριστη παράμετρο για την εφαρμογή του μέτρου των δημοπρασιών, που θα δώσει δυναμική εκκίνηση στην αγορά, είναι όμως αυτή, που θα κρίνει την επιτυχία του εγχειρήματος και την επίτευξη των στόχων που θέτει το Μνημόνιο. Η αγωνία σε κάθε περίπτωση δεν θα διαρκέσει πολύ, αφού το Μνημόνιο προβλέπει την έναρξη της πρώτης δημοπρασίας μέσα στον Σεπτέμβριο του 2016, με τις ποσότητες που θα δημοπρατηθούν εντός του 2016 να αντιστοιχούν στο 8% της συνολικής ενέργειας που καταναλώθηκε στο διασυνδεδεμένο σύστημα το 2015. Την ίδια χρονιά, η ζήτηση, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ ήταν στις 51.430 GWh, που σημαίνει ότι μέσα στο 2016 θα πρέπει να δημοπρατηθούν 4,114 GWh. Δηλαδή ήδη από την πρώτη φάση των δημοπρασιών θα δεσμευτεί παραγωγικό δυναμικό, λιγνιτών και υδροηλεκτρικών, της ΔΕΗ για τις δημοπρασίες ίσο με περίπου 1.400MW.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 83

Ενέργεια

Ενδεικτικός της κινητικότητας ο Απρίλιος Στην νέα εκκίνηση της δυναμικής του κλάδου στη λιανική αγορά για αύξηση των μεριδίων, που σηματοδοτεί η έναρξη των δημοπρασιών, οι επτά ιδιώτες πάροχοι μπαίνουν έχοντας διασφαλίσει ένα συνολικό μερίδιο της τάξης του 8,62%.

Απρίλιος είναι ο μήνας που προϊδεάζει για την κινητικότητα, που αναμένεται να αναπτυχθεί το επόμενο διάστημα, καθώς τα ποσοστά των ιδιωτών παρόχων αυξήθηκαν με εντυπωσιακό ρυθμό της τάξης του 19,3%. Εκτίμηση των παραγόντων της αγοράς είναι ότι ο αρχικός στόχος για αύξηση των μεριδίων 10% στο τέλος της χρονιάς θα έχει καλυφθεί μέσα στο καλοκαίρι. Στο στόχαστρο των ιδιωτών μπαίνουν, για πρώτη φορά από το καλοκαίρι και τα μη διασυνδεδεμένα νησιά της χώρας, με πρώτα στη λίστα την Κρήτη και τη Ρόδο για τα οποία έχουν προετοιμαστεί από τη ΡΑΕ οι Κώδικες ανοίγματος της αγοράς και επίκεντρο τις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες. Η μάχη για την απόκτηση μεριδίων στη λιανική του ρεύματος αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς οι εταιρείες, η μία μετά την άλλη, προχωρούν σε νέες προσφορές προς τους καταναλωτές, «εξαντλώντας» τη φαντασία τους για τη διαμόρφωση νέων ελκυστικών προγραμμάτων. Αίσθηση, για παράδειγμα, έχει προκαλέσει το νέο πρόγραμμα της Elpedison για τα νοικοκυριά όπου ο καταναλωτής μπο-

84 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

ρεί να πληρώνει μόνο 1 ευρώ την ημέρα για το ηλεκτρικό ρεύμα του σπιτιού του, όσο και αν καταναλώνει, για τους 5 πρώτους λογαριασμούς, χωρίς πάγια για πάντα και χωρίς εγγύηση Η μεγαλύτερη μετακίνηση πελατών καταγράφεται στη μέση τάση από την οποία τροφοδοτούνται βιομηχανίες και μεγάλοι εμπορικοί καταναλωτές με τους ιδιώτες παρόχους να συγκεντρώνουν μερίδια άνω του 18%. Το τελευταίο στοχεύουν όλο και περισσότερο στη χαμηλή τάση (οικιακά και μικρά επαγγελματικά), όπου σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Τιμών allazoreyma φαίνεται ότι δίνουν προσφορές πέραν των τιμοκαταλόγων και αυτές συνδέονται συνήθως με τη μορφή εκπτώσεων όγκου και ομαδικών συμφωνιών.

Οι προσφορές των εταιρειών προς τους καταναλωτές Από τα στοιχεία που παραθέτει το Παρατηρητήριο για κάθε εταιρεία, με βάση τα πακέτα που είχαν διαμορφωθεί στις 18 Μαρτίου, προκύπτει:

«Elpedison»: Η εταιρεία δίνει έκπτωση 20% στους πρώτους έξι λογαριασμούς στα οικιακά προγράμματα plus για νέους πελάτες. Επίσης δεν ζητά εγγύηση (μηδενική εγγύηση) όταν η πληρωμή του λογαριασμού γίνεται μέσω πάγιας τραπεζικής εντολής.

«Ηρων»: Επιστροφή του 25% της συνολικής προκαταβολής με τη συμπλήρωση κάθε έτους συνεργασίας, εφόσον δεν υπάρχουν ανεξόφλητες οφειλές προσφέρει και επιβράβευση της συνέπειας εξόφλησης λογαριασμού με επιπλέον έκπτωση 1% επί του επίσημου τιμοκαταλόγου των εμπορικών προγραμμάτων, για όσους πελάτες επιλέξουν την εξόφληση του λογαριασμού τους μέσω πάγιας τραπεζικής εντολής. Στα τιμολόγια

Γ21 και Γ23 η εταιρία δίνει επιπλέον έκπτωση 1% επί του επίσημου τιμοκαταλόγου για κατανάλωση 5.000kWh το τετράμηνο.

«Protergia»: Στο τιμολόγιο Γ22 η εταιρεία επιβραβεύει τους πελάτες που εξοφλούν με συνέπεια τον λογαριασμό τους με έκπτωση 25% επί της χρέωσης ισχύος. Για τους καταναλωτές στα τιμολόγια Γ21 και Γ23 προσφέρει 20% έκπτωση για τους πρώτους έξι μήνες. Στους οικιακούς της πελάτες η εταιρεία προσφέρει έκπτωση 50% του παγίου, εφόσον είναι συνεπείς στις πληρωμές τους, ενώ για νέους πελάτες δίνει νυχτερινή χρέωση για όλο το 24ωρο για τους τέσσερις πρώτους μήνες. Η προσφορά ισχύει για ελάχιστη διάρκεια σύμβασης 18 μηνών, ενώ σε περίπτωση πρόωρης αποχώρησης ο καταναλωτής θα πρέπει να επιστρέψει ολόκληρο το ποσό της έκπτωσης. Τέλος, όσον αφορά στην εγγύηση (ανεξαρτήτως τιμολογίου) παρέχεται έκπτωση 30% στο ποσό της εγγύησης με την εμπρόθεσμη καταβολή του πρώτου λογαριασμού.

«NRG»: Η εταιρεία προσφέρει μείωση τιμής για μηνιαία κατανάλωση μεγαλύτερη των 2.500 kWh στα τιμολόγια Γ21, ενώ στα τιμολόγια Γ22 δίνει κλιμακωτά μειούμενη χρέωση για μεγαλύτερες καταναλώσεις (5 κλίμακες από 0,0795 μέχρι 5.000 Kwh/μήνα ως 0,0755/kwh για καταναλώσεις μεγαλύτερες από 20.000 Kwh/μήνα). Στα επαγγελματικά της τιμολόγια η εταιρεία προσφέρει ειδική τιμή, εκτός τιμοκαταλόγου για πολλαπλές παροχές.

«Watt+ Volt»: Μείωση της εγγύησης κατά 30% στην περίπτωση πληρωμής με πάγια εντολή, μειωμένη τιμή για νέους οικιακούς πελάτες, που πληρώνουν με πάγια εντολή τον λογαριασμό τους. Η τιμή είναι σταθερή για ένα ή δύο χρόνια.

w w w.re porter.gr

Ενέργεια

Πώς μοιράζεται η «πίτα» Σε ότι αφορά στα μερίδια αγοράς μεταξύ των επτά ιδιωτών παρόχων, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ, τον Απρίλιο διαμορφώθηκαν ως εξής:

ΗΡΩΝ: (0,66% στη χαμηλή τάση και 1,76% στη μέση )

ELPEDISON:

2,42% 2,13%

(0,98% στη χαμηλή τάση, 1,14% στη μέση και 0,01% στην υψηλή)

PROTERGIA:

1,91%

(0,50% στη χαμηλή τάση και 1,41% στη μέση)

NRG Trading:

0,6%

(0,18% στη χαμηλή τάση και 0,43% στη μέση)

Συνεργασίες, συγχωνεύσεις και ανταγωνισμός από την είσοδο νέων παικτών στην αγορά

έοι παίκτες ωστόσο αναμένεται να εισέλθουν στην λιανική αγορά ηλεκτρισμού, εντείνοντας τον ανταγωνισμό αλλά και τις διεργασίες συνεργασιών και συγχωνεύσεων, που σύμφωνα με πληροφορίες βρίσκονται σε εξέλιξη.

Το «σήμα» σε αυτή την κατεύθυνση φαίνεται να δίνει η ίδια η ΔΕΗ, η οποία επιχειρεί μέσα από συνεργασίες με ιδιωτικές εταιρίες να ανακόψει το ρυθμό μείωσης των μεριδίων της. Τα ΕΛΤΑ είναι μία από τις νέες εταιρίες, που θα διεκδικήσουν δυναμική είσοδο,

w w w.re porter.gr

έχοντας διασφαλίσει από τη ΡΑΕ άδεια προμηθευτή για 350 MW και αξιοποιώντας το δίκτυο των 1500 καταστημάτων τους σε ολόκληρη την Επικράτεια. Άδεια προμήθειας μικρής ισχύος της τάξης των 50 MW έχει διασφαλίσει και η Cosmote, η οποία σε πρώτη φάση θα την αξιοποιήσει για την ηλεκτροδότηση των καταστημάτων της. Την προοπτική εισόδου στη λιανική αγορά ηλεκτρισμού εξετάζει όμως και η ΕΠΑ Αττικής στην κατεύθυνση της κοινής πώλησης πακέτων ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου από το 2018, οπότε ανοίγει η αγορά φυσικού αερίου και για τους οικιακούς καταναλωτές. Ο ανταγωνισμός αναμένεται να ενταθεί με αρμόδιους παράγοντες να εκτιμούν ότι στην ωρίμανση της αγοράς θα υπάρξει συρρίκνωση μέσω συγχωνεύσεων που θα οδηγήσει στην επικράτηση τριών επιχειρηματικών σχημάτων.

VOLTERRA:

0,47%

(όλο στη μέση τάση)

GREEN:

0,42%

(0,23% στη χαμηλή τάση, 0,19% στη μέση τάση)

WATT + VOLT:

0,40%

(0,36% στη χαμηλή τάση και 0,04% στη μέση)

ΤΙΤΑΝ: (στη μέση τάση)

ΟΤΕ: (χαμηλή τάση)

NOVAERA: (μέση τάση)

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

0,03% 0,01% 0,01%

| R E P O R T E R 85

Διακινήθηκαν 7,2 EKAT. τόνοι καυσίμων στην εσωτερική αγορά το 2015 ΑΠΟ ΤΟΝ Χρηστο λαζο

α μέτρα για την αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα ήταν αναμφίβολα ένα από τα πολύ κακά νέα για την αγορά πετρελαιοειδών, που από το 2011 έχει απολέσει πάνω από το 20% του τζίρου της.

86 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Η εξέλιξη, αναμένεται να οδηγήσει σε περαιτέρω συρρίκνωση της αγοράς από τον Οκτώβριο του 2016, οπότε θα τεθεί σε εφαρμογή ο νέος ΕΦΚ (Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης), που διαμορφώνεται πλέον από τα 230 ευρώ το χιλιόλιτρο στα 280 ευρώ το χιλιόλιτρο. Ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση της ζήτησης αναμένεται από 1η Ιανουαρίου του 2017, όταν οι τιμές των καυσίμων κίνησης (βενζίνες και πετρελαίου) θα επιβαρυνθούν με τους, εκ νέου, αυξημένους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης (700 ευρώ/χιλιόλιτρο από τα 670 ευρώ/χιλιόλιτρο για τις βενζίνες, 410 ευρώ/ χιλιόλιτρο από τα 330 ευρώ/χιλιόλιτρο για το ντίζελ κίνησης). Περαιτέρω πιέσεις αναμένεται να δεχθούν εταιρίες εμπορίας και πρατήρια καυσίμων, που δίνουν μάχη επιβίωσης έχοντας να αντιμετωπίσουν και τον αθέμιτο ανταγωνισμό από το λαθρεμπόριο, “πληγή” που θρέφεται από την αύξηση της φορολογίας. Μικρές εταιρίες, δύσκολα θα

αντέξουν στην παρατεταμένη κρίση, ενώ ο αριθμός των πρατηρίων που ήδη έχει περιοριστεί στα 5.400 - από τα 8.000 την περίοδο πριν την κρίση - αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω. Σε αυτό το περιβάλλον, πέραν των καθετοποιημένων εταιριών (θυγατρικές Μotor Oil και ΕΛΠΕ) αντοχές, όπως έχει φανεί μέχρι σήμερα, επιδεικνύουν και μεσαίες εταιρίες του κλάδου που ακολουθούν στοχευμένη στρατηγική. Μια τέτοια περίπτωση είναι και η REVOIL, 100% ελληνική εταιρεία

ΤΑ ΕΛΠΕ ΚΑΤΕΓΡΑΨΑΝ ΤΟ 2015 ΡΕΚΟΡ ΚΕΡΔΩΝ ΕΝΩ ΒΑΣΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΔΙΥΛΙΣΗΣ (ΕΛΠΕ ΚΑΙ ΜΟTOR OIL) ΕΙΝΑΙ Η ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ w w w.re porter.gr

που προσθέτει συνεχώς νέα πρατήρια στο δίκτυό της αυξάνοντας το μερίδιό της στην αγορά. Η REVOIL κατέχει μερίδιο αγοράς 9,95% (στοιχεία Απριλίου 2016) και διαθέτει 526 συνεργαζόμενα πρατήρια. Στα καλά νέα του κλάδου το 2016, καταγράφονται τα θετικά αποτελέσματα των δύο εταιριών διύλισης ΕΛΠΕ και Motor Oil, ως αποτέλεσμα κυρίως των χαμηλών περιθωρίων διύλισης στην Μεσόγειο. Τα ΕΛΠΕ κατέγραψαν το 2015 ρεκόρ κερδών, ενώ και για την Motor Oil, ήταν η καλύτερη χρονιά της ιστορίας της εταιρίας. Όπως ανακοίνωσε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας κ. Πέτρος Τζανετάκης κατά την ομιλία του στην γενική συνέλευση των μετόχων, στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας βρίσκεται και ο καθαρός δανεισμός του Ομίλου, παρά τις επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα αυτό. Ο έντονα εξωστρεφής διϋλιστηριακός Όμιλος, προχώρησε στη δημιουργία εταιρίας με έδρα την Κύπρο και αντικείμενο την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, στην οποία η εισηγμένη θα συμμετέχει με ποσοστό 65%, ενώ το υπόλοιπο 35% θα κατέχει η εταιρία Vegas Oil, συμφερόντων του κ. Ι. Βαρδινογιάννη.

w w w.re porter.gr

Σημαντική ήταν και η κίνηση των ΕΛΠΕ για στρατηγική συνεργασία με το Ιράν αλλά και με την ρωσική Rosneft, όσον αφορά στην απευθείας προμήθεια αργού. Η ενίσχυση των εξαγωγών το επόμενο διάστημα αποτελεί βασικό στόχο και των δύο εταιριών διύλισης της χώρας, σε υποκατάσταση των απωλειών στην εσωτερική αγορά. Οι συνολικές εξαγωγές πετρελαιοειδών πάντως το Μάρτιο του 2016 μειώθηκαν σε ετήσια βάση κατά 36,2% ενώ στο α’ τρίμηνο του έτους περιορίστηκαν κατά 30,5% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ). Το 2015, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Εταιριών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδας (ΣΕΕΠΕ), στην εσωτερική αγορά καυσίμων διακινήθηκαν 7.197.706 τόνοι καυσίμων. Στην διεθνή αγορά, 3.473.561 τόνοι και στο σύνολο της αγοράς, 10.671.267 τόνοι. Οι συνολικές πωλήσεις καυσίμων για την πενταετία 2011-2015 μειώθηκαν κατά 20,16%. Οι πωλήσεις Εσωτερικής Αγοράς κινήθηκαν με πτώση 21,18%, ενώ οι πωλήσεις Διεθνούς Αγοράς με πτώση 17,99%.

Εσωτερική Αγορά Οι πωλήσεις Βενζινών μειώθηκαν κατά 26,07% (2015 vs 2014: -2,62%). Οι πωλήσεις Πετρελαίου Θέρμανσης μειώθηκαν κατά 51,83% (2015 vs 2014: 43,26%). Οι πωλήσεις Πετρελαίου Κίνησης αυξήθηκαν κατά 14,36% (2015 vs 2014: 2,93%). Οι πωλήσεις Μαζούτ μειώθηκαν κατά 21,55% (2015 vs 2014: -3,64%). Οι πωλήσεις Υγραερίου σημειώνουν αύξηση κατά 37,14% (2015 vs 2014: 7,94%) λόγω της ανάπτυξης της υγραεριοκίνησης.

Διεθνής Αγορά Τα αεροπορικά καύσιμα (Jet Fuels), παρουσιάζουν αύξηση κατά 19,65% (2015 vs 2014: 2,42%) λόγω αύξησης της τουριστικής κίνησης. Τα Ναυτιλιακά καύσιμα παρουσίασαν συνολική μείωση κατά 28,41% (2015 vs 2014: 0,30%).  Το Πετρέλαιο Ναυτιλίας μειώθηκε κατά 1,80% (2015 vs 2014: 16,27%) και το Μαζούτ Ναυτιλίας μειώθηκε κατά 33,44% (2015 vs 2014: -3,39%).

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 87

Εμπόριο

Το Λιανεμπόριο θα αντέξει! Για τα έσοδα από ΦΠΑ μην βάζετε το χέρι σας στη φωτιά… ΑΠΟ ΤON γιωργο χατζηδημητριου

οιάζει με το συναίσθημα που νοιώθει κανείς κατόπιν εορτής, όταν απομακρύνεται από το ταμείο. Η αύξηση του ΦΠΑ στην Ελλάδα, είναι «οικονομική ανοησία», δήλωσε στα τέλη Μαΐου, μετά τη συμφωνία του Eurogroup, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, παρατηρώντας ότι καμιά χώρα στην Ευρώπη δεν έχει τόσο υψηλό ποσοστό φόρων που πρέπει να καταβληθούν, αλλά δεν εισπράττονται.

Τα επίσημα στοιχεία των αρμόδιων οικονομικών υπηρεσιών, επιβεβαιώνουν ότι από τα 87 δισ. ευρώ ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο, το 19%, δηλαδή, τα 17 δισ. ευρώ προέρχονται από ανείσπρακτο ΦΠΑ. Σύμφωνα με υπολογισμούς οικονομικών παραγόντων, το ετήσιο κενό ΦΠΑ (Vat Gap) στη χώρα είναι υπερδιπλάσιο από το μέσο κοινοτικό όρο και ανέρχεται στα 6,7 δισ. ευρώ (33%), έναντι 16% της Ευρώπης των 28. Το αξίωμα σύμφωνα με το οποίο «οι φόροι τρώνε τους φόρους» αποδεικνύεται αφοπλιστικά στην υποχώρηση των μεγεθών: με τον ΦΠΑ στο 19% το κράτος εισέπραττε 16,3 δισ. ευρώ, όταν αναπροσαρμόστηκε στο 21% έβαλε στα ταμεία 14,4 δισ. ευρώ και με 23% το ποσό υποχώρησε στα 13, 7 δις ευρώ. Το κύμα ανατιμήσεων σε βασικά καταναλωτικά είδη και υπηρεσίες που αναμενόταν από την 1η Ιουνίου και θα αφαιρέσει μόνο για φέτος, άλλο 1,8 δις ευρώ από τη ζήτηση, ξαναφέρνει πιεστικότερα την ύφεση έξω από την πόρτα του λιανικού εμπορίου.

Τα μέτρα φέρνουν το τέλος του ΦΠΑ Ο κλάδος βεβαίως, όπως εκτιμούν αυτοί που νοιώθουν τον παλμό του, δεν πρόκειται να πεθάνει. Όσο κι αν καταγράφονται διαφορετικές προσεγγίσεις στο επίπεδο κορυφήςόπως συμβαίνει λόγου χάρη μεταξύ της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) και του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος (ΣΕΛΠΕ)- το Λιανεμπόριο τουλάχιστον προσεχώς, δεν θα χαθεί. Δεν λείπουν όμως οι φωνές όσων προειδοποιούν δυσοί-

ωνα, ότι, «υπό συνθήκες ανύπαρκτης σχεδόν πιστωτικής επέκτασης, περιορισμού της κατανάλωσης και υπερφορολόγησης, ο ΦΠΑ θα πεθάνει». Και τούτο γιατί, η αγορά- είναι κοινό μυστικό αυτό…- φοροδιαφεύγει με όλους τους πιθανούς τρόπους, κάτω από την… ευεργετική απουσία των φοροελεγκτικών μηχανισμών της νωχελικής και όχι πάντα ανιδιοτελούς, Διοίκησης, η οποία κατά γενική ομολογία, στριμώχνει συνήθως τους συνεπείς… Είναι ενδεικτικό, ότι ακόμα και με την εισαγωγή των πλαστικών συναλλαγών στις οποίες κατέφυγαν υπό την πίεση της ανάγκης οι καταναλωτές, μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων, πολλές μικρές επιχειρήσεις αποφεύγουν να κόβουν αποδείξεις, διευρύνοντας συνεχώς τα όρια ενός άδηλου και συνεπώς αφορολόγητου κύκλου εισπράξεων, που αποβαίνει εν τέλει σε βάρος των καταπονημένων φορολογουμένων.

Τι υποστηρίζουν οι άνθρωποι της αγοράς Ο πρόεδρος του ΣΕΛΠΕ Αντώνης Μακρής, υπολογίζει ότι η ανιούσα παραοικονομία στη χώρα, υπερβαίνει το τρομακτικά θεαματικό ποσοστό 25% της επίσημης, όταν στη Γερμανία υποχωρεί στο 15%. «Αυτές οι 10 μονάδες διαφοράς, αντιστοιχούν σε 18 δισ. ευρώ. Φαντάζεστε πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα με αυτά τα χρήματα επιπλέον στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν; Οι φόροι των 18 δισ. σου βγάζουν περίπου 6 με 7 δισ. άρα αποτελούν πολύ περισσότερα έσοδα από τα μέτρα που πήρε πρόσφατα η κυβέρνηση», σχολιάζει συνοπτικά στο Reporter. Ο ίδιος φαίνεται να κλίνει υπέρ της συγκέντρωσης του

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 89

Εμπόριο

κλάδου σε μεγάλες διαρθρωτικού τύπου συνενώσεις, δεδομένου, όπως υποστηρίζει, ότι «οι μικροί και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που ανθούν συχνά στο έδαφος της παραοικονομίας, δεν συνιστούν την περιβόητη ραχοκοκαλιά της Οικονομίας και δεν παράγουν θέσεις εργασίας. Συγκροτούν ωστόσο, μιαν υπολογίσιμη ομάδα εκλογικής πίεσης».

ιατυπώνοντας μια ακόμα αιρετική άποψη ο κ. Μακρής, υ π ο γραμμίζει κομψά ότι στα νησιά επικρατούν συνθήκες φορολογικής χαλαρότητας, ενώ σημειώνει ότι αρκετές επιχειρήσεις του αστικού χώρου, άνοιγαν υποκαταστήματα στην νησιωτική χώρα μέσω της οποίας προμήθευαν τις βασικές μονάδες, με αποτέλεσμα να επωφελούνται του μειωμένου ΦΠΑ. Τι πρέπει να γίνει; Ο επικεφαλής του Συνδέσμου, σχολιάζει αιχμηρά, πως επιτέλους θα πρέπει κάποτε να διαχωριστούν οι αρχές της φορολογικής Δικαιοσύνης, από την θεσμική υποχρέωση του κράτους να ασκεί κοινωνική και περιφερειακή πολιτική. Στο κλίμα που διαμορφώνεται, ο ΣΕΛΠΕ προειδοποιεί ηχηρά, πως αν δεν γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να ελέγχονται οι συναλλαγές μέσω online σύνδεσης με τις φορολογικές αρχές και μεθοδικές, δειγματολη-

90 R E P O R T E R |

πτικές διασταυρώσεις ώστε να περιοριστεί η φοροδιαφυγή, τα νέα οριζόντια μέτρα και η ενεργοποίηση του «κόφτη», είναι αναπόφευκτα. Το ταμείο φυσικά, στην αγορά, θα γίνει στο τέλος του θέρους. Ο ΣΕΛΠΕ, όμως εκτιμά ήδη, ότι οι συνέπειες των νέων μέτρων θα έχουν ένα εύρος επιπτώσεων που θα κυμανθεί ανάμεσα στην διατήρηση της τρέχουσας κατάστασης, μέχρι την υποχώρηση κατά 7% των πωλήσεων και αυτό εξαιτίας της υψηλής αναμενόμενης φοροδιαφυγής. Προσθέτει πάντως παρήγορα, πως, αντίθετα από ό,τι γενικά πιστεύεται, ειδικά στον τομέα των τροφίμων οι τιμές θα παραμείνουν στα ίδια σχετικά επίπεδα, εξαιτίας του αυξημένου επιχειρηματικού ανταγωνισμού για τα μερίδια της αγοράς.

Χωρίς φορολογική διοίκηση δεν υπάρχουν έσοδα

Από πλευράς του, ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Βασίλης Κορκίδης, ο οποίος χαρακτηρίζει «αποτυχημένη και τη νέα συνταγή», υποστηρίζει ότι «η αύξηση της τελικής τιμής σειράς προϊόντων, ως αποτέλεσμα της αναπροσαρμογής του συντελεστή ΦΠΑ, θα προκαλέσει μείωση της ζήτησης και επομένως του τζίρου, κατά 3% με συντηρητικούς υπολογισμούς, γεγονός που θα οδηγήσει τελικά σε λιγότερα έσοδα για το κράτος, κατά 13 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με τα προσδοκώμενα. Αντιθέτως, εάν ο ΦΠΑ δεν αυξανόταν, σε συνθήκες σταθερής ζήτησης το κράτος θα εισέπραττε 309 εκατ. ευρώ επιπλέον». Τι προσδοκά την ίδια ώρα η κυβέρνηση; Ότι τα έσοδα από τον Τουρισμό, σε συνδυασμό

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

με τις μηνιαίες ενέσεις ρευστότητας ύψους 700 εκ. ευρώ και την διαχείριση των πόρων ύψους 6,5 δισ. του ΠΔΕ θα αναχαιτίσουν τις συνέπειες, διαμορφώνοντας υποτυπωδώς, ένα διαφορετικό παραγωγικό υπόδειγμα. Στους αντίποδες, οικονομικοί παράγοντες, που υπογραμμίζουν ότι «το κράτος σκοτώνει τους έντιμους επιχειρηματίες για χάρη της εκλογικής πελατείας», παρατηρούν ότι η εικόνα στον τουρισμό, μπορεί και να μην είναι ακριβής. Είναι πιθανόν, φέτος, υποστηρίζουν, με περισσότερους τουρίστες τα έσοδα να εμφανιστούν μειωμένα και αυτό επειδή, τα συμβόλαια πληρώνονται στο εξωτερικό, σε υψηλότερες τιμές από αυτές που δηλώνονται εντός των συνόρων. Εν κατακλείδι πάντως, η αγορά προβλέπει δυσοίωνα ότι χωρίς τον εκσυγχρονισμό της φορολογικής διοίκησης (ηλεκτρονικές διασταυρώσεις των δηλωθέντων στοιχείων, λογισμικά ανίχνευσης και πάταξης της φοροδιαφυγής ιδίως στον ΦΠΑ, διασύνδεση των ταμειακών με τη ΓΓΠΣ κ.α.) η φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή θα διογκωθούν, υπογραμμίζοντας ότι η αύξηση των ήδη υψηλών συντελεστών δεν είναι η λύση της τόνωσης των εσόδων.

Τι λέει το Επιστημονικό Ινστιτούτο της ΕΣΕΕ Αποτιμώντας τις επιπτώσεις στην πραγματική Οικονομία από την 6η κατά σειρά αύξηση του ΦΠΑ στα τελευταία έξι χρόνια στους κλάδους του Εμπορίου, του Τουρισμού, της Εστίασης και των Μεταφορών, το Επιστημονικό Ινστιτούτο της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, συνοψίζει τα εξής:

Η σωρευτική δημοσιονομική απόδοση της νέας αύξησης ΦΠΑ στους κλάδους του Λιανικού και Χονδρικού Εμπορίου αλλά και σε εκείνον των Αυτοκινήτων για το τρέχον έτος προσεγγίζει τα 389 εκατ. ευρώ σε σύνολο 437 εκατ. για όλο το 2016 συνυπολογιζομένης βεβαίως και της επίδρασης των ήδη εφαρμοσθέντων μέτρων του προηγούμενου Ιουλίου. Το μεγαλύτερο βάρος θα κληθεί να σηκώσει το Χονδρικό Εμπόριο (+222 εκατ. ευρώ), ενώ ιδιαίτερα επιζήμιες θα είναι οι επιπτώσεις στην κατανάλωση χιλιάδων αγαθών ευρείας κατανάλωσης, όπως τα συσκευασμένα προϊόντα και τρόφιμα (κυρίως σε Supermarkets), τα καύσιμα, η ένδυση και υπόδηση και μία σειρά παρεχόμενων υπηρεσιών, όπως οι ιατρικές, καλλιτεχνικές κ.α. Σε κάθε περίπτωση, η επιλεχθείσα πρακτική της αδιάκριτης και οριζόντιας επιβάρυνσης εκτιμάται πως θα δεν θα αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς όχι μόνο θα οξυνθεί το φαινόμενο της φοροδιαφυγής αλλά ταυτόχρονα θα οδηγηθούν σε μαρασμό χιλιάδες επιχειρήσεις. Οι επικείμενες επιβαρύνσεις λόγω αυξημένου ΦΠΑ τόσο στον κλάδο του Τουρισμού (436 εκατ. ευρώ συνολικά έσοδα από ΦΠΑ το 2016) όσο και σε εκείνον της Εστίασης (μετάταξη στο 24% και είσπραξη επιπλέον 36 εκατ. ευρώ την περίοδο 2016/2015), θα οδηγήσουν στην απεμπόληση πληθώρας εθνικών ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων και στην ασύμμετρη επιβάρυνση του μέσου καταναλωτή. Τα εκτιμώμενα έσοδα από ΦΠΑ στον κλάδο της εστίασης με σταθερό τζίρο υπολογίζονται σε 1,49 δισ. ευρώ. Με την βασική υπόθεση ότι ο τζίρος θα μειωθεί κατά 3%, με βάση τους συντηρητικούς υπολογισμούς της ΕΣΕΕ και χωρίς να w w w.re porter.gr

Ανάλυση

συνυπολογίζεται η ενδημούσα φοροδιαφυγή που παίρνει την ανιούσα σε περιόδους αύξησης του ΦΠΑ, τα έσοδα υπολογίζεται ότι θα περιοριστούν σε 1,452 δισ. ευρώ. Αντιστοίχως, τα εκτιμώμενα έσοδα από ΦΠΑ στον κλάδο του τουρισμού υπολογίζονται σε 450 εκατ. ευρώ, ήτοι, κατά 182 εκατ. ευρώ περισσότερα σε σύγκριση με το 2015. Σε περίπτωση, ωστόσο, που μειωθεί ο τζίρος κατά 3%, με βάση το συντηρητικό σενάριο, τότε τα έσοδα εκτιμώνται σε 436 εκατ. ευρώ. Δεδομένου ότι τα φετινά τουριστικά πακέτα έχουν κλείσει από την προηγούμενη χρονιά, θα αποδειχθεί στην πράξη πόσο θα επηρεάσει τις επιχειρήσεις του κλάδου. Η επιβολή συντελεστή ΦΠΑ 24% αναμένεται πως θα προκαλέσει κατακόρυφη άνοδο και στο κόστος των οδικών και των ακτοπλοϊκών μεταφορών. Είναι δεδομένο πως η αύξηση του σχετικού φόρου θα μετακυλιστεί αποκλειστιw w w.re porter.gr

κά και μόνο στο επιβατικό κοινό (+40 εκ. ευρώ επιβαρύνσεις το 2016), προκαλώντας μείωση της ζήτησης και απώλεια των επιπρόσθετων προσδοκώμενων κρατικών φορολογικών εσόδων. Δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας πως ο συντελεστής ΦΠΑ στα μεταφορικά μέσα αυξήθηκε πέρυσι τον Ιούλιο από 13% σε 23%, με συνέπεια την αξιοσημείωτη άνοδο της τιμής των επιβατικών εισιτηρίων. Με βάση τους υπολογισμούς του Ινστιτούτου της ΕΣΕΕ, εάν η αύξηση του ΦΠΑ προκαλέσει μείωση του τζίρου κατά 3%, τότε τα έσοδα από τον ΦΠΑ στον κλάδο των μεταφορών θα είναι κατά 9 εκατ. ευρώ λιγότερα (1,641 δισ. ευρώ) σε σύγκριση με τα έσοδα που υπολογίζεται ότι θα είχε (1,650 δισ. ευρώ) εάν ο συντελεστής ΦΠΑ παρέμενε στο 23% και ο τζίρος σταθερός, στα επίπεδα του 2015. Μία παράμετρος που χρήζει ιδιαίτερης αναφοράς συνδέεται με την κατάργηση του ει-

δικού καθεστώτος ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου και την εξομοίωσή του με εκείνο της υπόλοιπης Επικράτειας. Μετά τη Ρόδο, τη Σαντορίνη, τη Μύκονο, τη Νάξο, την Πάρο και τη Σκιάθο που απώλεσαν τον προηγούμενο Οκτώβριο τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ, ακλουθούν, από 1ηςΙουνίου, τα νησιά Σύρος, Θάσος, Άνδρος, Τήνος, Κάρπαθος, Μήλος, Σκύρος, Αλόννησος, Κέα, Αντίπαρος και Σίφνος. Οι κάτοικοι της νησιωτικής Ελλάδας θα βιώσουν μία δραματική συρρίκνωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματός τους, αδυνατώντας να ανταπεξέλθουν στο συγκριτικά αυξημένο, σε σχέση με την ηπειρωτική Ελλάδα, κόστος διαβίωσης που αντιμετωπίζουν.

Το κλειδί, όπως πάντα, οι επενδύσεις… Πρόσφατα ο επενδυτικός οργανισμός EBRD που αποτελεί έναν από τους ελπιδοφόρους αναπτυξιακούς βραχίονες για

τη χώρα, κατάρτισε με βάση τις εκτιμήσεις των οίκων αξιολόγησης μια κλίμακα εμπιστοσύνης από το 1 (άριστα) έως το 8 (το χείριστο). Η Κύπρος παίρνει 6, Βουλγαρία και FYROM 5,7, η Ρουμανία 5. Η Ελλάδα κατατάσσεται στο 7,3 από κοινού με Ουκρανία, Μολδαβία και Τατζικιστάν... Είναι κοινός τόπος για τους ανθρώπους του λιανεμπορίου, ότι η έλευση επενδύσεων θα μπορούσε να διαμορφώσει καταλυτικά το οικονομικό κλίμα και να αλλάξει τις διαθέσεις των πολιτών και των επιχειρήσεων. Ωστόσο, όπως παρατηρεί, μελαγχολικά, ο κ. Μακρής, η επενδυτική αιθρία, δεν επιβάλλεται δια νόμου. Απαιτεί σοβαρές προσπάθειες από τη χώρα και ένα περιβάλλον φορολογικής σταθερότητας και φιλικό στις αναπτυξιακές προσπάθειες, ώστε να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 91

w w w.re porter.gr

Εξαγωγές

Η «υφή» της Ελληνικής γουνοποιίας Ένας από τους τρεις πρώτους εξαγωγικούς κλάδους της χώρας ΑΠΟ ΤON Γιαννη κορεντσιδη

(Προέδρου του Συνδέσμου Γουνοποιών Καστοριάς)

τις 15 Μαρτίου του 2007, τη δεύτερη φορά που ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν επισκέφτηκε την Αθήνα, ο τότε πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, αιφνιδιάστηκε, σύμφωνα με μαρτυρίες παρισταμένων, ακούγοντας τον υψηλό επισκέπτη να του λέει, πιάνοντάς τον αλα μπρατσέτα: «Κώστα σου δίνω πολλά λεφτά για Γούνες!».

w w w.re porter.gr

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 93

Ναυτιλία

Αν εξαιρέσει κανείς τα ζητήματα υψηλής διπλωματίας, που σχετίζονται με τα στρατηγικά παιχνίδια των μεγάλων πρωταγωνιστών στη σκακιέρα της ενέργειας, η… «παρακατιανή» Γούνα, σπανίως βρίσκεται στην ατζέντα της εγχώριας πολιτικής τάξης κι ας είναι ένας από τους δυναμικότερους εξαγωγικούς κλάδους της ελληνικής Οικονομίας. Η κρίση στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία και το embargo που ακολούθησε, δεν άφησε χωρίς συνέπειες τους φίλεργους Γουναράδες, που αγωνίζονται πολλές φορές ερήμην μιας αδιάφορης Πολιτείας να αντιπαρέλθουν τις αντιξοότητες, μολονότι ο κλάδος διεθνώς αναπτύσσεται δυναμικά σε συνθήκες σταθερής ανθοφορίας. Τι σημαίνει αυτό; Ότι το πρόβλημα και η αντιμετώπισή του, εντοπίζεται εντός των τειχών. Αρκεί οι αμετακίνητοι από την ακαμψία τους αρμόδιοι, να εγκαταλείψουν αόριστα στρατηγικά οράματα και ατελέσφορες υψιπετείς αναζητήσεις και να ακούσουν τους ανθρώπους του κλάδου που διατυπώνουν απτές και συγκεκριμένες προτάσεις.

5.000 εν δυνάμει θέσεις απασχόλησης Ο κλάδος της γουνοποιίας αποτελεί τον κύριο μοχλό ανάπτυξης της Δυτικής Μακεδονίας και έναν από τους τρείς πρώτους εξαγωγικούς κλάδους της χώρας. Ο κλάδος της μεταποίησης απαρτίζεται από μικρές και μεσαίου μεγέθους βιοτεχνίες, περί τις 1.800 ενεργείς επιχειρήσεις, οι δε εν δυνάμει θέσεις απασχόλησης είναι περί τις 5.000. Ενδεικτικά για το 2013, οι εξαγωγές του κλάδου ανέρχονται στο ύψος των 309.366.000 ευρώ. Στο ποσό αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται οι λιανικές πωλήσεις που πραγματοποιεί ο κλάδος, επειδή δεν υπάγονται στον στατιστικό υπολογισμό της Eurostat.

94 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

κλάδος μεταποίησης

1.800 5.000 ΕΝΕΡΓΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΕΝ ΔΥΝΑΜΕΙ ΘΕΣΕΙΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ξαγωγές του κλάδου

Ιδιαιτέρως σημαντική είναι η συμβολή του κλάδου της εκτροφής των γουνοφόρων ζώων στην εξαγωγική επίδοση του κλάδου. Ο κλάδος της εκτροφής παρουσιάζει σήμερα μια δυναμική, που συνίσταται σε παραγωγή περί των 2.500.000 δερμάτων ετησίως από 100 επιχειρήσεις εκτροφής, έχοντας δημιουργήσει περί τις 1.000 θέσεις εργασίας και καλύπτοντας εμμέσως το σύνολο των εκροών του συναλλάγματος, που καταβάλλει ο δευτερογενής τομέας της βιοτεχνίας για τις εισαγωγές πρώτων υλών. Το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων των δερμάτων

w w w.re porter.gr

Εξαγωγές

Οι προτάσεις του κλάδου: 1. Η αναζωογόνηση της βιοτεχνικής ζώνης

κλάδος ΕΚΤΡΟΦΗΣ

100

επιχειρήσεις εκτροφής

2.500.000 δερμάτΑ ετησίΑ παραγωγή

1.000 ΘΕΣΕΙΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ ΕΞΑΓΩΓΩΝ

2013

42% 39%

ΗνωμένΑ ΑραβικΑ ΕμιράτΑ

ΡΩΣΙΑ

πραγματοποιείται μέσω των δημοπρατηρίων των χωρών της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, και ένα μέρος μεταποιείται σε έτοιμα γουναρικά από τις βιοτεχνίες της Ελλάδος. Το πρόβλημα του κλάδου της μεταποίησης έγκειται στο γεγονός ότι το 81% των εξαγωγών έχει ως προορισμό τις αγορές της Ρωσίας. Συγκεκριμένα για το 2013, το 42% και το 39% αφορά τις χώρες των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Ρωσίας αντίστοιχα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, εξ αιτίας της Ρωσο-Ουκρανικής κρίσης, οι εξαγωγές να μειωθούν από τις αρχές του 2015 μέχρι σήμερα κατά 85%. Είναι προφανές ότι ο κλάδος περιδινείται στα νερά της κρίσης. Ταυτόχρονα όμως, πωλούνται 65 εκατ. δέρματα διεθνώς. Τι αποδεικνύει αυτό; Ότι ο κλάδος διεθνώς, σε αντίθεση με την ελληνική γουνοποιία, δεν έχει κρίση.

w w w.re porter.gr

και η ενσωμάτωση στα τελωνειακά και φορολογικά προνόμια. Για να επιτευχθεί απαιτείται μείωση κατά 50% του φόρου εισοδήματος των επιχειρήσεων του κλάδου που εδρεύουν εντός της ζώνης. Αυτό σημαίνει καθορισμό φορολογικού συντελεστή για τα νομικά πρόσωπα 14,5%. Για τις ατομικές επιχειρήσεις ή αντίστοιχη μείωση θα πρέπει να διαμορφώνεται ανάλογα με το ύψος των καθαρών κερδών και την εκάστοτε φορολογικής κλίμακας. Η ρύθμιση αυτή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την αναζωογόνηση της βιοτεχνικής ζώνης. 2. Η χωροθέτηση του Εκθεσιακού Κέντρου Συνδέσμου Γουνοποιών Καστοριάς σε έκταση 150.000 τ.μ. περίπου στην περιοχή ΒΙΠΕ εντός της ΖΟΕ Καστοριάς (περιοχή 8). Σχετικά με το Εκθεσιακό Κέντρο του Συνδέσμου Γουνοποιών Καστοριάς αξίζει να σημειωθεί ότι χωροθετείται εκθεσιακό κέντρο μεγέθους 13.000 τ.μ. περίπου της Μονοπρόσωπης A.E. στην ως άνω έκταση. 3. Η δημιουργία Ζώνης Ελεύθερου Εμπορίου στη ΒΙΠΕ Καστοριάς, δεδομένου ότι η ΠΓΔΜ αποτελεί την πύλη εισόδου της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα Δυτικά Βαλκάνια. Με την ολοκλήρωση του διευρωπαϊκού και εθνικού οδικού δικτύου, ενισχύεται τόσο η εσωτερική συνοχή της περιφέρειας, όσο και η διαμόρφωση ενός ενιαίου Βαλκανικού χώρου συνεργασίας και ανάπτυξης που αναδεικνύει την κομβική θέση της. Ο πρωτογενής και δευτερογενής τομέας χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη ισχυρών δραστηριοτήτων στον τομέα της γούνας (Καστοριά - Σιάτιστα). Το «Διασυνοριακό Εμπορευματικό Κέντρο Ν. Καστοριάς», θα παρέχει τις παρακάτω υπηρεσίες: Μίας διαρκούς χονδρεμπορικής έκθεσης. Ενός διεθνούς κέντρου χονδρεμπορικής διανομής από και προς το εξωτερικό και την εγχώρια αγορά. Ενός κέντρου παροχής υπηρεσιών σε συνθήκες ελεύθερου εμπορίου. Ενός κέντρου υποστήριξης της επιχειρηματικότητας, με νέες σύγχρονες μορφές και διαδικασίες. Σκοπός του έργου θα είναι η δημιουργία ενός διεθνούς πόλου υποστήριξης του χονδρεμπορίου αδασμολόγητων προϊόντων.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 95

Εξαγωγές

πΡΟΣΔΟΚΟΜΕΝΑ αποτελέσματα του έργου είναι : Η συγκέντρωση ενός σημαντικού αριθμού βιομηχανιών και εξαγωγέων, οι οποίοι θα εκθέτουν και θα προωθούν τα προϊόντα τους, από ένα σημείο στρατηγικού – γεωπολιτικού χαρακτήρα, σε συνθήκες οργανωμένης επιχειρηματικής υποδομής. Η παροχή της δυνατότητας σε εμπόρους μεσαίου και μεγάλου μεγέθους, να αναζητήσουν στον ίδιο χώρο, προϊόντα από ένα μεγάλο αριθμό προμηθευτών, προερχόμενων από την παγκόσμια αγορά. Εκτιμόυμε ότι η δυνατότητα αυτή θα ενισχύσει την ανταγωνιστική θέση του καστοριανού εμπορίου και τούτο διότι θα στηριχθεί: α) από την αναβάθμιση της ποιότητας και της ποικιλίας των προσφερομένων προϊόντων προς τον τελικό καταναλωτή, β) από τη διαμόρφωση ελκυστικότερων τιμών εξαιτίας της απουσίας πολλών ενδιάμεσων μηχανισμών και γ) τη λειτουργία χώρου Δημοπρασιών διεθνούς χαρακτήρα για προϊόντα μαζικής παραγωγής σε stock.

96 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

4. Ο κλάδος αντιμετωπίζει λειτουργικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους, που κανείς άλλος κλάδος, πλην των τραπεζών, δεν αντιμετωπίζει και μάλιστα μετά την επιβολή των capital controls που πρέπει να επιλυθούν. Το σημερινό ποσοστό της φορολογίας εισοδήματος, σε συνδυασμό με την υπεραυξημένη προκαταβολή του φόρου, οδηγεί σε υπερφορολόγηση στις χρονιές, που παρατηρείται αύξηση της διεθνούς ζήτησης και βύθιση των κερδών στις χρονιές στις οποίες η ζήτηση υποχωρεί. Αυτό επιτείνει το πρόβλημα τόσο της ρευστότητας όσο και της αυτοχρηματοδότησης των επιχειρήσεων.

w w w.re porter.gr

Εξαγωγές

γίας της Ε.Ε Στόχος είναι να επέλθει αύξηση των δασμών Όλοι οι ανωτέρω λόγοι εισαγωγής στο υποσύστημα TARIC για τις δασμολογικές κατατείνουν σε ένα συκλάσεις της 43.03 ( ετοίμων γουναρικών), καθώς και της μπέρασμα: ότι η μοναδική πηγή ρευστότητας κλάσης 43.02.30 και τις υποκλάσεις αυτής που αφορά στα είναι η αυτοχρηματοδόφύλλα αποκομμάτων, με σκοπό την εναρμόνιση των δατηση, η οποία ακυρώνεσμών από τις τρίτες χώρες με τις οποίες δεν υπάρχουν ειδιται λόγω της υπερφοροκές συμφωνίες και κυρίως των εισαγωγών της Κίνας. Είναι λόγησης και της μεγάλης αδιανόητο οι εισαγωγές από την Κίνα των μεν ετοίμων να αστάθειας των κερδών. επιβαρύνονται με 3,7% των δε φύλλων με 2,2% ενώ οι αντίΓια τις νεοϊδρυόμενες στοιχες επιβαρύνσεις για εισαγωγές στην Κίνα είναι πάνω επιχειρήσεις του κλάαπό 15% ανάλογα με την δασμολογική κλάση. Ειδικά για τις δου, θα πρέπει κατά την εισαγωγές των φύλλων εξ αποκομμάτων μπορεί το αίτημα πρώτη πενταετία να να προβλέπει αυξημένο συντελεστή δασμού, δεδομένου ισχύει ευνοϊκό καθεστώς του ισχύοντος άρθρου 87 της Συνθήκης της ΕΕ, περί της διφορολογικής και ασφαατήρησης και προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. λιστικής αντιμετώπισης. Με αυτό τον τρόπο θα δοθεί η δυνατότητα της αναζωογόΕπιβάλλεται εξάλλου νησης της βιοτεχνίας του κλάδου των αποκομμάτων γουη τροποποίηση του ΝΔ ναρικών άμεσα, καθώς θα ανακτηθούν οι αγορές της Ε.Ε. 1297/1972, ώστε να δο6. Υποστήριξη της διαφημιστικής προβολής του κλάδου μέσω θούν επί πλέον φοροτης κρατικής ενίσχυσης είτε σε συνδυασμό με άλλα προϊόντα λογικά κίνητρα για την της χώρας είτε αυτοτελώς. Η διαφημιστική προβολή θα έχει μετατροπή ή συγχώως στόχο την ανάπτυξη της ελληνικής Γούνας, ενώ ταυτόχρονευση επιχειρήσεων σε να οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προωθήσουν το εταιρικό brand κεφαλαιουχικές εταιρίname, υποστηριζόμενες από προγράμματα χρηματοδότησης ες Α.Ε, ΕΠΕ, η ΙΚΕ. Πέρα μέσω ΕΣΠΑ. Μ’ αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η ισχυροποίηαπό την απαλλαγή των ση αφενός του προϊόντος ονομασίας προέλευσης, αφετέρου φόρων και λοιπών εξόδων συγκέντρωσης κετου εταιρικού brand name. Στις μελλοντικές επιχειρηματικές φαλαίου των νέων εταιαποστολές του κράτους, πρέπει να εκπροσωπείται ο κλάδος ριών, προτείνεται η από επιχειρηματίες της γουνοποιίας. απαλλαγή κατά 50% 7. Παράταση των εμπορευμάτων της δασμολογικής Κλάσης των κερδών από φορο43031090, που εισήχθησαν για επιδιόρθωση (φασόν) και επαλόγηση για την πρώτη νεξαγωγή. πενταετία της νέας κεΠροσβλέπουμε στην παράταση του χρόνου επανεξαγωγής, φαλαιουχικής εταιρίας που δόθηκε αρχικά για διάστημα 6+3μηνών, των ετοίμων ενστις εταιρίες του κλάδου που συγχωνεύονται εντός της Ζώδυμάτων γούνας, που εισήχθησαν για επιδιόρθωση και επανης. Με το μέτρο αυτό θα επιτευχθεί αφενός η εξυγίανση νεξαγωγή. των επιχειρήσεων, αφετέρου θα ενισχυθεί η διεθνής ανταΜετά την επιδιόρθωση των εμπορευμάτων, θα επανεξάγονται γωνιστικότητα του κλάδου. Επιπροσθέτως θα ενισχυθεί και στις επιχειρήσεις του εξωτερικού που τα έστειλαν. Οι επιχειο ρόλος της θεσμοθετημένης βιοτεχνικής ζώνης. Και την ρήσεις αυτές εδρεύουν στα Ηνωμένα Αραβικά ίδια ώρα, θα δοθεί η δυνατότητα στις επιχειρήΕμιράτα. Κατά την διάρκεια όμως των τελευταίσεις του κλάδου να ενταχθούν και να απορρο- η μοναδική πηγή ων μηνών, εξ αιτίας των πολιτικών και οικονοφήσουν τα νέα προγράμματα του ΕΣΠΑ, όσον μικών κρίσεων της περιοχής οι επιχειρήσεις διρευστότητας είναι η αφορά την δημιουργία clusters κ.λ.π. αυτοχρηματοδότηση, έκοψαν τη λειτουργία τους με αποτέλεσμα να 5. Το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να υπάρχει παρατηρεί επανεξαγωγής εντός του η οποία ακυρώνεται αναλάβει πρωτοβουλία διαβούλευσης με την προαναφερθέντος χρονικού διαστήματος. λόγω της Ε.Ε για τον νομικό σχεδιασμό και την ενσωμάΚαθίσταται προφανές ότι πρέπει να δοθεί η δυναυπερφορολόγησης τωση κοινοτικών οδηγών, σε συνεργασία με τότητα στις τελωνειακές αρχές της Καστοριάς, να και της μεγάλης την αρμόδια Υπηρεσία TARIC της Γενικής Διεγκρίνουν την επέκταση του χρόνου επανεξαγωαστάθειας των κερδών γής για εύλογο διάστημα. εύθυνσης Τελωνειακής Ένωσης και Φορολο-

w w w.re porter.gr

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 97

Φάρμακο

ΠΟΙΟΣ ΒΑΖΕΙ ΤΡΙΚΛΟΠΟΔΙΕΣ Στο Ελληνικό φάρμακο;

α «χρυσώσει» το χάπι στις φαρμακοβιομηχανίες, μέσω “διορθωτικών μέτρων” επιχειρεί το υπουργείο Υγείας μετά τις αποφάσεις για σαρωτικές μειώσεις στις τιμές των γενοσήμων και των σκευασμάτων, που έχουν χάσει την πατέντα προστασίας τους, αλλά και την επιβολή κλειστού προϋπολογισμού στα φάρμακα, τα οποια χορηγούνται από τα δημόσια νοσοκομεία. ΑΠΟ ΤηN Αναστασία Σταματιάδου

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 99

Γ R

Φάρμακο

ια την τιμολόγηση των φαρμάκων, το ανώτατο όριο της πτώσης της τιμής των γενοσήμων ορίζεται - σύμφωνα με τη σχετική υπουργική απόφαση - στο 15%, ενώ για τα εκτός πατέντας φάρμακα προβλέπεται ότι η τιμή τους δεν μπορεί να πέσει κάτω από την τιμή του αντίστοιχου γενοσήμου. Οι φαρμακευτικές εταιρείες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας ότι η ζημιά, που έχει ήδη γίνει με τις τιμές είναι τεράστια και ίσως ανεπανόρθωτη για πολλά είδη σκευασμάτων. Παρ’ όλα αυτά το υπουργείο Υγείας θεωρεί, πως στο νέο δελτίο τιμών, η αναμενόμενη μείωση τιμής θα έχει ανώτατο όριο και θα είναι διαχειρίσιμη, προστατεύοντας με αυτό τον τρόπο την κυκλοφορία των φθηνών φαρμάκων που βρίσκονται ένα βήμα πριν την απόσυρση από την αγορά.

Claw Back - ο μηχανισμός επιστροφών Σε ότι αφορά το μηχανισμό επιστροφών που επιβάλλεται και στα νοσοκομειακά φάρμακα για το 2016, όπως αποφασίστηκε από το υπουργείο Υγείας, η συνολική δαπάνη υπολογίζεται από τις νοσοκομειακές τιμές των σκευασμάτων μετά την αφαίρεση της έκπτωσης και επιστροφής (rebates). Εντωμεταξύ, το ποσό που θα προκύψει από το claw back ανά φαρμακευτική εταιρεία ή κάτοχο άδεια κυκλοφορίας, αφαιρούμενης κάθε έκπτωσης που έχει κάνει εντός του εξαμήνου, καταβάλλεται ή συμψηφίζεται από το υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΠΥΥ με ισόποσες οφειλές για την προμήθεια φαρμακευτικών προϊόντων.

100 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Επιτροπή Παρακολούθησης της Νοσοκομειακής Φαρμακευτικής Δαπάνης Προκειμένου να ελεγχθεί η ζήτηση και ο εφοδιασμός των νοσοκομείων με φάρμακα αλλά και για να εξασφαλιστεί η επάρκεια και η πρόσβαση των ασθενών σε φάρμακα ανελαστι-

κής ζήτησης (π.χ. αντιρετροϊκά, αντιαιμορροφυλικά), «ορφανά» ή σε ειδικές θεραπείες (κακοήθειες, αυτοάνοσα κλπ) το υπουργείο δημιουργεί την Επιτροπή Παρακολούθησης της Νοσοκομειακής Φαρμακευτικής Δαπάνης. Αντικείμενο της Επιτροπής είναι η παρακολούθηση της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης σε μηνιαία

βάση, ο εντοπισμός των ενδεχόμενων προβλημάτων και δυσλειτουργιών, η προώθηση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και κατευθυντήριων οδηγιών για τα νοσοκομειακά φάρμακα καθώς και η διατύπωση προτάσεων για τη λήψη διορθωτικών μέτρων. Στο τέλος κάθε μήνα, η Επιτροπή θα παραδίδει το πόρισμά της στον υπουργό Υγείας. w w w.re porter.gr

Φάρμακο

ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΟΟΣΑ κατά κεφαλή κατανάλωση

1. ΗΠΑ 2. ΙΑΠΩΝΙΑ 3. ΕΛΛΑΔΑ (ανάλυση φαρμακευτικής δαπάνης με στοιχεία του 2013)

ΛΙΑΝΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ως ποσοστό του ΑΕΠ Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση σε σχέση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. δημόσια δαπάνη

1,9% 0,9% 2,8%

ιδιωτικη δαπάνη

ΣΥΝΟΛΟ

2009 - 2013 Το υψηλότερο ποσοστό μείωσης της δαπάνης

- 9,6% 2005 - 2009 Το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης της δαπάνης

+ 11,6% διεισδύση γενοσήμων στην αγορά

< 20% Οικονομική ασφυξία για τους παρόχους υγείας του ΕΟΠΥΥ και του ΕΣΥ Τα χρέη προς γιατρούς, ιδιωτικές κλινικές, ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα, φαρμακευτικές εταιρίες, έχουν εκτιναχθεί σε δυσθεώρητα ύψη, αγγίζοντας πλέον τα 3 δισ. ευρώ. w w w.re porter.gr

Ειδικότερα, ο ΕΟΠΥΥ χρωστάει 1,8 δισ. ευρώ και τα νοσοκομεία χρωστούν 1,2 δισ. ευρώ. Μάλιστα, στα χρέη αυτά δεν περιλαμβάνονται τα λεγόμενα παλαιά χρέη του ΕΟΠΥΥ, δηλαδή τα χρέη που «παρέλαβε» ο Οργανισμός από το κάθε ασφαλιστικό ταμείο πριν την υπαγωγή του σε αυτόν. Οι υποσχέσεις της κυβέρνησης και της ηγεσίας του υπουργείου Υγεί-

ας προς τους παρόχους για αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών και για κανονικότητα στις τρέχουσες πληρωμές δεν εκπληρώθηκαν ποτέ αφού από τις αρχές του έτους δεν έχει γίνει καμία πληρωμή, με εξαίρεση την καταβολή των οφειλομένων προς τους φαρμακοποιούς (οφείλονται 160 εκατ. ευρώ μόνο για τις συνταγές του Απριλίου).

Φαρμακευτική κατανάλωση και δαπάνη στην Ελλάδα Ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) σημειώνει ότι η κατά κεφαλή δαπάνη υστερεί στη χώρα μας σε σχέση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Από την άλλη, ο ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) επιλέγει μία εκ διαμέτρου αντίθετη προσέγγιση. Η χώρα μας κατέχει την τρίτη θέση, έπειτα από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία στην κατά κεφαλή κατανάλωση, σύμφωνα με την ανάλυση του ΟΟΣΑ (ανάλυση φαρμακευτικής δαπάνης με στοιχεία του 2013). Σε ότι αφορά τις λιανικές τιμές ως ποσοστό του ΑΕΠ, κατέχει την πρώτη θέση, με τη δημόσια δαπάνη να αναλογεί στο 1,9% του ΑΕΠ και την ιδιωτική στο 0,9% (σύνολο 2,8% του ΑΕΠ). Η χώρα μας εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό μείωσης της δαπάνης την περίοδο 2009 2013 (-9,6%), ενώ είχε το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης κατά την περίοδο 2005 - 2009 (+11,6%). Αυξητική όμως είναι και η τάση στη δαπάνη για νοσοκομειακά φάρμακα, τη στιγμή που η χώρα μας εμφανίζει μία από τις πιο χαμηλές διεισδύσεις γενοσήμων στην αγορά (κάτω από 20%). Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης η φαρμακευτική δαπάνη αποτελεί μείζον στοιχείο της συνολικής δαπάνης Υγείας. Εάν συνυπολογιστούν και τα ποσά που διατίθενται για νοσοκομειακά φάρμακα, ένα στα πέντε ευρώ που πηγαίνει στην Υγεία, αφορά φάρμακα. ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 101

Φάρμακο

Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία είναι ίσως ο κλάδος, που στοχοποιήθηκε περισσότερο από τις μνημονιακές πολιτικές και κλήθηκε να σηκώσει δυσανάλογα τα βάρη της κρίσης στην υγεία, σε σχέση με το μερίδιο, που ενδεχομένως της αναλογούσε. Από την υπερβολή της προηγούμενης περιόδου, η οποία οφειλόταν κυρίως σε αδυναμία ελέγχου της ζήτησης, περάσαμε σε μία άνευ προηγούμενου επίθεση στη βιωσιμότητα των ελληνικών επιχειρήσεων. Δημήτρης Π. Γιαννακόπουλος Αντιπρόεδρος του ΔΣ και Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της ΒΙΑΝΕΞ

102 R E P O R T E R |

φαρμακευτικός κλάδος είναι αυτός που στοχοποιήθηκε περισσότερο από τις «μνημονιακές» πολιτικές» όπως ανέφερε στο "Reporter" ο αντιπρόεδρος του ΔΣ και Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της ΒΙΑΝΕΞ κ. Δημήτρης Π. Γιαννακόπουλος, ο οποίος εξήγησε ότι η «διέξοδος στην οποία έχουν προσανατολιστεί οι ελληνικές παραγωγικές επιχειρήσεις, ώστε να αντεπεξέλθουν στη δυσχερή κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική αγορά, είναι αυτή των εξαγωγών.»

Πόσο επηρεάστηκε από την οικονομική κρίση ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας; Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία είναι ίσως ο κλάδος, που στοχοποιήθηκε περισσότερο από τις μνημονιακές πολιτικές και κλήθηκε να σηκώσει δυσανάλογα τα βάρη της κρίσης στην υγεία, σε σχέση με το μερίδιο, που ενδεχομένως της αναλογούσε. Από την υπερβολή της προηγούμενης περιόδου, η οποία οφειλόταν κυρίως σε αδυναμία ελέγχου της ζήτησης, περάσαμε σε μία άνευ προηγούμενου επίθεση

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

στη βιωσιμότητα των ελληνικών επιχειρήσεων. Το PSI, τα μέτρα «έκτακτης κατάστασης» που πήραν μόνιμο χαρακτήρα όπως το rebate και το clawback, η πρωτοφανής μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης και οι συνεχείς, οριζόντιες μειώσεις τιμών, σε συνδυασμό με το αβέβαιο επιχειρηματικό περιβάλλον και την έλλειψη ρευστότητας, έχουν φέρει τις ελληνικές επιχειρήσεις στο όριο της επιβίωσης. Για την κατάσταση της φαρμακευτικής αγοράς, ενδεικτικά είναι τα πρόσφατα στοιχεία της ICAP Group, για την περίοδο 2010-2014, σύμφωνα με τα οποία η αξία της εγχώριας αγοράς φαρμάκων υποχώρησε με μέσο ετήσιο ρυθμό 5,8% (σωρευτική μείωση μεγαλύτερη του 30%), ενώ πτωτική τάση, σε αξία, επικράτησε στην αγορά και το 2015. Ο κλάδος του φαρμάκου εμφανίζει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης. Πώς μπορούν να

w w w.re porter.gr

Φάρμακο

αναπτυχθούν οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες όταν το κράτος παρεμβαίνει με συγκεκριμένο τρόπο στη δραστηριότητά τους και δη στο κομμάτι των γενόσημων; Οι προοπτικές θα μένουν προοπτικές, εφόσον δεν διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις, σε επίπεδο θεσμικού πλαισίου, για την ανάπτυξη του κλάδου. Το Σχέδιο Δράσης που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση, μένει προς το παρόν σε γενικόλογες διαπιστώσεις, ενώ δυστυχώς φαίνεται να υιοθετεί την περαιτέρω μείωση των τιμών. Δηλαδή, ακριβώς αυτό που έχει στηλιτευθεί, εκτός από τους φορείς της φαρμακοβιομηχανίας και από κυβερνητικά στελέχη, ως μία από τις αιτίες στρέβλωσης της αγοράς. Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία δεν μπορεί να αντέξει νέες μειώσεις, ενώ τα εγχωρίως παραγόμενα off-patent και γενόσημα φάρμακα, προσφέρονται ήδη σε χαμηλές τιμές. Η διέξοδος στην οποία έχουν προσανατολιστεί οι ελληνικές παραγωγικές επιχειρήσεις, ώστε να αντεπεξέλθουν στη δυσχερή κατάσταση, που επικρατεί στην ελληνική αγορά, είναι αυτή των εξαγωγών. Πόσο στηρίζουν το ελληνικό φάρμακο οι Έλληνες γιατροί και κατά πόσο εμπιστεύονται οι ασθενείς το ελληνικό φάρμακο; Το ελληνικό φάρμακο παράγεται με τις αυστηρότερες προδιαγραφές, σε τελευταίας τεχνολογίας παραγωγικές μονάδες. Η υψηλή w w w.re porter.gr

του ποιότητα, ασφάλεια και αποτελεσματικότητα αναγνωρίζονται σε περισσότερες από 80 χώρες του κόσμου, όπου εξάγεται. Και στη χώρα μας, βεβαίως, οι Έλληνες γιατροί σε κάθε ευκαιρία εκφράζουν την εμπιστοσύνη τους και τη στήριξή τους στο εγχωρίως παραγόμενο φάρμακο. Οι πολίτες, επίσης, δηλώνουν ότι εμπιστεύονται το ελληνικό φάρμακο. Μέτρα, όμως, όπως η συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία, δεν επιτρέπουν να μεταφραστεί αυτή η εμπιστοσύνη και σε αντίστοιχα μερίδια αγοράς. Από τη μεριά της Πολιτείας, τώρα, υπάρχει διάσταση λόγων και πράξεων. Όλες οι κυβερνήσεις διακηρύσσουν την εμπιστοσύνη τους στο ελληνικό φάρμακο και τονίζουν τη βαρύτητα του κλάδου για την εθνική οικονομία, στην πράξη όμως εφαρμόζουν αντιαναπτυξιακές πολιτικές, που υπονομεύουν την εγχώρια παραγωγή. Ποια τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική φαρμακοβιομηχανία; Υπάρχει στήριξη από την πλευρά της Πολιτείας;   Το μεγάλο πρόβλημα της φαρμακοβιομηχανίας είναι τα λεγόμενα «χαράτσια», rebate και clawback. Ειδικά για το δεύτερο, οι πολιτικές ηγεσίες του υπουργείου Υγείας, προηγούμενες και νυν, έχουν δηλώσει ότι πρόκειται για άδικο μέτρο. Με την πρώτη ευκαιρία, θα πρέπει άμεσα να καταργηθούν, καθώς στραγγαλίζουν οικονομικά τις επιχειρήσεις, κυρίως τις ελληνικές. Χαρακτηριστικό είναι, ότι σύμφωνα με στοιχεία του ΣΦΕΕ, 1 στα 4 φάρμακα διατίθεται δωρεάν από τις επιχειρήσεις. Τέλος, ως προς τη φαρμακευτική δαπάνη, είναι κρίσιμο να εξευρεθούν πόροι για τη φαρμακευτική κάλυψη των ανασφάλιστων πολιτών και των προσφύγων, καθώς είναι σαφές ότι το 1,945 δισ. ευρώ δεν επαρκεί ούτε για τις ανάγκες των ασφαλισμένων.

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 103

Ναυτιλία

ύμφωνα και με τον πρόεδρο του ΣΦΕΕ (Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος) , κ. Πασχάλη Αποστολίδη τα «σπασμένα» της κρίσης τα έχει πληρώσει πρώτος ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας, ενώ τόνισε ότι οι διαρκείς αλλαγές πολιτικής δε συμβάλλουν στη σταθερότητα και την ανάπτυξη. Η χώρα βρίσκεται εδώ και αρκετά χρόνια στη δίνη της ύφεσης και των “σκληρών” μέτρων δημοσιονομικής πειθαρχίας που έχουν φέρει την κοινωνία και τις επιχειρήσεις στα όρια της αντοχής τους. Η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, σε σχέση με το 2009 φτάνει στο 61%, και είναι στο 50% του μέσου ευρωπαϊκού όρου. Επιπλέον, σήμερα ο κλάδος καλύπτει το 1/3 της δαπάνης, μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών και των εκπτώσεων (rebates & clawback). Παράλληλα, oι εταιρίες καλούνται να διαχειριστούν και τις συσσωρευμένες ανείσπρα-

104 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

κτες οφειλές από την Πολιτεία, οι οποίες μόνο για το 2015 φτάνουν περίπου το 1,2 δισ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογίζουμε τις νέες οφειλές για το 2016. Αυτή η κατάσταση εντείνει το κλίμα ανασφάλειας και αβεβαιότητας τόσο για τις εταιρίες όσο και για τους ασθενείς. Επί της ουσίας ζούμε έναν φαύλο κύκλο περικοπών των δαπανών και συρρίκνωσης των εσόδων του κράτους και των επιχειρήσεων. Οι περικοπές καθίστανται αναπόφευκτες ακριβώς γιατί διαρκώς μειώνονται τα έσοδα, που παράγονται από την οικονομική δραστηριότητα. Η αιτία της μείωσης των εσόδων οφείλεται στη μείωση των δαπανών. Αυτός ο φαύλος κύκλος πρέπει να σταματήσει άμεσα, καθώς οι αγορές χρηματοδοτούν ελλιπώς την οικονομική δραστηριότητα και, μέσα στο κλίμα της ύφεσης, λίγοι μπορούν ή τολμούν να διακινδυνεύσουν νέες επενδύσεις. Οι συνεχείς αλλαγές πολιτικής και οι αιφνιδιασμοί δεν συμβάλλουν στην σταθερότητα και την ανάπτυξη. Παράλληλα, οι διαρκείς περικοπές στη φαρμακευτική δαπάνη οδηγούν σε όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και σε αδιέξοδο τον φαρμακευτικό κλάδο. Μια φαρμακευτική δαπάνη κατώτερη των 2,3 δισ. ευρώ οδηγεί σε συρρίκνωση του φαρμακευτικού κλάδου, που αναπόφευκτα στερεί από την αγορά σημαντικά φάρμακα. Η κατάσταση αυτή διαμορφώνει συνθήκες κοινωνικής ανισότητας που επιτείνουν την οικονομική κρίση. Την ίδια στιγμή οι ανάγκες διευρύνονται, καθώς σε αυτές προστίθενται και οι χιλιάδες των προσφύγων, που έχουν καταφθάσει στη χώρα μας, αλλά και ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός ανασφάλιστων πολιτών.

w w w.re porter.gr

Φάρμακο Ο κλάδος επιβεβαίωσε έμπρακτα και ουσιαστικά τον κοινωνικό του ρόλο, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στις θεραπείες, που έχουν ανάγκη. Αν και οι φαρμακευτικές εταιρίες επέδειξαν μεγάλη αντοχή τόσο στις ασφυκτικές πιέσεις της παρατεταμένης ύφεσης όσο και στα εξαιρετικά αντιαναπτυξιακά μέτρα που επιβάρυναν ειδικά το Φάρμακο, σήμερα έχουν αγγίξει τα όρια τους. Πιστεύουμε πως η θετική εξέλιξη της αξιολόγησης είναι ένα σημαντικό βήμα για την εξομάλυνση της κατάστασης και τη σταδιακή αποπληρωμή των οφειλόμενων, που ανέρχονται στο 1,2 δισ. ευρώ. Η άμεση πληρωμή των χρεών του Δημοσίου αποτελεί την ελάχιστη υποχρέωση για να μην κινδυνεύσει περαιτέρω η λειτουργία του εθνικού συστήματος Υγείας και να μην υπάρξουν εκπτώσεις στα δικαιώματα των Ελλήνων ασθενών. Σε ότι αφορά την πρόσβαση των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες/νέα φάρμακα μέσω των κλινικών μελετών, ο κ. Αποστολίδης τονίζει ότι υπάρχουν αγκυλωμένες αντιλήψεις και γραφειοκρατία που αναστέλλουν τις προσπάθειες του κλάδου. «Πρέπει να αναγνωρίσουμε πως είμαστε πίσω συγκρινόμενοι με την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και πως υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης» τονίζει ο κ. Αποστολίδης. «Παρά το γεγονός, πως για το 2015 είχαμε αύξηση των κλινικών μελετών, που τέθηκαν προς έγκριση κατά 20%, αυτό δεν είναι αρκετό. Οι δυνατότητες της χώρας μας είναι πολύ μεγαλύτερες και ο φαρμακευτικός κλάδος, ενώ προσπαθεί να τις αξιοποιήσει, βρίσκεται αντιμέτωπος με αγκυλωμένες αντιλήψεις και γραφειοκρατία. Η ανάπτυξη της κλινικής έρευνας είναι κρίσιμης σημασίας για τους ίδιους τους ασθενείς. Η διενέργεια περισσότερων κλινικών ερευνών στη χώρα θα δώσει τη δυνατότητα στους ασθενείς για άμεση και ασφαλή πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες πριν αυτές διατεθούν ευρύτερα. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο η διαχείριση, ο έλεγχος και η αξιολόγηση της φαρμακευτικής καινοτομίας αποτελούν στόχο αλλά και ένα πεδίο διαρκούς αναζήτησης και ενίσχυσης, επιτυγχάνοντας διαρκώς περισσότερες «νίκες» στην αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών, όπως για παράδειγμα στην ηπατίτιδα C, όπου πάνω από το 90% των περιπτώσεων είναι πλέον ιάσιμες. Ταυτόχρονα, όμως μεγάλη είναι και η επένδυση στους Έ λληνες επιστήμονες, καθώς αποκτούν πρωτογενή γνώση προσφέροντας σημαντικά αποτελέσματα στους ασθενείς, ενώ θέτουν την Ελλάδα στο χάρτη της φαρμακευτικής καινοτομίας. Με την αξιοποίηση της τεχνολογίας Υγείας και τη συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών Υγείας θα μπορούσε να μειωθεί περίπου το 32% w w w.re porter.gr

Ο κλάδος επιβεβαίωσε έμπρακτα και ουσιαστικά τον κοινωνικό του ρόλο, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στις θεραπείες, που έχουν ανάγκη. Αν και οι φαρμακευτικές εταιρίες επέδειξαν μεγάλη αντοχή τόσο στις ασφυκτικές πιέσεις της παρατεταμένης ύφεσης όσο και στα εξαιρετικά αντιαναπτυξιακά μέτρα που επιβάρυναν ειδικά το Φάρμακο, σήμερα έχουν αγγίξει τα όρια τους Πασχάλης Αποστολίδης Πρόεδρος του ΣΦΕΕ (Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος)

των συνολικών θανάτων, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat. Όλες οι φαρμακευτικές εταιρίες δηλώνουμε το παρόν και επιθυμούμε να συνεργαστούμε με την Πολιτεία για την εξασφάλιση ενός κοινωνικού κράτους, όπου όλοι οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε νέες και καινοτόμες θεραπείες. Χρειαζόμαστε, όμως, ένα σταθερό περιβάλλον τιμολόγησης και αποζημίωσης καινοτόμων φαρμάκων και κίνητρα για αύξηση επενδύσεων σε R&D (research & development), ώστε να τεθεί ο κλάδος σε τροχιά ανάπτυξης.» Ο φαρμακευτικός κλάδος αποτελεί τη δεύτερη εξαγωγική δύναμη της πατρίδας μας και έχει κερδίσει τη διεθνή αναγνώριση για την ποιότητα και τις υψηλές προδιαγραφές των παραγόμενων προϊόντων του. Είναι ένας από τους πιο δυναμικούς κλάδους, με ισχυρή συμβολή στο ΑΕΠ και σημαντικό αποτύπωμα στην απασχόληση, που φθάνει αθροιστικά τις 87.000 θέσεις εργασίας, όπως φαίνεται από τα πρόσφατα στοιχεία της μελέτης του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). Η δυναμική του είναι αυταπόδεικτη καθώς και ο καθοριστικός ρόλος, που μπορεί να παίξει στην ανάκαμψη της χώρας και στο νέο παραγωγικό μοντέλο εξωστρέφειας που χρειαζόμαστε. Και είναι πραγματικά παράδοξο τη στιγμή, που η χώρα επιθυμεί διακαώς επενδύσεις, να αποθαρρύνει και να δυσχεραίνει τον κλάδο του φαρμάκου που είναι έτοιμος να ανταποκριθεί σε αυτές τις απαιτήσεις. Με κάθε νέα κλινική έρευνα «εισάγονται» στην Ελλάδα πάνω από 250.000 ευρώ και εκτιμάται ότι οδηγεί σε αύξηση του ΑΕΠ περίπου κατά 850.000 ευρώ. Η δυναμική της φαρμακοβιομηχανίας είναι τεράστια, σκεφτείτε μόνο πως για κάθε 1 ευρώ που επενδύεται στην έρευνα, η οικονομία κερδίζει 35 εκατ. ευρώ. Σε αυτούς τους αριθμούς αναλογούν χιλιάδες θέσεις εργασίας, πολλοί ωφελούμενοι ασθενείς, μεγάλη επένδυση στους Έ λληνες επιστήμονες. Όμως, το 2014 στη χώρα μας επενδύθηκαν περίπου 80 εκ. ευρώ σε κλινικές μελέτες, ενώ σε ευρωπαϊκές χώρες όπως το Βέλγιο η αντίστοιχη επένδυση άγγιζε τα 2.5 δισ. ευρώ. Στην πραγματικότητα έχουμε περιθώριο βελτίωσης στην αύξηση της απασχόλησης στην Ελλάδα και τεράστιο κενό που πρέπει να καλυφθεί στην Έ ρευνα και Ανάπτυξη. Η δημιουργία στέρεων υποδομών με αναπτυξιακά κίνητρα είναι η “θεραπεία” για την ενίσχυση και της εγχώριας παραγωγής – σε έναν κλάδο, που αποτελεί το δεύτερο σε αξία εξαγωγικό τομέα της χώρας, μετά τα πετρελαιοειδή. Με αυτές τις προϋποθέσεις υπάρχει σίγουρα η βάση για την ανάδειξη της δημιουργικής Ελλάδας σε έναν τομέα που μπορεί να λειτουργήσει ως «καλό παράδειγμα». Και τέτοιου είδους παραδείγματα τα έχουμε ανάγκη όλοι και μάλιστα επειγόντως. ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 105

Τι αλλάζει στον Ελληνικό ασφαλιστικό χάρτη; 106 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

ραματικά «βίαιες» αλλαγές στην ασφαλιστική συνείδηση των πολιτων θα επιφέρει ο νόμος 4387/2016, που δεν είναι άλλος από το νέο νόμο για το ασφαλιστικό. ΑΠΟ ΤON Δημήτριο Λ. Λαζάρου

w w w.re porter.gr

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 107

Ασφαλιστική αγορά

ο ένα ταμείο για όλους, το ενιαίο ποσοστό εισφορών, ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, η εθνική και αναλογική σύνταξη, εμπεδώνουν ένα νέο ύψος στις συντάξεις πολύ χαμηλότερο από τα ισχύοντα πριν τα μνημόνια.

Το χαμηλότερο ποσοστό αναπλήρωσης του τελευταίου συντάξιμου μισθού διαμορφώνει, εκ των πραγμάτων και μία νέα ασφαλιστική συνείδηση τουλάχιστον σε εκείνα τα τμήματα του πληθυσμού, που εξακολουθούν να διαθέτουν μια ικανοποιητική αγοραστική δύναμη. Η στροφή προς εναλλακτικές μορφές συμπλήρωσης του εισοδήματος μετά την σύνταξη μοιάζει πλέον μονόδρομος. Τα συνταξιοδοτικά προγράμματα των ασφαλιστικών εταιρειών αποτελούν μια από τις λύσεις που προσφέρονται μαζί με άλλες μορφές αποταμίευσης. Παράλληλα σε θεσμικό επίπεδο θα ανοίξει και το θέμα του δεύτερου και τρίτου πυλώνα ασφάλισης. Σύμφωνα με κύκλους της ασφαλιστικής αγοράς, η Πολιτεία θα πρέπει να εξετάσει τις λύσεις, που έχουν δοθεί σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο με το σύστημα των «Τριών Πυλώνων». Η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ), πάντως, έχει καταθέσει συγκεκριμένη πρόταση για τη διαμόρφωση ενός συστήματος συντάξεων τριών πυλώνων, με τον πρώτο πυλώνα να ελέγχεται από το κράτος, το δεύτερο να περιλαμβάνει τα επαγγελματικά ταμεία και τον τρίτο τις ατομικές συντάξεις. Τα βασικά χαρακτηριστικά του δεύτερου πυλώνα των Επαγγελματικών Συντάξεων, με ενεργό συμμετοχή των ασφαλιστικών εταιρειών πρέπει να περιλαμβάνουν: Υποχρέωση συμμετοχής για όλους τους εργαζόμενους Άσκησή του (σ.σ. δεύτερου πυλώνα) από ανεξάρτητες εταιρείες συντάξεων και ασφαλιστικές του κλάδου ζωής Ελεύθερη επιλογή του ασφαλιστικού φορέα Χρηματοδότηση από εργοδότη και εργαζόμενο Για τον τρίτο πυλώνα, ο οποίος περιέχει τα συνταξιοδοτικά προγράμ-

108 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

ματα ειδικών προδιαγραφών, η ΕΑΕΕ προτείνει ατομικά προγράμματα συνταξιοδοτικής αποταμίευσης, προαιρετικού χαρακτήρα με φορολογικά κίνητρα, σταδιακή έκπτωση εισφορών με συγκεκριμένη ελάχιστη διάρκεια και επιλογή εφάπαξ ή περιοδικών καταβολών στη λήξη. Μέσα στο πλαίσιο αυτό οι ασφαλιστικές εταιρείες εκτιμούν ότι μπορεί να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις για σημαντική αύξηση της «ασφαστην καλύτερη λιστικής πίττας». Χαρακτηριπερίπτωση, το 2016 στική είναι η τοποθέτηση του η ασφαλιστική αγορά CEO της MetLife σε συνέδριο θα παρουσιάσει στασιμότητα της εταιρείας. Ο κ. Δημήτρης Μαζαράκης είπε ότι, στην καλύτερη περίπτωση, το 2016 η Δημήτρης Μαζαράκης ασφαλιστική αγορά θα παρουCEO της MetLife σιάσει στασιμότητα. Από το 2017 όμως, ανοίγονται μπροΑπό το 2017 στά της δυο δρόμοι. Ο ένας είόμως, ανοίγονται ναι ο γνωστός, στον οποίο βαμπροστά της δυο δρόμοι. δίζει και τώρα, γεγονός που σημαίνει ότι θα κινείται όπως Ο ένας είναι περίπου το ΑΕΠ της χώρας και ο γνωστός, στον οποίο βαδίζει και ο άλλος ο δρόμος της αναπτυτώρα, γεγονός ξιακής στρατηγικής που περιπου σημαίνει ότι λαμβάνει δυο προαπαιτούμεθα κινείται όπως περίπου το ΑΕΠ της να. Ριζικές μεταρρυθμίσεις και χώρας. αναγνώριση του συμπληρωματικού ρόλου της ιδιωτικής O άλλος ο δρόμος της αναπτυξιακής ασφάλισης στη σύνταξη, την στρατηγικής που υγεία, τις φυσικές καταστροπεριλαμβάνει δυο φές. Σε αυτή την περίπτωση προαπαιτούμενα. μπορεί η αγορά να πενταπλαΡιζικές σιαστεί σε μέγεθος και να φτάμεταρρυθμίσεις σει σε λίγα χρόνια τα 15 δισ. €. και αναγνώριση του συμπληΑυτό που ζητούν λοιπόν, οι ρωματικού ρόλου ασφαλιστές είναι να αναγνωτης ιδιωτικής ρισθεί και θεσμικά ο συμπληασφάλισης στη σύνταξη, την ρωματικός ρόλος της ιδιωτιυγεία, τις φυσικές κής ασφάλισης σε τρεις τομείς. καταστροφές. Στις συντάξεις (επαγγελματιΣε αυτή την περίπτωση κά ταμεία και φοροαπαλλαγές μπορεί η αγορά να για ατομικά συνταξιοδοτικά πενταπλασιαστεί σε μέγεθος και να φτάσει συμβόλαια), στην υγεία (ουσε λίγα χρόνια τα σιαστική συνεργασία με δημόσια νοσοκομεία και δημόδισ. € σιο σύστημα υγείας) και στην

w w w.re porter.gr

Ναυτιλία / Ανάλυση

w w w.re porter.gr

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 109

Δεν θα μπορούσε να μην οδηγήσει σε αλλαγές στον ασφαλιστικό χάρτη ένα πλαίσιο λειτουργίας σαν το Solvency IΙ

110 R E P O R T E R |

Ερρίκος Μοάτσος Διευθύνων σύμβουλος της ΑΧΑ Ασφαλιστικής

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

Το πιο αυστηρό εποπτικό πλαίσιο, που εφαρμόζεται πλέον έχει οδηγήσει σε βελτίωση τΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ Giuseppe Zorgno επαγγελματισμού, τόσο των εταιριών AIG Country Manager, όσο και των διαμε- Greece & Cyprus σολαβούντων.

ασφαλιστική κάλυψη της περιουσίας των ελλήνων από τις φυσικές καταστροφές και κυρίως τον σεισμό. Σημειώνεται ότι ανάλογα θέματα συζητούνται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και είναι σε εξέλιξη μία διαδικασία τέτοια, ώστε σταδιακά τα επόμενα χρόνια να υπάρξουν κοινές πολιτικές των κρατών μελών στα παραπάνω θέματα.

w w w.re porter.gr

Ασφαλιστική αγορά

γίας σαν το Solvency II (Φερεγγυότητα ΙΙ) εκτιμά και ο διευθύνων σύμβουλος της ΑΧΑ Ασφαλιστικής κ. Ερρίκος Μοάτσος, ενώ σύμφωνα με τον κ. Giuseppe Zorgno, AIG Country Manager, Greece & Cyprus, το πιο αυστηρό εποπτικό πλαίσιο, που εφαρμόζεται πλέον έχει οδηγήεταιρείες σει σε βελτίωση του επιπέδου θέλουν να επαγγελματισμού, τόσο των επιβιώσουν εταιριών όσο και των διαμεθα πρέπει να μην σολαβούντων. Αυτό φυσικά, προσαρμόζονται συμπληρώνει, δεν σημαίνει απλώς στις ότι δεν υπάρχουν παραφωνίσυνθήκες ες. Ωστόσο ακόμη και σε αυτές αλλά να τις τις περιπτώσεις, ο χρόνος θα διαμορφώνουν αναδείξει ποιες αποφάσεις ή οι ίδιες πρακτικές δεν ήταν βιώσιμες για την αγορά μας. Γενική πεποίθηση είναι ότι η ελληνική ασφαλιστική αγορά βρίσκεται μπροστά σε μεγάλες αλλαγές. Ήδη το σύνθημα δόθηκε από τις Τραπεζικές ασφαλιστικές εταιρείες με πρώτη την Eurolife η οποία πέρασε από τον έλεγχο της Eurobank στον όμιλο Fairfax, Πάνος Δημητρίου ενώ εκκρεμεί και η μεταβίβαση CEO της Generali των μετοχών της ΑΤΕ ΑσφαλιHellas στικής στον γερμανικό όμιλο της ERGO. Πολύ πρόσφατα επίσης η Τράπεζα Πειραιώς πούλησε την πλειοψηφία των μετοχών που κατείχε στην Ευρωπαϊκή Πίστη, ενώ να σημειωθεί ακόμη ότι ο κινεζικός χρηματοοικονομικός όμιλος Fosun, «πηγαινοέρχεται» στην Ελλάδα, όπως και αντιπροσωπείες από άλλες μεγάλες ασφαλιστικές εταιρείες του κόσμου όπως της Allianz, ένδειξη Η επόμενη μέρα της του ενδιαφέροντος που προσελασφαλιστικής κύει ο ασφαλιστικός κλάδος. Μέαγοράς δεν θα χρι το τέλος του 2016, αρχές του είναι η ίδια 2017 αναμένονται και οι οριστικές αποφάσεις για την μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου την ΕθνιΑλέξανδρος Σαρρηγεωργίου κή Ασφαλιστική, ενώ τέλος δεν αποκλείεται να έχουμε εκπλήΠρόεδρος της Ένωσης ξεις και από πολυεθνικές εταιρείΑσφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος ες, που είτε θα αλλάξουν χέρια και CEO της Eurolife είτε θα αποχωρήσουν από την αγορά.

ξάνεται κατακόρυφα η αξιοπιστία του κλάδου. Αυτό βέβαια μένει να φανεί στην πράξη, καθώς η Ελληνική ασφαλιστική αγορά ταλαιπωρείται ακόμη από «αμαρτίες» του παρελθόντος και όλοι φοβούνται ότι κάποιες περιπτώσεις μπορεί να «σκάσουν» ακόμη και υπό καθεστώς Solvency II. Αν οι

σ Oι μεταρρυθμίσεις που ζητούν οι ασφαλιστές στηρίζονται και σε ένα ισχυρό επιχείρημα, που απέκτησαν φέτος. Τώρα πλέον με την υιοθέτηση του νέου θεσμικού εποπτικού πλαισίου, την οδηγία «Φερεγγυότητα ΙΙ» (Solvency II), η εποπτεία των ασφαλιστικών εταιρειών είναι πολύ πιο αυστηρή και αποτελεσματική και αυ-

w w w.re porter.gr

ε κάθε περίπτωση όμως το νέο κανονιστικό πλαίσιο είναι πολύ αυστηρό, τόσο σε ότι αφορά τα κεφάλαια όσο και στο καθεστώς της λειτουργίας μιας ασφαλιστικής επιχείρησης με αποτέλεσμα, όπως εκτιμάται, ορισμένες εξ αυτών να μην μπορούν να το «ακολουθήσουν» οδηγούμενες είτε σε εξαγορά είτε σε αποχώρηση από την αγορά μεέσω πώλησης του χαρτοφυλακίου τους. Οι συζητήσεις για εξαγορές χαρτοφυλακίων έχουν ήδη ξεκινήσει και σύντομα θα επισφραγιστούν με μια συμφωνία. Για πρώτη φορά όλοι μιλούν με όλους και τόσο οι Έ λληνες ασφαλιστές όσο και ορισμένοι ξένοι έχουν ανοίξει τα χαρτιά τους και τα data rooms των χαρτοφυλακίων τους. Κάποιοι θα επιχειρήσουν να αποχωρήσουν αθόρυβα και κάποιοι θα αξιοποιήσουν την ευκαιρία για να ενισχύσουν την παρουσία τους αλλά, όπως διαβεβαιώνει ο πρόεδρος της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος και CEO της Eurolife, Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, «η επόμενη μέρα της ασφαλιστικής αγοράς δεν θα είναι η ίδια». Αν οι εταιρείες θέλουν να επιβιώσουν θα πρέπει σύμφωνα με τον CEO της Generali Hellas κ. Πάνο Δημητρίου να μην προσαρμόζονται απλώς στις συνθήκες αλλά να τις διαμορφώνουν οι ίδιες. Δεν θα μπορούσε να μην οδηγήσει σε αλλαγές στον ασφαλιστικό χάρτη ένα πλαίσιο λειτουρ-

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

| R E P O R T E R 111

Ευρώπη

Η φτώχεια φέρνει... πλούτο! ΑΠΟ ΤON Νίκο Ρούσση

οιάζει σχήμα οξύμωρο, αλλά η πικρή αλήθεια είναι ότι, όσο αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων, που πλήτονται από την φτώχεια και όσο το δημόσιο χρέος των διαφόρων χωρών ανεβαίνει, τόσο αυξάνεται και ο πλούτος μιας μικρής ομάδας ανθρώπων και η οικονομική ισχύς συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερους.

περίπου το

10 %

των Ευρωπαίων έχουν στην κατοχή τους το

70 %

του πλούτου της Γηραιάς Ηπείρου

Ευρώπη Τα στοιχεία που έδωσε πρόσφατα στην δημοσιότητα η τράπεζα Credit Suisse, είναι αποκαλυπτικά:

Με δεδομένο ότι, ο αντίκτυπος της φτώχειας στους άνδρες και τις γυναίκες είναι διαφορετικός, σημειώνεται ότι:

58 57 56 55 54 53 52 51

ΑΓΓΛΙΑ

ΙΣΠΑΝΙΑ

ΕΛΛΑΔΑ

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ 2000

στόσο, ενώ γνωρίζουμε πολλά για τη φτώχεια, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία και πληροφορίες για τις συνέπειες και τις επιπτώσεις τής ολοένα και πιο άνισης κατανομής του πλούτου, η οποία θεωρείται βασική αιτία της σημερινής κρίσης. Απόδειξη του ότι η “φτώχεια φέρνει...πλούτο” αποτελεί και προκλητική αύξηση των ανισοτήτων, στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας που επλήγησαν

από την κρίση, μεταξύ των οποίων είναι και η Ελλάδα. Παρότι, σύμφωνα με τις απόψεις των κυβερνητικών επιτελείων και των στοιχείων της Κομισιόν, όλα τα κοινωνικά στρώματα λίγο-πολύ φέρονται να υπέστησαν ανάλογες μειώσεις στα εισοδήματά τους, οι υφιστάμενες μετρήσεις, και μάλιστα από μια πηγή που μόνο για μεροληψία δεν μπορεί να κατηγορηθεί, δείχνει ότι η οικονομική ελίτ, το «άνω» 10% του πληθυσμού αύξησε τον πλούτο που κατέχει. Ευλόγως, λοιπόν, συμπεραίνεται από έγκυρους και ανεξάρτητους αναλυτές ότι, η εκρηκτική ανεργία, η μείωση των μισθών και η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων δεν είχαν μόνο χαμένους. Τα χρήματα που

2007

ΙΡΛΑΝΔΙα 2014

στερήθηκαν χιλιάδες λαϊκές οικογένειες στην Ευρώπη, που δεν μπορούν να πληρώσουν τους βασικούς τους λογαριασμούς, για ηλεκτρικό ρεύμα, θέρμανση και διατροφή γέμισαν τους λογαριασμούς, μιας ισχνής μειοψηφίας που φέτος περνάει πολύ καλύτερα ακόμη κι από το 2000, την λεγόμενη εποχή των παχιών αγελάδων. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωκοινοβουλίου, ο αριθμός των γυναικών σε κατάσταση φτώχειας υπερβαίνει σταθερά εκείνον των ανδρών, με περίπου 64,6 εκατομμύρια γυναίκες επί του παρόντος να ευρίσκονται σε κατάσταση φτώχειας έναντι 57,6 εκατομμυρίων ανδρών.

Οι γυναίκες διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας στην ΕΕ των 28 το 2014, σε ποσοστό 46,6% πριν από τις κοινωνικές παροχές και σε ποσοστό 17,7% μετά τις κοινωνικές παροχές. Ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητες των ομάδων κινδύνου, όπως ηλικιωμένες γυναίκες, άγαμες, μόνες μητέρες, λεσβίες, αμφιφυλόφιλες, διεμφυλικές γυναίκες και γυναίκες με αναπηρία, τα ποσοστά φτώχειας των μεταναστριών και των γυναικών που ανήκουν σε εθνοτικές μειονότητες είναι ίδια στο σύνολο της ΕΕ. Το 38,9% του πληθυσμού, και το 48,6% των ανύπαντρων γυναικών στην ΕΕ των 28 δεν μπορεί να αντεπεξέλθει σε απρόβλεπτες δαπάνες. Σύμφωνα, μάλιστα, με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι γυναίκες αποτελούν το φτωχότερο τμήμα του πληθυσμού παγκοσμίως και ο αριθμός των γυναικών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας

αριθμός γυναικών kai ΑΝΔΡΩΝ σε κατάσταση φτώχειας

64,6 εκατ.

57,6 εκατ.

Πηγή: Ευρωκοινοβούλιο

114 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

w w w.re porter.gr

STORIES

PEOPLE

BIZZARE

top 10

STYLE

H άλλη πλευρά της επικαιρότητας www. penna.gr

MARKETPLACE

σε αγροτικές περιοχές έχει αυξηθεί κατά 50% από το 1975. Οι γυναίκες εργάζονται τα δύο τρίτα των ωρών εργασίας παγκοσμίως και παράγουν το ήμισυ των τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο, εντούτοις, εισπράττουν μόνο το 10% των παγκόσμιων εσόδων και κατέχουν λιγότερο από το ένα τοις εκατό της παγκόσμιας ιδιοκτησίας. ε φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό, λένε τα στοιχεία, κινδυνεύουν περισσότερο από άλλους, οι μονογονεϊκές οικογένειες (49,8%, αντί του 25,2% του μέσου νοικοκυριού με συντηρούμενα τέκνα), την ίδια ώρα που, σύμφωνα με στοιχεία της Εurostat για το 2014, οι γυναίκες αντιστοιχούσαν στο 56,6% των μονογονεϊκών νοικοκυριών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από κοινωνικής απόψεως τώρα, διαπιστώνεται πως η φτώχεια έχει σημαντικό αντίκτυπο στην προσωπική ανάπτυξη και την εκπαίδευση των παιδιών και οι συνέπειές της μπορεί να διαρκέσουν για ολόκληρη τη ζωή τους! Το μορφωτικό χάσμα μεταξύ παιδιών από διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο έχει αυξηθεί (σε 11 χώρες, η προσχολική εκπαίδευση και αρωγή σε παιδιά ηλικίας μεταξύ 0 και 3 ετών δεν υπερβαίνει το 15%). Υπάρχει βάσιμος κίνδυνος μετάδοσής της φτώχειας στις μελλοντικές γενιές ενώ, η έλλειψη εκπαίδευσης, επαρκούς ποιότητας, είναι παράγοντας που αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο της παιδικής φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, με τον κίνδυνο εγκατάλειψης του σχολείου να αυξάνεται σημαντικά από μια σειρά παράγοντες, που σχετίζονται με την οικογενειακή ζωή, όπως η έλλειψη σταθερότητας, η βία ή οι κακές συνθήκες στέγασης.

Με φτώχεια KAI κοινωνικό αποκλεισμό κινδυνεύουν περισσότερο από άλλους, οι μονογονεϊκές οικογένειες

49,8 % 25,2 % αντί του

116 R E P O R T E R |

ΙΟΥΛΙΟΣ 2016

του μέσου νοικοκυριού με συντηρούμενα τέκνα

Το χάσμα στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα ανέρχεται, κατά μέσο όρο στο 39%, λόγω των ανισορροπιών που δημιουργούνται εξαιτίας των συνεχιζόμενων ανισοτήτων όσον αφορά τους μισθούς και την πρόσβαση στην απασχόληση, των διακρίσεων, και των μισθολογικών διαφορών μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας. Οι διαφορές στο ύψος των συντάξεων συνιστούν εμπόδιο στην οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών και αποτελούν έναν από τους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας σε μεταγενέστερο στάδιο της ζωής τους. Από όλες, σχεδόν, τις αρμόδιες Επιτροπές της Ευρωβουλής τονίζεται ότι “η αύξηση του κινδύνου της φτώχειας συνδέεται στενά με τις δημοσιονομικές περικοπές που πλήττουν την εκπαίδευση, τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και τις υπηρεσίες φροντίδας” καθώς και ότι, “οι γυναίκες και τα παιδιά επλήγησαν περισσότερο από την κρίση και τα μέτρα λιτότητας που εφαρμόστηκαν σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη”.

Ελπίδες ; H στρατηγική «Ευρώπη 2020» για τη διασφάλιση μιας έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομίας στην Ένωση περιλαμβάνει φιλόδοξους στόχους, όπως η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης στο 75% και η μείωση του αριθμού των ανθρώπων που πλήττονται ή απειλούνται από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό κατά τουλάχιστον 20 εκατομμύρια έως το 2020. Στους στόχους αυτής της στρατηγικής περιλαμβάνεται η μείωση του ποσοστού πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου κάτω από το 10%. Ενας ακόμα στόχος της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» είναι να εξασφαλιστεί ότι το 40% των ατόμων ηλικίας 30-34 ετών θα έχουν πανεπιστημιακή μόρφωση έναντι του σημερινού μέσου όρου που ανέρχεται σε 37,9% και ότι ο μέσος όρος των γυναικών θα έχει υπερβεί το 42,3% έναντι αντίστοιχου ποσοστού για τους άνδρες της τάξης του 33,6%· Υποστηρίζεται βέβαια ότι, για την επίτευξη των προβλέψεων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» κατά της φτώχειας, απαιτείται σημαντική νέα πολιτική ώθηση, που όμως, μέχρι στιγμής, δεν είναι ορατή.

w w w.re porter.gr