Mitt Ryfylke 2016 3

INNHALD 6

20

24

28

Kunstnar med røter

14

Portrett: Dag Flacké

REDAKTØR JUDITH SØRHUS LITLEHAMAR judith@filterdk.no

PROSJEKTLEIING/DESIGN ASTRID EIDHAMMER HJELMELAND astrid@filterdk.no

DESIGN TERJE HODNE terje@filterdk.no

DESIGN MARIANNE ÅGOTNES marianne@filterdk.no

DESIGN PER KRISTIAN GRINDHEIM per.kristian@filterdk.no

DESIGN ERICH MONTEIRO erich@filterdk.no

ANNONSEANSVARLEG MARIA DJUVE VÅGEN mariav@filterdk.no

FOTOGRAF MIKKEL MEISTER mikkelmeister@hotmail.com

Brennande historie

På lag med hesten

Tar vare på matkulturen

34

Turtips i strandkanten

MAGASINET MITT RYFYLKE ER PRODUSERT OG REDIGERT AV FILTER DESIGN & KOMMUNIKASJON I SAMARBEID MED RYFYLKEALLIANSEN FRAMSIDEFOTO: MEISTER FOTOGRAFI OPPLAG: 11 300 DISTRIBUERT: RYFYLKEKOMMUNANE, VIKEDAL, SANDEID, NORD JÆREN OG INDRE HAUGALANDET. TRYKK: HAUGESUND BOK & OFFSET

BÅL I HAUSTSOL Det eg minnest best frå reportasjeturen er å kome til Dørvika. Å kjøra på smal, smal veg i strålande sol som gjorde haustfargane endå sterkare langs Lysefjorden.

For så å komma fram til ei lita og skjerma vik der eit bål blei tent og praten gjekk, mens sola brann på fjellet på andre sida og ein forviten sel dukka opp jamnleg.

Nærare og nærare.

POSTADRESSE: FILTER AS KVASSANESVEGEN 4 5582 ØLENSVÅG TIPS OSS: judith@filterdk.no Les Mitt Ryfylke på nett: mittryfylke.no Følg oss på FB: facebook.com/mittryfylke

- Fotograf Hilde Hauge

M 2

NR. 3 – 2016

post@ryfylkemuseet.no tlf. 52792950

...og det er enda mer spennende på innsiden ...og det er enda mer spennende på innsiden ÅPNINGSTIDER: ...og det er enda mer spennende på innsiden

Nesasjøhuset, Sand Museumsbutikk med julegaver som er litt anleis.

Kafé og utstillingar: Mitt Ryfylke og Kvitebjørnen Opningstider Måndag til fredag kl. 9-15 Laurdag kl. 11-15

Hjelseth Computers / Foto Ingeborg Skrudland

Tilpassa opningstider i heile desember Aktivitetar og arrangement heile året - sjå nettside og Facebook

reload.no reload.no

01.09 - 31.05: Hverdager 10.00 - 16.00 søndag 10.00 - 18.00 01.06 - 31.08: Hver dag 10.00 - 19.00 ÅPNINGSTIDER: Kjeringholmen, Stavanger ÅPNINGSTIDER: 01.09 31.05: Hverdager 10.00 - 16.00 telefon- 51 93 93 00 01.09 - 31.05: 10.00 - 16.00 søndag 10.00 -Hverdager 18.00 norskolje.museum.no søndag 10.00 -Hver 18.00 01.06 - 31.08: dag 10.00 - 19.00 01.06 - 31.08: Hver dag 10.00 - 19.00 Kjeringholmen, Stavanger Kjeringholmen, telefon 51 93 93Stavanger 00 telefon 51 93 93 00 norskolje.museum.no norskolje.museum.no

reload.no

Velkomen til Julehandel på Ryfylkemuseet

booking: 480 50 600 post@spahotellvelvaere.no spahotellvelvaere.no

Velkommen til førjulstid på Hjelmeland GAVEKORT TIL JUL?

Besøk vår gavekortbutikk på nettet eller stikk innom.

Gavekort i alle prisklasser.

JULEBORD

Lørdager i november og desember har vi stor julebordbuffet med julens kalde og varme retter, desserter og kaker. Levende musikk og dans.

Pakkepriser på overnatting.

JULELUNSJ OG JULEMIDDAG

Vi serverer juletallerken med pinnekjøtt og ribbe m/tilbehør samt riskrem til dessert.

Mandager til fredager, forhåndsbestilling.

!

g vitensentre

museum o 13 spennande

Vitenfabrikken – Vitengarden – Garborgsenteret – Tungenes Fyr Flyhistorisk Museum Sola – Rogaland Krigshistorisk Museum Grødaland – Vistnestunet – Limagarden – Knudaheio Garborgheimen – Haugabakka – Varden Sjøredningsmuseum 51 79 94 20 | www.jaermuseet.no | facebook.com/jaermuseet

JULEBUFFET SØNDAGER

Søndager fra 20. november til 18. desember har vi familiebuffet med julemat. Kl. 13-15.

AVSLAPPET TIL JUL?

Vi tilbyr spabehandlinger hver dag. På spamenyen har vi mange typer massasjer, hudpleie, kroppspleie, fotpleie, manikyr, make-up osv.

NR. 3 – 2016

3

Ek

KONTAKT OSS for en virtuell papiropplevelse av denne ANNONSEN

Lille speil på veggen der, hvem er best på trykksaker her?

st

rE

m

sE Ekst rv i rE Ek cE o m fl st E g rE Eks ksib mE tr ilit mE Em E n n k v t, Es al kE itE r t

kr

Ev

E

bokngt. 1, 5537 H

922 04 159, 52 70

E T K N A L LT Ø F T T R Y K K E R I

hbo.no - Ørjan, tlf. 922 04 159 eller Espen, tlf. 404 50 490

Haustkampanje!

No er tida for å ruste seg til vidare vekst.

Filter design og kommunikasjon tilbyr no 15% rabatt på nettsidepakkar ut november.

Sjå meir om tilbodet på filterdk.no

la nd p r k at Em odu Er k c d b a l ta År og lasj dm sbEr dvdc E /b ila tni o g/ ng in ns t

tlf. 971 94 788

hei@filterdk.no

www.hbo.no, firm

Har vi vilje og evne til omstilling?

Har vi de gode hodene i Ryfylke? De som kommer med de gode ideene, de som har evne til å utvikle og realisere dem?

I en tid med store utfordringer i mange bransjer kan det være krevende å se hvordan utfordringene kan løses. Det er veldig kjekt å se at det i disse tider er en god vekst i antall etableringer og jeg er overbevist om at mange av disse også vil klare seg videre. Det jeg også håper å se, er at etablerte virksomheter klarer den vanskelige omstillingen og overlever ved at de utvikler nye, og omgjør eksisterende produkter og teknologi, for å møte et endret marked. Vi trenger de gode hodene som kan utvikle de gode ideene. Mer enn noen gang vil vi nå trenge kompetanse og risikovillige bedrifter som våger investere og satse på det de har tro på. De som våger og har ideene som kan utvikle produkter og teknologi tilpasset fremtidens behov. Hva er så fremtidens behov? Vi vil jo fremdeles kunne leve godt av oljen i mange år fremover, men vi trenger flere og bredere bein å stå på. Hva skal vi da satse på?

Regjeringen peker nå på havbruk og den blå sektoren.

I Ryfylke har vi allerede mange spennende bedrifter innenfor havbruk. Ser vi alle mulighetene dette gir?

Den siste nysatsingen på videregående skole på Tau innenfor havbruk gir oss en spennende arena der vi kan jobbe sammen fra utdanning til praktisk arbeidsliv.

Det gir oss verdifull mulighet til samhandling mellom skole og bedrifter til å gi elevene nøyaktig den kompetanse bransjen etterspør.

Ja, vi har mange gode hoder i Ryfylke! Vi må jobbe sammen for å løfte disse frem. vi mer, og får bedre samarbeid på tvers av bransjer og kommunegrenser.

Ja, vi har mange gode hoder i Ryfylke! Vi må jobbe sammen for å løfte disse frem. Sammen kan vi bli sterke nok til å skape den utviklingen vi ønsker for regionen.

Håper å se deg og din bedrift på neste konferanse!

MARIANNE TORBJØRNSEN STYRELEIAR RYFYLKEALLIANSEN

FOTO: MEISTER FOTOGRAFI

Bedrifter som tradisjonelt har levert sine produkter til oljesektoren, har nå god anledning til å se på hvordan de kan tilpasse sin teknologi til nye markeder og behov. En utfordrende tid kan føre til positive kreative prosesser, og maritim sektor vil bli en av de viktige bransjene å rette seg mot fremover.

Gjennom min deltakelse på forskjellige arenaer i Ryfylke, på konferanser, kurs og samlinger har jeg sett hvor viktig det er å bygge nettverk. En knytter nye kontakter på tvers av bransjer, og oppdager bedrifter vi ikke visste var lokalisert i samme region.

Dette åpner opp for å tenke litt ut av boksen og kanskje ende opp med nye forretningsidéer og forretningspartnere. Det er lettere å starte de uformelle samtalene over kaffekoppen i minglepausene enn å skulle booke seg inn i et formelt salgsmøte. Ved å bli mer oppmerksomme på hverandre, bli kjent med hverandre, skaper

NR. 3 – 2016

5

kunst NATURLEG

Ellen Kalvig har laga sin eigen verkstad, og sitt eige galleri. Her får publikum også eit unikt

Kunstnaren Ellen Kalvig (58) er komen heim til Suldal. Her lar ho seg inspirere av høge fjell og det fallande lyset.

6

NR. 3 – 2016

Ellen Kalvig står fjellstøtt i sin nybygde verkstad, rett ved sida av landemerket Suldalsporten og Suldalsvatnet har kunstnaren skapt sitt eige univers. Ho viser veg mellom stablar med måleri og grafikk, penslar og fargepalettar. Galleriet er ope, lyst og innbydande. På golvet er det fargerike spor etter bilete som er målte, i hyllene står bøker og musikk, og på kjøkkenet finn ein dører med fargerike håndtak. Ein blir ikkje overraska over at kaffien blir servert i fargerike krus. Kunstnaren Ellen Kalvig har gjort det dei fleste bykunstnarar berre kan drøyme om, ho har bygd sitt eige arbeidsrom, og sitt eige galleri. I Kalhagen har ho parkeringsskilt på tunet og ein hage som bugnar av frukt og bær. Suldalsnaturen er som skapt for henne, den inspirerer henne som kunstnar, samstundes er det fjellturar, fisketurar på vatnet eller turar på leit etter bær i skogen som gir henne roen og balansen ho treng i kvardagen.

innblikk i arbeidsdagen hennar.

Og ho har sett sine spor. Det er ikkje få i kraftkommunen som har eit bilete frå Ellen Kalvig på veggen.

–Nokre meiner at eg opna ei dør inn i kunstverda for mange i Suldal.

Det er kjekt å høyre, seier Ellen som viser oss opp til andre etasje i verkstaden. Her lagar ho grafikk, ofte av natur og stemningar henta frå Suldal. Trykket av Suldalsporten vart selt ut på tre år, kanskje kjem det nye bilete av lyset i porten. Ho må stadig vidare. Mange kjenner også båtmotivet hennar, eller treet som ofte står i eit blått eller no gjerne eit gult lys. Ellen har ein tydeleg signatur på bileta sine.

–Eg blir fascinert av kontrastar og det fallande lyset. Det vil du kjenne igjen i dei fleste bileta mine.

Kunsten hennar har og fleire ansikt og ho gler seg over at ho kan jobbe i fleire sjangrar. Ellen ser at grafikk sel meir enn måleri, det er rimelegare i pris, og fleire tar seg råd til å ha eit trykk på veggen.

–Måleriet er litt meir pretensiøst enn trykk, det er meir ekslusivt. Men

måleriet er og flyktig og krevjande å produsere. Eg likar begge deler.

Ho vil gjerne at stadig fleire skal få sjå kunsten hennar.

–Å vere kunstnar er ikkje til å bli rik av, eg er vane med å leve av lite.

Likevel er det jo kjekt å kunne selje, og sjå at folk er villige til å kjøpe bileta eg lagar, seier kunstnaren som har etablert seg med eit godt kunstnarnamn.

Ellen er opphavleg frå Bryne, men har solide røter både i Årdal i Hjelmeland og i Suldal. Etter mange år med bustad på Vassøya i Stavanger og arbeidsplass i byen er ho no komen heim igjen, attende til røtene i Suldal og til Helganes der bestemora vart fødd. Bestemora flytta til Stavanger for å få ein høgare levestandard, og for å få avstand til bondekulturen. Eit par generasjonar seinare tok Ellen den motsette reisa, attende til Suldal. I 2013 flytta ho inn i den nye verkstaden som også blir brukt til galleri. Her kan folk få eit unikt innblikk i arbeidsda-

NR. 3 – 2016

7

Det ligg alltid eit talent bak god kunst. Men like viktig meiner Ellen det er med hardt arbeid.

– Å vere kunstnar er ikkje til å bli rik av, eg er vane med å leve av lite. Likevel er det jo kjekt å kunne selje, og sjå at folk er villige til å kjøpe bileta eg lagar.

Ellen Kalvig

8

NR. 3 – 2016

Naturen i Suldal pregar både grafikk og måleri som Ellen Kalvig lagar.

gen til kunstnaren medan dei kan kikke på bileta som heng på veggene. Huset er blitt ein levande oase der døra alltid er open, berre Ellen er heime.

— Dette er jo ingen ny tanke. Då eg skulle til å bygge dukka det plutseleg opp to tidlegare verkstadteikningar som eg hadde gløymt heilt ut. Tanken måtte modnast, no er eg berre glad eg vågde å satse på dette, seier ho og kikkar rundt seg.

Midt i arbeidsrommet står den gamle portrettstolen som far hennar, Børge Kalvig brukte då han tok portrettfotografi. Det visuelle, og det kunstnariske ligg truleg i blodet til Ellen. I 2007 var ho sjølv med å lage fotoboka Å kome heim, der ho og faren gav ut fleire av hans beste Ryfylkebilete.

— Eg vaks opp i eit kunstnarmiljø, og fekk tidleg kjennskap til kunstverda, meiner Ellen.

— Og eg har vore heldig som kan drive med dette, det er mange som vil skape noko, det er ikkje alltid det er det store talentet som skal til, det er like mykje hardt arbeid som er viktig.

Ellen er opphavleg utdanna agronom. Så gjekk vegen til Tegne og maleskolen i Bergen, eigentleg berre for å sjå kva dette kunne vere og om ho kunne finne seg til rette der. Det gjorde ho, kanskje meir enn ho trudde sjølv. Deretter vart det Kunstskolen i Rogaland tidleg på 80—talet og vidare vart ho

Ellen Kalvig arbeider mykje med grafikk. Ho likar å ha fleire uttrykksformer å velje i.

hospitant ved Grafisk verksted Stavanger.

— Då byrja det meste å falle på plass. Eg skjønte kven eg var og kva eg skulle. Eg visste eg var komen heim, reint fagleg.

I byrjinga hadde ho ekstrajobbar før ho kasta seg fullt og heilt ut i kunsten på heiltid. CVen er imponerande og viser eit mangfald med utstillingar i Rosendal, på Jæren, i Stavanger og Haugesund. Ellen har også jobba med fleire utsmykkingar, blant anna vart ho kjøpt inn til blant anna Statsministerens kontor i 1999 og Rikshospitalet i 2001. I dag vekslar ho mellom å produsere grafikk og måleri for sal i galleriet og ute blant alle dei som har henne fast i katalogen. I mars/april 2018 har ho ei stor utstilling med måleri i Hå gamle prestegard.

— Eg skulle av og til ynskt eg klarte å isolere meg meir når eg skal arbeide med store utstillingar, då burde eg eigentleg lukka døra meir. Det er eg dårleg på, eg må veksle litt i kvardagen.

— Den eg er i gang med no vil ta fleire år å produsere, det er eit stort arbeid.

Ellen sjølv har to born, og sonen Andreas har tatt opp kunstnararven og er i dag fotograf. I galleriet til Ellen heng biletet han har tatt av buhunden Tita. Tita er ved føtene til Ellen heile dagen. Ho er turkamerat, står for velkomsten i galleriet og er ein god samtalepartnar i kvardagen.

vil finne fram til fargar og motiv som gir henne og publikum noko. Ho treng ikkje alltid ha lyskastaren retta mot seg, sjølv om ho genuint er glad i folk. Glad i å samle menneske rundt seg til mat, kaffi og den gode samtalen.

— For meg er bileta og kunsten det viktigaste. Likevel set eg pris på dei som skriv kritikkar. Det ligg ei danning i kunsten, og det er synd det blir skrive så lite om kunst samanlikna med anna kultur. Media har eit ansvar for å løfte fram kunsten, elles blir det fort marginalt.

— Me er ein ganske ung kunstnasjon, eg ser jo at danningsgraden i kunsten er komen mykje lengre i mange andre land, slår ho fast.

Ho står midt på tunet. Verkstaden ligg eit lite steinkast frå heimen hennar. Mellom der er det eit eldorado av blomar, bærbuskar, eit lite drivhus og eit utekjøkken. Tunet er eit bilete på det landlege livet der ein brukar dei ressursane ein har rundt seg.

— Når eg legg ut bilete av blomar, bær og turar på Instagram meiner mange frå byen det er nasjonalromantisk, men eg er jo ikkje samd i det.

Dette er jo livet mitt. Og kvardagen.

Judith Sørhus Litlehamar Foto: Fotograf Meister

Å lage utstillingar, å måtte eksponere seg sjølv og eigen kunst, og å stå i rampelyset er ikkje alltid like enkelt. Ellen vil helst lage kunst. Ho

NR. 3 – 2016

9

4 skipsverft med 5 dokker

Ølensvåg

Florø

Karmsund

Helgeland

De fire verftene våre Karmsund, Ølen, Florø og Helgeland gjør Westcon til Norges største leverandør av tjenester innen skipsbygging og -reparasjon. Den geografiske spredningen gjør at vi aldri er langt unna. Vi har anlegg og fasiliteter til ulike behov, og vi holder tidsbruken i dokken på et minimum ved hjelp av moderne verkstedshaller og utstyr.

Men det viktigste av alt er våre motiverte, fleksible og kompetente ansatte.

westcon.no

Tlf. 53 77 50 00

MALING TAPETSERING GULVLEGGING FLISLEGGING SOLSKJERMING

INTERIØRKONSULENT Kontakt oss for løsninger og tilbud

Andersen & Harestad Andersen & Harestad AS, Ryfylkevegen 1982, 4120 Tau Tlf.: 51747576, E-post: post@andersenharestad.no

Ynskjer du ein lokal bank som du kan ringa direkte til?

Kor rådgjevaren din ordnar alt for deg?

Då skal da ta kontakt med ein av oss!

Foto: Negative

Me kan hjelpa deg med alt innan lån/finansiering, forsikring og forsikring. Ta kontakt med oss:

ryfylkebanken

Tlf. 51 75 44 00 / hjelmeland-sparebank.no / facebook.com/HjelmelandSparebank

VHF RADIOPAKKE BRECOM VR600

SOLSIKKEFRØ 25 KG

379,VILLFUGLFRØBLANDING 3 KG

89,-

ELEKTRONISK MUSEFELLE VICTOR

1490,- 549,1490Leveres med: Radio, bordlader, Li-Ion batteri, 1300mAh, kort antenne, belteklip, øremusling

FK ETNE Tlf. 53 77 11 30 FK HAUGESUND Tlf. 52 70 54 70 FK ÅRDAL Tlf. 51 75 42 30

VINTERSTØVEL

MUCKBOOT ARTIC SPORT

1099,Atterhald om trykkfeil og utseld.

NYHET!

adsign.no

HØSTKUPP I FK BUTIKKEN!

JØRPELAND: Møbelringen SANDNES: Olav Kyrresgate - Kvadrat - Kvelluren STAVANGER: Løkkeveien - Kongsgata - Hillevåg HAUGESUND: Haraldsgata - Kirkegata www.renseriet.as

GARDEROBETØY DUKER LØSE TEPPER SKINN PELS GARDINRENS M.M.

Bjørn Hansen AS holder til i produksjonslokaler i Forsand kommune som ligger like ved Stavanger. Vi produserer, leverer og monterer prefabrikkerte betongelementer for alle typer bygg og anlegg. Vår spesialitet er broer i spennbetong.

Fabrikken er 10 000m2 og vi kan håndtere elementer på flere hundre tonn. Vi har egen dypvannskai og disponerer også egen mobilkran.

Bjørn Hansen AS har egen konstruksjonsavdeling for produksjonstegning og direkte behandling av tekniske spørsmål.

Selskapet har i dag ca 85 ansatte og omsetter for rundt 140 mill NOK i året

Ta kontakt for tilbud!

Ta kontakt for tilbud!

Vi tilbyr blant annet • Ferdigbetong • Grus og jord til alt av grunnarbeid • Betongarbeider til murer, og fundament • Graving og sprengning til Vitrapper tilbyr blant annet • Ferdigbetong • Grus og jord tomter • Gratis rådgivning og tips! tilveger alt avoggrunnarbeid • Betongarbeider til murer,

trapper og fundament • Graving og sprengning til veger og tomter • Gratis rådgivning og tips!

Fagforhandlar av: Skogsmaskinar, hagemaskinar, landbruksmaskinar og verktøy. Åpningstider: Man.- fre. 08 - 16, lør. 10 - 13.

Tlf.: 51 75 26 40, butikk@ardal-landbruk.no Årdalstunet 13, 4137 Årdal – www.a-k.no

VM 2017 VM ii skiskyting skiskyting 2017 Hochfilzen, Østerrike Hochfilzen, Østerrike Torsdag 19. februar februar Torsdag 16.

16. -- søndag søndag 19.

Eige torsdag Eige fly fly frå frå Karmøy Karmøy torsdag morgon til Salzburg.

Salzburg. morgon direkte direkte til Buss til Hotel Hotel Gut Gut Buss frå frå flyplassen flyplassen til Brandlhof som ligg ligg Brandlhof ii Saalfelden Saalfelden som 20 arena.

20 min min frå frå VM VM arena.

Du eigne bussar bussar frå: frå: Du blir blir henta henta ii eigne Suldal/Sauda, Odda, Bergen, Bergen, Suldal/Sauda, Odda, Stord, Stord, Sandnes/Stavanger.

Sandnes/Stavanger.

Kr 13 200,- pr. person i dbl.rom Enkeltromstillegg: Prisen inkluderer: inkluderer: Buss Buss ii Norge Norge og og Østerrike, Østerrike, Enkeltromstillegg: 1200,-. Prisen fly, middag, billett billett til til arena arena tre tre dagar dagar (fredag, (fredag, fly, hotell inkl. frukost, 3x middag, laurdag skandinavisk guide. guide. laurdag og søndag) og skandinavisk

Dansetur til Storefjell Fre. 9. -søn. 11. sep.

Kr 3.990,3.990,- inkluderer busstur + dansegalla Kr dansegalla fre-laur. + + full pensjon frå kveldsbuffé fre-laur. kveldsbuffé fre. fre. til til brunsj søn. søn. (Enkeltromtillegg kr 800,-). brunsj 800,-).

Avreise frå frå Sand/Sauda/Suldalsosen/Hgsnd/ Sand/Sauda/Suldalsosen/Hgsnd/ Avreise Ølen/Odda/Nesvik Ølen/Odda/Nesvik

ABBA-nostalgi ABBA-nostalgiiiOslo Oslo

4.-6.

4.-6. nov noveller eller11.-13.

11.-13.november november dal Aksdal Tysvær 2017.7. Tys tunetet ii Aks feb 201 værtun 10. feb Fre. 10.

Fre.

bb lubb llklu Trek pillk es Tr kspi snes ekks desn Linde Lin

JULEKOS PÅ BYRKJEDALSTUNET

Kr Kr 3.500,3.500,- Busstur, Busstur,22netter netterpå påflott flotthotell hotell ii Oslo Oslo sentrum, sentrum, Abba-show, Abba-show,lunsj lunsjfredag fredag og og søndag. søndag. Enkeltromtillegg Enkeltromtilleggkrkr600,-.

600,-.

BLI MED OSS

PÅMELDINGAR: PÅMELDINGAR:

Suldal SuldalBillag Billagtlf. tlf.

52 5279 7904 0400 00eller eller post@suldal-billag. post@suldal-billag. no. Meir info om no. Meir info om arrangementa på arrangementa på www.suldal-billag. www.suldal-billag. no eller våre no eller våre facebooksider facebooksider

PÅ STORE OPPLEVINGAR

Familiejulebord i Gloppehallen hver Fredag- 10.

10. februar, februar, Fredag søndag i advent med 2 bordsettinger Tysværtunet Kulturhus ii Aksdal: Aksdal: kl 12.30 og 15.30.

Tysværtunet Kulturhus Himmelstigen til MODS KONSERT PÅ VIKING STADION Himmelstigen til Trolltunga Trolltunga Bestill via epost post@byrkjedalstunet.no med Buss/Båt/Hotell/Billettar 17. juni 2017 eller ring 51612900.

Lindesnes Trekkspillklubb Laurdag 24. september Laurdag 24. september

TUR TIL LOFOTEN

Laurdag 24. september

Juni Laurdag 24. september Vi lover god, gammeldags julestemning.

Norges råaste utsiktspunkt. Sykkeltur til Dagstur til Telenor Arena frå Haugesund/RyfylNorges råaste utsiktspunkt.

Sykkeltur til Dagstur til Telenor frå Haugesund/RyfylRingedalsvatnet før me tar på oss klatreutstyr ke.

Avreise laurdagArena føremiddag.

Lysstøperiet er julepyntet og bugner av fine Ringedalsvatnet før me tar påtiloss klatreutstyr ke. Avreise laurdagKrføremiddag. og tar oss opp Himmelstigen Trolltunga.

Frå Retur etter konsert.

1950,TREKKSPILL CRUISE og tar oss opp Himmelstigen til Trolltunga.

Frå Returgode etter konsert.og Kr transport 1950,Haugesund/Suldal/Sand + omegn:1570,-. inkl. billettar Haugesund/Suldal/Sand + omegn:1570,-. gode billettar og transport gaver. Deilige julemiddager som vårt Stavanger/Sandnes: 1870,med Lindenesinkl.Trekkspillklubb 29. juni - 2. juli Stavanger/Sandnes: 1870,berømte pinnekjøtt og saftige juleribbe Oslo Etterlyst: Jesus Oslo SPELE 28.-30.

Etterlyst: med garantert sprøstekt svor serveres i EVERT TAUBE I SVERIGE og med Bjørn Jesus Eidsvåg 28.-30. av Lindesnes Trekkspillklubb er igjen klar for show i Tysværtunet kulturhus. okt. av og med Bjørn Eidsvåg Juli Lindesnes er igjen klar for show i Tysværtunet kulturhus. okt. restauranten hverTrekkspillklubb dag frem til jul.

40 trekkspillere og et humørfylt show 40 trekkspillere og et humørfylt show www.tysvertunet.kulturhus.no

AVREISE: Røldal (Min. 5 pass.).... kl. 10.30 (Min. ...................

5 pass.).... kl.

Røldal Nesflaten kl.10.30 11.00 Nesflaten ...................

Suldalsosen ..............kl. kl.11.00 11.30 .............. kl.

11.30 Suldalsosen Sand............................ kl. 12.00 Sand ............................

Sauda .........................kl. kl.12.00 12.00 Sauda......................... kl. 12.00

www.tysvertunet.kulturhus.no

Fitjar............................ kl. 12.00 ............................

Fitjar Sagvåg ...................... kl. kl. 12.00 12.20 Sagvåg ...................... kl.

Leirvik......................... kl. 12.20 12.30 ......................... kl.

12.30 Leirvik Føyno.......................... kl. 12.34 Føyno.......................... kl. 12.34

..så mye mer enn du tror 51 61 29 00 - www.byrkjedalstunet.no

Dyrsku’n ii Seljord SeljordKK MILA OG OSLO MARATON I OSLO Dyrsku’n 9. - 11. september

September PRIS: Kr 9. - 111. 050,september PRIS: 1 050,som inkluderer: KrKr 3.150,inkludert inngangsbillettar, frukost Kr 3.000,- inkluderer busstur + dobl.rom. Hosom inkluderer: tel i Seljord og+billetter.

(Enkeltog3.150,middag med 2 overnattinger på Rauland • Busstur i turistbuss Kr inkludert inngangsbillettar, frukost Kr Bristol, 3.000,-middag inkluderer busstur dobl.rom.

Horomtillegg 500,-).i Avreise Sand/Sauda/ Høgfjellshotell. kr 300. tel Bristol, kr middag Seljord frå og billetter.

(Enkeltog middag medEnkeltromstillegg 2 overnattinger på Rauland •• Busstur i turistbuss Middag og dessert/kaffi Suldalsosen/Hgsnd/Ølensvåg/Aksdal/Nesvik romtillegg kr 500,-). Avreise frå Sand/Sauda/ Høgfjellshotell. Enkeltromstillegg kr 300.

•• Middag og dessert/kaffi Gode billettar i Tysvær kulturhus Les Miserables Suldalsosen/Hgsnd/Ølensvåg/Aksdal/Nesvik på Folketeateret Oktober • Gode billettar Tysvær (Konserten startarikl.

15.00) kulturhus

publikum

HELGETUR TIL OSLO

(Konserten startar kl. 15.00)

Meir info og påmelding innan 15. januar til Suldal Billag: Meir info og påmelding innan 15.eller januar Suldal post@suldal-billag.no, facebook tlf. 52til79 04 00Billag: post@suldal-billag.no, facebook eller tlf. 52 79 04 00 www.suldal-billag.no www.suldal-billag.no

OSLOHELG 28. - 30. oktober OSLOHELG 28. - 30. oktobe

Etterlyst: Etterlyst: Je Je av og med Bjørn Eidsvåg av og med Bjørn Eidsvåg

AVREISE FREDAG FØREMIDDAG: Sauda.......... kl. 10.15 Haugesund... kl. 10.30 AVREISE FREDAG FØREMIDDAG: Sand Bergekrossen.......

Aksal........... kl. 10.45 Sauda..........kl.kl.11.05 10.15 Haugesund...kl. kl.11.15 10.30 .................. Ølensvåg......

ten

Alle AVREISE: er hjertelig velkomne!

Saman med og det fast Saman m Bjørn og Eidsvå det fa ut om Eids vi tr Bjørn dag.

I så ut om vi Jesus? dag.Me Is gammalt Jesus? M mykje humo gammal bedehuss mykje hum kulturhisto bedehus oppveksth kulturhis teikne eit bi oppvek som både teikne eit publikum øn som båd

PRIS: Kr 3000,- som inklude • Busstur i moderne turbuss Kri Seljord 3000,-fredag som inklu • PRIS: Middag Busstur i moderne • •Hotel Bristol to netterturbus inkl. f

LOS MED

engasjement Mange meinte Dag Flacké (58) allereie som barn hadde eit godt utvikla leiartalent. Eit brennande samfunnsengasjement førte han frå Sykkylven til Hjelmeland, no går ferda vidare.

Med tre yngre søsken fekk han tidleg ansvar, og tok seg glatt av barnepass som ni– åring. Etter kvart vart han utvekslingsstudent som 17– åring, i ei tid der det verken var Facebook eller mobil til å halde kontakten med heimen. Då Dag Flacké var ferdig med vidaregåande sto valet mellom å studere teologi eller å gå på handelshøgskulen. Prestesonen Dag byrja på teologi, men fann etter kvart ut at engasjementet kunne bli kanaliserast ut på andre måtar. I botnen låg heile tida samfunnsinteressa, den unge vestlendingen ville gjerne vere med på å setje sine fotavtrykk i utviklinga. Samstundes tok han med seg barnetrua frå oppveksten ut i livet.

– På 1990 – talet jobba eg i Kirkens Nødhjelp. Eg har alltid hatt eit hjarte for å jobbe for dei som treng det aller mest. Det var ei travel tid med mykje pendling og lange dagar. Barna var ikkje store då, minstejenta var vel om lag fem år. Eg fekk ikkje med meg så mykje av det som skjedde på skulen eller i fritida. Det var baksida av medaljen.

– Men i dag ser eg at begge barna jobbar i same fagfeltet. Eg vel å tru at dei blei inspirerte då dei var små, ikkje minst av Astrid som alltid har engasjert seg for dei svake. Kona Astrid er sosionom og har erfaring frå

14

NR. 3 – 2016

familievernkontoret i Ålesund, i dag arbeider ho som høgskulelektor hjå VID vitenskapelige høgskole. Medan sonen Magnus (35 år) i dag arbeider i Norsk Folkehjelp som rådgjevar for Sør– Sudan har dottera Kristin (31 år) engasjert seg i Changemaker Norge. Ho arbeider no som lærar i Oslo.

Sjølv har han dei siste åra hatt karriere i kommune-Noreg, som dagleg leiar for Sykkylven bu – og aktivitetssenter og seinare som assisterande rådmann i Sykkylven kommune.

– I dag kjenner eg at eg har slege rot i kommune-Noreg. Eg erkjenner at det er lenge sidan eg arbeidde i ein bistandsorganisasjon og kunnskapen er ikkje så til stades lenger. No er det kommune eg kan. Men engasjementet for dei svake og dei som treng det ber eg med meg, seier Dag og lener seg framover. Truleg handlar det om rettferdig fordeling av goder og om å kjenne sin plass i ei verd der nokre få er fødde med sølvskei i munnen.

Alt til si tid, også jobben som rådmann. Etter 3,5 år i rådmannstolen i Hjelmeland kommune er det på tide med ein ny epoke. Etter jul blir

– Eg veit det er å banne i kyrkja, men me må av og til ta upopulære val.

Dag Flacké

Dag Flacké (58) brenn for dei svakaste i samfunnet. No tar han engasjementet med seg til nye utfordringar som rådmann i Lunner kommune.

det nye utfordringar som rådmann i Lunner kommune.

– Dette handlar ikkje om at eg ikkje likar jobben på Hjelmeland. Det handlar meir om at det byrjar å bli mykje pendling, no har me nyleg flytta frå Sykkylven til Oslo for å vere meir saman med barn og barnebarn. Eg har lyst til å vere meir med i kvardagen der, slår Dag fast.

– Eller om du spør kona mi Astrid så har ikkje me flytta til Oslo, det er ho som har flytta, seier han og smiler, vel vitande om at det tar tid å bygge opp eit nytt sosialt nettverk. Iallfall dersom den eine i forholdet er på vestlandet heile vekene.

Astrid besøkjer han somme gonger på Hjelmeland, men som regel reiser han heim til hus, kone og familie i helgene. Reisene mellom vest – og austlandet er blitt ein dyr nødvendigheit som han kallar det sjølv.

Denne dagen sit han godt planta i stolen på kontoret med kaffikoppen i handa. Tilsynelatande har han heile roen, trass i at hausten er ei travel tid, det er budsjettarbeid og det kan bli lange dagar og mørke kveldar før alle prioriteringar er på plass.

– Me har nok inntekter i Hjelmeland, men me har for høge utgifter.

Ein kan samanlikne det med ein privatperson har hatt ein god oljejobb

og som plutseleg blir sagt opp, han må venne seg til eit anna forbruksmønster. Det tar tid, seier Dag og peiker til at kommunen tradisjonelt har hatt høge kraftinntekter. I dag har kommunen sviktande økonomi og er komen inn på den frykta ROBEK–lista på grunn av sin manglande evne til å dekke inn underskot. Dag er ikkje i tvil om at denne kommuneøkonomien krev nokre tøffe tak.

– Eg veit det er å banne i kyrkja, men me må av og til ta upopulære val. Det er forståeleg at mange ynskjer å halde på ein desentralisert struktur av tilbod for å halde oppe busetjinga i bygdene. Men for ein rådmann blir det eit dilemma viss innhaldet i tenesta blir dårleg.

– Ta skulen til dømes. Det er ikkje sikkert det er bra å halde på mange små skular viss me ikkje har midlar til å tilpasse undervisninga individuelt til dei som treng det. Og for å kaste inn ein brannfakkel til; er det besteforeldra og foreldra som er mest redde for grendeskulen, eller er det barna?

– I følgje SSB vil me om 15 år ha mista 25 prosent av innbyggjarane våre mellom seks og 15 år. Det seier ein god del.

Dag lener seg tilbake i stolen og kikkar ut i lufta. Det er tid for eit lite

NR. 3 – 2016

15

fakta DAG FLACKÉ (58) BUR: Oslo AKTUELL: Sluttar som rådmann i Hjelmeland kommune til nyttår SIVIL STATUS: Gift med Astrid, to barn, Magnus og Kristin, og barnebarnet Hedda DRØYMER OM: At hytta vi bygger på Sunnmøre skal bli den samlingsplassen for familie og vener som vi håpar på FØREBILETE: Eg kunne nemnt mor Theresa eller biskop Medardo Gomez eller Petter Skauen, som eg alle har møtt, eller Frans av Assisi. Alle desse har stått eller står verkeleg for noko som betyr noko for menneske. Det er førebiletleg. Men eg trur eg vil halde fram Astrid, Magnus og Kristin (+ barnebarnet Hedda) som er mine førebilete og inspirasjon i kvardagen.

LES: Gjerne historiske drama, som t.d. Ken Follets trilogi frå førre århundre, eller Jan Guillou sin trilogi. Akkurat no les eg Ketil Bjørnstad - Verden som var min - Sekstitallet HØYRER PÅ: Frå Miles Davies til Puccinis og Verdis opera. På vegen mellom desse går eg gjerne også innom Radka Toneff, Diana Krall, Pink Floyd, Sting, Queen, Bruce Springsteen m.fl.

hjartesukk.

– Heldigvis er det politikarane sin jobb å prioritere. Eg håpar berre dei klarer å sjå dei store linjene og det breie biletet. Det kan somme gonger bli for mykje fokus på enkeltsaker.

– Blir du frustrert somme gonger?

– Tja, frustrert, jo eg trur me kan kalle det det. Eg skulle ynskt politikarane tenkte meir på kva samfunn me ynskjer å bygge i framtida, og ikkje så mykje på den enkeltsaka dei meiner er viktig nett no.

Han flakkar litt med blikket. Han veit det er viktig at politikarane er tett på veljarane sine, men når somme blir kontakta av ein eller to i bygda, og meiner at det er det same som at «folket meiner», då blir det litt for tett i lokaldemokratiet, meiner den avtroppande rådmannen. Sjølv vil han ikkje meine noko om den framtidige kommunestrukturen, men han ser at det stadig blir tøffare å levere gode tenester i små kommunar. Han vil heller ikkje meine noko om kva som skjer med Jøsenfjorden, men han ser at fylkesmannen er klokkeklar når ho seier Hjelmeland kommunar har to val; enten lar dei elevane i Jøsenfjorden gå på Erfjord på skule eller så går dei med på ei grensejustering i nord.

Vekene på Hjelmeland ber preg av jobb.

Han har ikkje knytt det store personlege nettverket i tida her, og han har heller ikkje gått på alle dei toppturane han kunne tenkt seg.

16

NR. 3 – 2016

– Eg tenkjer jo ofte det. At eg berre kunne kome meg ut på kveldane. Men det er alltid noko som skal fylgjast opp, noko som skal lesast eller eg skal førebu meg. Det er mykje jobb.

– Men fjella her er fine, seier han og kikkar ut av vindauga frå kontoret som ligg og tronar i andre høgda på kommunehuset.

– Det som er litt artig er jo at mange seier: du må seie frå når Astrid er her på besøk, då skal me invitere dykk på middag. Det er jo godt meint, men det er jo ikkje når Astrid er her eg treng sosialt liv, seier han og ristar leande på hovudet.

– Eg reiser uansett som regel heim til Oslo i helgane for å vere saman med familien. Om eg berre sit og jobbar i Oslo så er det likevel godt å kome seg heim.

Han som opphavleg er frå Sykkylven er blitt glad i Hjelmeland. Og ikkje minst i dei som bur der. Han kjenner seg i slekt med folkeslaget der ein sjeldan brukar store ord og han likar å nyte utsikta over djupe fjordar og høge fjell. Ein gong vestlending, alltid vestlending.

– Eg kjem jo til å sakne menneska her. Når du jobbar i ein kommune er du med på å levere tenester til innbyggjarane frå før dei er fødde og til etter dei døyr. Ein kjem tett på folk.

– Dette er ein jobb der ein alltid må vere førebudd på det verste. Krisa kan alltid kome, og ein kan aldri vere godt nok førebudd når det skjer. Som rådmann må ein alltid ligge litt

framfor folk flest.

– Har du nokre gonger tenkt at dette er ein jobb eg ikkje handterer?

– Nei, eg har ikkje alltid funne fram til løysinga på eiga hand, men eg har alltid vore sikker på at me skulle klare å løyse det til slutt.

Det er viktig med eit godt team, i leiarteamet her er det høgt under taket, og ein kan lufte det meste.

– Korleis er du er som sjef?

– Eg trur eg er tydeleg og trygg, men samstundes ynskjer eg jo å vere mest mogleg usynleg i beslutningsprosessane. Samstundes er eg tettast på politikarane, og veit gjerne mest om kva veg me bør gå på.

Me har gått over elva og funne gangstien på andre sida. Dag stoppar opp midt mellom trea, kikkar på ein båt som ligg i velt og gløser over til ferja som no går over fjorden kvart femtande minutt.

– Eg har aldri sett på kommunehuset frå denne sida før, eg trur aldri eg har stoppa opp her, seier han og nikkar mot den kvite bygningen på andre sida av elva.

– Det er jo eigentleg ganske flott kommunehuset vårt.

Judith Sørhus Litlehamar Foto: Hilde Hauge

KOMMENTAREN

Skal, skal ikke

Kari Sand Bedriftsutvikling i Ytre Ryfylke

Å starte sin egen virksomhet er som å springe et maratonløp. Du gjør det ikke uten en lang forberedelse for å få kroppen din i form.

Når kroppen er i god form, vil løpet være en god opplevelse og du har forhåpentligvis likt forberedelsene.

Hvorfor starte for seg selv? Lysten skal være drivkrafta. Hvis du bare er lei av arbeidsplassen din, da er det ikke sikkert det å starte sin egen bedrift er det du skal gjøre. Du må gå helhjertet inn for det og det skal ikke være noe du gjør i mangel av noe annet. Det skal være morsomt, spennende og berikende, og det blir det bare hvis det er lysten som driver deg.

Kundene dine vil raskt merke om du er glad i arbeidet ditt.

det er gode markedsutsikter for den aktuelle næringsvirksomhet. Rundt 90 prosent av nyetablererne oppgir dette som grunn.

Hvis du er usikker på hva du skal starte med, kan det være lurt å skrive ned 10 ting du har

Bruk nettverket ditt som er familie, venner, kunder, leverandører, offentlige styresmakter, kolleger, konkurrenter og samfunnet for øvrig.

Det er mange årsaker til at folk vil starte for seg selv. Er du arbeidsledig, har en utilfredsstillende jobb hvor du ikke får benyttet dine faglige kvalifikasjoner, dårlig lønn, ønsker fleksible arbeidsforhold, ha arbeidsplassen hjemme, gode markedsutsikter, inntekt, god støtte fra familie og venner, god ide som må prøves ut eller et godt lokalt næringsmiljø?

Selvrealisering er ofte det viktigste for å starte en ny virksomhet. Det viktigste motivet er forbundet med å ta i bruk egne ressurser og at

blir kreative, ser løsninger på et problem og starter nye virksomheter. Det er de personlige egenskapene som er de aller viktigste når en starter. Mine erfaringer er at det er 80 prosent person, 10 prosent idé og 10 prosent rett tid. En dyktig person kan få butikk av den dårligste forretningsideen, mens en annen kan ødelegge selv den beste forretningsideen.

Føler du deg usikker på om du vil starte eller ikke, så gi deg tid og ta kontakt med noen som kan hjelpe deg. I Ryfylke har vi Bedriftsutvikling i Ytre Ryfylke (tidligere Bygdeutvikling i Ytre Ryfylke), næringshagene på Sand og Finnøy, Bygdeutvikling i Suldal og næringssjefer. De kan ofte hjelpe til med å strukturere tankene dine og svare på de spørsmålene som du har.

mest lyst å arbeide med, ta med ting som du har likt og liker å gjøre. Og tenk igjennom hvilke av disse tingene du kan tjene penger på. Ta med ting som du har gjort før og som du har likt. Mange tar utgangspunktet i utdanningen eller hobbyen sin, men flere og flere ser en løsning på et behov som noen har.

Bruk nettverket ditt som er familie, venner, kunder, leverandører, offentlige styresmakter, kolleger, konkurrenter og samfunnet for øvrig.

I kommunene Strand, Forsand og Hjelmeland har det vært rekordmange som har tatt kontakt hittil i 2016. Bare en femtedel av henvendelsene er personer som er arbeidsledige. Endringene i samfunnet gjør at flere

NR. 3 – 2016

17

FILTER Foto: Sauda ferie & fritid

Tett på dei gode opplevingane I Sauda er det vilje til vekst og utvikling og denne viljen viser godt igjen.

I historiske Allmannajuvet kan du oppleva det nye fyrtårnet langs Nasjonal Turistveg Ryfylke.

I sentrum er det nye utebadeanlegget eit populært tilbod for både besøkande og fastbuande.

Velkommen til Sauda – heile året – heile tida.

Foto: Arnhild Marie Aarhus

Foto: Rune Håheimsnes / Sauda BCC

ANDRE STUDIETILBOD • Studiespesialisering • Elektrofag • Bygg- og anleggsteknikk • Tilpassa opplæring • Helse- og oppvekstfag • Teknikk og industriell produksjon • Industriteknologi • Byggteknikk

• Ambulansefag • Kjemiprosess • Helsearbeidarfag • Kjemiprosess • Barn og ungdomsarbeidarfag • Transport og logistikk • ToppVolley Norge

• Elenergi • Nettbasert 23 t påbygg

Toppidrett og friluftsliv med studiekompetanse i Sauda For unge ambisiøse park- og frikjørarar som ønskjer å utvikla seg mot eit nasjonalt toppnivå.

For deg som vil kombinera vidaregåande opplæring med variert friluftsliv og turleiarkompetanse.

CAMPUS SAUDA! HYBELBYGG MED 30 BUEININGAR OPNA HAUSTEN 2015.

Meir info: www.sauda.vgs.no, Facebook, tlf: 51 92 28 00, mail: sauda-vgs@skole.rogfk.no

Ny avdeling i Sauda På nyåret åpner vi avdeling i indre Ryfylke.

Med kontor på Jørpeland og i Sauda vil vi nå dekke hele Ryfylke.

Hjemmefra, men ikke alene!

Rekrutterin

g

Vikarutleie

www.asap-personal.no

Personalutleie - rekruttering Dir. Sæthersgate 1 - 4100 Jørpeland 51 74 15 90 - post@asap-personal.no

Lundeneset VGS er en kristen internatskole i Ølensvåg.

Velkommen til

Finnøy kommune «Dei lyse og levande øyane»

Vi tilbyr - Medieproduksjon - Service og samferdsel - Studiespesialisering - Påbygging til generell studiekompetanse I tillegg til en god skolegang gir vi deg et trygt miljø, varierte fritidstilbud og venner for livet!

Les mer om oss på www.lvs.no

www.finnoy.kommune.no

Rygjabø, amtskulen i Ryfylke i 1905, to år etter at bygget stod ferdig. (Foto: Jacobsen, Stavanger, Rygjabø skulearkiv, Statsarkivet i Stavanger)

KVIL I FRED,

Rygjabø Det var sorg i bygda då gamle Rygjabø skule blei flammanes rov ein laurdagskveld i juni. I 113 år hadde det vakre huset stått og kneisa på høgda over Judaberg, no var det ikkje meir.

Finnøy kristelege ungdomslag var samla til grilling og sandvolleyball på naboeigedommen til Rygjabø denne varme, vakre junikvelden. Dei kjende røyklukt, men tenkte det kom frå grillen. Det var først då dei såg svart røyk velta opp frå Rygjabø at dei slo alarm. Klokka var litt over 23 då brannvesenet fekk meldinga. Brannmannskap frå Finnøy, Rennesøy og Kvernevik kom til staden. Dei klarte å halde flammane borte frå dei andre seks bygga på eigedommen, men det var lite dei kunne gjera for sjølve skulehuset. Skodelystne kom til, kanskje eit hundretals på det meste. Stemninga var avdempa. Dei kunne ikkje gjere anna enn å stå sorgtunge å sjå at glupske eldtunger sleika i seg 113 år med skulehistorie.

Spol tilbake i tid. Til ein oktoberdag i 1903. Då var det også samla eit hundretals menneske utanfor skulen —men

20

NR. 3 – 2016

– Eg kunne ikkje tru det då eg fekk høyra at skulen stod i full fyr, eg måtte bort å sjå det med eigne auge, seier Torborg Kristoffersen. Her er ho attende i branntomta.

stemninga var ei heilt anna. Den splitter nye amtskulen skulle opnast, det var fest i bygda, «og mange vyrde menn hadde møtt fram», som det står i boka «Rygjabø fylkesskule. Amtskulen i Ryfylke, 50 år» frå 1925.

Amtskule var ein ungdomsskule, eit tilbod om vidaregåande skulegong for bondeungdom etter at dei var ferdige med folkeskulen. Lenge hadde amtskulen vore ambulerande, men nyleg hadde skulestyret vedteke å leggja den til ein fast stad. Valet fall på Finnøy, og fylkeskommunen kjøpte eit jordstykke på 8,5 mål av Knut Nåden for 2.750 kroner. Eigedomen, som låg vakkert til på høgda over Judaberg, fekk namnet Rygjabø. Her vart det reist eit stort hovudhus, samt eit stabbur og eit uthus. I åra som fylgde kom unge menneske frå heile fylket til Finnøy for å gå på Rygjabø. Her fekk dei undervisning i «norsk, religion, rekning, soga, naturkunne, landkunna, matematikk og framandspråk».

Ja, og sjølvsagt «hushaldslæra for gjentor og sløyd for gutar». Utover 20-åra minska søkartalet til fylket sine ungdomsskular. Det hadde truleg samanheng med at det vart starta folkehøgskule på Sand og kristeleg ungdomsskule i Stavanger (Solborg). Dermed vart det bestemt at amtskulen på Finnøy skulle skipast om til husmorskole frå januar 1930.

Rygjabø gjekk ei ny tid i møte.

Unge kvinner kom frå heile fylket til Finnøy for å læra seg å bli dugande husmødrer. På timeplanen stod husstell, helsestell, matlaging, handarbeid, småbarnsstell og rekning. Dei slakta gris, plukka bær og dyrka grønsaker. Det er liten tvil om at Rygjabø var ein solid leverandør av gardakjerringar til Finnøy, og det var alltid godt oppmøte på kaien då eit nytt kull med unge jenter kom til Judaberg. Skodelystne ungka-

rar i alle aldrar satt i traktorane sine for å finna ut om det det var gode «kåne-ebne» blant dei nykomne. Lærarinnene på si side hadde eit svare strev med å halda amorøse finnøygutar ute frå internata. Historiene av dette slaget er så mange at dei kunne fylle ei heil bok. Av dei tilsaman 2300 jentene som kom til Finnøy for å gå på Rygjabø, var det ikkje få som blei verande. «Ka sko me gjort utan Rygjabø, då ville det vore grueleg mange ungkarar her på øya», var det ein som sa. Sjølv om jentene kom frå heile fylket, ja både frå Jæren og Stavanger, så var skulen særleg tiltrekkjande for unge kvinner frå nordfylket. På folkemunne blei skulen kalla «Karmøy-akademiet», og det vart ofte sagt, med glimt i auga, at årsaka ikkje berre var at det var så mange jenter frå Haugalandet på skulen, men at dei ikkje hadde karakter til å koma inn andre stader.

Verda er som kjent i stadig endring, og etter eit halvt århundre var det ikkje lenger liv laga for husmorskulane. Rygjabø vart omgjort til vidaregåande skule, først med husstell, helse – og sosialutdanning, seinare med kokkelinje. I 1986 starta skulen med utdanning innan akvakultur, og elevtalet fekk ein enorm oppsving dei første åra. På det meste hadde skulen seks klassar på vidaregåande kurs i akvakultur. I 2001 bestemte Rogaland fylkeskommune at all utdanning innan fiskeri—og akvakultursektoren skulle plasserast på Rygjabø. Skulen trong meir plass, og våren 2003 stod Fiskerifaglig senter på plass, i det som tidligare var meieri på Judaberg. Likevel sleit skulen med dårleg rekruttering av nye elevar, og i 2013 vedtok fylkestinget at skulen skulle leggjast ned og bli ein filial av Strand vidaregåande skule.

NR. 3 – 2016

21

Det er mange minne frå tida på Rygjabø. Her er nokre bilete frå ein album som Elise Lunde viser fram.

Dei siste åra var huset lite brukt, og forfallet var tydeleg, malinga flassa av og treverket rotna. Så kom natt til 4. juni 2016.

Kva var det som starta brannen? Skuldast det ein gammal varmtvasstank, eller var det noko med det elektriske anlegget? Eller endå verre; hadde nokon tent på?

– Me veit ikkje kva som skjedde denne kvelden, og truleg blir saka lagt bort, seier lensmann Rolf Kant ved Ryfylkeøyene lensmannskontor.

– Eg veit det har svirra rykte om at nokon kan ha tent på, men det har me altså ingen indikasjonar på. Me trur at brannen starta i inngangspartiet bak huset, men me veit ikkje korleis, seier lensmannen.

– Dette har vore ei vanskeleg etterforsking. Ein ting er den enorme varmeutviklinga som har derformert det meste, men også det faktum at det var asbest i taket, er blant årsakene til at det er vanskeleg å finne årsaka til brannen. Uansett er det sørgjeleg når eit gammalt og ærverdig bygg brenn ned, seier lensmann Kant.

Hjørdis Halleland Mikalsen Foto: Meister Fotografi

22

NR. 3 – 2016

Foto: Privat

kjelder • BOKA «RYGJABØ FYLKESSKULE. AMTSKULEN I RYFYLKE, 50 ÅR. UTGJEVE AV ELEVLAGET VED AAMUND SALVESON, FRÅ 1925.

• HISTORISK DOKUMENT SKRIVE AV TOR SVEINSBORG I JUNI 1994.

• TOR ØYVIND SKEISEID

FANN KJÆRLEIKEN PÅ

EINASTE HANEN I

– DET VAR SOM Å GÅ HEIM FRÅ EI

NAMN: MARIT MELTVEIT VIGNES FØDD: 1951 ELEV: 1970

NAMN: TOROLF NORDBØ FØDD: 1956 ELEV: 1976

NAMN: TORBORG KRISTOFFERSEN FØDD: 1941 ELEV: 1961

– Då eg var ferdig med gymnaset, visste eg ikkje heilt kva eg skulle finna på. Både mor mi og farmor hadde vore elevar på Rygjabø før meg. Mor på husmorskulen og farmor på amtskulen. Difor tenkte eg å ta meg eit halvår her mens eg tenkte på kva eg skulle gjera vidare, fortel Marit Meltveit Vignes. Ho er ei av dei mange jentene som fann seg ein finnøybonde medan ho var elev på Rygjabø.

– Ja, eg er ein av dei som blei verande, seier Marit som i dag er bondekåna på Vignes. Ho vaks opp på Hjelmeland.

– Det hadde seg sånn at eg starta i bibelgruppe på Finnøy då eg gjekk på Rygjabø, der var mannen min, Terje med. I ettertid har ein av dei andre finnøybuane fortald meg at han spurde Terje kva han tykte om Rygjabø-jentene som var med i gruppa. Terje hadde rista på hovudet og sagt at det ikkje var «noko å samla på denne gongen heller». Men han ombestemte seg tydelegvis, for eg blei verande, fortel Marit, som seinare utdanna seg til sjukepleiar.

Skulen har ho berre godt å seie om.

– Det var ei gild tid. Lærerik også. Eg har lika å lage mat sidan eg var lita jente, hadde eg ikkje blitt sjukepleier ville eg nok ha satsa på kokkeyrket, seier Marit som tykkjer det var trist å sjå skulen forfalla.

– Det såg ikkje bra ut den siste tida, det var vemodig å sjå at det flotte, staselege huset ikkje blei teke skikkeleg vare på, seier ho.

– Eg trur kanskje eg er einaste mannen i kongeriket som kan visa til halvårig utdanning på husmorskole. Eg hadde eksamen i betasuppe, stiving av brikker og reinsing av møbler. Det er det ikkje mange mannfolk som kan skryta av, seier Torolf Nordbø lattermildt. Det var litt av ein sensasjon då han søkte om plass på husmorskulen på midten av 70-talet. Det hadde aldri tidlegare vore hannkjønn blant elevane på skulen. Han fekk plass, og flytta inn på internatet – som einaste hane i høneflokken.

– Kan tru eg var populær i kameratflokken, seier Torolf som i dag er artist og foredragshaldar, kjend som karakteren «Han Innante».

–Det var eit utruleg kjekt og lærerikt halvår.

Eg har mange år med høgare utdanning, men trur ikkje eg nokon gong har lært så mykje som halvåret på Rygjabø, seier Torolf. Minna er mange.

– Eg hugsar då brodering stod på timeplanen.

Frøken Trahaug som var handarbeidslærar meinte det ikkje passa seg for ein ung mann å brodera, så eg fekk heller lappa dongeribuksa mi, seier han, og deler endå ei historie frå tida på Rygjabø.

– Eg er jysla glad i komla, og då me skulle koke komla på Rygjabø fekk eg i oppgåve å rekna ut kor mykje me skulle lage, eg tenkte at sju komler per person var passande. Det blei litt i overkant, og jentene var sure på meg fordi me måtte ete komla i fleire dagar etterpå, minnes han.

– Rygjabø var som min andre heim, seier Torborg Kristoffersen. Ho var elev ved skulen i 1961, og i 1979 fekk ho jobb som kontordame.

Ein jobb ho hadde i 26 år.

– Mor mi, Gerda Vestbø, var elev på eit av dei aller første kulla til humorskolen. Ho snakka så varmt om skulen, og eg ville også gå der.

Sjølv om eg hadde heimen min på Finnøy, måtte eg bu på internatet. Slik var reglane.

Det var veldig stas for ei unge jente å flytte heimafrå, eg hugsar eg fekk rom med utsikt over Judaberg sentrum, fortel ho.

18 år etter at ho slutta, blei Rygjabø arbeidsplassen hennar.

– Det var ein god arbeidsplass, eg treivst svært godt, men har nok slite ut fleire rektorar, seier ho lattermildt.

Familien hennar har feira fleire åremålsdagar på skulen.

– Ungane sine konfirmasjonsfestar, bursdagsfestar. Ja, det er utruleg mange gode minne knyta til det huset, seier ho.

Natt til 4. juni 2016 skal Torborg aldri gløyma.

– Eg kunne ikkje tru det då eg fekk høyra at skulen stod i full fyr, eg måtte bort å sjå det med eigne auge. Det var forferdeleg. Då eg gjekk heim den natta var det berre pipa som stod att. Det var ei sorg, og eg kjende meg heilt tom. Det var som å gå heim frå ei gravferd, seier ho.

Rygjabø

høneflokken

gravferd

NR. 3 – 2016

23

24

NR. 3 – 2016

Stephanie Birkeland meiner det er viktig å forstå hesten sitt språk for å bli ein god ryttar. Sjølv lærer ho stadig noko nytt, både om menneske og hestar. (Foto: Meister Fotografi)

Lyttar

TIL HESTEN Stephanie Birkeland (47) meiner ein må forstå hesten sitt språk skal ein bli ein god ryttar.

Sjølv fekk ho sin første hest som sjuåring.

Stephanie står fjellstøtt i døra inn til stallen. Ho er kledd i ridestøvlar, dongeribukse og regnjakke og viser oss inn til det kjæraste ho har, stallen. Her heng det grimer, salar og på veggen heng det ei tavle der både borna som går på rideskulen og trenaren sjølv kan gi beskjedar.

Nett no står det noko om ei som er på leit etter ridehjelmen sin. Inne i stallen er det måla fantastiske naturlandskap på veggen. Det handlar om å la borna, men og dei vaksne studentane, møte hesten i sitt rette element. Her på rideskulen i Saudasjøen lærer dei om kommunikasjon, om språket til hesten, og korleis ein kan spele på lag med hesten.

– Eg ser mange som strittar imot det hesten kommuniserer ut, det byr ofte på problem. Ein må kjenne seg sjølv godt skal ein bli god til å ri, og ein må lytte til hesten, slår Stephanie fast medan ho smiler til dei to hestane Willow og Rose som står inne i stallen denne dagen. Resten er ute på beite.

Det heile starta i den amerikanske villmarka. Stephanie vaks opp på eit småbruk med både sauer og geiter i Idaho, det var her hesteinteressa vart vekt. Etterkvart og resten av livet har ho nesten bokstaveleg talt vore på hesteryggen. Som sjuåring fekk ho sin første hest, 14 år gamal var ho allereie hestetrenar på ein farm i Colorado. Ho arbeidde med arbeidshestar, spranghestar, hobbyhestar eller rodeohestar.

– Hesten var heile livet mitt, det første ordet mitt var til og med hest.

Som ung kunne eg ri rundt i dagevis på oppdagingsferd. «Kva finst over den fjellrekka», kunne eg tenkje, og så rei eg berre over for å sjå, fortel

Stephanie og ser for seg dei store fjellrekkene, dei fantastiske rideturane og ikkje minst nettene ho sov ute. Ho var eit ekte naturbarn.

I mange år jobba ho som hestetrenar, med kvegdrift eller på hesteryggen som guide. Framleis snik det seg inn nokre amerikanske ord når ho blir engasjert og i farten ikkje finn fram til den norske forma. Ho fortel om eit heilt spesielt og tillitsfullt forhold til hesten.

– Hesten ville ta meg med og beskytte meg, den ville aldri svikte meg, det visste eg derimot at menneske kunne gjere, fortel den dyreglade jenta som i dag har bygd opp eit levebrød rundt hesten og rideinteressa.

Ho og mannen driv også med smågrisproduksjon og sauer på garden i Saudasjøen, i tillegg har dei bygd opp eit nytt kraftverk.

– Me har vel i grunn null med fritid, men me trivst med den livsstilen, smiler Stephanie og fortel korleis ei hesteglad jente frå Colorado kan ende opp i Ryfylke.

Sjølvsagt var det også på ridetur ho møtte den store kjærleiken.

Dagfinn Birkeland frå Sauda arbeidde som tømrar i USA, og på ein ridetur i Rocky Mountain saman med ein kamerat møtte han Stephanie.

– Eg hugsar me lurte på kva språk dei snakka, norsk var ganske eksotisk å høyre på, seier Stephanie i dag og ler.

Rundt bålet den kvelden var det to som fann tonen. Med det hadde Stephanie funne ein som forsto henne og dermed var valet ganske enkelt, ho blei med på flyttelasset over til Noreg, og til Sauda. Sjølv om

NR. 3 – 2016

25

– Lær deg å tolke kva hesten seier, det er ikkje hesten som skal tolke deg.

Stephanie Birkeland

det å flytte til eit nytt land, og ein ny kultur også kunne vere utfordrande. Heldigvis var det høge fjell i Sauda også, noko som gjorde at heimlengten ikkje vart altfor sterk.

– Men det var nok først når det kom hestar på garden at livet byrja å falle på plass igjen. Eg hadde sakna dei.

Vår Steen Jensen likar seg godt på hesteryggen.

Stephanie er utdanna akademisk ryttar og er sjølv væpner for Bent Branderup og har dei siste åra utvikla sitt eige Take the Step Riding Academy, der ho har undervisning i akademisk riding for både barn og vaksne.

– Eg har alltid hatt ei sterk drivkraft for å lære meir, både om mennesket som ryttar og om hesten. Etter kvart som eg fekk meir utdanning så blei eg meir sjølvsikker på at det var dette eg ville halde på med. Eg ville også lære andre korleis dei kunne utvikle seg sjølv og hesten, fortel Stephanie som blant anna har utdanna seg i Sverige, Tyskland og Danmark. Sjølv har ho også undervist i Polen.

Ho går inn i boksen til den kvite hesten Rose og lener seg mot henne til ære for fotografen. Hesten ser ikkje ut til å bry seg om eit ekstra besøk i stallen.

Trebarnsmora brenn for hest og riding, og drøymer stadig om å utvide ridesenteret. Ikkje minst drøymer ho om ein innandørshall der ein kan ri snøfritt heile året. Litt artig er det også å sjå at eldstedottera på 20 truleg har arva eventyrlysten og reisegleda frå mora. Ho reiser no verda rundt som skiinstruktør.

– Men eg er oppteken av at også ho tar ei utdanning på sidelinja, ein må han noko å falle tilbake på, meiner Stephanie.

Sjølv les ho mykje, ho studerer andre menneske og andre hestar, mest av alt for å forstå endå meir. Det er alltid noko å lære, om korleis hesten og mennesket kan kommunisere, kva språk ein bør nytte og korleis ein får til den beste dynamikken.

– Hugs på at du faktisk skal lære deg eit nytt språk, du må forstå hesten skikkeleg, seier eg til nye studentar.

– Lær deg å tolke kva hesten seier, det er ikkje hesten som skal tolke deg.

Ho ser korleis studentane blir tryggare, korleis dei slepp taket i frykta og korleis hestane utviklar seg.

– Du som menneske må først forstå og handtere livet ditt før du kan forstå hesten. Eg meiner det er viktig at studentane lærer å ikkje forstyrre hesten i hans arbeid, sidan riding er basert på balanse. Anbefalinga er å ta ridetimar hjå ein utdanna instruktør. Og skal ein lære noko nytt er det viktig å kunne nullstille seg. Det gjeld alt her i livet.

– Hesten speglar oss betre enn ein spegel, slår ho fast før ho opnar dørene på gløtt. Midt på tunet tronar det amerikainspirerte bustadhuset. Det er framleis spor av villmark, fjell og Colorado her i tunet.

Vanessa-Linnea Risvold får god hjelp frå ridelærar Stephanie.

26

NR. 3 – 2016

Judith Sørhus Litlehamar Foto: Meister Fotografi Foto: Bjørn Inge M. Aalvik

Kortreiste tenester og tilbod i Ryfylke: Servicesenter på Tau Drift og vedlikeholdsprodukter for industri, entreprenør og landbruk Vi kan hjelpe deg med bl.a: ✓ Slanger ✓ Verktøy ✓ Arbeidsklær t! elig fagpra ✓ Verneutstyr til en hygg

n Velkomme

Ryfylkeveien 1980, 4120 TAU Telefon: 51 74 55 10 - E-post: tau@tess.no Åpningstider: man-fre: 08-16 www.tess.no

Boots apotek Sand Sandsvegen 2, tlf 52 79 00 00 Åpent: 09-16, torsdag 09-18 (10-14) boots.no

bootsapotek

Klikk & hent din e-resept hos oss!

Unike og lokalproduserte produkter

sonlig gave eller sete produkter?

Glasskunst

av av Astri AstriVadla VadlaRavnås Ravnås Glasskjellaren, Bjørheimsbygd, 414 22 884 Åpent: ons & fre: 11-17 • lørd: 10-13

www.glasskjellaren.no www.g la ss kjellaren.n o

Telefon: 51745499 Epost: post@baatbyggeri.no www.baatbyggeri.no

Suldalsosen Tlf. 52 79 93 10 • joker.suldalsosen@joker.no • www.joker.no

vågen.vgs.no /VaagenVGS 51 92 15 00

OPNINGSTIDER:

Kvardagar 9 - 18 • Fredag 9 - 20 • Laurdag 9 - 18

Nå er Mitt Ryfylke og på nett.

Les Mitt Ryfylke på mittryfylke.no

Følg oss

NÆRINGSEIGEDOMMAR I SAND SENTRUM UNDERBAKKE AS Næringsparken, Sandsvegen 134, 4230 SAND Mobil: 900 65 410 E-post: post@underbakke.as www.underbakke.as

Bakedraumen – Det er viktig å ta vare på gamle mattradisjonar, meiner Nina Fonneland. Ho satsar alt på sitt eige lefsebakeri.

I garasjen på Jørpeland luktar det freistande nysteikt. Nina svingar sjølvsikkert fløyen under lefsa som er ferdig utkjevla.

På eit blunk har den flytta seg over til takka medan mjølrøyken slår opp i lufta.

– No er det viktig at lefsa får dei rette prikkane, smiler Nina.

Lefsebaking er ein kunst mange meiner noko om. Ho veit så godt korleis det er å stå på stand og messer for å selje medan den eine etter den andre kjem bort for å kommentere korleis dei steiker lefse og sjølvsagt for å smake.

– Det er veldig kjekt at bakinga engasjerer så mange. Dette er mat mange hugsar frå eigen barndom, og mange har lært å steike lefse frå si eiga mor eller bestemor. Eg synest det er dumt viss denne kunnskapen skal forsvinne, slår gründeren fast.

Frå industrikjøkkenet på garasjeloftet produserer ho både tjukklefse/nordlandslefse, tynnlefse, potetkaker og til og med tortillalefser.

– Det var gjengen i Rymat som lurte på om eg kunne lage tortilla–lefser då dei skulle stå på Gladmat–festivalen i Stavanger. Der skulle dei nemleg presentere signaturrettane fjellsnurr

28

NR. 3 – 2016

og fjordsnurr, der skinka frå Suldal og røykelaks frå King Mikal blir servert i lefserullar.

– Det kan eg sikkert prøve, tenkte eg, seier Nina og ler. Vel vitande om at ein i alle fall ikkje får til det ein ikkje prøver på.

– Tenk, eg som står og steiker lefser her heile dagen, eg likar ikkje lefser eingong. Det forsvinn ikkje i smakebitar iallfall, ler ho. Men resten av familien er derimot glade i alle former for lefser og blir også brukt som ekstra bakehjelp når det trengs.

– Me sto nyleg på ei Boforum–messe i Stavanger, då forsvann alle lefsene på eit blunk. Og den som måtte ta båten heim på kvelden og setje resten av gjengen her i sving med å lage meir, det var meg. Då stiller både familie og venner opp. Den helga selde eg om lag 700 lefser.

Nina vart inspirert til å satse av si eiga svigermor som kjem frå Sjernarøy, det er og svigermor som fekk tak i oppskrifta som Nina no bruker. Ho deler nøyaktig opp emne med deig før dei går gjennom den første kjevlebehandlinga i maskin.

– Mange meiner dei kjenner det på smaken når det er brukt

– Tenk, eg som står og steiker lefser her heile dagen, eg likar ikkje lefser eingong.

Nina Fonneland

Nina Fonneland satsar på lefsebakeri på Jørpeland. Ho meiner det er viktig å ta vare på dei gamle mattradisjonane. Øving gjer meister. Nina Fonneland veit kva som må til for å bli god til å steike lefser.

maskin, men eg veit no ikkje. Den hjelper meg i alle fall til å bli meir effektiv og klare fleire lefser på ein dag, seier Nina og viser til at ho på ein vanleg arbeidsdag kan klare å steike om lag 120 lefser.

Og no satsar ho vidare, ho skal nemleg snart over i nye og sentrale lokale i det gamle magnethuset i Jørpeland sentrum. Her drøymer ho også om ha eit eige utsal av varer, og kanskje ein liten kaffikrok.

Uansett er ho klokkeklar på at ein må våge å fylgje draumen sin skal ein klare å skape sin eigen arbeidsplass.

Ho danderer tynnlefse, tjukklefse på eit tradisjonsrikt lefsefat.

– Det er ei spesiell historie bak det fatet. Mannen min arva det, men me har ikkje brukt det så mykje. Men når eg byrja med dette prosjektet kom det til sin rett. Du veit, før skulle ikkje lefsene ligge på flate fat, dei skulle litt opp i høgda. Det var festmat, slår Nina fast før ho velvillig stiller opp for fotografen ute i hagen.

Judith Sørhus Litlehamar Foto: Hilde Hauge

NR. 3 – 2016

29

TAR FJORDEN I BRUK – FRÅ UTDANNING TIL NÆRING Ryfylke – der framtida di startar.

RYFYLKE.NO #ryfylke

Strand vgs satser på havbruks-utdanning – Nytt topp moderne senter for havbruk og miljøteknologi bygges nå og er klart til skolestart 2017! Nybygget skal ha fremtidsrettet teknologi for å kunne utdanne dyktige fagarbeidere i akvakultur. Vi er glade for at alle elever per i dag får lærekontrakt.

Vi vil legge til rette for at elever på andre utdanningsprogram også skal få mulighet til å fordype seg i havbruksfag.

Erik Danielsen, Rektor Strand vgs

Vekst i aqua-næring Fister Smolt AS investerer 50 millionar i ny avdeling og utvidar til 500 tonn smolt pr. år. Dei vil med det auke bemanninga med to fast tilsette. Tytlandsvik Aqua AS har fått konsesjon for oppdrett av 5 000 tonn fisk. Første trinn vil ha ei investering på 250-300 millionar og gje nye stillingar innan biologi og tekniske fag. SFD (Seafarm Development) er i førebuande fase til kommersialisering i 2017, noko som kan doble bemanninga på Viganeset. FishGLOBE har utvikla eit lukka oppdrettsanlegg som beskytter laksen mot lakselus og gjer den robust før siste vekstfasen i åpne merdar.

Norsk havbruksnæring gjev moglegheiter – Investeringar i forsking og vidareutvikling av næringa har aldri vore høgare. Ryfylke har eit fantastisk potensiale til å vere med på denne veksten, både for eksisterande aktørar, men også for utvikling av nye bedrifter og arbeidsplassar. Det er viktig at kommunane i Ryfylke legg til rette for å utløyse det potensialet næringa har.

Eivind Helland, Blue Planet

Det blir skapt viktige og gode arbeidsplassar – Ryfylke er vertskap til både små og store aktørar i havbruksnæringa kor blant anna børsnoterte Marine Harvest og Grieg Seafood er store og viktige drivarar i denne spanande næringsklynga. Me ser med glede at det no er stor investeringsvilje og innovasjonskraft.

Bjørn Laugaland, Rådsordførar Ryfylkerådet

Me vil løfta Ryfylke opp og fram

RYFYLKE.NO #ryfylke Strand Hjelmeland Suldal

Forsand kommune

kommune

kommune

kommune

Sauda kommune

Ryfylke, nord-aust i Rogaland, byr på fjell- og fjordperler, by- og bygdaliv. Regionen er ein viktig leverandør av mat frå hav- og landbruk. Næringslivet er kjenneteikna som nyskapande med solid drift, både for store og små bedrifter.

Ryfylkingen bidreg til lokal utvikling og er stolt leverandør av kvalitetsprodukt- og tenester.

Turen krev at du: • Brukar skikkeleg fottøy: Fjellsko. Broddar må med.

• Har tilgang til fleire lag klede, inkl. vindstoppar/regntøy • Har lue og vottar • Har med lommelykt, kart, kompass, m.m.

• Ikkje begynner å gå etter kl. 1200 • Har med mat og drikke for to måltid • Aldri går utanom den merka stien !

NB! På uversdagar og når føret er vanskeleg skal ingen gå turen. Vil du ha ei trygg oppleving?

Me anbefalar ein guida tur.

Sjekk info på facebook: Preikestolen/The Pulpit Rock og www.ryfylke.com.

Foto: Johannes C. Apon/outdoorlifenorway.com

Preikestolturen er krevande om vinteren.

OKTAN Stord

OKTAN Stord

EN BOLIG FOR FRAMTIDEN BOLIG FRAMTIDEN EtEN stabilt og trygt FOR hjem i betongelementer stabilt ogtenker trygt hjem i betongelementer forEtdeg som miljøvennlig. for deg som tenker miljøvennlig.

En bolig med lang levetid En byggetid bolig med lang levetid Kort Kortvedlikeholdskostnader byggetid Lave Lavetemperatur vedlikeholdskostnader Jevn året rundt temperatur EtJevn miljøvennlig byggåret rundt Et miljøvennlig bygg

T. 53 77 52 00

mail@olenbetong.no

olenbetong.no

Ferdigbetong avd. Suldal, tlf. 48 88 99 58 Tlf. 5377 7752 5200 00 -mail@olenbetong.no mail@olenbetong.no - olenbetong.no T. 53 olenbetong.no

Selge hus hus ellerhytte? hytte?

Selge Selge hus eller eller hytte?

Selge hus eller hytte?

Ta kontakt kontakt med oss!

Ta Ta kontakt med medoss! oss!

Ta kontakt med oss!

Hele Ryfylke Ryfylkeer ervårt vårtlokalområde, lokalområde,og har lang erfaring med Hele Ryfylke er vårt lokalområde, ogog vi vi har lang erfaring med Hele vi har lang erfaring med Hele Ryfylke er vårt lokalområde, og vi har lang erfaring med salg av av alle alletyper typer eiendom. salg av alle typer eiendom. salg eiendom. salg av alleertyper eiendom.

Tlf 51745500, e-post: ryfylke@aktiv.no TlfRyfylke 51745500, e-post: ryfylke@aktiv.no Tlf 51745500, e-post: ryfylke@aktiv.no Hele vårt lokalområde, og vi har lang erfaring med www.aktiv.no www.aktiv.no www.aktiv.no Tlfav 51745500, ryfylke@aktiv.no salg alle typer e-post: eiendom. www.aktiv.no Tlf 51745500, e-post: ryfylke@aktiv.no www.aktiv.no

BRENN FOR

friluftslivet Hans Olav Sandvoll i Ryfylke Friluftsråd har klare råd til deg som gjerne vil ut på fleire familieturar langs strandlinja.

34

NR. 3 – 2016

– Å fyre opp eit godt bål er jo ein kjekk friluftsaktivitet, seier Hans Olav Sandvoll medan han klappar bestemt på sekken med ved som han held i handa. Han er leiar i Ryfylke Friluftsråd, og som den ekte båtentusiasten han er kjem han sjølvsagt til Forsand med båt denne dagen. I grøne friluftsklede og gode tursko er han klar for å vise fram ein av Ryfylke Friluftstråd sine mange attraksjonar langs strandsona. Nemleg Dørvika. Her speglar haustfargane seg i fjorden og den lune vika inviterer til bålkos og kaffikoking.

– Og ikkje minst er det flott her for buldring, klatring og kajakkpadling, slår Hans Olav fast. Ein kan til og med slå opp teltet her eller fortøye båten i ein av bøyene i bukta.

seier han og ler.

Dei kjøper gjerne friluftsområde, men kan like godt tenkje seg å kjøpe bruksretten. For å finansiere stadig nye investeringar må vertskommunen vere med på spleiselaget, mange av dei stadane friluftsrådet vurderer stoppar nemleg opp på grunn av manglande investeringsvilje frå kommunane.

– Me må vere litt edruelege i forhold til kva pris me kan kjøpe områda for, og ikkje minst veit me at det kostar med tilrettelegging og vedlikehald. Me er heldige som har mange gode, og frivillige til å hjelpe oss lokalt. Her i Dørvika har me til dømes ein avtale med Forsand kommune og Avanti om tilsyn kvar veke, strandrydding og vask av toaletta.

Ryfylke Friluftsråd har ansvaret for heile 37 område som blir tilrettelagt for aktivitet og friluftsliv langs strandsona.

Friluftsrådet arbeider i 11 kommunar i Ryfylke og Nord– Jæren og har fem fast tilsette. Ryfylke Friluftsråd er eit interkommunalt selskap som får økonomisk støtte frå staten, fylkeskommunen og medlemskommunane. I tillegg kan bedrifter og frivillige organisasjonar bli støttemedlemmer.

– Vårt ansvar er å få hand om, og legge til rette for stadig nye friluftsområde som kan brukast til leirplass eller aktivitetar, seier Hans Olav medan me svingar oss ned den smale og svingete vegen til Dørvika.

– Eg er jo nesten ikkje kjent her, eg som alltid kjem med båt,

Hans Olav bruker gjerne fritida si på sjøaktivitetar som dykking eller på turar med kajakk. Han brenn for at også andre skal oppdaga alle skattane som finst langs sjøkanten.

– Det er ikkje store anlegg me har rundt omkring i desse kommunane, men det blir gjerne bygt opp ei grei brygge, ein gapahauk eller me ryddar strandlinja. På mange måtar fyller me den rolla Den Norske Turistforeningen har i fjellet, berre at me held oss i strandlinja og langs kysten, fortel han medan han fyrer opp bål i grua som er bygd opp nede i vika. Her er også god plass til å telte, eller grille på bålpanne for dei som ynskjer det.

– Me ser at folk gjerne vil ha ro og fred når dei skal ut på båt–

Hans Olav Sandvoll, som er dagleg leiar i Ryfylke Friluftsråd, er sjølv glad i å vere på sjøen med båt. Og fritida brukar han gjerne til dykking eller kajakkpadling.

tur. Område som Helgøysund eller Lindøy er populære mål med familien i båt, men dei blir fort fylt opp. Då er det greitt med rolegare alternativ i ein av dei mange naturhamnene i Ryfylke. Målet er uansett å komme vekk frå kvardagen, og finne fram til ein annan rytme.

Målet er også at fleire kjem seg ut i naturen.

– Me vil jo gjerne legge til rette slik at stadig fleire kjem seg ut over dørstokkmila, og brukar strandlinja vår.

– Og me ser ein aukande trend. Det er ein vekst, spesielt i dei som er på dagstur eller kortare helgeturar. Dei som alltid har reist tre veker rundt med båt i Ryfylkebassenget er nok på hell.

– Mange har jo nostalgiske minne frå dei turane dei opplevde som barn, og dei vil ofte at deira barn skal oppleve det same.

Friluftsrådet ser også at sjøen no ikkje berre blir brukt på sommaren, men at stadig fleire ser moglegheiter til eit aktivt friluftsliv på og ved sjøen også resten av året.

Mykje av arbeidet til friluftsrådet handlar også om å auke kunnskapsnivået til dei som skal ut på tur.

– Me må formidle ein del sunn fornuft. Slik som no i dag, det er ikkje behov for å ta med seg ein sekk ved, her er meir enn nok ris og småved på bakken her til at ein kunne ha fyrt opp eit bål.

– Har du nokre gode råd til familien som gjerne skulle

kome seg meir ut på tur?

– Først av alt, set deg ned med heile familien og avklar forventingar. Medan nokre kan få bilete av at ein skal på reine ekspedisjonen er det andre som ynskjer å gå på søndagstur. Gå så over utstyret ein har i hus, ein treng ikkje dyrt utstyr, men ein treng godt og tilpassa utstyr og klede. Eg ville også sett på kva som er spesielt med staden me skal til, kan me hente sopp, er det fine stadar å ta bilete av? Det er viktig å ikkje berre gå for å kome fram, men å skape godt innhald på turen, meiner Hans Olav.

– Og for all del, barna treng ikkje ytre belastningar på tur. Ein må ikkje reise i regn og vind, eller vise barna kor grusomt du sjølv hadde det på turar i full storm. Ein må lage turar som gjer at barna vil ut på fleire .

– Korleis kan ein få med seg tenåringen som gjerne helst vil vere heime?

– Ta med ein venn! La ungdommane få sitt eige telt på land, så kan foreldra sove i båten. Det handlar om å gi dei rom til å puste, og til å oppleve turen på sin måte.

Judith Sørhus Litlehamar Foto: Hilde Hauge

NR. 3 – 2016

35

PÅL CHRISTENSEN/STAVANGER AFTENBLAD

PÅ TIDE Å GLEDE SEG! UNN DEG EN KONSERT ELLER FORESTILLING FØR JUL – ELLER GI EN I GAVE! BILLETTER/GAVEKORT: 51 53 70 00 OG WWW.STAVANGER-KONSERTHUS.NO SPISERIET PRESENTERER

ET GAVEKORT I KONSERTHUSET PASSER FOR ALLE!

KULINARISK JULESHOW I ZETLITZ

En fin julepresang til venner, svigerforeldre eller ansatte i din bedrift. Vi har også konserthusbutikken med unike gaveartikler og designprodukter – velkommen innom!

ESPEN HANA KONFERANSIER OG SHOWMAN RANDI TYTINGVÅG TRIO BRYNE STORBAND SOLIST: RANDI TYTINGVÅG Bill.: 1095,- (inkl. 3 retters julemeny, aperitiff og underholdning)

19.00 ESEMBER KL. FREDAG 9. D iseriet.no/400 01 324 st@sp Bestilling: po

Julestjerner:

SØNDAG 11. DESEMBER KL. 15.00 & KL. 18.00 EKSTRA! KUPPELHALLEN BILL.: 275,- Arr.: Alive Prod.

RANDI TYTINGVÅG, BRITT-SYNNØVE JOHANSEN OG HANNE SØRVAAG

BUGGE WESSELTOFT:

It’s snowing on my piano

LØRDAG 17. DESEMBER KL. 19.30 FARTEIN VALEN, BILL.: 325-375,Arr.: Stavanger Jazzforum

SØNDAG 18. DESEMBER KL. 17.00 & 20.00 FARTEIN VALEN BILL.: 420,-

Arr.: Stavanger konserthus og Kulturkompaniet

VERONICA MAGGIO FREDAG 10. FEBRUAR KL. 21.00 I ZETLITZ BILL.: 425,-

Arr.: Stavanger konserthus

Julegavetips:

ORGELETS ØNSKEKONSERT LØRDAG 4. FEBRUAR KL. 19.00, FARTEIN VALEN BILL.: 315,- STUDENT: 120,GRUPPE: 170,Arr.: Stavanger konserthus

HOVEDSAMARBEIDSPARTNERE:

ELVIS COSTELLO TORSDAG 2. MARS KL. 19.30, FARTEIN VALEN BILL.: 415-785,Arr.: Stavanger Artistbyrå

Band of Horses MANDAG 6. MARS KL. 20.00 ZETLITZ, BILL.: 450,-

Arr.: Stavanger konserthus og Goldstar

VI ELSKER ABBA FREDAG 24. MARS KL. 19.00 LØRDAG 25. MARS KL. 18.00 KUPPELHALLEN, BILL.: 580,Arr.: Over Norge